Thi công mặt đường ô tô

thay ®æi tõ 9-12%. Bª t«ng nhùa dÎo cã thÓ lµ lo¹i h¹t trung (dmax = 25mm) vµ bª t«ng nhùa h¹t nhá (dmax = 15mm). Líp bª t«ng nhùa dÎo ®Ó lµm mÆt ®−êng th−êng cã chiÒu dµy tõ 3-4cm. Khi r¶i kh«ng cÇn ph¶i lu lÌn. 111 Bª t«ng nhùa cÇn lu lÌn. Tuú theo nhiÖt ®é khi r¶i mµ cã thÓ ph©n ra: - Bª t«ng nhùa r¶i nãng: Cã ®Æc ®iÓm sau: + NhiÖt ®é khi chÕ t¹o: 140 - 1700C. + NhiÖt ®é lóc r¶i kh«ng ®−îc d−íi 100 - 1200C. + Dïng nhùa ®Æc chÕ t¹o tõ dÇu má cã ®é kim lón 40/60, 60/90 hoÆc 90/130 ®Ó chÕ t¹o. + C−êng ®é cña BTN r¶i nãng h×nh thµnh rÊt nhanh. Sau khi lu lÌn xong, mÆt ®−êng nguéi xuèng b»ng nhiÖt ®é kh«ng khÝ lµ xem nh− c¬ b¶n ®J h×nh thµnh. + Ph¶i khèng chÕ thêi gian vËn chuyÓn, r¶i vµ lu lÌn. - Bª t«ng nhùa r¶i Êm: Cã ®Æc ®iÓm sau: + NhiÖt ®é khi chÕ t¹o: 110 - 1300C. + NhiÖt ®é lóc r¶i kh«ng d−íi 60 - 800C. + Dïng nhùa ®Æc chÕ t¹o tõ dÇu má cã ®é kim lón 200/300, 130/200 hoÆc nhùa láng cã tèc ®é ®«ng ®Æc trung b×nh víi ®é nhít C60 5 lµ 130/200. + Tèc ®é h×nh thµnh c−êng ®é cña BTN Êm cã thÓ thay ®æi tõ vµi giê ®Õn 15-20 ngµy ®ªm, tuú thuéc vµo lo¹i nhùa vµ bét kho¸ng sö dông, ®iÒu kiÖn thêi tiÕt, nhiÖt ®é hçn hîp lóc r¶i vµ thµnh phÇn, mËt ®é xe ch¹y trªn ®−êng. + Tuy nhiªn BTN r¶i Êm cã −u ®iÓm lµ cã thÓ thi c«ng trong lóc thêi tiÕt l¹nh, cù ly chuyªn chë xa h¬n BTN r¶i nãng. - Bª t«ng nhùa r¶i nguéi: Cã ®Æc ®iÓm sau: + NhiÖt ®é chÕ t¹o: 110 - 1200C. + NhiÖt ®é løc r¶i cña lo¹i nµy b»ng nhiÖt ®é kh«ng khÝ, kho¶ng 250C. + Dïng nhùa láng cã tèc ®é tèc ®é ®«ng ®Æc trung b×nh víi ®é nhít C60 5 lµ 70/130 hay nhùa ®Æc pha dÇu. + Cã thÓ cÊt gi÷ BTN nguéi ë kho bJi tõ 4 - 8 th¸ng. + Thêi gian h×nh thµnh c−êng ®é cña mÆt ®−êng BTN r¶i nguéi rÊt chËm, cã thÓ tõ 20 - 40 ngµy ®ªm tuú thuéc vµo lo¹i nhùa vµ bét kho¸ng sö dông, vµo ®iÒu kiÖn thêi tiÕt vµ thµnh phÇn, mËt ®é xe ch¹y trªn ®−êng. Do sö dông nhùa ®Æc, cã ®é kim lón thÊp nªn ®é dÝnh b¸m cña nhùa víi ®¸ lín. Do vËy BTN r¶i nãng cã c−êng ®é cao nhÊt, tiÕp ®Õn lµ BTN r¶i Êm vµ cuèi cïng lµ BTN r¶i nguéi. BTN r¶i nãng ®−îc sö dông lµm líp mÆt trªn hay d−íi cña mÆt ®−êng cÊp cao. BTN r¶i nguéi, Êm chØ ®−îc sö dông lµm líp d−íi trong tÇng mÆt cña c¸c lo¹i mÆt ®−êng cÊp cao hay lµm líp mÆt trªn trong cña mÆt ®−êng ®−êng cÊp thÊp h¬n. BTN nguéi th−êng hay sö dông h¬n c¶ trong viÖc duy tu, söa ch÷a mÆt ®−êng nhùa. b) Theo ®é rçng cßn d− (®é rçng sau khi lu lÌn). + BTN chÆt (BTNC): cã ®é rçng cßn d− tõ 3 - 6% thÓ tÝch. Trong thµnh phÇn døt kho¸t ph¶i cã bét kho¸ng. 112 + BTN rçng (BTNR): cã ®é rçng cßn d− tõ >6% ®Õn 10% thÓ tÝch. Trong thµnh phÇn cña hçn hîp th−êng kh«ng cã bét kho¸ng hoÆc bét kho¸ng chØ chiÕm d−íi 4%. Lo¹i BTN rçng chØ dïng cho líp d−íi cña mÆt ®−êng BTN hai líp hoÆc lµm líp mãng. c) Theo hµm l−îng ®¸ d¨m: (xem 22 TCN 211-06) Theo hµm l−îng ®¸ d¨m (®¸ d¨m lµ nh÷ng viªn ®¸ cã kÝch th−íc > 5 mm) bª t«ng nhùa ®−îc ph©n thµnh c¸c lo¹i sau: + Bª t«ng nhùa nhiÒu ®¸ d¨m (ký hiÖu BTN lo¹i A): khi hµm l−îng ®¸ d¨m chiÕm tõ 50- 65% khèi l−îng ®¸ d¨m. + Bª t«ng nhùa võa ®¸ d¨m (ký hiÖu B): khi hµm l−îng ®¸ d¨m chiÕm tõ 35 - 50% khèi l−îng. + Bª t«ng nhùa Ýt ®¸ d¨m (ký hiÖu C): khi hµm l−îng ®¸ d¨m chiÕm tõ 20 - 35% khèi l−îng + Bª t«ng nhùa c¸t (ký hiÖu D): Kh«ng cã ®¸ d¨m. ë vïng khÝ hËu nãng, Ýt m−a vµ khi cã nhiÒu xe nÆng ch¹y nªn dïng BTN nihÒu ®¸ d¨m. Tr¸i l¹i, ë vïng nhiÒu m−a nªn dïng lo¹i Ýt ®¸ d¨m. Cßn BTN c¸t hoµn toµn cã ®ñ c¸c tÝnh chÊt vµ chØ tiªu c¬ lý cÇn thiÕt tho¶ mJn cho viÖc lµm líp mÆt cña ®−êng cÊp cao ë bÊt kú vïng khÝ hËu nµo, nhÊt lµ khi bét kho¸ng ®−îc gia c«ng tr−íc b»ng c¸c chÊt phô gia ho¹t tÝnh bÒ mÆt. BTN c¸t cã kh¶ n¨ng chÞu hao mßn tèt, nh−ng nh−îc ®iÓm cña nã lµ kh¶ n¨ng tù nÌn chÆt kÐm h¬n c¸c lo¹i kh¸c nªn th−êng ®ùc dïng lµm líp trªn cña mÆt ®−êng BTN hai líp, kh«ng dïng ë nh÷ng chç ®−êng giao, n¬i ®ç xe, bÕn bJi. d) Theo cì h¹t lín nhÊt danh ®Þnh cña cÊp phèi ®¸: - BTN h¹t th«: cì h¹t lín nhÊt danh ®Þnh 40 mm. - BTN h¹t trung: cì h¹t lín nhÊt danh ®Þnh 25 mm, - BTN h¹t mÞn: cì h¹t lín nhÊt danh ®Þnh 15 mm, 10mm - BTN c¸t: cì h¹t lín nhÊt danh ®Þnh 5 mm. BTN h¹t th« th−êng lµ BTN rçng, kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt bét kho¸ng, dïng Ýt nhùa nªn gi¸ thµnh h¹ vµ bÒ mÆt cã ®ñ ®é gå ghÒ ®Ó dÝnh b¸m víi líp r¶i trªn nã. Cßn BTN h¹t mÞn lµ lo¹i BTN chÆt nªn cã bÒ mÆt kÝn, chÆt chÏ nhÊt, chèng hao mßn tèt h¬n hai lo¹i h¹t th« vµ h¹t trung. Do vËy th−êng dïng BTN mÞn lµm líp mÆt trªn cïng, BTN th« dïng lµm líp d−íi trong mÆt ®−êng BTN hai líp gåm BTN h¹t th« vµ BTN h¹t mÞn. BTN h¹t trung cã thÓ lµ lo¹i BTN chÆt hay BTN rçng. Nã cã tÝnh chÊt trung gian gi÷a hai lo¹i trªn nªn cã thÓ lµm líp mÆt trªn hay líp d−íi cña líp BTN mÞn. 5.8.5. CÊu t¹o mÆt ®−êng BTN. - §é dèc ngang cña mÆt ®−êng BTN lÊy tõ 1.5 - 2%. §é dèc däc kh«ng nªn qu¸ 6%. Tr−êng hîp ®é dèc däc lín h¬n 6%, cÇn lµm lo¹i BTN cã ®é nh¸m cao hay lµm thªm mét líp l¸ng mÆt cã ®é nh¸m cao lªn líp BTN. - TÇng mÆt BTN cã thÓ mét hoÆc hai líp: 113 + NÕu tÇng mÆt BTN chØ cã mét líp th× nªn chän BTN h¹t trung (cã thÓ còng lµ BTN h¹t mÞn) víi chiÒu dÇy 5-7 cm vµ líp mãng trªn ngay s¸t líp BTN lªn lµm b»ng vËt liÖu cã sö dông nhùa. + NÕu tÇng mÆt BTN gåm hai líp BTN th× líp mÆt nªn chän lµ BTN h¹t mÞn dÇy kho¶ng 3-5 cm, líp d−íi lµ BTN h¹t th« dÇy 5 - 7 cm. Nh− vËy tæng chiÒu dÇy cã thÓ tõ 8-12 cm. - Líp BTN trong mÆt ®−êng BTN mét líp hay líp trªn cña mÆt ®−êng hai líp døt kho¸t ph¶i lµ BTN chÆt, lo¹i I. Líp d−íi trong mÆt ®−êng hai líp th−êng chän BTN rçng, lo¹i I hoÆc lo¹i II. - §Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng cã thÓ lu lÌn chÆt ®−îc th× chiÒu dµy th¶m 1 líp BTN th−êng lµ: 3, 4, 5, 6, 7 cm. Khi mét líp lín h¬n 7 cm th× ph¶i ph©n lµm hai ®Ó thi c«ng. - Líp BTN cã thÓ ®Æt trªn: mãng ®¸ d¨m, CP§D, mÆt ®−êng BTN cò, BTXM, vµ CP§D gia cè xi m¨ng (chiÒu dµy min cña nã ph¶i tõ 12-15cm ®Ó khi tÊm BTXM co giJn v× nhiÖt th× mÆt ®−êng kh«ng bÞ nøt). 5.9. mÆt ®−êng bª t«ng nhùa r¶i nãng. BTN r¶i nãng lµ lo¹i ®−îc sö dông phæ biÕn hiÖn nay ë n−íc ta ®Ó lµm líp mÆt c¸c tuyÕn ®−êng cÊp cao, ®−êng thµnh phè, s©n bay. Do sö dông lo¹i nhùa ®Æc cã ®é nhít lín nªn nã cã c−êng ®é cao, æn ®Þnh tèt víi n−íc, víi nhiÖt ®é vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn thêi tiÕt nãng Èm ë n−íc ta h¬n c¶ so víi c¸c lo¹i mÆt ®−êng r¶i Êm, r¶i. nguéi. 5.9.1. Yªu cÇu vËt liÖu. a) Yªu cÇu víi ®¸ d¨m. - §¸ d¨m dïng chÕ t¹o BTN r¶i nãng ®−îc ph¶i tu©n theo mét thµnh phÇn cÊp phèi nhÊt ®Þnh, lµ lo¹i ®¸ d¨m nghiÒn, ®−îc xay tõ ®¸ t¶ng, ®¸ nói cã c−êng ®é tõ 60-120 MPa. - L−îng ®¸ d¨m mÒm yÕu vµ phong ho¸ kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 10% khèi l−îng ®èi víi BTN líp trªn, kh«ng qu¸ 15% víi líp d−íi. - L−îng h¹t dÑt cña ®¸ d¨m kh«ng ®−îc qu¸ 15% khèi l−îng hçn hîp. - Hµm l−îng bôi, bïn, sÐt trong ®¸ d¨m kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 2% khèi l−îng, trong ®ã hµm l−îng sÐt kh«ng qu¸ 0.05% khèi l−îng ®¸. b) Yªu cÇu víi c¸t. - §Ó chÕ t¹o BTN nãng cã thÓ dïng c¸t thiªn nhiªn hoÆc c¸t xay. §¸ ®Ó xay ra c¸t ph¶i cã c−êng ®é nÐn kh«ng nhá h¬n cña ®¸ dïng ®Ó s¶n xuÊt ra ®¸ d¨m. - C¸t thiªn nhiªn ph¶i cã m« ®uyn ®é lín Mk > 2, tr−êng hîp Mk < 2 th× ph¶i trén thªm c¸t h¹t lín hoÆc c¸t xay tõ ®¸ ra. - §èi víi BTN c¸t, ph¶i dïng c¸t h¹t lín hoÆc h¹t trung cã Mk > 2 vµ hµm l−îng h¹t tõ 5 - 1.25mm kh«ng d−íi 14%. 100 AAAAA M 14,0315,063,025,15,2k ++++ = Trong ®ã: 114 A2,5; A1,25; A0,63; A0,315; A0,14 lµ l−îng c¸t cßn l¹i toµn bé trªn c¸c sµng cã kÝch th−íc m¾t sµng lµ: 2,5; 1,25; 0,63; 0,315; 0,14mm tÝnh theo phÇn tr¨m khèi l−îng. - HÖ sè ®−¬ng l−îng c¸t (ES) cña phÇn cì h¹t 0 - 4.75mm trong c¸t thiªn nhiªn ph¶i lín h¬n 80, trong c¸t xay ph¶i lín h¬n 50, - C¸t ph¶i s¹ch, l−îng bôi, bïn sÐt trong c¸t kh«ng qu¸ 3% theo khèi l−îng trong c¸t thiªn nhiªn, kh«ng qu¸ 7% trong c¸t xay, trong ®ã l−îng sÐt kh«ng qu¸ 0.5%. C¸t kh«ng ®−îc c¸c lÉn t¹p chÊt h÷u c¬, chÊt g©y ¨n mßn. c) Yªu cÇu víi bét kho¸ng. - Bét kho¸ng ®−îc nghiÒn tõ ®¸ cacbonat (®¸ v«i canxit, ®«l«mÝt, ®¸ dÇu,...) cã c−êng ®é nÐn kh«ng nhá h¬n 20MPa. Tèt nhÊt nªn dïng bét kho¸ng nghiÒn tõ ®¸ cã nguån gèc gièng ®¸ d¨m. - §¸ cacbon¸t s¶n xuÊt bét kho¸ng ph¶i s¹ch, hµm l−îng bôi, bïn, sÐt kh«ng qu¸ 5% theo khèi l−îng. - Bét kho¸ng yªu cÇu ph¶i t¬i, kh«. B¶ng c¸c chØ tiªu kü thuËt cña bét kho¸ng nghiÒn tõ ®¸ cacbonat. C¸c chØ tiªu TrÞ sè Ph−¬ng ph¸p thÝ nghiÖm 1. Thµnh phÇn cì h¹t, % khèi l−îng - Nhá h¬n 1.25 mm - Nhá h¬n 0.315 mm - Nhá h¬n 0.071 mm 100 ≥ 90 ≥ 70 (1) 22TCN 63 - 90 2. §é rçng, % thÓ tÝch ≤ 35 22 TCN 58 - 84 3. §é në cña mÉu chÕ t¹o b»ng hçn hîp bét kho¸ng vµ nhùa, % ≤ 2.5 22 TCN 63 - 90 4. §é Èm, % khèi l−îng ≤ 1.0 22 TCN 63 - 90 5. Kh¶ n¨ng hót nhùa cña bét kho¸ng, KHN (l−îng bét kho¸ng cã thÓ hót hÕt 15g bitum m¸c 60/70) ≥ 40 g NFP 98 - 256 6. Kh¶ n¨ng lµm cøng nhùa cña bét kh¸ng (lµ hiÖu sè gi÷a nhiÖt ®é mÒm cña v÷a nhùa cã tû lÖ 40% theo träng l−îng lµ nhùa m¸c 60/70 vµ 60% lµ bét kho¸ng víi nhiÖt ®é mÒm cña nhùa cïng m¸c 60/70) 100≤∆TNDM ≤ 200C (2) 22 TCN 63 - 84 (ThÝ nghiÖm vßng bi) Ghi chó: (1) NÕu bét kho¸ng xay tõ ®¸ cã Rn ≥ 40 MPa th× cho phÐp gi¶m ®i 5% (2) ThÝ nghiÖm ch−a b¾t buéc d) Yªu cÇu víi nhùa. - Nhùa ®−êng dïng chÕ t¹o hçn hîp BTN r¶i nãng lµ lo¹i nhùa ®−êng ®Æc gèc dÇu má. - Nhùa ®Æc ®Ó chÕ t¹o BTN r¶i nãng ph¶i th−êng dïng lµ lo¹i cã ®é kim lón 40/60, 60/70 víi líp trªn vµ 60/70, 70/100 víi líp d−íi. - Nhùa ph¶i s¹ch, kh«ng lÉn n−íc vµ t¹p chÊt. 115 - Tr−íc khi sö dông nhùa ph¶i cã hå s¬ vÒ c¸c chØ tiªu kü thuËt cña c¸c lo¹i nhùa sÏ dïng vµ ph¶i thÝ nghiÖm l¹i nh− qui ®Þnh. 5.9.2. Thi c«ng c¸c líp mÆt ®−êng Bª t«ng nhùa. a) Phèi hîp c¸c c«ng viÖc ®Ó thi c«ng. Ph¶i ®¶m b¶o nhÞp nhµng ho¹t ®éng cña tr¹m trén, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn hçn hîp ra hiÖn tr−êng, thiÕt bÞ r¶i vµ ph−¬ng tiÖn lu lÌn. Do vËy tr−íc khi thi c«ng ph¶i thiÕt kÕ s¬ ®å tæ chøc thi c«ng chi tiÕt. b) §iÒu kiÖn thi c«ng. - ChØ ®−îc thi c«ng mÆt ®−êng BTN trong nh÷ng ngµy kh«ng m−a, mãng ®−êng kh« r¸o vµ nhiÖt ®é kh«ng khÝ trªn + 50C. - Trong nh÷ng ngµy ®Çu thi c«ng hoÆc khi sö dông mét lo¹i BTN míi ph¶i tiÕn hµnh thi c«ng thö mét ®o¹n ®Ó kiÓm tra vµ x¸c ®Þnh c«ng nghÖ cña qu¸ tr×nh r¶i, lu lÌn råi míi ¸p dông cho ®¹i trµ. §o¹n thi c«ng thö ph¶i dïng Ýt nhÊt 80 tÊn hçn hîp BTN. NÕu ®o¹n thö ch−a ®¹t yªu cÇu chÊt l−îng, nhÊt lµ vÒ ®é chÆt, ®é b»ng ph¼ng th× ph¶i lµm mét ®o¹n thö kh¸c víi sù ®iÒu chØnh c«ng nghÖ r¶i, lu lÌn cho ®Õn khi ®¹t ®−îc chÊt l−îng yªu cÇu. c) ChuÈn bÞ líp mãng. - Tr−íc khi r¶i BTN ph¶i lµm s¹ch, kh« vµ b»ng ph¼ng bÒ mÆt líp mãng (hoÆc mÆt ®−êng cò), xö lý ®é dèc ngang ®óng yªu cÇu thiÕt kÕ. - C¸c c«ng viÖc söa ch÷a chç låi lâm, v¸ æ gµ, bï vªnh mÆt ®−êng cò nÕu dïng hçn hîp ®¸ nhùa r¶i nguéi hoÆc BTN r¶i nguéi ph¶i ®−îc tiÕn hµnh tr−íc khi r¶i líp BTN nãng kh«ng Ýt h¬n 15 ngµy ®Ó vËt liÖu vµ æ gµ nµy ®−îc lÌn Ðp chÆt. NÕu dïng hçn hîp ®¸ nhùa r¶i nãng hoÆc BTN r¶i nãng th× chØ cÇn ®Çm lÌn chÆt ngay tr−íc khi thi c«ng líp BTN. - ChØ cho phÐp r¶i BTN khi cao ®é mÆt líp mãng, ®é b»ng ph¼ng, ®é dèc ngang, ®é dèc däc cã sai sè n»m trong ph¹m vi nh− b¶ng sau: C¸c ®Æc tr−ng cña líp mãng Sai sè cho phÐp Dông cô vµ ph−¬ng ph¸p kiÓm tra Cao ®é líp mãng + 5mm, - 10mm B»ng m¸y thuû b×nh, mia §é b»ng ph¼ng d−íi th−íc 3 m ≤ 5 mm 22 TCN 016 - 79 §é dèc ngang, sai kh«ng qu¸ ± 0.2% B»ng m¸y thuû b×nh, mia hoÆc th−íc ®« ®é dèc ngang §é dèc däc trªn ®o¹n dµi 25 m, sai kh«ng qu¸ ± 0.1 % B»ng m¸y thuû b×nh, mia - Tr−íc khi r¶i líp BTN lªn trªn líp mãng hoÆc mÆt ®−êng cò ®J ®−îc söa ch÷a, lµm vÖ sinh, ph¶i t−íi mét líp nhùa dÝnh b¸m. Tuú theo lo¹i mãng vµ tr¹ng th¸i mµ l−îng nhùa thÊm b¸m thay ®æi tõ 0.8 - 1.3 lÝt/m2. Dïng nhùa láng ®«ng ®Æc nhanh hoÆc ®«ng ®Æc võa (RC-70, MC-70); dïng nhò t−¬ng ph©n tÝch chËm (nhò t−¬ng cation CSS-1, nhò t−¬ng anion SS-1) hay dïng nhùa ®Æc 60/70 pha víi dÇu ho¶ theo tØ lÖ dÇu/ nhùa ®Æc = 80/ 100 theo träng l−îng, t−íi nhùa pha dÇu ë nhiÖt ®é 450 C ± 100C. 116 - Trªn c¸c líp mãng cã dïng nhùa (thÊm nhËp, l¸ng nhùa,...) võa míi thi c«ng xong hoÆc trªn líp BTN thø nhÊt võa míi r¶i xong cßn s¹ch vµ kh« r¸o th× chØ cÇn t−íi nhùa láng RC-70, MC-70; nhò t−¬ng CSS-1, SS-1 hay nhùa ®Æc 60/70 pha dÇu ho¶ víi tØ lÖ dÇu ho¶/ nhùa ®Æc = 25/ 100, víi hµm l−îng 0.2 - 0.5 l/m2 - Ph¶i t−íi tr−íc ®é 4 – 6h ®Ó nhùa láng ®«ng ®Æc l¹i hay nhò t−¬ng ph©n t¸ch xong míi ®−îc r¶i líp BTN lªn trªn. - Ph¶i ®Þnh vÞ trÝ vµ cao ®é r¶i ë hai mÐp mÆt ®−êng ®óng víi thiÕt kÕ. Khi cã ®¸ vØa 2 bªn cÇn ®¸nh dÊu cao ®é r¶i vµ quÐt líp nhùa láng (hoÆc nhò t−¬ng) ë thµnh ®¸ vØa, kiÓm tra cao ®é b»ng m¸y thuû b×nh. - Khi dïng m¸y r¶i cã bé phËn tù ®éng ®iÒu chØnh cao ®é lóc r¶i, cÇn chuÈn bÞ cÈn thËn c¸c ®−êng chuÈn ®Ó ®Þnh cao ®é lóc r¶i: ®−êng chuÈn cã thÓ dïng d©y c¨ng thËt th¼ng hoÆc ®Æt thanh ray lµ ®−êng chuÈn ®Æt däc theo hai bªn mÐp vÖt r¶i. d) VËn chuyÓn hçn hîp BTN. - Dïng «t« tù ®æ vËn chuyÓn hçn hîp BTN. Chän t¶i träng vµ sè l−îng cña «t« phï hîp víi c«ng suÊt cña tr¹m trén, víi m¸y r¶i vµ cù ly vËn chuyÓn, ®¶m b¶o sù liªn tôc, nhÞp nhµng gi÷a c¸c kh©u. - Cù ly vËn chuyÓn ph¶i chän sao cho nhiÖt ®é cña hçn hîp ®Õn n¬i r¶i kh«ng thÊp h¬n 1200C. - Thïng xe ph¶i kÝn, s¹ch, cã quÐt líp máng dung dÞch xµ phßng vµo ®¸y, thµnh thïng xe hoÆc dÇu chèng dÝnh b¸m. Kh«ng ®−îc dïng dÇu mazut hay c¸c dung m«i hoµ tan ®−îc nhùa. Xe vËn chuyÓn hçn hîp BTN ph¶i cã b¹t che kÝn ®Ó gi÷ nhiÖt, chèng m−a. - Tr−íc khi ®æ hçn hîp vµo m¸y r¶i ph¶i kiÓm ta nhiÖt ®é cña BTN b»ng nhiÖt kÕ, nÕu nhiÖt ®é d−íi 1200C th× ph¶i lo¹i. - Thêi gian vËn chuyÓn cña BTN r¶i nãng trªn ®−êng nãi chung kh«ng nªn qu¸ 1.5 tiÕng. e) R¶i hçn hîp BTN. ChØ ®−îc r¶i BTN nãng b»ng m¸y r¶i chuyªn dông, ë nh÷ng chç hÑp kh«ng r¶i ®−îc b»ng m¸y th× cho phÐp r¶i b»ng thñ c«ng. HÖ sè lu lÌn cña BTN r¶i nãng lÊy b»ng 1.35 - 1.45 R¶i b»ng m¸y r¶i: - Tuú theo bÒ réng mÆt ®−êng, nªn dïng 2 hoÆc 3 m¸y r¶i ho¹t ®éng ®ång thêi trªn 2 hoÆc 3 vÖt r¶i. C¸c m¸y r¶i nµy ®i tr−íc sau c¸ch nhau 10 - 20 m. NÕu chØ dïng mét m¸y nh−ng r¶i hai vÖt ®ång thêi, th× ph¶i r¶i theo ph−¬ng ph¸p so le, bÒ dµi cña mçi ®o¹n tõ 25 - 80 m t−¬ng øng víi nhiÖt ®é kh«ng khÝ lóc r¶i lµ 50C - 300C III I II IV L 117 H×nh 5.4. S¬ ®å r¶i bª t«ng nhùa khi cã mét m¸y r¶i. - Khi b¾t ®Çu ca lµm viÖc, cho m¸y r¶i ho¹t ®éng kh«ng t¶i 10 - 15 phót ®Ó kiÓm tra m¸y, sù ho¹t ®éng cña guång xo¾n, b¨ng chuyÒn, ®èt nãng tÊm lµ. - ¤t« chë hçn hîp ®i lïi tíi phÔu m¸y r¶i, b¸nh xe tiÕp xóc ®Òu vµ nhÑ nhµng víi 2 trôc l¨n cña m¸y r¶i. Sau ®ã ®iÒu khiÓn cho thïng ben «t« ®æ tõ tõ hçn hîp BTN xuèng gi÷a phÔu m¸y r¶i. Xe ®Ó sè 0, m¸y r¶i sÏ ®Èy «t« tõ tõ vÒ phÝa tr−íc cïng m¸y r¶i. - Khi hçn hîp ®J ph©n ®Òu däc theo guång xo¾n cña m¸y r¶i vµ ngËp tíi 2/3 chiÒu cao guång xo¾n th× m¸y b¾t ®Çu tiÕn vÒ phÝa tr−íc theo vÖt qui ®Þnh. Trong suèt qu¸ tr×nh r¶i hçn hîp BTN ph¶i lu«n th−êng xuyªn ngËp 2/3 chiÒu cao guång xo¾n. - Trong suèt thêi gian r¶i hçn hîp BTN nãng, b¾t buéc ph¶i ®Ó thanh ®Çm cña m¸y r¶i lu«n ho¹t ®éng. - Tèc ®é m¸y r¶i thÝch hîp ®−îc chän c¨n cø theo bÒ dÇy líp r¶i, vµo n¨ng suÊt m¸y trén, vµo kh¶ n¨ng chuyªn chë kÞp thêi BTN cña «t«. Khi n¨ng suÊt cña c¸c tr¹m trén thÊp h¬n n¨ng suÊt m¸y r¶i th× chän tèc ®é cña m¸y r¶i nhá ®Ó gi¶m thiÓu sè lÇn dõng ®îi cña m¸y r¶i. Tèc ®é cµng cao khi líp r¶i cµng máng vµ BTN cµng linh ®éng. H×nh 5.5. ¤ t« ®æ trùc tiÕp hçn hîp vµo m¸y r¶i. - Trong c¶ qu¸ tr×nh r¶i, ph¶i gi÷ tèc ®é m¸y r¶i thËt ®Òu. - Trªn nh÷ng ®o¹n cã ®é dèc > 4%, ph¶i tiÕn hµnh r¶i BTN tõ ch©n dèc lªn. - Ph¶i th−êng xuyªn kiÓm tra bÒ dÇy cña líp BTN b»ng que s¾t ®Ó ®iÒu chØnh kÞp thêi bÒ dÇy r¶i. - Khi m¸y r¶i lµm viÖc, bè trÝ c«ng nh©n cÇm dông cô theo m¸y ®Ó phô gióp c¸c c«ng viÖc nh−: + TÐ phñ hçn hîp h¹t nhá lÊy tõ trong phÔu m¸y r¶i, t¹o thµnh líp máng däc theo mèi nèi, san ®Òu c¸c chç låi lâm, rç cña mèi nèi tr−íc khi lu lÌn (nh÷ng ®o¹n mÐp hai bªn sau khi m¸y r¶i ®J ®i qua) 118 + Xóc ®µo bá chç míi r¶i bÞ qu¸ thiÕu hoÆc qu¸ thõa nhùa, san lÊp nh÷ng chç ®ã b»ng hçn hîp ®óng tiªu chuÈn. + Gät bá, bï phô nh÷ng chç lèi lâm côc bé trªn bÒ mÆt líp BTN. - Khi ph¶i r¶i 1 vÖt dµi liªn tôc cã bÒ réng lín h¬n bÒ réng cña m¸y kho¶ng 40-50 cm th× ®−îc phÐp më m¸ thÐp bµn èp ë 2 ®Çu guång xo¾n ®Ó t¨ng chiÒu ngang vÖt r¶i cña m¸y. Lóc nµy cÇn ®Æt thanh ch¾n b»ng gç hoÆc ray cã chiÒu cao b»ng bÒ dµy r¶i däc theo hai bªn mÐp. C¸c thanh nµy ph¶i ®−îc ghim chÆt xuèng mÆt ®−êng. - C¸c vÖt dõng thi c«ng cuèi ngµy: cuèi ngµy lµm viÖc, m¸y r¶i ph¶i ch¹y kh«ng t¶i ra qu¸ vÖt r¶i kho¶ng 5-7 m míi ®−îc dõng l¹i. Dïng bµn trang nãng, cµo s¾t nãng vun vÐt cho mÐp cuèi vÖt r¶i ®ñ chiÒu dÇy vµ thµnh mét ®−êng th¼ng, th¼ng gãc v¬i tim ®−êng. Sau khi lu lÌn xong phÇn nµy, ph¶i x¾n bá mét phÇn hçn hîp theo mét mÆt ph¼ng th¼ng ®øng, vu«ng gãc víi tim ®−êng ®Ó t¹o ra mét vÖt dõng thi c«ng hoµn chØnh. - Truíc khi r¶i tiÕp ph¶i söa sang l¹i mÐp chç nèi tiÕp däc vµ ngang: quÐt mét líp máng nhùa láng ®«ng ®Æc võa hay nhò t−¬ng nhùa ®−êng ph©n tÝch nhanh hay sÊy nãng chç nèi tiÕp b»ng thiÕt bÞ chuyªn dông ®Ó b¶o ®¶m sù dÝnh kÕt tèt gi÷a hai vÖt r¶i cò vµ míi. - Khe nèi däc ë líp trªn vµ líp d−íi ph¶i so le nhau Ýt nhÊt 20 cm. Khe nèi ngang ë líp trªn vµ d−íi c¸ch nhau Ýt nhÊt 1m. NÕu líp trªn lµ BTN, líp d−íi ngay s¸t lµ vËt liÖu ®¸ gia cè xi m¨ng th× vÞ trÝ khe nèi cña hai líp còng tu©n theo nguyªn t¾c trªn. R¶i thñ c«ng: - Dïng xÎng xóc hçn hîp, ®æ thÊp tay. Kh«ng ®−îc hÊt tõ xa ®Ó hçn hîp kh«ng bÞ ph©n tÇng. - Dïng cµo, bµn trang tr¶i ®Òu thµnh mét líp b»ng ph¼ng, ®¹t ®é dèc mui luyÖn vµ chiÒu dµy r¶i h1 = (1.35 - 1.45)h, h: chiÒu dµy thiÕt kÕ. - R¶i thñ c«ng ®ång thêi víi m¸y r¶i bªn ngoµi ®Ó cã thÓ chung vÖt lu lÌn, ®¶m b¶o cho mÆt ®−êng kh«ng cã vÕt nèi. f) Lu lÌn líp BTN. - Tr−íc khi lu lÌn ph¶i thiÕt kÕ s¬ ®å lu lÌn hîp lý. Sè l−ît lu lÌn qua mét ®iÓm ®−îc x¸c ®Þnh trªn ®o¹n thi c«ng thö. - ViÖc lu lÌn BTN r¶i nãng cã thÓ dïng c¸c lo¹i lu: + Lu b¸nh h¬i phèi hîp lu b¸nh cøng. + Lu rung vµ phèi hîp lu b¸nh cøng + Lu rung kÕt hîp lu b¸nh h¬i. - M¸y r¶i hçn hîp BTN xong ®Õn ®©u lµ m¸y lu ph¶i tiÕn hµnh theo s¸t ®Ó lu lÌn ngay ®Õn ®Êy. CÇn tranh thñ lu lÌn xong khi hçn hîp cßn ë nhiÖt ®é lu lÌn cã hiÖu qu¶. NhiÖt ®é lu lÌn cã hiÖu qu¶ nhÊt cña hçn hîp BTN nãng lµ 130 - 1400C, khi nhiÖt ®é cña líp BTN h¹ xuèng d−íi 700C th× viÖc lu lÌn kh«ng cßn hiÖu qu¶ n÷a. - Trong qu¸ tr×nh lu, ®èi víi lu b¸nh s¾t ph¶i th−êng xuyªn lµm Èm b¸nh s¾t b»ng n−íc ®Ó tr¸nh hiÖn t−îng BTN bÞ bãc mÆt dÝnh vµo b¸nh s¾t. §èi víi lu b¸nh h¬i, dïng dÇu chèng dÝnh b¸m b«i vµi l−ît ®Çu, vÒ sau khi nhiÖt ®é lèp xÊp xØ b»ng nhiÖt ®é BTN th× sÏ kh«ng x¶y ra hiÖn 119 t−îng dÝnh b¸m n÷a. Kh«ng ®−îc dïng dÇu mazut b«i vµo b¸nh xe lu (tÊt c¶ c¸c lo¹i lu) ®Ó chèng dÝnh b¸m. - VÖt b¸nh lu ph¶i chång lªn nhau Ýt nhÊt lµ 20 cm. Tr−êng hîp r¶i theo ph−¬ng ph¸p so le, khi lu ë vÖt r¶i thø nhÊt cÇn chõa l¹i mét d¶i réng chõng 10 cm ®Ó sau lu cïng víi vÖt r¶i thø hai, nh»m lµm cho khe nèi däc ®−îc liÒn. - Khi m¸y lu khëi ®éng, ®æi h−íng tiÕn lui th× thao t¸c ph¶i nhÑ nhµng. M¸y lu kh«ng ®ù¬c dõng l¹i trªn líp BTN ch−a lu lÌn chÆt vµ ch−a nguéi h¼n. - Sau mét l−ît lu ®Çu tiªn, ph¶i kiÓm tra ngay ®é b»ng ph¼ng b»ng th−íc 3 m, bæ khuyÕt ngay nh÷ng chç låi lâm. - Trong khi lu lÌn, nÕu thÊy líp BTN bÞ nøt nÎ ph¶i t×m nguyªn nh©n ®Ó söa ch÷a kÞp thêi. Chó ý:- Tr−êng hîp m¸y ®ang r¶i bÞ háng, thêi gian söa ch÷a ph¶i kÐo dµi hµng giê th× ph¶i b¸o ngay vÒ tr¹m trén, t¹m ngõng cung cÊp hçn hîp. Khi nµy cho phÐp dïng m¸y san tù hµnh ®Ó san tiÕp sè vËt liÖu cßn l¹i nÕu chiÒu dÇy líp BTN > 4 cm hoÆc r¶i nèt b»ng thñ c«ng khi hçn hîp vËt liÖu cßn l¹i kh«ng nhiÒu vµ ph¶i lµm vÖt dõng thi c«ng - Tr−êng hîp ®ang r¶i bÞ gÆp m−a: + B¸o ngay vÒ tr¹m trén t¹m ngõng cung cÊp + Khi líp BTN ®J ®−îc lu lÌn ®Õn kho¶ng 2/3 ®é chÆt yªu cÇu th× cho phÐp tiÕp tôc lu trong m−a cho hÕt sè l−ît lu lÌn yªu cÇu. + Khi líp BTN ch−a lu lÌn ®¹t ®−îc 2/3 ®é chÆt yªu cÇu th× ngõng lu, san bá hçn hîp ra khái ph¹m vi mÆt ®−êng. ChØ khi nµo mÆt ®−êng kh« r¸o l¹i th× míi ®−îc thi r¶i tiÕp. + Sau khi thi m−a xong, khi cÇn thiÕt thi c«ng gÊp, cho xe chë c¸t rang nãng ë tr¹m trén (170 - 1800C) ®Õn r¶i mét líp dµy kho¶ng 2 cm lªn mÆt ®−êng ®Ó lµm kh«. Sau ®ã quÐt s¹ch c¸t ra khái mÆt ®−êng, t−íi nhùa dÝnh b¸m råi tiÕp tôc r¶i hçn hîp BTN. Còng cã thÓ dïng m¸y h¬i Ðp vµ ®Ìn khß ®Ó lµm kh« mÆt ®−êng. 5.9.3. Gi¸m s¸t, kiÓm tra vµ nghiÖm thu. a) KiÓm tra, gi¸m s¸t. ViÖc gi¸m s¸t, kiÓm tra ph¶i tiÕn hµnh th−êng xuyªn tiÕn hµnh tr−íc, trong vµ sau khi thi c«ng. KiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc chÕ t¹o BTN ë tr¹m trén. - KiÓm tra sù ho¹t ®éng b×nh th−êng cña m¸y mãc thiÕt bÞ tr¹m trén. §Æc biÖt lµ sù chÝnh x¸c cña hÖ thèng c©n ®ong. - KiÓm tra c¸c chØ tiªu kü thuËt cña vËt liÖu ®−a vµo chÕ t¹o hçn hîp. - KiÓm tra chÊt l−îng cña BTN khi rêi tr¹m trén. + KiÓm tra nhiÖt ®é cña hçn hîp sau mçi mÎ trén + KiÓm tra c¸c chØ tiªu c¬ lý cña hçn hîp BTN. + KiÓm tra thµnh phÇn cÊp phèi h¹t vµ hµm l−¬ng nhùa cña hçn hîp sau khi trén víi cÊp phèi h¹t, hµm l−îng nhùa thiÕt kÕ. Dung sai cña hçn hîp thùc tÕ so víi qui ®Þnh trong thiÕt kÕ nh− sau. Dung sai cho phÐp cña cÊp phèi h¹t vµ l−îng nhùa cña hçn hîp thùc tÕ so víi thiÕt kÕ. 120 Cì h¹t Dung sai cho phÐp, % Ph−¬ng ph¸p kiÓm tra Cì h¹t lín h¬n15 mm trë lªn ± 8 B»ng sµng Cì h¹t tõ 10 - 15 mm ± 7 Cì h¹t tõ 2.5 - 1.25 mm ± 6 Cì h¹t tõ 0.63 - 0.315 mm ± 5 Cì h¹t nhá h¬n hoÆc b»ng 0.071mm ± 2 Hµm l−îng nhùa ± 0.1 KiÓm tra hiÖn tr−êng tr−íc khi r¶i BTN: kiÓm tra líp mãng: ®é b»ng ph¼ng, cao ®é... KiÓm tra trong khi r¶i vµ lu lÌn: - KiÓm tra nhiÖt ®é tr−íc khi ®æ vµo m¸y r¶i - KiÓm tra chÊt l−îng vËt liÖu xem cã bÞ ph©n tÇng cña mçi chuyÕn xe chë ®Õn. - Trong khi r¶i ph¶i th−êng xuyªn kiÓm tra bÒ dÇy cña líp BTN r¶i. b) NghiÖm thu mÆt ®−êng Bª t«ng nhùa. NghiÖm thu kÝch th−íc h×nh häc: - BÒ réng mÆt ®−êng: b»ng th−íc thÐp, sai sè cho phÐp ± 5 cm, tæng sè c¸c chç hÑp kh«ng v−ît qu¸ 5% chiÒu dµi ®o¹n ®−êng. - BÒ dÇy: b»ng ph−¬ng ph¸p cao ®¹c hay khoan mÉu. Sai sè chiÒu dÇy kh«ng qu¸ ±10% víi líp d−íi, ± 8% víi líp trªn vµ ± 5% víi líp mÆt r¶i b»ng m¸y cã ®iÒu chØnh tù ®éng, ®iÒu nµy ¸p dông cho 95% trong tæng sè ®iÓm ®o, cßn l¹i 5% cho phÐp kh«ng v−ît qu¸ 10 mm. - §é dèc ngang cu¶ mÆt ®−êng BTN: ®èi víi líp d−íi kh«ng qu¸ ± 0.005, kh«ng qu¸ ±0.0025 víi líp trªn. §iÒu nµy ¸p dông cho 95% ®iÓm ®o. - §é dèc däc: cao ®¹c däc tim ®−êng: kh«ng qu¸ -10 mm víi líp d−íi, kh«ng qu¸ ± 5 mm víi líp trªn. ¸p dông cho 95% ®iÓm ®o. KiÓm tra ®é b»ng ph¼ng: dïng th−íc gç dµi 3 m. Nªn dïng m¸y ®o hiÖn ®¹i ®Ó kiÓm tra ®é b»ng ph¼ng: nh− m¸y ph©n tÝch tr¾c däc (APL), m¸y ®o xãc (Bl),.... §é b»ng ph¼ng tÝnh theo chØ sè b»ng ph¼ng quèc tÕ IRI ph¶i ≤ 2. §é nh¸m: B»ng ph−¬ng ph¸p r¾c c¸t. Yªu cÇu chiÒu cao (Htb) ≥ 0.4 mm Nªn dïng c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i nh− xe ®o lùc, thiÕt bÞ con l¾c Anh, chôp ¶nh...®Ó x¸c ®Þnh ®é nh¸m cña mÆt ®−êng. §é chÆt lu lÌn: HÖ sè ®é ch¨t lu lÌn K cña líp mÆt ®−êng sau khi lu lÌn kh«ng ®−îc nhë h¬n 0.98 K = γtn/ γo Trong ®ã: γtn: dung träng trung b×nh cña BTN sau khi thi c«ng ngoµi hiÖn tr−êng. Th−êng khoan lÊy 3 mÉu ngoµi hiÖn tr−êng ®em vÒ x¸c ®inh dung träng råi lÊy gi¸ trÞ trung b×nh 121 γo: dung träng trung b×nh cña BTN trong phßng thÝ nghiÖm. LÊy mÉu BTN tõ tr¹m trén t−¬ng øng víi lý tr×nh, cã ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu: cÊp phèi h¹t, hµm l−îng nhùa, chØ tiªu c¬ lý,,,nh− trong thiÕt kÕ ®em vÒ phßng thÝ nghiÖm chÕ t¹o mÉu råi thÝ nghiÖm x¸c ®Þnh dung trong cña BTN. - Cø 200 m ®−êng hai lµn xe hoÆc 1500 m2 mÆt ®−êng BTN khoan lÊy 1 tæ gåm 3 mÉu ®−êng kÝnh 101.6 mm ®Ó x¸c ®Þnh dung träng γtn C−êng ®é mÆt ®−êng BTN EttÕ ≥ EtkÕ 122 Ch−¬ng 6 mÆt ®−êng Bª t«ng xi m¨ng 6.1. kh¸i niÖm chung. 6.1.1. Kh¸i niÖm. MÆt ®−êng Bª t«ng xi m¨ng lµ lo¹i mÆt ®−êng cøng chÞu uèn. Hçn hîp bª t«ng xi m¨ng cã cèt liÖu lµ ®¸ (theo mét thµnh phÇn cÊp phèi nhÊt ®Þnh), c¸t vµng, xi m¨ng, n−íc vµ phô gia ®−îc phèi hîp theo mét tû lÖ nhÊt ®Þnh. 6.1.2. −u nh−îc ®iÓm. ¦u ®iÓm: - C−êng ®é cao, thÝch hîp víi tÊt c¶ c¸c lo¹i ph−¬ng tiÖn vËn t¶i, kÓ c¶ xe b¸nh xÝch, b¸nh s¾t. - C−êng ®é mÆt ®−êng BTXM kh«ng thay ®æi theo nhiÖt ®é nh− mÆt ®−êng BTN. - RÊt æn ®Þnh víi t¸c dông ph¸ ho¹i cña n−íc. Do vËy th−êng hay ®−îc sö dông trong nh÷ng ®o¹n ®−êng hay ngËp n−íc, chÕ ®é thuû nhiÖt cña nÒn ®−êng kh«ng tèt. - §iÒu kiÖn thi c«ng kh«ng kh¾t khe nh− khi thi c«ng mÆt ®−êng BTN. - Hao mßn Ýt, ®é hao mßn th−êng kh«ng qu¸ 0.1 ÷ 0.2 mm/n¨m. HÖ sè b¸m gi÷a b¸nh xe vµ mÆt ®−êng cao vµ kh«ng thay ®æi khi mÆt ®−êng bÞ Èm −ít. - Tuæi thä lín. (20 - 40 n¨m). - MÇu mÆt ®−êng s¸ng, dÔ ph©n biÖt víi lÒ ®−êng mÇu sÉm nªn t¨ng ®é an toµn ch¹y xe vÒ ban ®ªm rÊt nhiÒu. - TËn dông vËt liÖu ®Þa ph−¬ng. Cã thÓ c¬ giíi ho¸ hoµn toµn trong c«ng t¸c thi c«ng, do ®ã ®Èy ®−îc tèc ®é thi c«ng, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, h¹ gi¸ thµnh,... - C«ng t¸c duy tu, b¶o d−ìng Ýt vµ ®¬n gi¶n. Do vËy mÆt ®−êng BTXM rÊt thÝch hîp lµm ë nh÷ng khu vùc Ýt cã ®iÒu kiÖn duy tu, b¶o d−ìng th−êng xuyªn. - Víi c¸c ®−êng giao th«ng n«ng th«n, cã thÓ thi c«ng mÆt ®−êng BTXM b»ng c¸c c«ng cô ®¬n gi¶n, ph−¬ng tiÖn ®ßi hái kh«ng mÊy phøc t¹p, kü thuËt thi c«ng bª t«ng xi m¨ng t−¬ng ®èi phæ cËp trong toµn d©n. MÆt kh¸c, xi m¨ng, ®¸, sái, c¸t ®Òu cã thÓ lµ vËt liÖu ®Þa ph−¬ng. Do vËy mÆt ®−êng BTXM rÊt thÝch hîp víi ®−êng giao th«ng n«ng th«n, bëi v× khèi l−îng BTXM trong ®−êng giao th«ng n«ng th«n kh«ng nhiÒu, nªn gi¸ ®Çu t− còng võa ph¶i. * Nh−îc ®iÓm: - Kh«ng th«ng xe ®−îc ngay sau khi x©y dùng mµ ph¶i mÊt mét thêi gian b¶o d−ìng. - Do ph¶i x©y dùng c¸c khe co dJn nªn ®é b»ng ph¼ng cña mÆt ®−êng bÞ gi¶m m¹nh: xe ch¹y bÞ xãc m¹nh mçi khi qua c¸c khe nèi nªn chÊt l−îng ch¹y xe, tèc ®é ch¹y xe gi¶m ®i rÊt nhiÒu. 123 Khe nèi lµ vÊn ®Ò yÕu ®iÓm nhÊt cña mÆt ®−êng BTXM, cÇn tËp trung chó ý ®Ó kh¾c phôc nh−îc ®iÓm nµy. Muèn vËy, cÇn ph¶i chó ý ®Õn vÇn ®Ò vËt liÖu, kü thuËt xö lý c¸c khe nèi nµy sao cho ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. Còng cã thÓ t¨ng ®é b»ng ph¼ng, triÖt tiªu t¸c dông cña khe nèi b»ng c¸ch th¶m lªn trªn mÆt ®−êng BTXM mét líp BTN t¹o ph¼ng. - §Çu t− ban ®Çu rÊt cao (®¾t gÊp 2-2.5 lÇn mÆt ®−êng bª t«ng nhùa). - TiÕng ån khi khai th¸c lín. Trong thùc tÕ, cÇn ph¶i so s¸nh gi÷a hai kÕt cÊu BTN vµ BTXM theo c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt chñ yÕu ®Ó chän mét ph−¬ng kÕt cÊu hîp lý nhÊt. 6.1.3. Ph¹m vi ¸p dông. - Dïng cho c¸c ®−êng cÊp cao A1 nh− mÆt s©n bay, mÆt ®−êng cao tèc, ®−êng d©n dông cÊp cao, cã nhiÒu xe nÆng ch¹y (t¶i träng trôc trªn 10T/trôc), ¸p suÊt b¸nh xe lªn mÆt ®−êng tõ 0.5 – 0.7 MPa, l−u l−îng xe ch¹y lín víi vËn tèc cao. - Dïng cho nh÷ng ®−êng hay bÞ ngËp n−íc, dèc cao, nh÷ng ®−êng kh«ng cã ®iÒu kiÖn duy tu b¶o d−ìng th−êng xuyªn. - §−êng vµo khu c«ng nghiÖp, nhµ m¸y. - Qu¶ng tr−êng. 6.2. Ph©n lo¹i mÆt ®−êng Bª T«ng Xi M¨ng. 6.2.1. Theo ph−¬ng ph¸p thi c«ng. - MÆt ®−êng BTXM ®æ t¹i chç: ph¶i mÊt mét thêi gian b¶o d−ìng míi th«ng xe ®−îc. - MÆt ®−êng BTXM l¾p ghÐp. 6.2.2. Theo c−êng ®é. - MÆt ®−êng BTXM th−êng (#20-35MPa). - MÆt ®−êng BTXM c−êng ®é cao (#500\-60 MPa). - BTXM nghÌo (#10-15 MPa) (ChØ dïng cho mãng). 6.2.3. Theo ®é sôt. - MÆt ®−êng BTXM th−êng. - MÆt ®−êng BTXM kh« (®é sôt <1.5cm). SN = 6.2.4. Theo tÝnh chÊt. - MÆt ®−êng BTXM th−êng. - MÆt ®−êng BTXM dïng phô gia (phô gia t¨ng dÎo, phô gia ®«ng cøng nhanh...). - MÆt ®−êng BTXM Polime. 6.2.5. Theo hµm l−îng cèt thÐp. - MÆt ®−êng BTXM th−êng (kh«ng cèt thÐp). 124 H×nh 6.1. MÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng kh«ng cèt thÐp - MÆt ®−êng BTXM cã cèt thÐp, lo¹i nµy gåm: + MÆt ®−êng bª t«ng cèt thÐp dù øng lùc: Do bª t«ng lµm ®−êng cã kh¶ n¨ng chÞu nÐn rÊt tèt, c−êng ®é chÞu nÐn th−êng b»ng 8 - 10 lÇn c−êng ®é chÞu kÐo, cho nªn nÕu t¹o nªn mét sù nÐn tr−íc trong bª t«ng th× øng suÊt kÐo xuÊt hiÖn trong mÆt ®−êng chØ b»ng hiÖu cña øng suÊt kÐo ban ®Çu víi øng suÊt nÐn tr−íc. + MÆt ®−êng bª t«ng cèt thÐp cã mèi nèi t¨ng c−êng: C¸c tÊm bª t«ng cã chiÒu dµi tèi thiÓu 15m, ®−îc bè trÝ cèt thÐp. D−íi ¶nh h−ëng cña c¸c nh©n tè bªn ngoµi ((m−a, n¾ng, nhiÖt ®é, ®é Èm,...) sÏ sinh ra ®−êng nøt ngang c¸ch nhau kho¶ng 4.6m, réng 0.2-0.4m, do chiÒu réng vÕt nøt nhá vµ nhê cã cèt thÐp mµ vÕt nøt nµy kh«ng më réng ®−îc do vËy ®¶m b¶o sù lµm viÖc b×nh th−êng cña tÊm bª t«ng (®¶m b¶o ®−îc sù truyÒn lùc ngang gi÷a c¸c tÊm vµ h¹n chÕ n−íc thÊm qua mÆt ®−êng). H×nh 6.2. MÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng cèt thÐp cã mèi nèi t¨ng c−êng. + MÆt ®−êng bª t«ng cèt thÐp liªn tôc: MÆt ®−êng BTCT liªn tôc chØ bè trÝ khe thi c«ng, khe t¹i vÞ trÝ nót giao, hoÆc t¹i vÞ trÝ c«ng tr×nh tho¸t n−íc. Còng nh− mÆt ®−êng bª t«ng 125 cèt thÐp cã mèi nèi, trªn mÆt ®−êng còng xu¸t hiÖn c¸c ®−êng nøt ngang, réng tõ 0.2 - 0.4 mm, nh−ng víi kho¶ng c¸ch mau h¬n (1.1-2.4 m). H×nh 6.3. MÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng cèt thÐp liªn tôc. H×nh 6.4. MÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng cèt thÐp ®ang lµm. Lo¹i mÆt ®−êng nµy ®−îc xem lµ kinh tÕ, phÝ tæn cèt thÐp sÏ ®−îc bï l¹i nhê tiÕt kiÖm bª t«ng vµ chÊt l−îng khai th¸c th× tèt h¬n nhiÒu (do gi¶m ®−îc sè l−îng cña khe nèi ngang). 6.2.6. Theo sè líp. - MÆt ®−êng BTXM mét líp: Lµm b»ng hçn hîp bª t«ng cïng mét thµnh phÇn cÊp phèi vµ ®æ mét lÇn trªn toµn bé chiÒu dµy. - MÆt ®−êng BTXM hai líp: ®æ bª t«ng thµnh hai líp víi chiÒu dµy líp d−íi lín h¬n chiÒu dµy líp trªn. So víi mÆt ®−êng hai líp, mÆt ®−êng mét líp cã nh÷ng −u ®iÓm sau: - Gi¸ thµnh x©y dùng thÊp h¬n do cã thÓ gi¶m m¸c bª t«ng vµ yªu cÇu cña c−êng ®é vËt liÖu ®¸ líp d−íi. - Cã thÓ tæ chøc ®Çm nÐn thµnh tõng líp riªng rÏ khi chiÒu dµy mÆt ®−êng v−ît qu¸ kh¶ n¨ng cña m¸y ®Çm nÐn. 6.3. cÊu t¹o mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng. 126 6.3.1. CÊu t¹o mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng. a. TÊm bª t«ng. Lµ bé phËn chñ yÕu cña mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng. TÊm bª t«ng cã thÓ lµ BT kh«ng cèt thÐp, BTCT, BTCT dù øng lùc.... - ChiÒu dÇy cña tÊm bª t«ng xi m¨ng do tÝnh to¸n thiÕt kÕ quyÕt ®Þnh. Th«ng th−êng nã biÕn ®æi kho¶ng 18 - 24 cm. Víi ®−êng s©n bay 24-36cm. - §é dèc ngang cña mÆt ®−êng BTXM th−êng kho¶ng 1.5 - 2%. - TÊm bª t«ng th−êng cã cÊu t¹o chiÒu dÇy kh«ng ®æi. Còng cã khi chiÒu dµy tÊm thay ®æi, hai bªn mÐp ®−îc t¨ng c−êng lµm dµy h¬n ë gi÷a, tuy nhiªn ®iÒu nµy g©y khã kh¨n cho thi c«ng v× vËy kh«ng nªn dïng. - T¹i vÞ trÝ gãc tÊm, lµ vÞ trÝ yÕu nhÊt. Cã thÓ t¨ng c−êng b»ng c¸ch bè trÝ c¸c thanh thÐp ë gãc tÊm. c). Líp gi·n c¸ch. Líp giJn c¸ch cã thÓ lµm b»ng c¸c vËt liÖu sau: - Lµm b»ng giÊy dÇu: th−êng dïng khi líp mãng hë, cã kh¶ n¨ng thÊm n−íc (c¸t, ®¸ d¨m, cÊp phèi...). T¸c dông chñ yÕu cña líp giÊy dÇu lµ ng¨n kh«ng cho mãng c¸t hót n−íc cña tÊm bª t«ng khi bª t«ng míi ®æ vµ lµm gi¶m ma s¸t cña tÊm bª t«ng víi ®¸y mãng, lµm cho tÊm bª t«ng cã thÓ di chuyÓn khi nhiÖt ®é thay ®æi mµ kh«ng g©y nøt bÒ mÆt. - Lµm b»ng c¸t trén nhùa dµy 2-5cm (th−êng dïng nhùa láng tõ 2-4% theo khèi l−îng hoÆc nhò t−¬ng tõ 4-8% theo khèi l−îng). Líp c¸t trén nhùa ®−îc lµm khi c¸c líp mãng lµ ®¸ d¨m, ®¸ d¨m gia cè xi m¨ng, ®Êt gia cè…. Nã cã t¸c dông t¹o ph¼ng vµ lµm gi¶m ma s¸t cña tÊm bª t«ng víi ®¸y mãng. NÕu kh«ng cã c¸t trén nhùa cã thÓ lµm b»ng c¸t thiªn nhiªn (tèt nhÊt lµ c¸t mÞn) ®Ó t¹o ph¼ng sau ®ã tr¶i giÊy dÇu lªn. c) Líp mãng. Th−êng b»ng ®Êt gia cè, c¸t gia cè xi m¨ng, cÊp phèi ®¸ d¨m, cÊp phèi ®¸ d¨m gia cè xi m¨ng, bª t«ng nghÌo hoÆc ®¸ d¨m. HiÖn chØ lµm líp mãng c¸t trªn c¸c ®−êng cã Ýt xe ch¹y vµ xe t¶i träng nhÑ. ChiÒu dµy líp mãng do tÝnh to¸n quyÕt ®Þnh. 6.3.2. CÊu t¹o khe nèi mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng. a) T¸c dung khe nèi. Khi cã sù thay ®æi nhiÖt ®é, trong tÊm bª t«ng sÏ xuÊt hiÖn øng suÊt nhiÖt do tÇm bª t«ng co, giJn. §Ó gi¶m bít øng suÊt nµy, kh«ng cho bª t«ng xuÊt hiÖn c¸c ®−êng nøt, cÇn ph¶i chia tÊm bª t«ng thµnh tõng tÊm riªng rÏ b»ng c¸c khe nèi däc vµ ngang. C¸c khe nèi nµy cã môc ®Ých cô thÓ nh− sau: - B¶o ®¶m kh¶ n¨ng biÕn d¹ng b×nh th−êng cña tÊm bª t«ng (co, dJn, uèn vång) do sù thay ®æi nhiÖt ®é, ®é Èm. - Gi¶m bít c¸c vÕt nøt xuÊt hiÖn trong tÊm bª t«ng do sù bÊt lîi vÒ chÕ ®é thuû nhiÖt cña nÒn ®−êng g©y ra. 127 - B¶o ®¶m sù tiÕp xóc b×nh th−êng gi÷a c¸c tÊm bª t«ng khi kh«ng thÓ thi c«ng cïng thêi ®iÓm. Cã 3 lo¹i khe nèi trong mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng: khe co, khe dJn vµ khe nèi däc. H×nh 6.5. S¬ ®å bè trÝ khe co, giJn, vµ khe däc. (1- Khe dJn, 2- Khe co, 3- Khe däc, 4- Thanh truyÒn lùc) Chó ý: §Ó truyÒn lùc gi÷a c¸c tÊm, tr¸nh vì c¹nh vµ mÐp tÊm, ph¶i bè trÝ thanh truyÒn lùc b»ng thÐp tr¬n, ®−êng kÝnh Φ = 18-24mm, chiÒu dµi 40-60cm, mét ®Çu quÐt nhùa láng hoÆc nhò t−¬ng ®Ó cã thÓ chuyÓn vÞ tù do. a) Kh«ng cã thanh truyÒn lùc. b) Cã thanh truyÒn lùc. H×nh 6.6. T¸c dông cña thanh truyÒn lùc ®Ó truyÒn lùc. H×nh 6.7. Bè trÝ thanh truyÒn lùc ®Ó truyÒn lùc gi÷a c¸c tÊm. b) Khe d·n. - Môc ®Ých: khe dJn lµm cho tÊm bª t«ng cã thÓ dJn ra khi nhiÖt ®é t¨ng. - Khi ®æ bª t«ng theo tõng vÖt liªn tôc th× bè trÝ khe dJn cã thanh truyÒn lùc. Khi ®æ bª t«ng tõng tÊm mét theo ph−¬ng ph¸p thñ c«ng th× th−êng lµm khe dJn kiÓu ngµm. 128 - §Ó ®¶m b¶o cho tÊm bª t«ng cã thÓ dJn dµi vµ gi¶m bít lùc nÐn ë hai ®Çu tÊm, cÇn ph¶i bè trÝ tÊm ®Öm ®µn håi b»ng gç mÒm trong khe dJn. TÊm ®Öm nµy th−êng lµm thÊp h¬n mÆt tÊm bª t«ng 3 cm, trªn chÌn ma tÝt vµo. - BÒ réng khe dJn kho¶ng 20 - 25 mm khi kho¶ng c¸ch gi÷a hai khe dJn tõ 25 - 40 m. - C¸c thanh truyÒn lùc bè trÝ song song víi mÆt tÊm bª t«ng, c¸ch nhau kho¶ng 30 - 40 cm bè trÝ mét thanh, gÇn hai mÐp ngoµi tÊm gi¶m xuèng cßn 15 - 20 cm. - ChiÒu dµi, ®−êng kÝnh thanh truyÒn lùc chän phô thuéc vµo chiÒu dÇy tÊm bª t«ng. ChiÒu dÇy tÊm, cm 22 - 24 20 - 22 18 - 20 §−êng kÝnh thanh, mm 24 - 26 20 - 22 18 - 20 ChiÒu dµi thanh, mm 60 - 70 50 - 60 40 - 50 - Khe dJn cã thÓ cã c¸c lo¹i sau: H×nh 6.8. Khe dJn cã thanh truyÒn lùc. 1- Thanh truyÒn lùc. 2- Ma tÝt nhùa. 3- èng t«n hoÆc c¸t t«ng. 4-TÊm gç ®Öm dµy 1.5 ÷2cm. 5- M¹t c−a tÈm nhùa. 6- ThÐp cÊu t¹o φ6. 7- QuÐt nhùa. ` H×nh 6.9. Khe dJn cã tÊm ®ì bª t«ng. 1-Ma tÝt nhùa. 2-TÊm ®ì bª t«ng. H×nh 6.10. Khe dJn kiÓu ngµm. 1-Ma tÝt nhùa. 2-TÊm gç ®Öm dµy 1.5 ÷2cm. c) Khe co. - Môc ®Ých: lµm cho tÊm bª t«ng cã thÓ co vµo khi nhiÖt ®é gi¶m. 129 - Khi ®æ bª t«ng liªn tôc theo tõng vÖt, th−êng lµm khe co gi¶, khi ®æ bª t«ng tõng tÊm theo ph−¬ng ph¸p thñ c«ng th−êng dïng khe co kiÓu ngµm. H×nh 6.11. Khe co kiÓu ngµm. 2-Ma tÝt nhùa. 3-QuÐt nhùa bi tum. KÝch th−íc a, b, c cña khe co kiÓu ngµm cã thÓ lÊy nh− sau: ChiÒu dÇy tÊm bª t«ng C¸c kÝch th−íc cña ngµm, cm (cm) a b c l (chiÒu dµi ®ua ra) 18 20 22 24 26 28 30 35 40 6 7 7.5 8 9 9.5 10 12 13.5 6 6 7 8 8 9 10 11 13 6 7 7.5 8 9 9.5 10 12 13.5 3.5 4.0 4.0 4.0 4.5 4.5 5.0 5.0 5.0 - Khe co gi¶: lµm gi¶m yÕu tiÕt diÖn ngang cña tÊm bª t«ng ®i Ýt nhÊt lµ 1/3 chiÒu dµy tÊm. Khi bª t«ng chÞu kÐo do co ngãt th× mÆt ®−êng bÞ nøt t¹i vÞ trÝ khe vµ t¸ch ra thµnh tõng tÊm riªng rÏ. Cã thÓ dïng m¸y xÎ khe hoÆc ®Æt tr−íc mét thanh gç xuèng d−íi tr−íc khi ®æ bª t«ng, t¹i vÞ trÝ nµy tiÕt diÖn mÆt ®−êng sÏ bÞ thu hÑp l¹i. NÕu dïng thanh gç ®Ó t¹o khe th× nªn dïng mét thanh thÐp máng r¹ch lªn bÒ mÆt bª t«ng t¹i vÞ trÝ cã khe co ®Ó vÕt nøt thµnh mét ®−êng th¼ng. Trong khe co, cã thÓ bè trÝ hoÆc kh«ng bè trÝ c¸c thanh truyÒn lùc. NÕu ®Æt thanh truyÒn lùc th× kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c thanh truyÒn lùc kho¶ng 1 m. H×nh 6.12. Khe co cã thanh gç gi¶m yÕu tiÕt diÖn. 1-Thanh truyÒn lùc. 2-Ma tÝt nhùa. 3-QuÐt nhùa bi tum. 4- Thanh gç ®Ó gi¶n yÕu tiÕt diÖn 130 H×nh 6.13. Khe co xÎ trong bª t«ng ®J ®«ng cøng. 1-Thanh truyÒn lùc. 2-Ma tÝt nhùa. 3-QuÐt nhùa bi tum. H×nh 6.14. M¸y xÎ trong bª t«ng ®J ®«ng cøng. H×nh 6.15. Khe sau khi c¾t. d) Khe däc. Khe däc lµ mét d¹ng cña khe co vµ cã thÓ bè trÝ theo kiÓu khe co gi¶ khi ®æ tÊm bª t«ng liªn tôc theo d¶i hoÆc kiÓu ngµm khi ®æ thñ c«ng tõng tÊm mét. §Ó tr¸nh cho cho khe däc kh«ng më réng miÖng, c¸c thanh truyÒn lùc trong khe däc ®−îc ®Æt cè ®Þnh trong bª t«ng (kh«ng quÐt nhùa ®−êng), t¹o nÒn nh÷ng khíp mÒm trong mÆt ®−êng. Bè trÝ cù ly khe däc: c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn thi c«ng, bÒ réng mÆt ®−êng mµ ta chia tÊm cho phï hîp. Th−êng, kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c khe däc kh«ng ®−îc qu¸ 4.5m vµ th−êng b»ng bÒ réng mét lµn xe. e) Khe thi c«ng. Th−êng tån t¹i cuèi ca thi c«ng vµ nªn bè trÝ trïng khe dJn hoÆc co. 6.4. yªu cÇu vËt liÖu mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng. 6.4.1. Yªu cÇu ®èi víi Bª t«ng lµm ®−êng. 131 Thµnh phÇn, tÝnh chÊt vµ yªu cÇu ®èi víi bª t«ng lµm mÆt ®−êng kh¸c nhiÒu so víi c¸c lo¹i bª t«ng dïng trong x©y dùng d©n dông, thuû lîi,... - Bª t«ng lµm ®−êng trùc tiÕp chÞu t¸c dông cña t¶i träng xe ch¹y, t¸c dông cña ®iÒu kiÖn khÝ hËu thêi tiÕt, cña ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh, ®Þa chÊt vµ chÕ ®é thuû nhiÖt cña khu vùc x©y dùng. - §Ó cho bª t«ng chÞu ®−îc c¸c t¸c dông trªn ®©y mµ kh«ng bÞ ph¸ háng th× bª t«ng xi m¨ng ph¶i cã ®ñ c−êng ®é cÇn thiÕt, cã kh¶ n¨ng chèng bµo mßn lín vµ ®ñ ®é nh¸m. KÕt qu¶ nghiªm cøu cho thÊy, dïng bª t«ng cã c−êng ®é chÞu nÐn trªn 30 MPa sÏ ®¶m b¶o ®−îc ®iÒu kiÖn æn ®Þnh chèng mµi mßn trong ®iÒu kiÖn khai th¸c b×nh th−êng. Tû sè gi÷a c−êng ®é kÐo uèn vµ c−êng ®é nÐn (Rku/Rn) cã thÓ ®Æc tr−ng cho kh¶ n¨ng biÕn d¹ng cña bª t«ng lµm ®−êng. Khi tû sè nµy cµng cao th× kh¶ n¨ng chèng biÕn d¹ng, dù tr÷ c−êng ®é cµng lín, tøc kh¶ n¨ng chÞu mái cña bª t«ng cµng cao. 6.4.2. Yªu cÇu ®èi víi vËt liÖu trén Bª t«ng. a) Yªu cÇu víi xi m¨ng. - Xi m¨ng dïng lµm mÆt ®−êng ph¶i lµ lo¹i xi m¨ng poãcl¨ng m¸c30, 40 MPa (PC40, PC30), riªng lµm líp mãng cã thÓ dïng xi m¨ng pooclang xØ lß cao m¸c kh«ng d−íi 30 MPa. M¸c xi m¨ng ®−îc chän theo m¸c bª t«ng, th«ng th−êng m¸c xi m¨ng ph¶i cao h¬n. NÕu kh«ng ®¶m b¶o yªu cÇu nµy th× ph¶i t¨ng l−îng xi m¨ng, ®iÒu nµy sÏ kh«ng kinh tÕ. - Kh«ng cho phÐp trén c¸c chÊt phô gia tr¬ nh− c¸t nghiÒn bét ®¸ hoÆc chÊt ho¹t tÝnh (tro bay, xØ nghiÒn,...) vµo xi m¨ng, bëi v× c¸c chÊt nµy sÏ lµm kÐm phÈm chÊt cña hçn hîp vµ ¶nh h−ëng ®Õn sù ®«ng cøng b×nh th−êng cña bª t«ng. V× vËy chØ dïng xi m¨ng poãcl¨ng cã sñ dông chÊt phô gia kho¸ng vËt ®Ó lµm líp mãng. - Thêi gian b¾t ®Çu ninh kÕt cña xi m¨ng ph¶i ®ñ ®Ó cã thÓ thi c«ng hçn hîp (tèi thiÓu 120’). b) Yªu cÇu víi c¸t. - C¸t dïng trong bª t«ng lµm ®−êng lµ c¸t thiªn nhiªn, c¸t nghiÒn vµ c¸t c¶i thiÖn (c¸t thiªn nhiÖn trén thªm víi c¸t xay). - Thµnh phÇn h¹t: ®Æc tr−ng b»ng m« ®uyn ®é lín Mk vµ l−îng c¸t cßn sãt l¹i trªn sµng 0.63 mm - Kh«ng cho phÐp dïng c¸t h¹t mÞn (Mk < 1.5) ®Ó lµm líp mÆt, nÕu lµm th× ph¶i trén thªm c¸t h¹t lín hay c¸t xay. Cho phÐp dïng c¸t h¹t nhá trong x©y dùng líp mãng. - Víi c¸t dïng lµm líp mÆt, ph¶i dïng c¸t h¹t lín (Mk ≥ 2.5) víi l−îng sãt l¹i trªn sµng 0.63 mm kh«ng d−íi 30%, cã thÓ dïng c¸t h¹t nhá víi l−îng sãt trªn sµng 0.63 mm kh«ng d−íi 10%. - Hµm l−îng bôi, sÐt kh«ng qu¸ 2% víi c¸t thiªn nhiªn, kh«ng qu¸ 5% víi c¸t nghiÒn. - Hµm l−îng h¹t > 5 mm trong c¸t kh«ng ®−îc qu¸ 5%, hµm l−îng c¸c h¹t nhá h¬n 0.14 mm kh«ng qu¸ 10% - C¸t nghiÒn dïng trong bª t«ng líp mÆt ph¶i ®−îc nghiÒn tõ ®¸ phón xuÊt cã c−êng ®é nÐn kh«ng d−íi 80 MPa. NÕu dïng lµm líp d−íi th× cã thÓ nghiÒn tõ ®¸ v«i cã c−êng ®é kh«ng d−íi 80 MPa hay ®¸ trÇm tÝch cã c−êng ®é kh«ng d−íi 40 MPa. 132 c) Yªu cÇu víi ®¸. - Thµnh phÇn cÊp phèi cña ®¸ d¨m, ®¸ sái dïng lµm mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng ph¶i tu©n theo mét cÊp phèi nhÊt ®Þnh. - Cèt liÖu h¹t lín cña bª t«ng xi m¨ng lµ ®¸ d¨m nghiÒn tõ ®¸ gèc, tõ cuéi sái hoÆc tõ xØ lß cao víi Dmax = 40 mm khi lµm líp mÆt, Dmax = 70 mm khi lµm líp mãng. - NÕu dïng ®¸ d¨m nghiÒn tõ sái cuéi hoÆc sái s¹n th× yªu cÇu ph¶i röa s¹ch, hµm l−îng bïn sÐt kh«ng qu¸ 2%. - §¸ d¨m ph¶i cã d¹ng h×nh khèi, hµm l−îng h¹t dÑt kh«ng qu¸ 25% theo khèi l−îng. - Hµm l−îng c¸c h¹t cã c−êng ®é thÊp trong cèt liÖu h¹t lín kh«ng ®−îc qu¸ 7% theo khèi l−îng víi líp trªn, kh«ng qu¸ 10% víi líp d−íi. - Yªu cÇu ®èi víi ®¸ gèc ®Ó s¶n xuÊt cèt liÖu lín cña bª t«ng lµm mÆt ®−êng nh− sau: Lo¹i cèt liÖu lín C−êng ®é chÞu nÐn giíi h¹n cña ®¸ gèc b·o hoµ n−íc, MPa §é mµi mong Los-Angeles Líp mÆt Líp mãng Líp mÆt Líp mãng + §¸ d¨m s¶n xuÊt tõ ®¸ phón xuÊt + §¸ d¨m sx tõ ®¸ trÇm tÝch vµ biÕn chÊt + §¸ d¨m vµ ®¸ sái sx tõ xØ lß cao 120 80 - 80 30 - 25 40 30 45 50 50 - Còng cã thÓ dïng sái suèi ®Ó lµm cèt liÖu s¶n xuÊt bª t«ng xi m¨ng. Nh−ng c−êng ®é kÐo uèn cña BTXM sái kh«ng b»ng BTXM ®¸ d¨m. Nh−ng dïng sái sÏ tËn dông ®−îc vËt liÖu ®Þa ph−îng, ®ì tèn c«ng ®Çm nÌn. - §Ó b¶o ®¶m thµnh phÇn h¹t cña cèt liÖu h¹t kh«ng thay ®æi trong qu¸ trr×nh thi c«ng th× ph¶i ph©n cèt liÖu lín ra lµm hai nhãm: Víi Dmax = 70 mm, chia lµm hai nhãm: 5 - 40 mm vµ 40 - 70 mm. Víi Dmax = 40 mm, chia lµm hai nhãm: 5 - 20 mm vµ 20 - 40 mm. - Thµnh phÇn cÊp phèi cña ®¸ d¨m, ®¸ sái dïng lµm mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng ph¶i tu©n theo qui luËt cÊp phèi. Tû sè giíi h¹n cña tõng nhãm h¹t tÝnh theo l−îng ®¸ cßn sãt l¹i trªn sµng, b¶o ®¶m cho ®¸ cã thµnh phÇn h¹t tèt nhÊt, víi ®é rçng kh«ng qu¸ 45% nh− sau: Dmin = 100-50%; 0,5(Dmax + Dmin) = 40-70%; Dmax = 5-0%; 1,25Dmax = 0% NÕu biÓu diÔn trªn ®å thÞ, ta sÏ ®−îc ph¹m vi cã thµnh phÇn h¹t tèt nhÊt cña vËt liÖu ®¸ lµ phÇn cã g¹ch chÐo. C¸c lo¹i ®¸ d¨m, ®¸ sái cã thµnh phÇn n»m ngoµi ph¹m vi g¹ch chÐo nµy ®Òu kh«ng ®¹t yªu cÇu. L −î ng s ãt tÝ ch lu ü tr ªn s µn g % L −î ng lä t q ua s µn g % Dmin 0,5(Dmax + Dmin) Dmax 1,25Dmax 133 H×nh 6.16. §å thÞ biÓu diÔn thµnh phÇn h¹t tèt nhÊt cña vËt liÖu (“cñ khoai tiªu chuÈn”). d) Yªu cÇu ®èi víi n−íc. - N−íc lµ thµnh phÇn quan träng ®Ó t¹o thµnh hçn hîp bª t«ng xi m¨ng. N−íc thùc hiÖn ph¶n øng ho¸ häc víi víi c¸c kho¸ng vËt cña xi m¨ng ®Ó t¹o thµnh ®¸ xi m¨ng lµ chÊt kÕt dÝnh cña bª t«ng. Ph¶i dïng n−íc kh«ng chøa c¸c chÊt cã h¹i cho xi m¨ng vµ cèt thÐp. - Kh«ng dïng n−íc cã hµm l−îng muèi hoµ tan trªn 5000 mg/lÝt, trong ®ã l−îng m−íi SO4 2- kh«ng qu¸ 2700 mg/l, bëi v× nÕu cao h¬n sÏ g©y ra hiÖn t−îng ¨n mßn ®¸ xi m¨ng. - §é pH cña n−íc kh«ng ®−îc nhá h¬n 4 vµ tèt nhÊt nªn dïng n−íc uèng ®−îc. - Hµm l−îng n−íc trong bª t«ng rÊt quan träng. V× ®Æc tÝnh cña bª t«ng mÆt ®−êng lµ thi c«ng trªn mét diÖn réng, l¹i ®Æt trùc tiÕp trªn nÒn ®Êt. Do vËy hµm l−îng n−íc th−êng lín h¬n trong bª t«ng cÊu kiÖn. Tuy nhiÖn chon hµm l−îng n−íc bao nhiªu ph¶i ®−îc tÝnh to¸n c¨n cø c¶ vµo ®iÒu kiÖn thi c«ng, ®iÒu kiÖn thêi tiÕt. e) ChÊt phô gia: - ChÊt phô gia ®«ng cøng nhanh th−êng lµ muèi CaCl2 vµ NaCl. Kh«ng dïng lo¹i nµy cho mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng cã bè trÝ cèt thÐp v× g©y ¨n mßn. - ChÊt phô gia t¨ng dÎo th−êng ®−îc chÕ biÕn tõ bJ giÊy, ë n−íc ta ®J chÕ t¹o ®−îc gäi lµ dung dÞch ®en. Trén chÊt phô gia nµy víi hµm l−îng 0.15 - 0.2% khèi l−îng xi m¨ng th× ®é sÖt cña hçn hîp bª t«ng cã thÓ thay ®æi trong ph¹m vÞ réng, do ®ã cã thÓ gi¶m nhá tû lÖ N/X, tuy nhiªn khi t¨ng tû lÖ phô gia nµy qu¸ 1% th× ®é sÖt cña bª t«ng kh«ng t¨ng lªn n÷a. - ChÊt phô gia hót khÝ cã t¸c dông n©ng cao ®é æn ®Þnh nhiÖt cña bª t«ng ®J ®«ng cøng, v× vËy nã ®−îc sö dông khi ®æ bª t«ng ë nhiÖt ®é thÊp. 6.4.3. §èi víi vËt liÖu chÌn khe. §Ó cho n−íc kh«ng thÊm qua c¸c khe nèi, lµm háng mãng vµ nÒn ®−êng, ph¶i chÌn kÝn ma tÝt nhùa vµo c¸c khe co dJn cña mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng. Ma tÝt nhùa ph¶i tho¶ mJn c¸c yªu cÇu sau: - DÝnh b¸m ch¾c víi bª t«ng trong bÊt kú ®iÒu kiÖn thêi tiÕt nµo. - Ph¶i ®ñ ®é ®µn håi, cã ®ñ kh¶ n¨ng biÕn d¹ng ë nhiÖt ®é thÊp (kh«ng bÞ nøt), ®ßng thêi kh«ng bÞ ch¶y vµ phïi lªn mÆt ®−êng khi nhiÖt ®é cao. - Kh«ng thÊm n−íc. - Kh«ng ho¸ cøng theo thêi gian. - Cã mµu s¾c gÇn gièng mµu cña bª t«ng. HiÖn nay vÉn ch−a t×m ®−îc lo¹i matÝt nhùa tho¶ mJn hoµn toµn c¸c yªu cÇu trªn nªn trong qu¸ tr×nh sö dông, sau mçi lÇn matit nhùa bÞ háng cÇn ph¶i röa s¹ch vµ chÌn khe l¹i. Thµnh phÇn cña matit nhùa cã thÓ gåm: bitum, bét cao su t¸i sinh, bét ami¨ng, bét ®¸ v«i. 6.5. Tr×nh tù thi c«ng mÆt ®−êng bª t«ng xi m¨ng ®æ t¹i chç. 6.5.1. ChuÈn bÞ mãng. 134 Thi c«ng c¸c líp mãng bªn d−íi. Sau khi thi c«ng xong ph¶i kiÓm tra ®é chÆt cao ®é, ®é b»ng ph¼ng, bÒ réng, ®é dèc ngang cña mãng...theo c¸c quy tr×nh hiÖn hµnh. Chó ý: + NÕu lµ mÆt ®−êng cò th× ph¶i bï phô, v¸ æ gµ vµ vÖ sinh. + NÕu lµ mãng b»ng chÊt liªn kÕt v« c¬ th× tèi thiÓu sau 7 ngµy míi ®−îc thi c«ng. - Thi c«ng líp giJn c¸ch: tuú theo lo¹i vËt liÖu lµm líp giJn c¸ch mµ cã c¸ch thi c«ng kh¸c nhau: + NÕu lµ c¸t, c¸t trén nhùa th× dïng m¸y san kÕt hîp víi nh©n lùc. + NÕu b»ng giÊy dÇu dïng thñ c«ng. 6.5.2. §Æt v¸n khu«n. - Cã thÓ dïng v¸n khu«n thÐp hoÆc v¸n khu«n gç. - §Þnh vÞ v¸n khu«n b»ng c¸ch dïng m¸y kinh vÜ ®Ó ®ãng c¸c cäc c¸ch nhau kho¶ng 50m vµ c¸c chç thay ®æi ®Þa h×nh sau ®ã c¨ng d©y ®Ó ®Æt v¸n khu«n. - KiÓm tra cao ®é ®Ønh v¸n khu«n b»ng m¸y thuû b×nh. - QuÐt dÇu chèng dÝnh cho v¸n khu«n (cã thÓ dïng v÷a v«i vµ ®Êt sÐt). Yªu cÇu: - Sai sè vÒ cao ®é ®Ønh v¸n khu«n lµ ± 3mm. - Sai sè vÞ trÝ v¸n khu«n lµ ± 5mm. - V¸n khu«n ph¶i th¼ng ®øng, gãc lÖch nhá h¬n 10o. - V¸n khu«n ph¶i v÷ng ch¾c vµ kh«ng xª dÞch khi thi c«ng. H×nh 6.17. V¸n khu«n thÐp. 6.5.3 Gia c«ng vµ l¾p ®Æt cèt thÐp, bè trÝ c¸c khe nèi. - Gia c«ng vµ l¾p ®Æt cèt thÐp (nÕu cã). - Lµm gi¸ ®ì cèt thÐp truyÒn lùc vµ c¸c tÊm gç ®Öm gi¶n yÕu tiÕt diÖn. - §Þnh vÞ vµ bè trÝ cèt thÐp khe nèi vµ tÊm gç ®Öm. 135 H×nh 6.18. C«ng t¸c l¾p ®Æt cèt thÐp. H×nh 6.19. Gi¸ dì thanh truyÒn lùc vµ c¸c vÞ trÝ khe ®· bè trÝ. 6.5.4. Trén vµ vËn chuyÓn. - Hçn hîp bª t«ng xi m¨ng cã thÓ trén theo hai ph−¬ng ph¸p: + Trén trong xÝ nghiÖp, dïng xe «t« chuyªn dông chë ra mÆt ®−êng ®Ó r¶i. + Trén trong c¸c tr¹m trén di ®éng ngay t¹i mÆt ®−êng. H×nh 6.20. ¤ t« chuyªn dông vËn chuyÓn hçn hîp bª t«ng nhùa. - Trén trong c¸c tr¹m trén di ®éng t¹i ®−êng: sö dung c¸c m¸y trén tù do hay c−ìng bøc. Sai sè cho phÐp ®èi víi n−íc, xi m¨ng kh«ng qu¸ 1%, cèt liÖu: 3%, phô gia: 2%. 136 Thêi gian trén tèi thiÓu víi m¸y trén r¬i tù do lµ 90s, m¸y trén c−ìng bøc lµ 60s. Thêi gian trén kh«ng ®−îc v−ît qu¸ thêi gian qui ®Þnh 3 lÇn, v× trén qu¸ l©u sÏ lµm n¸t vì cèt liÖu. - Trén t¹i tr¹m: cho phÐp ®¶m b¶o chÊt l−îng cao, c¬ giíi ho¸ trong thi c«ng mÆt ®−êng. - Khi trén hçn hîp ph¶i lÊy mÉu ®Ó x¸c ®Þnh thµnh phÇn h¹t, vÒ l−îng xi m¨ng, vÒ c−êng ®é cña hçn hîp, vÒ ®é sôt cña bª t«ng. 6.5.5. R¶i vµ ®Çm nÐn hçn hîp BTXM. - Tèt nhÊt lµ r¶i b»ng m¸y r¶i chuyªn dông, nÕu kh«ng cã m¸y r¶i chuyªn dông cã thÓ r¶i vµ ®Çm nÐn b¸n thñ c«ng. ChiÒu dÇy r¶i cña BTXM : h1 = K . h víi K = 1.15 - 1.3. HÖ sè nµy ®−îc x¸c ®Þnh th«ng qua r¶i thö hoÆc thÝ nghiÖm. - R¶i b»ng m¸y r¶i chuyªn dông: m¸y r¶i võa tiÕn hµnh r¶i, võa tiÕn hµnh ®Çm lÌn vµ hoµn thiÖn líp bª t«ng. Ngoµi ra, mét sè lo¹i m¸y r¶i cßn cã thÓ tù ®éng bè trÝ cèt thÐp truyÒn lùc khi bª t«ng ch−a ®«ng cøng: H×nh 6.21. M¸y r¶i chuyªn dông cña CIENCO4. H×nh 6.22. M¸y r¶i chuyªn dông cã bé phËn c¾m thanh truyÒn lùc. - R¶i vµ ®Çm nÐn b»ng b¸n thñ c«ng: + Dïng bµn san san g¹t ph¼ng bª t«ng. + Dïng c¸c lo¹i ®Çm sau ®Ó ®Çm: ./ Dïng ®Çm dïi: ë mét vÞ trÝ ®Çm 45s, sau ®ã di chuyÓn ®Õn vÞ trÝ míi. 137 ./ §Çm bµn: mét vÞ trÝ ®Çm 45-60s, chång lªn nhau 10cm. ./ §Çm ngùa: ®Çm cuèi cïng, tèc ®é kho¶ng 0.5-1m/phót. + Nguyªn t¾c: ®Çm c¹nh gãc tr−íc, gi÷a ®Çm sau. H×nh 6.23. §Çm dïi. 1- Dïi chÊn ®éng. 2- §éng c¬ ®iÖn. 3- D©y c¸p ®iÖn mÒm. H×nh 6.24. C¸c lo¹i ®Çm bµn. H×nh 6.25. §Çm ngùa. a) §Çm ngùa b»ng thÐp ch÷ I cã l¾p m« t¬ chÊn ®éng. b) §Çm ngùa lµm b»ng ®o¹n ray. Chó ý: KÓ tõ lóc ®æ n−íc vµo hçn hîp ®Õn lóc thi c«ng ®Çm nÐn xong, thêi gian kh«ng ®−îc qu¸ thêi gian b¾t ®Çu ninh kÕt cña xi m¨ng. 6.5.6. Hoµn thiÖn bÒ mÆt. - Môc ®Ých lµ lµm cho mÆt ®−êng b»ng ph¼ng, ®ñ ®é nh¸m. - Dïng bµn trang vµ èng l¨n hoÆc tÊm lµ l¾p sau m¸y r¶i ®Ó lµm ph¼ng bÒ mÆt. - T¹o nh¸m b»ng c¸ch dïng bµn ch¶i chÊt dÎo, bµn ch¶i s¾t quÐt ngang mÆt ®−êng t¹o thµnh c¸c rJnh nhá ngang. 138 a) Bµn trang. b) èng l¨n c) TÊm lµ. H×nh 6.26. C¸c thiÕt bÞ lµm ph¼ng bÒ mÆt bª t«ng. H×nh 6.27. T¹o nh¸m cho mÆt ®−êng bª t«ng. 6.5.7. Lµm khe. Sau khi bª t«ng ®«ng cøng tiÕn hµnh t¹o khe vµ hoµn thiÖn khe. - ViÖc lµm khe ®èi víi khe nèi kiÓu ngµm rÊt ®¬n gi¶n, chØ viÖc th¸o nÑp gç con trªn cïng sau ®ã ®æ matÝt. - Víi c¸c khe kh¸c tiÕn hµnh ®Þnh vÞ vµ c¾t khe nèi b»ng m¸y xÎ khe vµ rãt ma tÝt. 6.5.8. B¶o d−ìng. B¶o d−ìng bª t«ng lµ mét kh©u quan träng ®Ó ®¶m b¶o chÊt l−îng cña mÆt ®−êng bªt«ng xi m¨ng. Trong qu¸ tr×nh bªt«ng xi m¨ng ®«ng cøng cÇn b¶o ®¶m c¸c vÊn ®Ò sau: - Kh«ng cho xe cé vµ ng−êi ®i l¹i lµm h− háng mÆt ®−êng. - Kh«ng cho bª t«ng co rót ®ét ngét d−íi t¸c dông cña n¾ng vµ giã. - Kh«ng cho m−a xãi háng bª t«ng. - Kh«ng cho n−íc trong hçn hîp bª t«ng bèc h¬i lµm thiÕu mÊt l−îng n−íc cÇn thiÕt ®Ó t¹o thµnh ®¸ xi m¨ng. 139 Trong ®ã viÖc quan träng nhÊt lµ gi÷ kh«ng cho n−íc trong bªt«ng bèc h¬i ®¶m b¶o cho bª t«ng lu«n cã l−îng n−íc cÇn thiÕt ®Ó ®«ng cøng. C¸c biÖn ph¸p b¶o d−ìng bªt«ng: - T−íi n−íc hµng ngµy, cã thÓ t−íi b»ng thñ c«ng hoÆc dïng xe phun. - TÐ c¸t ®Ó gi÷ Èm vµ t−íi n−íc. - Lµm nhµ, lÒu di ®éng. - HiÖn nay, ng−êi ta cßn dïng mét ph−¬ng ph¸p kh¸c ®Ó b¶o d−ìng lµ phun mét líp mµng máng vËt liÖu kh«ng thÊm n−íc lªn bÒ mÆt tÊm bª t«ng. (Líp nµy cã thÓ lµ nhò t−¬ng, nhùa láng hoÆc s¬n rÎ tiÒn). 6.5.9. KiÓm tra, nghiÖm thu. - Ph¶i th−êng xuyªn gi¸m s¸t, kiÓm tra chÊt l−îng vËt liÖu trong khi trén, r¶i, ®Çm nÌn - KiÓm tra kÝch th−íc h×nh häc: bÒ réng, chiÒu dÇy tÊm - KiÓm tra ®é b»ng ph¼ng - KiÓm tra chÊt l−îng khe nèi. - KiÓm tra c−êng ®é bª t«ng: khoan lÊy mÉu ®em vÒ thÝ nghiÖm - KiÓm tra thµnh phÇn cÊp phèi, hµm l−îng xi m¨ng: lÊy mÉu ®em vÒ ph©n tÝch.