Tăng cường vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế nhà nước ở Việt Nam lý luận, thực trạng và giải pháp

MỤC LỤC A. Phần Mở đầu : Giới thiệu đề tài B. Phần Nội dung I. Vai trß cña Kinh tÕ Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh hướng XHCN 1. Kinh tế Nhà nước 2. Kinh tế Nhà nước có vai trò chủ đạo trong giai đoạn hiện nay II. Thực trạng Kinh tế Nhà nước ở nước ta hiện nay Quá trình đổi mới doanh nghiệp nhà nước ở nước ta Nh÷ng thµnh tùu n­íc ta đạt được vÒ viÖc ®æi míi, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc Sự hạn chế và những tồn tại của kinh tế Nhà nước III. Giải pháp tăng cường vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Đổi mới, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý của Nhà nước và sửa đổi bổ sung về cơ chế chính sách Đẩy mạnh cổ phần hoá DNNN, thực hiện giao, bán, khoán kinh doanh, cho thuê, sát nhập, giải thể, phá sản DNNN Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các Tổng công ty Nhà nước, hình thành một số tập đoàn kinh tế mạnh. C. Phần Kết luận A. PHẦN MỞ ĐẦU Việt nam chính thức khởi xướng công cuộc đổi mới nền kinh tế từ năm 1986, kể từ đó đến nay Việt nam đã có nhiều thay đổi to lớn. Trong đó vai trò chủ đạo, dẫn dắt, điều tiết nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần của kinh tế Nhà nước luôn được Đảng quan tâm, coi trọng giúp Việt Nam giảm nhanh được tình trạng nghèo đói, bước đầu xây dựng nền kinh tế công nghiệp hóa, đạt được tốc độ tăng trưởng kinh tế cao đi đôi với sự công bằng tương đối trong xã hội. Để phát triển nền kinh tế theo định hướng XHCN trong Nghị quyết Đại hội X (4/2006) đã khẳng định chủ trương nhất thiết phát triển nền kinh tế nhiều thành phần, các thành phần kinh tế kinh doanh theo pháp luật, cùng phát triển lâu dài, hợp tác, cạnh tranh lành mạnh trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo và quyết định, kinh tế Nhà nước cùng kinh tế tập thể trở thành cơ sở vững chắc của nền kinh tế quốc dân và một lần nữa nhấn mạnh nhiệm vụ “Tiếp tục đổi mới và phát triển kinh tế Nhà nước để thực hiện tốt vai trò chủ đạo nền kinh tế”. Có như vậy mới phát huy được đặc điểm của kinh tế XHCN. Nhằm thực hiện vai trò của thành phần kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa đòi hỏi kinh tế Nhà nước phải đổi mới để giữ vững vai trò chủ đạo, thúc đẩy các thành phần kinh tế khác cùng phát triển. Vì vậy việc nghiên cứu những giải pháp để phát huy vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay là hết sức quan trọng.Trong bài tiểu luận này em xin được đề cập đến nó với nội dung: “TĂNG CƯỜNG VAI TRÒ CHỦ ĐẠO CỦA THÀNH PHẦN KINH TẾ NHÀ NƯỚC Ở VN: LÝ LUẬN, THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP” B. PHẦN NỘI DUNG I. Vai trß cña Kinh tÕ Nhµ n­íc trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh hướng XHCN 1. Kinh tế nhà nước Kinh tế nhà nước là thành phần kinh tế dựa trên chế độ sở hữu công cộng (công hữu) về tự liệu sản xuất (sở hữu toàn dân và sở hữu nhà nước). Kinh tế nhà nước bao gồm các doanh nghiệp Nhà nước và các tài sản thuộc sở hữu nhà nước có thể đưa vào vòng chu chuyển kinh tế. “Kinh tế nhà nước phát huy vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, là lực lượng vật chất quan trọng và là công cụ để Nhà nước định hướng và điều tiết vĩ mô nền kinh tế”. Các doanh nghiệp nhà nước, bộ phận quan trọng nhất của kinh tế, giữ những vị trí then chốt; phải đi đầu trong việc ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, nêu gương về năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế - xã hội, và chấp hành pháp luật. Ta cũng cần phân biệt sở hữu Nhà nước với thành phần kinh tế nhà nước. Phạm trù sở hữu Nhà nước rộng hơn phạm trù thành phần kinh tế Nhà nước, thành phần kinh tế Nhà nước trước hết phại thuộc sở hữu Nhà nước, nhưng sở hữu nhà nước có thể do các thành phần kinh tế khác sử dụng. Thí dụ: đất đai, Nhà nước đại biểu cho toàn dân sở hữu, nhưng kinh tế hộ, hợp tác xã nông nghiệp, các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác sử dụng. Ngược lại, sở hữu Nhà nước không phải là kinh tế Nhà nước, chẳng hạn Nhà nước góp vốn cổ phần chiếm tỷ lệ thấp vào các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác, thông qua liên doanh, liên kết gọi là thành phần kinh tế tư bản Nhà nước 2. Kinh tế Nhà nước có vai trò chủ đạo trong giai đoạn hiện nay: Kinh tế nhà nước giữ vai trò chủ đạo, tức là nó giữ chức năng chi phối sự vận động của tất cả các thành phần kinh tế trong hệ thống nền kinh tế quốc dân. Cụ thể là: Kinh tế nhà nước nắm giữ các vị trí, lĩnh vực trọng yếu, then chốt của nền kinh tế. Nhờ đó, có thể chi phối hoạt động của các thành phần kinh tế khác và của toàn bộ nền kinh tế. Các vị trí, lĩnh vực đó là: ngân hàng, bảo hiểm, bưu điện, hàng không, đường sắt, khai thác mỏ…Kinh tế nhà nước có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cung cấp sản phẩm công cộng cho nền kinh tế: đường sắt, sân bay, bến cảng, điện, nước… Đây là những sản phẩm tuyệt đối cần thiết cho sự phát triển của một nền kinh tế. Doanh nghiệp nhà nước giữ những vị trí then chốt, đi đầu trong việc ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ, nêu gương về năng suất, chất lượng và hiệu quả kinh tế - xã hội. Nó không chỉ trực tiếp đóng góp vào quá trình tăng trưởng nhanh và bền vững của nền kinh tế quốc dân, mà còn tạo sức mạnh trong cạnh tranh, buộc các thành phần kinh tế khác cũng phải không ngừng nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, đóng góp ngày càng nhiều hơn vào tăng trưởng và phát triển của nền kinh tế. Kinh tế nhà nước là công cụ để nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế thị trường, công cụ để Nhà nước điều tiết tổng cung và tổng cầu đảm bảo sự ổn định và cân đối của nền kinh tế. Với vai trò quan trọng then chốt của kinh tế nhà nước thì hiện trạng nước ta trong giai đoạn hiện nay ra sao? II. Thực trạng kinh tế Nhà nước ở nước ta hiện nay: 1. Quá trình đổi mới doanh nghiệp nhà nước ở nước ta: Theo ®­êng lèi chñ tr­¬ng chØ ®¹o qua c¸c §¹i héi §¶ng VI ,VII, VIII vµ gÇn ®©y nhÊt lµ §¹i héi §¶ng X, kinh tÕ Nhµ n­íc nãi chung, DNNN nãi riªng ®· ®­îc s¾p xÕp l¹i mét b­íc kh¸ c¨n b¶n, ®· gi¶m qu¸ nöa sè doanh nghiÖp (nh÷ng doanh nghiÖp nhá vµ yÕu kÐm), nh÷ng doanh nghiÖp cßn l¹i ®­îc cñng cè mét b­íc. C¬ chÕ qu¶n lý ®­îc h×nh thµnh ngµy cµng hoµn thiÖn gióp c¸c doanh nghiÖp chuyÓn ®æi vµ thÝch nghi dÇn víi c¸c quy luËt cña kinh tÕ thÞ tr­êng trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ më vµ héi nhËp quèc tÕ. Tõ 1990 ®Õn nay n­íc ta ®· tiÕn hµnh 3 lÇn tæ chøc s¾p xÕp l¹i hÖ thèng DNNN. LÇn thø nhÊt (1990 - 1993), tæ chøc l¹i s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp quèc doanh víi môc tiªu thay thÕ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch mang tÝnh hµnh chÝnh b»ng mét nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng, ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. KÕt qu¶ s¾p xÕp trong giai ®o¹n nµy vÒ sè l­îng ®· c¾t gi¶m 1/2 sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc, vÒ mÆt kinh tÕ ®· cã sù thay ®æi c¨n b¶n trong t­ duy kinh tÕ: doanh nghiÖp Nhµ n­íc lÊy lîi nhuËn lµm môc tiªu c¬ b¶n, nh­ng vÉn ®¶m nhËn vai trß lµm h×nh mÉu cho c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c; doanh nghiÖp Nhµ n­íc thùc hiÖn c¶ hai kh©u s¶n xuÊt vµ l­u th«ng ph©n phèi; DNNN kh«ng cßn bÞ bã hÑp kinh doanh theo ngµnh vµ l·nh thæ; DNNN b¾t ®Çu biÕt ®Õn kh¸i niÖm c¹nh tranh víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c trªn thÞ tr­êng. §æi míi DNNN lÇn thø hai (1994-1997), ChÝnh phñ tiÕn hµnh thµnh lËp c¸c DNNN víi tæng vèn chñ së h÷u chiÕm tû lÖ lín trong tæng sè vèn cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ®ã lµ c¸c tæng c«ng ty 91, tæng c«ng ty 90. ViÖc s¾p xÕp nµy ®· h×nh thµnh c¸c Tæng c«ng ty Nhµ n­íc chi phèi ®­îc nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng nh­ ®iÖn n¨ng, dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng, hµng kh«ng, vËn t¶i ®­êng s¾t, viÔn d­¬ng, giao th«ng vËn t¶i, x©y dùng.... Mét sè tæng c«ng ty ®· trë thµnh h¹t nh©n cña nh÷ng tËp ®oµn kinh tÕ ®a ngµnh. Cuéc ®æi míi DNNN lÇn thø ba, thùc hiÖn h¹ cÊp së h÷u th«ng qua giao b¸n, kho¸n, cho thuª, chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn ®èi víi c¸c DNNN kh«ng cã vai trß then chèt cÇn Nhµ n­íc n¾m gi÷, vèn së h÷u nhá, ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng cã hiÖu qu¶... HiÖn nay doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë n­íc ta ®­îc tæ chøc l¹i theo h×nh thøc vµ c¬ cÊu: 17 tæng c«ng ty 91, 76 tæng c«ng ty 90 vµ trªn 4.000 doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®éc lËp. §Õn n¨m 2002 c¶ n­íc ®· s¸t nhËp h¬n 3.500 doanh nghiÖp, gi¶i thÓ kho¶ng 4.500 doanh nghiÖp Nhµ n­íc (DNNN), cæ phÇn ho¸ gÇn 500 doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Nhê vËy tr×nh ®é tÝch tô vµ tËp trung vèn trong DNNN ®­îc n©ng lªn. Sè DNNN cã vèn d­íi 1 tû ®ång ®· gi¶m ®¸ng kÓ vµ sè DNNN cã vèn trªn 10 tû ®ång t¨ng tõ 10% lªn 35% tõ n¨m 1994- 2002, s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn vµ hiÖu qu¶ ®­îc n©ng lªn râ rÖt. 2. Nh÷ng thµnh tùu n­íc ta đạt được vÒ viÖc ®æi míi, s¾p xÕp l¹i c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc Trong 5 n¨m 1996-2000 tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n hµng n¨m cña kinh tÕ quèc doanh lµ 11,7%, gÇn gÊp r­ìi tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n cña toµn bé nÒn kinh tÕ vµ gÇn gÊp ®«i kinh tÕ ngoµi quèc doanh. Trong giai ®o¹n 2001-2005 do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau ®Æc biÖt lµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ trong khu vùc vµ thiªn tai liªn tiÕp x¶y ra nªn tèc ®é t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ nãi chung gi¶m dÇn. Doanh nghiÖp nhµ n­íc còng trong t×nh tr¹ng ®ã, tuy nhiªn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn cao h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng nÒn kinh tÕ. ViÖc s¾p xÕp c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· gãp phÇn thay ®æi mét b­íc c¬ cÊu vèn vµ lao ®éng cña doanh nghiÖp, cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung . Sè doanh nghiÖp cã vèn d­íi 1 tû ®ång gi¶m tõ gÇn 50% (1999) xuèng cßn 33% (n¨m 2001) vµ 26% (n¨m 2005). Sè doanh nghiÖp cã sè vèn trªn 10 tû ®ång tõ 10% t¨ng lªn 15% (n¨m 2001) vµ gÇn 20% (n¨m 2003). §ång thêi vèn b×nh qu©n cho mét doanh nghiÖp t¨ng tõ 3,3 tû ®ång lªn h¬n 11 tû ®ång (n¨m 2001) vµ h¬n 18 tû ®ång (n¨m 2003). §Æc biÖt b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch phï hîp chóng ta ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trî cÊp vµ b¶o ®¶m chÝnh s¸ch cho 600.000 c«ng nhaan gi¶m biªn chÕ trong 2 ®ît s¾p xÕp ®ång thêi l¹i tuyÓn dông mét sè l­îng gÇn t­¬ng ®­¬ng. VÒ mÆt qu¶n lý, b­íc ®Çu ®· ph©n ®Þnh chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n­íc cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc víi chøc n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. Cô thÓ lµ lµm râ c¸c quan hÖ ai lµ chñ së h÷u vãn, møc ®é tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp ®Õn ®©u, quan hÖ víi c¬ quan chñ qu¶n. Nhê x¸c ®Þnh râ quyÒn lùc tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc nªn trong viÖc thùc hiÖn chñ tr­¬ng liªn doanh, liªn kÕt víi n­íc ngoµi qua ho¹t ®éng ®Çu t­ quèc tÕ, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc (chiÕm 96% sè dù ¸n) ®· chñ ®éng tÝch cùc vµ thùc hiÖn kh¸ thµnh c«ng, ®Èy m¹nh viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam h¬n 10 n¨m qua. C¸c h×nh thøc së h÷u ®· ®¹t mét sè kÕt qu¶: MÆc dï tiÕn hµnh chËm nh­ng sau 6 n¨m thÝ ®iÓm, t×m tßi tranh luËn ®Õn 2003-2004 chóng ta ®· t­¬ng ®èi thèng nhÊt vÒ quan ®iÓm vµ triÓn khai m¹nh c¸c gi¶i ph¸p chuyÓn ®æi së h÷u, ®Æc biÖt lµ cæ phÇn ho¸, trªn thùc tÕ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cæ phÇn ho¸ ®Òu chøng tá vai trß cña m×nh. 3. Nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ cña kinh tÕ Nhµ n­íc. Sau h¬n 20 n¨m ®æi míi, bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé trong viÖc ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc cßn cã nh÷ng tån t¹i vµ h¹n chÕ, biÓu hiÖn chñ yÕu ë nh÷ng mÆt sau: - Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc vµ ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn nhá bÐ vÒ quy m« vµ dµn tr¶i vÒ ngµnh nghÒ. NhiÒu doanh nghiÖp cïng lo¹i ho¹t ®éng chång chÐo vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh, cÊp qu¶n lý vµ trªn cïng mét ®Þa bµn t¹o ra sù c¹nh tranh kh«ng ®¸ng cã trong chÝnh khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc víi nhau. Doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn dµn tr¶i trªn tÊt c¶ c¸c ngµnh nghÒ tõ s¶n xuÊt ®Õn th­¬ng m¹i, du lÞch, dÞch vô g©y t×nh tr¹ng ph©n t¸n, manh món vÒ vèn trong khi vèn ®Çu t­ nhµ n­íc rÊt h¹n chÕ, g©y chi phèi, xÐ lÎ c¸c nguån lùc kÓ c¶ ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n­íc, kh«ng thÓ tËp trung vµo nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc chñ yÕu, then chèt. - Tr×nh ®é kü thuËt, khoa häc c«ng nghÖ cßn l¹c hËu dÉn ®Õn n¨ng lùc c¹nh tranh kÐm vµ thua thiÖt trong héi nhËp vÒ kinh tÕ víi khu vùc vµ quèc tÕ. HÇu hÕt trong khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc mµ ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc cã m¸y mãc, thiÕt bÞ nhËp khÈu tõ nhiÒu n­íc, thuéc nhiÒu thÕ hÖ, chñng lo¹i kh¸c nhau. Cã nhiÒu ý kiÕn cho r»ng nhiÒu hÖ thèng d©y chuyÒn s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ cña n­íc ta l¹c hËu so víi khu vùc vµ thÕ giíi tõ 10 - 30 n¨m. - Trong khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc ®ang tån t¹i hiÖn t­îng thiÕu viÖc lµm, sè lao ®éng d­ thõa lín. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu yÕu kÐm, sè doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ chiÕm tû lÖ thÊp trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc, sè doanh nghiÖp cßn l¹i liªn tôc lç trong nhiÒu n¨m, hoÆc cã l·i mang tÝnh chÊt t­îng tr­ng vÒ sè liÖu, l·i gi¶ lç thËt. Mét ®ång vèn ®Çu t­ vµo doanh nghiÖp Nhµ n­íc t¹o ®­îc tû lÖ lîi nhuËn thÊp h¬n so víi ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Tû lÖ t¨ng tr­ëng ®ãng gãp cña hÖ thèng doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµo GDP t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ trong thêi gian võa qua trong khi ®ã ng©n s¸ch Nhµ n­íc liªn tôc ph¶i cÊp vèn cho ®Çu t­ x©y dùng, cÊp bæ sung vèn l­u ®éng, bï lç, hç trî gi¶m bít khã kh¨n vÒ tµi chÝnh cho c¸c DNNN. §ång thêi, Nhµ n­íc cßn ph¶i miÔn gi¶m thuÕ, xo¸ nî, khoanh nî, miÔn gi¶m l·i cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Theo ®¸nh gi¸ hiÖn nay chØ cã 40% doanh nghiÖp Nhµ n­íc s¶n xuÊt kinh doanh thùc sù hiÖu qu¶, 40% ch­a hiÖu qu¶, khi lç khi l·i, kh«ng æn ®Þnh, cßn l¹i 20% ho¹t ®éng thùc sù ch­a hiÖu qu¶, thua lç liªn tôc. * Nguyªn nh©n cña nh÷ng yÕu kÐm cña kinh tÕ Nhµ n­íc: - Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ, c¬ chÕ míi ®ang h×nh thµnh, c¬ chÕ cò ch­a ®­îc xo¸ bá triÖt ®Ó vµ nhiÒu vÊn ®Ò do lÞch sö ®Ó l¹i kh«ng thÓ gi¶i quyÕt trong mét sím mét chiÒu. - NhËn thøc ch­a thèng nhÊt vµ ch­a ®Çy ®ñ vÒ chñ tr­¬ng s¾p xÕp, ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp Nhµ n­íc. NhiÒu vÊn cßn ®Ò ch­a râ, ch­a ®­îc tæng kÕt thùc tiÔn ®Ó cã gi¶i ph¸p kÞp thêi vµ nhÊt qu¸n nh­: quyÒn qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp Nhµ n­íc; quyÒn chñ së h÷u nhµ n­íc; quyÒn cña ®¹i diÖn chñ së h÷u trùc tiÕp t¹i doanh nghiÖp... - C¬ chÕ, chÝnh s¸ch cßn nhiÒu ®iÓm ch­a phï hîp víi kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng XHCN, ch­a t¹o ®­îc ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy ng­êi lao ®éng trong DNNN n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh. - C¶i c¸ch hµnh chÝnh tiÕn hµnh chËm, ch­a theo kÞp ®ßi hái thùc tiÔn cña tiÕn tr×nh ®æi míi doanh nghiÖp Nhµ n­íc. ViÖc n©ng cao hiÖu qu¶, hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi doanh nghiÖp cßn kÐm, ch­a ph¸t huy quyÒn tù chñ, tÝnh n¨ng ®éng cña doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. - §éi ngò c¸n bé chñ chèt trong doanh nghiÖp Nhµ n­íc nãi chung cßn ch­a ®¸p øng víi yªu cÇu, mét bé phËn kh«ng nhá kÐm n¨ng lùc, phÈm chÊt vµ tinh thÇn thiÕu tr¸ch nhiÖm, thªm vµo ®ã c«ng t¸c ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý kinh tÕ cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp. - Sù thiÕu kiªn quyÕt trong viÖc thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng trong ®æi míi vµ ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp, h¹ cÊp së h÷u th«ng qua giao, b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn chËm. VÉn cßn tån t¹i hµng ngh×n doanh nghiÖp cã vèn së h÷u rÊt nhá, cßn rÊt nhiÒu doanh nghiÖp “chÕt mµ ch­a ch«n” ®· lµm tr× trÖ nÒn kinh tÕ. III. Giải pháp tăng cường vai trò chủ đạo của kinh tế Nhà nước trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN. Víi thùc tÕ hiÖn nay, kinh tÕ Nhµ n­íc ch­a thËt sù ®¸p øng ®­îc vai trß nµy trªn c¸c mÆt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, tr×nh ®é qu¶n lý tæ chøc còng nh­ ph­¬ng thøc ph©n phèi. §ång thêi, viÖc ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ n­íc ch­a thËt sù cã nh÷ng chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ. HiÖn nay kinh tÕ Nhµ n­íc ®ang ®øng tr­íc th¸ch thøc gay g¾t cña yªu cÇu ®æi míi, ph¸t triÓn vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Qu¸n triÖt tinh thÇn NghÞ quyÕt c¶u §¹i héi §¶ng IX ®Ò ra ®ã lµ cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c ®æi míi, ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ n­íc, ph©n lo¹i, s¾p xÕp l¹i hÖ thèng DNNN, t×m ra gi¶i ph¸p, ph­¬ng h­íng ®æi míi kinh tÕ Nhµ n­íc nh»m t¨ng c­êng vai trß chñ ®¹o Kinh tÕ Nhµ n­íc ®ang lµ vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m nghiªn cøu, gi¶i quyÕt. Sau ®©y lµ mét sè ®Þnh h­íng vµ gi¶i ph¸p nh»m t¨ng c­êng vai trß chñ ®¹o Kinh tÕ Nhµ n­íc nh­ sau: 1. §æi míi, n©ng cao hiÖu lùc, hiÖu qu¶ qu¶n lý cña Nhµ n­íc vµ söa ®æi bæ sung vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch. - CÇn x¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n, sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc cã tÝnh chÊt ®éc quyÒn, hoÆc c¬ quan chøc n¨ng æn ®Þnh thÞ tr­êng, gi¸ c¶ ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng, t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh, phôc vô cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Nghiªn cøu, ¸p dông c¸c h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý trong c¸c DNNN. T¨ng c­êng ho¹t ®éng cña kinh tÕ Nhµ n­íc trong ph©n phèi l­u th«ng, x©y dùng v¨n minh th­¬ng nghiÖp vµ ®¶m b¶o quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng. - Ph©n ®Þnh râ quyÒn cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng chñ së h÷u ®èi víi DNNN - §µo t¹o nguån nh©n lùc trong khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc cÇn cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ ®Çu t­ tho¶ ®¸ng cho c«ng t¸c ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i, tuyÓn dông vµ ®·i ngé hîp lý ®Ó sím h×nh thµnh ®é ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, c¸n bé qu¶n lý l·nh ®¹o doanh nghiÖp giái, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o ®¸p øng ®­îc yªu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ ho¹t ®éng kinh doanh trong m«i tr­êng quèc gia vµ quèc tÕ lu«n biÕn ®éng. - Tõng b­íc bæ sung, söa ®æi c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, h×nh thµnh khung ph¸p lý ®ång bé, t¹o lËp m«i tr­êng kinh tÕ b×nh ®¼ng trong c¬ chÕ thÞ tr­êng cho doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã DNNN ph¸t huy ®­îc ®Çy ®ñ quyÒn tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm, lµnh m¹nh tµi chÝnh doanh nghiÖp, gi¶i quyÕt c¬ b¶n nî tån ®äng kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ lao ®éng d«i d­, ®æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ mét b­íc quan träng c«ng nghÖ vµ qu¶n lý cña ®¹i bé phËn DNNN. 2. §Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ DNNN, thùc hiÖn giao, b¸n, kho¸n kinh doanh, cho thuª, s¸t nhËp, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n DNNN. - §Èy m¹nh h¬n n÷a c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ DNNN theo nhiÒu møc ®é, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ së h÷u t¹o ®éng lùc cho c¸c chñ thÓ kinh tÕ, t¨ng vèn më réng s¶n xuÊt kinh doanh. Song cæ phÇn ho¸ DNNN kh«ng ®­îc biÕn thµnh t­ nh©n ho¸ DNNN. - §èi víi c¸c DNNN nhá, nh÷ng DNNN kh«ng cã vai trß quan träng, lµm ¨n thua lç, cÇn døt ®iÓm xö lý nh­ chuyÓn h×nh thøc së h÷u, b¸n, giao, kho¸n kinh doanh, cho thuª, s¸t nhËp, gi¶i thÓ hoÆc ph¸ s¶n theo luËt ph¸ s¶n c«ng ty. 3. Đổi mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của các Tổng công ty Nhà nước, hình thành một số tập đoàn kinh tế mạnh. Thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy nh»m môc ®Ých tËp trung nguån lùc ®Ó chi phèi nh÷ng ngµnh, lÜnh vùc then chèt cña nÒn kinh tÕ nh­: b­u ®iÖn, ®iÖn lùc, ng©n hµng, tµi chÝnh, b¶o hiÓm, c¸c trung t©m th­¬ng m¹i, du lÞch, dÞch vô lín... lµm lùc l­îng chñ ®¹o ®Ó ®¶m b¶o c¸c c©n ®èi lín vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«; cung øng nh÷ng s¶n phÈm träng yÕu cho nÒn kinh tÕ vµ xuÊt khÈu, ®ãng gãp lín cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc; lµm nßng cèt thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶. H×nh thµnh mét sè tËp ®oµn kinh tÕ m¹nh trªn c¬ së c¸c tæng c«ng ty nhµ n­íc, cã sù than gia c¶u c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, kinh doanh ®a ngµnh trong ®ã cã ngµnh kinh doanh chÝnh, chuyªn m«n ho¸ cao vµ gi÷ vai trß chi phèi lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã quy m« lín vÒ vèn, ho¹t ®éng c¶ trong vµ ngoµi n­íc, cã tr×nh ®é c«ng nghÖ cao vµ qu¶n lý hiÖn ®¹i. Tr­íc m¾t thÝ ®iÓm h×nh thµnh tËp ®oµn kinh tÕ trong mét sè lÜnh vùc cã ®iÒu kiÖn, cã thÕ m¹nh, cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn ®Ó c¹nh tranh vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cã hiÖu qu¶ nh­: dÇu khÝ, viÔn th«ng, ®iÖn lùc, x©y dùng ... §©y ®ang lµ gi¶i ph¸p cã tÝnh chÊt b­íc ngoÆt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc. C.PHẦN KẾT LUẬN Sau gÇn hai m­¬i n¨m thùc hiÖn ®æi míi, chóng ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ, ®­a ®Êt n­íc tho¸t ra khái c¸c cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n, yÕu kÐm, ®Æc biÖt lµ n­íc ta ch­a tho¸t khái mét n­íc nghÌo. §Ó v­ît qua ®­îc b­íc ®­êng ®ã, chóng ta cßn kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc lín vµ gay g¾t. §ång thêi chóng ta còng cã nh÷ng c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i chñ ®éng n¾m thêi c¬, kiªn quyÕt ®Èy lïi c¸c nguy c¬ nh»m v­¬n lªn ph¸t triÓn nhanh, v÷ng ch¾c vµ ®óng h­íng. §iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i n©ng cao h¬n n÷a vai trß qu¶n lý cña kinh tế Nhµ n­íc h­íng vµo chøc n¨ng ®Þnh h­íng vµ chØ ®¹o sù ph¸t triÓn, dÉn d¾t nç lùc ph¸t triÓn, t¹o khu«n khæ ph¸p luËt thèng nhÊt, m«i tr­êng æn ®Þnh, h¹n chÕ mÆt tiªu cùc cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®¸p øng yªu cÇu t¨ng tr­ëng nhanh, æn ®Þnh v÷ng ch¾c vµ c«ng b»ng x· héi. §Ò tµi ®­îc lùa chän lµ mét trong nh÷ng dÒ tµi hÊp dÉn ®èi víi mçi sinh viªn còng nh­ ngµnh kinh tÕ v× vËy viÖc nghiªn cøu cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Gióp ta n¾m v÷ng ®­êng lèi Kinh tÕ chñ tr­¬ng cña §¶ng ,nhµ n­íc ®ång thêi ®©y còng lµ mét trong nh÷ng v¨n b¶n kh¼ng ®Þnh vai trß cña kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ tËp thÓ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn ®Þnh h­íng XHCN §èi víi nh÷ng sinh viªn nh­ chóng em th× ®Ò tµi cßn lµ mét bµi nghiªn cøu thùc sù to lín gióp rÌn luyÖn tÝnh cÇn cï, ham häc hái va c¶ sù s¸ng t¹o. Nã sÏ lµ tµi liÖu h÷u Ých cho quá tr×nh häc tËp còng nh­ lµm viÖc sau nµy cña kh«ng chØ b¶n th©n em mµ cßn c¶ b¹n bÌ,®ång nghiÖp mçi khi cÇn thiÕt. C¸c tµi liÖu ®· tham kh¶o Dù th¶o v¨n kiÖn tr×nh ®¹i héi §¶ng IX (4/2001) “§éng th¸i vµ thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi ë ViÖt Nam 10 n¨m ®æi míi”- Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 2004. “Việt Nam 20 năm đổi mới” – Nhà xuất bản Chính trị Quốc Gia Gi¸o tr×nh Kinh tÕ chÝnh trÞ - §¹i häc kinh tÕ quèc d©n 2006 V¨n kiÖn héi nghÞ lÇn thø ba BCHTW §¶ng kho¸ VI vÒ vÊn ®Ò ®æi míi kinh tÕ - Nhµ xuÊt b¶n sù thËt Tạp chí Con số và sự kiện-6/2000 Trường Đại Học Kinh tế Quốc dân Bộ môn Kinh tế chính trị ĐỀ ÁN MÔN HỌC TÊN ĐỀ TÀI: Tăng cường vai trò chủ đạo của thành phần kinh tế Nhà nước ở Việt Nam: Lý luận, thực trạng và giải pháp. SV thực hiện : Nguyễn Thị Thu Giang Lớp : Tài chính Tiên Tiến . Khóa 49 Giáo viên HD : PGS_TS Đào Phương Liên Hà Nội – 2008