Tác động của biểu giá bán lẻ điện bậc thang đến chỉ tiêu kinh tế-Tài chính của các công trình điện mặt trời lắp mái nối lưới của nhà ở tư nhân

TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) 68 Số 15 tháng 2-2018 TÁC ĐỘNG CỦA BIỂU GIÁ BÁN LẺ ĐIỆN BẬC THANG ĐẾN CHỈ TIÊU KINH TẾ - TÀI CHÍNH CỦA CÁC CÔNG TRÌNH ĐIỆN MẶT TRỜI LẮP MÁI NỐI LƢỚI CỦA NHÀ Ở TƢ NHÂN THE IMPACT OF THE RETAIL BLOCK TARIFF OF ELECRICITY ON ECONOMICO - FINANCIAL INDEX OF GRID-CONNECTED INDIVIDUAL ROOFTOP PV SYSTEMS Nguyễn Thùy Linh1,2, Lê Thị Minh Châu1, Trần Đình Long1 1Trường Đại học Bách Kho Hà Nội, 2Trường Đại học Phạm Văn Đồng Ngày nhận bài: 24/1/2018, Ngày chấp nhận đăng: 26/2/2018 Tóm tắt: Biểu giá bán lẻ điện bậc th ng (BGBT) đư c nhiều quốc gia áp d ng để điều khiển mức s d ng điện năng trong sinh hoạt. BGBT chia mức tiêu th điện hàng tháng c a hộ gi đình thành nhiều bậc tăng dần. Bậc đầu tiên có giá thấp nhất. Khi hộ tiêu th s d ng điện càng nhiều thì giá sẽ càng c o hơn. BGBT có tác động quan trọng đ n sự phát triển c a các hệ thống điện mặt trời lắp mái nối lưới ở các hộ gi đình. Trong bài báo này sẽ nghiên cứu tác động c BGBT đ n các chỉ tiêu kinh t - tài chính c các công trình điện mặt trời lắp mái nối lưới c a nhà ở tư nh n. Từ khóa: Giá điện bậc th ng điện mặt trời lắp mái nối lưới, giá bán lẻ điện lưới phân phối Abstract: The increasing block tariff of electricity (IBTE) is used in many countries for controlling the domestic energy usage. IBTE divide the electricity price into several steps or blocks, the price will increase with each block of electricty monthly consumed. The first block of electricity is at the lowest price. The more electricty the cosumers purchase during the month the more expensive electricty price they buy will be. IBTE has the important effect on the developing of the grid-connected rooftop PV systems. In this paper, the impact of IBTE on economico-financial index of the grid-connected individual rooftop PV systems is studied. Keywords: Block tariff of electricity, grid-connected rooftop PV, retail electricity price, distribution network 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc thang là một trong những giải pháp rất hữu hiệu được nhiều nước trên thế giới áp dụng để quản lý việc sử dụng điện trong sinh hoạt, nó liên quan đến 3 đối tác chính: Nhà nước, người dùng điện và các đơn vị điện lực. Biểu giá bán lẻ điện bậc thang có 2 ưu TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) Số 15 tháng 2-2018 69 điểm chính: (1) khuyến khích sử dụng tiết kiệm điện đồng nghĩa với tiết kiệm tài nguyên, theo đó khách hàng càng sử dụng nhiều điện càng phải thanh toán giá cao và ngược lại; (2) đảm bảo thực hiện công bằng xã hội, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội đối với người sử dụng ít điện và khả năng chi trả thấp. Đối với các nhà ở tư nhân có lắp đặt hệ thống điện mặt trời lắp mái nối lưới (ĐMTLMNL) khi áp dụng biểu giá bản lẻ điện bậc thang trong mua bán điện năng sẽ rất có lợi vì có thể cắt được các bậc thang giá cao và bán điện cho lưới khi không sử dụng nên rút ngắn thời gian thu hồi vốn đầu tư và có lợi nhuận trong tương lai, giảm tổng tiền điện phải trả hàng tháng. Lợi ích của khách hàng khi lắp đặt ĐMTLMNL phụ thuộc khá nhiều vào phương thức thanh toán, biểu giá bán lẻ điện, đặc biệt là biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc thang. Trong bài báo sẽ tiến hành nghiên cứu, phân tích sự phụ thuộc đó khi biểu giá bán lẻ có sự thay đổi đến các chỉ tiêu kinh tế - tài chính của công trình ĐMTLMNL. 2. CÁC GIẢ THIẾT CƠ BẢN Các tính toán trong nghiên cứu này được thực hiện dựa trên những giả thiết cơ bản sau đây:  Các thông số của hệ thống ĐMTLMNL lấy theo số liệu của [6].  Số liệu về biểu giá điện bán lẻ lấy theo [1].  Phương thức thanh toán giữa chủ sở hữu công trình ĐMTLMNL và đơn vị điện lực có điểm kết nối được thực hiện theo 2 cách: (1) Hoạt động bán điện từ nguồn PV và mua điện để sử dụng cho hộ gia đình được tiến hành hoàn toàn độc lập nhau. (2) Điện năng do nguồn PV phát ra được “bù trừ” vào điện năng tiêu thụ của gia đình [2, 15].  Tính toán trong ví dụ minh họa được thực hiện cho 2 trường hợp: - Theo biểu giá điện bậc thang hiện hành [1]. - Theo biểu giá điện được thiết kế với bước nhảy giữa các bậc giống nhau.  Phụ tải của hộ tiêu thụ được giả định không thay đổi trong suốt thời kì tính toán.  Khả năng phát của nguồn ĐMT suy giảm theo thời gian với hệ số suy giảm hiệu suất của môđun PV là 0,5%/năm. 3. BIỂU GIÁ ĐIỆN BẬC THANG [1-5] Số bậc thang và mức giá cho mỗi bậc được thiết kế theo nguyên tắc là tổng doanh thu trong toàn hệ thống đối với điện thương phẩm dùng cho sinh hoạt không thay đổi, nghĩa là [1]:   n i ii AC 1 = Ctb.Ash = Dsh (1) Trong đó: n - số bậc thang của biểu giá; Ci, Ai - là mức giá và điện năng tiêu thụ cho sinh hoạt tương ứng trong toàn hệ thống ở bậc thang thứ i; Ctb - giá bán lẻ điện trung bình quy định; Ash - tổng điện năng dùng cho sinh hoạt; Dsh - tổng doanh thu trong toàn hệ thống đối với điện thương phẩm dùng cho sinh hoạt. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) 70 Số 15 tháng 2-2018 Biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc thang tại Việt Nam qua 3 năm gần đây được giới thiệu trong bảng 1. Dữ liệu liên quan đến biểu giá điện bậc thang tại Việt Nam được giới thiệu trong các bảng 2, 3. Bảng 1. Giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc thang trong 3 năm gần đây Nhóm đối tượng khách hàng Giá bán điện Ci (đồng/kWh) áp dụng từ 01/6/2014-15/3/2015 Giá bán điện Ci (đồng/kWh) áp dụng từ 16/3/2015-30/11/2017 Giá bán điện Ci (đồng/kWh) áp dụng từ 01/12/2017 - Cho 50 kWh đầu tiên - Cho kWh 51 đến 100 - Cho kWh 101 đến 200 - Cho kWh 201 đến 300 - Cho kWh 301 đến 400 - Cho kWh từ 401 trở lên 1388 1433 1660 2082 2324 2399 1484 1533 1786 2242 2503 2587 1549 1600 1858 2340 2615 2701 Bảng 2. Các số liệu đầu vào cho thiết kế biểu giá điện bậc thang dùng trong sinh hoạt trong 3 năm gần đây [1] STT Thông số Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 1 Số hộ sử dụng điện sinh hoạt trong từng bậc thang (mi): - Sử dụng từ 50 kWh trở xuống - Cho kWh từ 51 đến 100 - Cho kWh từ 101 đến 150 - Cho kWh từ 151 đến 200 - Cho kWh từ 201 đến 300 - Cho kWh từ 301 đến 400 - Cho kWh từ 401 trở lên 4.736.309 5.951.464 5.808.127 3.453.705 3.453.705 1.086.785 1.332.939 4.162.962 5.939.513 6.007.305 3.751.682 3.225.624 1.241.751 1.525.563 4.139.908 5.849.724 6.316.840 3.998.648 3.476.706 1.313.213 1.549.063 2 Sản lượng điện sử dụng bình quân/tháng tại mỗi bậc thang Aibq(kWh): - Sử dụng từ 50 kWh trở xuống - Cho kWh từ 51 đến 100 - Cho kWh từ 101 đến 150 - Cho kWh từ 151 đến 200 - Cho kWh từ 201 đến 300 - Cho kWh từ 301 đến 400 - Cho kWh từ 401 trở lên 30,64 76,25 123,89 172,90 241,42 343,99 695,19 26,88 76,58 124,10 173,07 241,62 343,96 690,76 26,43 77,23 124,15 173,05 241,59 343,76 698,22 3 Tổng số hộ tiêu thụ điện sinh hoạt trong toàn hệ thống điện (triệu hộ/năm) 25.237.732 25.854.400 26.644.101 5 Sản lượng điện năng sinh hoạt trong toàn hệ thống điện trong năm (kWh) 46.211.082.744 50.501.837.062 54.091.445.934 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) Số 15 tháng 2-2018 71 Bảng 3. Giá bán điện sinh hoạt bình quân sau các lần điều chỉnh (chƣa bao gồm thuế VAT) [1] Thời điểm Năm 2015 Năm 2016 Năm 2017 Giá bán (đồng/kWh) 1729,66 1771,10 1765,2 Điện năng tiêu thụ của hộ gia đình trong tháng được phân theo nhóm (hoặc khối - block), mỗi khối với Ai khoảng 100- 200kWh, với bước nhảy về giá Ci có thể được thiết kế cố định hoặc thay đổi. Điện năng tiêu thụ cho sinh hoạt trong năm của toàn hệ thống ở bậc thang thứ i: Ai = Aibq.mi.12 (2) Từ các số liệu của các bảng 1, 2 có thể tính tổng doanh thu trong toàn hệ thống đối với điện thương phẩm dùng cho sinh hoạt với biểu giá giá điện hiện hành cho năm 2017: Dsh = 1 n i i i C A   =116.430.075.597.385 VNĐ Trên cơ sở (1) và các dữ liệu của bảng 2 có thể thiết kế biểu giá bậc thang có bước nhảy tăng đều theo quan hệ: Dsh = A1 × C1 + A2 × (C1 + C) ++ A5 × (C1+ 4C) (3) Với C1 = 1515 (VNĐ/kWh) và số liệu Aibq trong bảng 2 có thể xác định Ci = C = 342 (VNĐ/kWh) và tính toán: Tổng doanh thu trong toàn hệ thống đối với điện thương phẩm dùng cho sinh hoạt với biểu giá điện đề xuất: Dsh= 1 ' n i i i C A   =116.447.011.198.827 VNĐ Biểu giá điện có bước nhảy đều được giới thiệu trong bảng 4 và hình 1. Bảng 4. Biểu giá điện C’i có bƣớc nhảy đều đề xuất Bậc Giá bán lẻ điện sinh hoạt bậc thang Mức giá đề xuất C’i (đ/kWh) 1 Cho kWh từ 0 - 100 1515 2 Cho kWh từ 101 – 200 1857 3 Cho kWh từ 201 – 300 2199 4 Cho kWh từ 301 – 400 2541 5 Cho kWh từ 401 trở lên 2883 Hình 1. Biểu giá bán lẻ bậc thang hiện hành Ci và đề xuất C’i 1549 1600 1515 1858 1857 2340 C’i 2199 2615 C’i 2541 2883 2701 C (đ/kWh) A (kWh/tháng) Ctb = 1765,2 M Atb = 169 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) 72 Số 15 tháng 2-2018 Trong đó: M(Atb, Ctb): là giao điểm giữa điện năng sử dụng trung bình tháng của hộ gia đình trong toàn hệ thống và giá bán lẻ điện trung bình quy định; Atb = Ash /m; m là tổng số hộ tiêu thụ điện dùng cho sinh hoạt trong toàn hệ thống. Hình 2. Tỉ lệ điện năng và số hộ tiêu thụ điện sinh hoạt tại mỗi bậc thang trong năm 2017 Như vậy biểu giá điện bán lẻ sinh hoạt bậc thang đề xuất thỏa mãn điều kiện (1) với sai số khoảng 0,01%. 4. VÍ DỤ TÍNH TOÁN MINH HỌA 4.1. Thông số kinh tế - kỹ thuật đầu vào Công trình minh họa có thông số được giới thiệu ở bảng 4. Bảng 4. Các thông số kinh tế - kỹ thuật đầu vào của công trình ĐMTLM NL minh họa [6, 7, 8] STT Thông số Đơn vị Giá trị 1 Công suất đặt kWp 5 2 Diện tích thi công m 2 35 3 Địa điểm - 4 Năm vận hành 2/2016 5 Tổng chi phí đầu tư VNĐ 125.125.000 STT Thông số Đơn vị Giá trị 6 Nguồn vốn: Vốn chủ đầu tư Vốn vay (hoặc nguồn vốn khác) % 1000 7 Lãi suất tiết kiệm ngân hàng bình quân (2017) % 7 8 Thời gian khấu hao (n) năm 25 9 Mức độ thoái hóa PV %/năm 0,5 10 Tỉ giá hối đoái năm cơ sở (2017) USD/VNĐ 22.750 11 Thuế môn bài [33] VNĐ/năm 1.000.000 12 Phương pháp khấu hao [27] - đều A (kWh/tháng) A%, m% 2,48 10,24 33,47 19,04 10,24 24,52 15,54 21,96 38,72 13,05 4,93 5,81 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) Số 15 tháng 2-2018 73 STT Thông số Đơn vị Giá trị 13 Công suất PV phát cực đại (Pmax) kWp 4,92 14 Công suất PV phát cực tiểu (Pmin) kWp 1,01 15 Sản lượng điện PV phát trung bình tháng (APVf ) kWh/tháng 517,58 16 Sản lượng điện tiêu thụ trung bình tháng (ATTt ) kWh/tháng 548,17 17 Công suất tiêu thụ cực đại của phụ tải (Pptmax) kW 8,26 18 Giá mua ĐMT (Gbq) VNĐ/kWh 2127,13 4.2. Tính toán hiệu quả tài chính [9-14] Theo [10], chỉ tiêu kinh tế - tài chính được xác định thông qua:  Giá trị hiện tại ròng: NPV = )( 1    n t tt CB (1+r) -t (4) Trong đó: Bt - lợi ích trong năm thứ t của dự án; Ct - chi phí trong năm thứ t của dự án; N - vòng đời của dự án; r - tỷ lệ chiết khấu. Tính NPV:  Cách 1: Giả thiết toàn bộ lượng điện phát ra từ PV bán cho lưới. ĐMT hoạt động như 1 đơn vị phát điện độc lập. - Lợi ích từ bán điện của khách hàng (KH) cho lưới hàng tháng: Bt = APVf.Gbq (5) - Lợi ích từ bán điện trong 1 năm: B = 12.Bt (6) - Chi phí hàng năm: C = Cv + CO&M + Cthuế (7) Trong đó: Cv - vốn đầu tư được bỏ ra ở năm thứ 0; CO&M - chi phí vận hành & bảo dưỡng hàng năm; Cthuế - tiền thuế hàng năm. - Cách 2: Điện năng do PV phát ra được bù trừ vào điện năng tiêu thụ của KH (net-metering). Trong phương pháp này điện năng phát dư At trong kỳ thanh toán t được chuyển sang cho kỳ tiếp theo. (1) Sản lượng điện tính toán At trong kỳ t: (a) Trường hợp APVt + At-1 < ATTt + Sản lượng điện để thanh toán tiền điện trong kỳ t: At = ATTt - APVt - At-1 (8) Trong đó: ATTt - điện năng tiêu thụ trong kỳ t; APVt - điện năng PV phát trong kỳ t; At-1 - điện năng phát dư trong kỳ t-1. (b) Trường hợp APVt + At-1 > ATTt - Sản lượng điện phát dư trong kỳ t: At = APVt + At-1 - ATTt (9) (2) Tiền điện thanh toán TĐt trong kỳ t: TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) 74 Số 15 tháng 2-2018 TĐ = At.C (10) Trong đó: C - giá bán lẻ điện quy định. Trường hợp áp dụng biểu giá bậc thang: TĐt = 1 m ti i i A C   (11) Trong đó: m - bậc thang thanh toán sau khi đã bù trừ. (a) Lợi ích B chính là tiền điện giảm được theo bậc thang khi không có PV và khi đã bù trừ: Bt = 1 n j j j A C   - 1 m i i i AC   (12) Trong đó: n - bậc thang thanh toán khi không có PV. (b) Trường hợp có điện năng phát dư AT (trong năm hoặc trong thời gian hợp đồng T): B = AT.Gbq (13) 4.3. Kết quả tính toán (1)Theo cách 1: NPV(1) = 11.947.352,91 VNĐ (2) Theo cách 2: (a) Với biểu giá điện hiện hành: NPV(2a) = 24.618.546,38 VNĐ (b) Với biểu giá điện có bước nhảy tăng đều được đề xuất: NPV(2b) = 24.682.337,62 VNĐ Nhận xét:  Thanh toán theo phương thức bù trừ có lợi hơn cho nhà đầu tư (NPV(2) > NPV(1)).  Lợi ích của nhà đầu tư thay đổi không đáng kể khi thay đổi thiết kế của biểu giá bán lẻ bậc thang (NPV(2a) NPV(2b)). 4. KẾT LUẬN  ĐMTLMNL với nhiều ưu điểm vượt trội đang được phát triển nhanh trên thế giới và tại Việt Nam. Các nghiên cứu thí điểm đã cho phép xây dựng các đặc tính vận hành cơ bản của loại nguồn này.  Chỉ tiêu kinh tế - tài chính của công trình ĐMTLMNL của nhà ở tư nhân phụ thuộc vào nhiều yếu tố: thông số kinh tế - kỹ thuật của hệ thống PV, phương thức thanh toán được chấp nhận và biểu giá điện bán lẻ bậc thang được áp dụng.  Phương pháp nghiên cứu được giới thiệu ở đây mang tính tổng quát có thể được áp dụng cho các công trình ĐMTLMNL khác. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Tập đoàn Điện lực Việt N m (EVN) Một số số liệu về kinh do nh điện năng các năm 2015 2016 2017 Hà Nội 2018. [2] Bộ Công Thương Thông tư 16/2017/TT-BCT quy định về phát triển dự án và h p đồng mu bán điện mẫu áp d ng cho các dự án điện mặt trời. [3] Bộ Công Thương Quy t định số 2256/2015/QĐ-BCT quy định về giá bán lẻ điện năm 2015. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) Số 15 tháng 2-2018 75 [4] Bộ Công Thương Quy t định số 4495/2017/QĐ-BCT quy định về giá bán lẻ điện năm 2017. [5] Bộ Công Thương Cơ sở x y dựng giá điện và đề án cải ti n cơ cấu biểu giá bán lẻ điện sinh hoạt 2015. [6] Nguyễn Th y Linh Lê Thị Minh Ch u Trần Đình Long Khảo sát đánh giá một số thông số vận hành c điện mặt trời lắp mái nối lưới tại khu vực miền Trung Việt N m Tạp ch Kho học & Công nghệ Đại học Đà Nẵng số 1 (110) 2017 (2017) [7] Nguyễn Th y Linh Lê Thị Minh Ch u Trần Đình Long Điện mặt trời lắp mái nối lưới - Nguồn năng lư ng cho các ngôi nhà thông minh và phát triển bền vững Diễn đàn Năng lư ng Việt N m 2016: Thách thức cho phát triển bền vững Bộ Công Thương Hà Nội 2016. [8] Nguyễn Th y Linh Lê Thị Minh Ch u Trần Đình Long Điện mặt trời lắp mái nối lưới - Giải pháp ti t kiệm năng lư ng hiệu quả cho các tò nhà công cộng, Tạp ch Kho học & Công nghệ Năng Lư ng, Trường Đại học Điện Lực số 12 (2017). [9] Quy t định số 2014/QĐ-BCN Quy định tạm thời nội dung t nh toán ph n t ch kinh t tài ch nh đầu tư và khung giá mu bán điện các dự án nguồn điện 2007. [10] GS.TSKH Trần Đình Long Quy hoạch phát triển năng lư ng & điện lực tr ng 61-70, Nhà xuất bản Kho học và Kỹ thuật Hà Nội 1999. [11] Bộ Tài Ch nh Thông tư 96/2015/TT- BTC hướng dẫn về thu thu nhập do nh nghiệp Hà Nội 6/8/2015. [12] Quy t định 11/2017/QĐ-TTg Cơ ch khuy n kh ch phát triển các dự án điện mặt trời tại Việt Nam, 2017. [13] Thông tư 147/2016/TT-BTC S đổi bổ sung một số điều c thông tư số 45/2013/TT-BTC ngày 25/04/2013 c Bộ Tài ch nh hướng dẫn ch độ quản l s d ng và tr ch khấu h o tài sản cố định 13/10/2016. [14] Tập Đoàn Điện Lực Việt N m Đề án cải ti n cơ cấu biểu giá bán lẻ điện Hà Nội 2015. [15] Euei pdf (Strageric Energy Advisory and Dialogue Service), ERAV, Meister consultant group, Energyn utics Ch nh sách cơ ch bù trừ điện năng nhằm hỗ tr nhân rộng điện mặt trời trên mái nhà, Hà Nội, 10-11/10/2017. Giới thiệu tác giả: Tác giả Nguyễn Th y Linh tốt nghiệp Trường Đại học Bách kho Đà Nẵng năm 2007; nhận bằng Thạc sĩ ngành kỹ thuật điện tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội năm 2011. Tác giả hiện đ ng là nghiên cứu sinh tại Bộ môn Hệ thống điện Trường Đại học Bách kho Hà Nội. Lĩnh vực nghiên cứu: các nguồn năng lư ng tái tạo nghiên cứu k t nối các nguồn năng lư ng mới vào lưới điện tr ng thi t bị điện. TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NĂNG LƯỢNG - TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐIỆN LỰC (ISSN: 1859 - 4557) 76 Số 15 tháng 2-2018 Tác giả Lê Thị Minh Ch u tốt nghiệp Trường Đại học Bách kho Đà Nẵng năm 2007; nhận bằng Thạc sĩ và bằng Ti n sĩ ngành kỹ thuật điện tại Viện Bách khoa Grenoble - Cộng hò Pháp. Lĩnh vực nghiên cứu: các nguồn năng lư ng tái tạo nghiên cứu k t nối các nguồn năng lư ng mới vào lưới điện ph n t ch và t nh toán lưới và hệ thống điện. Tác giả Trần Đình Long tốt nghiệp đại học ngành điện năm 1963; nhận bằng Ti n sĩ năm 1972 và Ti n sĩ kho học năm 1978 ngành hệ thống điện tại Đại học Năng lư ng M tscov (MEI) - Liên bang Nga. Lĩnh vực nghiên cứu: quy hoạch phát triển hệ thống điện bảo vệ và điều khiển độ tin cậy hệ thống điện thị trường điện lực.