Sử dụng kỹ thuật rflp khảo sát sự đa dạng di truyền của nấm rhizoctonia solani phân lập từ nhiều cây ký chủ khác nhau
TÓM TẮT
“SỬ DỤNG KỸ THUẬT RFLP KHẢO SÁT SỰ ĐA DẠNG DI TRUYỀN CỦA NẤM Rhizoctonia solani PHÂN LẬP TỪ NHIỀU CÂY KÝ CHỦ KHÁC NHAU”.
Lời mở đầu
Đề tài được thực hiện trên đối tượng là nấm Rhizoctonia solani. Đây là nấm có khả năng gây bệnh trên nhiều cây trồng khác nhau, ảnh hưởng rất lớn đến năng suất của cây trồng. Chúng tôi sử dụng kỹ thuật RFLP nhằm mục tiêu khảo sát sự đa dạng di truyền của các dòng nấm này, để dễ dàng cho việc đưa ra các biện pháp phòng trừ bệnh do nấm này gây ra. Đề tài được thực hiện tại phòng thực tập Bệnh cây khoa Nông Học và Trung tâm Phân Tích Thí Nghiệm trường Đại học Nông Lâm, Tp. Hồ Chí Minh, từ 01/03/05 đến 30/08/05.
Nội dung nghiên cứu:
1. Nhân sinh khối các dòng nấm R. solani.
2. Ly trích DNA của các dòng nấm R. solani.
3. Khuếch đại vùng rDNA-ITS của nấm R. solani bằng phương pháp PCR.
4. Thực hiện phản ứng cắt vùng rDNA-ITS đã được khuếch đại bằng các enzyme cắt hạn chế.
5. Phân tích sự đa dạng di truyền của các dòng nấm R. solani dựa trên kết quả cắt của các enzyme.
Kết quả đạt được:
1. Thu sinh khối và ly trích DNA của 45 dòng nấm R. solani.
2. Cải tiến quy trình PCR để khuếch đại vùng rDNA-ITS của nấm R. solani với cặp primer ITS 4 và ITS 5.
3. Khuếch đại được vùng rDNA-ITS của các dòng nấm R. solani.
4. Với 9 dòng nấm RM-61, BV-61-02, CX-8-02, CTĐ-77, BV-62-03, KT-63-01, XL-4, L-73 và ĐHL-63, khi cắt với các enzyme hạn chế Alu I, Hae III, và Taq I cho ra các đoạn cắt giới hạn có kích thước khác nhau. Phân tích ITS-RFLP cho thấy, 7 dòng nấm R. solani nói trên (trừ 2 dòng L-73, và ĐHL-63) thuộc 6 nhóm khác nhau.
MỤC LỤC
PHẦN TRANG
Trang bìa
Trang tựa
Lời cảm ơn iii
Tóm tắt iv
Mục lục v
Danh sách các hình viii
Danh sách các bảng ix
Danh sách chữ viết tắt x
Phần I. MỞ ĐẦU 1
1.1. Đặt vấn đề 1
1.2. Mục tiêu 1
1.3. Yêu cầu của đề tài 2
1.4. Giới hạn của đề tài 2
Phần II. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
2.1. Giới thiệu về nấm Rhizoctonia solani 3
2.1.1. Đặc điểm hình thái 3
2.1.2. Đặc điểm sinh lý 4
2.1.3. Đặc điểm nuôi cấy 4
2.2. Điều kiện phát sinh bệnh 4
2.3. Phạm vi ký chủ của nấm R. solani 5
2.4. Sự phân nhóm của nấm R. solani 6
2.5. Các phương pháp phân tử thường dùng để nghiên cứu sự đa dạng di truyền của nấm R. solani 8
2.5.1. Phương pháp PCR (Polymerase Chain Reaction) 8
2.5.1.1. Nguyên tắc của phương pháp PCR 8
2.5.1.2. Các thành phần cần thiết để thực hiện phản ứng PCR 8
2.5.1.3. Tiến hành phản ứng PCR 9
2.5.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phản ứng PCR 10
2.5.1.5. Lợi ích của phản ứng PCR 10
2.5.2. Phương pháp RFLP (Restriction Fragment Length Polymorphism) 11
2.5.2.1. Restriction endonuclease 11
2.5.2.2. Nguyên tắc của phương pháp 11
2.5.2.2. Quy trình của phương pháp 11
2.6. Cơ sở khoa học của việc sử dụng đoạn rDNA-ITS trong nghiên cứu sự
đa dạng di truyền của nấm R. solani 12
2.6.1. Giới thiệu về vùng rDNA 12
2.6.2. Sử dụng vùng rDNA để nghiên cứu sự đa dạng di truyền 14
2.7. Một số nghiên cứu trong nước và ngoài nước về sự đa dạng của nấm
R. solani 15
2.7.1. Nghiên cứu ngoài nước 15
2.7.2. Nghiên cứu trong nước 17
Phần III. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH 18
3.1. Thời gian và địa điểm 18
3.2. Nội dung nghiên cứu 18
3.3. Nguồn nấm Rhizoctonia solani 18
3.4. Phương pháp tiến hành 18
3.4.1. Phục hồi và nhân sinh khối nấm R. solani 18
3.4.2. Ly trích DNA tổng số (isolation of DNA) của nấm R. solani 19
3.4.3. Khuếch đại vùng rDNA-ITS của các dòng nấm R. solani 21
3.4.4. Điện di và đọc kết quả PCR trên gel agarose 22
3.4.5. Phân tích RFLP vùng rDNA-ITS của các dòng nấm R. solani 23
Phần IV. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 24
4.1. Ly trích DNA tổng số của nấm R. solani 24
4.2. Khuếch đại vùng rDNA-ITS thông qua phản ứng PCR 25
4.2.1. Lượng DNA khuôn 25
4.2.2. Khảo sát chu trình nhiệt 26
4.2.3. Khảo sát nồng độ primer 27
4.2.4. Kết quả khuếch đại vùng rDNA-ITS của nấm R. solani 28
4.3. Phân tích RFLP vùng rDNA-ITS của các dòng nấm R. solani 29
Phần V. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 33
5.1 Kết luận 33
5.2. Đề nghị 33
Phần VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO 34
Phần VII. PHỤ LỤC 37
SỬ DỤNG KỸ THUẬT RFLP KHẢO SÁT SỰ ĐA DẠNG DI TRUYỀN CỦA NẤM Rhizoctonia solani PHÂN LẬP TỪ NHIỀU CÂY KÝ CHỦ KHÁC NHAU
9 trang |
Chia sẻ: banmai | Lượt xem: 2252 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem nội dung tài liệu Sử dụng kỹ thuật rflp khảo sát sự đa dạng di truyền của nấm rhizoctonia solani phân lập từ nhiều cây ký chủ khác nhau, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LỜI CẢM ƠN
Xin chân thành cảm ơn:
Ban Giám Hiệu trường Đại học Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh đã tạo mọi điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập tại trường.
Các thầy cô trong Bộ môn Công nghệ sinh học cùng các thầy cô trực tiếp giảng dạy luôn tận tình hướng dẫn, giảng dạy, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt bốn năm qua.
ThS. Từ Thị Mỹ Thuận đã tận tình hướng dẫn và động viên tôi trong thời gian thực hiện đề tài tốt nghiệp.
TS. Bùi Minh Trí và các anh chị phụ trách phòng CNSH thuộc Trung tâm Phân Tích Thí Nghiệm Đại học Nông Lâm Tp. HCM đã tận tình giúp đỡ tôi trong thời gian làm đề tài.
Các thầy cô Bộ môn Bảo Vệ Thực Vật thuộc khoa Nông Học đã tạo mọi điều kiện để tôi thực hiện tốt đề tài.
Bạn Lê Tuấn Kiệt cùng toàn thể lớp CNSH 27 đã hỗ trợ, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt thời gian làm đề tài và 4 năm qua.
Thành kính ghi ơn bà, cha mẹ đã nuôi nấng, dạy bảo con được như ngày hôm nay, cùng những người thân trong gia đình luôn tạo mọi điều kiện và động viên con trong suốt quá trình học tập tại trường.
Chân thành cảm ơn.
Tp. HCM, tháng 09 năm 2005
Sinh viên
Nguyễn Thị Tiến Sỹ
TÓM TẮT
NGUYỄN THỊ TIẾN SỸ, Đại học Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh. Tháng 9/2005. “SỬ DỤNG KỸ THUẬT RFLP KHẢO SÁT SỰ ĐA DẠNG DI TRUYỀN CỦA NẤM Rhizoctonia solani PHÂN LẬP TỪ NHIỀU CÂY KÝ CHỦ KHÁC NHAU”.
Giáo viên hướng dẫn:
ThS. TỪ THỊ MỸ THUẬN
Đề tài được thực hiện trên đối tượng là nấm Rhizoctonia solani. Đây là nấm có khả năng gây bệnh trên nhiều cây trồng khác nhau, ảnh hưởng rất lớn đến năng suất của cây trồng. Chúng tôi sử dụng kỹ thuật RFLP nhằm mục tiêu khảo sát sự đa dạng di truyền của các dòng nấm này, để dễ dàng cho việc đưa ra các biện pháp phòng trừ bệnh do nấm này gây ra. Đề tài được thực hiện tại phòng thực tập Bệnh cây khoa Nông Học và Trung tâm Phân Tích Thí Nghiệm trường Đại học Nông Lâm, Tp. Hồ Chí Minh, từ 01/03/05 đến 30/08/05.
Nội dung nghiên cứu:
Nhân sinh khối các dòng nấm R. solani.
Ly trích DNA của các dòng nấm R. solani.
Khuếch đại vùng rDNA-ITS của nấm R. solani bằng phương pháp PCR.
Thực hiện phản ứng cắt vùng rDNA-ITS đã được khuếch đại bằng các enzyme cắt hạn chế.
Phân tích sự đa dạng di truyền của các dòng nấm R. solani dựa trên kết quả cắt của các enzyme.
Kết quả đạt được:
Thu sinh khối và ly trích DNA của 45 dòng nấm R. solani.
Cải tiến quy trình PCR để khuếch đại vùng rDNA-ITS của nấm R. solani với cặp primer ITS 4 và ITS 5.
Khuếch đại được vùng rDNA-ITS của các dòng nấm R. solani.
Với 9 dòng nấm RM-61, BV-61-02, CX-8-02, CTĐ-77, BV-62-03, KT-63-01, XL-4, L-73 và ĐHL-63, khi cắt với các enzyme hạn chế Alu I, Hae III, và Taq I cho ra các đoạn cắt giới hạn có kích thước khác nhau. Phân tích ITS-RFLP cho thấy, 7 dòng nấm R. solani nói trên (trừ 2 dòng L-73, và ĐHL-63) thuộc 6 nhóm khác nhau.
MỤC LỤC
PHẦN TRANG
Trang bìa
Trang tựa
Lời cảm ơn iii
Tóm tắt iv
Mục lục v
Danh sách các hình viii
Danh sách các bảng ix
Danh sách chữ viết tắt x
Phần I. MỞ ĐẦU 1
1.1. Đặt vấn đề 1
1.2. Mục tiêu 1
1.3. Yêu cầu của đề tài 2
1.4. Giới hạn của đề tài 2
Phần II. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
2.1. Giới thiệu về nấm Rhizoctonia solani 3
2.1.1. Đặc điểm hình thái 3
2.1.2. Đặc điểm sinh lý 4
2.1.3. Đặc điểm nuôi cấy 4
2.2. Điều kiện phát sinh bệnh 4
2.3. Phạm vi ký chủ của nấm R. solani 5
2.4. Sự phân nhóm của nấm R. solani 6
2.5. Các phương pháp phân tử thường dùng để nghiên cứu sự đa dạng di truyền của nấm R. solani 8
2.5.1. Phương pháp PCR (Polymerase Chain Reaction) 8
2.5.1.1. Nguyên tắc của phương pháp PCR 8
2.5.1.2. Các thành phần cần thiết để thực hiện phản ứng PCR 8
2.5.1.3. Tiến hành phản ứng PCR 9
2.5.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến phản ứng PCR 10
2.5.1.5. Lợi ích của phản ứng PCR 10
2.5.2. Phương pháp RFLP (Restriction Fragment Length Polymorphism) 11
2.5.2.1. Restriction endonuclease 11
2.5.2.2. Nguyên tắc của phương pháp 11
2.5.2.2. Quy trình của phương pháp 11
2.6. Cơ sở khoa học của việc sử dụng đoạn rDNA-ITS trong nghiên cứu sự
đa dạng di truyền của nấm R. solani 12
2.6.1. Giới thiệu về vùng rDNA 12
2.6.2. Sử dụng vùng rDNA để nghiên cứu sự đa dạng di truyền 14
2.7. Một số nghiên cứu trong nước và ngoài nước về sự đa dạng của nấm
R. solani 15
2.7.1. Nghiên cứu ngoài nước 15
2.7.2. Nghiên cứu trong nước 17
Phần III. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP TIẾN HÀNH 18
3.1. Thời gian và địa điểm 18
3.2. Nội dung nghiên cứu 18
3.3. Nguồn nấm Rhizoctonia solani 18
3.4. Phương pháp tiến hành 18
3.4.1. Phục hồi và nhân sinh khối nấm R. solani 18
3.4.2. Ly trích DNA tổng số (isolation of DNA) của nấm R. solani 19
3.4.3. Khuếch đại vùng rDNA-ITS của các dòng nấm R. solani 21
3.4.4. Điện di và đọc kết quả PCR trên gel agarose 22
3.4.5. Phân tích RFLP vùng rDNA-ITS của các dòng nấm R. solani 23
Phần IV. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 24
4.1. Ly trích DNA tổng số của nấm R. solani 24
4.2. Khuếch đại vùng rDNA-ITS thông qua phản ứng PCR 25
4.2.1. Lượng DNA khuôn 25
4.2.2. Khảo sát chu trình nhiệt 26
4.2.3. Khảo sát nồng độ primer 27
4.2.4. Kết quả khuếch đại vùng rDNA-ITS của nấm R. solani 28
4.3. Phân tích RFLP vùng rDNA-ITS của các dòng nấm R. solani 29
Phần V. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 33
5.1 Kết luận 33
5.2. Đề nghị 33
Phần VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO 34
Phần VII. PHỤ LỤC 37
DANH SÁCH CÁC HÌNH
Hình Trang
Hình 2.1. Chu kỳ gây bệnh của nấm Rhizoctonia solani 5
Hình 2.2. Sơ đồ của các vùng trên rDNA và các primer được sử dụng để nghiên
cứu rDNA của nấm 12
Hình 2.3. Sơ đồ của vùng rDNA-ITS của nấm 14
Hình 4.1. Ảnh điện di DNA tổng số của một số dòng nấm R. solani chưa xử lý
RNase 24
Hình 4.2. Ảnh điện di DNA của một số dòng R. solani sau khi pha loãng 25
Hình 4.3. Ảnh điện di sản phẩm PCR với các chu trình nhiệt khác nhau 26
Hình 4.4. Ảnh điện di sản phẩm PCR với các nồng độ primer khác nhau 27
Hình 4.5. Ảnh điện di sản phẩm khuếch đại đoạn rDNA-ITS của các dòng
nấm R. solani 29
Hình 4.6. Ảnh điện di sản phẩm cắt vùng rDNA-ITS của nấm R. solani
bằng enzyme hạn chế Alu I 30
Hình 4.7. Ảnh điện di sản phẩm cắt vùng rDNA-ITS của nấm R. solani
bằng enzyme hạn chế Hae III 31
Hình 4.8. Ảnh điện di sản phẩm cắt vùng rDNA-ITS của nấm R. solani
bằng enzyme hạn chế Taq I 31
Hình 7.1. Ảnh của sợi nấm R. solani sau khi nuôi lắc 4 ngày 42
DANH SÁCH CÁC BẢNG
Bảng Trang
Bảng 3.1. Hỗn hợp để thực hiện phản ứng PCR 21
Bảng 3.2. Chu trình nhiệt của phản ứng PCR 21
Bảng 3.3. Thành phần phản ứng enzyme cắt 22
Bảng 4.1. Các chu trình nhiệt được khảo sát 26
Bảng 4.2. Điều kiện cho phản ứng PCR 28
Bảng 4.3. Chu trình nhiệt cho phản ứng PCR 28
Bảng 4.4. Chiều dài các đoạn cắt giới hạn vùng rDNA-ITS được ước lượng
(tính bằng bp) của 9 dòng nấm R. solani khi cắt với 3 enzyme
Hae III, Alu I và Taq I 32
Bảng 7.1. Danh sách các dòng nấm R. solani được sử dụng trong đề tài 37
Bảng 7.2. Những trình tự primer trên tiểu đơn vị nhỏ của rDNA 38
Bảng 7.3. Những trình tự primer trên tiểu đơn vị lớn của rDNA 40
Bảng 7.4. Những trình tự primer trên vùng IGS và 5S của rDNA 41
Bảng 7.5. Những trình tự primer trên vùng ITS và 5.8S của rDNA 41
DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
AG : Anastomosis Group – nhóm tiếp hợp
ITS : Internal Transcribed Spacer – vùng dịch mã trong nhân
R. solani : Rhizotonia solani Kuhn
DNA : Deoxyribonucleotide Acid
rDNA : ribosome DNA
PCR : Polymerase chain reaction – phản ứng chuỗi Polymerase
AFLP : Amplified Fragments Length Polymorphism - Tính đa hình
chiều dài các đoạn được khuếch đại
RAPD-PCR: Random amplified polymorphic DNA -polymerase chain
reaction
RFLP : Restriction Fragments Length Polymorphism - Tính đa hình
chiều dài các đoạn cắt giới hạn
PGA : Potato Glucose Agar
PGB : Potato Glucose Broth
PDYA : Potato Dextrose Yeast Agar
PDA : Potato Dextrose Agar
ctv. : Cộng tác viên
STT : Số thứ tự
ng : nano gram
µM : micro mol
TE : Tris EDTA
µg : micro gram
µl : micro lit
TAE : Tris Acetic EDTA
bp : base pair
dNTP : deoxyribonucleotide triphosphate
ATP : Adenine triphosphate
TTP : Thymine triphosphate
CTP : Cytosine triphosphate
GTP : Guanine triphosphate
ddNTP : dideoxyribonucleotide – 5-triphosphate
ISGs : intraspecific groups
SDS : sodium dodecyl sulfate
EDTA : ethylenediamine – tetraacetic acid
SSU : small subunit
LSU : large subunit
ETS : external transcribed spacer
IGS : intergenic spacer