Tạo việc làm cho người lao động ở huyện Thanh Liêm - Tỉnh Hà Nam

o ng­êi lao ®éng ph¸t huy kh¶ n¨ng s½n cã khai th¸c triÖt ®Ó mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn. §éi ngò c¸n bé l·nh ®¹o, qu¶n lý Nhµ n­íc tõ huyÖn ®Õn x· ®Òu ®­îc bè trÝ l¹i, c¸c chuyªn gia kinh tÕ n«ng nghiÖp ®­îc båi d­ìng, ®µo t¹o c¸n bé cÊp x·, th«n ®­îc ®Æc biÖt quan t©m bëi chÝnh hä lµ ®éi ngò trùc tiÕp qu¶n ly, ®iÒu hµnh lùc l­îng lao ®éng trùc tiÕp. Víi ng­êi lao ®éng n«ng nghiÖp th× viÖc phæ biÕn vµ ¸p dông c¸c kiÕn thøc khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp th­êng th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸, khoa häc n«ng nghiÖp ë ®Þa ph­¬ng ...truyÒn t¶i kiÕn thøc ®Õn ng­êi lao ®éng mét c¸ch cËp nhËt vµ cã hiÖu qu¶. C¬ së vËt chÊt phôc vô n«ng nghiÖp tiÕp tôc ®­îc t¨ng c­êng, më réng kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng theo h­íng thiÕt thùc, hiÖu qu¶ kh«ng ph« tr­¬ng h×nh thøc. T­ liÖu s¶n xuÊt n«ng nghiÖp phÇn lín chuyÓn tõ së h÷u Nhµ n­íc, së h÷u tËp thÓ sang së h÷u t­ nh©n, hé gia ®×nh víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u vµ chñ thÓ s¶n xuÊt ë n«ng th«n, c¸c hé gia ®×nh tù mua s¾m thªm tr©u, bß, n«ng cô vµ c¶ m¸y mãc phôc vô s¶n xuÊt.Theo sè liÖu ®iÒu tra n«ng th«n n«ng nghiÖp míi ®©y th× cø 100 ha gieo trång cã 0,49 m¸y kÐo, 0,78 m¸y ®éng lùc, 0,87 m¸y b¬m n­íc, 0,71 tr¹m b¬m ®iÖn . Trong khi ®ã th× ruéng ®Êt b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë Thanh Liªm vèn ®· thÊp l¹i gi¶m dÇn theo thêi gian do d©n sè tiÕp tôc t¨ng thªm nh­ng ®Êt ®ai th× kh«ng thªm ®­îc mÊy . B¶ng 5 - B×nh qu©n ®Êt n«ng nghiÖp ë Thanh Liªm §Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n 1996 2001 2002 - Mét hé n«ng nghiÖp ( ha) 0,330 0,314 0,312 - Mét khÈu n«ng nghiÖp (m2) 790 651 611 - Mét lao ®éng n«ng nghiÖp (m2) 2491 2328 1880 Nguån: Phßng thèng kª huyÖn Thanh Liªm. Víi b×nh qu©n ruéng ®Êt thÊp nh­ vËy, xu h­íng l¹i gi¶m dÇn nªn mu«n thuë gi÷a d©n sè, lao ®éng vµ viÖc lµm ngµy cµng trë nªn m©u thuÉn gay g¾t . HiÖn nay trung b×nh mét n¨m 1 lao ®éng n«ng nghiÖp míi chØ lµm ®­îc 0,21 ha diÖn tÝch gieo trång, ®iÒu nµy qu¸ thÊp so víi khu vùc vµ trªn thÕ giíi, ng­êi lao ®éng kh«ng lµm viÖc hÕt n¨ng lùc cña m×nh. NÕu ng­êi lao ®éng lµm viÖc thùc sù th× l­îng lao ®éng cßn d­ thõa lµ rÊt lín, theo tÝnh to¸n cña c¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp th× thêi gian lao ®éng thùc tÕ cña lao ®éng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cña Thanh Liªm chØ sö dông hÕt h¬n 50% thêi gian, thêi gian cßn l¹i lµ nhµn rçi. Nh­ vËy thùc tÕ lao ®éng cßn d­ thõa trong n«ng nghiÖp chiÕm kho¶ng 26.000 ng­êi. Víi sè lao ®éng d­ thõa vµ t¨ng lªn hµng n¨m th× dï th©m canh t¨ng vô ®Õn møc nµo ®i n÷a th× quan hÖ cung cÇu lao ®éng còng rÊt c¨ng th¼ng. Søc Ðp d©n sè dÉn ®Õn lao ®éng thÊt nghiÖp ngµy mét t¨ng, khã kh¨n vÒ viÖc lµm ë n«ng th«n ngµy cµng lín. §ã lµ mét thùc tÕ ®·n vµ ®ang h¹n chÕ nh÷ng kÕt qu¶ vµ tiÕn bé cña qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn ë Thanh Liªm . Thùc hiÖn chñ tr­¬ng giao quyÒn së h÷u ®Êt l©u dµi cho hé n«ng d©n, tuy ®· cã kÕt qu¶ song ë nhiÒu vïng ®· cã nh÷ng viÖc lµm kh«ng ®óng nh­ tæ chøc c­íi ch¹y ruéng, tranh chÊp ®Êt ®ai ... thªm vµo ®ã t×nh h×nh sö dông diÖn tÝch dµnh cho x©y dùng c¬ b¶n, thæ c­ còng t¨ng nhanh lµm mÊt ®i sù c©n ®èi gi÷a ®Êt vµ ng­êi ë n«ng th«n, vÊn ®Ò ®· nghiªm träng cµng trë nªn nghiªm träng . Trong n«ng nghiÖp th× tû träng cña ngµnh ch¨n nu«i chiÕm 24,5 % gi¸ trÞ s¶n l­îng n«ng nghiÖp nh­ng lao ®éng lµm trong ngµnh nµy rÊt Ýt ( 10,5% lao ®éng n«ng nghiÖp ) cßn chñ yÕu lµ sö dông lao ®éng phô, tranh thñ thêi gian rçi. T©m lý cña ng­êi d©n ch­a coi ch¨n nu«i lµ ngµnh kinh tÕ chÝnh, trong khi chÝnh quyÒn nhµ n­íc ch­a cã c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ®Ó ph¸t triÓn ngµnh nµy cho xøng ®¸ng víi tiÒm n¨ng cña nã. Cho nªn vÊn ®Ò thu hót lao ®éng vµo ch¨n nu«i cßn bÞ h¹n chÕ, cÇn ®­îc kh¾c phôc trong thêi gian tíi ®Ó ®¹t tíi møc c©n b»ng trong n«ng nghiÖp . 2.2 ViÖc lµm trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp ë Thanh Liªm Xem xÐt tèc ®é ph¸t triÓn d©n sè vµ lao ®éng trªn ®Þa bµn, tèc ®é t¨ng d©n sè n«ng th«n cao h¬n thµnh thÞ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan còng nh­ chñ quan; mÆt kh¸c lao ®éng thµnh thÞ thiÕu viÖc lµm, ng­êi vÒ h­u, mÊt søc ... cã xu h­íng vÒ n«ng th«n, bæ xung cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp n«ng th«n nguån lao ®éng ®¸ng kÓ lµm cho sè lao ®éng thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n l¹i t¨ng lªn. §ã lµ nguyªn nh©n chÝnh, trùc tiÕp lµm chËm sù ph¸t triÓn n«ng nghiÖp theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ g©y khã kh¨n cho viÖc ph©n bè lùc l­îng s¶n xuÊt ë n«ng th«n. Mét nguyªn nh©n kh¸c lµ n«ng nghiÖp vµ dÞch vô ë ®Þa ph­¬ng nh÷ng kh«ng cã kh¶ n¨ng thu hót lao ®éng d­ thõa ë n«ng th«n mµ cßn cã xu h­íng ®Èy lao ®éng d­ thõa phi n«ng nghiÖp sang c«ng nghiÖp . Xu h­íng lao ®éng n«ng nghiÖp t¨ng ë trong huyÖn, trong ®ã lao ®éng trång trät lµ chñ yÕu vµ t¨ng c¶ vÒ sè l­îng vµ tû träng, lao ®éng ch¨n nu«i hiÖn nay chiÕm tû träng ®¸ng kÓ nh­ng chñ yÕu lµ lao ®éng phô hoÆc tËn dông thêi gian n«ng nhµn cña c¸c hé gia ®×nh n«ng th«n. Nu«i c¸ n­íc ngät còng chØ mang tÝnh chÊt nghÒ phô cña n«ng d©n, s¶n xuÊt kiÓu tù cung tù cÊp nªn ch­a thµnh nghÒ thu hót ®­îc lao ®éng . XÐt vÒ c¬ cÊu cña lao ®éng c«ng nghiÖp trong ngµnh kinh tÕ quèc d©n gåm 3480 ng­êi chiÕm 5,3 % trong tæng sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh kinh tÕ vµ gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp chiÕm tû träng kh«ng cao (15,4% GDP bao gåm x©y dùng 10,8 %, tiÓu thñ c«ng nghiÖp 4,8% ) trong nÒn kinh tÕ. Thanh Liªm vèn lµ n¬i cã nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp : s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng ( g¹ch, ngãi, v«i ...), chÕ biÕn ... còng ®· thu hót mét lùc l­îng lao ®éng ®¸ng kÓ vµo c¸c ho¹t ®éng nµy. Song nÕu so víi n¨m 1997 th× sè lao ®éng c«ng nghiÖp cña huyÖn gi¶m sót tíi møc ®¸ng kÓ ( n¨m 1997 cßn gÇn 1 v¹n ng­êi th× ®Õn n¨m 2002 chØ cßn h¬n 3 ngh×n ng­êi ). Tr­íc ®©y mét thËp kû khi cßn c¬ chÕ bao cÊp trªn ®Þa bµn huyÖn cßn c¸c c¬ së c«ng nghiÖp quèc doanh, xÝ nghiÖp g¹ch ngãi, xÝ nghiÖp may 277, c«ng ty x©y dùng vµ 40 HTX tiÓu thñ c«ng chuyªn nghiÖp, nhiÒu HTX b¸n chuyªn nghiÖp víi nhiÒu ngµnh nghÒ : dÖt, may, c¬ khÝ, chÕ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, chÕ biÕn gç vµ nhiÒu ngµnh nghÒ thñ c«ng, ®· thu hót kh¸ nhiÒu lao ®éng nh­ng ®Õn nay m¸y mãc thiÕt bÞ phÇn lín bÞ háng hãc hoÆc ®· qu¸ l¹c hËu, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt rÊt thÊp. Nh×n chung, c«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nh­ng míi ë tr×nh ®é thÊp vµ quy m« nhá, tuy vËy nã vÉn lµ mét ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt rÊt quan träng, thu hót nhiÒu lao ®éng, gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, s¸ng t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm phôc vô ®¾c lùc cho tiªu dïng hµng ngµy vµ trao ®æi trong vµ ngoµi n­íc . Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c s¬ së s¶n xuÊt gÆp nhiÒu lóng tóng trong s¶n xuÊt kinh doanh, gÆp nhiÒu khã kh¨n khi tiÕp cËn c¬ chÕ míi, béc lé nhiÒu yÕu kÐm; s¶n xuÊt kinh doanh gi¶m sót, tr× trÖ, s¶n xuÊt ch¾p v¸ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng s¶n phÈm s¶n xuÊt thÊp, chÊt l­îng kh«ng cao, kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, tiªu thô s¶n phÈm khã kh¨n, thiÕu thèn, tr×nh ®é qu¶n lý ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh suy gi¶m râ rÖt. S¶n phÈm tiÓu thñ c«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp gi¶m tû träng xuèng cßn rÊt thÊp, nhiÒu c¬ së ®· ph¶i gi¶i thÓ v× kh«ng thÓ tån t¹i næi, ng­êi lao ®éng thiÕu viÖc lµm hoÆc cã thu nhËp rÊt thÊp, ®êi sèng khã kh¨n . HiÖn nay thùc hiÖn ®­êng lèi ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn do §¶ng vµ Nhµ n­íc ®Ò ra vµ thùc hiÖn chñ tr­¬ng ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®­îc s¾p xÕp l¹i ®Ó phï hîp víi c¬ chÕ míi, cho ®¨ng ký thµnh lËp l¹i doanh nghiÖp ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn s¸t nhËp hoÆc gi¶i thÓ c¸c doanh nghiÖp kinh doanh thua lç. Thanh Liªm cßn duy tr× ®­îc 1 doanh nghiÖp thuéc quyÒn qu¶n lý cña HuyÖn lµ xÝ nghiÖp g¹ch ngãi Thanh Liªm nh­ng sè l­îng lao ®éng rÊt Ýt chØ cã h¬n 100 lao ®éng ; cßn l¹i lµ lao ®éng ngoµi quèc doanh. Khu vùc ngoµi quèc doanh trong c¬ chÕ míi ®· ph¸t triÓn nhanh vµ cã søc hót ghª gím ®èi víi mäi lùc l­îng lao ®éng, sè HTX tiÓu thñ c«ng gi¶m nh­ng t¨ng m¹nh kinh tÕ tù nhiªn , kinh tÕ hé gia ®×nh . Tuy sè HTX tiÓu thñ c«ng nghiÖp gi¶m nh­ng c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ hé gia ®×nh t¨ng m¹nh trªn ®Þa bµn huyÖn ®· gi¶i quyÕt ®­îc rÊt nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ®©ï t­, c«ng nghÖ s¶n xuÊt ... vµ ®Æc biÖt lµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Trªn ®Þa bµn huyÖn, t¹i c¸c x·, th«n ®· h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c " lµng nghÒ " ë nh÷ng n¬i cã nghÒ truyÒn thèng, cã nguyªn liÖu s¶n xuÊt, cã thî lµnh nghÒ ë 11 lµng nghÒ. Thanh Liªm cã nhiÒu lµng nghÒ næi tiÕn : Thªu ren ë x· Thanh Hµ, ®¸ ganit« vµ ®¸ v«i ë thÞ trÊn KiÖn Khª ... Sù ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ - kinh tÕ tËp thÓ vµ t­ nh©n ®· s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm ®éc ®¸o, ®a d¹ng vµ c¬ b¶n lµ ®· thu hót ®­îc lùc l­îng lao ®éng lín ë c¶ n«ng th«n vµ thµnh thÞ, tËn dông thêi gian rçi lóc n«ng nhµn gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo chiÒu h­íng tèt . Cïng víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp "míi" khi mµ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc s¾p xÕp l¹i gi¶m nhiÒu so víi tr­íc, cßn lao ®éng c«ng nghiÖp ngoµi quèc doanh lµ 3618 ng­êi tËp trung ë gÇn 2000 c¬ së s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp tõ quy m« nhá nhÊt trong gia ®×nh. Trong sè ®ã th× chñ yÕu lµ lao ®éng n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vÉn lµ nghÒ chÝnh cña hä, hä tham gia s¶n xuÊt trong c«ng nghiÖp chØ mang tÝnh chÊt nghÒ phô ®Ó tËn dông thêi gian n«ng nhµn vµ lao ®éng phô. C¬ cÊu ®éi ngò c«ng nh©n viªn chøc ®ang chuyÓn dÞch theo h­íng khu vùc Nhµ n­íc gi¶m dÇn vµ khu vùc ngoµi quèc doanh t¨ng lªn. ViÖc lµm, ®êi sèng ng­êi lao ®éng vÉn ®ang lµ vÊn ®Ò cßn nãng, t×nh tr¹ng thiÕu viÖc lµm, kh«ng cã viÖc lµm vÉn cßn ®ang diÔn ra kh¸ phæ biÕn, ®iÒu kiÖn lao ®éng vµ c¸c chÝnh s¸ch ®èi víi ng­êi lao ®éng ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. NhiÒu c¸n bé khoa häc, kü thuËt, c¸n bé qu¶n lý giái, c«ng nh©n lµnh nghÒ, thî bËc cao ch­a ®­îc khuyÕn khÝch tho¶ ®¸ng vµ cã mét sè ng­êi ®· ra ®i ®Ó t×m ®Õn nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy kh¶ n¨ng h¬n. §©y lµ mét ®iÒu rÊt thiÖt thßi vµ ®¸ng tiÕc kh«ng chØ cho chÝnh b¶n th©n ng­êi lao ®éng mµ cßn cho c¶ mét ®Þa ph­¬ng bëi trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay Thanh Liªm rÊt cÇn cã nh÷ng con ng­êi nh­ thÕ ®Ó cã thÓ g©y dùng vµ ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« vµ chiÒu s©u cña c¸c ngµnh tr­íc ®©y lµ ®Æc thï vµ cßn cã nhiÒu c¬ héi; bëi tuy cã sù ra t¨ng nhanh nh­ng kinh tÕ ngoµi quèc doanh hiÖn nay vÉn rÊt manh món, nhá lÎ vµ l¹c hËu . 2.3 ViÖc lµm trong ph¸t triÓn dÞch vô ë Thanh Liªm VÒ c¬ cÊu lao ®éng vµ nhãm ngµnh trong dÞch vô tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn ngµnh giao th«ng vËn t¶i, v× ®©y lµ ngµnh kinh tÕ quan träng cña bÊt kú ®Þa ph­¬ng nµo nhÊt lµ mét n¬i cã ®iÒu kiÖn kh¸ thuËn lîi nh­ Thanh Liªm . B¶ng 6- Khèi l­îng hµng ho¸, hµnh kh¸ch vËn chuyÓn, lu©n chuyÓn vµ sè lao ®éng lµm viÖc trong ngµnh giao th«ng vËn t¶i N¨m 1997 2001 2002 1-Hµng ho¸ : - VËn chuyÓn (1000 tÊn ) 37.1 51.8 69.2 - Lu©n chuyÓn (1000 tÊn km ) 1.047 1.451 1.941 2- Hµnh kh¸ch : - VËn chuyÓn ( 1000 l­ît ) 12.9 19 24.5 -Lu©n chuyÓn(1000 ng­êi km) 126.8 209 243 3- Sè ng­êi lao ®éng : 151 274 298 ( Niªn gi¸m thèng kª Thanh Liªm 1997-2002) Trong c¬ chÕ míi ho¹t ®éng dÞch vô trong ngµnh giao th«ng vËn t¶i nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã xu h­íng sè lao ®éng tham gia dÞch vô vËn t¶i thuéc khu vùc Nhµ n­íc gi¶m dÇn vµ lao ®éng tham gia dÞch vô t­ nh©n t¨ng lªn, gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu lao ®éng tham gia ho¹t ®éng khu vùc nµy; mçi lao ®éng chÝnh trong ngµnh vËn t¶i th­êng kÐo theo 3-4 lao ®éng phô nªn còng gi¶i quyÕt ®­îc mét phÇn nµo nhu cÇu vÒ viÖc lµm. Tuy nhiªn còng ph¶i nãi c¬ së h¹ tÇng , ®­êng x¸ , cÇu cèng cña Thanh Liªm, chñ yÕu lµ huyÖn lé vµ ®­êng liªn th«n, liªn x· ®· xuèng cÊp nghiªm träng do qua thêi gian sö dông kh¸ l©u mµ kh«ng ®­îc tu söa kÞp thêi. Cïng víi c¸c ph­¬ng tiÖn giao th«ng qu¸ cò kü, kÐm chÊt l­îng ( ë n«ng th«n Thanh Liªm phæ biÕn nhiÒu c¸c ph­¬ng tiÖn vËn t¶i nh­ c«ng n«ng " ®Çu ngang " vµ " ®Çu däc " ...) nªn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng trong khu vùc nµy cßn kÐm , ch­a thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng . Trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, nh÷ng n¨m gÇn ®©y do c¬ chÕ míi nªn ®· cã sù ph¸t triÓn, sè hé vµ lao ®éng lµm viÖc trong lÜnh vùc nµy t¨ng lªn hµng n¨m nh­ng chñ yÕu lµ c¸c ®¬n vÞ ngoµi quèc doanh vµ t­ th­¬ng. HiÖn nay sè lao ®éng t­ th­¬ng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy lµ 1275 ng­êi so víi n¨m 1999 lµ 1063 ng­êi, t¨ng 212 ng­êi chñ yÕu ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th­¬ng nghiÖp vµ kinh doanh ¨n uèng tËp trung chñ yÕu ë trung t©m huyÖn lþ vµ c¸c chî n«ng th«n vµ ë khu huyÖn lþ cò . Trong lÜnh vùc tµi chÝnh - tÝn dông hiÖn nay cã 85 lao ®éng thuéc thµnh phÇn kinh tÕ Nhµ n­íc, sè lao ®éng nµy gi¶m ®i rÊt nhiÒu so víi n¨m 1996, n¨m 1996 lµ 151 ng­êi, 1999 lµ 112 ng­êi. §iÒu nµy chøng tá thÞ tr­êng tiÒn tÖ kh«ng ph¸t triÓn, ®iÒu nµy sÏ dÉn ®Õn s¶n xuÊt khã cã thÓ mµ ph¸t triÓn kÓ c¶ trong n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp . C¬ cÊu ngµnh nghÒ ë Thanh Liªm chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ dÞch vô n«ng nghiÖp chiÕm 80,34 % tæng sè lao ®éng, kÕt qu¶ cña khu vùc nµy chiÕm 63,3 % tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt trong khi ®ã dÞch vô n«ng nghiÖp chiÕm tû träng rÊt thÊp. Theo ®iÒu tra 1999 ë Thanh Liªm cho thÊy tû träng c¸c ngµnh s¶n xuÊt phi n«ng nghiÖp chiÕm 23,6 nguån thu nhËp cña n«ng d©n trong ®ã dÞch vô tiÓu thñ c«ng nghiÖp chiÕm 19,9 %, dÞch vô n«ng nghiÖp chiÕm 3,71 %. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng ®­îc phôc håi, theo ®ã c¸c ho¹t ®éng dÞch vô còng ®­îc më réng gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ trªn ®Þa bµn gi¶i quyÕt ®­îc nhiÒu viÖc lµm, tËn dông ®­îc thêi gian n«ng nhµn cña n«ng d©n; chî n«ng th«n còng nh­ chî thµnh thÞ ph¸t triÓn m¹nh ë kh¾p c¸c vïng trong huyÖn gãp phÇn thóc ®Èy giao l­u hµng ho¸ c«ng nghiÖp, n«ng s¶n, vËt t­ ...t¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng néi ngo¹i thÞ khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng. §©y lµ yÕu tè quan träng thóc ®Èy ng­êi s¶n xuÊt ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña m×nh, tÝch cùc thay ®æi mÆt hµng, mÉu m· s¶n phÈm phï hîp víi ng­êi tiªu dïng vµ xuÊt khÈu . 2.4 ViÖc lµm trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt vµ kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt Nh×n tæng qu¸t toµn bé c¸c nguån nh©n lùc ®Òu ph©n bè vµo hai lÜnh vùc: S¶n xuÊt vËt chÊt vµ kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt . Ph­¬ng ph¸p ph©n chia nµy xuÊt ph¸t tõ " TÝnh chÊt vËt chÊt cña lao ®éng " . - Lao ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt mang h×nh th¸i hiÖn vËt, gåm t­ liÖu s¶n xuÊt vµ t­ liÖu tiªu dïng. Nã s¸ng t¹o ra s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n. TÝnh chÊt cña lo¹i lao ®éng nµy biÓu hiÖn ra ë chç nã ®­îc vËt chÊt ho¸. LÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt bao gåm c¸c ngµnh: C«ng nghiÖp, x©y dùng, n«ng-l©m-ng­ nghiÖp, vËn t¶i, b­u ®iÖn, th­¬ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c ... - Lao ®éng kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt lµ lao ®éng cã Ých, cÇn thiÕt ®èi víi x· héi. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay vai trß cña lo¹i lao ®éng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc nµy ngµy cµng trë nªn quan träng, v× lÏ khoa häc - kü thuËt ®· trë thµnh lùc l­îng s¶n xuÊt trùc tiÕp . Lao ®éng kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt bao gåm c¸c ngµnh: Nghiªn cøu khoa häc, gi¸o dôc, v¨n ho¸ nghÖ thuËt, y tÕ, thÓ dôc thÓ thao, du lÞch, ng©n hµng-tÝn dông, BHXH, dÞch vô c«ng céng vµ dÞch vô sinh ho¹t ®êi sèng, qu¶n lý Nhµ n­íc . B¶ng 7- Ph©n bè lao ®éng vµo hai lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt vµ kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt ë Thanh Liªm ( §¬n vÞ : Ng­êi ) N¨m Ph©n bæ lao ®éng 1997 2000 2002 Tæng sè lao ®éng 60138 64228 71706 - Lao ®éng SX vËt chÊt 58247 62955 68909 - Lao ®éng kh«ng SX vËt chÊt 1991 1369 2797 Tû lÖ ( % ) 100 100 100 - Lao ®éng SX vËt chÊt 96,7 97,87 96,1 -Lao ®éng kh«ng SX vËt chÊt 3,3 2,13 3,9 (Nguån : Do phßng thèng kª Thanh Liªm cung cÊp) Theo sè liÖu ta thÊy lao ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt t¨ng lªn tõ 1997-2000 ®· t¨ng tõ 58247 lªn 62955 ( tøc lµ t¨ng tõ 96,7% lªn 97,87%) nh­ng ®Õn n¨m 2002 tuy sè ng­êi vÉn t¨ng lªn ( tõ 62955 lªn 68909) nh­ng tû lÖ th× kh«ng t¨ng mµ cã xu gi¶m ®i vµ tû lÖ lao ®éng trong lÜnh vùc kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt l¹i t¨ng lªn . Thùc tÕ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt lao ®éng t¨ng lªn chñ yÕu trong ngµnh n«ng nghiÖp vèn ®· rÊt thõa lao ®éng. Trong giai ®o¹n 1997-2000 sù thuyªn gi¶m lao ®éng lµm viÖc trong lÜnh vùc kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt lµ do c¬ chÕ míi, nh»m tinh gi¶m biªn chÕ. Nh­ng xÐt vÒ l©u dµi th× gi¶m lao ®éng trong lÜnh vùc nµy lµ kh«ng cã lîi bëi xu h­íng ph©n bæ cã tÝnh quy luËt trong lÞch sö ph¸t triÓn x· héi loµi ng­êi lµ tû träng sè ng­êi lao ®éng trong lÜnh vùc kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt ngµy mét t¨ng vµ v­ît qu¸ tû träng cña sè ng­êi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vËt chÊt. Tuy nhiªn ®Õn thêi ®iÓm 2002 ®· cã sù c¶i thiÖn ®¸ng mõng lµ tû lÖ lao ®éng ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt ®· t¨ng lªn. §©y lµ thµnh c«ng b­íc ®Çu cña HuyÖn trong qu¸ tr×nh ph©n bè lao ®éng theo chiÒu h­íng ngµy cµng tiÕn bé h¬n , thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch g÷a tû trong lao ®éng s¶n xuÊt vËt chÊt vµ phi vËt chÊt. §Þa ph­¬ng cÇn tiÕp tôc ph¸t huy, lùa chän nh÷ng chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ h÷u hiÖu , ®Æc biÖt ph¶i t×m c¸ch t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng x· héi vµ thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ®Çu ng­êi. §ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vËt chÊt kh¸ch quan ®Ó thay ®æi c¬ cÊu vµ ph©n bè l¹i lao ®éng . Tãm l¹i : Qua kh¶o s¸t thùc tr¹ng lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ cã thÓ rót ra mét sè nhËn xÐt kh¸i qu¸t nh­ sau : * Mét lµ : Lao ®éng trong n«ng nghiÖp cßn rÊt lín, c¶ vÒ quy m« vµ sè l­îng lao ®éng (80,34%) chøng tá Thanh Liªm lµ mét huyÖn n«ng nghiÖp vµ ®· lµ mét huyÖn n«ng nghiÖp th× khã cã thÓ ®i lªn giµu m¹nh tõ n«ng nghiÖp canh t¸c trªn vïng ®ång chiªm tròng. C¬ cÊu lao ®éng lµm viÖc trong c¸c ngµnh kinh tÕ quèc d©n ®· cã sù chuyÓn dÞch kh¸ râ rÖt theo chiÒu h­íng c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ . * Hai lµ :. Sè lao ®éng vÉn tiÕp tôc t¨ng nh­ng tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cña lùc l­îng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n vÉn ®ang ë t×nh tr¹ng rÊt thÊp .. C¸c h­íng s¶n xuÊt dÞch vô, khu vùc s¶n xuÊt cã thÓ dÔ dµng thu håi vèn nhÊt ®­îc ®Çu t­ thiÕu ®ång bé nªn hiÖu qu¶ kh«ng cao, thu hót Ýt lao ®éng. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô t¹o viÖc lµm, ®µo t¹o nghÒ, båi d­ìng nghÒ vµ ®µo t¹o l¹i cã chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ thÊp * Ba lµ : S¶n xuÊt n«ng nghiÖp tuy cã b­íc ph¸t triÓn kh¸ vµ t­¬ng ®èi toµn diÖn song tiÒm n¨ng trong n«ng nghiÖp khai th¸c ch­a ®­îc nhiÒu. Tû lÖ thêi gian lao ®éng ®­îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ, tuy vËy nh­ng tr×nh tr¹ng thÊt nghiÖp hoÆc thiÕu viÖc lµm vÉn cßn kh¸ cao. §êi sèng kinh tÕ-v¨n ho¸-x· héi cña nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ nh­ng so víi c¸c n¬i kh¸c th× vÉn cßn h¹n chÕ nhiÒu. * Bèn lµ : N¨ng lùc qu¶n lý, thu hót ®éi ngò c¸n bé khoa häc - kü thuËt chuyªn gia kinh tÕ giái cßn kÐm; t×nh tr¹ng nhiÒu lao ®éng cã chuyªn m«n, tay nghÒ cao vÉn tiÕp tôc ®i t×m kiÕm viÖc lµm ë n¬i kh¸c. Kh¶ n¨ng thu hót ®Çu t­ cßn thÊp, phÇn lín lµ ®Çu t­ nhá bÐ víi ph­¬ng ch©m " cã l·i ¨n ngay " Ýt chó ý theo h­íng l©u dµi . * N¨m lµ : C«ng t¸c t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, sè viÖc lµm ®­îc t¹o ra ch­a nhiÒu l¹i tËp trung nhiÒu vµo kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ hé gia ®×nh. C«ng nghiÖp quèc doanh l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n vµ ch­a t×m ra ®­îc lèi tho¸t.Sù ph©n bæ lao ®éng trong x· héi cßn ch­a hîp lý, ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu, nhiÖm vô trong giai ®o¹n ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ . Trªn ®©y lµ nh÷ng nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t qua viÖc kh¶o s¸t thùc tr¹ng lao ®éng vµ viÖc lµm vµ xu h­íng biÕn ®éng cña l­îng lao ®éng ë Thanh Liªm, bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé vÒ c¸c mÆt ®· ®¹t ®­îc cßn kh«ng Ýt khã kh¨n, trë ng¹i vµ th¸ch thøc. Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n kh¸ch quan dÉn ®Õn t×nh tr¹ng vÊn ®Ò t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng cßn nhiÒu bøc xóc nh­ vËy cÇn ph¶i xem xÐt tíi nh÷ng khã kh¨n vµ trë ng¹i thùc tÕ cña ®Þa ph­¬ng n÷a : III . Nh÷ng khã kh¨n vµ trë ng¹i cña huyÖn . 1. Do ®iÒu kiÖn tù nhiªn : Ngoµi nh÷ng thuËn lîi do tù nhiªn ®em l¹i th× bªn c¹nh ®ã còng lµ nh÷ng khã kh¨n: Thanh Liªm n»m trong khu vùc trung t©m cña c¸c c¬n b·o vµ chÞu ¶nh h­ëng rÊt lín tõ thiªn tai do h¹n h¸n , lò lôt... g©y ra. Tuy r»ng nay kh«ng cßn ph¶i chÞu c¶nh " chiªm khª , mïa thèi " nh­ nh÷ng n¨m tr­íc ®©y nh­ng ¶nh h­ëng cña khÝ hËu, thêi tiÕt lu«n ®e do¹ tíi ng­êi d©n n¬i ®©y vèn sèng chñ yÕu vµo n«ng nghiÖp. MÆt kh¸c Thanh Liªm còng kh«ng ®­îc thiªn nhiªn ­u ®·i, lµ huyÖn kh«ng cã biÓn, tµi nguyªn thiªn nhiªn cã kh«ng nhiÒu nªn lµm mÊt ®i mét lîi thÕ rÊt quan träng trong sù ph¸t triÓn . 2. §iÒu kiÖn kinh tÕ-v¨n ho¸-x· héi - Khã kh¨n lín nhÊt: Lµ cã xuÊt ph¸t ®iÓm qu¸ thÊp do c¬ së vËt chÊt qu¸ nghÌo nµn , thu nhËp quèc d©n thÊp, møc sèng cña ng­êi d©n - ®a sè lµ n«ng d©n - so víi nhiÒu ®Þa ph­¬ng kh¸c trong c¶ n­íc cßn ë møc rÊt thÊp . C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng ... cßn ®ang ë giai ®o¹n ph¸t triÓn thÊp ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn nay. N«ng nghiÖp cã b­íc kh¸ nhanh, n¨ng xuÊt c©y trång t¨ng cao qua nh÷ng n¨m gÇn ®©y song chØ míi ®¸p øng ®­îc nhu cÇu vÒ ¨n, ch­a cã s¶n phÈm hµng ho¸ thùc sù. Ng­ nghiÖp ph¸t triÓn mét c¸ch tù ph¸t vµ gièng nh­ n«ng nghiÖp: manh món vµ ch­a cã tæ chøc chÆt chÏ, c¸c ngµnh dÞch vô ph¸t triÓn vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu hiÖn nay . - Khã kh¨n thø hai : Lµ c¬ së h¹ tÇng tuy cã ph¸t triÓn nh­ng kh«ng cã b¶o d­ìng th­êng xuyªn nªn xuèng cÊp nhanh chãng vµ chØ míi ®¸p øng ®­îc mét phÇn rÊt nhá c¸c yªu cÇu ®Æt ra hiÖn nay do thiÕu vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn, c¸c dù ¸n huy ®éng vèn néi bé vµ bªn ngoµi ch­a ®­îc lµ bao (®Çu t­ n­íc ngoµi cã nh­ng kh«ng ®¸ng kÓ), thiÕu vèn cho ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ míi, më réng vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ hiÖn cã nªn mét sè c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng bÞ mai mét dÇn . - Khã kh¨n thø ba : Lµ khã kh¨n vÒ mÆt x· héi, ®ã lµ ¸p lùc vÒ sù gia t¨ng d©n sè nhanh víi viÖc lµm vµ ®êi sèng lµ trë ng¹i v« cïng to lín, d©n sè t¨ng nhanh dÉn ®Õn nguån lao ®éng t¨ng, nhu cÇu vÒ viÖc lµm t¨ng trong khi kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm cßn rÊt h¹n hÑp. Cïng víi c¸c nhu cÇu kh¸c nh­ ¨n, ë, ®i l¹i, häc hµnh, kh¸m ch÷a bÖnh ... ®Òu t¨ng mµ kh¶ n¨ng ®¸p øng kh«ng t¨ng g©y nªn sù mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu lao ®éng, viÖc lµm. Do t¸c ®éng cña nÒn kinh tÕ míi më cöa mét sè biÓu hiÖn xÊu cña c¸c hiÖn t­îng x· héi nh­ nghiÖn hót, cê b¹c, m¹i d©m kh«ng mÊt ®i mµ cã xu h­íng ngµy mét gia t¨ng g©y ¶nh h­ëng kh«ng tèt ®Õn ®êi sèng x· héi . - Khã kh¨n thø t­ : Lµ tr×nh ®é tay nghÒ cña lao ®éng cßn thÊp, sè c¸n bé qu¶n lý x· héi vµ qu¶n lý kinh tÕ ®­îc ®µo t¹o ch­a nhiÒu, ch­a s©u réng vµ ch­a cËp nhËt... ch­¬ng III Mét sè kiÕn nghÞ ®Ó t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éngë Thanh Liªm trong nh÷ng n¨m tíi. I. Ph­¬ng h­íng t¹o viÖc lµm ë Thanh Liªm trong nh÷ng n¨m tíi. §Æc ®iÓm næi bËt cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt ë Thanh Liªm lµ n«ng nghiÖp chiÕm ­u thÕ vµ lµ ngµnh kinh tÕ träng ®iÓm, ®ång thêi còng lµ n¬i s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn t­¬ng ®èi s½n víi nhiÒu ngµnh nghÒ truyÒn thèng nh­: C«ng nghiÖp chÕ biÕn, khai th¸c vËt liÖu x©y dùng, méc, ®¸ Ganit«, ®¸ v«i. Toµn huyÖn hiÖn cã kho¶ng trªn 73 ngh×n ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng. Trªn 5000 lao ®éng cã tr×nh ®é chuªn m«n kü thuËt trong tæng sè 63 ngh×n lao ®éng ®ang ho¹t ®éng trong c¸c nghµnh kinh tÕ quèc d©n ( chiªms 7,8%, c¶ n­íc lµ 10%). Tæng sè ®¹i häc vµ cao ®¼ng lµ 1010 ng­êi, trung häc chuyªn nghiÖp lµ 2311 ng­êi, c«ng nh©n kü thuËt 1760 ng­êi. T×nh h×nh nµy cho thÊy nguån nh©n lùc ë Thanh Liªm lµ mét thÕ m¹nh ë mét huyÖn chñ yÕu lµ s¶n xu¸at n«ng nghiÖp. Song ®ång thêi còng ¸p lùc trong viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng trong thêi kú mµ khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay ( b×nh qu©n tõ nay ®Õn n¨m 2010 mçi n¨m Thanh Liªm ph¶i lo thªm viÖc lµm cho kho¶ng 2,2 – 2,5 ngh×n ng­êi). Nh×n l¹i thùc tr¹ng kinh tÕ x· héi cña Thanh Liªm ë thêi kú 1993 – 1998 qua sè liÖu thhèng kª tæng hîp ta thÊy nh÷ng n¨m gÇn ®©y, c¸c mÆt kinh tÕ ®a cã sù chuyÓn biÕn vµ khëi s¾c b­íc ®Çu. C¬ cÊu kinh tÕ ®· cã sù chuyÕn dÞch ®Þnh h­íng ( gi¶m tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng c«ng nghiÖp, x©y dùng vµ dÞch vô), s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt l­¬ng thùc cã tiÕn bé v­ît bËc, ch¨n nu«i ph¸t triÓn kh¸ vÓ mÆt sè l­îng vµ chÊt l­îng, ®¶m b¶o ®ñ l­¬ng thùc, thùc phÈm cho nhu cÇu ®êi sèng nh©n d©n, cã phÇn dù tr÷ vµ t¨ng khèi l­îng s¶n phÈm hµng ho¸. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp ®· chÆn ®øng ®­îc t×nh tr¹ng sa sót cña nh÷ng n¨m míi chuyÓn sang c¬ chÕ míi. NhiÒu ngµnh nghÒ ®­îc kh«i phôc nhiÒu c¬ së h¹ tÇng ®­îc ®Çu t­ x©y dùng vµ ®­a vµo sö dông: C¶i t¹o vµ n©ng cÊp ®­êng liªn huyÖn vµ x·, th«n ... C¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ho¹t ®éng s¶n xuÊt, dÞch vô ngµy cµng nhiÒu, hµng ho¸ phong phó dÔ b¸n dÔ mua. GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi n¨m 1997 lµ 2161 ngh×n ®ång, ®Õn n¨m 1998 lµ 2310 ngh×n t¨ng 10%, thu ng©n s¸ch ®¹t 92% thu ng©n s¸ch huyÖn. Tuy nhiªn, nh÷ng yÕu kÐm cßn tån t¹i còng ®ang lµm vÊn ®Ò bøc xóc cho viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Nh÷ng mÆt tån t¹i: Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ diÔn ra chËm, tû träng n«ng nghiÖp cßn cao chiÕm 63,3% GDP, c«ng nghiÖp chiÕm 4,8%, x©y dùng chiÕm 10,6%, dÞch vô 21,3% Chi phÝ x©y dùng chñ yÕu do ng©n s¸ch nhµ n­íc cÊp). HiÖu qu¶ kinh tÕ cßn ch­a cao, trong c«ng nghiÖp tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn l¹c hËu, ch¾p v¸, ch­a ngµnh chñ ®¹o vµ s¶n phÈm mòi nhän, trong s¶n xuÊta n«ng nghiÖp c©y l­¬ng thùc vÉn lµ chñ yÕu, c©y n«ng nghiÖp ch­a ®­îc æn ®Þnh, tû träng ch¨n nu«i thÊp. Kinh tÕ khu vùc quèc doanh cßn yÕu kÐm, lµm ¨n thua lç, kinh tÕ ngoµi quèc doanh quy m« nhá, trang bÞ kü thuËt thÊp, ch­a thu hót ®­îc ng­êi lao ®éng. Tû träng ph¸t triÓn d©n sè cßn cao. Tõ t×nh h×nh trªn, ph­¬ng h­íng t¹o viÖc lµm, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tõ nay ®Õn n¨m 2010 ë Thanh Liªm h­íng vµo môc tiªu chñ yÕu sau: + TËp trung cho t¨ng truëng kinh tÕ trªn c¬ së ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®­a tèc ®é t¨ng GDP b×nh qu©n hµng n¨m tõ 11-12%. §Æc biÖt s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ®¹t møc t¨ng chung cña c¶ n­íc( HiÖn t¹i tèc ®é t¨ng GDP b×nh qu©n ë Thanh Liªm lµ 9,5% gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp ). Mçi n¨m cè g¾ng t¹o thªm viÖc lµm nhiÒu h¬n sè lao ®éng t¨ng thªm, phÊn ®Êu tíi n¨m 2005 chØ cßn 5% lao ®éng ch­a cã viÖc lµm. §Õn n¨m 2005 tû lÖ d©n sè kh«ng qu¸ 1,8%, ®Õn n¨m 2010 tû lÖ nµy d­íi 1,4%. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nãi trªn, vÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i lùa chän c¬ cÊu vµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch hîp lý, nh»m khai th¸c mäi tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ t¹o ra nhiÒu viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Cô thÓ: C¬ cÊu kinh tÕ ®Õn n¨m 2010 vÉn lµ c¬ cÊu n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô víi ®iÒu kiÖn gi¶m dÇn tû träng n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng c«ng ngiÖp vµ dÞch vô ®Ó sau n¨m 2010 cã thÓ chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h­íng c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Theo ®ã ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, ph¶i nhanh chãng chuyÓn tõ thuÇn n«ng, ®éc canh sang ph¸t triÓn theo h­íng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Trong ®ã coi träng s¶n xuÊt l­¬ng thùc, ch¨n nu«i lîn vµ gia cÇm, chÕ biÕn l­¬ng thùc, thùc phÈm lµ träng t©m. §­a tèc ®é t¨ng tr­ëng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tõ nay ®Õn 2010 ®¹t b×nh qu©n 4,5 – 5,5%, t¨ng tû träng ch¨n nu«i tõ 35-40% s¶n phÈm n«ng nghiÖp ( hiÖn nay lµ 24%). Thanh Liªm cã lùc l­îng lao ®éng n«ng nghiÖp kh¸ ®«ng vµ t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m 1993 Thanh Liªm cã 46879 lao ®éng n«ng nghiÖp. §Õn n¨m 1998 cã 59379 lao ®éng n«ng nghiÖp. §Õn n¨m 2000 toµn huyÖn cã 80000 lao ®éng, lao ®éng t¨ng nhanh kho¶ng 2%/n¨m( b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng tõ 1,2 – 2 ngh×n lao ®éng). Trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp cã xu h­íng gi¶m, lµm cho sù mÊt c©n ®èi gi÷a ®Êt ®ai vµ lao ®éng ngµy cµng trë nªn gay g¾t. Khi môc tiªu ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng 4,5 – 5 %/ n¨m theo h­íng ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Trong bèi c¶nh ®ã, râ rµng kh«ng thÓ thu hót thªm lao ®éng vµo trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cã ch¨ng chØ duy tr× møc sö dông lao ®éng hiÖn cã, ®· lo¹i trõ lùc l­îng lao ®éng t¨ng lªn trong n¨m. Nh­ vËy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cµng ph¸t triÓn sÏ tû lÖ thuËn víi d«i d­ lùc l­îng lao ®éng vµ lùc l­îng nµy ph¶i ®­îc sö dông vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c kh«ng ph¶i lµ n«ng nghiÖp. Theo sè liÖu thèng kª 1998 toµn huyÖn cã 73757 ng­êi trong ®é tuæi lao ®éng tõ 15- 60. Trong ®ã 9529 ng­êi ch­a cã viÖc lµm, nÕu lo¹i trõ ®é tuæi tõ 15- 24 ®ang ®i häc hoÆc trê gi¶i quyÕt viÖc lµm th× sè ng­êi kh«ng cã viÖc lµm lµ 7500 ng­êi. §Ó gi¶i quyÕt viÖc lµm cho kho¶ng 2500 ng­êi/ n¨m Thanh Liªm ph¶i trªn c¬ së më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt theo ph­¬ng thøc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, thu hót lao ®éng vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt ngoµi lÜnh vùc n«ng nghiÖp lµ cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®i ®óng h­íng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn CNH- H§H. §Ó t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, víi 74066 lao ®éng cã viÖc lµm vµo n¨m 2000. Trong ®ã 14687 lao ®éng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ( 19,8% sè lao ®éng, hiÖn nay lµ 7,6%) cÇn h×nh thµnh c¸c s¶n phÈm mòi nhän, cã khèi l­îng hµng ho¸ lín h×nh thµnh c¸c trung t©m giao dÞch mua b¸n trªn ®Þa bµn huyÖn vµ cã chiÕn l­îc ®µo t¹o, ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé theo kÞp víi t×nh h×nh míi. §Ó t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ngoµi viÖc nhanh chãng chuyÓn n«ng nghiÖp tõ thuÇn n«ng, ®éc canh sang ph¸t triÓn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, cÇn ph¶i thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n, ph¸t triÓn dÞch vô vµ ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ x· h«i, y tÕ, gi¸o dôc... II.Mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng trªn ®Þa bµn huyÖn Thanh liªm CÇn ph¶i nh¾c l¹i r»ng: T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng lµ tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi tõ vi m« ®Õn vÜ m« t¸c ®éng ®Õn mäi mÆt ®êi sèng x· héi . Tõ nh÷ng ®¸nh gi¸, nhËn ®Þnh kh¸i qu¸t qua viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ thùc tr¹ng vµ xu h­íng biÕn ®éng cña lùc l­îng lao ®éng trªn ®Þa bµn huyÖn Thanh Liªm trªn c¸c ®Æc tr­ng chñ yÕu qua mÊy n¨m gÇn ®©y cho thÊy: bªn c¹nh nh÷ng tiÕn bé ®· ®¹t ®­îc cßn kh«ng Ýt khã kh¨n vµ th¸ch thøc ®ang ®Æt ra cho ®Þa ph­¬ng trong thêi gian tíi. §ã còng lµ c¬ së ®Ó kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i tiÕp tôc ®i s©u nghiªn cøu ®Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ, cô thÓ h¬n lµm c¨n cø thùc tiÔn cho viÖc söa ®æi, bæ xung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c c¬ chÕ, chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p còng nh­ cho c«ng t¸c qu¶n lý, ®iÒu hµnh vµ tæ chøc triÓn khai trong lÜnh vùc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm trong thêi gian tíi. VÊn ®Ò t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë huyÖn Thanh Liªm vÉn ®ang lµ mét vÊn ®Ò cßn tån t¹i vµ ®ßi hái ph¶i cã sù quan t©m gi¶i quyÕt. Qua viÖc nghiªn cøu kh¸i qu¸t t×nh h×nh lao ®éng - viÖc lµm ë Thanh Liªm, b¶n th©n t«i xin m¹nh d¹n ®­a ra mét vµi kiÕn nghÞ vÒ gi¶i ph¸p t¹o thªm viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë n«ng th«n Thanh Liªm : 1. T¹o viÖc lµm trong n«ng nghiÖp T¹o viÖc lµm trong n«ng nghiÖp thùc chÊt lµ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, thu hót lao ®éng vµo ®Çu t­ cho th©m canh t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, gi¶i quyÕt lîi Ých cho ng­êi n«ng d©n . Còng nh­ c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c muèn t¹o c«ng viÖc lµm cã thu nhËp t­¬ng øng víi søc lao ®éng bá ra cÇn ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt b»ng thùc hiÖn kh«ng chØ riªng trao ruéng mµ trao c¶ t­ liÖu s¶n xuÊt cho ng­êi lao ®éng ®Ó ng­êi lao ®éng lµm chñ ®­îc t­ liÖu s¶n xuÊt vµ sö dông ®Êt l©u dµi. Víi h×nh thøc nµy ng­êi lao ®éng cã quyÒn chñ ®éng trªn m¶nh ®Êt cña m×nh vµ hä sÏ ®Çu t­ lao ®éng th©m canh t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. CÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p tÝch cùc trong viÖc gióp ng­êi n«ng d©n ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt . Cô thÓ lµ lµm thÕ nµo ®Ó tËp trung nguån vèn hîp lý b»ng c¸ch cho ng­êi n«ng d©n vay vèn ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n kinh tÕ n«ng nghiÖp hay ®¬n gi¶n chØ lµ ®Çu t­ th©m canh s¶n xuÊt, víi l·i xuÊt ­u ®·i mµ hä cã thÓ chÊp nhËn ®­îc. Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n sÏ lµ ng­êi trùc tiÕp ®Çu t­, ngoµi ra còng ®ßi hái nh÷ng nguån vèn kh¸c tõ c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ ... Vµ ®i ®«i víi viÖc t¨ng c­êng vèn ®Çu t­ cho n«ng d©n c¸c c¬ quan chøc n¨ng cã liªn quan nªn tæ chøc c¸c líp nghiÖp vô bæ xung nh÷ng kiÕn thøc, kinh nghiÖm lµm ¨n trong n«ng nghiÖp ®Ó ng­êi n«ng cã thÓ häc tËp, n©ng cao hiÖu qu¶ cña nguån vèn ®Çu t­ . BiÖn ph¸p hµng ®Çu ®Ó gi¶i quyÕt lao ®éng trong n«ng th«n, n«ng nghiÖp lµ ®Çu t­ lao ®éng cho c©y lóa n­íc, kh¶ n¨ng t¨ng vô vµ t¨ng diÖn tÝch gieo trång trªn ®Þa bµn Thanh Liªm cßn réng lín. Tæng sè ®Êt trång lóa cña Thanh Liªm lµ 1120,8 ha. HiÖn míi sö dông 9250 ha cßn d­ 870,8 ha. NÕu sö dông hÕt l­îng ®Êt nµy vµo trång lóa, víi møc ®¶m nhËn diÖn tÝch trång lóa cña mét lao ®éng nh­ hiÖn nay th× Thanh Liªm cã thÓ thu hót ®­îc trªn 5000 lao ®éng vµo trång lóa, nÕu kh«ng th× sÏ n©ng cao møc ®¶m nhËn cña mét lao ®éng, gi¶m bít thêi gian nhµn dçi cña hä. Sau c©y lóa n­íc cÇn chuyÓn sang tËp trung lao ®éng cho c©y mµu c©y c«ng nghiÖp nh­: ng«, khoai, s¾n. Riªng kh©u trång trät c¸c c©y l­¬ng thùc c©y mµu, c©y c«ng nghiÖp ®Çu t­ lao ®éng vµo c¸c kh©u cÇy, bõa, ph©n bãn, ch¨m sãc, thuû lîi, b¶o vÖ thùc vËt ®­îc tèt. ViÖc ®ã sÏ gi¶i quyÕt ®­îc tr×nh tr¹ng “thiÕu viÖc thõa ng­êi” t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ n¨ng xuÊt c©y trång. §Ó chuyÓn dÞch c¬ cÊu s¶n uÊt trong n«ng nghiÖp cÇn ph¶i ph¸t triÓn ch¨n nu«i, ch¨n nu«i võa lµ nghÒ chÝnh sau trång trät, võa lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó t¨ng vô c©y trång trong trång trät, gi¶m bít nh÷ng lao ®éng nÆng nhäc trong n«ng nghiÖp, ph¸t triÓn dÞch vô vËn chuyÓn, vËt kÐo xe cung cÊp thùc phÈm quan träng( nÕu hai hé n«ng d©n cã mét lao ®éng ch¨n nu«i th× toµn huyÖn cã kho¶ng 18 ngh×n lao ®éng trªn lÜnh vùc nµy, sÏ gi¶i quyÕt ®­îc mét phÇn viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng). Muèn vËy cÇn tËp trung vµo kh©u chÕ biÕn thøc ¨n chÕ biÕn s¶n phÈm ch¨n nu«i vµ ®Æc biÖt më réng thÞ tr­êng n«ng nghiÖp. VËy ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, t¨ng sót hót ®èi víi lao ®éng vµo lÜnh vùc n«ng nghiÖp cÇn ph¶i: t¨ng c­êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng nh»m chuyÓn giao c«ng nghÖ bao gåm; gièng, c©y, con... cã n¨ng suÊt chÊt l­îng cao vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ lín, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn s¶n phÈm n«ng nghiÖp víi c«ng nghÖ tiªn tiÕn, thùc hiÖn b¶o hiÓm n«ng nghiÖp nh»m tr¸nh rñi ro cho n«ng d©n ®Ó hä yªn t©m ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt. 2. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt tiÓu thñ c«ng nghiÖp, ph¸t huy thÕ m¹nh cña c¸c lµng nghÒ, dÞch vô vµ khu vùc kh«ng kÕt cÊu + §èi víi tiÓu thñ c«ng nghiÖp, lµ lÜnh vùc cã vè ®Çu t­ thÊp, cã sö dông nh©n lùc cao, t¹o nhiÒu viÖc lµm t¹i chç. Thanh Liªm vÒ c¸c ngµnh nghÒ thñ c«ng víi nhiÒu nghÒ truyÒn thèng: méc, dÖt, thªu, ®¸ ganit«, phôc vô trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Tæng sè hé c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp trong vµ ngoµi quèc doanh cña Thanh Liªm hiÖn cã kho¶ng 5000 hé, ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ nµy, cÇn thu hót thªm lao ®éng cÇn cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch tiÕp cËn s¸t thùc tÕ: T¹o ®ñ vèn ®Ó s¶n xuÊt, s¾p xÕp l¹i tæ chøc s¶n xuÊt ( nªn ch¨ng thµnh lËp cac hîp t¸c x· tiÓu thñ c«ng nghiÖp b»ng viÖc ®ãng cæ phÇn cña c¸c thµnh viªn cïng víi sù hç trî cña nhµ n­íc ®Ó s¶n xuÊt cã thÓ ¸p dông theo quy m« lín s¶n phÈm cã søc m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng... Më réng vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng æn ®Þnh. + VÒ dÞch vô: Thanh Liªm cã lîi thÕ lµ giao th«ng thuËn lîi cã ®­êng quèc lé 21 vµ ®­êng s¾t B¾c Nam, quèc lé 1A B¾c- Nam ch¹y qua nèi liÒn thÞ x· Phñ Lý víi thµnh phè Nam §Þnh lµ hai trung t©m kinh tÕ lín, cïng víi sù ph¸t triÓn cña tuyÕn ®­êng liªn huyÖn x·, th«n thuËn lîi cho giao dÞch bu«n b¸n. DÞch vô cã tÇm quan träng ®Æc biÖt trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã kh«ng nh÷ng mang l¹i thu nhËp cho mét bé phËn d©n c­ mµ nã cßn lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ kh¸c trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. HiÖn nay sè lao ®éng lµm viÖc trong lÜnh vùc nµy cña Thanh Liªm lµ 1369 ng­êi chiÕm 2% ®©y lµ mét tû lÖ rÊt thÊp so víi khu vùc vµ c¶ n­íc, v× vËy n¨ng lùc thu hót lao ®éng vµo khu vùc nµy lµ rÊt lín. §Ó ph¸t triÓn dÞch vô tr­íc tiªn cÇn ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt ë ®Þa ph­¬ng : n«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp... ®Ó t¹o ra khèi l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ lín, kÝch thÝch nhu cÇu trao ®æi, mua b¸n, ®i ®«i víi ®Çu t­ ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ( §­êng x¸, cÇu cèng...) h×nh thµnh c¸c trung t©m x· vµ ph¸t triÓn chî ë n«ng th«n, ®­a dÞch vô th­¬ng m¹i, vËt t­ phôc vô n«ng nghiÖp vÒ c¸c th«n, xãm phôc vô tËn tay ng­êi tiªu dïng, KhuyÕn khÝch t­ th­¬ng tham gia vµo thÞ tr­êng, h­íng cho th­¬ng nghiÖp Nhµ n­íc ph¶i v­¬n lªn n¾m vai trß chñ ®¹o, ®iÒu tiÕt thÞ tr­êng nhÊt lµ víi mét sè mÆt b»ng chiÕn l­îc, thiÕt yÕu. §Èy m¹nh c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu, lµm tèt c¸c dÞch vô cho kh¸ch hµng, nh÷ng nhµ ®Çu t­, nh÷ng ng­êi vÒ th¨m quª. Ph¸t triÓn dÞch vô tµi chÝnh, tiÒn tÖ ; h­íng vµo viÖc t¨ng nguån, ®¸p øng nhu cÇu ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, më réng m¹ng l­íi ng©n hµng, chuyÓn sang c¸c quü tÝn dông, c¸c tæ chøc b¶o hiÓm ®¶m b¶o kinh doanh tiÒn tÖ n¨ng ®éng. Më réng kinh doanh vµng, b¹c, mua b¸n, thu ®æi ngo¹i tÖ, t¹o viÖc lµm th«ng qua c¸c lo¹i dÞch vô míi kh¸c : DÞch vô qu¶ng c¸o, dÞch vô chuyÓn giao c«ng nghÖ, t­ vÊn vÒ viÖc lµm ... mµ ®Þa ph­¬ng cßn ch­a cã. §èi víi “khu vùc kh«ng kÕt cÊu” cÇn ph©n lo¹i tõng nghÒ tõng d¹ng ho¹t ®éng. H­íng c¬ b¶n lµ gióp ®ì th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch t¹o më cho c¸c ho¹t ®éng vÒ s¶n xuÊt dÞch vô, th­¬ng nghiÖp nhá. CÇn thÊy râ r»ng khu vùc nµy cã kh¼ n¨ng tù t¹o c«ng viÖc, tù kiÕm thu nhËp ®Ó cã chÝnh s¸ch hç trî, qu¶n lý hîp lý. 3. §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o nghÒ ViÖc ®µo t¹o vµ n©ng cao tay nghÒ cho nguån lùc lµ sù cÇn thiÕt, v× hµng n¨m nhiÒu thanh niªn b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng, nh­ng ch­a ®­îc ®µo t¹o mét nghÒ nµo, mét chuyªn m«n nµo ngoµi tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ th«ng. Kh«ng nh÷ng vËy nÒn kinh tÕ më cöa nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng, c¬ cÊu c«ng nghÖ thay ®æi nhiÒu nghÒ, chuyªn m«n míi ra ®êi. Tõ ®ã ®ßi hái tr×nh ®é lµnh nghÒ cña nguån nh©n lùc cÇn ph¶i ®­îc ®µo t¹o, n©ng cao thªm cho phï hîp víi yªu cÇu cña s¶n xuÊt. Tr­íc ®©y lîi thÕ so s¸nh cña mét vïng, mét n­íc phô thuéc lín vµo c¸c yÕu tè s¶n xuÊt truyÒn thèng. Nguyªn liÖu th« vµ søc lao ®éng rÎ nh­ng trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay th× th«ng tin, gi¸o dôc, trÝ tuÖ míi lµ c¸i t¹o nªn phån vinh cña ®Êt n­íc. Theo c¸c chuyªn gia quèc tÕ nÕu sè n¨m häc b×nh qu©n cña mét ng­êi t¨ng thªm 1 n¨m th× GDP t¨ng 3% . V× vËy ®µo t¹o vµ n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ cho nguån nh©n lùc lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch kh«ng nh÷ng ®èi víi ng­êi lao ®éng mµ c¶ ®èi víi nhµ qu¶n lý nhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay. Trong nh÷ng n¨m qua, Thanh Liªm ®¹t ®­îc mét sè kÕt qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ- x· héi, nh­ng trong lÜnh vùc ®µo t¹o tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng th× vÉn cßn yÕu kÐm, hiÖn míi cã kho¶ng 8% sè ng­êi qua ®µo t¹o, sè ng­êi cã tay nghÒ bËc cao, tr×nh ®é cao cßn rÊt Ýt. Cã thÓ nãi Thanh Liªm còng n»m trong t×nh tr¹ng chung cña c¶ n­íc lµ “Thõa ng­êi, thiÕu lao ®éng”. §Ó ®¸p øng nhu cÇu míi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph©n c«ng l¹i lao ®éng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Õn n¨m 2005 n©ng tû lÖ lao ®éng qua ®µo t¹o tõ 8% lªn 22% tøc lµ kho¶ng 15000-16000 lao ®éng qua ®µo t¹o. HuyÖn cÇn phèi hîp víi trung ­¬ng, c¬ së ®Çu t­ m¹n vµo gi¸o dôc. §µo t¹o, coi ®©y lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt lµ môc tiªu quan trong trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Trong bèi c¶nh hiÖn nay khi mµ nÒn kinh tÕ ®ang cã xu h­íng ®a ph­¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ th× viÖc ®µo t¹o tay nghÒ cho ng­êi lao ®éng còng cÇn ph¶i n¨ng ®éng, linh ho¹t vµ ®a d¹ng. HuyÖn cã thÓ ¸p dông c¸c h×nh thøc ®µo t¹o nghÒ : Võa häc võa lµm . Võa lµm võa häc. Chuyªn häc nghÒ. Nªn ch¨ng, huyÖn phèi hîp víi c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c tr­êng d¹y nghÒ, c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c ... më c¸c líp ®µo t¹o ng¾n h¹n, dµi han t¹i ®Þa ph­¬ng víi c¸c ngµnh nghÒ phï hîp n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho ng­êi lao ®éng häc nghÒ, n©ng cao tay nghÒ vµ ®µo t¹o l¹i cho phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn hiÖn nay. 4. Më réng c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng HiÖn nay víi sè ng­êi thÊt nghiÖp ë huyÖn kh¸ lín (chiÕm 13%) lao ®éng trong n«ng nghiÖp cßn t×nh tr¹ng d­ thõa, nhµn rçi, ch­a sö dông hÕt. Sè ng­êi ®Õn tuæi lao ®éng hµng n¨m t¨ng lªn trªn 2000 ng­êi/n¨m. C¸c ngµnh kinh tÕ vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®Þa ph­¬ng ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu gi¶i quyÕt viÖc lµm cña ®Þa ph­¬ng. Xu h­íng “ §a d¹ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c quan hÖ ” vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®ßi hái nÒn kinh tÕ ph¶i hîp t¸c víi bªn ngoµi trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc trong ®ã cã lÜnh vùc lao ®éng. VÒ lÜnh vùc nµy trong nh÷ng n¨m qua Thanh Liªm ®· cã quan hÖ víi mét sè c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh ë trong n­íc vµ n­íc ngoµi, ®­a lao ®éng cña ®Þa ph­¬ng ®Õn lµm viÖc nh­ng thùc tÕ hiÖu qu¶ th× ch­a cao. §Ó gi¶i quyÕt mét phÇn vÒ søc Ðp lµm viÖc, t¹o viÖc lµm kh¸c cÇn t¨ng c­êng h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng. Cã thÓ th«ng qua c¸c h×nh thøc sau : - Gia c«ng cho bªn ngoµi nh»m t¹o viÖc lµm t¹i chç, dïng nh©n lùc t¹i chç, nh©n lùc n«ng nghiÖp trong lóc nhµn rçi, ®ång thêi tËn dông c¸c thÕ m¹nh vÒ gi¸ c¶, tay nghÒ .. . ®Ó t¹o c«ng ¨n viÖc lµm ngay t¹i ®Þa ph­¬ng. - T¨ng tû träng c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu th«ng qua c¸c hîp ®ång víi bªn ngoµi vÒ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp, nh»m ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ kinh tÕ cña ®Þa ph­¬ng ®Ó thu hót thªm nhiÒu lao ®éng. - §­a nh©n lùc cã tr×nh ®é chuyªn m«n vµ nh©n lùc cã tr×nh ®é gi¶n ®¬n ra bªn ngoµi lµm viÖc theo hîp ®ång nh»m t¹o c«ng viÖc tõ bªn ngoµi, gi¶m søc Ðp thÊt nghiÖp cña ®Þa ph­¬ng, t¹o thu nhËp ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ë ®Þa ph­¬ng. 5. Gi¶m søc Ðp vÒ viÖc lµm vµ chÝnh s¸ch d©n sè D©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh lµ vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n­íc ta, víi môc tiªu “ thùc hiÖn gia ®×nh Ýt con, khoÎ m¹nh, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cuéc sèng Êm no h¹nh phóc...” Thanh Liªm cã tû lÖ gia t¨ng d©n sè lµ 1,5%, tû lÖ sinh lµ 2,1% th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra ? C©u tr¶ lêi tæng qu¸t lµ c¶n trë tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc c¶i thiÖn ®êi sèng còng nh­ trÝ tuÖ v¨n ho¸ cña c¸c tÇng líp d©n c­, nhÊt lµ vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vèn ®· phøc t¹p, bøc xóc l¹i cµng trë nªn phøc t¹p h¬n. Møc t¨ng d©n sè nhanh dÉn tíi møc gia t¨ng lùc l­îng lao ®éng trªn ®Þa bµn l·nh thæ, hµng n¨m cã trªn 2% sè lao ®éng míi tham gia vµo thÞ tr­êng lao ®éng. Nhµ n­íc ®· sím nhËn ra mèi quan hÖ s©u s¾c gi÷a d©n sè vµ ph¸t triÓn, d©n sè víi viÖc lµm ( d©n sè t¨ng 1% th× GDP ph¶i t¨ng Ýt nhÊt 4% , l­¬ng thùc t¨ng 2,5% ) v× vËy vÊn ®Ò nµy ®· ®­îc quan t©m tõ rÊt sím, nh­ng do nhiÒu nguyªn nh©n nªn viÖc thùc hiÖn kh«ng ®¹t ®­îc kÕt qu¶ nh­ mong muèn. Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra t×nh h×nh biÕn ®éng d©n sè hµng n¨m cña huyÖn Thanh Liªm do phßng thèng kª thùc hiÖn cho thÊy : sè con trung b×nh cña mét phô n÷ trong ®é tuæi sinh ®Î ®· sinh con tÝnh ®Õn cuèi n¨m 1999 lµ 3,3 con. Møc sinh nµy t­¬ng ®èi cao so víi c¸c tØnh kh¸c vµ khu vùc . GÇn ®©y trong c¸c v¨n b¶n Nhµ n­íc l¹i nhÊn m¹n thªm “ c«ng t¸c d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh lµ mét bé phËn quan träng cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn ®Êt n­íc-mét vÊn ®Ò kinh tÕ-x· héi hµng ®Çu, mét yÕu tè c¬ b¶n ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng cña tõng ng­êi, gia ®×nh vµ x· héi”. Ngµy 3/6/1993 ChÝnh phñ ®· ký quyÕt ®Þnh 279/TTg phª duyÖt chiÕn l­îc d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh cña n­íc ta ®Õn n¨m 2000 víi môc ®Ých cô thÓ “ mçi gia ®×nh nªn cã tõ 1 ®Õn 2 con ; ®Õn n¨m 2015 b×nh qu©n toµn x· héi mçi cÆp vî chång chØ cã 2 con, tiÕn tíi æn ®Þnh quy m« d©n sè vµo gi÷a thÕ kû 21” §Ó ®Õn n¨m 2005 tû lÖ sinh cña Thanh Liªm lµ 1,8% vµ tû lÖ t¨ng tù nhiªn d­íi 1,4%, tiÕn tíi æn ®Þnh quy m« d©n sè vµ lao ®éng. Gi¶m søc Ðp vÒ viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ cÇn thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p sau : Th«ng qua c¸c tæ chøc ®oµn thÓ quÇn chóng, vËn ®éng , tuyªn truyÒn gi¸o dôc kh«ng chØ ®èi víi phô n÷ mµ ®èi víi mäi ng­êi lµm cho hä thùc sù hiÓu biÕt cã tri thøc ®Çy ®ñ vµ râ rµng vÒ sinh ®Î, cã kÕ ho¹ch ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kiÓm so¸t sinh ®Î. §­a dÞch vô kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh vµo lµm dÞch vô y tÕ l©m sµng kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh t¹i x· t¨ng c­êng ®Çu t­ cho lÜnh vùc d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh tõ nguån ng©n s¸ch nhµ n­íc, nguån vèn vay, hoÆc nguån tµi trî. ChÝnh s¸ch d©n sè lu«n cÇn cã sù ®æi míi, mÒn dÎo vµ thÝch hîp g¾p ch­¬ng tr×nh d©n sè víi ch­¬ng tr×nh x· héi: Xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao tuæi thä ch¨m sãc søc khÎo cho nh©n d©n phßng chèng dÞch bÖnh, gi¶m tû lÖ chÕt s¬ sinh, chÕt trÎ em... Cã chÝnh s¸ch th­ëng ph¹t nghiªm minh râ rµng ®èi víi ng­êi vi ph¹m vµ nh÷ng ng­êi thùc hiÖn tèt, thùc hiÖn b×nh ®¼ng nam, n÷ dÇn xo¸ bá t­ t­ëng träng nam kinh n÷ ®Ì nÆng trong t­ t­ëng mçi ng­êi. Tãm l¹i: T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng cã thÓ b»ng nhiÒu h×nh thøc, ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau, mçi c¸ch thøc t¹o viÖc lµm ®Òu cã mÆt m¹nh, mÆt yÕu nhÊt ®Þnh vµ nã thÝch hîp trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. Nh­ng dï ¸p dông c¸ch thøc nµo th× nhµ n­íc còng ph¶i c¨n cø vµo c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn t¹o viÖc lµm, ®ã lµ c¸c nh©n tè: Tù nhiªn ( vÞ trÝ ®Þa lý, ®Êt ®ai...) d©n sè, lao ®éng, vèn khoa häc kü thuËt. C¬ cÊu c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, thÞ tr­êng, c¸c loai thÞ tr­êng vµ kÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng, dÔ cã c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng hîp lý sö dông cã hiÖu qu¶ nguån lao ®éng;. B»ng c¸c nç lùc rÊt lín cña Nhµ n­íc vµ x· héi trong 5 n¨m qua, mçi n¨m Thanh Liªm gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1,8 ngh×n ng­êi, t­¬ng øng víi sè ng­êi hµng n¨m b­íc vµo ®é tuæi lao ®éng. XÐt trªn lÜnh vùc lao ®éng viÖc lµm, ®©y lµ nh÷ng thµnh tùu rÊt ®¸ng tr©n träng. Bëi v× h¹n chÕ tû lÖ thÊt nghiÖp vµ thiÕu viÖc lµm lµ môc tiªu hµng ®Çu cña mçi quèc gia, mét nÒn kinh tÕ t¨ng tr­ëng æn ®Þnh, v÷ng ch¾c hay kh«ng, uy tÝn cña mét nguyªn thñ quèc gia t¨ng hay gi¶m phô thuéc vµo chØ sè thÊt nghiÖp cã t­¬ng xøng víi chØ sè t¨ng GDP vµ chØ sè l¹m ph¸t. Gi¶i phãng mäi n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã, ph¸t triÓn kinh tÕ quèc doanh vµ kinh tÕ hîp t¸c x·, thùc hiÖn c¬ chÕ kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc ®Çu t­, cïng mét lo¹t c¸c chÝnh s¸ch hç trî kh¸c cña Nhµ n­íc ®· t¹o ra m«i tr­êng, ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó nh©n d©n më réng s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã ph¸t triÓn viÖc lµm. Tuy nhiªn søc Ðp vÒ viÖc lµm vÉn rÊt gay g¾t. Søc lao ®éng-tµi nguyªn quý cña ®Êt n­íc vÉn ch­a ®­îc sö dông mét c¸ch hîp lý, triÖt ®Ó. Mçi n¨m Thanh Liªm cßn d­ hµng triÖu ngµy c«ng lao ®éng, nÕu cã vèn vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi ®óng ®¾n, phï hîp cã thÓ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ, cho tiªu dïng vµ trao ®æi nh»m môc ®Ých ®­a n«ng d©n ra khái thuÇn n«ng, kh«ng nh÷ng t¹o s¶n phÈm hµng ho¸ cho x· héi, mµ cßn sö dông cã hiÖu qu¶ ngµy c«ng lao ®éng, t¹o ra nhiÒu viÖc lµm. ViÖc lµm lµ vÊn ®Ò thiÕt yÕu hµng ®Çu cña ng­êi lao ®éng. C«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc ®· lµm thay ®æi nhËn thøc cña x· héi vÒ viÖc lµm. ViÖc lµm kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ë trong biªn chÕ Nhµ n­íc, ®ã la lao ®éng chÝnh ®¸ng ë tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, d­íi mäi h×nh thøc s¶n xuÊt, kinh doanh vµ ng­êi lao ®éng cÇn chñ ®éng t¹o viÖc lµm cho chÝnh m×nh. Xu h­íng tÝch cùc ®ã cÇn ®­îc tiÕp tôc khuyÕn khÝch nh»m ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng cña mçi ng­êi d©n gãp søc cïng víi Nhµ n­íc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò x· héi bøc xóc nµy. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ, viÖc lµm sÏ ®­îc më mang, song vÊn ®Ò viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng chØ cã thÓ gi¶i quyÕt tèt khi mçi ng­ßi lao ®éng tù rÌn luyÖn vµ häc tËp ®Ó cã trong tay mét nghÒ vµ cã sù tham gia cña c¸c ngµnh chøc n¨ng. Trong ®ã ngµnh lao ®éng, th­¬ng binh vµ x· héi gi÷ vÞ trÝ quan träng trong lÜnh vùc nµy. §Ó t¹o viÖc lµm trong huyÖn, còng nh­ viÖc lµm cho xuÊt khÈu lao ®éng, cÇn quan t©m h¬n ®Õn c«ng t¸c d¹y nghÒ, vµ hÖ thèng trung t©m xóc tiÕn viÖc lµm ®¸p øng nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng lµ tr¸ch nhiÖm cña Nhµ n­íc, céng ®ång x· héi, tõng gia ®×nh. kÕt luËn Chuyªn ®Ò xuÊt ph¸t tï viÖc lµm lµ vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi tæng hîp chø kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi ®¬n thuÇn. Do ®ã gi¶i quyÕt vÊn ®Ò viÖc lµm, t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ph¶i g¾n chÆt víi viÖc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ nh»m thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng, qua ®ã gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, thu hÑp diÖn thiÕu viÖc lµm, ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vµ an toµn x· héi. §Ò tµi: “ T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë huyÖn Thanh Liªm” tuy chØ giíi h¹n ph¹m vi nghiªn cøu ë mét ®Þa ph­¬ng nh­ng kh«ng tho¸t ra ngoµi khu«n khæ chung vµ mang tÝnh phæ biÕn cña ®èi víi mäi quèc gia vÒ chiÕn l­îc ph¸t triÓn x· héi, trong ®ã vÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng hµng ®Çu trong tiÕn tr×nh x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi trªn ®Þa bµn l·nh thæ bëi lÏ: T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng thùc chÊt lµ vÊn ®Ò kinh tÕ, ®êi sèng, x· héi mang tÝnh nh©n v¨n, nh©n quyÒn ®èi víi mäi quèc gia ®Òu ph¶i quan t©m gi¶i quyÕt. MÆt kh¸c, lao ®éng vµ viÖc lµm cã liªn quan vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, ®êi sèng cña x· héi. Do ®ã, ph¸t triÓn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ nguån nh©n lùc trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta hiÖn nay lµ mét thùc tÕ kh¸ch quan ®èi víi yªu cÇu qu¶n lý cña l·nh ®¹o c¸c cÊp, c¸c ngµnh. XuÊt ph¸t tõ ®ã, ®Ò tµi ®· nghiªn cøu trªn c¬ së lý thuyÕt chung vÒ t¹o viÖc lµm ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph­¬ng, cô thÓ lµ: - Lµm râ mèi quan hÖ, vai trß cña con ng­êi ®èi víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Con ng­êi - môc tiªu, ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn x· héi. - Thèng nhÊt mét sè kh¸i niÖm vÒ lao ®éng, viÖc lµm theo quan ®iÓm míi. - ViÖc lµm lµ nhu cÇu bøc xóc cña x· héi vµ ng­êi lao ®éng. T¹o viÖc lµm lµ vÊn ®Ò cÊp thiÕt hiÖn nay. - Ph©n tÝch hiÖn tr¹ng t¹o viÖc lµm ë huyÖn Thanh Liªm trong thêi gian qua, nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n vµ trë ng¹i cña huyÖn Thanh Liªm trong vÊn ®Ò t¹o viÖc lµm. - Dù b¸o t×nh h×nh d©n sè, lao ®éng cña huyÖn Thanh Liªm trong nh÷ng n¨m tíi. - §­a ra mét sè gi¶i ph¸p kh¶ thi nh»m t¹o viÖc lµm ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña huyÖn trong nh÷ng n¨m tíi. §Ò tµi : “ T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë huyÖn Thanh Liªm” ®­îc hoµn thµnh víi sù gióp ®ì tËn t×nh cña huyÖn uû, UBND – phßng TCL§ - Th­¬ng binh vµ x· héi, phßng thèng kª...huyÖn Thanh Liªm. §Æc biÖt em xin göi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi GS – TS Tèng V¨n §­êng ®· tËn t×nh h­íng dÉn em hoµn thµnh ®Ò tµi thùc tËp tèt nghiÖp nµy. §Ò tµi cã sö dông tµi liÖu víi nhiÒu nguån kh¸c nhau, tµi liÖu cßn bÞ h¹n chÕ, ph©n tÝch ®¸nh gi¸ b»ng nhiÒu biÖn ph¸p vµ do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ... nªn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt, rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« ®Ó chuyªn ®Ò ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Hµ néi 5/2003 Sinh viªn : §ç §øc H¹nh tµi liÖu tham kh¶o. Gi¸o tr×nh kinh tÕ lao ®éng TS Mai Quèc Ch¸nh chñ biªn. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 1998. Gi¸o tr×nh qu¶n trÞ nh©n lùc PGS – TS Ph¹m §øc Thµnh chñ biªn. Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 1998. §æi míi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ – Nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp Hµ Néi 1996. PGS – TS Ph¹m Ngäc C«n chñ biªn. Niªn gi¸m thèng kª 1997, 1999, 2002 côc thèng tØnh Hµ Nam. B¸o c¸o sè liÖu phßng thèng kª huyÖn Thanh Liªm n¨m 2000, 2002. LÞch sö ®¶ng bé huyÖn Thanh Liªm. Thùc tr¹ng lao ®éng viÖc lµm cña tØnh Hµ Nam n¨m2000 – 2002. Môc lôc