Tài liệu Các chính sách đổi mới sáng tạo trong kỷ nguyên số

âng cao hiệu quả ở chỗ chúng tạo ra các tiêu chuẩn tạo điều kiện cho đổi mới sáng tạo và cho phép các động lực mạng, tổng hợp dữ liệu và tất cả các lợi ích thu được. Đồng thời, có thể giảm bớt cạnh tranh và mắc kẹt vào các tiêu chuẩn không hiệu quả. 3.3. Phân phối hoạt động và phần thưởng: Con người và địa điểm Các cơ chế tương tự ảnh hưởng đến động lực thị trường trong nền kinh tế kỹ thuật số cũng có tác động đối với việc phân phối hiệu suất và phần thưởng giữa các địa điểm và con người. Tính linh hoạt của dữ liệu số hóa khiến chúng có khả năng truy cập ở mọi nơi và cho mọi cá nhân, do đó tạo điều kiện cho việc truy cập rộng rãi các đầu vào cốt lõi này để đổi mới sáng tạo. Năng lực và kỹ năng hợp tác và cá nhân bổ sung dữ liệu vốn không được phân bổ đồng đều. Do đó, dữ liệu sẽ tăng năng suất cho hầu hết các cá nhân, công ty và địa điểm tập hợp được các năng lực phù hợp để khai thác dữ liệu, có thể dẫn đến sự tập trung của hiệu suất và phần thưởng. Sự tập trung của hiệu suất đổi mới sáng tạo nổi bật ở những địa điểm, công 28 ty và cá nhân cụ thể không phải là mới đối với nền kinh tế kỹ thuật số. Tuy nhiên, sự sẵn có gia tăng của đầu vào cốt lõi cho đổi mới kỹ thuật số - dữ liệu và các công cụ phân tích dữ liệu - cùng với khả năng đủ để triển khai các đổi mới sáng tạo trên thị trường toàn cầu, sẽ làm tăng năng suất và lợi ích cho người thực hiện tốt nhất. Việc giảm chi phí, đặc biệt là chi phí liên lạc, và tính trôi chảy của dữ liệu cũng ngụ ý nới lỏng các ranh giới địa lý. Các lực lượng này có thể làm cho sự đổi mới lan rộng hơn về mặt địa lý so với trước đây. Tuy nhiên, các trung tâm đổi mới sáng tạo sôi động vẫn giữ được tầm quan trọng của nó và các thành phố lớn đã thấy tầm quan trọng của họ trong nền kinh tế kỹ thuật số tăng lên. Sự tập trung của các công ty sáng tạo ở Quảng trường Kendall gần MIT ở Cambridge, Massachusetts thể hiện vai trò của tính gần gũi, đặc biệt là các hoạt động nghiên cứu. Lao động lành nghề được hưởng lợi từ sự tương tác chặt chẽ, và lao động lành nghề bổ sung cho dữ liệu. Liên hệ giữa các cá nhân cũng rất quan trọng để chia sẻ kiến thức. Với tập hợp chuyên môn đa dạng hơn cần thiết cho đổi mới kỹ thuật số - như được minh họa bởi chiếc xe hiện đại đòi hỏi kỹ năng máy tính và kỹ thuật tối ưu hóa - các kỹ năng cần thiết để khai thác tốt nhất các cơ hội dữ liệu có thể được tìm thấy ở các khu vực đô thị có số lượng lớn người sở hữu các loại chuyên môn khác nhau. Sự trỗi dậy của các thành phố cũng phản ánh sự bổ sung của kiến thức không được mã hóa với kiến thức kỹ thuật số được mã hóa. Gaspar và Glaeser (1998) đề xuất rằng việc giảm chi phí liên lạc có thể có lợi cho hầu hết những người giao tiếp nhiều, trong trường hợp chi phí giảm sẽ có lợi nhất cho các thành phố (tăng cường tập trung hơn nữa) - đây là xu hướng toàn cầu hiện nay. 29 4. CÁC THAY ĐỔI CHÍNH SÁCH TRONG KỶ NGUYÊN KỸ THUẬT SỐ 4.1. Yêu cầu thay đổi Bối cảnh và các đặc tính mới của đổi mới sáng tạo đòi hỏi phải thay đổi các mục tiêu, cơ chế và công cụ của các chính sách đổi mới sáng tạo, và hỗn hợp chính sách cho đổi mới sáng tạo. Điều này là do số hóa đang ảnh hưởng sâu sắc đến tất cả các cơ chế thúc đẩy đổi mới - chính xác là các cơ chế mà chính sách đổi mới đang nhắm mục tiêu đến. Các thay đổi được yêu cầu có thể ảnh hưởng đến toàn bộ phổ chính sách đổi mới (xem Bảng 1 ở trên), ở các mức độ khác nhau trên các lĩnh vực chính sách. Mức độ chuyển đổi phụ thuộc vào mức độ mà lĩnh vực mà các chính sách hoạt động bị ảnh hưởng bởi số hóa, như được nêu trong Bảng 2. Một số miền sẽ điều chỉnh mục tiêu hoặc nội dung của chúng thành đổi mới kỹ thuật số trong khi cơ bản vẫn duy trì các quy trình của chúng; điều này bao gồm các chính sách, ví dụ hỗ trợ tinh thần kinh doanh, doanh nghiệp vừa và nhỏ và công nghệ nguồn. Các lĩnh vực khác sẽ trải qua quá trình chuyển đổi chuyên sâu, đôi khi bao gồm cả lý do của chúng: bao gồm chính sách khoa học (hướng tới khoa học mở) và các chính sách hỗ trợ liên kết công nghiệp-đại học (chuyển sang đồng sáng tạo). Hiện đang có tranh luận về chính sách cạnh tranh đang thay đổi, điều rất quan trọng đối với đổi mới bởi vì chỉ có môi trường cạnh tranh đúng đắn sẽ thúc đẩy các công ty đổi mới và đảm bảo tăng trưởng theo hướng đổi mới. Truy cập dữ liệu đã trở thành một chủ đề mới trong tất cả các lĩnh vực chính sách liên quan đến đổi mới, như hỗ trợ đổi mới, nghiên cứu và cạnh tranh công khai. Bản thân nó cũng đã trở thành một lĩnh vực chính sách và chịu các vấn đề như bảo mật và quyền riêng tư, ..., ảnh hưởng trực tiếp đến sự đổi mới. Ngoài ra còn có một số chủ đề xuyên suốt áp dụng cho tất cả các lĩnh vực, bao gồm nhu cầu đáp ứng nhanh hơn và linh hoạt hơn của các chính sách; gắn kết với công chúng; thiết lập các chính sách quốc gia theo quan điểm của thị trường toàn cầu; và trang bị cho chính phủ sự tiếp cận các kỹ năng và dữ liệu để quản lý quy trình. Phát triển hiệu quả của đổi mới kỹ thuật số cũng đòi hỏi chính phủ phải áp dụng chính sách hỗn hợp phản ánh các biến đổi được nêu ở trên. Hỗn hợp nên bao gồm các ưu tiên sau: 30 • Có một hệ thống nghiên cứu công mạnh mẽ (chính sách khoa học) • Có các công ty lớn, cạnh tranh và khởi nghiệp sôi nổi (chính sách kinh doanh và cạnh tranh) • Cung cấp đủ hỗ trợ và khuyến khích để đổi mới (chính sách đổi mới, sở hữu trí tuệ) • Có lực lượng lao động lành nghề (chính sách giáo dục và đào tạo) • Có dữ liệu phong phú và có thể truy cập (chính sách truy cập dữ liệu). Đổi mới sáng tạo còn bị ảnh hưởng bởi nhiều chính sách không nhắm mục tiêu vào nó một cách rõ ràng, chẳng hạn như chính sách giáo dục, thuế, y tế, môi trường và giao thông. Khi các chính sách này phát triển, chúng sẽ có tác động quan trọng đến sự đổi mới. Bảng 2. Những thay đổi chính đối với các lĩnh vực chính của các chính sách đổi mới được yêu cầu do số hóa Lĩnh vực chính sách Yêu cầu thay đổi Tất cả lĩnh vực - Sử dụng các công cụ kỹ thuật số để huy động thêm thông tin, thêm chủ thể, ... trong việc thiết kế, thực thi và giám sát các chính sách - Sự tham gia hiệu quả của công chúng - Khung chính sách quốc gia theo quan điểm của thị trường toàn cầu Tiếp cận dữ liệu - Đảm bảo quyền truy cập dữ liệu cho những nhà đổi mới sáng tạo, có tính đến sự đa dạng của dữ liệu - Xây dựng các sơ đồ truy cập dữ liệu phù hợp, phân biệt các loại dữ liệu - Khám phá sự phát triển của thị trường dữ liệu Hỗ trợ đổi mới và tinh thần doanh nghiệp - Đảm bảo các chính sách đáp ứng và nhanh chóng - Hỗ trợ nhiều đổi mới dịch vụ - Điều chỉnh hệ thống IP - Tạo điều kiện truy cập dữ liệu trong khi bảo vệ quyền và ưu đãi - Hỗ trợ phát triển các công nghệ số đa mục đích Nghiên cứu công - Thúc đẩy khoa học mở (truy cập dữ liệu, ấn phẩm) - Hỗ trợ liên ngành - Phát triển đồng sáng tạo với công nghiệp - Hỗ trợ đào tạo kỹ năng số cho khoa học 31 Lĩnh vực chính sách Yêu cầu thay đổi - Đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số cho khoa học Cạnh tranh và hợp tác - Xem xét khung khái niệm của các chính sách cạnh tranh cần thiết từ góc độ đổi mới sáng tạo trong thời đại nền tảng & gia nhập dễ hơn (ví dụ: các quy tắc mới liên quan đến tiếp quản, tiêu chuẩn, ...) - Thích ứng hệ thống sở hữu trí tuệ (bảo vệ dữ liệu, thách thức AI) - Hỗ trợ chuyển đổi các doanh nghiệp vừa và nhỏ và các cơ hội cho các khu vực khác nhau - Nuôi dưỡng hợp tác đổi mới sáng tạo Chính sách giáo dục và đào tạo - Có các cơ quan đổi mới hỗ trợ nâng cao việc đánh giá các kỹ năng cần thiết cho việc chuyển đổi kỹ thuật số, đảm bảo thanh thiếu niên và sinh viên được trang bị đúng cách cũng như các kỹ năng cho việc học tập suốt đời - Hỗ trợ quản lý và cơ cấu tổ chức phù hợp trong các công ty để đổi mới kỹ thuật số - Hỗ trợ sự tham gia rộng rãi hơn vào đổi mới của các nhóm yếu thế, thông qua việc tham gia và đào tạo 4.2. Phát triển truy cập dữ liệu cho các nhà đổi mới sáng tạo Do tính linh hoạt của chúng, dữ liệu có nhiều đặc tính của hàng hóa công (tính không cạnh tranh kỹ thuật số); do đó, chúng phải chịu những thất bại của thị trường. Và theo tầm quan trọng của dữ liệu là đầu vào cho đổi mới, việc xây dựng một chương trình chính sách cụ thể là điều hợp lý. Truy cập dữ liệu rất phức tạp và đòi hỏi phải tính đến sự đa dạng của dữ liệu. Các cân nhắc chung như sau. Đầu tiên, mục tiêu là đảm bảo quyền truy cập dữ liệu và kiến thức một cách rộng nhất có thể (chia sẻ khuyến khích, ủng hộ tái sử dụng, ủng hộ cạnh tranh) trong khi tôn trọng các hạn chế phát sinh từ tính đa dạng của dữ liệu (vấn đề truy cập khác nhau giữa các loại dữ liệu), tin cậy (quyền riêng tư, đạo đức , ...), kinh tế (khuyến khích sản xuất dữ liệu, cạnh tranh, sở hữu trí tuệ) và các chính sách quốc gia khác nhau về bảo vệ dữ liệu. Truy cập mở nên vẫn là trọng tâm của chương trình nghị sự chính sách, vì nó tạo điều kiện cho cạnh tranh (sử dụng thay thế cùng một dữ liệu), tái sử dụng (do đó đạt được hiệu quả) và tính minh bạch (khả năng kiểm tra tính hợp lệ của các kết quả thu được trên một tập dữ liệu nhất định). Đây là trường hợp đáng 32 chú ý với dữ liệu được tạo ra bởi nghiên cứu công hoặc các dịch vụ công (theo dõi thời tiết, giao thông đô thị, ...). Việc làm cho dữ liệu có thể truy cập được không chỉ cho nghiên cứu trong tương lai mà còn để tái tạo và kiểm tra tính hợp lệ của nghiên cứu khoa học và sử dụng lại để thực hiện nghiên cứu tiếp theo cũng mang lại nhiều giá trị. Nhiều chính phủ đã thiết lập quyền truy cập mở như một tài liệu tham khảo, để thúc đẩy việc sử dụng dữ liệu này của các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo. Ví dụ, cổng dữ liệu mở của Vương quốc Anh (data.gov.uk) công bố dữ liệu từ chính quyền trung ương, chính quyền địa phương và các cơ quan công cộng khác trên nhiều lĩnh vực - từ giáo dục, đến môi trường, y tế và giao thông - để tạo ra cơ hội mới cho các tổ chức để xây dựng hàng hóa và dịch vụ kỹ thuật số sáng tạo. Nền tảng trực tuyến TransportAPI, cung cấp thông tin toàn quốc theo thời gian thực về khởi hành và thời gian biểu, cũng như các dịch vụ lập kế hoạch hành trình bao gồm tất cả các phương thức vận chuyển, đã được tạo bằng cách sử dụng dữ liệu đó (TransportAPI, 2018) Thứ hai, liên quan đến dữ liệu của khu vực tư nhân, các tiêu chí khác nhau để truy cập dữ liệu có thể được xem xét. Dữ liệu là cốt lõi của các công ty kinh doanh có thể được coi là bí mật thương mại. Trong trường hợp dữ liệu được tạo ra bởi hoạt động cốt lõi của một công ty (ví dụ: dữ liệu về sản xuất và sử dụng sản phẩm của công ty), việc mở quyền truy cập có thể cung cấp thông tin quan trọng cho các đối thủ cạnh tranh, điều này sẽ gây bất lợi cho chính công ty. Nó cũng có thể cho phép các đối thủ cạnh tranh có kỹ năng xử lý dữ liệu cao hơn để thiết lập bản thân như một trung gian giữa họ và khách hàng của họ, điều này có thể không phải lúc nào cũng có lợi cho sự đổi mới trong các lĩnh vực này. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ đặc biệt có thể bị thách thức bởi các công ty lớn sử dụng dữ liệu lớn. Ví dụ của thông tấn và báo chí minh họa điểm này. Các nền tảng Internet, đã trở thành trung gian cần thiết giữa các tờ báo và độc giả, hiện đang chiếm một phần đáng kể thu nhập quảng cáo mà trước đây đã trực tiếp đến với báo chí. Do đó, các nhà sản xuất nội dung đã thấy thu nhập của họ giảm đến mức có nguy cơ hạn chế sản xuất. Các thỏa thuận chia sẻ doanh thu đang được đàm phán với các nền tảng Internet nhằm đảm bảo tính bền vững của các chủ thể đó. Sự sắp xếp như vậy rất nhạy cảm với bối cảnh bản quyền pháp lý. 33 Thứ ba, chính phủ cũng nên thiết lập các điều kiện thích hợp cho sự xuất hiện của thị trường dữ liệu. Sự phát triển của thị trường tri thức, trước đây tập trung vào quyền sở hữu trí tuệ, đã được các nhà kinh tế đánh giá tích cực. Giao dịch dữ liệu có thể không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi dữ liệu cho mục đích đổi mới, mà còn cho phép đặt một mức giá cho việc tạo ra và quản lý dữ liệu để sử dụng trong tương lai - do đó tạo điều kiện cho việc tạo ra nhiều dữ liệu hơn. Những thị trường như vậy cũng hứa hẹn cho các doanh nghiệp khởi nghiệp không có dữ liệu cần thiết để phát triển kinh doanh. Thị trường dữ liệu có thể cho phép giao dịch dữ liệu thô trên nền tảng kỹ thuật số cũng như dữ liệu được quy chuẩn hóa và tiêu chuẩn hóa để tạo thuận lợi cho ứng dụng ngay lập tức của chúng. Hơn nữa, nó tạo các cơ hội cho người tổng hợp dữ liệu và người bảo đảm chất lượng cung cấp quyền truy cập vào các gói dữ liệu đã được xác minh và xác thực. Sự phát triển của thị trường tri thức cũng có những thách thức lớn. Các vấn đề đáng chú ý liên quan đến tính đặc thù của dữ liệu (dữ liệu thường phù hợp theo bối cảnh cụ thể, trong đó chúng có thể có ít hoặc không có giá trị), điều này làm hạn chế khả năng chuyển nhượng của chúng. Những khó khăn về thông tin và khả năng chấp nhận, cũng như những khó khăn trong việc đánh giá giá trị thị trường thực sự của dữ liệu và chất lượng của dữ liệu đó, đặt ra những thách thức tiếp theo. Ngoài ra còn có các khía cạnh riêng tư và an toàn ảnh hưởng đến dữ liệu cá nhân - dữ liệu ẩn danh ngày càng không thể có - và các câu hỏi chính đáng về khả năng thương mại của chúng bởi các nhà tổng hợp dữ liệu. Một số trở ngại cho sự phát triển của thị trường dữ liệu có thể được giảm thiểu bằng các công cụ kỹ thuật số mới: a) Internet (nền tảng) và AI có thể giúp giải quyết vấn đề thông tin (cải thiện khả năng định vị dữ liệu đáp ứng nhu cầu cụ thể bằng cách sử dụng tìm kiếm tốt hơn các công cụ, được cung cấp bởi AI); và b) blockchain (một sổ cái công khai dựa trên Internet) có thể giúp tăng cường sự chiếm dụng (bằng cách truy tìm quyền sở hữu và sử dụng). Hành động của chính phủ ở đây cần được thông báo bằng cách giám sát chặt chẽ những thay đổi do công nghệ và nền kinh tế gây ra. Chính phủ có thể xem xét sử dụng thị trường dữ liệu cho dữ liệu khu vực công; họ cũng có thể đảm bảo rằng hệ thống IP có thể tuân theo các giao dịch đó. Chính phủ cũng chịu trách nhiệm xử lý một số vấn đề phi kinh tế, như quyền riêng tư và liêm chính; nếu những điều này 34 không được giải quyết một cách thích hợp, họ sẽ chặn các giao dịch (đòi hỏi sự tin tưởng và tin cậy). Thứ tư, liên quan đến dữ liệu cá nhân, "thỏa thuận" hiện tại của các nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến là người dùng có được các dịch vụ miễn phí để đổi lấy dữ liệu cá nhân và hành vi của họ trên nền tảng. Các câu hỏi đã được đặt ra liên quan đến sự công bằng của thỏa thuận này và hiệu quả của nó, và các đề xuất đã được đưa ra cho các cá nhân để sở hữu (và có thể bán) dữ liệu cá nhân của họ. Hiện tại dữ liệu đó là độc quyền - được kiểm soát bởi trang chủ - và đôi khi được bán cho bên thứ ba (để quảng cáo, ...). 4.3. Điều chỉnh các công cụ hỗ trợ nghiên cứu và đổi mới Các hướng thay đổi cụ thể đối với các công cụ nghiên cứu và đổi mới phát sinh từ đặc tính bao gồm 1) đảm bảo tính đáp ứng và nhanh nhẹn của các chính sách đổi mới, 2) đảm bảo có các công cụ hỗ trợ đổi mới dịch vụ và 3) điều chỉnh bằng sáng chế và hệ thống IP cho nền kinh tế kỹ thuật số. Đảm bảo tính đáp ứng và nhanh nhẹn của các chính sách Các công cụ mới cần thiết cho thời đại kỹ thuật số nên nhanh chóng và nhanh nhẹn. Chính phủ cần trở nên linh hoạt và phản ứng hơn, đồng thời tuân thủ các quy tắc tham gia (thận trọng) khi nói đến các công cụ chính sách cụ thể, vì chương trình đổi mới đang thay đổi rất nhanh và không thể dự đoán trong một số lĩnh vực nhất định. Các cách tiếp cận để đảm bảo đáp ứng chính sách nhanh chóng và nhanh nhẹn bao gồm: • Các thử nghiệm chính sách là cần thiết để hoạt động ở "chế độ khởi động", theo đó các thử nghiệm có thể được triển khai và sau đó được đánh giá và sửa đổi, tăng hoặc giảm hoặc loại bỏ một cách nhanh chóng. Thực hiện các phương pháp tiếp cận chính sách khác nhau ở quy mô nhỏ và kết hợp chúng với giám sát chặt chẽ và thường xuyên để xác định những gì có tác dụng và những gì không cũng giúp hiểu biết thêm. • Việc sử dụng các công cụ kỹ thuật số để thiết kế chính sách đổi mới và giám sát các mục tiêu chính sách có thể giúp đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả hơn, trên cơ sở bằng chứng mạnh mẽ hơn. Ví dụ: phân tích ngữ nghĩa có thể hỗ trợ việc hoạch định chính sách đổi mới bằng cách khám phá số lượng lớn dữ liệu văn 35 bản (ví dụ: tài liệu chính sách đổi mới, bằng sáng chế, bài báo khoa học) để xác định xu hướng chính sách và dự đoán xu hướng công nghệ mới nổi. • Một lựa chọn khác, và loại tránh đưa ra lựa chọn công nghệ, bao gồm chuyển dịch nhiều hỗ trợ hơn cho các công cụ không nhắm mục tiêu vào một công nghệ cụ thể. Những công cụ này bao gồm giảm thuế, một số quy định và quyền sở hữu trí tuệ. Những nhược điểm của các công cụ như vậy so với các công cụ được nhắm mục tiêu (ví dụ: thiếu chọn lọc dẫn đến mất giá trị) tất nhiên cần phải được tính đến và cân nhắc với lợi thế của tính linh hoạt cao hơn. • Đẩy nhanh các thủ tục cho các công cụ hỗ trợ đổi mới dựa trên ứng dụng cũng giúp tăng khả năng đáp ứng của các công cụ chính sách này. Ví dụ, chương trình Pass French Tech cung cấp cho các công ty khởi nghiệp trong giai đoạn tăng trưởng với khả năng tiếp cận nhanh chóng và đơn giản hóa các dịch vụ (ví dụ như trong lĩnh vực tài chính, tiếp cận thị trường mới, đổi mới, phát triển kinh doanh) để giúp họ mở rộng. • Trong bối cảnh thay đổi nhanh chóng, việc tránh sự hỗ trợ của các công nghệ lạc hậu và đổi mới dựa trên chúng có thể đòi hỏi sự phụ thuộc vào các nhà đổi mới nhiều hơn là các quyết định của chính phủ. Cung cấp quyền tự chủ và sự nhanh nhẹn cho các xu hướng đang theo đuổi để đạt được mục tiêu chính sách đã nêu - như đặc trưng của Cơ quan Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến (DARPA) (ở Hoa Kỳ) - là một lựa chọn. Sự nhấn mạnh ở đây được đặt vào các kết quả dự định hơn là các công nghệ cụ thể để đạt được các giải pháp. • Tuy nhiên, không thể tránh lựa chọn về các công nghệ cụ thể - ví dụ như mua sắm công liên quan đến các yêu cầu cụ thể như bảo mật dữ liệu - thiết kế các tổ chức công kết nối với sự phát triển công nghệ trong khu vực tư nhân có thể hữu ích. Data61 ở Úc và Digital Catapult ở Vương quốc Anh là những ví dụ. • Quy định đặt ra các tiêu chuẩn cũng cần phải nhanh nhẹn, để cho phép đổi mới trong khi tránh các tác động bất lợi. Điều này đặc biệt quan trọng vì các loại vấn đề khác nhau được đưa ra bởi các sản phẩm mới (ví dụ: về an toàn hoặc bảo mật) thường khó lường trước khi thương mại hóa. Theo một số người, thay đổi kỹ thuật nhịp độ nhanh đòi hỏi quy định hướng vào kết quả. Điều đó có nghĩa là, không có quy định về những gì được và những gì không được phép, mà là những kết quả và nguyên tắc chính mong muốn đang được thiết lập để ngăn chặn tác hại công - được gọi là "quy định dự đoán". Cách tiếp cận này đòi hỏi phải rà soát các 36 mối đe dọa và rủi ro tiềm ẩn trong tương lai xung quanh một công nghệ hoặc hoạt động mới, như được thực hiện bởi Cơ quan Tiêu chuẩn Thực phẩm Vương quốc Anh và Cơ quan thụ tinh và thụ tinh nhân tạo của Vương quốc Anh. Hỗ trợ đổi mới dịch vụ thực hiện các công nghệ kỹ thuật số Hỗ trợ đổi mới dịch vụ đòi hỏi phải sử dụng các công cụ hỗ trợ đổi mới khác với các công cụ thường được sử dụng. Nhiều chính sách đổi mới đã được hình thành cho các loại đổi mới sản xuất, chuyên sâu về NC&PT, dẫn đến bằng sáng chế, ... Đổi mới kiểu dịch vụ (ví dụ như mô hình kinh doanh mới) phụ thuộc rất ít vào NC&PT, và do đó có thể không đủ điều kiện để được hỗ trợ chính sách ( ví dụ ưu đãi thuế NC&PT). Tuy nhiên, đổi mới dịch vụ đòi hỏi doanh nghiệp phải có hiểu biết sâu sắc về các công nghệ kỹ thuật số chưa được phổ biến rộng rãi, đặc biệt là giữa các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong các ngành công nghiệp phi kỹ thuật số. Khả năng chấp nhận đổi mới dịch vụ cũng bị hạn chế, vì ít hoặc không có quyền sở hữu trí tuệ [IPR] có thể được đăng ký bảo hộ. Một mức độ hỗ trợ nhắm mục tiêu cho các nhà đổi mới trong các lĩnh vực này có thể được bảo hành. Điều chỉnh hệ thống sở hữu trí tuệ Hệ thống sở hữu trí tuệ (IP) nhằm mục đích khuyến khích tạo ra các ý tưởng mới, có thể là công nghệ hoặc thương mại. Hệ thống hiện tại đã được thiết kế cho các phát minh hữu hình, được thể hiện trong các sản phẩm và quy trình vật lý. Với kỹ thuật số hóa, nó phải đối mặt với những thách thức mới. Chúng bao gồm cụ thể như sau: • Dữ liệu (bao gồm phần mềm) là đầu vào và đầu ra chính của đổi mới kỹ thuật số. Truy cập mở vào dữ liệu, không bị cản trở trên quan điểm tính không cạnh tranh kỹ thuật số, thường là tối ưu cho xã hội. Ưu đãi để sản xuất dữ liệu ở nơi đầu tiên cần phải được tính đến; những điều này có thể đòi hỏi một số độc quyền, nhưng áp lực mở truy cập dữ liệu sẽ tăng lên. Câu hỏi là hệ thống IP nên thích ứng như thế nào. • AI có thể tạo ra các phát minh được bảo hộ sáng chế. Điều này đặt ra câu hỏi: ai nên sở hữu chúng, giữa người lập trình ban đầu, người sử dụng phần mềm đã tạo ra phát minh và chủ sở hữu dữ liệu mà AI được áp dụng? Ngoài ra, các khoản trợ cấp bằng sáng chế yêu cầu phát minh đó là "không rõ ràng đối với một người có kỹ năng". Nếu một hệ thống AI được coi là một người có chuyên môn như vậy, thì 37 điều này có thể đặt ra mức độ cao hơn nhiều về khả năng được cấp bằng sáng chế trong một số lĩnh vực nhất định (ví dụ: hóa học tổ hợp) trong đó AI hiện là công cụ nghiên cứu chính. • Việc dễ dàng khuếch tán các sản phẩm đó làm cho việc làm giả thành phần vô hình của sản phẩm trở nên dễ dàng. Một số phát triển, chẳng hạn như in 3D, có thể cho phép các hình thức sản xuất mới, làm suy yếu việc bảo hộ IP. Mặt khác, các công nghệ kỹ thuật số như blockchain có thể tạo điều kiện cho việc thực thi IP bằng cách cho phép theo dõi việc sử dụng các tệp dữ liệu cụ thể và do đó hạn chế việc giả mạo trực tuyến. Sở hữu trí tuệ được tăng cường blockchain trên một loạt các tài sản vô hình (như ảnh, nhạc, phim, ...) có thể là một cách mới để tạo ra một loại IP khác cho nền kinh tế vô hình - một loại có thể dễ dàng thực thi và giao dịch hơn (vì blockchain làm cho tất cả sử dụng có thể nhận dạng và truy gốc). • Quyền IP và bằng sáng chế nói riêng có thể trở nên ít liên quan hơn và làm suy yếu các ưu đãi mà chúng cung cấp trong môi trường mới này. Với sự đổi mới kỹ thuật số, điều quan trọng là kiểm soát các tiêu chuẩn và dữ liệu. Tuy nhiên, các nhãn hiệu có thể đảm nhận tầm quan trọng mới như là chiếc neo cho tìm kiếm trực tuyến. Hỗ trợ phát triển công nghệ số chung (GDT) Chính sách cần hỗ trợ phát triển các công nghệ kỹ thuật số cốt lõi, chung (hay đa mục đích) nhằm tạo điều kiện cho sự đổi mới ở hạ nguồn và giải quyết các thách thức xã hội. Hiện tại các doanh nghiệp đang đầu tư mạnh vào công nghệ kỹ thuật số. Tuy nhiên, khi nhìn lại lịch sử của các công nghệ này, những phát triển ban đầu thường được chính phủ tài trợ. Internet thường được trích dẫn là một ví dụ như vậy, nhưng đây cũng là trường hợp của AI, được phát triển gần như độc quyền thông qua nghiên cứu được tài trợ công trong hơn 5 thập kỷ trước khi nó bị các doanh nghiệp chiếm giữ vào cuối những năm 2000. Do đó, chính phủ cần tiếp tục đầu tư vào các công nghệ cốt lõi để chuẩn bị các làn sóng đổi mới trong tương lai; nhưng nó cũng cần đảm bảo rằng sự phát triển của các công nghệ kỹ thuật số đa mục đích không chỉ phục vụ các mục đích thương mại mà còn cho các mục đích xã hội và môi trường. Trong nhiều trường hợp, nghiên cứu công là nơi tốt nhất để làm việc đó. Những khoản đầu tư này được hưởng lợi từ sự hợp tác trong phát triển công nghệ và xung quanh ý nghĩa kinh tế, đạo đức, chính sách và pháp lý của AI. AI được kỳ 38 vọng sẽ chuyển đổi hoạt động kinh tế; nó đã đặt ra những vấn đề xã hội và đạo đức phức tạp. Tuy nhiên, việc chuyển đổi có thể mất thời gian, vì phạm vi của các ứng dụng có thể vượt xa các ứng dụng hiện tại. Trong khi nghiên cứu gần đây cho thấy năng suất của các hoạt động đổi mới đã bị giảm lợi nhuận trong vài thập kỷ qua, một số học giả hy vọng AI có thể đảo ngược xu hướng này. Cũng cần chú ý đặc biệt đến việc phát triển các ứng dụng cho phép áp dụng và phổ biến rộng rãi hơn tới nền kinh tế, bao gồm cả các doanh nghiệp vừa và nhỏ. 4.4. Hỗ trợ cạnh tranh và hợp tác Hỗ trợ cạnh tranh Như đã biết, hoạt động đổi mới sáng tạo đòi hỏi những khoản tiền thuê để khuyến khích các nhà đổi mới muốn đầu tư. Đồng thời, khi mối đe dọa cho các doanh nghiệp vẫn còn đó, cạnh tranh là cần thiết để thúc đẩy sự đổi mới, nhưng nó làm giảm giá thuê. Với sự chuyển đổi kỹ thuật số, động lực của giá thuê đổi mới có thể thay đổi. Sự lan tỏa kiến thức có thể tăng kích thước và tốc độ với số hóa (và toàn cầu hóa); chắc chắn các kênh lưu thông kiến thức đang thay đổi (với Internet và nền tảng). Các ứng dụng thị trường từ bất kỳ kiến thức nào đều lớn hơn và nhanh hơn, và có khả năng đổi mới thành công để tiếp cận một thị trường lớn, điều này tốt cho xã hội và đầu tư; nhưng thời gian và phạm vi cho phép chấp nhận (tỷ lệ hoàn vốn tư nhân) có thể được giảm xuống và rủi ro không thu được lợi nhuận có thể tăng lên, điều này có thể cản trở đầu tư. Tính lưu loát (dữ liệu không bị cản trở) của dữ liệu chuyển thành tính trôi chảy của giá thuê dựa trên đổi mới kỹ thuật số Do đó, cần phải xem xét các chính sách cạnh tranh để đổi mới trong bối cảnh kỹ thuật số. Có nhiều câu hỏi khác nhau xung quanh việc sử dụng dữ liệu như một nguồn lực thị trường. Một câu hỏi khác liên quan đến mức độ cạnh tranh của thị trường đối với đổi mới kỹ thuật số, khi các thị trường này chịu sự đổi mới nhanh chóng (một nguồn khả năng cạnh tranh) và các loại nền kinh tế quy mô khác nhau (một nguồn tập trung chắc chắc). Đối thoại giữa các cơ quan cạnh tranh và các nhà hoạch định chính sách đổi mới sẽ rất quan trọng ở đây, để nắm bắt bối cảnh đổi mới cụ thể của nền kinh tế kỹ thuật số. Khi cạnh tranh trên các thị trường kỹ thuật số diễn ra ở cấp độ toàn cầu, cũng có thể cần có sự hợp tác lớn hơn giữa các khu vực tài phán. 39 Cạnh tranh không chỉ bị ảnh hưởng bởi các chính sách cạnh tranh; một số công cụ chính sách, chẳng hạn như NC&PT hoặc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ (IPR) công, có thể có tác động không đối xứng đối với những chủ thể trên thị trường. Mặc dù các công cụ như vậy có thể áp dụng cho tất cả các nguyên tắc, nhưng điều này có thể không phải trong thực tế, ví dụ: liên quan đến năng lực của các công ty để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của họ tại tòa án, hợp tác hiệu quả với các phòng thí nghiệm công hoặc tiếp cận mua sắm công. Do đó, những cân nhắc về cách các chính sách có thể hỗ trợ tốt nhất cho tinh thần kinh doanh cũng sẽ rất quan trọng. Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ Đối với bất kỳ công ty nào, việc thích ứng với số hóa không có nghĩa đơn giản là mua máy tính và phần mềm mới: đó là về việc thay đổi quy trình kinh doanh và thường là mô hình kinh doanh. Thay đổi mô hình kinh doanh là một công việc khó khăn. Chỉ cần thiết kế hoặc thậm chí xác định một mô hình kinh doanh mới đòi hỏi khả năng chiến lược; mô hình kinh doanh mới có thể yêu cầu thay đổi sâu rộng trong công ty, và các kỹ năng và vốn mới. Nó cũng có rủi ro - nỗ lực cũng có thể thất bại. Đây có thể là vấn đề ít nghiêm trọng hơn đối với các công ty lớn, hoạt động trong các ngành kinh doanh khác nhau. Nếu thất bại ở một công ty, các công ty khác có thể bù lại (mặc dù trường hợp Nokia cho thấy rằng thất bại có thể làm biến mất ngay cả đối với một công ty lớn). Nhưng đối với các doanh nghiệp nhỏ, điều đó rất quan trọng và những người liên quan có thể ngăn cản các doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi sang kỹ thuật số (mặc dù các công ty mới thành lập được ra đời là kỹ thuật số). Sự biến mất của nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ không thể số hóa có nghĩa là mất nhiều bí quyết của ngành và thị trường, vốn tạo nên nguồn tài sản vô hình độc đáo. Theo lý thuyết tăng trưởng nội sinh (Aghion và Howitt, 1992), sự phá hủy sáng tạo có thể là quá mức, dẫn đến việc phá hủy vốn hữu ích. Do đó, lợi ích chung là cung cấp hỗ trợ có chọn lọc cho việc điều chỉnh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trong khi tất nhiên không cản trở quá trình cạnh tranh để sao cho không bảo vệ những công ty hoạt động kém hiệu quả. Do đó, chính phủ có thể đóng vai trò trong việc cung cấp các loại hỗ trợ khác nhau cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ để tạo điều kiện cho họ áp dụng các công nghệ kỹ thuật số, ví dụ như về chuyên môn (để phát triển các kỹ năng mới và nâng cao năng lực hỗ trợ) và tài trợ (ví dụ: bảo đảm tiền vay). Ở Đức, một gói chính sách tích hợp đã được kết hợp để tạo điều kiện cho sự chuyển đổi kỹ thuật số của các 40 doanh nghiệp vừa và nhỏ, tập trung vào việc cung cấp cho họ chuyên môn; bao gồm các biện pháp như trung tâm năng lực và dịch vụ tư vấn cá nhân để hỗ trợ việc áp dụng và phổ biến. Trung tâm Năng lực Công nghiệp 4.0 của Đức là một ví dụ. Hỗ trợ tất cả các vùng Sự phân phối sai lệch về hoạt động và phần thưởng giữa các khu vực và thành phố làm tăng các vấn đề về công bằng (bất bình đẳng gia tăng) và hiệu quả (giảm tính đa dạng). Các "chính sách dựa trên sự xuất sắc" có xu hướng ủng hộ sự tập trung địa lý vì sự xuất sắc được tập trung (đáng chú ý là do sự lan tỏa kiến thức). Sau đó, nguy cơ tạo ra khoảng cách ngày càng lớn giữa các khu vực hàng đầu và tụt hậu. Do đó, các chính sách dựa trên xuất sắc nên được bổ sung bằng các chính sách có lợi cho tính toàn diện và đa dạng về địa lý. Cần tập trung vào phát triển địa phương, sử dụng kiến thức địa phương và các đặc thù khác (ví dụ: phương pháp Chuyên môn thông minh ở EU, theo đó các chiến lược nghiên cứu và đổi mới khu vực được phát triển dựa trên các thế mạnh cụ thể và tài sản so sánh). Điều này có thể phải trả giá bằng hiệu quả khoa học và công nghiệp ngắn hạn, cấp quốc gia, nhưng nó cũng có thể phục vụ 1) hiệu quả lâu dài, vì sự đa dạng là một yếu tố của những khám phá và đổi mới, và khai thác triệt để tất cả các loại tài năng mang lại lợi ích cho tất cả xã hội; và 2) tầm nhìn rộng hơn về hiệu quả, tích hợp tất cả các loại chi phí liên quan đến di cư, đô thị hóa, ... Thúc đẩy đổi mới tương tác và hợp tác Khi sự đổi mới ngày càng liên quan đến sự hợp tác giữa các doanh nghiệp và hợp tác với các trường đại học, các tổ chức nghiên cứu và trong một số trường hợp là các nhà phát minh, chính sách của chính phủ sẽ phải tiếp tục hình thành các hệ sinh thái đổi mới như một thực thể có tổ chức hiệu quả nhất để phát triển công nghệ mới. Nhiều quốc gia đã có các công cụ đặc biệt để khuyến khích sự hợp tác trong công nghiệp (các khoản trợ cấp có điều kiện, v.v.). Chính phủ cũng đã tài trợ cho các chương trình hỗ trợ cấp ngành (ví dụ: các ngành hàng đầu của Hà Lan), bao gồm phát triển tầm nhìn chiến lược, đầu tư vào công nghệ thượng nguồn và khuyến khích hợp tác giữa các công ty. Điều này không chỉ riêng đối với đổi mới kỹ thuật số, nhưng sự hợp tác đang có tầm quan trọng lớn hơn trong bối cảnh kỹ thuật số. Chính phủ có thể nghĩ đến việc chuyển nhiều hơn sự hỗ trợ của mình sang phát triển 41 mối liên kết giữa các công ty đồng thời tránh sự thông đồng giữa những chủ thể, vì sự thông đồng sẽ cản trở sự gia nhập của những người mới. Các trung gian tri thức như Fraunhofer ở Đức hoặc Trung tâm Catapult ở Vương quốc Anh cũng có một vai trò quan trọng trong việc tạo điều kiện cho sự đổi mới tương tác và tập thể trong thời đại kỹ thuật số. Điều này là do rất nhiều kiến thức không thể sẵn sàng truyền tải qua Internet mà thay vào đó đòi hỏi phải có sự thích ứng đáng kể với từng ứng dụng cụ thể. Đây là trường hợp ví dụ với AI. Triển khai AI đòi hỏi khả năng mạnh mẽ; và kiến thức về việc áp dụng AI không dễ truyền tải vì nó rất cụ thể (nghĩa là kiến thức được trích xuất từ một bộ dữ liệu thường không áp dụng cho một bộ dữ liệu khác). Kiến thức không được mã hóa này bổ sung mạnh mẽ cho loại sắp xếp được mã hóa. Do đó, các cá nhân, doanh nghiệp hoặc địa điểm sở hữu kiến thức như vậy đang có lợi thế hơn những người khác. Một số sáng kiến chính sách đã được triển khai để hỗ trợ đổi mới hợp tác. Một ví dụ là Lộ trình Ô-tô HTSM Hà Lan 2018-2025, được phát triển với sự hợp tác giữa các ngành công nghiệp, viện nghiên cứu và chính phủ. Lộ trình xác định nhu cầu công nghiệp trung hạn và đặt ưu tiên nghiên cứu và đổi mới trong các lĩnh vực di chuyển xanh và thông minh (ví dụ: lái xe tự động và có hỗ trợ, kết nối, dịch vụ di chuyển thông minh). Nó nhấn mạnh tầm quan trọng của hợp tác liên ngành (ví dụ: với các lĩnh vực quang tử, chất bán dẫn, vật liệu công nghệ cao) và hợp tác với các đối tác quốc tế. Các chiến lược tương tự đã được áp dụng bởi nhiều chương trình và ưu tiên nghiên cứu khác của châu Âu, như các chiến lược của Hội đồng tư vấn nghiên cứu giao thông đường bộ châu Âu (ERTRAC), Hội đồng NC&PT ô tô châu Âu (EUCAR), Nền tảng châu Âu về tích hợp hệ thống thông minh (EPoSS), và Hiệp hội đối tác nghiên cứu ô tô châu Âu. 4.5. Tối ưu hóa hiệu quả nghiên cứu công Cùng với mức mà các công nghệ kỹ thuật số hứa hẹn sẽ tăng hiệu quả của các hoạt động đổi mới, chúng cũng mở ra khả năng tăng hiệu quả nghiên cứu theo nhiều cách khác nhau. Tiềm năng được chú ý nhất, một tiềm năng áp dụng trên tất cả các ngành gồm cả nhân văn, bao gồm khai thác dữ liệu và kỹ thuật học máy để hỗ trợ quá trình nghiên cứu. Các hướng khác bao gồm sự tham gia của những người không phải là chuyên gia trong quá trình nghiên cứu (khoa học nhân dân), bao gồm cả trò chơi thử thách nghiên cứu: thu hút đám đông nghiệp dư để thử các kết hợp khác nhau (ví dụ: trò chơi nổi tiếng của Fold Foldit, bao gồm dự đoán cấu trúc của 42 protein). Các nhà nghiên cứu từ các học viện đang ngày càng áp dụng các phương pháp mới này, được kích hoạt bởi Internet và các công nghệ thông tin khác. Các phương thức chuẩn bị nghiên cứu công bao gồm bốn lĩnh vực sau: 1. Bồi dưỡng liên ngành (đặc biệt là kết hợp khoa học máy tính với các ngành truyền thống cụ thể). Chẳng hạn, nhiều trường đại học hiện cung cấp bằng đại học liên ngành với một thành phần kỹ thuật số (ví dụ: bằng đại học MIT về khoa học máy tính và sinh học, và về khoa học máy tính, kinh tế và khoa học dữ liệu). 2. Cung cấp các hoạt động đào tạo và xây dựng năng lực cụ thể cho các nhà khoa học để thành thạo các công cụ kỹ thuật số (quản lý dữ liệu, mô phỏng, học sâu, ...), để ngay cả khi một nhà khoa học cụ thể không áp dụng các công cụ kỹ thuật số cho mình, thì họ vẫn có thể cộng tác với thành viên nhóm đang áp dụng các công cụ như vậy. Tăng cường kỹ năng kỹ thuật số của các nhà nghiên cứu là một trong những mục tiêu chính của chiến lược số hóa cho ngành giáo dục đại học ở Na Uy (2017-21). 3. Phát triển các công cụ và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số có thể là yếu tố quyết định cho nghiên cứu và đòi hỏi phải đầu tư mới (ví dụ: nền tảng để chia sẻ dữ liệu, cơ sở siêu máy tính cho AI, ...). Một ví dụ là chương trình Cơ sở hạ tầng điện toán hiệu năng cao (HPCI) tại Nhật Bản, bao gồm khoản đầu tư hàng năm hơn 120 triệu USD để xây dựng cơ sở hạ tầng điện toán hiệu năng cao có thể truy cập vào các trường đại học và trung tâm nghiên cứu công cho các mục đích NC&PT trong nhiều lĩnh vực. 4. Xây dựng các mối quan hệ đối tác và tạo ra các "không gian" cho cùng sáng tạo với khu vực công nghiệp để vạch ra tiến bộ công nghiệp trong các công nghệ số tiên tiến cho những ứng dụng của chúng để nghiên cứu, và các năng lực trong công nghiệp và khoa học, đưa việc chuyển giao tri thức vào công nghiệp và ngược lại. 4.6. Giáo dục và đào tạo: Tác động tới với các cơ quan đổi mới Rõ ràng việc chuẩn bị cho các cá nhân để chuyển đổi kỹ thuật số là điều cần thiết, để tăng đội ngũ lao động lành nghề và tăng khả năng tham gia của họ. Miền chính sách rất quan trọng đối với sự đổi mới nhưng tất nhiên là rộng hơn, chạm đến nhiều khía cạnh khác. Điều quan trọng là các cơ quan đổi mới hợp tác với những cơ quan phụ trách chính sách giáo dục và thị trường lao động, để đảm bảo phát triển các kỹ năng đặc 43 biệt cần thiết cho đổi mới kỹ thuật số. Các cơ quan đổi mới có vai trò quan trọng trong việc thông báo cho các cơ quan chính phủ khác về nhu cầu kỹ năng mới của ngành mà họ thấy rằng phát sinh sự thay đổi công nghệ nhanh và rộng. Thông thường, ngành công nghiệp yêu cầu các kỹ năng kết hợp, ví dụ, sự đổi mới trong ngành công nghiệp ô tô ngày càng đòi hỏi khả năng mạnh mẽ về công nghệ phần mềm và AI, bên cạnh các năng lực cốt lõi truyền thống trong kỹ thuật cơ khí và điện tử. Một ví dụ về cách tiếp cận phối hợp là Sáng kiến quốc gia về năng lực kỹ thuật số 2030 ở Bồ Đào Nha (INCoDe.2030), chẳng hạn nhằm mục đích đáp ứng ba thách thức chính: khái quát hóa kiến thức kỹ thuật số để đảm bảo hòa nhập xã hội; kích thích việc làm và chuyên môn hóa trong công nghệ kỹ thuật số; và tăng cường sản xuất kiến thức mới trong lĩnh vực kỹ thuật số (FCT, 2018) Đối với các cơ quan đổi mới, điều quan trọng là phải hỗ trợ đào tạo và giáo dục các kỹ năng quản lý trong các công ty có khả năng đổi mới. Tầm quan trọng của kỹ năng quản lý đối với hiệu suất công ty đã được chứng thực. Điều này thậm chí còn quan trọng hơn trong bối cảnh thay đổi công nghệ đột phá. Các chính sách đổi mới cũng có thể tạo cơ hội cho các cá nhân tham gia vào các hoạt động đổi mới sáng tạo. Một số nhóm theo truyền thống ít tham gia các hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo (ví dụ: phụ nữ, dân tộc thiểu số, cư dân ở các khu vực thiếu thốn). Với chuyển đổi kỹ thuật số, cần có các kỹ năng và kiến thức đa dạng, và khai thác tiềm năng của các nhóm này sẽ càng quan trọng hơn. Các công cụ chính sách để giải quyết các thách thức bao gồm xã hội bao gồm những công cụ nhằm xây dựng năng lực (ví dụ: giáo dục khởi nghiệp); giải quyết vấn đề phân biệt đối xử và khuôn mẫu (ví dụ: các hoạt động nâng cao nhận thức, mô hình vai trò và các chương trình cố vấn); và giải quyết các rào cản đối với tinh thần kinh doanh của các nhóm yếu thế (ví dụ: tạo điều kiện tiếp cận tài chính thông qua tín dụng nhỏ hoặc tài trợ vốn, cung cấp hỗ trợ phát triển kinh doanh phù hợp và thúc đẩy việc đưa vào mạng lưới kinh doanh và nghiên cứu của họ, ví dụ như thông qua việc cung cấp chứng từ đổi mới). 4.7. Những thách thức mới đối với hoạch định chính sách đổi mới Đặt các chính sách quốc gia trong bối cảnh thị trường toàn cầu Tính trôi chảy làm cho dữ liệu phổ biến ở mọi thực thể bất kể khoảng cách và biên giới quốc gia. Do đó đổi mới kỹ thuật số mang tính toàn cầu trong tầm với và tác động tiềm năng. Có những lợi ích quan trọng của người tiêu dùng / nhà sản xuất 44 khi phục vụ thị trường toàn cầu, với các nền kinh tế quy mô và lợi ích mạng từ các đổi mới kỹ thuật số vượt ra khỏi biên giới quốc gia, bao gồm chi phí đơn vị thấp hơn để phục vụ thị trường lớn hơn (quốc tế). Điều đó đặt ra thách thức cho các nhà hoạch định chính sách quốc gia: Làm thế nào họ có thể đảm bảo rằng công dân của họ (và người nộp thuế) được hưởng lợi từ các chính sách quốc gia và hầu hết các lợi ích (ví dụ: thu nhập được tạo ra, tăng năng suất hoặc tạo việc làm) không bị rò rỉ ra nước ngoài? Câu hỏi đã được đặt ra trong quá khứ, trong bối cảnh tài trợ nghiên cứu cơ bản và các biện pháp hỗ trợ NC&PT cho doanh nghiệp, về việc liệu các lợi ích quốc gia (công việc, kiến thức, doanh thu, thuế, ...) có thể chảy sang các nước khác hay không. Các trường hợp khởi nghiệp thành công được hưởng lợi từ sự hỗ trợ của chính phủ sau đó được các công ty đa quốc gia nước ngoài mua lại đã đặt ra câu hỏi về vị trí của các lợi ích phát sinh từ các công ty khởi nghiệp này. Đồng thời, có những câu hỏi về việc chia sẻ lợi ích được tạo ra khi khai thác dữ liệu quốc gia (ví dụ: từ hệ thống y tế công cộng) với các công ty đa quốc gia nước ngoài. Hiện thân của giá trị trong tài sản vô hình (tài sản trí tuệ), đặc tính vô hình của các sản phẩm kỹ thuật số được giao dịch qua biên giới và sự phổ biến của thanh toán điện tử đều tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu thông doanh thu, có thể dẫn đến các thiên đường thuế. Chính phủ sẽ giải quyết vấn đề lãnh thổ như thế nào sẽ có ảnh hưởng mạnh mẽ đến hiệu quả của các chính sách, cũng như đối với tính hợp pháp của chúng. Các giải pháp hợp tác sẽ là cần thiết cho phép chia sẻ giữa các quốc gia về lợi ích phát sinh từ các luồng dữ liệu và kiến thức quốc tế liên quan đến chính sách quốc gia. Sự tham gia của công chúng Việc chuyển đổi kỹ thuật số đã thu hút nhiều sự chú ý trên báo chí và với công chúng - đôi khi có quan điểm tiêu cực. Điều này gây ra sự không tin tưởng vào một công nghệ mới đã xảy ra trước đó, ví dụ với các sinh vật biến đổi gen và với công nghệ nano. Do đó, điều quan trọng là tất cả các chủ thể, đặc biệt là chính phủ, tham gia với tất cả các bên liên quan, cho thấy các khía cạnh có lợi của các công nghệ này và giải quyết các mối quan tâm (ví dụ: quyền riêng tư). Nguy cơ của việc không có sự tham gia của cộng đồng là vào một lúc nào đó trong tương lai sẽ phải đối mặt với một phản ứng dữ dội đáng kể, với những tác động tiêu cực tiềm tàng đối với sự phát triển và triển khai các công nghệ này. 45 Đảm bảo sự tiếp cận của chính phủ với các kỹ năng và dữ liệu Một số thách thức phát sinh, đáng chú ý là trong lĩnh vực AI được đầu tư đáng kể (khoảng 40 tỷ USD trong năm 2016 trên toàn thế giới và nhiều hơn nữa theo một số ước tính), chủ yếu được thực hiện bởi doanh nghiệp. Mức lương cho các chuyên gia về AI rất cao đến nỗi chính phủ và giới hàn lâm không thể chi trả cho họ. Các nhà khoa học cấp cao làm việc với các doanh nghiệp, giữ liên kết với các học viện chủ yếu để truy cập và tuyển dụng sinh viên. Ngay cả nghiên cứu cơ bản về AI hiện tại phần lớn được thực hiện bởi các doanh nghiệp, như đã lưu ý trong các bài báo được công bố trên các tạp chí khoa học uy tín, như Nature và Science. Mặc dù tài trợ của chính phủ đã hỗ trợ nghiên cứu AI trong nhiều thập kỷ và là gốc rễ của những thành công gần đây, nhưng việc tài trợ hiện nay chủ yếu được thực hiện bởi các doanh nghiệp vì chính phủ khó có thể chi trả cho các chi phí lớn cho nghiên cứu và giữ chân các nhà nghiên cứu hàng đầu. Thực tế là các doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực này chắc chắn là tích cực, nhưng vị trí suy yếu của chính phủ đặt ra những vấn đề quan trọng. Ai sẽ tài trợ cho nghiên cứu cơ bản cần thiết để duy trì tiến bộ trong lĩnh vực này, vì hạn chế của các doanh nghiệp trong việc sẵn sàng tạo ra sự lan tỏa cũng phục vụ đối thủ cạnh tranh của họ? Làm thế nào chính phủ có thể thiết kế và giám sát việc thực hiện các nguyên tắc xã hội (liên quan đến đạo đức, trách nhiệm, ...) nếu không thể thuê các chuyên gia cấp cao? Sự lo ngại về việc chính phủ tiếp cận các kỹ năng có thể mở rộng ra ngoài phạm vi nghiên cứu. Không chỉ phát triển các ứng dụng cụ thể vì lợi ích công, mà cả việc thiết kế các quy định và chính sách cũng đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các công nghệ đang bị đe dọa. Mối quan tâm cũng có thể mở rộng ra ngoài khả năng tiếp cận các kỹ năng và bao gồm quyền truy cập vào hệ thống dữ liệu và thông tin. Một phần lớn dữ liệu liên quan đến các chính sách đổi mới nằm trong tay tư nhân và cơ sở hạ tầng thu thập dữ liệu ngày càng dựa trên Internet và được kiểm soát bởi các doanh nghiệp. Đây là trường hợp ví dụ với cơ sở dữ liệu của các ấn phẩm khoa học, được sử dụng để biên dịch các chỉ số đưa vào các quy trình chính sách và giám sát. Rủi ro, nếu kiến thức như vậy không thể được huy động, là chính phủ có thể không giữ được vai trò của mình, hoặc có thể thiết kế các quy tắc và chính sách không phù hợp. Điều quan trọng là chính phủ phải giữ khả năng hành động và hành động một cách độc lập. Vì thế, cần phải đảm bảo rằng có đủ lao động có kỹ năng cao về công 46 nghệ số, đặc biệt là AI, sao cho lương của những lao động này vẫn phù hợp với khu vực công. Chính phủ cũng cần xem xét các cách thiết thực để đảm bảo quyền truy cập vào dữ liệu cần thiết cho quy định và hoạch định chính sách. Một số chiến lược khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nhằm đạt được chuyển đổi số • Chiến lược công nghệ cao mới của Đức đặt ra các ưu tiên cho nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, liệt kê kinh tế và xã hội kỹ thuật số, là ưu tiên hàng đầu của nó. Chiến lược công nghệ cao hỗ trợ việc khoa học và ngành công nghiệp triển khai công nghiệp 4.0. Nó xem xét sự phát triển và tích hợp thành công của các công nghệ kỹ thuật số trong lĩnh vực ứng dụng công nghiệp là chìa khóa cho đất nước cạnh tranh trong tương lai. Nó cũng hỗ trợ các dịch vụ thông minh, ứng dụng dữ liệu lớn (đặc biệt tập trung vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ), điện toán đám mây, mạng kỹ thuật số, khoa học kỹ thuật số, giáo dục kỹ thuật số và môi trường kỹ thuật số. • Chiến lược đổi mới sáng tạo và nghiên cứu và phát triển 2014-20 của Estonia, "Estonia dựa trên tri thức", nhằm mục đích tăng cường độ tri thức và cạnh tranh của nền kinh tế. Nó xác định công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT) (ví dụ: sử dụng chúng trong công nghiệp, an ninh mạng và phát triển phần mềm) là một trong ba lĩnh vực ưu tiên chính để đầu tư vào nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo. Hai lĩnh vực ưu tiên khác là hiệu quả tài nguyên, công nghệ và dịch vụ y tế. • France Europe 2020: Chương trình nghị sự chiến lược cho nghiên cứu, chuyển giao công nghệ và đổi mới sáng tạo đặt nghiên cứu vào trung tâm của các ưu tiên chính sách của Pháp. Nó xem nghiên cứu (bao gồm nghiên cứu cơ bản) là chìa khóa để giải quyết các thách thức chính về khoa học, công nghệ, kinh tế và xã hội, và thúc đẩy khả năng cạnh tranh. Các ưu tiên của France Europe 2020 bao gồm tăng cường nghiên cứu các công nghệ đột phá và đầu tư vào đào tạo và cơ sở hạ tầng kỹ thuật số. • Chiến lược chuyên môn hóa thông minh của Slovenia bao gồm Công nghiệp 4.0 là một trong ba lĩnh vực ưu tiên chính cho hành động. Nó nhấn mạnh sự cần thiết phải tối ưu hóa và số hóa các quy trình sản xuất và áp dụng một loạt các công 47 nghệ cho phép (ví dụ: robot, công nghệ nano và công nghệ sản xuất hiện đại cho vật liệu) cho các lĩnh vực ưu tiên cụ thể (ví dụ: các tòa nhà thông minh, nền kinh tế tuần hoàn và di động). • Chiến lược đổi mới sáng tạo mở của Áo là phản ứng của quốc gia với những thách thức của chuyển đổi và toàn cầu hóa kỹ thuật số. Mục tiêu chính của nó là tạo ra, mở rộng và phát triển hơn nữa hệ thống đổi mới nhằm tăng cường hiệu quả và định hướng đầu ra, và cải thiện khả năng đổi mới của các diễn viên kỹ thuật số. Chiến lược Đổi mới sáng tạo mở xây dựng 14 biện pháp xung quanh 3 lĩnh vực hành động: 1) phát triển văn hóa đổi mới mở và dạy các kỹ năng đổi mới mở trong tất cả các nhóm tuổi; 2) tạo ra các mạng lưới và quan hệ đối tác đổi mới mở không đồng nhất giữa các ngành, các ngành và tổ chức công nghiệp; và 3) huy động các nguồn lực và tạo ra các điều kiện khung phù hợp cho đổi mới mở. • Kế hoạch cơ bản về khoa học và công nghệ thứ năm của Nhật Bản nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đạt được "Xã hội 5.0", cũng được định nghĩa là một "xã hội siêu thông minh". Cuối cùng, nó đặt sự phát triển của CNTT-TT tiên tiến và IoT là ưu tiên chính sách khoa học và công nghệ hàng đầu. Kế hoạch cơ bản cũng khuyến khích phát triển hơn nữa AI, đồng thời giảm thiểu rủi ro và hạn chế việc ra quyết định tự động. 48 5. KẾT LUẬN Số hóa đang thay đổi nhiều cơ chế kinh tế thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo, phản ánh tính lưu loát hiện tại của dữ liệu. Các chính sách đổi mới nên thích ứng bằng cách thay đổi mục tiêu và phương thức vận hành. Trên thực tế, một số quốc gia đã bắt đầu thích nghi và thử nghiệm. Khi dữ liệu đã trở thành đầu vào chính cho đổi mới sáng tạo, các chính sách ảnh hưởng đến quyền truy cập dữ liệu đã trở thành một thành phần thiết yếu của hỗn hợp chính sách đổi mới (khả năng tương tác, sở hữu trí tuệ, ...). Với sự hợp tác nhiều hơn trong đổi mới, thường có ý nghĩa hơn đối với các chính sách ủng hộ hệ sinh thái hơn là các công ty riêng lẻ. Dịch vụ hóa yêu cầu mở rộng các chính sách hỗ trợ NC&PT - đổi mới dịch vụ thường không dựa trên NC&PT. Các chính sách cũng cần cho phép khởi nghiệp, tạo điều kiện cho thời đại kỹ thuật số có thể liên quan đến tất cả các công ty, khu vực và cá nhân. Cần điều chỉnh khi việc phân phối sai lệch hoạt động và phần thưởng trong khi duy trì các khuyến khích thị trường để đổi mới không phải là một sự đánh đổi mới, mà nó nổi bật hơn với chuyển đổi kỹ thuật số và có thể cần được giải quyết theo những cách mới. Các chính sách cần trở nên linh hoạt hơn và phản ứng nhanh hơn với những thay đổi nhanh chóng, vì nhiều phát triển mới đang thay đổi và đòi hỏi phải theo dõi thêm và điều chỉnh nhanh. Các công nghệ kỹ thuật số có thể tạo điều kiện cho việc thiết kế, thực hiện, giám sát và đánh giá các chính sách thông qua việc sử dụng cơ sở dữ liệu, phân tích dữ liệu, giám sát thời gian thực, ... Một câu hỏi lớn cho tương lai là liệu AI có khác biệt với các công nghệ kỹ thuật số khác trong ý nghĩa của nó hay không. Đối với các chính sách, AI sẽ đánh dấu một giai đoạn xa hơn trong quy trình số hóa, cho phép số hóa các nhiệm vụ mà cho đến nay là "đặc quyền" của con người (phân tích dự đoán, chẩn đoán y tế, lái xe, ...). Trên thực tế, tất cả các thách thức được xác định ở đây cũng áp dụng cho AI và hầu hết chúng đều được tăng lên. Với AI, không chỉ là dữ liệu mà còn là kiến thức trở nên trôi chảy. Nhìn chung, các chính sách đổi mới đang ở ngã ba đường, và cần nhiều thử nghiệm hơn để xác định các cách tốt nhất để điều chỉnh chúng trong bối cảnh mới này. Biên tập: Nguyễn Mạnh Quân 49 TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1. OECD STI Outlook, 2018 2. Innovation policies in the digital age. OECD, 2018