Thách thức về chất lượng sản phẩm của các doanh nghiệp Việt Nam khi tham gia AFTA

tè trong c¸c yÕu tè ®Çu vµo c¬ b¶n nhÊt cña s¶n xuÊt vµ cung øng dÞch vô yÕu tè lao ®éng kh¸c víi c¸c yÕu tè ®Çu vµo kh¸c lµ bÞ h¹n chÕ vÒ sè l­îng vµ kh¶ n¨ng khai th¸c. yÕu tè con ng­êi (mµ biÓu hiÖn cô thÓ cña nãlµ yÕu tè lao ®éng c¶ lao ®éng t¸c nghiÖp vµ c¸c d¹ng lao ®éng trong qu¶n lý kh¸c) lµ mét sù v« tËn mµ viÖc khai th¸c hiÖu qu¶ c¸c yÕu tè nµy sÏ mang l¹i mét lîi Ých rÊt lín. ChÝnh v× nh÷ng kh¶ n¨ng còng nh­ cã lîi chøa ®ùng trong yÕu tè con ng­êi –lao ®éng ®ang lµ mét h­íng tËp chung chó ý khai th¸c trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. NÒn kinh tÕ hiÖn nay lµ mét nÒn kinh tÕ trÝ thøc, ®ã lµ mét quan niÖm hÕt søc ®óng ®¾n trong bèi c¶nh hiÖn nay vµ vÊn ®Ò vÒ trÝ thøc l¹i kh«ng thÓ vµ kh«ng bao giê t¸ch ra khái yÕu tè con ng­êi – yÕu tè lao ®éng. ChÊt l­îng s¶n phÈm lµ mét ®Æc tÝnh cè h÷u cña s¶n phÈm vµ kh«ng bao giê t¸ch rêi víi s¶n phÈm hay c¸c ®Çu ra cña ho¹t ®éng cung øng dÞch vô. Lµ mét ®Æc tÝnh cña s¶n, phÈm chÊt l­îng còng chÞu ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña c¸c yÕu tè lao ®éng, bao gåm c¶ lao ®éng qu¶n lý vµ c¸c lao ®éng kh¸c trong suèt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ b¶o qu¶n s¶n phÈm. Kh«ng thÓ hy väng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp sÏ ®¹t chÊt l­îng cao nÕu nh­ ®éi ngò lao ®éng víi tr×nh ®é kh«ng ®¶m b¶o mét møc ®é theo yªu cÇu. Ng­îc l¹i tr×nh ®é qu¶n lý tèt víi ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ kÕt hîp víi mét sè yÕu tè kh¸c sÏ t¹o ra mét kh¶ n¨ng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cña doanh nghiÖp vµ tæ chøc. d. ChÊt l­îng víi c¸c vÊn ®Ò kh¸c. ChÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng chØ phô thuéc vµo vÊn ®Ò vèn, c«ng nghÖ hay vÊn ®Òlao ®éng- qu¶n lý. Khi xem xÐt chÊt l­îng mét c¸ch tæng thÓ kh«ng thÓ kh«ng tÝnh ®Õn c¸c ¶nh h­ëng cña c¸c vÊn ®Ò kh¸c. Ngoµi c¸c yÕu tè c¬ b¶n (Vèn – c«ng nghÖ – lao ®éng). ChÊt l­îng s¶n phÈm cßn bÞ ¶nh h­ëng – trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp bëi c¸c yÕu tè kh¸c nh­ tr×nh ®é qu¶n lý, chÊt l­îng c¸c yÕu tè ®Çu vµo mµ cô thÓ lµ c¸c lo¹i nguyªn liÖu, nhiªn vËt liÖu phôc vô cho s¶n xuÊt. Ngoµi ra ®é æn ®Þnh trong viÖc cung cÊp c¸c yÕu tè trªn còng cã mét vai trß quan träng quyÕt ®Þnh tíi chÊt l­îng s¶n phÈm. S¶n phÈm mµ cô thÓ lµ c¸c ®Æc tÝnh vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm chÞu sù t¸c ®éng vµ chi phèi cña nhiÒu nh÷ng nh©n tè chñ quan vµ kh¸ch quan. ViÖc ®inh d¹ng vµ ®Þnh l­îng ®­îc c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng nµy cã mét vai trß hÕt søc quan träng trong c¸c c«ng t¸c qu¶n lý ®Æc biÖt lµ qu¶n lý h­íng vµo viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh trong tÝnh hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh. §èi víi mçi nh©n tè vÊn ®Ò ë ®©y kh«ng ph¶i lµ viÖc ®¬n gi¶n xem xÐt c¸c ¶nh h­ëng riªng rÏ cña chóng mµ cÇn ph¶i xem xÐt, ®o l­êng vµ ®¸nh gi¸ ®­îc tæng t¸c ®éng trong mét hÖ thèng nhÊt vµ c¸c quyÕt ®Þnh cÇn ph¶i ®­îc x©y dùng trªn c¬ së nh÷ng kÕt luËn nµy. 2. Xu thÕ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. 2. 1 Xu h­íng hîp t¸c kinh tÕ . Trong mét thêi kú ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi sau chiªn tranh cã mét su h­íng ph¸t triÓn cã thÓ dÔ dµng nhËn ra ngay ®ã lµ xu h­íng hîp t¸c quèc tÕ ®èi víi c¸c nÒn kinh tÕ cña c¸c quèc gia trong khu vùc hay trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. BiÓu hiÖn râ nÐt nhÊt cña xu h­íng nµy lµ sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña nh÷ng tæ chøc th­¬ng m¹i, tæ chøc kinh tÕ mang tÝnh chÊt quèc tÕ. Ngoµi ra c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng hay ®a ph­¬ng gi÷a c¸c chÝnh phñ c¸c n­íc ®ãng vai trß quan träng kÞch thÝch vµ gãp phÇn ®Èy m¹nh xu h­íng héi nhËp vµ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ – nh©n tè c¬ b¶n cña tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸. Nh÷ng vÝ dô c¬ b¶n nhÊt cho xu h­íng nµy cã thÓ thÊy ngay ë c¸c tæ chøc, c¸c hiÖp héi kinh tÕ hay th­¬ng m¹i nh­ uû ban Ch©u ¢u EEC – tiÒn th©n cña EU, hiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸ ASEAN víi khu mËu dÞch tù do AFTA. hiÖp ­íc chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i GATT tiÒn th©n cña tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO. Ngoµi ra cßn cã mét sè c¸c tæ chøc vµ c¸c diÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ kh¸c nh­ WP, IMF, OPEC, APEC, NAFTA…. MÆc dï c¸c tæ chøc hay c¸c hiÖp ­íc kinh tÕ nµy ®­îc lËp ra víi c¸c môc ®Ých cã thÓ kh«ng hoµn toµn gièng nhau nh­ng chóng cïng cã mét ®iÓm chung ®ã lµ dùa trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi vµ môc ®Ých chÝnh lµ ®Ó thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n b»ng c¸ch triÖt ®Ó khai th¸c c¸c lîi thÕ so s¸nh vµ tranh thñ c¸c nguÇn lùc tõ bªn ngoµi hay ®Èy m¹nh thu hót vµ khai th¸c c¸c nguån lùc néi sinh. Cã thÓ nãi nguyªn nh©n c¬ b¶n cña tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ nãi chung vµ xu h­íng héi nhËp hîp t¸c nãi riªng ®ã lµ sù ph¸t triÓn víi tr×nh ®é ngµy cµng cao cña ph©n c«ng lao ®éng x· héi. “ Lµ qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ lùc l­îng s¶n xuÊt d­íi t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ. Toµn cÇu ho¸ lµ xu thÕ tÊt yÕu, lµ tiÕn tr×nh lÞch sö. Nã ®ang vµ sÏ cuèn hót hÇu hÕt c¸c n­íc trªn thÕ giíi vµo guång m¸y cña nã “. 2. 2 Giíi thiÖu chung vÒ AFTA * C¸c nguyªn t¾c vµ ®ßi hái khi tham gia vµo AFTA. Trong bèi c¶nh ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña thÕ giíi sau chiÕn tranh ®Æc biÖt la sau chiÕn tranh l¹nh, xuÊt hiÖn nhiÒu nh÷ng tæ chøc hîp t¸c, liªn minh vµ liªn kÕt kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi thu hót sù tham gia cña nhiÒu quèc gia, vïng l·nh thæ c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c nhau, trong sè nh÷ng tæ chøc, nh÷ng liªn minh vÒ kinh tÕ ®­îc ra ®êi trong xu h­íng chung cña thêi ®¹i Êy ph¶i kÓ ®Õn Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO – ra ®êi trªn c¬ së hiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th­¬ng m¹i GATT, DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng APEC khu vùc mËu dÞch tù do b¾c mü NAFTA tæ chøc hîp t¸c A-¢U ASEM Vµ hiÖp ­íc c¸c quèc gia §«ng Nam A : AEAN víi AFTA – khu vùc mËu dÞch tù do §«ng Nam ¸. Ngoµi ra cßn cã c¸c tæ chøc kinh tÕ tµi chÝnh mang tÝnh chÊt Quèc tÕ kh¸c nh­:Quü tiÒn tÖ quèc tÕ IMF, ng©n hµng thÕ giíi WB …. Khu vùc mËu dÞch tù do §«ng Nam ¸ lµ mét d¹ng thøc liªn kÕt th­¬ng m¹i cña ASEAN – HiÖp héi c¸c Quèc Gia §«ng Nam ¸, ý t­ëng thanhf lËp vµ thùc hiÖn AFTA ®­îc Th¸i Lan ®Ò xuÊt t¹i héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø 4 t¹i Singapore th¸ng 1 n¨m 1992. Nh»m tiÕn tíi thóc ®Èy sù thùc hiÖn AFTA t¹i héi nghÞ c¸c bé tr­ëng kinh tÕ ASEAN (AEM) n¨m 1992. C¸c thµnh viªn trong hiÖp héi ®· thèng thÊt ký hiÖp ®Þnh thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung CEPT. §èi víi ASEAN, cã thÓ nãi , nhu cÇu liªn kÕt kinh tÕ th­¬ng m¹i ®· ®­îc manh nha tõ kh¸ sím. N¨m 1977, mét ch­¬ng tr×nh nh»m thóc ®Èy mËu dÞch g÷a c¸c thµnh viªn ®· ®­îc ®­a vµo tho¶ thuËn víi ­u ®·i th­¬ng m¹I, kh¸c víi TPA, quan hÖ th­¬ng m¹i ASEAN theo CEPT ®­îc thùc hiÖn trong m«i tr­êng mµ c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan dÇn ®­îc lo¹i bá hoµn toµn. ViÖc thµnh lËp AFTA vµ thùc thi hiÖp ®Þnh CEPT ®­¬ng nhiªn còng chÞu mét sè ¶nh h­ëng do bèi c¶nh lÞch sö t¹o ra. Tr­íc hÕt ®ã lµ do trªn thÕ giíi , xu h­íng toµn cÇu ho¸ ®ang diÔn ra mét c¸ch s©u réng t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi mäi quèc gia, mäi nÒn kinh tÕ, mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi ®Æc biÖt lµ tíi lÜnh vùc th­¬ng m¹i – kinh tÕ, dÞch vô vµ ®Çu t­. Sù ra ®êi cña nhiÒu tæ chøc liªn kÕt vµ liªn minh kinh tÕ víi nh÷ng tho¶ thuËn th­¬ng m¹i khu vùc hay song ph­¬ng nh­ EU ë T©y ¢u, NAFTA cña khu vùc B¾c Mü lµ mét th¸ch thøc kh«ng nhá ®èi víi t¨ng tr­ëng cña ASEAN. Trong khu vùc, xu thÕ hoµ b×nh vµ h÷u nghÞ ®ang lµ xu h­íng chung cïng cíi xu h­íng chung cña thêi ®¹i, ®ã lµ xu h­íng hoµ b×nh, ®èi tho¹i vµ hîp t¸c. Cïng víi nh÷ng nguyªn nh©n tån t¹i ®ã lµ c¸c ®ßi hái vµ c¸c yªu cÇu cña c¸c nÒn kinh tÕ trong khu vùc, sù t¸c ®éng m¹nh cña t×nh h×nh thÕ giíi, s¸ng kiÕn thµnh lËp AFTA cã mét ý nghÜa cùc kú quan träng nã võa lµ mét gi¶i ph¸p t×nh thÕ võa lµ mét b­íc ®i chiÕn l­îc nh»m t¹o ra mét khèi thèng nhÊt vÒ th­¬ng m¹i m¹nh h¬n réng h¬n trong m«i tr­êng thÕ giíi míi. Víi viÖc thµnh lËp AFTA, môc ®Ých chÝnh cña c¸c n­íc thµnh viªn lµ nh»m thóc ®Èy sù hîp t¸c kinh tÕ, trao ®æi bu«n b¸n trong khu vùc, t¹o søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Tõ ®ã, thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ bæ xung nguÇn lùc gi÷a nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc thµnh viªn, n©ng cao kh¶ n¨ng thÝch øng mét c¸ch chñ ®éng víi nh÷ng thay ®æi vÒ ®iÒu kiÖn chung cña t×nh h×nh thÕ giíi nãi chung vµ t×nh h×nh th­¬ng m¹i nãi riªng, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ASEAN vµ c¸c n­íc thµnh viªn. §Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN cÇn ph¶i tiÕn hµnh gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò chñ yÕu mang tÝnh nguyªn t¾c vµ kü thuËt. §ã lµ viÖc c¾t gi¶m c¸c lo¹i thuÕ nhËp khÈu, lo¹i bá hµng rµo phi thuÕ quan vµ hµi hoµ c¸c thñ tôc h¶i quan trong néi bé khèi. §Ó x©y dùng thµnh c«ng AFTA còng nh­ thùc thi hiÖp ®Þnh CEPT . C¸c thµnh viªn tham gia AFTA ph¶i thùc hiÖn mét sè quy ®Þnh mang tÝnh chÊt nguyªn t¾c nh­ sau: Cam kÕt c¾t gi¶m c¸c lo¹i thuÕ nhËp khÈu cho hµng ho¸ néi bé ASEAN ®¹t møc thuÕ xuÊt tõ 0 à 5% sau 15n¨mTheo ®iÒu kho¶n trªn cña nguyªn t¾c khi tham gia AFTA , tõ th¸ng 1-1993 ®Õn th¸ng 2-2008. hiÖp ®Þnh CEPT ®­îc ¸p dông cho tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ cã xuÊt xø tõ c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN n»m trong danh môc c¾t gi¶m thuÕ cña c¶ n­íc nhËp khÈu vµ n­íc xuÊt khÈu cã thuÕ xuÊt b»ng hoÆc d­íi 20%. Th¸ng 9 – 1995. Héi nghÞ th­îng ®Ønh lÇn thø 5 ®· quyÕt ®Þnh ®Èy nhanh tiÕn ®é thùc hiÖn vµ x©y dùng AFTA, ®¹t thuÕ xuÊt xuèng møc 0 à 5% sau 10 n¨m tõ th¸ng 1-1993 ®Õn th¸ng 1-2003 vµ quÕt t©m ®­a thuÕ xuÊt dù kiÕn ®Õn n¨m 2015 lµ 0%. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c trªn c¸c chñng thuÕ cña 6 n­íc thµnh viªn cña ASEAN ®· ®­îc c¾t gi¶m liªn tôc vµ ®ang h­íng tíi møc thuÕ xuÊt 0à5% vµo n¨m 2002. Héi nghÞ th­îng ®Ønh ASEAN lÇn thø 6 ®· quyÕt ®Þnh rót ng¾n 0thêi h¹n thùc hiÖn CEPT ®èi víi 6 n­íc lµ thµnh viªn cò cña ASEAN xuèng cßn 9 n¨m. D­íi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ, héi nghÞ còng ®i tíi quyÕt ®Þnh gia t¨ng thêi h¹n ®èi víi c¸c thµnh viªn míi cô thÓ lµ sau 10 n¨m kÓ tõ khi gia nhËp AFTA. Nh­ vËy cho ®Õn nay thêi h¹n ®Ó h×nh thµnh AFTA ®èi víi c¸c n­íc Singapore, Thai Lan, Philipine, Indonesia, Malaysia, vµ Brunei lµ vµo n¨m 2002, cña ViÖt Nam lµ 2006 cña Lµo vµ lµ 2008 Campuchia lµ 2010 khi ®ã thuÕ quan trong th­¬ng m¹i néi bé ASEAN gi¶m cßn kho¶ng 0à5%. §ång thêi c¸c n­íc thµnh viªn còng tho¶ thuËn vµ lo¹i bá c¸c h¹n chÕ vÒ ®Þnh l­îng, c¸c hµng dµo phi thuÕ quan vèn lµ nh©n tè c¶n trë nhiÒu ®Õn tù do ho¸ th­¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi. Nh­ vËy víi sù ra ®êi cña AFTA. C¸c rµo c¶n trë vÒ thuÕ quan vµ phi thuÕ quan cña c¸c n­íc trong khu vùc sÏ tiÕn tíi hoµn toµn bÞ xo¸ bá t¹o thuËn lîi cho viÖc tù do bu«n b¸n vµ thèng nhÊt hµng ho¸ thÞ tr­êng khu vùc. §©y cã thÓ nãi lµ mét s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh Trong néi bé ASEAN. Trong mét thÞ tr­êng thèng nhÊt Êy, c¸c Doanh nghiÖp mµ trong ®ã cã c¶ c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ cã c¬ héi ®Ó kh¼ng ®Þnh m×nh th«ng qua mét thÞ tr­êng c¹nh tranh t­¬ng ®èi hoµn h¶o vµ ®©y còng lµ mét c¬ héi mµ kh«ng chØ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam mµ c¶ nÒn kinh tÕ n­íc ta cã ®­îc mét sù t¨ng tr­ëng cao vµ æn ®Þnh. Tuy nhiªn, ®Ó ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã chóng ta cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè c¸c biÖn ph¸p nh»m ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu vµ ®ßi hái cña mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng quèc tÕ ®¹t ®Õn mét tr×nh ®é t­¬ng ®èi cao nh­ thÞ tr­êng AFTA tiÕn tíi mét thi tr­êng réng lín h¬n trong WTO, APEC … §èi víi c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ ®èi víi c¶ nÒn kinh tÕ n­íc ta. C¸c ®ßi hái chñ yÕu vµ duy nhÊt khi ra nhËp AFTA cã thÓ lµ: X©y dùng mét hÖ thèng ph¸p luËt t¹o mét hµnh lang ph¸p lý v÷ng ch¾c võa ®¶m b¶o thóc ®Èy tù do th­¬ng m¹i, vµ kinh tÕ võa lµ nh÷ng c¨n cø v÷ng ch¾c trong viÖc kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nãi chung vµ c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nãi riªng. KhÈn tr­¬ng tiÕn hµnh viÖc c¾t gi¶m c¸c lo¹i thuÕ xuÊt nhËp khÈu tiÕn tíi huû bá hoµn toµn c¸c c¶n th­¬ng m¹i trong hÖ thèng vÒ thuÕ. ViÖc thùc hiÖn yªu cÇu nµy chÝnh lµ b­íc khëi ®éng ®Çu tiªn trong tiÕn tr×nh qua nhËp AFTA cña n­íc ta vµ còng lµ cña xu h­íng héi nhËp kinh tÕ – xu h­íng chñ ®¹o trong ph¸t triÓn vµ thóc ®Èy t¨ng tr­ëng kinh tÕ hiÖn ®¹i. Trªn ®©y lµ hai ®ßi hái vµ yªu cÇu ®èi cíi sù qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ n­íc trong qu¸ tr×nh tham gia vµo AFTA vµ qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi. §èi víi c¸c Doanh nghiÖp, tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña ViÖt Nam, viÖc ra nhËp AFTA cã thÓ lµ mét c¬ héi lín cho sù ph¸t triÓn, më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh, më réng thÞ phÇn s¶n phÈm ra ngoµi biªn giíi quèc gia, ®Èy m¹nh tiªu thô hµnh ho¸, ra t¨ng doanh thu vµ lîi nhuËn Doanh nghiÖp còng cßn ph¶i thùc hiÖn mét sè yªu cÇu vµ ®¸p øng c¸c ®ßi hái cô thÓ lµ: T×m hiÓu kü ph¸p luËt vµ tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ, t×m tßi vµ nghiªn cøu c¸c nhu cÇu cña thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng cuèi n¨m trong c¸c n­íc thµnh viªn cña ASEAN – AFTA. ViÖc nµy cã mét ý nghÜa rÊt quan träng bëi v× tù do th­¬ng m¹i Tù do th­¬ng m¹i sÏ kh«ng cã ý nghÜa g× nÕu nh­ Doanh nghiÖp kh«ng hiÓu biÕt g× vÒ luËt ph¸p quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ c¸c bé luËt vÒ th­¬ng m¹i hay c¸c tËp qu¸n th­¬ng m¹i. Chóng ta (c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam) còng cã thÓ tham gia mét thÞ tr­êng chung vµ thèng nhÊt trong khu vùc nÕu nh­ ta kh«ng biÕt kh¸ch hµng cña chóng ta lµ ai ? ë ®©u ? vµ hä cÇn nh÷ng s¶n phÈm g× ? B»ng mäi biÖn ph¸p vµ læ lùc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ dÞnh vô h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm tõ ®ã gi¶m gi¸ b¸n s¶n phÈm. ®©y lµ nguyªn t¾c ®Çu tiªn trong c¹nh tranhcã hiÖu qu¶, lµ mét khèi thÞ tr­êng chung cña c¸c nÒn kinh tÕ c¸c doanh nghiÖp víi c¸c tr×nh ®é kh¸c nhau ®¨c biÖt víi n­íc ta lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn tr×nh ®é vÒ khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ cßn h¹n chÕ kh¶ n¨ng vÒ vèn vµ qu¶n lý ch­a cao do vËy c¸c vÊn ®Ò c¹nh tranh tõ phÝa thÞ tr­êng lµ rÊt lín nÕu kh«ng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh th× c¬ héi tham gia thÞ tr­êng tù do sÏ biÕn thµnh mét nguy c¬ v× kh«ng nh÷ng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, ta cßn bÞ c¹nh tranh m¹nh ngay c¶ trªn thÞ tr­êng trong n­íc - thÞ tr­êng truyÒn thèng. Thùc hiÖn tèt c¸c biÖn ph¸p maketing nh»m khuÕch tr­¬ng s¶n phÈm vµ thu hót sù chó ý cña kh¸ch hµng ng­êi tiªu dïng trªn thÞ tr­êng míi. Ngoµi c¸c yªu cÇu trªn, chóng ta cßn cÇn ®Õn ph¶i ®¸p øng c¸c yªu cÇu kh¸c vÒ tr×nh ®é qu¶n lý, c¶ ë tÇm vÜ m« cña nhµ n­íc vµ tÇm vi m« ë c¸c Doanh nghiÖp. Bëi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cã vai trß quan träng cña tr×nh ®é qu¶n lý c¶ qu¶n lý nhµ n­íc lÉn qu¶n lý t¹i nghiÖp trong c¸c doanh nghiÖp . * Yªu cÇu vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm. Ra nhËp thÞ tr­êng AFTA, c¸c s¶n phÈm do c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam s¶n xuÊt (hay cã xuÊt xø tõ ViÖt Nam) sÏ cã nhiÒu c¬ héi tiÕp cËn víi mét thÞ tr­êng réng lín h¬n víi c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña mäi tÇng líp ng­êi tiªu dïng, kh¸ch hµng víi mét kh¶ n¨ng thanh to¸n lín h¬n. Ngoµi ra, viÖc tiÕp cËn víi mét thÞ trõ¬ng míi còng ®em l¹i cho Doanh nghiÖp Viªt Nam c¸c c¬ héi míi vÒ thÞ phÇn tiªu thô ®ã lµ c¸c c¬ héi cho mét sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ l©u dµi. Tuy nhiªn, ®Ó s¶n phÈm cña ViÖt Nam thùc sù lµ mét vò khÝ, mét ph­¬ng tiÖn ®i ®Õn thµnh c«ng cho c¸c Doanh nghiÖp th× cÇn ph¶i trang bÞ cho chóng mét søc m¹nh, søc m¹nh ®ã chÝnh lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®­îc Èn chøa b»ng mét chÊt l­îng cao, tho¶ m·n ng­êi tiªu dïng vµ kh¸ch hµng. ChÊt l­îng s¶n phÈm - §ã chÝnh lµ yªu cÇu cña thÞ tr­êng chung ®èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Tr­íc c¸c søc Ðp vÒ c¹nh tranh tõ nhiÒu phÝa, víi c¸c ®Æc tÝnh chÊt l­îng næi bËt cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nh­ chÊt l­îng cao, kiÓu d¸ng, mÉu m· ®Ñp, gi¸ c¶ rÎ chÊt l­îng dÞch vô vµ b¶o hµnh tèt thùc sù lµ mét nguy c¬ ®èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm cña c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam. CÇn ph¶i t¹o ra c¸c ­u thÕ Ýt nhÊt lµ ngang b»ng ®«i víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh nÕu nh­ muèn c¹nh tranh víi hä trªn c¶ thÞ tr­êng khu vùc vµ thÞ tr­êng trong n­íc. §ã lµ mét ®ßi hái mét yªu cÇu bøc xóc vµ kh«ng thÓ kh«ng ®¸p øng. 4. Vai trß cña chÊt l­îng s¶n phÈm ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ xu thÕ héi nhËp vµo AFTA. Vai trß cña chÊt l­îng s¶n phÈm ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Mét ®Æc tr­ng c¬ b¶n dÔ nhËn biÕt nhÊt vµ còng lµ mét ­u ®iÓm lín nhÊt cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ã chÝnh lµ tÝnh c¹nh tranh ®Æc biÖt lµ c¹nh tranh hoµn h¶o. VÒ c¹nh tranh, ®· cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ c¹nh tranh thÓ hiÖn c¸c quan ®iÓm kh¸c nhau vµ c¸c møc ®é kh¸c nhau cña tÝnh chÊt quyÕt liÖt trong c¹nh tranh. Theo tõ ®iÓn gi¶i thÝch vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng xuÊt b¶n lÇn thø 2 t¹i Nga n¨m 1993 ®· ®Þnh nghÜa:” c¹nh tranh lµ sù ganh ®ua, thi ®ua trªn thÞ tr­êng gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã cïng mét môc ®Ých lµ ®¶m b¶o nh÷ng kh¶ n¨ng tèt nhÊt vÒ tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh nh»m tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu ®a d¹ng cña ng­êi mua. Trªn thÞ tr­êng thÕ giíi lu«n tån t¹i sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó tham gia thµnh c«ng vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi, cÇn ph¶i n©ng cao ®¸ng kÓ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc. Khi nhËp khÈu nÕu vËn dông tèt quy luËt c¹nh tranh ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp n­íc ngoµi th× sÏ cã kh¶ n¨ng thu ®­îc nh÷ng lîi Ých ®¸ng kÓ trong giao dÞch mua hµng “. Theo tõ ®iÓn th­¬ng m¹i Anh- Ph¸p ViÖt do nhµ xuÊt b¶n khoa häc kü thuËt xuÊt b¶n n¨m 1995 t¹i Hµ Néi th× vÊn ®Ò c¹nh tranh l¹i ®­îc nãi ®Õn mét c¸ch m¹nh mÏ vµ quyÕt liÖt h¬n:” C¹nh tranh lµ t×nh tr¹ng giµnh giËt nhau vÒ kh¸ch hµng vµ thÞ tr­êng ”. MÆc dï cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau nh­ng nãi chung c¹nh tranh cã thÓ hiÓu lµ sù ®Êu tranh cña hai hay nhiÒu bªn cïng tham gia vµo mét ho¹t ®éng víi cïng mét môc ®Ých. Môc ®Ých ¸y cã thÓ lµ quyÒn hµnh, lµ vÞ thÕ cã lîi cho m×nh trªn c¸c ph­¬ng diÖn. Trong kinh tÕ thÞ tr­êng ®ã lµ sù dµnh giËt vÒ thÞ phÇn, quyÒn kiÓm so¸t mua hoÆc b¸n c¸c lo¹i s¶n phÈm. Lµ mét ph¹m trï phøc t¹p c¹nh tranh cã liªn quan ®Õn nhiÒu khÝa c¹nh, lÜnh vùc kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¹nh tranh lµ mét hiÖn t­îng tÊt yÕu xÈy ra ®Æc biÖt lµ kinh tÕ thÞ tr­êng t­ b¶n chñ nghÜa. Trong thêi ®¹i ngµy nay, kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn ®¹i ®ang len lái vµo tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng s¶n xuÊt x· héi. Víi ®Êt n­íc ta, ®Æc biÖt lµ tõ sau chÝnh s¸ch ®æi míi vµ më cöa hîp t¸c cña ®¹i héi VI (1986). Kinh tÕ thÞ tr­êng víi ®Æc tr­ng c¬ b¶n lµ sù c¹nh tranh ®ang ngµy cµng cã ý nghÜa quan träng trong c«ng cuéc C«ng NghiÖp Ho¸ vµ HiÖn §¹i Ho¸ ®Êt n­íc ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. C¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ mét c¬ chÕ thÞ tr­êng mang tÝnh chÊt quèc tÕ cao lu«n më ra c¸c c¬ héi vµ ®ång thêi còng ®Æt ra kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc lín lao cho c¸c doanh nghiÖp. §Ó chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh, ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn c¸c Doanh nghiÖp ph¶i lu«n t¹o ra cho m×nh mét kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®èi víi mçi s¶n phÈm hµng ho¸. kh¶ n¨ng c¹nh tranh hay søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô bao gåm c¸c yÕu tè: Møc chÊt l­îng, gi¸ c¶, ®iÒu kiÖn cung cÊp, h×nh thøc thanh to¸n, ph­¬ng thøc vËn chuyÓn vµ giao nhËn m«i tr­êng canh tranh, vÞ thÕ so s¸nh vv. . Trong ®ã hai yÕu tè møc chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ lµ nh÷ng yÕu tè quan träng hµng ®Çu. Hai yÕu tè nµy lu«n g¾n liÒn víi c¸c thuéc tÝnh vèn cã cña b¶n th©n mçi s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô. §Ó n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh ®èi víi mçi lo¹i s¶n phÈm cña m×nh. Doanh nghiÖp cã thÓ sö dông mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p t¸c ®éng ®ång thêi vµo c¸c yÕu tè trªn. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, hai yÕu tè møc chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ vÉn ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu vµ coi nh­ lµ mét nÒn t¶ng quyÕt ®Þnh tíi toµn bé qu¸ tr×nh. Ngµy nay, tr­íc t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn cña khoa häc kü thuËt sù thay ®æi nhanh trong nhu cÇu vµ thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng. C¹nh tranh vÒ gi¸ trªn thÞ tr­êng ®ang cã xu h­íng chuyÓn dÇn sang c¹nh tranh phi gi¸ ®Æc biÖt lµ c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng. Vai trß quyÕt ®Þnh cña chÊt l­îng cßn ®­îc thÓ hiÖn ë t¸c ®éng to lín cña nã tíi kh¶ n¨ng sinh lêi vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Nh÷ng sè liÖu thèng kª cho thÊy r»ng nh÷ng c«ng ty cã vÞ thÕ cao h¬n vÒ chÊt l­îng cã thÓ thiÕt lËp mét møc gi¸ b¸n cao h¬n ®Õn 8% so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c c«ng ty kh¸c mµ hä vÉn b¸n ch¹y hµng h¬n. Ngoµi ra, møc thu håi vèn ®Çu t­ gi÷a hai lo¹i c«ng ty nµy cïng cã mét møc chªnh lÖch kh¸ lín ®ã lµ 20% vµ30%. nh­ vËy, vÊn ®Ò chÊt l­îng ngµy nay kh«ng chØ cßn lµ mét vÊn ®Ò kü thuËt thuÇn tuý n÷a mµ ®· chë thµnh mét vÊn ®Ò mang tÝnh chiÕn l­îc hµng ®Çu trong s¶n xuÊt – kinh doanh cña c¸c DN, tæ chøc. Nã lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh vµ c¬ b¶n lµm nªn søc c¹nh tranh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô mµ DN hay tæ chøc ®ang tham gia cung øng, trªn thÞ tr­êng. 4.2 Vai trß cña chÊt l­îng s¶n phÈm trong tiÕn tr×nh gia nhËp AFTA. Khi nÒn kinh tÕ n­íc ta thùc sù tham gia vµo AFTA cïng víi c¸c n­íc trong khu vùc. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ c¶ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ ®øng tr­íc mét th¸ch thøc lín lao ®ã chÝnh lµ vÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm vµ vÊn ®Ò c¹nh tranh, søc c¹nh tranh cña c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô do ta s¶n xuÊt vµ cung cÊp. So víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng nh­ c¶ nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn bÞ h¹n chÕ bëi tr×nh ®é ph¸t triÓn, tr×nh ®é c«ng nghÖ, khoa häc kü thuËt vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn còng nh­ tr×nh ®é qu¶n lý vv…Vµ do vËy chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c Doanh nghiÖp n­íc ta còng nh­ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn yÕu so víi c¸c ®èi thñ trong khu vùc. Trong mét thÞ tr­êng chung réng lín ®­îc quèc tÕ ho¸ cao. VÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm ngµy cµng trë nªn v« cïng quan träng bëi tÝnh chÊt c¹nh tranh ®Æc biÖt lµ c¹nh tranh quèc tÕ ®ang cã nhiÒu thay ®æi vµ c¸c thay ®æi nµy l¹i ®ang h­íng theo chiÒu h­íng c¹nh tranh b»ng chÊt l­îng. Theo h­íng Êy, ®Ó cã thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn kh«ng nh÷ng trªn thÞ tr­êng trong n­íc mµ c¶ thÞ tr­êng quèc tÕ. C¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn ph¶i h­íng c¸c nç lùc cña m×nh vµo c¸c vÊn ®Ò c¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt l­îng, ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. kh«ng chØ kh¸ch hµng trong n­íc mµ cßn cã c¶ kh¸ch hµng trong khu vùc vµ quèc tÕ. PhÇn II . Thùc tr¹ng vÒ chÊt l­îng cña c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay 1. Thùc tr¹ng 1.1. Thùc tr¹ng chung Khi ®¸nh gi¸ nh÷ng thùc tr¹ng chung vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam mét c¸ch kh¸ch quan cã thÓ thÊy. C¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay cßn yÕu c¶ vÒ thÕ vµ lùc. H¬n 90% c¸c doanh nghiÖp lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá víi sè l­¬ng vèn d­íi 5 tû ®ång. Trong khi ®ã, c¬ s¬ h¹ tÇng, m¸y mãc thiÕt bÞ còng nh­ c¸c d©y truyÒn c«ng nghÖ cßn thiÕu ®ång bé vµ l¹c hËu. H¬n c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay cßn ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ cÊu vµ c¬ cÊu l¹i. Do vËy n¨ng lùc s¶n xuÊt cßn thÊp kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ch©t l­îng cña c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cßn kÐm do chi phÝ s¶n xuÊt lín, nguyªn vËt liÖu ph¶i nhËp tõ n­íc ngoµi, c«ng xuÊt sö dông m¸y mãc thÊp, kü n¨ng vµ tr×nh ®é qu¶n lý, tay nghÒ c«ng nh©n cßn thÊp. MÆt kh¸c c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam míi tham gia vµo qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi do ®ã gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ kinh nghiÖm tiÕp cËn thÞ tr­êng còng nh­ c¸c th«ng tin cÇn thiÕt liªn quan tíi qu¸ tr×nh héi nhËp. Trong khi ®ã, c¸c DN ViÖt Nam hiÖn nay, cho ®Õn nay, vÉn ch­a x©y dùng ®­îc néi dung ho¹t ®éng vµ chiÕn l­îc kinh doanh cña DN tr­íc sù c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh vµ cña c¸c ®èi t¸c vµ cña c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc. Víi thùc tr¹ng trªn cña toµn bé hÖ thèng s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ¶nh h­ëng rÊt lín tíi chÊt l­îng cña c¸c lo¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô. Nh÷ng ¶nh h­ëng ®ã tr­íc tiªn b¾t nguÇn tõ vÊn ®Ò c«ng nghÖ s¶n xuÊt. Víi d©y truyÒn c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu, c¸c loai s¶n phÈm cña ta th­êng cã mét chÊt l­îng c¶ vÒ néi dung lÉn h×nh thøc rÊt yÕu so víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i ®­îc s¶n xuÊt tõ c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc. Mét vÝ dô ®iÓn h×nh vÒ mÆt ®ã lµ c¸c s¶n phÈm c¬ khi ho¸ cña Viªt Nam. §­îc trang bÞ c«ng nghÖ s¶n xuÊt cña Liªn X« tõ nh÷ng n¨m 60 –70 cña thÕ kû 20, c¸c s¶n phÈn c¬ khÝ cña ta th­êng tá ra kÐm ­u thÕ h¬n so víi c¸c s¶n phÈm cña ®èi thñ c¹nh tranh. KÝch th­íc cång kÒnh h×nh thøc kh«ng ®Ñp, hiÖu xuÊt thÊp hao phÝ nhiªn liÖu lín ®ã lµ c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh cña c¸c s¶n phÈm nµy. Ngoµi s¶n phÈm c¬ khÝ, cßn mét sè rÊt lín c¸c lo¹i s¶n phÈm cña ta ®­îc s¶n xuÊt ra víi chÊt l­îng ch­a ®¹t yªu cÇu trong h«Þ nhËp kinh tÕ vµ thËm chÝ ch­a ®¹t yªu cÇu tiªu chuÈn cho phÐp. Héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®ang më ra mét c¬ héi lín vÒ thÞ tr­êng cho c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay, khi kh¶ n¨ng héi nhËp s¾p thùc sù më ra cho c¸c hµng ho¸, s¶n phÈm vµ dÞch vô cña ta th× c¸c s¶n phÈm nµy phÇn lín l¹i ch­a ®¹t yªu cÇu vÒ c¸c tiªu chuÈn mang tÝnh chÊt ph¸p lý mµ c¸c thÞ tr­êng ë c¸c n­íc ph¸t triÓn ®ßi hái. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ n­íc ta, may mÆc lµ mét ngµnh cã nhiÒu lîi thÕ vÒ c¹nh tranh do tËn dông ®­îc c¸c ­u thÕ vÒ nguån lao ®éng råi dµo . Cã thÓ nãi ®©y lµ mét ngµnh mòi nhän cña nÒn kinh tÕ trong xuÊt khÈu sau DÇu Má, ®em l¹i mét nguÇn ngo¹i tÖ rÊt lín cho nÒn kinh tÕ. Tuy nhiªn, mÆc dï lµ mét h­íng xuÊt khÈu m¹nh cña ta trong thêi kú C«ng nghiÖp Ho¸, HiÖn §¹i Ho¸ §Êt N­íc nh­ng chÝnh c¸c s¶n phÈm May MÆc cña ta nhiÒu khi l¹i ch­a ®¹t ®­îc ®Õn mét tiªu chuÈn cho phÐp th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ EU, Mü, NhËt vµ ch­a kÓ tíi søc c¹nh tranh ngµy mét lín cña c¸c s¶n phÈm may mÆc cña Trung Quèc. Ngoµi thùc tr¹ng vÒ c¸c lo¹i s¶n phÈm kÓ trªn, cã thÓ nãi c¸c vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý (Bao gåm c¶ qu¶n lý vÒ chÊt l­îng) còng ®ãng mét vai trß ¶nh h­ëng lín tíi c¸c thùc tr¹ng trªn. Do míi chuyÓn t­ mét c¬ chÕ qu¶n lý tËp chung quan liªu sang mét nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Çy n¨ng ®éng nªn vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý trong c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu bì ngì vµ tån t¹i nhiÒu bÊt cËp trong qu¶n lý. Nh÷ng bÊt cËp ®ã cã thÓ thÊy do ë c¬ cÊu tæ chøc cång kÒnh, kÐm hiÖu qu¶. B¶n th©n ®· lµ mét c¬ chÕ qu¶n lý mang tÝnh chÊt kÕ ho¹ch ho¸ nh­ng trong c¸c quyÕt ®Þnh quan träng l¹i th­êng thiÕu tÝnh kÕ ho¹ch hoÆc kh«ng thÓ hiÖn mét ®Þnh h­íng kÕ ho¹ch râ rµng ®Æc biÖt lµ c¸c kÕ ho¹ch dµi h¹n mang tÝnh chiÕn l­îc. HiÖn t­îng “giËt gÊu v¸ vai” lµ hiÖn t­îng th­êng thÊy trong kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay. Cã thÓ thÊy râ, viÖc thiÕu t¸c chiÕn l­îc dµi h¹n, thiÕu c¸c kÒ ho¹ch kinh doanh trong qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õ søc c¹nh tranh trong c¸c lo¹i s¶n phÈm vµ chÊt l­îng cña chóng. Vèn vµ lao ®éng – trong s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét phÇn rÊt quan träng cã thÓ nãi ®©y lµ hai nh©n tè ®Çu tiªn khi b­íc vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh c¸c lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô ph¶i cã. MÆc dÇu vËy , nh­ ®· nãi ë trªn ®©y l¹i lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ta. L­îng vèn kh«ng ®ñ lín, c¬ cÊu vèn bÊt hîp lý ®· cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi hÖ thèng s¶n xuÊt kinh doanh vµ chÊt l­îng s¶n phÈm lµm ra do kh«ng kÞp ®Ó ®æi míi vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ s¶n xuÊt. PhÇn nhiÒu trong lùc l­îng lao ®éng råi dµo ë n­íc ta lµ lao ®éng phæ th«ng ch­a qua ®µo t¹o luËt ®µo t¹o kh«ng c¬ b¶n còng lµ mét nguyªn nh©n ¶nh h­ëng tíi chÊt l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra. 1. 2. Mét vµi ®¸nh gi¸ vµ c¸c nguyªn nh©n dÉn ®Õn thùc tr¹ng trªn. MÆc dï cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ tån t¹i nh­ng c¸c doanh nghiÖp viÖt nam trong nç lùc nh»m n©ng cao hiÖu qña s¶n xuÊt kinh doanh, c¶i tiÕn ®æi míi hÖ thèng qu¶n lý n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ t¹o ­u thÕ trong c¹nh tranh ®· thu ®­îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ. VÒ chÊt l­îng s¶n phÈm. Sau khi chuyÓn nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp chung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp vµo xu h­íng ph¸t triÓn chung cña thÕ giíi. ChÊt l­îng s¶n phÈm cña ta cã nhiÒu tiÕn bé ®¸ng kÓ c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam tõ chç ®­îc s¶n xuÊt theo c¸c kÕ ho¹ch cña nhµ n­íc, xa rêi c¸c nguyªn t¾c thÞ tr­êng vµ thÞ hiÕu còng nh­ c¸c nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng dÉn ®Õn chÊt l­îng biÕn d¸ng còng nh­ tÝnh n¨ng vµ c«ng dông chËm ®­îc ®æi míi vµ c¶i tiÕn. Giê ®©y khi ph¸t triÓn trong kinh tÕ thÞ tr­êng d­íi t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ n­íc ngoµi, c¸c s¶n phÈm nµy ®· cã nh÷ng tiÕn bé ro rÖt chÊt l­îng s¶n phÈm ®­îc n©ng cao, ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn vµ hiÖu qu¶ h¬n dÇn ®¸p øng ®­îc c¸c nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng trong n­íc vµ h­íng dÇn ra xuÊt khÈu. ViÖc ¸p dông viÖc qu¶n lý chÊt l­îng ë tÇm vÜ m« b»ng c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng, tiªu chuÈn hiÖu qu¶ còng gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lªn mét tÇm cao míi, b­íc ®Çu cho phÐp c¸c s¶n phÈm nµy cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh v¬i c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i cña c¸c ®èi thñ c¹nh tranh trong khu vùc. Theo ®µ ph¸t triÓn hiÖn t¹i , c¸c s¶n phÈm cña viÖt nam rÊt cã thÓ sÏ chiÕm lÜnh ®­îc mét thÞ tr­êng quèc tÕ réng lín kh«ng nh÷ng trong khu vùc mµ cßn trªn c¶ c¸c thÞ tr­êng quèc tÕ kh¸c nh­ thÞ tr­êng Mü, ThÞ tr­êng EU, thÞ tr­êng NhËt. v. v. . §iÒu nµy ®­îc thÓ hiÖn râ nÐt trong møc t¨ng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng sang c¸c thÞ tr­êng trªn hµng n¨m. VÒ vÊn ®Ò vèn vµ c«ng nghÖ còng nh­ c¸c lÜnh vùc vµ qu¶n lý, lao ®éng vµ ®µo t¹o lao ®éng. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng më theo xu h­íng héi nhËp quèc tÕ vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®ång vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ch¹y vµo . Theo ®ã lµ sù ph¸t triÓn cña vÊn ®Ò khoa häc- kü thuËt vµ c«ng nghÖ ®· lµm thay ®æi toµn bé thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng c«ng nghÖ vµ sau ®ã lµ thÞ tr­êng s¶n phÈm. §©y lµ nh÷ng thay ®æi mang tÝnh chÊt tÝch cùc cho toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi riªng trong viÖc s¶n xuÊt vµ kinh doanh c¸c lo¹i s¶n phÈm víi chÊt l­îng cao h¬n. Nã cho phÐp qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc thùc sù sÏ lµ nh÷ng c¬ héi ph¸t triÓn míi cho kh«ng chØ c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam mµ cho c¶ c¸c Doanh nghiÖp vµ toµn bé hÖ thèng s¶n xuÊt cña nÒn kinh tÕ quèc d©n 2. Th¸ch thøc ®èi víi chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc ng­ìng cöa cña AFTA. 2. 1. §ßi hái cña viÖc ra nhËp AFTA ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Do ®ßi hái cña c¸c hiÖp ­íc còng nh­ c¸c nguyªn t¾c khi tham gia vµo héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nãi chung vµ AFTA nãi riªng. NÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ do ®ã c¶ thÞ tr­êng ViÖt Nam lµ mét nÒn kinh tÕ më vµ mét thÞ tr­êng më réng d·i ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi còng nh­ c¸c nhµ s¶n xuÊt cïng víi c¸c lo¹i s¶n phÈm, hµng ho¸ vµ dÞch vô cña hä. Víi viÖc gia nhËp AFTA, c¸c doanh nghiÖp viÖt nam cïng víi c¸c s¶n phÈm, dÞch vô mµ hä cung øng sÏ ph¶i chÞu mét søc Ðp lín h¬n trong c¹nh tranh tõ phÝa c¸c nhµ cung øng vµ s¶n xuÊt trong khu vùc còng nh­ tõ phÝa s¶n phÈm cña hä. Víi ­u thÕ v­ît chéi vÒ vèn, c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ vÒ c¸c ®¶m b¶o dÞch vô sau b¸n, c¸c s¶n phÈm cña c¸c nhµ cung cÊp ®Õn tõ c¸c n­íc trong khu vùc sÏ trµn vµo thÞ tr­êng n­íc ta khi chóng ta thùc sù hoµ nhËp vµo mét khèi thÞ tr­êng chung, thèng nhÊt. §ã lµ thÞ tr­êng AFTA vµo n¨m 2003 vµ t¹o ra mét søc Ðp c¹nh tranh lín ®èi víi c¸c s¶n phÈm néi ®Þa cïng lo¹i. Nh­ vËy, ®èi víi c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam, ®©y sÏ lµ mét nguy c¬ nÕu chóng ta kh«ng ®æi míi, c¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈp hµng ho¸ cña m×nh. nguy c¬ nµy n»m ë viÖc sÏ ph¶i mÊt ®i mét thÞ phÇn kh«ng nhá trªn mét thÞ tr­êng réng lín ngay khi ta ch­a kÞp ®Þnh h­íng cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh ra c¸c thÞ tr­êng n»m ë bªn ngoµi biªn giíi quèc gia. NÕu chØ xÐt vÒ mÆt nµy më cöa kinh tÕ vµ héi nhËp lµ mét ®iÒu bÊt lîi ®èi víi c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ cña ta. Tuy nhiªn, thùc tÕ ®· chøng minh, mét nÒn kinh tÕ khÐp kÝn mét c¸ch tiªu cùc lµ kh«ng thÓ tån t¹i vµ ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ trong tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸, xu thÕ héi nhËp vµ quèc tÕ ho¸ nh­ hiÖn nay. Héi nhËp vµ më cöa lµ mét tÊt yÕu vµ chØ cã ®¸p øng ®­îc tÝnh tÊt yÕu nµy th× míi cã thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ vµ t¹o ra nh÷ng nguÇn lùc quan träng cho c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. C¹nh tranh lµ mét mét ®Æc tÝnh cè h÷u cña c¬ chÕ thÞ tr­êng, th«ng qua c¹nh tranh c¸c chñ thÓ kinh tÕ míi cã c¬ héi t×m ra cho m×nh mét h­íng ph¸t triÓn, c¬ chÕ thÞ tr­êng kh«ng cßn ý nghÜa g× nÕu thiÕu ®i tÝnh c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ c¹nh tranh trªn mét ph¹m vi réng lín. Cung vËy, c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam hay c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ cao h¬n n÷a lµ ®ßi hái cho c¶ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam sÏ kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÕu nh­ kh«ng tù ®Æt m×nh vµo trong mét m«i tr­êng ®Çy tÝnh chÊt c¹nh tranh nh­ m«i tr­êng mµ xu thÕ héi nhËp vµ hîp t¸c ®Æt ra. Ngoµi ra, cßn mét khÝa c¹nh kh¸c quan träng kh¸c lu«n th«i thóc viÖc ra nhËp AFTA cña c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam ®ã lµ tÝnh chiÕn l­îc trong ho¹ch ®Þnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ë tÇm vÜ m«. Ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cã ®Þnh h­íng l©u dµi ë tÇm vi m« trong c¸c doanh nghiÖp. Thùc vËy, do t¸c ®éng cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau thuéc m«i tr­êng s¶n xuÊt kinh doanh hiÖn ®¹i ®ßi hái c¸c Doanh nghiÖp ph¶i cã mét tÇm nh×n dµi h¬n cho c¸c lo¹i s¶n phÈm cña m×nh ®ang cung cÊp vµ cã thÓ sÏ cung cÊp trong t­¬ng lai viÖc ®Þnh h­íng nµy xÏ gióp cho c¸c doanh nghiÖp l­êng tr­íc ®­îc nh÷ng khã kh¨n vµ nh÷ng nguy c¬ tiÒm Èn trong t­¬ng lai ®ång thêi n¾m b¾t kÞp thêi c¸c c¬ héi cña s¶n xuÊt kinh doanh. Trong khi ®ã, c¸c c¬ héi kinh doanh vµ ph¸t triÓn l¹i n»m chñ yÕu ë c¸c thÞ tr­êng trong khu vùc vµ quèc tÕ trong khi thÞ tr­êng trong n­íc ®· trë nªn b·o hoµ vµ tÝnh chÊt b·o hoµ nµy ®«i khi chØ mang tÝnh tÝnh chÊt côc bé. BiÓu hiÖn râ nÐt cña vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ n»m ë tÝnh chÊt cña thÞ tr­êng c¸c n­íc trong khu vùc víi mét nhu cÇu ®a d¹ng h¬n, kh¶ n¨ng thanh to¸n lín h¬n, trªn mét b×nh diÖn réng h¬n. 2. 2 Th¸ch thøc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam khi tham gia AFTA Khi tham gia vµo thÞ tr­êng AFTA. C¸c doanh nghiÖp viÖt nam cã thÓ cã c¬ héi ®Ó tËn dông c¸c lîi thÕ so s¸nh cung nh­ tranh thñ ®­îc vÒ vèn vµ c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn, bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi ®ã lu«n tån t¹i c¸c th¸ch thøc buéc c¸c Doanh nghiÖp Viªt nam ph¶i gi¶i quyÕt nÕu muèn thµnh c«ng trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Víi thùc tr¹ng hiÖn nay cña c¸c doanh nghiÖp viÖt nam, cã thÓ thÊy mét sè khã kh¨n th¸ch thøc chñ yÕu sau ®©y; - N¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸clo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ cßn thÊp n¨ng xuÊt, hiÖu qu¶ lao ®éng ch­a cao, chÊt l­îng s¶n phÈm vµ dÞch vô ch­a ®¹t yªu cÇu. Víi mét thùc tr¹ng ®a phÇn lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, so víi c¸c doanh nghÞªp kh¸c thuéc c¸c n­íc ASEAN, râ rµng c¸c doanh nghiÖp n­íc ta cßn yÕu h¬n vÒ mäi mÆt. ®iÒu nµy cã thÓ thÊy râ qua c¸c chØ tiªu sau; Tµi s¶n cè ®Þnh b×nh qu©n cho mét lao ®éng cña doanh nghiÖp nhµ n­íc chØ cã 44 triÖu ®ång trong khi ®ã gÇn mét nöa chØ cã kho¶ng 20 triÖu ®ång. Víi 23. 000 Doanh nghiÖp t­ nh©n kh¸c th× con sè nµy chØ b»ng 16% so víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc. H¬n n÷a, víi c¸c trang thiÕt bÞ m¸y mãc lao ®éng, tiªu hao n¨ng l­îng, nguyªn liÖu lín do vËy ®Èy chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng cao tõ 30—50% so víi c¸c ®èi t¸c ASEAN. Lîi nhuËn doanh nghiÖp hiÖn nay tËp chung chñ yÕu vµo c¸c doanh nghiÖp ®éc quyÒn nhµ n­íc trong khi ®ã, nhiÒu doanh nghiÖp kh¸c s¶n xuÊt kh«ng hiÖu qu¶. Mét sè doanh nghiÖp kinh doanh kh«ng cã môc ®Ých dÉn ®Õn t×nh tr¹ng “l·i gi¶, lç thËt” trë nªn phæ biÕn, tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ diÔn ra cßn chËm do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau do vËy kh¶ n¨ng c¹nh tranh, sù thÝch øng mét c¸ch linh ho¹t ®èi víi nh÷ng thay ®æi tõ m«i tr­êng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp cßn yÕu. ChÝnh tõ nh÷ng th¸ch thøc trªn lµm cho chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c doanh nghiÖp viÖt nam cßn ch­a ®ñ m¹nh, ®Ó t¹o ra søc m¹nh c¹nh tranh t­¬ng øng víi c¸c s¶n phÈm cïng lo¹i kh¸c trong khu vùc. - Kh¶ n¨ng c©n ®èi vèn vµ sö dông vèn ®Ó ®Çu t­ vµ t¸i s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp viÖt nam cßn nhiÒu nh÷ng vÊn ®Ò bÊt æn. NÕu so víi kh¶ n¨ng vÒ vèn cña c¸c doanh nghiÖp trong khu vùc, kh¶ n¨ng vÒ vèn cña cña c¸c doanh nghiÖp viÖt nam cßn thÊp, t×nh tr¹ng thiÕu vèn trong c¸c doanh nghiÖp nµy lµ phæ biÕn. ®iÒu nµy cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn vÊn ®Ò ®Çu t­ ®æi míi vµ c¶i tiÕn c«ng nghÖ vµ do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn vÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm. ViÖc kh«ng n¾m b¾t kÞp thêi c¸c c¬ héi kinh doanh trªn thÞ tr­êng ngoµi c¸c lý do kh¸c trong ®ã c¸c lý do vÒ vèn chiÕm mét tû lÖ kh¸ lín. Theo c¸c sè liªô, c¸c doanh nghiÖp viÖt nam cßn thiÕu kho¶ng 20. 000tû ®ång tiÒn vèn ch­a kÓ c¸c nguÇn vèn ®Çu t­ cho c¬ s¬ h¹ tÇng vµ mÆt b»ng s¶n xuÊt. Riªng nguÇn vèn l­u ®éng cña c¸c doanh nghiÖp míi chØ ®¸p øng ®­îc 60% nhu cÇu. ®©y lµ mét th¸ch thøc lín vµ kh«ng dÔ g× gi¶i quyÕt, viÖc vay vèn vµ t×nh h×nh vay vèn ë c¸c Doanh nghiÖp nµy l¹i kh¸c. MÆc dï bÞ thiÕu vèn nghiªm träng nh­ng nhiÒu Doanh nghiÖp l¹i ng¹i vay vèn tõ ng©n hµng hoÆc vay vèn tõ viÖc huy ®éng c¸c nguÇn vèn kh¸c. nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy kh«ng ph¶i lµ do l·i xuÊt cña ng©n hµng qu¸ cao (thùc tÕ th× l·i xuÊt nµy rÊt thÊp)còng lµ do c¸c doanh nghiÖp tá ra yÕu kÐm khi gi¶i ng©n còng nh­ gÆp nhiÒu khã kh¨n khi t×m ®Çu ra cho s¶n phÈm. §©y còng lµ mét khã kh¨n chung ®èi víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp viÖt nam trong b­íc ®Çu cña tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ nãi chung vµ AFTA nãi riªng - Tham gia vµo thÞ tr­êng AFTA chÝnh lµ viÖctham gia vµo mét thÞ tr­êng giµu tiÒm n¨ng nh­ng còng ®Çy biÕn ®éng vµ Èn chøa nhiÒu nguy c¬, nhiÒu rñi ro cã thÓ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸ s¶n. ChÝnh lý do trªn ®ßi hái c¸c Doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i cã sù chuÈn bÞ ®Çy ®ñ cho qu¸ tr×nh héi nhËp, t×m ra ®­îc nh÷ng chiÕn l­îc, ®­a ra ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch øng ®Ó viÖc ra nhËp AFTA cã thÓ thu ®­îc kÕt qu¶ mong muèn. VÊn ®Ò nµy liªn quan ®Õn nhiÒu yÕu tè. Tr­íc hÕt, møc ®é phæ cËp còng nh­ kh¶ n¨ng n¾m b¾t kÞp thêi c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn vÊn ®Ò AFTA ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp cßn thiÕu vµ kh«ng ®ång bé còng nh­ ch­a cã sù thèng nhÊt. Méi dung cña c¸c ch­¬ng tr×nh AFTA cßn mang tÝnh kh¸i qu¸t cao mµ ch­a cã nh÷ng néi dung cô thÓ ®Ó g¾n víi môc tiªu vµ chÝnh s¸ch héi nhËp kinh tÕ cña c¸c Doanh nghiÖp. Ngoµi ra lÞch tr×nh c¾t gi¶m thuÕ theo néi dung cña CEPT vÒ tæng thÓ ®­îc chuÈn bÞ t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ nh­ng c¸c danh môc c¾t gi¶m thuÕ cña tõng doanh nghiÖp triÓn khai cßn chËm ch¹p vµ lóng tóng. Nh×n chung c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a ®Þnh ra ®­îc chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch c¹nh tranh s¶n phÈm ®Ó ®Õn thêi ®iÓm 2006, khi kÕt thóc ch­¬ng tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong khu©n khæ AFTA. C¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng chñ ®éng trong tù do c¹nh tranh ®Ó chiÕm thÞ phÇn tiªu thô s¶n phÈm ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ khu vùc . Ngoµi c¸c th¸ch thøc ®· nªu ë trªn, tr­íc khi tham gia vµo AFTA c¸c Doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i tÝnh ®Õn vµ t×m c¸c biÖn ph¸p gi¶i quyÕt tèt. §ã chÝnh lµ kh¶ n¨ng tiªu thô chËm cña thÞ tr­êng néi ®Þa h¹n chÕ viÖc kÝch thÝch c¸c Doanh nghiÖp n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, c¶i c¸ch c¬ cÊu mÆt hµng, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh. H¹n chÕ nµy còng xuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò chÊt l­îng cña s¶n phÈm cña Doanh nghiÖp cßn nhiÒu ®iÓm ch­a phï hîp so víi nhu c©u vµ yªu cÇu cña kh¸ch hµng néi ®Þa, mÆt kh¸c do søc mua cña thÞ tr­êng trong n­íc gi¶m xót còng lµ mét nguyªn nh©n lµ cho c¸c Doanh nghiÖp bÞ c« ®äng vèn ¶nh h­ëng tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh Doanh vµ do ®ã ¶nh h­ëng tíi vÞ thÕ kinh doanh cña c¸c Doanh nghiÖp trong m«i tr­êng kinh Doanh míi. Trªn ®©y lµ c¸c th¸ch thøc mµ c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ gÆp ph¶i khi tham gia vµo héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ ®Æc biÖt lµ tham gia vµo AFTA. Nnh÷ng th¸ch thøc nµy ®­îc ®Æt ra mét mÆt ®ßi hái c¸c Doanh nghiÖp ph¶i tõng b­íc gi¶i quyÕt cho phï hîp víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh míi mÆt kh¸c nã còng lµ mét ®éng lùc thóc ®Èy c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam tù t×m ra cho m×nh mét h­íng ®i míi víi c¶ nh÷ng chiÕn l­îc kinh doanh lÉn chÊt l­îng s¶n phÈm tõ ®ã héi nhËp mét c¸ch tèt h¬n, thµnh c«ng h¬n vµo AFTA. PhÇn III . Mét sè gi¶i ph¸p Tõ nh÷ng thùc tr¹ng nªu trªn cña toµn bé nÒn kinh tÕ, c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam còng nh­ vÊn ®Ò vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm. C¨n cø vµo c¬ héi ®Æt ra vµ c¸c th¸ch thøc ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt. §Ó thùc hiÖn tèt h¬n viÖc ra nhËp AFTA vµ héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. C¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn cÇn ph¶i thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p mang tinh chÊt chiÕn l­îc sau: 1. C¶i thiÖn vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. §æi míi vµ hiÖu chØnh l¹i c¸c chiÕn l­îc kinh doanh cña c¸c Doanh nghiÖp. Môc ®Ých chÝnh cña gi¶i ph¸p nµy lµ nh»m vµo viÖc n©ng cao n¨ng xuÊt vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ trinh tham gia AFTA. §Ó thùc hiÖn gi¶i ph¸p nµy lÇn l­ît tiÕn hµnh mét c¸ch ®ång bé võa c¶i tiÕn chÊt l­îng võa tiÕn hµnh x©y dùng c¸c chiÕn l­îc kinh doanh cña Doanh nghiÖp. 1.1. C¶i tiÕn vµ n©ng cao chÊt l­îng. ChÊt l­îng lµ nh©n tè bÒn v÷ng nhÊt vµ c¬ b¶n nhÊt lµm nªnsøc m¹nh c¹nh tranh cña mçi Doanh nghiÖp. Kh¼ng ®Þnh vai trß nµy cña chÊt l­îng ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm, cña Doanh nghiÖp tøc lµ ®· thõa nhËn vai trß quyÕt ®Þnh cña chÊt l­îng s¶n phÈm ®èi víi viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt kinh doanh, më réng thÞ phÇn vµ thÞ tr­êng tiªu thô n©ng cao vÞ thÕ cña Doanh nghiÖp trªn c¶ thÞ truêng trong n­íc vµ quèc tÕ. ®Ó thùc hiÖn c¶i tiÕn vµ ®æi míi, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn mét sè biÖn ph¸p cô thÓ kÕt hîp víi c¸c chiÕn l­îc dµi h¹n vµ c¸c kÕ ho¹ch kh¸c. -C¶i tiÕn ph­¬ng thøc qu¶n lý ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng qu¶n lý tµi chÝnh, qu¶n lý c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh»m lµm gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, t¨ng hiÖu qu¶ sö dông vèn. C¸c c¶i tiÕn nµy ph¶i theo h­íng tÝnh gi¶m c¸c bé m¸y, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c bé m¸y qu¶n lý vµ c¸c thñ tôc vÒ tµi chÝnh hay c¸c thñ tôc kh¸c ®Ó cã thÓ thÝch øng nhanh nh¹y víi c¸c thay ®æi cña thÞ tr­êng. Qu¶n lý c¸c yÕu tè ®Çu vµo mét c¸ch chÆt chÔ cã khoa häc lµ tiÒn ®Ò ®Ó gi¶m bít sù l·ng phÝ trong viÖc ph©n phèi còng nh­ sö dông c¸c yÕu tè ®Çu vµo nµy. - §Çu t­ ®æi míi trang thiÕt bÞ m¸y mãc, d©y truyÒn c«ng nghÖ s¶n xuÊt g¾n víi g¾n víi n¨ng lùc ­ñan lý vµ tr×nh ®é tay nghÒ cña c¸n bé c«ng nh©n viªn. ViÖc ®Çu t­ ®æi míi c«ng nghÖ s¶n xuÊt lµ mét chiÕn l­îc l©u dµi cña doanh nghiÖp, cã ¶nh h­ëng tíi toµn bé c¸c mÆt cña ®êi sèng doanh nghiÖp sau nµy chÝnh v× vËy, chiÕn l­îc nµy ph¶i ®­îc xem xÐt mét c¸ch kü l­ìng vµ b»ng c¸c tÝnh to¸n mét c¸ch khoa häc. §æi míi trang thiÕt bÞ m¸y mãc vµ d©y truyÒn s¶n xuÊt c«ng nghÖ chÝnh lµ tiÒn ®Ò cho viÖc thùc hiÖn mét chÊt l­îng mét chÊt l­îng s¶n phÈm cao. -N©ng cao chÊt l­îng dÞch vô phôc vô kh¸ch hµng, më réng m¹ng l­íi tiÕp thÞ ®Ó t¹o thªm gi¸ trÞ cho s¶n phÈm. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p khuyÕch tr­¬ng s¶n phÈm nh­ qu¶ng c¸o trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. §­a ra c¸c th«ng tin vÒ s¶n phÈm ®Õn víi mäi ng­êi gióp mäi ng­êi nhËn thøc mét c¸ch réng d·i, ®Çy ®ñ vµ râ rµng h¬n vÒ s¶n phÈm. ¸p dông c¸c biÖn ph¸p còng nh­ c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng s¶n phÈm hiÖu qu¶ nhÊt. HiÖn nay trªn thùc tÕ tån t¹i nhiÒu nh÷ng hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng còng nh­ c¸c tiªu chuÈn vÒ chÊt l­îng vµo viÖc qu¶n lý. Cô thÓ, ®ã cã thÓ lµ hÖ thèng TQM, TQC. . VV hay c¸c tiªu chuÈn vÒ qu¶n lý chÊt l­îng nh­ Tiªu chuÈn ISO –9000. ISO –14000. . ¸p dông hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng nµo hay c¸c tiªu chuÈn nµo phô thuéc vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ hÖ thèng d©y chuyÒn s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp. TriÓn khai ¸p dông c¸c d©y truyÒn c«ng nghÖ chÝnh lµ chuÈn bÞ c¸c yÕu tè vËt chÊt gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh còng kh«ng chØ chó ý ®Õn yÕu tè nµy mµ cßn ph¶i nhÊn m¹nh ®Õn c¸c hÖ thèng qu¶n lý ®Æc biÖt lµ hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng hay c¸c hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt l­îng kh¸c. Trong qu¸ tr×nh nç lùc nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, c¸c Doanh nghiÖp cßn ph¶i chó ý ®Õn c¸c vÊn ®Ò cô thÓ nh­ phÊn ®Êu ®­a chÊt l­îng s¶n phÈm cña m×nh dÇn ®¹t tíi c¸c tiªu chuÈn quèc gia vµ quèc tÕ, c¶i tiÕn chÊt l­îng bao b× thùc hiÖn m· v¹ch ®èi víi c¸c lo¹i s¶n phÈm. - Ngoµi ra ®Ó s¶n phÈm thùc sù cã chç ®øng trªn thÞ tr­êngth× vÊn ®Ò thùc hiÖn c¸c ®¶m b¶o sau b¸n lµ rÊt quan träng b¶n th©n c¸c hÖ thèng qu¶n lý chÊt l­îng còng nh­ c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng còng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ s¶n phÈm cña m×nh tr­íc ng­êi tiªu dïng trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Trong thùc tÕ, khi ®¸nh gi¸ vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm bao giê ng­êi ta còng ®¸nh gi¸ c¶ chÊt l­îng c¸c dÞch vô ®i b¸n. §©y lµ su h­íng chung vµ ë mét gãc ®é nµo ®ã th× chÊt l­îng dÞch vô nµy co ¶nh h­ëng kh¸ lín tíi chÊt l­îng s¶n phÈm nãi chung vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña Doanh nghiÖp còng nh­ søc c¹nh tranh cña chÝnh lo¹i s¶n phÈm hµng ho¸ ®ã 1.2. X©y dùng chiÕn l­îc Doanh nghiÖp Bªn c¹nh chiÕn l­îc tæng thÓ cña nhµ n­íc, cña c¸c bé c¸c ngµnh chñ qu¶n. Th× Doanh nghiÖp còng ph¶i x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l­îc kinh doanh riªng. Néi dung cña chiÕn l­îc Doanh nghiÖp ph¶i h­íng vµo mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n sau ®©y ; + Ph©n tÝch c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña Doanh nghiÖp trong mèi t­¬ng quan víi c¸c Doanh nghiÖp cïng ngµnh vµ c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. -X¸c ®Þnh c¸c ®Æc ®iÓm kinh tÐ chñ chèt nh­ thÞ tr­êng, thÞ phÇn, c¸c ®iÒu kiÖn cña thÞ tr­êng cña kh¸ch hµng, c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm cña s¶n phÈm, quy m« tèi ­u cña s¶n l­îng. -X¸c ®Þnh c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù ph¸t triÓn cña tõng ngµnh, tõng ®iÒu kiÖn c¹nh tranh, thay ®æi c«ng nghÖ, nguyªn, nhiªn vËt liÖu, ph­¬ng h­íng kinh doanh, su h­íng tiªu thô cña thÞ tr­êng. -Ph©n tÝch c¸c yÕu tè c¹nh tranh chñ yÕu, ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®èi thñ cïng ngµnh vµ c¸c ®èi thñ kh¸c trong mèi quan hÖ víi c¸c nhµ cung cÊp nguyªn vËt liÖu, vèn ®Çu t­, quan hÖ víi kh¸ch hµng. §Æc biÖt trong ph©n tÝch nµy ph¶i nhÊn m¹nh c¸c yÕu tè chÊt l­îng s¶n phÈm, bëi ®©y chÝnh lµ yÕu tè c¬ b¶n ®èi víi kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c Doanh nghiÖp +Nghiªn cøu, dù b¸o vÒ t×nh h×nh vµ sù c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc, khu vùc vµ quèc tÕ trong bèi c¶nh cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. §ång thêi x¸c ®Þnh tr­íc c¸c t¸c ®éng, xu h­íng th­¬ng m¹i chung trªn thÞ tr­êng. +Tõ c¬ së cña c¸c ph©n tÝch trªn, c¸c Doanh nghiÖp viÖt nam cÇn ph¶i x¸c ®Þnh c¸c chiÕn l­îc cô thÓ cña m×nh ®Æc biÖt lµ chiÕn l­îc tËp chung vµo nç lùc c¶i tiÕn, n©ng cao chÊt l­îng gi¶m gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt. T¹o lîi thÕ th«ng qua gi¸ trÞ gia t¨ng cña s¶n phÈm, lùa trän vµ nghiªn cøu thiÕt kÕ c¸c s¶n phÈm míi n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. Ngoµi ra khi x¸c ®Þnh chiÕn l­îc kinh doanh dµi h¹n Doanh nghiÖp cßn ph¶i t¹o ra cho c¸c s¶n ph©mr cña m×nh nh÷ng ®Æc tr­ng riªng vÒ bÝ quyÕt vµ nh·n m¸c s¶n phÈm. 2. Tõng b­íc c¶i thiÖn chÊt l­îng m«i tr­êng kinh doanh cña doanh nghiÖp . M«i tr­êng kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ sù hé tô cña nhiÒu yÕu tè kh¸c nhau bao gåm c¸c biÖn ph¸p vi m« vµ vÜ m« nh»m t¹o cho Doanh nghiÖp biÕt sö dông khai th¸c quy tr×nh tõ s¶n xuÊt ®Õn l­u th«ng hµng ho¸. C¸c yÕu tè nµy bao gåm biÖn ph¸p xóc tiÕn xuÊt, ®Çu t­, c¬ së h¹ tÇng, tr×nh ®é qu¶n lý vµ tay nghÒ, c¸c chÝnh s¸ch hç chî s¶n phÈm … Quan träng h¬n, c¸c Doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh r»ng viÖc ra nhËp AFTA lµ nhiÖm vô cña chÝnh Doanh nghiÖp ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh më cña nÒn kinh tÕ. 3. CÇn cã sù hç trî cña Nhµ N­íc ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh tham gia AFTA. Víi vai trß lµ ng­êi cÇm l¸i nÒn kinh tÕ, ë ph¹m vi vÜ m« nhµ n­íc cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi viÖc ra nhËp AFTA cña c¸c s¶n phÈm cña ViÖt Nam. Vai trß nµy cña nhµ n­íc thÓ hiÖn ë viÖc h­íng c¸c ho¹t ®éng cña m×nh vµo c¸c vÊn ®Ò thóc ®Èy vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ cña ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi vµ khu vùc. ViÖc ®Æt ra c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng trong viÖc qu¶n lý c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng nµy ®ßi hái c¸c Doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn cho c¸c s¶n phÈm cña m×nh tu©n thñ theo. §©y lµ b­íc ®Çu tiªn trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm phï hîp víi tiªu chuÈn quèc tÕ. Nh­ vËy, nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, t¨ng vÞ thÕ c¹nh tranh cña c¸c Doanh nghiÖp, b¶o vÖ c¸c Doanh nghiÖp nµy khái nh÷ng nguy c¬ tiªu cùc cña c¹nh tranh Nhµ n­íc ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc thùc hiÖn tiÕn tr×nh ra nhËp AFTA cña c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam. C¸c biÖn ph¸p cô thÓ mµ ë gãc ®é vÜ m«, Nhµ n­íc cÇn ph¶i thùc hiÖn lµ: T¨ng c­êng sù qu¶n lý ®èi víi c¸c tiªu chuÈn chÊt l­îng trong ngµnh hay lÜnh vùc s¶n phÈm. §Èy m¹nh nghiªn cøu khoa häc kü thuËt ®Çu t­ ®æi míi vÒ mÆt khoa häc- c«ng nghÖ s¶n xuÊt h­íng tíi viÖc cung cÊp cho c¸c Doanh nghiÖp mét nÒn t¶ng vËt chÊt cña viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm. §Èy m¹nh viÖc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng vÒ kinh tÕ – th­¬ng m¹i – khoa häc kü thuËt nh»m thóc ®Èy tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ ®­îc nhanh h¬n vµ m¹nh h¬n. GÊp rót thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c cña AFTA, sím ®­a nÒn kinh tÕ c¸c Doanh nghiÖp vµo tr¹ng th¸i cña mét thÞ tr­êng chung trong khu vùc. 4. KÕt hîp gi÷a viÖc tham gia AFTA víi c¸c h×nh thøc hîp t¸c kinh tÕ kh¸c gi÷a Doanh nghiÖp ViÖt Nam víi c¸c Doanh nghiÖp c¸c n­íc ASEAN. Cã thÓ nãi trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi nãi chung, tham gia vµo AFTA nãi riªng, c¸c Doanh nghiÖp ViÖt nam kh«ng chØ nªn chó ý tíi c¸c vÊn ®Ò c¹nh tranh víi c¸c ®èi thñ kh¸c trong khu vùc, mµ ph¶i coi viÖc hîp t¸c víi hä lµ mét chiÕn l­îc. Nh­ ta ®· biÕt so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh, chÊt l­îng s¶n phÈm cña c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam yÕu h¬n. §iÒu ®ã lµ mét hÖ qu¶ cña mét tr×nh ®é thÊp h¬n vÒ vèn, c«ng nghÖ, qu¶n lý cña ta so víi c¸c ®èi t¸c ASEAN, v× lý do trªn hîp t¸c nh»m häc hái vµ tranh thñ c¸c thÕ m¹nh cña hä, t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, c¶i thiÖn vÞ thÕ c¹nh tranh h¬n. Ngoµi ra viÖc hîp t¸c nµy còng t¹o ra cho ta mét chç dùa nµo ®ã lµm gi¶m ®i c¸c søc Ðp c¹nh tranh tõ bªn ngoµi vµo chÝnh c¸c ­u thÕ c¹nh tranh cña c¸c ®èi t¸c nµy. §ã lµ ý nghÜa chÝnh cña viÖc hîp t¸c, song song víi c¹nh tranhvíi c¸c Doanh nghiÖp, c¸c ®èi t¸c ASEAN kh¸c. kÕt luËn TiÕn tr×nh héi nhËp vµ hîp t¸c kinh tÕ ®· vµ ®ang ®­îc khëi ®éng vµ chë thµnh mét xu h­íng chung , xu h­íng tÊt yÕu cña thêi ®¹i. Thêi ®iÓm ra nhËp khu vùc mËu dÞch tù do §«ng Nam ¸ (AFTA) ®ang tíi gÇn buéc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i ®èi mÆt víi c¸c søc Ðp c¹nh tranh lín vµ tõ nhiÒu phÝa, nhiÒu cÊp ®é. ViÖc trang bÞ cho m×nh mét kh¶ n¨ng c¹nh tranh lµ mét yªu cÇu vµ ®ßi hái kh«ng thÓ thiÕu. VÊn ®Ò c¹nh tranh hiÖn ®¹i ®Æt ra nhiÒu nh÷ng ®ßi hái vÒ c¸c yÕu tè cña c¹nh tranh trong ®ã chÊt l­îng s¶n phÈm lu«n ®­îc coi lµ mét nh©n tè bÒn v÷ng vµ c¬ b¶n nhÊt. ChÝnh v× vËy, viÖc c¶i tiÕn ®æi míi chÊt l­îng s¶n phÈm ®èi víi c¸c Doanh nghiÖp ViÖt Nam tr­íc ng­ìng cöa cña AFTA lµ mét vÊn ®Ò mang ý nghÜa sèng cßn. V× vËy, viÖc lµm râ nh÷ng thùc tr¹nh, nh÷ng tån t¹i, tõ ®ã ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p c¶ ë tÇm vi m« vµ vÜ m« ®èi víi c¸c chÝnh s¸ch c¸c chiÕn l­îc kinh doanh cña Doanh nghiÖp tõ ®ã ®­a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm cã mét ý nghÜa quan träng kh«ng chØ víi c¸c Doanh nghiÖp mµ cßn ®èi víi c¶ nÒn kinh tÕ n­íc ta trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ ra nhËp AFTA. Tµi liÖu tham kh¶o 1) C¸c bµi gi¶ng m«n qu¶n trÞ chÊt l­îng cña thÇy Vò Anh Träng 2) C¸c bµi gi¶ng m«n ThiÕt kÕ hÖ thèng chÊt l­îng cña thÇy Hoµng M¹nh TuÊn 3) C¸c khèi kinh tÕ vµ mËu dÞch trªn thÕ giíi 4) T¹p chÝ Tiªu chuÈn ®o l­êng chÊt l­îng, c¸c sè 1, 2, 4, 6/2001; 8, 12/2000 5) T¹p chÝ Nghiªn cøu §«ng Nam ¸, sè 1,2/2001 6) T¹p chÝ Nghiªn cøu quèc tÕ, sè 8/2000. Môc lôc