Tăng khối lượng, dày mỡ lưng, tiêu tốn thức ăn, đặc điểm sinh lý sinh dục của lợn cái hậu bị và năng suất sinh sản của lợn nái lai Lx(yvcn-Ms15) và Yx(lvcn-ms15)

DI TRUYỀN - GIỐNG VẬT NUÔI KHKT Chăn nuôi số 255 - tháng 3 năm 2020 45 TĂNG KHỐI LƯỢNG, DÀY MỠ LƯNG, TIÊU TỐN THỨC ĂN, ĐẶC ĐIỂM SINH LÝ SINH DỤC CỦA LỢN CÁI HẬU BỊ VÀ NĂNG SUẤT SINH SẢN CỦA LỢN NÁI LAI Lx(YVCN-MS15) VÀ Yx(LVCN-MS15) Lê Thế Tuấn1*, Phạm Duy Phẩm1, Trịnh Hồng Sơn1, Trịnh Quang Tuyên1, Vũ Văn Quang1, Nguyễn Thi Hương1, Phạm Sỹ Tiệp1 và Nguyễn Văn Đức2 Ngày nhận bài báo: 10/09/2019 - Ngày nhận bài phản biện: 18/09/2019 Ngày bài báo được chấp nhận đăng: 18/10/2019 TÓM TẮT Lợn cái lai Lx(YMS) và Yx(LMS) là kết quả tạo ra từ lợn lai LxVCN-MS15 và YxVCN-MS15 được phối với L và Y tại Trung tâm Nghiên cứu Lợn Thụy Phương. Thí nghiệm được thực hiện: (1) Tuyển chọn 80 lợn cái lai hậu bị Lx(YVCN-MS15) và 80 Yx(LVCN-MS15) để nuôi kiểm tra năng suất cá thể nhằm xác định tăng khối lượng, dày mỡ lưng, tiêu tốn thức ăn và đặc điểm sinh lý sinh dục tại Trung tâm Nghiên cứu Lợn Thụy Phương, từ tháng 2/2015 đến tháng 10/2015 và tuyển chọn 30 lợn nái lai Lx(YVCN-MS15) và 30 Yx(LVCN-MS15) cho phối với đực Duroc (D) để đánh giá năng suất sinh sản, thực hiện tại Công Ty TNHH Một Thành Viên Hưng Tuyến, từ tháng 7/2015 đến tháng 12/2018. Kết quả nghiên cứu cho thấy: (1) Tăng khối lượng, dày mỡ lưng, tiêu tốn thức ăn của 2 nhóm lợn cái lai hậu bị Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) là 726,63 và 727,44 g/con/ngày; 13,67 và 13,63mm; 2,66 và 2,67kg TA/kg TKL (P<0,05). (2) Yếu tố giống không ảnh hưởng đến tất cả các tính trạng sinh sản nghiên cứu; Mùa vụ ảnh hưởng đến các tính trạng SCSS và KCLĐ; Lứa đẻ ảnh hưởng rất rõ rệt đến các tính trạng SCSS, SCSSS, KLSS/ổ, SCCS và KLCS/ổ. (3) Tuổi phối giống và tuổi đẻ lần đầu là 221,77 và 222,20 ngày và 339,20 và 339,90ngày (P>0,05). (4) Năng suất sinh sản 90 ổ của 3 lứa đẻ đầu của mỗi nhóm lợn nái lai này khi phối với đực D cho thấy năng suất sinh sản tốt: SCSS là 13,84 và 13,87 con; SCSSS là 13,38±0,15 và 13,39±0,16 con; SCCS 12,46 và 12,51 con; KLSS/con là 1,34 và 1,35kg; KLCS/con là 6,52 và 6,46kg; KLCS/ổ là 81,16 và 80,78 và KCLĐ là 154,67 và 154,83 ngày. Từ khóa: Lợn Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15), sinh trưởng, sinh sản, yếu tố ảnh hưởng, lợn đực Duroc. ABSTRACT Growth performance of gilts and reproduction of sows mating with Duroc boar of Lx(YVCN-MS15) and Yx(LVCN-MS15) crossbred pigs A total of 80 Lx(YVCN-MS15) and 80 Yx(LVCN-MS15) crossbred gilts were used for identify- ing the ADG, FCR and BF in Thuy Phuong Pig Breeding Center from Feb 2015 to Oct 2015; and 30 Lx(YVCN-MS15) and 30 Yx(LVCN-MS15) sows were mated with D boars in order to identify the reproductive traits in Hung Tuyen Limited Company, from Jul 2015 to Dec 2018. The experimental results showed that: (1) The ADG, BF and FCR of these two gilt groups were 726.63 and 727.44 g/ pig/day, 13.67 and 13.63mm, 2.66 and 2.67 kg/kg; (2) The group of sows was not effecting to all reproductive traits, however parities were effecting to NB, NBA, NW, BW, WW; (3) Age at first mating and farrowing were 221.77 and 222.20 days and 339,20 and 339,90 days; and (4) The average of reproductive traits from 90 first three parities of each group Lx(YVCN-MS15) and Yx(LVCN- MS15) sows were good: The NB was 13.84 and 13.87 piglets, NBA was 13.38 and 13.39 piglets, NW was 12.46 and 12.51 piglets, BW was 1.34 and 1.35kg and WW was 6.52 and 6.46kg, respectively. These farrowing intervals were 154.67±1.69 and 154.83±1.06 days, respectively. Keywords: Lx(YVCN-MS15) and Yx(LVCN-MS15) pigs, growth, reproduction, factor effecting, Duroc boar. 1 Viện Chăn nuôi 2 Hội Chăn nuôi Việt Nam * Tác giả liên hệ: ThS. Lê Thế Tuấn, PGĐ Trung tâm Nghiên cứu Lợn Thuỵ Phương, Viện Chăn nuôi; ĐT: 0973162772; Email: tuanlevcn@gmail.com DI TRUYỀN - GIỐNG VẬT NUÔI KHKT Chăn nuôi số 255 - tháng 3 năm 202046 1. ĐẠT VẤN ĐỀ Lợn lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN- MS15) là kết quả tạo ra từ nhóm lợn lai YxVCN- MS15 và LxVCN-MS15 được phối với đực L và Y tại Trung tâm Nghiên cứu Lợn Thụy Phương, Viện Chăn nuôi. Do lợn lai LxVCN-MS15 và YxVCN-MS15 có nhiều vú, tuổi thành thục về tính sớm, khả năng sinh sản cao, nuôi con khéo, khả năng thích nghi cao và chống chịu bệnh tốt với điều kiện chăn nuôi ở Việt Nam (Nguyễn Quế Côi và ctv, 2013; Phạm Duy Phẩm và ctv, 2014) nên được chọn làm nái cho phối giống với đực D nhằm đánh giá khả năng sinh sản để từ đó chọn làm nguyên liệu tạo dòng mẹ tổng hợp chất lượng cao trong hệ thống giống lợn của Việt Nam. Từ 2 nhóm lợn lai này, Nguyễn Thi Hương (2018) đã nghiên cứu cho phối giống với đực PiDu và đã thu được thành công là khẳng định năng suất sinh sản cao, chứng tỏ tính năng sinh sản cao của nhóm lợn lai này được thể hiện tốt trong điều kiện chăn nuôi của Việt Nam. Ở Việt nam, các nhóm lợn nái lai F1 giữa L và Y với Móng Cái (MC) cũng cho năng suất sinh sản về số con/ổ khá cao (Nguyễn Văn Đức và ctv, 2010; Giang Hồng Tuyến và Hà Thu Trang, 2011), song khối lượng của nái lai F1 giữa L và Y với MC thấp (Nguyễn Văn Đức và ctv, 2010) dẫn đến sử dụng giống MC có những hạn chế nhất định. Để có tính trạng số con và khối lượng cao hơn của lợn nái lai F1 giữa L và Y với MC, lợn nái lai Lx(YVCN- MS15) và Yx(LVCN-MS15) là một lựa chọn có tiềm năng lớn (Nguyễn Thi Hương, 2018). Xuất phát từ thực tế đó, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu các tính trạng tăng khối lượng, dày mỡ lưng, tiêu tốn thức ăn, đặc điểm sinh lý sinh dục của lợn cái lai hậu bị và từ đó tuyển chọn làm nái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) cho phối giống với đực D để đánh giá năng suất sinh sản tiến tới sử dụng chúng làm nguyên liệu tạo dòng mẹ tổng hợp để từ đó sản xuất các tổ hợp lợn lai thương phẩm 4 giống có năng suất cao, chất lượng tốt phục vụ chăn nuôi nông hộ mang lại hiệu quả chăn nuôi lợn cao hơn trong điều kiện chăn nuôi của nước ta. 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Vật liệu Lợn lai Lx(YVCN-MS15), Yx(LVCN-MS15), lợn đực giống D, lợn lai tạo thành giữa chúng. 2.2. Phương pháp Giai đoạn hậu bị: Chọn 80 con lợn cái lai hậu bị Lx(YVCN-MS15) và 80 con Yx(LVCN- MS15) tương đối đồng đều về khối lượng, ngoại hình đưa vào nuôi kiểm tra năng suất cá thể để đánh giá tăng khối lượng trung bình ngày (TKL), dày mỡ lưng (DML) và tiêu tố thức ăn (TTTA) bằng các phương pháp thông dụng, từ tháng 2/2015 đến tháng 10/2015 tại Trung tâm Nghiên cứu Lợn Thụy Phương. Giai đoạn sinh sản: Tuyển chọn 30 lợn cái lai Lx(YVCN-MS15) và 30 lợn cái lai Yx(LVCN- MS15) tương đối đồng đều về khối lượng, ngoại hình đã qua KTNSCT để phối với lợn đực D nhằm theo dõi đánh giá đặc điểm sinh lý sinh dục và năng suất sinh sản từ tháng 07/2015 đến tháng 12/2018 tại Công Ty TNHH Một Thành Viên Hưng Tuyến. Tuyển chọn 3 lợn đực giống D đạt các chỉ tiêu KTNSCT và chất lượng tinh đạt yêu cầu của Quyết định 67/2002/QĐ-BNN đưa vào phối giống tạo lợn lai thương phẩm 4 giống theo công thức sau: ♂ D phối ♀ L(YVCN-MS15)Dx(LYVCN- MS15), ♂ D phối ♀ Y(LVCN-MS15) Dx(YLVCN-MS15) Tất cả lợn thí nghiệm đều được chăm sóc nuôi dưỡng theo qui trình chăn nuôi của Trung tâm Nghiên cứu lợn Thụy Phương. Số liệu về sinh lý sinh dục và năng suất sinh sản của đàn lợn được thu thập và xác định theo các phương pháp thông dụng về các chỉ tiêu: - Tuổi động dục lần đầu (TĐDLĐ, ngày); khối lượng động dục lần đầu (KLĐDLĐ, kg); tuổi phối giống lần đầu (TPGLĐ, ngày); Khối lượng phối giống lần đầu (KLPGLĐ, kg); tuổi đẻ lứa đầu (TĐLĐ, ngày). - Số con sơ sinh/ổ (SCSS, con), số con sơ sinh sống/ổ (SCSSS, con) và số con cai sữa/ổ (SCCS, con). - Khối lượng sơ sinh/con (KLSS/con), khối lượng sơ sinh/ổ (KLSS/ổ), khối lượng cai DI TRUYỀN - GIỐNG VẬT NUÔI KHKT Chăn nuôi số 255 - tháng 3 năm 2020 47 sữa/con (KLCS/con) và khối lượng cai sữa/ổ (KLCS/ổ, kg) - Khoảng cách giữa 2 lứa đẻ (KCLĐ, ngày). - Ngoài ra, tỷ lệ nuôi sống đến cai sữa (TLNS, %) và tuổi cai sữa (TCS, ngày) cũng được theo dõi để xác định sự ảnh hưởng của các yếu tố đến các tính trạng sinh sản của tất cả các lứa đẻ. 2.3. Xử lý số liệu Bộ số liệu được xử lý bằng chương trình SAS 9.1 (2002). Các tham số thống kê bao gồm dung lượng mẫu (n), giá trị trung bình (Mean) và sai số chuẩn (SE). So sánh các giá trị trung bình theo phương pháp Tukey ở mức ý nghĩa P<0,05. Mô hình thống kê sử dụng là Yijkl = µ + Gi + Mj + Lk + €ijkl. Trong đó, Yijkl là chỉ tiêu nghiên cứu, µ: trung bình quần thể, Gi: ảnh hưởng của nhóm giống thứ i (i=2), Mj là mùa vụ thứ j (j=4: Xuân tháng 2-4, Hạ tháng 5-7, Thu tháng 8-10 và Đông tháng 11- 01), Lk là lứa đẻ thứ k (k=7: lứa 1, 2, 7 để phân tích các yếu tố ảnh hưởng và lứa 1, 2, 3 để xác định năng suất sinh sản trung bình 3 lứa đẻ đầu và €ijkl là sai số ngẫu nhiên. 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Khả năng sinh trưởng của lợn cái hậu bị Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) Lợn cái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN- MS15) có tuổi bắt đầu đưa vào KTNSCT (Tuổi bắt đầu) là 70,63 và 70,64 ngày (P>0,05), tương ứng với khối lượng (KL) bắt đầu KTNSCT là 25,15 và 25,08 kg/con. Tuổi kết thúc KTNSCT (Tuổi kết thúc) cho thấy nhóm lợn Lx(YVCN-MS15) đạt 162,63 ngày, tương đương với nhóm Yx(LVCN- MS15) là 162,64 ngày (P>0,05), tương ứng với giá trị KL kết thúc trung bình là 90,03 và 90,04kg (P>0,05). Chỉ tiêu TKL của 2 nhóm lợn cái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) giai đoạn hậu bị là 726,63 và 727,44kg. Như vậy, TKL giữa 2 nhóm này là tương đương nhau (P>0,05). Kết quả nghiên cứu này cao hơn giá trị 694,17 và 689,01g/con của lợn lai Dx(LVCN- MS15) và Dx(YVCN-MS15) xác định được của Phạm Duy Phẩm và ctv (2018); cao hơn giá trị 0,44 và 0,44 kg/con/ngày của 2 nhóm lợn nái lai 3 giống Lx(YMC) và Yx(LMC) đã được công bố của Nguyen Van Duc (1997). Kết quả này chứng tỏ rằng giống lợn VCN-MS15 có khả năng sinh trưởng nhanh hơn nhiều so với giống lợn MC vì giữa 2 nhóm lợn lai này cùng có chung 75% gen lợn L và Y, duy nhất khác nhau ở chỗ 25% gen lợn MC ở nghiên cứu của Nguyen Van Duc (1997) và 25% gen lợn VCN- MS15 ở nghiên cứu này. Tính trạng dày mỡ lưng (DML) lúc kết thúc KTNSCT của 2 nhóm lợn cái lai hậu bị Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) cũng không có sự sai khác nhau: Nhóm Lx(YVCN- MS15) là 13,67mm, cao hơn nhóm Yx(LVCN- MS15) (13,63mm). Kết quả này tốt hơn so với giá trị 27 và 28mm của Nguyen Van Duc (1997) đã xác định được trong nghiên cứu 2 nhóm lợn nái lai 3 giống Lx(YMC) và Yx(LMC), chứng tỏ giống lợn MC có DML cao hơn so với lợn VCN-MS15. Chỉ tiêu tiêu tốn thức ăn (TTTA) trong giai đoạn hậu bị cũng chỉ rõ cả 2 nhóm lợn cái lai Lx(YVNC-MS15) và Yx(LVCN-MS15) đều tương đối tốt, với các giá trị tương ứng là 2,66kg và 2,67kg TA/kg TKL. Tuy sự chênh lệch giữa 2 giá trị trung bình này nhỏ, nhưng sự sai khác giữa chúng có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Kết quả này tuy có cao hơn so với giá trị 2,62 và 2,64kg TA/kg TKL xác định được của Phạm Duy Phẩm và ctv (2018), nhưng thấp giá trị 3,7 và 3,8kg TA/kg TKL trên 2 nhóm lợn nái lai 3 giống Lx(YMC) và Yx(LMC) của Nguyen Van Duc (1997) khi tổng hợp số liệu trên một số cơ sở của cả nước. Tóm lại, 2 nhóm lợn cái lai Lx(YVCN- MS15) và Yx(LVCN-MS15) giai đoạn hậu bị đều có TKL và DML là tương đương nhau. Kết quả nghiên cứu này chứng tỏ con lai 3 giống khi sử dụng nguồn gen giống lợn VCN-MS15 cho TKL cao hơn, DML thấp hơn và TTTA thấp hơn so với giống lợn MC. Các tổ hợp lai này có khả năng phát triển và cho năng suất thịt tương cao trong điều kiện chăn nuôi nông hộ của Việt Nam. DI TRUYỀN - GIỐNG VẬT NUÔI KHKT Chăn nuôi số 255 - tháng 3 năm 202048 Bảng 1. Kết quả kiểm tra năng suất lợn cái hậu bị Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) (n=80/nhóm) Chỉ tiêu Lx(YVCN- MS15) Yx(LVCN- MS15) Tuổi bắt đầu, ngày 70,63±0,11 70,64±0,17 KL bắt đầu, kg 25,15±0,13 25,08±0,15 Tuổi kết thúc, ngày 162,63±0,11 162,64±0,17 KL kết thúc, kg 90,03±0,15 90,04±0,14 TKL, g/con/ngày 726,63±1,44 727,44±1,63 DML, mm 13,67±0,06 13,63±0,05 TTTA, kg TA/kg TKL 2,66b±0,00 2,67a±0,00 3.2. Năng suất sinh sản lợn Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) phối với đực giống D 3.2.1. Yếu tố ảnh hưởng đến năng suất sinh sản lợn Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) khi được cho phối với đực D Các chỉ tiêu về năng suất sinh sản 3 lứa đẻ đầu của lợn nái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15), khi được cho phối với lợn đực giống D cho thấy yếu tố giống của lợn nái không ảnh hưởng đến tất cả các tính trạng sinh sản sử dụng trong nghiên cứu; yếu tố mùa vụ chỉ ảnh hưởng đến SCSS và ảnh hưởng rõ rệt đến tính trạng KCLĐ; trong lúc đó, yếu tố lứa đẻ ảnh hưởng rất rõ rệt đến các tính trạng SCSS, SCSSS, KLSS/ổ, SCCS và KLCS/ổ (Bảng 2). Bảng 2. Yếu tố ảnh hưởng đến năng suất sinh sản lợn nái Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN- MS15) Chỉ tiêu Giống Mùa vụ Lứa đẻ SCSS, con ns * *** SCSSS, con ns ns *** KLSS/con, kg ns ns ns KLSS/ổ, kg ns ns *** TLNS, % ns ns ns TCS, ngày ns ns ns SCCS, con ns ns *** KLCS/con, kg ns ns ns KLCS/ổ, kg ns ns *** KCLĐ, ngày ns ** ns Ghi chú: ***, **, * là sai khác ở mức 0,001; 0,01; 0,05 và ns là sai khác không có ý nghĩa thống kê (P>0,05). 3.2.2. Đặc điểm sinh lý sinh dục của lợn cái Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) Tuổi động dục lần đầu (TĐDLĐ) của lợn cái Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) lần lượt là 180,97 và 181,33 ngày (P>0,05). Kết quả này tương đương với các giá trị từ 180,7 ngày đến 183,4 ngày trong nghiên cứu chọn lọc qua 4 thế hệ trên lợn lai 3 giống LRYSMS của Nguyễn Thi Hương (2018). Khối lượng động dục lần đầu (KLĐDLĐ) tương ứng là 103,17 và 102,97kg. Kết quả này tương đương với giá trị từ 103,5kg đến 106,6kg trong nghiên cứu chọn lọc trên lợn lai 3 giống LRYSMS của Nguyễn Thi Hương (2018) thực hiện tại Trung tâm nghiên cứu lợn Thụy Phương. Tuổi phối giống lần đầu (TPGLĐ) của 2 nhóm lợn cái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) lần lượt là 221,77 và 222,20 ngày. Kết quả này tương đương với giá trị từ 220,3 ngày đến 223,2 ngày trong nghiên cứu chọn lọc qua 4 thế hệ trên lợn lai 3 giống LRYSMS của Nguyễn Thi Hương (2018). Khối lượng phối giống lần đầu (KLPGLĐ) là 123,70 và 123,57kg. Kết quả này tương đương với giá trị từ 121,5 kg đến 123,7kg trong nghiên cứu chọn lọc qua 4 thế hệ trên lợn lai 3 giống LRYSMS của Nguyễn Thi Hương (2018), nhưng thấp hơn giá trị 390 ngày của cả 2 nhóm lợn cái lai Lx(YMC) và Yx(LMC) công bố của Nguyen Van Duc (1997). Kết quả này có thể thấy sinh lý sinh dục của lợn cái có gen VCN-MS15 tốt hơn lợn MC (Bảng 3). Tuổi đẻ lứa đầu (TĐLĐ) của 2 nhóm lợn cái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) lần lượt là 339,20 và 339,90 ngày (P>0,05). Kết quả này tương đương với các giá trị dao động từ 338,4 ngày đến 341,8 ngày của lợn nái LRYSMS qua các thế hệ thực hiện tại Trung tâm nghiên cứu lợn Thụy Phương vì chúng cùng có 25% gen của giống VCN-MS15. Thế nhưng, thấp hơn các giá trị 345,96 ngày trên lợn VCN21 và VCN22 của Vũ Văn Quang (2016); 360,2 ngày của lợn cái F1(LxY) và 358,7 ngày của lợn nái F1(YxL) của Nguyễn Tiến Mạnh (2012); 390 ngày của cả 2 nhóm lợn cái lai Lx(YMC) và Yx(LMC) công bố của Nguyen Van Duc (1997). DI TRUYỀN - GIỐNG VẬT NUÔI KHKT Chăn nuôi số 255 - tháng 3 năm 2020 49 Bảng 3. Sinh lý sinh dục của lợn nái Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) (Mean±SE; n=30 con/nhóm) Chỉ tiêu Lx(YVCN-MS15) Yx(LVCN-MS15) TĐDLĐ, ngày 180,97±0,60 181,33±0,58 KLĐDLĐ, kg 103,17±0,37 102,97±0,44 TPGLĐ, ngày 221,77±0,72 222,20±0,73 KLPGLĐ, kg 123,70±0,43 123,57±0,36 TĐLĐ, ngày 339,20±0,73 339,90±0,78 3.2.3. Năng suất sinh sản trung bình 3 lứa đầu của lợn Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) phối với đực D Năng suất sinh sản trung bình của 3 lứa đẻ đầu của 2 nhóm lợn nái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) khi được phối với đực giống D cho thấy tất cả các chỉ tiêu về năng suất sinh sản được nghiên cứu đều tương đương nhau, không có sự khác biệt rõ rệt. Bảng 3. Năng suất sinh sản trung bình 3 lứa đẻ đầu của lợn nái Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN- MS15) được phối với đực D (n=90 ổ/nhóm) Chỉ tiêu ♂D phối ♀Lx(YV- CN-MS15) ♂D phối ♀Yx(LV- CN-MS15) SCSS, con 13.84±0.18 13.87±0.18 SCSSS, con 13,38±0,15 13,39±0,17 SCCS, con 12,46±0,16 12,51±0,15 KLSS/con, kg 1,34±0,01 1,35±0,01 KLSS/ổ, kg 17,90±0,22 18,01±0,23 KLCS/con, kg 6,52±0,04 6,46±0,03 KLCS/ổ, kg 81,16±1,15 80,78±1,03 KCLĐ, ngày 154,67±1,69 154,83±1,06 Ghi chú: Các giá trị Mean trong cùng hàng có chữ cái khác nhau là sự sai khác có ý nghĩa thống kê (P<0,05). Số con sơ sinh/ổ trung bình 3 lứa đẻ đầu của lợn nái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN- MS15) khi được phối với đực giống D lần lượt đạt 13,84 và 13,87 con. Kết quả này cao hơn giá trị trung bình hai lứa đẻ đầu (11,78 con) khi lợn nái VCN-MS15 được phối với đực Pi và D của Lê Đức Thạo (2017). Số con sơ sinh sống/ổ trung bình 3 lứa đẻ đầu của lợn cái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) khi được phối với đực giống D lần lượt là 13,38±0,15 và 13,39±0,16 con (P>0,05). Kết quả này cao hơn so với giá trị 10,35±0,03 của Hai Le Thanh và ctv (1997), nghiên cứu trên lợn lai F1(LxMC) và F1(YxMC); cao hơn cùng giá trị 10,50 và 10,50 con của lợn nái lai 3 giống Lx(YMC) và Yx(LMC) công bố của Nguyen Van Duc (1997). Kết quả này chứng tỏ rằng nguồn gen lợn VCN-MS15 có khả năng cho SCSSS cao hơn giống MC. Số con cai sữa/ổ trung bình 3 lứa đẻ đầu của lợn nái Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN- MS15) khi được phối với đực giống D lần lượt là 12,46±0,16 và 12,51±0,15 con (P>0,05). Kết quả nghiên cứu này cao hơn giá trị 9,10 và 9,00 con của 2 nhóm lợn nái lai Lx(YMC) và Yx(LMC) công bố của Nguyen Van Duc (1997). Khối lượng sơ sinh/con trung bình 3 lứa đẻ đầu của tổ hợp lai Dx(LYVCN-MS15) đạt 1,34kg, thấp hơn so với của tổ hợp lai Dx(YLVCN-MS15) chỉ đạt 1,35kg. Sự sai khác giữa 2 giá trị trung bình của 2 tổ hợp lai này không có ý nghĩa thống kê (P>0,05). Kết quả này cao hơn công bố của tác giả Nguyen Van Duc (1997). Khối lượng sơ sinh/ổ của 2 tổ hợp lai Dx(LYVCN-MS15) và Dx(YLVCN-MS15) tương ứng đạt 17,90 và 18,01kg, cao hơn giá trị 12,59 và 12,57kg của 2 tổ hợp lai Lx(YVCN- MS15) và Yx(LVCN-MS15) được công bố bởi nhóm tác giả Lê Thế Tuấn và ctv (2020) là vì tổ hợp lai này là con lai 4 giống, có đến 87,5% gen là của D, L, Y và 12,5% gen của VCN-MS15, trong khi đó ở nghiên cứu trước của nhóm tác giả này là tổ hợp lai 3 giống Yx(LVCN-MS15) và Lx(YVCN-MS15) nên chỉ có 75% gen L và Y và 25% là gen VCN-MS15. Kết quả nghiên cứu KLCS/con trung bình 3 lứa đẻ đầu của lợn Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) khi được phối với đực D thì con lai 4 giống lúc cai sữa lần lượt là 6,52 và 6,46kg. Sự sai khác này không có ý nghĩa thống kê (P>0,05). Khối lượng cai sữa/ổ của 2 tổ hợp lai Dx(LYVCN-MS15) và Dx(YLVCN-MS15) tương ứng là 81,16 và 80,78kg, sự sai khác này không có ý nghĩa thống kê (P>0,05). Kết quả này cao hơn giá trị 79,45 và 78,65kg ở lợn lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) của DI TRUYỀN - GIỐNG VẬT NUÔI KHKT Chăn nuôi số 255 - tháng 3 năm 202050 nhóm tác giả Lê Thế Tuấn và ctv (2020) vì đây là con lai 4 giống D, L, Y, VCN-MS15 so với co lai 3 giống L, Y, VCN-MS15 ở nghiên cứu trước. Lợn nái lai Lx(YCN-MS15) và Yx(LCN- MS15) có KCLĐ tương đối tốt, trung bình ở hai nhóm khi được phối với đực D của 3 lứa đẻ đầu lần lượt là 154,67±1,69 và 154,83±1,06 ngày. Sự sai khác giữa 2 giá trị trung bình này không có ý nghĩa về mặt thống kê (P>0,05). Kết quả này tương đương với giá trị 154,67±1,69 và 154,83±1,06 ngày được công bố bởi Lê Thế Tuấn và ctv (2020a) khi nghiên cứu trên lợn nái LxVCN-MS15 và YxVCN-MS15 vì chúng đều có nguồn gen VCN-MS15. Kết quả nghiên cứu này thấp hơn giá trị 195 và 192 ngày của 2 nhóm lợn nái lai Lx(YMC) và Yx(LMC) công bố của Nguyen Van Duc (1997). 4. KẾT LUẬN Tăng khối lượng và DML của lợn cái lai hậu bị Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN- MS15) là 726,63; 727,44 g/con/ngày và 13,67; 13,63mm; nhưng TTTA là 2,66 và 2,67kg TA/ kg TKL (P<0,05). Yếu tố giống không ảnh hưởng đến tất cả các tính trạng sinh sản nghiên cứu; mùa vụ ảnh hưởng đến SCSS và KCLĐ; lứa đẻ ảnh hưởng đến các tính trạng SCSS, SCSSS, KLSS/ổ, SCCS và KLCS/ổ. Tuổi phối giống và đẻ lần đầu là 221,77 và 222,20 ngày và 339,20 và 339,90 ngày (P>0,05). Giá trị trung bình về năng suất sinh sản 3 lứa đẻ đầu của lợn nái lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) khi phối với đực D tốt: SCSS là 13,84 và 13,87 con; SCSSS là 13,38±0,15 và 13,39±0,16 con; SCCS 12,46 và 12,51 con; KLSS/con là 1,34 và 1,35kg; KLCS/con là 6,52 và 6,46kg; KLCS/ổ là 81,16 và 80,78 và KCLĐ là 154,67 và 154,83 ngày. Tóm lại, lợn lai Lx(YVCN-MS15) và Yx(LVCN-MS15) đều cho TKL cao hơn, DML thấp hơn, TTTA thấp hơn và SCSSS cao hơn so với lợn nái lai Lx(YMC) và Yx(LMC) cho phép chúng ta khẳng định nguồn gen của lợn VCN- MS15 phát huy tốt hơn về cả sinh trưởng và sinh sản so với lợn MC trong điều kiện chăn nuôi của Việt Nam. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Nguyễn Quế Côi, Lê Thanh Hải, Phạm Duy Phẩm, Ngô Văn Tấp, Nguyễn Tiến Thông, Lý Thị Thanh Hiên, Phạm Thành Trung, Đinh Hữu Hùng, Trịnh Hồng Sơn và Vũ Văn Quang (2013). Nghiên cứu lai tạo dòng lợn mẹ tổng hợp có máu Móng Cái và Meishan đạt năng suất sinh sản cao, phù hợp với một số vùng sinh thái trọng điểm nhằm tạo ra ưu thế cạnh tranh về chất lượng thịt đáp ứng yêu cầu của thị trường. Báo cáo Tổng kết đề tài Khoa học và Phát triển công nghệ cấp Bộ. 2. Nguyen Van Duc (1997). Genetic characterisation of indigenous and exotic pig breeds and crosses in Vietnam. PhD Thesis, AGBU, The University ò New England, Armidal, NSW, Australia. 3. Nguyễn Văn Đức, Bùi Quang Hộ, Giang Hồng Tuyến, Đặng Đình Trung, Nguyễn Văn Trung, Trần Quốc Việt và Nguyễn Thị Viễn (2010). Năng suất sinh sản, sản xuất của lợn Móng Cái, Pietrain, Landrace, York- shire và ưu thế lai của lợn lai F1(PixMC), F1(PixMC) và F1(PixMC). Tạp chí Khoa học Công nghệ Chăn nuôi. 22: 29-36. 4. Le Thanh Hai, Vien N.T. and Duc N.V. (1997). Studies of production and carcass traits of three exotic pig breeds in south Vietnam. Hội nghị Di truyền và giống vật nuôi quốc tế (AAABG), Australia, 12: 189-93. 5. Nguyễn Thi Hương (2018). Khả năng sinh trưởng, sinh sản của lợn Landrace x (Yorkshire x VCN-MS15) qua các thế hệ và sức sản xuất của đời con khi phối với đực Pietrain x Duroc. Luận án Tiến sỹ, Viện Chăn nuôi. 6. Nguyễn Tiến Mạnh (2012). Đánh giá khả năng sinh sản, sinh trưởng của 2 lợn lai giữa lợn nái F1(LxY) và F1(YxL) phối với đực PiDu nuôi trong một số trang trại ở Ninh Bình, Luận văn Thạc sĩ nông nghiệp, Trường Đại học Nông nghiệp I Hà Nội. 7. Phạm Duy Phẩm, Lê Thanh Hải, Hoàng Đức Long, Lý Thị Thanh Hiên, Nguyễn Long Gia và Đàm Tuấn Tú (2014). Khả năng sản xuất của giống lợn VCN-MS15. Tạp chí KHCN Chăn nuôi, 21: 61-64. 8. Phạm Duy Phẩm, Trịnh Hồng Sơn, Trịnh Quang Tuyên, Nguyễn Thành Chung, Nguyễn Thi Hương, Nguyễn Long Gia, Đàm Tuấn Tú, Đào Thị Bình An, Hoàng Đức Long và Nguyễn Ngọc Minh (2018). Nghiên cứu tạo các tổ hợp lai giữa giống lợn VCN- MS15 với giống lợn ngoại Landrace và Yorkshire phục vụ chăn nuôi nông hộ. Báo cáo Tổng kết nghiệm thu Đề tài cấp Bộ Nông nghiệp và PTNT. 9. Vũ Văn Quang (2016). Khả năng sinh sản của lợn nái VCN21, VCN22 phối với đực PIDU và khả năng sản xuất của tổ hợp lai PIDU x VCN21, PIDU x VCN22. Luận án Tiến sĩ Nông nghiệp, Viện Chăn nuôi, 2016 10. Lê Đức Thạo (2017). Nghiên cứu khả năng sản xuất của một số tổ hợp lai giữa cái VCN-MS15 với đực ngoại ở Thừa Thiên Huế. Luận án Tiến sỹ Nông nghiệp – Thừa Thiên Huế. 11. Lê Thế Tuấn, Phạm Duy Phẩm, Trịnh Hồng Sơn, Trịnh Quang Tuyên, Vũ Văn Quang, Nguyễn Thi Hương, Phạm Sỹ Tiệp và Nguyễn Văn Đức (2020). Năng suất sinh sản của lợn nái lai Landrace x VCN-MS15 và Yorkshire x VCN-MS15. Bài đã được chấp nhận đăng của TC KHKT Chăn nuôi ngày 08 tháng 09 năm 2019.