Tác động của vốn ngân hàng đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam

An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66 59 TÁC ĐỘNG CỦA VỐN NGÂN HÀNG ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI VÀ RỦI RO TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Ở VIỆT NAM Nguyễn Thị Kim Anh1 1Trường Đại học An Giang Thông tin chung: Ngày nhận bài: 06/11/2017 Ngày nhận kết quả bình duyệt: 06/12/2017 Ngày chấp nhận đăng: 04/2018 Title: The impact of bank equity to performance and credit risks of commercial bank in Vietnam Keywords: Banking equity, profitability, credit risk, commercial bank Từ khóa: Vốn ngân hàng, khả năng sinh lời, rủi ro tín dụng, ngân hàng thương mại cổ phần ABSTRACT This study used regression model with panel data through Hausman test to evaluate the affect of equity and some control variables to commercial bank’s profitability and credit risk in Viet Nam. A survey was conducted with 15 comercial banks in Viet Nam from 2009 to 2016. The results showed that there was a negative relationship between equity and profitability, but a positive relationship between equity and credit risk. Also, the study showed that credit’s growth, banking size, GDP and CPI affected to bank profitability and credit risk. Finally, the study proposed some recommendations, including (i) increasing CSH bank’s equity in Vietnam, (ii) enhancing competition among banks, and (iii) supervising the law compliance of banks. TÓM TẮT Nghiên cứu này sử dụng mô hình hồi quy với dữ liệu bảng thông qua kiểm định Hausman để đánh giá tác động của vốn ngân hàng và một số biến kiểm soát đến lợi nhuận và rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam. Nghiên cứu tiến hành khảo sát 15 ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam với tần suất năm trong khoảng thời gian từ năm 2009 đến năm 2016. Kết quả nghiên cứu của đề tài cho thấy có mối quan hệ ngược chiều giữa vốn ngân hàng đến khả năng sinh lời và cùng chiều với rủi ro tín dụng. Bên cạnh đó, nghiên cứu còn cho thấy các yếu tố tác động đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng ngân hàng bao gồm tăng trưởng tín dụng, quy mô ngân hàng, GDP và lạm phát. Nghiên cứu đưa ra đề xuất (i) nâng cao vốn chủ sở hữu của các ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam, (ii) nâng cao năng lực cạnh tranh ngân hàng và (iii) giám sát việc tuân thủ luật định của các ngân hàng. 1. GIỚI THIỆU Ngành ngân hàng Việt Nam thực sự bắt đầu phát triển từ năm 1990. Số lượng ngân hàng ngày càng nhiều, nhưng quy mô của đa số các ngân hàng Việt Nam là nhỏ hơn so với các ngân hàng có quy mô trung bình của khu vực. Trong số các ngân hàng ở Việt Nam, những năm gần đây các ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP) phát triển rất nóng ở Việt Nam. NHTMCP hoạt động ngày càng sôi động, chiếm lĩnh thị phần khá lớn và đóng vai trò quan trọng ở thị trường tài chính tín dụng. Điều này đã tác động đến cấu trúc vốn của các NHTMCP, đó cũng là một trong những chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động của các ngân hàng. An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66 60 Vốn chủ sở hữu (CSH) là cấu phần vốn vô cùng quan trọng trong nguồn vốn hoạt động của các NHTMCP. Vốn CSH của các NHTMCP ở Việt Nam đã tăng trưởng trong thời gian qua, chiếm tỷ lệ trung bình 8,94% (tác giả thu thập và tính toán) trong tổng nguồn vốn. Do là loại hình doanh nghiệp đặc biệt nên nguồn vốn chủ yếu cho hoạt động của các ngân hàng là vốn huy động, tuy nhiên sự gia tăng của nguồn vốn CSH thể hiện năng lực tài chính, khả năng thanh khoản và sự mở rộng quy mô ngân hàng. Chính vì vậy, mối quan hệ giữa tăng trưởng nguồn vốn CSH với lợi nhuận và an toàn hoạt động là vấn đề được quan tâm không chỉ đối với các nhà quản trị ngân hàng, nhà đầu tư mà còn liên quan đến hoạt động an toàn của hệ thống NHTMCP Việt Nam. Để đo lường tác động của vốn ngân hàng đến lợi nhuận và rủi ro tín dụng ngân hàng, một vài nghiên cứu nước ngoài cũng như trong nước đã được thực hiện với nhiều kết quả thực nghiệm khác nhau. Nghiên cứu này được thực hiện trong điều kiện thách thức về gia tăng thị phần, lợi nhuận, rủi ro tín dụng và nguồn vốn CSH của các NHTMCP hiện nay. Phần còn lại của bài viết được cấu trúc như sau: Mục 2 giới thiệu cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu; Mục 3 trình bày kết quả nghiên cứu và thảo luận; và cuối cùng, kết luận và khuyến nghị của bài viết được trình bày ở Mục 4. 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 Cơ sở lý thuyết và nghiên cứu thực nghiệm  Lý thuyết cấu trúc – hành vi – hiệu quả (Structure – Conduct – Performance hypothesis) Lý thuyết này cho rằng, mức độ tập trung của ngân hàng có mối liên hệ trực tiếp với năng lực cạnh tranh của họ, khuyến khích họ liên kết với nhau. Do đó, tồn tại mối quan hệ cùng chiều giữa mức độ tập trung ngân hàng và khả năng sinh lợi, bất kể thị phần của ngân hàng. Điều đó đồng nghĩa với việc ngân hàng có mức độ tập trung (vốn CSH) càng cao thì lợi nhuận càng nhiều. Một vài nghiên cứu cho thấy, mối quan hệ tích cực cùng chiều giữa vốn ngân hàng và lợi nhuận như nghiên cứu của Berger and Hannan (1989), Wilson A. (1993), Molyneux và cs. (1995), Edwards, Seanicaa, Albert J.A. and Sallem S. (2006). Tuy nhiên, một số nghiên cứu thực nghiệm cho kết quả ngược lại so với lý thuyết cấu trúc – hành vi – hiệu quả như nghiên cứu của Altunbas (2007), Goddard và cs. (2010), Nguyễn Thị Hồng Vinh và Lê Phan Thị Diệu Thảo (2016) do đánh đổi giữa lợi nhuận và rủi ro các ngân hàng càng tập trung vốn CSH thì rủi ro thấp, do đó lợi nhuận cũng giảm.  Lý thuyết rủi ro đạo đức Theo Keeton và Morris (1987), khi vốn chủ sở hữu ngân hàng thấp sẽ làm gia tăng rủi ro đạo đức do tăng rủi ro của các khoản vay, dẫn đến nợ xấu nhiều hơn. Vì vậy, theo lý thuyết này thì mối quan hệ giữa vốn ngân hàng và rủi ro tín dụng là ngược chiều. Những nghiên cứu thực nghiệm cho kết quả phù hợp với lý thuyết này có thể kể đến kết quả nghiên cứu của Sufian và Muhamed (2011), Berger và cs. (2013); Waemustafa và cs. (2015) nghiên cứu các ngân hàng ở Malaysia từ năm 2000 đến 2010 với kết quả cho thấy vốn ngân hàng tác động có ý nghĩa đến rủi ro tín dụng.  Lý thuyết về quản lý (Regulatory Hypothesis) Lý thuyết về quản lý đưa ra giả thuyết ngược lại so với lý thuyết rủi ro đạo đức. Theo lý thuyết này, nhà quản lý thường yêu cầu các ngân hàng tăng vốn CSH tương ứng với mức độ rủi ro tín dụng, do đó mối quan hệ giữa vốn ngân hàng và rủi ro tín dụng được xác định là cùng chiều, tức là rủi ro gia tăng thì vốn ngân hàng cũng tăng theo. Kết quả thực nghiệm ủng hộ lý thuyết này như nghiên cứu của Pettway (1976). 2.2 Phương pháp nghiên cứu 2.2.1 Số liệu sử dụng Nghiên cứu sử dụng dữ liệu được thu thập từ báo cáo tài chính, báo cáo thường niên với biến độc An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66 61 lập là vốn CSH ngân hàng và một số biến kiểm soát, biến phụ thuộc là tỷ suất lợi nhuận và rủi ro tín dụng của 15 NHTMCP ở Việt Nam với tần suất năm trong giai đoạn từ năm 2009 đến năm 2016, sau khi đã loại ra một số NHTMCP không thu thập được đầy đủ dữ liệu trong khoảng thời gian trên. 2.2.2 Mô hình nghiên cứu Dựa trên nghiên cứu của Edwards, Seanicaa, Albert J.A. and Sallem S. (2006), Waemustafa và Sukri (2015), Nguyễn Thị Hồng Vinh và Lê Phan Thị Diệu Thảo (2016) tác giả đưa ra mô hình nghiên cứu như sau: ROEit = α + EQUITYit + SIZEit + TTTDit + DN/VHDit + GDPit + CPIit + itε NOXAUit = + EQUITYit + SIZEit + TTTDit + DN/VHDit + ROE + GDPit + CPIit + itε Trong đó, ROEit (biến phụ thuộc) là lợi nhuận của ngân hàng i ở năm t; NOXAUit (biến phụ thuộc) là tỷ lệ nợ xấu của ngân hàng i ở năm t; các biến còn lại là biến độc lập của ngân hàng i ở năm t với EQUITY (vốn CSH), SIZE (quy mô), TTTD (tăng trưởng tín dụng), DN/VHD (dư nợ trên vốn huy động), GDP (tổng sản phẩm quốc nội) và CPI (chỉ số giá tiêu dùng). Do dữ liệu được sử dụng trong nghiên cứu này là dữ liệu bảng nên nghiên cứu sử dụng mô hình hiệu ứng cố định (FEM) và hiệu ứng ngẫu nhiên (REM), sau đó dùng kiểm định Hausman để kiểm tra mô hình phù hợp nhất. Chi tiết về biến độc lập và kỳ vọng về mối quan hệ giữa chúng với biến phụ thuộc được trình bày chi tiết như sau: Bảng 1. Giải thích các biến trong mô hình STT Tên biến Đo lường biến Kỳ vọng ROE NOXAU 1 EQUITY VCSH/TTS + - 2 SIZE LOG(TTS) + + 3 TTTD (DNt – DNt-1)/DNt-1 + + 4 DN/VHD DN/VHD + - 5 GDP GDPt + - 6 CPI CPIt - + Tiếp nối các nghiên cứu trước, nghiên cứu của tác giả kế thừa và lựa chọn các biến giải thích đã được kiểm chứng cho phù hợp với đặc điểm của các NHTMCP và điều kiện thị trường ở Việt Nam. Các giả thuyết được đặt ra như sau: Về tỷ lệ vốn CSH với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, dựa trên lý thuyết cấu trúc hành vi hiệu quả, các ngân hàng có tỷ lệ vốn CSH càng thấp thì mức độ liên kết càng ít do đó lợi nhuận càng giảm. Ngoài ra, theo lý thuyết về rủi ro đạo đức thì các ngân hàng có tỷ lệ vốn CSH càng thấp thì rủi ro khoản vay càng gia tăng do nguy cơ nợ xấu gia tăng. Giả thuyết 1: Tỷ lệ vốn CSH có mối quan hệ cùng chiều với khả năng sinh lời và ngược chiều với rủi ro tín dụng. Về quy mô ngân hàng với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, các ngân hàng có quy mô càng lớn thì khả năng mở rộng thị phần, cho vay khách hàng nhiều hơn, do đó lợi nhuận càng cao. Tuy nhiên, các ngân hàng có quy mô lớn cũng có thể sẽ mở rộng An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66 62 đòn bẩy tài chính và đối tượng cho vay có chất lượng kém nên dẫn đến nguy cơ về rủi ro tín dụng. Mối quan hệ này được tìm thấy trong các nghiên cứu của Casu và Girardone (2006), Short (1979), Salas và Saurina (2002). Giả thuyết 2: Quy mô ngân hàng có mối quan hệ cùng chiều với khả năng sinh lời và ngược chiều với rủi ro tín dụng. Về tăng trưởng tín dụng với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, trong số các đặc điểm ngân hàng, tăng trưởng tín dụng cũng là yếu tố có ảnh hưởng đến lợi nhuận và rủi ro tín dụng. Tăng trưởng tín dụng làm gia tăng lợi nhuận, nhưng đi kèm với điều đó là việc nới lỏng điều kiện cho vay, đối tượng khách hàng nhiều hơn nên gia tăng rủi ro về chất lượng khoản vay. Kết quả nghiên cứu của Keeton (1999), Salas và Saurina (2002), Dash và Kabra (2010) phù hợp với lập luận trên. Giả thuyết 3: Tăng trưởng tín dụng có mối quan hệ cùng chiều với khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng. Về dư nợ trên vốn huy động với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, chỉ tiêu này phản ánh hiệu quả sử dụng vốn huy động của ngân hàng. Chỉ tiêu này lớn thể hiện khả năng tranh thủ vốn huy động, nếu lớn hơn 1 thì ngân hàng chưa thực hiện tốt việc huy động vốn, vốn huy động tham gia vào cho vay ít. Do đó, chỉ tiêu này càng lớn sẽ làm gia tăng lợi nhuận nhưng đi kèm với nó là nguy cơ rủi ro gia tăng. Mối quan hệ này được tìm thấy trong các nghiên cứu của Casu và Girardone (2006), Short (1979). Giả thuyết 4: Dư nợ trên vốn huy động có mối quan hệ cùng chiều với khả năng sinh lời và ngược chiều với rủi ro tín dụng. Về GDP với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, trong giai đoạn nền kinh tế tăng trưởng, lợi nhuận các ngân hàng thường gia tăng vì điều kiện phát triển và kinh doanh thuận lợi nên khách hàng cũng dễ tìm kiếm lợi nhuận, do đó khả năng trả nợ đúng hạn cao. Tuy nhiên, kinh tế tăng trưởng cũng dẫn đến rủi ro tín dụng do các ngân hàng mở rộng tăng trưởng tín dụng bằng cách nới lỏng điều kiện cho vay. Do đó, khi kinh tế suy thoái là lúc khách hàng gặp khó khăn, dẫn đến nợ xấu ngân hàng gia tăng. Lập luận này phù hợp với kết quả nghiên cứu của nhiều tác giả như Salas và Saurina (2002), Dash và Kabra (2010), Gunsel (2008), Thiagarajan và cs. (2011), Zribi và Boujelbene (2011). Giả thuyết 5: GDP có tác động cùng chiều với khả năng sinh lời và ngược chiều với rủi ro tín dụng. Về CPI với lợi nhuận và rủi ro tín dụng, lạm phát tăng cao là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động tiêu dùng và kinh doanh của khách hàng, vì vậy nó làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngân hàng. Điều này cũng dễ dẫn đến rủi ro tín dụng cho ngân hàng. Các nghiên cứu của Zribi và Boujelbene (2011), Vogiazas và Nikolaidou (2011) cũng tìm thấy kết quả tương tự. Giả thuyết 6: CPI có tác động ngược chiều với khả năng sinh lời và cùng chiều với rủi ro tín dụng. 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 3.1 Thống kê mô tả các biến trong mô hình Trên cơ sở số liệu thu thập được từ báo cáo tài chính, báo cáo thường niên của các NHTMCP từ năm 2009 đến năm 2016, kết quả thống kê mô tả về tỷ số lợi nhuận và nợ xấu, các chỉ tiêu đại diện cho đặc điểm NHTMCP và yếu tố vĩ mô được trình bày ở Bảng 2. An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66 63 Bảng 2. Thống kê mô tả các biến trong mô hình của 15 NHTMCP ở Việt Nam từ 2009 – 2016 (Nguồn: Tổng hợp từ báo cáo tài chính và báo cáo thường niên của 15 NHTMCP ở Việt Nam từ năm 2009 đến năm 2016) 3.2 Tác động của vốn ngân hàng đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại cổ phần ở Việt Nam Trước khi thực hiện phân tích hồi quy, nghiên cứu đã tiến hành trước tiên sử dụng cả hai mô hình hiệu ứng cố định (FEM) và hiệu ứng ngẫu nhiên (REM) để ước lượng mức độ ảnh hưởng của vốn ngân hàng và các biến kiểm soát đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng của các NHTMCP ở Việt Nam. Sau đó, để xác định xem mô hình nào là phù hợp hơn, tác giả tiếp tục sử dụng kiểm định Hausman. Kết quả ước lượng từ các mô hình được trình bày ở Bảng 3. Bảng 3. Kết quả phân tích hồi quy theo FEM và REM Biến số ROE NỢ XẤU FEM REM FEM REM Hằng số 0,23 (0,96) -0,18 (-1,21) -0,08 (-1,28) 0,06 (1,56) Vốn CSH -0,43 (-2,34)** -0,36 (-2,08)** 0,09 (1,83)*** 0,03 (0,65) Quy mô -0,03 (-0,99) 0,02 (1,42) 0,02 (2,36)** 0,001 (0,22) Tăng trưởng tín dụng 0,04 (3,08)* 0,05 (4,04)* -0,004 (-0,97) -0,01 (-1,74)*** Dư nợ trên vốn huy động 0,09 (2,96)* 0,08 (2,94)* -0,01 (-1,06) -0,01 (-1,33) GDP 0,52 (0,78) 0,36 (0,52) -0,63 (-3,56)* -0,59 (-3,24)* CPI 0,45 (5,50)* 0,50 (6,25)* -0,01 (-0,69) -0,03 (-1,42) Chỉ tiêu Đơn vị tính Số quan sát Trung bình Nhỏ nhất Lớn nhất Độ lệch chuẩn Vốn CSH % 120 8,94 4,26 25,54 3,52 Quy mô công ty Tỷ đồng 120 196.501 7.478 1.006.404 207.770 Tăng trưởng tín dụng % 120 30,85 - 68,65 192,89 34,34 Dư nợ trên vốn huy động % 120 70,91 26,50 155,85 19,24 GDP % 120 5,91 5,03 6,78 0,59 CPI % 120 6,86 0,63 18,58 5,12 ROE % 120 10,36 0,07 26,82 6,07 NOXAU % 120 2,13 0,28 8,8 12,61 An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66 64 Biến số ROE NỢ XẤU FEM REM FEM REM Số quan sát 120 120 120 120 R2 (%) 37,64 35,16 19,09 14,85 Giá trị thống kê F 9,96* 65,78* 3,89* 15,68** Kiểm định Hausman: Chi2(6) = 20,30* Chi2(6) = 22,23* Ghi chú: *,**,***: Có ý nghĩa thống kê tương ứng ở mức 1%, 5% và 10%. Giá trị thống kê t: trình bày trong dấu ngoặc đơn Dự trên kết quả kiểm định Hausman có ý nghĩa thống kế ở mức 1%, điều đó cho thấy mô hình hồi quy hiệu ứng cố định (FEM) phù hợp hơn để giải thích. Vì vậy, tác giả sẽ sử dụng mô hình FEM để xác định các yếu tố tác động đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng. Ngoài ra, vấn đề phương sai sai số thay đổi (heteroskedasticity) cũng được kiểm tra bằng kiểm định Breusch-Pagan. Kết quả kiểm định Breusch-Pagan cho thấy, hiện tượng phương sai sai số thay đổi tồn tại trong mô hình. Để khắc phục hiện tượng này, phương pháp ước lượng các sai số chuẩn mạnh (Robust standard errors) đã được sử dụng. Kết quả phân tích hồi quy xác định các biến có ý nghĩa ở mức 1%, 5% và 10% được trình bày như sau: ROEit = 0,23 - 0,43 EQUITYit + 0,04 TTTDit + 0,45 CPIit + itε NOXAUit = -0,08 + 0,09 EQUITYit + 0,02 SIZEit - 0,63 GDPit + itε Vốn CSH (EQUITY) Khác với kỳ vọng, kết quả nghiên cứu cho thấy, vốn CSH ngân hàng có mối quan hệ ngược chiều với khả năng sinh lời và cùng chiều với rủi ro tín dụng ở mức ý nghĩa 10%. Kết quả này phù hợp với một số nghiên cứu thực nghiệm trước đó và lý thuyết về quản lý. Trong điều kiện ở Việt Nam, có thể nhận thấy, các ngân hàng có vốn CSH càng nhiều thì lợi nhuận cũng thấp, vì sự đánh đổi giữa rủi ro và lợi nhuận. Đồng thời, vốn CSH được khuyến khích tăng tương xứng với rủi ro tín dụng được đo lường bằng tỷ lệ nợ xấu. Quy mô (SIZE) Đúng như kỳ vọng, các ngân hàng có quy mô càng lớn thì nguy cơ gia tăng nợ xấu càng cao do mở rộng khoản vay dẫn đến nới lỏng điều kiện tín dụng và cho vay đa dạng đối tượng khách hàng. Một cách cụ thể, quy mô tăng 1% thì rủi ro tín dụng tăng 0,02%. Đồng thời, mối quan hệ giữa quy mô và khả năng sinh lợi là ngược chiều nhưng không có ý nghĩa thống kê. Điều này được lý giải là thị phần không là yếu tố quyết định lợi nhuận của NHTMCP. Thay vào đó, tiết giảm chi phí hoạt động, chất lượng phục vụ, uy tín... mới là những yếu tố bên trong làm gia tăng lợi nhuận và nâng cao năng lực cạnh tranh giữa các ngân hàng. Tăng trưởng tín dụng (TTTD) Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra kết luận phù hợp về tác động cùng chiều của tăng trưởng tín dụng lên khả năng sinh lời của ngân hàng. Khi tăng trưởng tín dụng tăng 1% sẽ làm ROE tăng 0,04%. Tuy nhiên, khác với một số nghiên cứu thực nghiệm trước đó thì kết quả nghiên cứu lại không tìm thấy mối quan hệ giữa tăng trưởng tín dụng và rủi ro tín dụng. Điều đó cho thấy, chất lượng tín dụng là yếu tố mà các NHTMCP đặc biệt quan tâm, bằng chứng là tỷ lệ nợ xấu luôn được đảm bảo theo quy định của Ngân hàng Nhà nước, mặc dù trong điều kiện hiện nay các ngân hàng phải cạnh tranh quyết liệt về tăng trưởng tín dụng. An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66 65 Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) Kết quả phân tích hồi quy được trình bày ở trên cho thấy, GDP có mối quan hệ ngược chiều với rủi ro tín dụng. Một cách định lượng, GDP tăng 1% làm giảm tỷ lệ nợ xấu 0,63%. Kết quả này phù hợp với lập luận và nhiều nghiên cứu thực nghiệm ở trên. Cũng dễ dàng thấy rằng, GDP tăng sẽ làm giảm rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, khi kinh tế suy giảm sẽ tác động đến môi trường kinh doanh, sự chậm trễ trong việc hoàn trả các khoản nợ và do đó gia tăng nợ xấu cho ngân hàng. Ở một chiều hướng khác, kỳ vọng về mối quan hệ cùng chiều giữa GDP và khả năng sinh lời ngân hàng lại không được tìm thấy. Kết quả này hàm ý rằng, ngân hàng vẫn có thể tìm kiếm lợi nhuận ở những thời điểm nền kinh tế ít tăng trưởng. Lạm phát (CPI) Khác với kỳ vọng cũng như một số nghiên cứu thực nghiệm trước đó, kết quả chỉ ra lạm phát có mối quan hệ cùng chiều với lợi nhuận. Điều đó cho thấy, lạm phát tăng làm gia tăng chi phí nhưng doanh thu cũng phải tăng tương ứng (chênh lệch lãi suất huy động và lãi suất cho vay), hơn nữa lợi tức chia cho cổ đông phải chạy theo lạm phát. Kết quả này đưa đến một phát hiện thú vị do ngân hàng là một loại hình doanh nghiệp đặc biệt. Mối quan hệ giữa lạm phát và rủi ro tín dụng không được tìm thấy trong nghiên cứu này. Ngoài ra, biến dư nợ trên vốn huy động có tác động cùng chiều với khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng. Tuy nhiên, mối quan hệ này không có ý nghĩa thống kê. Bên cạnh đó, giá trị thống kê F của hai mô hình lần lượt là 9,78 và 5,70 cho thấy, mô hình mà tác giả sử dụng có ý nghĩa thống kê ở mức 1%. 4. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 4.1 Kết luận Vốn CSH là thành phần vốn quan trọng đảm bảo cho hoạt động của các ngân hàng nói chung và NHTMCP nói riêng. Nghiên cứu này phân tích tác động của vốn CSH ngân hàng cùng một số yếu tố kiểm soát khác đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng của các NHTMCP ở Việt Nam. Kết quả nghiên cứu thông qua kiểm định Haussman và phân tích hồi quy đa biến cho thấy có sự tác động ngược chiều của vốn CSH đến khả năng sinh lời và cùng chiều với rủi ro tín dụng. Ngoài ra, khả năng sinh lời ngân hàng còn bị tác động bởi tăng trưởng tín dụng, CPI với mối quan hệ cùng chiều và rủi ro tín dụng ngân hàng bị ảnh hưởng bởi quy mô ngân hàng với tương quan thuận và tỷ lệ nghịch với GDP. 4.2 Khuyến nghị Từ các kết quả nghiên cứu trên, tác giả đề xuất một số khuyến nghị cho các NHTMCP và các cơ quan quản lý thị trường Việt Nam như sau: Thứ nhất, tăng cường vốn CSH của các NHTMCP ở Việt Nam. Mặc dù tỷ lệ vốn CSH của các ngân hàng đã không ngừng lớn mạnh theo thời gian, nhưng tỷ lệ vẫn còn thấp ở một số ngân hàng và thấp hơn so với các ngân hàng trong khu vực. Việc gia tăng này có ảnh hưởng đến khả năng sinh lời nhưng lại đảm bảo cho an toàn hoạt động cho các ngân hàng. Vì vậy, việc cân nhắc giữa lợi nhuận và rủi ro khi tăng vốn CSH là vấn đề cần phải được các nhà quản trị ngân hàng quan tâm và thực hiện nhiều hơn. Thứ hai, nâng cao năng lực cạnh tranh của các NHTMCP trong điều kiện ngày càng nhiều ngân hàng được thành lập và xu hướng toàn cầu hóa. Theo đó, để gia tăng lợi nhuận và năng lực ngân hàng, quy mô ngân hàng được xếp sau các yếu tố chất lượng phục vụ, uy tín, tính thanh khoản, lành mạnh tài chính Điều đó cũng nói lên rằng các ngân hàng có quy mô vừa và nhỏ hoàn toàn có cơ hội đứng vững trên thị trường so với các ngân hàng có quy mô lớn hơn. Thứ ba, Ngân hàng Nhà nước giám sát hoạt động của các NHTMCP, đặc biệt ở những thời điểm tăng trưởng của nền kinh tế trong việc tuân thủ chặt chẽ các quy định về phân loại nợ, trích lập dự phòng, điều kiện và đối tượng cho vay, tỷ lệ an toàn vốn, tỷ lệ nợ xấu nhằm đảm bảo tăng trưởng tín dụng và đảm bảo an toàn hoạt động cho các ngân hàng nói riêng và cả hệ thống ngân hàng nói chung. An Giang University Journal of Science – 2018, Vol. 19 (1), 59 – 66 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO Edwards, Seanicaa, Albert J. Allen, & Saleem Shaik. (2006). Market Structure Conduct Performance (SCP) Hypothesis Revisited using Stochastic Frontier Efficiency Analysis’. Paper presented American Agricultural Economics Association Annual Meeting, Long Beach, California, July, 23 - 26. Keeton, William R., & Charles S. Morris. (1987). Why do banks' loan losses differ?. Economic Review-Federal Reserve Bank of Kansas City, 72, 5: 3. Lê Tuấn Phong & Trương Đông Lộc. (2016). Mối quan hệ giữa nợ xấu và tăng trưởng tín dụng: Trường hợp các chi nhánh ngân hàng thương mại ở tỉnh Trà Vinh. Tạp chí Ngân hàng, 19, 31 – 35. Molyneux, Phil, & William Forbes. (1995). Market structure and performance in European banking. Applied Economics, 27.2: 155 - 159. Nguyễn Thị Hồng Vinh & Lê Phan Thị Diệu Thảo. (2016). Tác động của vốn ngân hàng đến khả năng sinh lời và rủi ro tín dụng: Trường hợp các ngân hàng thương mại Việt Nam. Tạp chí Phát triển Kinh tế, 27(3), 25 – 44. Nguyễn Thị Tuyết Nga. (2016). Tác động của vốn chủ sở hữu đến rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Tạp chí Tài chính, kỳ I, 12/2016. Waemustafa, Waeibrorheem, & Suriani Sukri. (2015). Bank specific and macroeconomics dynamic determinants of credit risk in Islamic banks and conventional banks. International Journal of Economics and Financial Issues, 5.2. PHỤ LỤC Phụ lục – Một số NHTMCP ở Việt Nam STT VIẾT TẮT TÊN ĐẦY ĐỦ 1 ABB Ngân hàng TMCP An Bình 2 ACB Ngân hàng TMCP Á Châu 3 BID Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam 4 CTG Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam 5 EIB Ngân hàng TMCP Xuất Nhập khẩu Việt Nam 6 KLB Ngân hàng TMCP Kiên Long 7 LPB Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt 8 MBB Ngân hàng TMCP Quân đội 9 MSB Ngân hàng TMCP Hàng hải Việt Nam 10 NCB Ngân hàng TMCP Quốc dân 11 SHB Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội 12 STB Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương tín 13 VCB Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam 14 VIB Ngân hàng TMCP Quốc tế 15 VPB Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh vượng