Thực trạng phát triển của các công cụ trên thị trường tài chính ở Việt Nam

n lµ kh¸c nhau. 5. Mét sè c«ng cô kh¸c : a. Tho¶ thuËn mua l¹i : Lµ lo¹i giao dÞch mua b¸n trong ®ã kho¸n dÞch viªn huy ®éng tiÒn mÆt b»ng c¸ch t×m mét ng­êi mua t¹m thêi mét sè chøng kho¸n cña kho¸n dÞch viªn kh¸c vµ ký hîp ®ång víi bªn mua lµ anh ta sÏ mua l¹i sè chøng kho¸n ®ã vµo thêi ®iÓm sau nµy, hîp ®ång nµy gäi lµ tho¶ thuËn mua l¹i, lµ tho¶ thuËn gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n, ë ®©y ng­êi b¸n ®ång ý mua l¹i sè chøng kho¸n ( ®· b¸n cho ng­êi mua ) theo gi¸ ®· tho¶ thuËn vµ theo thêi ®iÓm ®· ®Þnh ( ®«i khi kh«ng Ên ®Þnh thêi ®iÓm gäi lµ tho¶ thuËn mua l¹i më nghÜa lµ cã thÓ cã lÖnh gäi bÊt cø lóc nµo ). Tho¶ thuËn mua l¹i ®­îc xem lµ rÊt gièng víi tiÒn vay ®­îc b¶o ®¶m hoµn toµn ( vËt thÕ chÊp lµ chøng kho¸n ). TiÒn l·i tøc lµ tiÒn chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ mua l¹i, tiÒn l·i nµy ®­îc hai bªn tho¶ thuËn trùc tiÕp vµ th­êng thÊp h¬n l·i suÊt tiÒn vay ph¶i thÕ chÊp cã cïng thêi h¹n cña ng©n hµng nhµ n­íc. Tho¶ thuËn mua l¹i ®­îc dïng cho hai c¸ch : huy ®éng vèn ng¾n h¹n vµ lµ c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ cña Nhµ n­íc. Thµnh viªn tham gia vµo tho¶ thuËn mua l¹i lµ : Ng­êi mua b¸n tr¸i phiÕu nhµ n­íc, tr¸i phiÕu ®« thÞ, dïng chóng ®Ó tµi trî cho ng©n s¸ch, NHTM dïng chóng ®Ó huy ®éng ng©n hµng quü ng¾n h¹n, nhµ n­íc dïng chóng ®Ó t¸c ®éng lµm thay ®æi ng¾n h¹n sè dù tr÷ trong c¸c ng©n hµng thµnh viªn ( ®iÒu chØnh nguån cung tiÒn tÖ ) b. Tho¶ thuËn mua l¹i ng­îc chiÒu : Víi lo¹i tho¶ thuËn nµy, kho¸n dÞch viªn ®ång ý mua chøng kho¸n cña nhµ ®Çu t­ vµ sau ®ã b¸n l¹i cho nhµ ®Çu t­ vµo thêi ®iÓm sau nµy víi gi¸ cao h¬n ( nghÜa lµ nhµ ®Çu t­ ®ång ý mua l¹i chøng kho¸n víi gi¸ cao h¬n ) c. GiÊy chÊp nhËn cña Ng©n hµng : Lµ mét lo¹i hèi phiÕu ®Þnh kú ng¾n h¹n ®­îc rót tiÒn ë mét ng©n hµng vµo mét thêi ®iÓm ®· Ên ®Þnh, nã ®­îc c¸c c«ng ty dïng nh­ ph­¬ng tiÖn tµi trî cho giao dÞch quèc tÕ ( giao dÞch xuÊt nhËp khÈu ). Nã cã thÓ ®­îc ®em b¸n ë thÞ tr­êng tiÒn tÖ ng¾n h¹n víi gi¸ cã khÊu trõ ( d­íi mÖnh gi¸ ), ng­êi së h÷u giÊy chÊp nhËn cña ng©n hµng khi ®Õn thêi ®iÓm ®¸o h¹n sÏ rót tiÒn theo mÖnh gi¸ cu¶ giÊy ®ã, hä cßn cã quyÒn gi÷ thÕ chÊp dùa trªn sè hµng trong tr­êng hîp ng©n hµng chÊp nhËn bÞ ph¸ s¶n. C¸c ng©n hµng th­êng dïng giÊy chÊp nhËn cña ng©n hµng ®Ó thÕ chÊp cho sè tiÒn vay cña NHTW. d. Chøng tõ nî th­¬ng m¹i : Lµ lo¹i giÊy nî ng¾n h¹n do ng©n hµng, c«ng ty hay ng­êi vay ph¸t hµnh vµ ng­êi mua lµ nhµ ®Çu t­ cã tiÒn nhµn rçi t¹m thêi. L·i suÊt th­êng thÊp h¬n l·i suÊt tiÒn vay ng©n hµng. Ngoµi ra chøng tõ nî th­¬ng m¹i kh«ng ph¶i ®¨ng ký theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc nªn Ýt tèn kÐm. Thêi gian ®¸o h¹n vµ l·i suÊt do hai bªn th­¬ng l­îng. Chóng ®­îc ph¸t hµnh d­íi d¹ng tuú thuéc ng­êi mang nã vµ theo gi¸ cã khÊu trõ tõ mÖnh gi¸. Gåm 3 lo¹i lµ chøng tõ nî trùc tiÕp, chøng tõ qua kho¸n dÞch viªn, chøng tõ th­¬ng m¹i ®­îc miÔn thuÕ. e. Chøng tõ ký th¸c : Lµ chøng chØ cã l·i suÊt cè ®Þnh do ng©n hµng ph¸t hµnh vµ b¶o ®¶m. Nã cã thÓ mua b¸n trong thÞ tr­êng thø cÊp, cã hai lo¹i chøng tõ ký th¸c. - Chøng tõ ký th¸c kh«ng tho¶ thuËn : lµ lo¹i chøng tõ ký th¸c cã ®Þnh kú do ng©n hµng vµ tæ chøc tiÕt kiÖm cho vay, cã thêi h¹n Ên ®Þnh vµ cã l·i suÊt cè ®Þnh. Ng©n hµng ph¸t hµnh tõng lo¹i cã thêi gian ®¸o h¹n ng¾n 30 ngµy ®Õn thêi h¹n tõ 10 n¨m trë lªn. - Chøng tõ ký th¸c tho¶ thuËn ®­îc : lµ lo¹i ký th¸c ng©n quü ®Þnh kú víi ng©n hµng theo l·i suÊt Ên ®Þnh trong mét thêi kho¶ng Ên ®Þnh. Nhµ ph¸t hµnh ph¶i thu håi chøng tõ lóc ®¸o h¹n theo mÖnh gi¸ céng víi tiÒn l·i ®¸o h¹n. Chøng tõ nµy ph¶i cã mÖnh gi¸ tèi thiÓu nhÊt ®Þnh ( th­êng lµ 1 triÖu USD trë lªn ). Nã lµ lo¹i giÊy cam kÕt tr¶ nî kh«ng ®¶m b¶o b»ng thÕ chÊp nh­ng ®­îc ng©n hµng ph¸t hµnh ®¶m b¶o, th­êng cã thêi h¹n 1 n¨m trë xuèng tr­íc khi ®¸o h¹n, nã cã thÓ dïng ®Ó tri tr¶, mua vµ b¸n ë thÞ tr­êng thø cÊp víi møc gi¸ tuú thuéc vµo l·i suÊt thÞ tr­êng hiÖn hµnh vµ vµo thêi ®iÓm mua b¸n. II. C«ng cô thÞ tr­êng vèn ThÞ tr­êng vèn lµ mét bé phËn cña thÞ tr­êng tµi chÝnh, ë ®ã diÔn ra viÖc trao ®æi c¸c c«ng cô nî trung vµ dµi h¹n, c¸c cæ phiÕu. §¶m b¶o lu©n chuyÓn nguån vèn trung dµi h¹n trong nÒn kinh tÕ tõ ng­êi cã vèn sang ng­êi cÇn vèn th«ng qua viÖc mua b¸n c«ng cô nî. Nh×n chung c¸c c«ng cô nî trong thÞ tr­êng vèn cã tÝnh láng kÐm, tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nµy mang tÝnh rñi ro cao, sù thay ®æi gi¸ c¶ kh¸ phøc t¹p. 1. Cæ phiÕu c«ng ty Lµ mét lo¹i chøng chØ do c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn quyÒn së h÷u mét hoÆc mét sè cæ phÇn cña c«ng ty ®ã. Lµ mét chøng kho¸n cã gi¸, cã quyÒn nhËn l·i vµ hoa hång. Cæ phiÕu cã thÓ dïng mua b¸n vµ thÕ chÊp, trë thµnh mét trong nh÷ng ph­¬ng tiÖn tÝn dông dµi h¹n chñ yÕu cña thÞ tr­êng tiÒn vèn. a. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan ph¸t hµnh cæ phiÕu trong ®iÒu kiÖn XHCN Tr­íc hÕt, xem xÐt tõ nhu cÇu tiÒn vèn. Mét mÆt, h¹ng môc x©y dùng träng ®iÓm cña Nhµ n­íc kh«ng ngõng t¨ng lªn, møc sèng nh©n d©n t¨ng lªn nhanh chãng, cÇn nhiÒu tiÒn vèn. MÆt kh¸c, c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc ngµy cµng gay g¾t, nhiÒu xÝ nghiÖp buéc ph¶i th­êng xuyªn c¶i t¹o vµ ®æi míi kü thuËt do ®ã cÇn nhiÒu tiÒn vèn. Hai lµ, xem xÐt viÖc cung cÊp tiÒn vèn tõ l©u ®· h×nh thµnh thãi quen cÊp ph¸t hoÆc ng©n hµng cho vay. Nh­ng nguån vèn theo cÊp ph¸t hay vay ng©n hµng kh«ng ®¶m b¶o ®¸p øng hÕt nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vÒ vèn vµ còng ch­a ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt.... Ba lµ, thÓ hiÖn yªu cÇu quy luËt vËn ®éng cña tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, phÇn nµo gi¶i quyÕt ®­îc m©u thuÉn cung cÇu tiÒn vèn. b. Nh÷ng h¹n môc ghi trªn mÆt cæ phiÕu : Cæ phiÕu, ph¸t hµnh c«ng khai cÇn cã yªu cÇu chÆt chÏ. Kh«ng nh÷ng chÊt l­îng cæ phiÕu tèt, in ®Ñp, quan träng h¬n lµ nh÷ng ®iÒu ghi trªn mÆt cæ phiÕu cÇn cã quy ®Þnh râ rµng. Nãi chung, trªn mÆt phiÕu ghi nh÷ng ®iÒu sau ®©y : 1/ tªn, trô së c«ng ty; 2/ Sè vµ ngµy cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh; 3/ Sè l­îng cæ phÇn vµ lo¹i cæ phÇn; 4/ mÖnh gi¸ mçi cæ phÇn vµ tæng mÖnh gi¸ sè cæ phÇn ghi trªn cæ phiÕu; 5/ tªn cæ ®«ng ®èi víi mçi cæ phiÕu ghi trªn; 6/ tãm t¾t vÒ thñ tôc chuyÓn nh­îng cæ phÇn; 7/ ch÷ ký mÉu cña ng­êi ®¹i diÖn theo ph¸p luËt vµ dÊu cña c«ng ty; 8/ sè ®¨ng ký t¹i sæ ®¨ng ký cæ ®«ng cña c«ng ty vµ ngµy ph¸t hµnh cæ phiÕu; 9/ ®èi víi cæ phiÕu cña cæ phÇn ­u ®·i cßn cã mét sè néi dung kh¸c theo quy ®Þnh l¹i c¸c ®iÒu 55, 56, 57 luËt Doanh nghiÖp ViÖt Nam ban hµnh 12 - 06 - 1996. c. §Æc ®iÓm cña cæ phiÕu: 1. Cã tÝnh quyÕt s¸ch. Ng­êi cã cæ phiÕu phæ th«ng cã quyÒn tham gia ®¹i héi cæ ®«ng, bÇu cö ban qu¶n trÞ tham gia quyÕt s¸ch qu¶n lý kinh doanh xÝ nghiÖp, quyÒn lîi lín hay nhá tuú theo sè l­îng cæ phiÕu. 2. Cã thÓ ®æi tiÒn mÆt. Cæ phiÕu cã thÓ chuyÓn nh­îng bÊt kú lóc nµo giao dÞch ë thÞ tr­êng, biÕn thµnh tiÒn giÊy. 3. Gi¸ c¶ vµ gi¸ trÞ mÆt phiÕu kh«ng khíp nhau. Cæ phiÕu lµ ®èi t­îng giao dÞch, gièng nh­ hµng ho¸, cã lo¹i gi¸ c¶ nµy chÞu ¶nh h­ëng t×nh h×nh kinh doanh cña xÝ nghiÖp vµ chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu nh©n tè kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, lu«n lu«n thay ®æi, t¨ng gi¶m lín, kh«ng khíp víi gi¸ trÞ mÆt cæ phiÕu. Sù kh«ng khíp Êy t¹o ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cho ng­êi ®Çu c¬. 4. Rñi ro. Cæ phiÕu ®· mua kh«ng thÓ tr¶ l¹i vèn cò. Ng­êi ®Çu c¬ cæ phiÕu cã thÓ nhËn ®­îc thï lao dù kiÕn hay kh«ng hoµn toµn phô thuéc vµo doanh lîi cña xÝ nghiÖp quyÕt ®Þnh, l·i nhiÒu chia nhiÒu, l·i Ýt chia Ýt, kh«ng l·i kh«ng chia, cïng chÞu thiÖt h¹i, bÞ ph¸ s¶n khã cã thÓ gi÷ nguyªn vèn. V× vËy, ng­êi ®Çu c¬ cæ phiÕu th­êng chÞu rñi ro nhÊt ®Þnh. d. QuyÒn lîi cña ng­êi cã cæ phiÕu nãi chung : Ng­êi cã cæ phiÕu nh×n chung cã nhiÒu quyÒn lîi nh­ng c¬ b¶n cã mét sè quyÒn sau : 1/ BÇu cö ban qu¶n lý, quyÒn tham gia qu¶n lý kinh doanh xÝ nghiÖp; 2/ QuyÒn nhËn l·i cæ phiÕu vµ hoa hång; 3/ QuyÒn b¸n vµ thÕ chÊp cæ phiÕu; 4/ ¦u tiªn nhËn th­ëng; 5/ G¸nh chÞu rñi ro, chÞu tr¸ch nhiÖm kinh tÕ nhÊt ®Þnh; 6/ Cã c¸c quyÒn cæ phiÕu vÒ luËt h×nh sù kh¸c. CÇn lµm râ lµ, khi cæ phiÕu chuyÓn nh­îng cho ng­êi kh¸c, ng­êi cã cæ phiÕu míi cßn ph¶i lµm thñ tôc “sang tªn” ®Ó trë thµnh cæ ®«ng míi cã thÓ h­ëng quyÒn lîi cæ ®«ng : tr­íc khi trë thµnh cæ ®«ng, kh«ng cã quyÒn tham gia qu¶n lý kinh doanh xÝ nghiÖp vµ ph©n phèi lîi Ých. e. Ph©n lo¹i cæ phiÕu : * XÐt theo kh¶ n¨ng chuyÓn nh­îng cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng thø cÊp, cæ phiÕu gåm hai lo¹i : cæ phiÕu ký danh vµ cæ phiÕu v« danh. Cæ phiÕu kÝ danh lµ lo¹i cæ phiÕu ghi râ tªn tuæi, ®Þa chØ. Chóng kh«ng ®­îc phÐp tù do chuyÓn nh­îng vµ mua b¸n trªn thÞ tr­êng thø cÊp. Khi muèn chuyÓn nh­îng ph¶i ®­îc sù ®ång ý cña ®¹i héi ®ång cæ ®«ng. Víi nh÷ng cæ ®«ng sang lËp ra c«ng ty cæ phÇn th× n¾m gi÷ cæ phiÕu ®ã. Cæ phiÕu v« danh : lµ cæ phiÕu kh«ng ghi râ tªn tuæi, ®Þa chØ cña ng­êi n¾m gi÷ cæ phiÕu. Nã cã kh¶ n¨ng ®­îc chuyÓn nh­îng dÔ dµng trªn thÞ tr­êng thø cÊp. * XÐt theo ®Þa vÞ ph¸p lý cña cæ ®«ng trong c«ng ty cã cæ phiÕu ­u ®·i, cæ phiÕu th­êng. Cæ phiÕu ­u ®·i lµ cæ phiÕu mµ møc lîi tøc cæ phÇn dµnh cho cæ ®«ng n¾m gi÷ nã ®­îc c«ng bè tr­íc hµng n¨m hoÆc æn ®Þnh trong mét sè n¨m, lîi nhuËn kinh doanh cuèi cïng cña c«ng ty kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn lîi tøc c«ng bè tr­íc. Hä kh«ng ®­îc phÐp tham gia vµo viÖc th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh c¸c vÊn ®Ò ®Æc biÖt quan träng trong c«ng ty ( kh«ng ®­îc lµ thµnh viªn héi ®ång qu¶n trÞ,.. ) Cæ phiÕu th­êng lµ lo¹i cæ phiÕu mµ ng­êi n¾m gi÷ nã ®­îc h­ëng lîi tøc cæ phÇn phô thuéc vµo kÕt qu¶ kinh doanh cuèi cïng cña c«ng ty cæ phÇn, lµ ng­êi h­ëng lîi sau cïng khi c«ng ty tr¶ hÕt nî nÇn, thanh lý tµi s¶n, tr¶ lîi tøc cho cæ ®«ng ­u ®·i,... Ng­îc l¹i hä cã quyÒn quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò quan träng trong c«ng ty nh­ chia lîi tøc cæ phÇn, sö dông lîi nhuËn rßng cña c«ng ty. 2. Tr¸i phiÕu : Lµ mét lo¹i chøng kho¸n cã gi¸ lµ mét giÊy chøng nhËn nî cña ng­êi vay vèn muèn thu gãp vèn vµ ®¶m b¶o tr¶ l·i víi l·i suÊt, thêi h¹n nhÊt ®Þnh, vµ tr¶ vèn gèc trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Tr¸i phiÕu th­êng chØ lo¹i tr¸i phiÕu cã thêi h¹n trung dµi h¹n trªn mét n¨m. * Nh×n chung tr¸i phiÕu cã ®Æc ®iÓm sau ®©y : 1/ Cã thÓ trong cïng mét ®iÒu kiÖn, mét thêi gian thu gãp sè vèn lín cña nhiÒu ng­êi ®Çu t­; 2/ Sau mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh tr¶ l¹i vèn vµ l·i theo ®Þnh kú; 3/ Chñ nî xem xÐt t×nh h×nh thùc tÕ thÞ tr­êng tù do chuyÓn nh­îng tr¸i phiÕu cña hä. * QuyÒn lîi cña ng­êi cã tr¸i phiÕu : ng­êi cã tr¸i phiÕu nãi chung cã 4 quyÒn lîi sau : 1/ §­îc nhËn thï lao l·i suÊt tr¸i phiÕu vµ c¸ch tr¶ l·i lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tr¸i phiÕu, v× vËy ng­êi m¾c nî cÇn gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh, ng­êi cã tr¸i phiÕu dùa theo quy ®Þnh ®· cã, nhËn thï lao theo ®iÒu kiÖn thêi h¹n; 2/ Thu håi vèn, kim ng¹ch mÆt phiÕu, c¸ch tr¶ vµ thêi h¹n cña tr¸i phiÕu lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn c¬ b¶n cña tr¸i phiÕu, ng­êi m¾c nî cÇn ph¶i tr¶ ®óng thêi h¹n tr¸i phiÕu, kh«ng ®­îc tuú tiÖn kÐo dµi; Ng­êi cã tr¸i phiÕu cã quyÒn thu håi vèn theo thêi h¹n. Cã lóc tr¶ vèn tr¸i phiÕu b»ng c¸ch chuéc tr­íc thêi h¹n hoÆc tr¶ tõng ®ît theo kiÓu rót th¨m; 3/ Nh­îng l¹i. PhÇn lín tr¸i phiÕu thuéc lo¹i nh­îng l¹i, v× vËy ng­êi cã tr¸i phiÕu cã quyÒn chi phèi, tuú theo nhu cµu cã thÓ chuyÓn nh­îng hoÆc b¸n; 4/ Rót vèn. Khi ng­êi m¾c nî kÐo dµi tr¶ nî vµ sÏ b¸n hÕt tµi s¶n, ng­êi cã “tr¸i phiÕu thÕ chÊp” ®­îc ­u tiªn nhÊt, “tr¸i phiÕu cã thÕ chÊp” xÕp thø hai, ng­êi cã “tr¸i phiÕu phô thuéc” xÕp thø ba. * C¸c lo¹i tr¸i phiÕu : - Khi c¨n cø vµo môc ®Ých ph¸t hµnh vµ ng­êi ph¸t hµnh ta cã tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu c«ng ty. a. Tr¸i phiÕu chÝnh phñ : lµ mét c«ng cô vay nî trung vµ dµi h¹n cña chÝnh phñ, ng­êi ®øng ra vay nî lµ chÝnh phñ víi mét môc ®Ých huy ®éng vèn nhµn rçi trong nÒn kinh tÕ ®Ó bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch triÒn miªn ®ång thêi gióp chÝnh phñ cã nguån vèn ®Çu t­ vµo c¬ së h¹ tÇng... lo¹i tr¸i phiÕu nµy cã tÝn nhiÖm cao, ng­êi cã tr¸i phiÕu sau mét thêi gian thu l¹i vèn theo kim ng¹ch ghi trªn mÆt phiÕu vµ nhËn ®­îc tiÒn thï lao nhÊt ®Þnh. Víi nh÷ng tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn trung ­¬ng th× cã møc ®é an toµn h¬n lµ tr¸i phiÕu chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng nh­ng l¹i cã l·i suÊt cao h¬n v× kh«ng bÞ ®¸nh thuÕ thu nhËp, nh×n chung l·i suÊt cña tr¸i phiÕu chÝnh phñ lµ thÊp. Víi nhiÒu kú h¹n kh¸c nhau, tr¸i phiÕu chÝnh phñ cã thÓ cã kú h¹n lµ 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng, 12 th¸ng, 1 n¨m ®Õn 2, 3 n¨m... bªn c¹nh ®é rñi ro lµ kh«ng cao. b. Tr¸i phiÕu c«ng ty : lµ c«ng cô vay nî trung, dµi h¹n cña c«ng ty, huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty. C«ng ty b¶o ®¶m sÏ tr¶ vèn (gi¸ trÞ trªn mÆt phiÕu) tr¸i phiÕu trong thêi h¹n nhÊt ®Þnh vµ tr¶ l·i suÊt tr¸i phiÕu theo thêi h¹n ­íc ®Þnh (thêi h¹n tr¶ l·i) vµ l·i suÊt quy ®Þnh. Cã lo¹i tr¸i phiÕu ®­îc ph¸t hµnh thÊp h¬n gi¸ trÞ mÆt phiÕu, cßn cã thÓ tr¶ vèn gèc tr­íc thêi h¹n. Néi dung ph¸t hµnh cÇn ph¶i lµm theo luËt ph¸p, h¹n ng¹ch trªn mÆt phiÕu lµ ®Þnh ng¹ch vµ cã thÓ tù do chuyÓn nh­îng. NÕu cã tr¸i phiÕu c«ng ty cã ®¶m b¶o cÇn ghi râ hai ch÷ “®¶m b¶o” ®­îc c¬ quan chñ qu¶n cho phÐp vµ phÐp kiÓm chøng. So víi vèn vay tõ ng©n hµng, chøng tõ th­¬ng nghiÖp ph¸t hµnh, ph¸t hµnh cæ phiÕu míi vµ nh÷ng nguån vèn kh¸c, tr¸i phiÕu c«ng ty cã nh÷ng ­u ®iÓm tréi h¼n nhÊt ®Þnh, cô thÓ lµ : 1/ Cã nguån vèn réng, thêi h¹n kh¸ l©u, bæ sung cho ng©n hµng thiÕu vèn vµ thêi gian cho vay ng¾n h¹n; 2/ l·i suÊt ng©n hµng vay cã lóc thay ®æi, l·i suÊt tr¸i phiÕu cè ®Þnh vµ nãi chung cao h¬n l·i suÊt c«ng tr¸i chÝnh phñ; 3/ Trªn thÞ tr­êng ph¸t hµnh chøng tõ th­¬ng nghiÖp, xÝ nghiÖp nhá dïng l·i suÊt cao c¹nh tranh víi xÝ nghiÖp lín v× vËy kh«ng kinh tÕ b»ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. XÝ nghiÖp lín cã kim ng¹ch lín vµ l·i suÊt thÊp; 4/ so víi ph¸t hµnh cæ phiÕu th× ph¸t hµnh tr¸i phiÕu thñ tôc gi¶n ®¬n vµ co gi·n lín; 5/ trong t×nh h×nh tiÒn lÖ l¹m ph¸t, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chØ cÇn ®Õn thêi h¹n tr¶ l¹i vèn theo mÆt phiÕu, v× vËy ®· trót rñi ro l¹m ph¸t cho ng­êi mua tr¸i phiÕu. Gi÷a tr¸i phiÕu c«ng ty vµ cæ phiÕu c«ng ty cã sù gièng kh¸c râ rÖt. Gièng nhau, cô thÓ lµ : 1/ Tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu ®Òu lµ mét hoÆc chøng kho¸n cã gi¸; 2/ nh×n tõ phÝa con nî ®Òu lµ nh÷ng ph­¬ng tiÖn thu gãp vèn cho nhu cÇu tiÒn vèn; 3/ nh×n tõ phÝa chñ nî ®Òu lµ ph­¬ng tiÖn ®Çu t­ ®Ó cã ®­îc thï lao nhÊt ®Þnh. Sù kh¸c nhau, môc ®Ých ph¸t hµnh kh¸c nhau. Ph¸t hµnh cæ phiÕu lµ nhu cÇu cña c«ng ty cæ phÇn thu gãp t­ b¶n tù cã; ph¸t hµnh tr¸i phiÕu phÇn lín lµ nhu cÇu t¨ng thªm t­ b¶n; 2/ t­ c¸ch ng­êi cã phiÕu kh«ng gièng nhau. Ng­êi cã cæ phiÕu lµ cæ ®«ng cña c«ng ty cæ phÇn, tr¸i phiÕu chØ lµ b»ng chøng vay tiÒn, chøng nhËn lµ mét lo¹i chñ nî kh«ng liªn quan ®Õn nh÷ng quyÒn së h÷u kh¸c; 3/ quan hÖ gi÷a ng­êi cã phiÕu vµ xÝ nghiÖp kh¸c nhau. Ng­êi cã cæ phiÕu víi doanh nghiÖp lµ quan hÖ ®Çu t­, cã quyÒn tham gia qu¶n lý doanh nghiÖp vµ chÞu rñi ro ®Çu t­; ng­êi cã tr¸i phiÕu víi doanh nghiÖp lµ quan hÖ vay, cho vay, kh«ng cã quyÒn tham gia qu¶n lý nãi chung kh«ng chÞu rñi ro ®Çu t­. 4/ C¸ch thu håi vèn cã kh¸c nhau cæ phiÕu nãi chung kh«ng thÓ rót lui chØ cã thÓ chuyÓn nh­îng, tr¸i phiÕu ®Õn thêi h¹n ®ßi vèn ë ng­êi ph¸t hµnh; 5/ Sù æn ®Þnh vÒ lîi Ých kh«ng gièng nhau. Lîi Ých cña ng­êi cã cæ phiÕu tuú theo sù ph¸t triÓn lîi Ých cña c«ng ty; ng­êi cã tr¸i phiÕu ®­îc nhËn thï lao ®Çu t­ cè ®Þnh, cã ­u ®iÓm vÒ thêi gian h¬n cæ phiÕu. Khi doanh nghiÖp ph¸ s¶n, tr¸i phiÕu cÇn ®­îc båi th­êng tr­íc tiªn nªn cµng cã ­u tiªn h¬n. Khi ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty cã nh÷ng lîi Ých h¬n so ph¸t hµnh cæ phiÕu c«ng ty, cô thÓ lµ : 1/ Kh«ng thay ®æi quan hÖ së h÷u tµi s¶n gi÷a ng­êi n¾m gi÷ phiÕu vµ doanh nghiÖp; 2/ thñ tôc tiÖn lîi, gi¶n ®¬n; 3/ tÝnh co gi·n lín : tr¸i phiÕu c«ng ty lµ nî cña c«ng ty víi bªn ngoµi, ®Õn h¹n ph¶i tr¶ vèn, nÕu cÇn cã thÓ ph¸t hµnh thªm tr¸i, cæ phiÕu lµ mét phÇn tµi s¶n cña c«ng ty, mçi khi c«ng ty kh«ng cÇn tiÒn vèn nµy còng kh«ng thÓ tr¶ l¹i, kh«ng ®­îc co gi·n; 4/ Cã thÓ trót rñi ro ( khi tiÒn tÖ l¹m ph¸t ) cho ng­êi kh¸c; 5/ Cã thÓ tr¶ nî tr­íc thêi h¹n. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty còng cã nh­îc ®iÓm so víi viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu c«ng ty. §ã lµ : 1/ cã nhiÒu ®iÒu kiÖn rµng buéc. LuËt ph¸p cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh ®èi víi c«ng ty ph¸t hµnh nh­ h¹n ng¹ch cao nhÊt tr¸i phiÕu ph¸t hµnh, tµi s¶n ®¶m b¶o trªn tr¸i phiÕu ph¸t hµnh, bè trÝ quü tr¶ nî, h¹n chÕ tiÕp tôc vay c¸c kho¶n vay dµi h¹n kh¸c.... C«ng ty vay nî cÇn lµm ®óng theo ph¸p luËt; 2/ g¸nh nÆng vÒ tµi chÝnh. L·i suÊt tr¸i phiÕu c«ng ty cè ®Þnh, nÕu doanh nghiÖp kinh doanh kh«ng giái, t×nh h×nh thÞ tr­êng trë nªn xÊu, l·i cña c«ng ty gi¶m, chi phÝ cho l·i suÊt cè ®Þnh Êy sÏ trë thµnh g¸nh nÆng tµi chÝnh cho doanh nghiÖp.. - Khi c¨n cø vµo ph­¬ng thøc thanh to¸n c¸c kho¶n vay vèn gèc vµ l·i cho tr¸i phiÕu ta cã : tr¸i phiÕu vay ®¬n; tr¸i phiÕu vay tr¶ cè ®Þnh; tr¸i phiÕu coupon; tr¸i phiÕu triÕt khÊu; tr¸i phiÕu vÜnh cöu a. Tr¸i phiÕu vay ®¬n : tr¸i phiÕu mµ toµn bé tiÒn vèn gèc vµ l·i sÏ ®­îc thanh to¸n mét lÇn ®Õn thêi kú ®¸o h¹n. b. Tr¸i phiÕu vay tr¶ cè ®Þnh : lo¹i tr¸i phiÕu mµ ng­êi mua tr¸i phiÕu sÏ ®­îc thanh to¸n mét kho¶n cè ®Þnh ®Òu nhau trong suèt kú h¹n cña tr¸i phiÕu ®ã. VÝ dô, mua tr¸i phiÕu mÖnh gi¸ 1000 $, thêi h¹n 20 n¨m, mçi n¨m nhËn mét kho¶n cè ®Þnh 100$/ n¨m vµ ®Õn hÕt 20 n¨m sÏ tr¶ hÕt lµ 2000$ mµ kh«ng cã tr¶ gèc n÷a. c. Tr¸i phiÕu Coupon : tiÒn l·i cña tr¸i phiÕu ®­îc tr¶ hµng n¨m, tiÒn vèn gèc ®­îc tr¶ vµo ngµy ®¸o h¹n. VÝ dô, mua tr¸i phiÕu mÖnh gi¸ 1000$ trong 10 n¨m, ®¸o h¹n nhËn l¹i 1000$ lµ tiÒn coupon, l·i suÊt nhËn ®­îc lµ l·i suÊt coupon. d. Tr¸i phiÕu triÕt khÊu : lµ tr¸i phiÕu mµ ë ®ã ng­êi mua tr¸i phiÕu sÏ tr¶ cho ng­êi b¸n víi gi¸ mua thÊp h¬n mÖnh gi¸ nh­ng ®Õn ngµy ®¸o h¹n ng­êi mua ®­îc thanh to¸n tr¶ l¹i theo mÖnh gi¸. Kho¶n chªnh lÖch ®ã chÝnh lµ l·i suÊt. Nh­ vËy, ®©y lµ h×nh thøc tr¶ l·i tr­íc ngay t¹i thêi ®iÓm mua. e. Tr¸i phiÕu vÜnh cöu : lµ lo¹i tr¸i phiÕu mµ ë ®ã ng­êi mua nã kh«ng bao giê ®­îc thanh to¸n tiÒn gèc. Nã gièng tr¸i phiÕu cè ®Þnh ë ®iÓm : ng­êi mua nhËn kho¶n cè ®Þnh hµng n¨m vµ kh«ng nhËn ®­îc kho¶n gèc cho ®Õn khi ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu vÜnh cöu chÕt ®i mµ kh«ng sang tªn hay thõa kÕ. V× thÕ nã cã tªn lµ tr¸i phiÕu vÜnh cöu. Ch­¬ng II thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña c¸c c«ng cô trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh ë viÖt nam I. C¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ 1. TÝn phiÕu kho b¹c Nhµ n­íc *. Thùc tr¹ng : - Ngµy 1 - 4 - 1990 ë ViÖt Nam míi h×nh thµnh KBNN. Khi ®ã chÝnh phñ giao cho kho b¹c nhiÖm vô ph¸t hµnh tÝn phiÕu víi thêi gian 3 th¸ng. Nh­ng ng©n s¸ch vÉn mÊt c©n ®èi ChÝnh phñ ®· ph¶i ph¸t hµnh tiÕp cã ®ît sè thuÕ míi phôc vô cho tr¶ nî cò chiÕm tíi 60 - 75%. HiÖn t¹i TP KBNN ViÖt Nam vÉn lµ mét c«ng cô vay nî ng¾n h¹n víi chÝnh phñ ®Ó bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch t¹m thêi. Víi t×nh h×nh chÝnh trÞ æn ®Þnh ë ViÖt Nam cïng víi c¸c biÖn ph¸p tr¶ nî cña chÝnh phñ th× TPKBNN ®¶m b¶o ®é an toµn cao, møc l·i suÊt phï hîp, thÕ nh­ng n¨m 1990, l·i suÊt KBNN l¹i lín h¬n l·i suÊt tiÒn göi tiÕt kiÖm ng©n hµng. V× trong thêi gian ®Çu khi KBNN ph¸t hµnh TPKB, d©n chóng ch­a biÕt nhiÒu, hä vÉn quen göi tiÕt kiÖm v× vËy ®Ó hÊp dÉn d©n chóng th× l·i suÊt TPKB t¨ng lªn. MÆt kh¸c lóc ®ã nhu cÇu vay cña chÝnh phñ lín ®Ó bï ®¾p th©m hôt ng©n s¸ch. HiÖn nay th× TPKB cã l·i suÊt nhá h¬n l·i suÊt tiÒn göi ng©n hµng. Nh×n chung nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÞ tr­êng ®Êu thÇu TPKB cã nhiÒu míi mÎ, ®Æc biÖt 1998 KBNN phèi hîp víi NHNN tæ chøc ®­îc 46 phiªn ®Êu thÇu lo¹i kú h¹n 1 n¨m t¨ng 9 lÇn so 1997. N¨m 1998 lµ n¨m kh¸ s«i ®éng, thµnh c«ng cña thÞ tr­êng ®Êu thÇu TPKB. Cho ®Õn n¨m 2000 thÞ tr­êng ®Êu thÇu TPKBNN ®· ho¹t ®éng th­êng xuyªn, gãp phÇn hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ë n­íc ta. §Õn th¸ng 10/2000 ®· cã 47 thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng. Tuy nhiªn, do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau, c¸c “ phiªn chî ” ®Êu thÇu TPKB vÉn cßn kÐm s«i ®éng. NhËn diÖn c¸c thµnh phÇn tham dù thÇu hÇu hÕt chØ cã NHTM quèc doanh vµ c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, rÊt Ýt NHTM cæ phÇn tham dù vµ kh«ng cã NH liªn doanh hay chi nh¸nh NH n­íc ngoµi tham gia. VÒ l·i suÊt tróng thÇu ®· gi¶m tõ 6 %/ n¨m trong phiªn thø nhÊt xuèng 5,95%; 5,88%; 5,7% trong c¸c phiªn tiÕp theo. Vµ tõ ngµy 12/6 n¨m 2000 ®Õn nay, l·i suÊt tróng thÇu chØ giao ®éng quanh møc 4,95% - 5,10%/ n¨m. Qua ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng nµy, cïng víi thÞ tr­êng më mua b¸n TPKB vµ TTCK, n¬i ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ..... sÏ lµm t¨ng tÝnh linh ho¹t chu chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ, gãp phÇn cho NHNN hoµn thiÖn c¬ chÕ ®iÒu hµnh l·i suÊt c¬ b¶n. * Nh÷ng tÝch cùc trong viÖc ph¸t hµnh TPKBNN vµ trong ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ®Êu thÇu TPKBNN : Víi møc l·i suÊt thÊp nh­ng TPKBNN cã ®é an toµn gÇn nh­ tuyÖt ®èi, møc rñi ro rÊt thÊp. Cã tÝnh láng cao nhÊt trong sè c¸c c«ng cô nî ng¾n h¹n. Do ®ã dÔ thu hót ®Çu t­ cña c¸c nhµ ®Çu t­ vµo TPKB. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÞ tr­êng TPKB ho¹t ®éng s«i ®éng cã hiÖu qu¶ gióp nhµ n­íc ®· tiÕt kiÖm ®­îc hµng tû ®ång tõ kho¶n chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a ph¸t hµnh trùc tiÕp vµ qua ®Êu thÇu, thÞ tr­êng nµy ®· dÇn dÇn ®i vµo æn ®Þnh, nÒ nÕp, tæ chøc ®Êu thÇu ®· ®ù¬c duy tr× kh¸ tèt, tæ chøc mét phiªn ®Êu thÇu trªn 1 tuÇn. * Nh÷ng tån t¹i h¹n chÕ trong thÞ tr­êng ®Êu thÇu TPKB : C¸c thµnh viªn tham gia lµ cßn h¹n chÕ, KBNN, NHNN vÉn ch­a t×m ®­îc ph­¬ng thøc h÷u hiÖu nhÊt thu hót vèn thÝch hîp ®Ó cã thÓ t¨ng khèi l­îng thµnh viªn tham gia vµ tróng thÇu lªn cao h¬n trªn c¬ së ®ã t¨ng khèi l­îng KBNN ®­a ra ®Êu thÇu. ThÞ tr­êng thø cÊp n¬i diÔn ra viÖc mua ®i b¸n l¹i TPKB ®· ph¸t hµnh lÇn ®Çu qua ®Êu thÇu lµ ch­a ho¹t ®éng.ViÖc thanh to¸n l·i suÊt TPKB cßn cøng nh¾c ch­a linh ho¹t. 2. C¸c chøng chØ tiÒn göi ë ViÖt Nam hiÖn nay ch­a cã mét thÞ tr­êng thø cÊp ph¸t triÓn nªn mÆc dï chøng chØ tiÒn göi ng©n hµng ®· cã nh­ng ch­a ph¸t triÓn. V× vËy biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó chøng chØ tiÒn göi ng©n hµng ph¸t triÓn ®­îc th× mét ®ßi hái kh«ng thÓ thiÕu lµ ph¶i cã mét thÞ tr­êng thø cÊp ph¸t triÓn. 3. c¸c th­¬ng phiÕu *. Thùc tr¹ng : - ë ViÖt Nam ®· ra ®êi kú phiÕu th­¬ng m¹i, ph¸t triÓn theo luËt lÖ nhµ n­íc nh­ng ch­a ë møc ®é phæ biÕn réng r·i. §Ó t¹o m«i tr­êng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña th­¬ng phiÕu trong ®iÖn ho¹t ng©n hµng cßn s¬ khai vèn tù cã cña nÒn s¶n xuÊt thÊp, tõ n¨m 1995 viÖc so¹n th¶o ph¸p lÖnh th­¬ng phiÕu ®· ®­îc ®Ò cËp ®Õn nh­ng ph¶i ®Õn th¸ng 6/1999 dù th¶o ph¸p lÖnh th­¬ng phiÕu míi ®­îc tr×nh lªn ®Ó UBTVQH th«ng qua. §­îc kiÕn nghÞ ®Þnh h­íng dÉn chi tiÕt PLTP ®­îc b¾t ®Çu so¹n th¶o tõ th¸ng 1/ 2000 víi sù phèi hîp cña Bé tµi chÝnh, Bé T­ ph¸p, Bé Th­¬ng m¹i, Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­, V¨n phßng ChÝnh phñ. Bªn c¹nh kú phiÕu th­¬ng m¹i cßn cã hèi phiÕu, ngµy nay vÉn ®ang tån t¹i vµ th­êng ®­îc sö dông trong quan hÖ XNK. - Nh÷ng tån t¹i tÝch cùc trong khi l­u hµnh th­¬ng phiÕu lµ mét ph­¬ng tiÖn thanh to¸n, th­¬ng phiÕu cã t¸c dông kh«ng thÓ phñ nhËn lµ thóc ®Èy kinh doanh, më réng s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi ®Æc tr­ng c¬ b¶n lµ khan hiÕm tiÒn tÖ H¹n chÕ sù lÖch pha gi÷a nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng thanh kho¶n còng nh­ gióp gi¶m sù h¹n chÕ vÒ kh¶ n¨ng tiÕp cËn c¸c nguån tÝn dông ng©n hµng cña c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ. §i cïng víi sù ra ®êi, ph¸t triÓn cña th­¬ng phiÕu còng lµ sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng thø cÊp, thÞ tr­êng chiÕt khÊu cña NHTM vµ thÞ tr­êng t¸i chiÕt khÊu cña NHNN víi c¸c th­¬ng phiÕu. Th­¬ng phiÕu gióp chñ së h÷u nã vµ c¸c t¸c nh©n trong nÒn kinh tÕ thùc hiÖn ®­îc môc tiªu lîi nhuËn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Hä ®Õn víi nhau vµ cïng tho¶ m·n nhu cÇu b»ng c¸ch giao dÞch ( mua - b¸n ) th­¬ng phiÕu trªn thÞ tr­êng cÊp 2. Th­¬ng phiÕu cã t¸c dông tÝch cùc ®èi víi hÖ thèng ng©n hµng, h¹n chÕ bµnh tr­íng tÝn dông ng©n hµng, b¶o ®¶m khan hiÕm tiÒn tÖ trong toµn bé nÒn kinh tÕ, gãp phÇn thùc hiÖn c©n ®èi tiÒn hµng trªn thÞ tr­êng th­¬ng phiÕu. Ng©n hµng sÏ cã thªm mét lo¹i h×nh tµi s¶n ®Ó ®a d¹ng ho¸ lo¹i h×nh ho¹t ®éng sö dông vèn vµ t¨ng c­êng ®iÒu tiÕt vèn kh¶ dông. Gióp NHNN thùc hiÖn vai trß ®iÒu tiÕt trong ®iÒu kiÖn khan hiÕm tiÒn tÖ... - Sù cÇn thiÕt vµ ®iÒu kiÖn cho viÖc l­u hµnh th­¬ng phiÕu : Do c¸c kªnh t¹o nguån vèn kh¸c ch­a ph¸t triÓn cao do ®ã mäi nhu cÇu vÒ vèn t¹m thêi còng nh­ nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn ®Òu ®æ dån vµo hÖ thèng ng©n hµng dÉn ®Õn bµnh tr­íng tÝn dông ng©n hµng, chiÕm dông vèn gi÷a c¸c ®¬n vÞ ®Çu t­ diÔn ra trong nÒn kinh tÕ. Cïng víi viÖc ch­a cã mét khung c¬ së ph¸p lý thÝch hîp nªn t×nh tr¹ng chiÕm dông vèn ch­a ®­îc gi¶i quyÕt æn tho¶ dÉn ®Õn kÐm hiÖu qu¶ cña mét sè ®¬n vÞ kinh tÕ vµ ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ cña c¶ nÒn kinh tÕ, lµm suy yÕu c¸c nç lùc c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ vµ ®æi míi hÖ thèng ng©n hµng g©y khã kh¨n cho viÖc ho¹ch ®Þnh vµ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. §iÒu kiÖn cho viÖc th­¬ng phiÕu l­u hµnh : 1/ trªn thÞ thÞ tr­êng ph¶i tån t¹i c¸c nhu cÇu vÒ th­¬ng phiÕu; 2/ kh¶ n¨ng tr¶ nî cña con nî ®èi víi th­¬ng phiÕu ph¶i ®­îc ®¶m b¶o; 3/ th­¬ng phiÕu ph¶i cã tÝnh chuyÓn nh­îng; 4/ th­¬ng phiÕu cã thÓ cÇm cè ®Ó vay ng©n hµng hay ®em chiÕt khÊu ë Ng©n hµng. 4. c¸c kú phiÕu ng©n hµng ë ViÖt Nam NHNN ®· cã thÓ ph¸t hµnh kú phiÕu ng©n hµng vµ cã quy chÕ ph¸t hµnh ngµy 23/10/1999. Chóng thùc chÊt lµ mét c«ng cô vay nî ng¾n h¹n cña NHTM ®Ó thu hót vèn phôc vô kinh doanh ng¾n h¹n cña m×nh, vay mang tÝnh chÊt chñ ®éng cña NHTM. Cã tr­êng hîp NHTW ph¸t hµnh kú phiÕu ®Ó thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia ( thu håi l­îng tiÒn trùc tiÕp tõ NHTM vÒ ). HiÖn nay ë ViÖt Nam mÖnh gi¸ lín tèi thiÓu lµ 100 triÖu ®ång / kú phiÕu ng©n hµng. Chóng ®­îc mua b¸n trªn c¬ së tù nguyÖn trong tr­êng hîp cÇn thiÕt th× hÖ thèng NHNN b¾t buéc ph¸t hµnh cho NHTM ®Ó ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. II c¸c c«ng cô thÞ tr­êng vèn 1. Cæ phiÕu c«ng ty : *. Cæ phiÕu ë ViÖt Nam vµ thùc tr¹ng cña nã C¸c c«ng ty cæ phÇn vµ doanh nghiÖp nhµ n­íc ( DNNN ) ë ViÖt Nam cã quyÒn ph¸t hµnh cæ phiÕu theo quy ®Þnh cña luËt c«ng ty vµ luËt DNNN ngµy 17/9/1994, chÝnh phñ ban hµnh quy chÕ t¹m thêi vÒ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cña DNNN. HiÖn t¹i ®· cã h¬n 500 c«ng ty cæ phÇn vµ kho¶ng h¬n 6000 DNNN trong ®ã chØ cã vµi tr¨m doanh nghiÖp cã cæ phiÕu. Nh­ng ®a sè nh÷ng cæ phiÕu nµy ®­îc ®«ng ®¶o nh÷ng cæ ®«ng n¾m gi÷ nh­ nh÷ng chøng chØ së h÷u, chø Ýt ®­a vµo l­u th«ng. Trªn TTCK hiÖn nay víi h¬n 500 c«ng ty cæ phÇn nh­ thÕ nh­ng míi chØ cã 5 c«ng ty ®· cã giÊy phÐp niªm yÕt cæ phiÕu : SAM - REE - TMS - SECOM - HAP. Cßn mét sè c«ng ty ®· ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt nh­ng kh«ng niªm yÕt v× nhiÒu lý do kh¸ch quan, hä ch­a cã nhu cÇu hoÆc ch­a thÊy lîi Ých cña viÖc niªm yÕt. HoÆc cã c«ng ty muèn niªm yÕt nh­ng ch­a ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó niªm yÕt. HiÖn nay mÆc dï TTCK ®· ®i vµo ho¹t ®éng ®· hót ®­îc sù quan t©m cña c«ng chóng ®Çu t­ nh­ng viÖc mua b¸n cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng tù do vÉn kh«ng ngõng s«i ®éng víi ®ñ lo¹i cæ phiÕu ®­îc giao dÞch so víi 5 lo¹i cæ phiÕu vµ 2 lo¹i tr¸i phiÕu giao dÞch trªn thÞ tr­êng chÝnh thøc, ë thÞ tr­êng tù do cã ®Õn gÇn 60 lo¹i cæ phiÕu ®­îc mua b¸n. C¸c giao dÞch kh«ng chÝnh thøc nµy ®­îc thùc hiÖn d­íi nhiÒu d¹ng : qua m«i giíi, c¸c môc rao vÆt, m¹ng internet, hay ë nh÷ng qu¸n cµ phª... Mét ®iÓm ®¸ng ghi nhËn kh¸c lµ trªn c¶ thÞ tr­êng chÝnh thøc lÉn kh«ng chÝnh thøc, hiÖn nay chØ míi dõng l¹i ë viÖc mua ®i b¸n l¹i, gi¸ cæ phiÕu cã t¨ng nh­ng thùc vèn ®­a vµo c«ng ty lµm ¨n th× chØ t¨ng trªn danh nghÜa. TÊt c¶ nh÷ng c«ng ty hiÖn nay ch­a huy ®éng thªm mét ®ång vèn nµo vµo më réng s¶n xuÊt hay kinh doanh. Theo c¸c chuyªn gia chøng kho¸n, chÝnh nh÷ng bÊt æn nµy sÏ khiÕn cho viÖc mua b¸n cæ phiÕu hiÖn nay, ®Æc biÖt lµ trªn thÞ tr­êng kh«ng chÝnh thøc, cã nhiÒu bÊp bªnh vµ ®Çy tÝnh rñi ro. Sù non yÕu trong thÞ tr­êng vèn, sù thiÕu vèn ®Çu t­ trong mét sè c«ng ty vµ cho c¸c dù ¸n lín dÉn ®Õn ph¶i ph¸t hµnh cæ phiÕu ®Ó t¹o ra vèn cho SXKD, cho c¸c dù ¸n quèc gia. Tuy nhiªn sè l­îng cæ phiÕu nµy ®­îc ph¸t hµnh h¹n chÕ, quy m« nhá, kh«ng c«ng khai. Ch¼ng h¹n n¨m 1997, SECOM ®· ph¸t hµnh 240.000 cæ phiÕu víi mÖnh gi¸ 500.000® nhê ®ã mµ t¨ng ®­îc tµi s¶n lªn 10 lÇn ( trong sè ®ã Nhµ n­íc ®· mua 51% gi¸ trÞ cæ phiÕu, nh÷ng ng­êi lao ®éng trong c«ng ty mua 15%. Tæng c«ng ty b­u chÝnh viÔn th«ng mua 32% vµ 2% cßn l¹i ®­îc b¸n cho c«ng chóng. C¸c ng©n hµng cæ phÇn ë ViÖt Nam ®a sè cæ phiÕu lµ cña NHTM quèc doanh lín, cña c¸c tæng c«ng ty vµ chØ cã mét phÇn nhá do c¸ nh©n n¾m gi÷. Mét sè ng©n hµng vµ tæng c«ng ty ®· ph¸t hµnh cæ phiÕu ra c«ng chóng, c¸c ph­¬ng ph¸p chµo b¸n t­¬ng tù nh­ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ b¸n hµng, kh«ng ¸p dông hÖ thèng th«ng tin c«ng khai nªn lµm gi¶m lßng tin cña c«ng chóng vµo hiÖu n¨ng cu¶ ng©n hµng. ViÖc cæ phÇn ho¸ DNNN ë ViÖt Nam cßn diÔn ra chËm ch¹p. §Õn cuèi th¸ng 1/1998 míi cã 20 DNN thùc hiÖn ®­îc cæ phÇn. Nguyªn nh©n do : 1/ do nhËn thøc vÉn cßn t­ t­ëng sî “ ChÖnh h­íng XHCN ”. 2/ C¸n bé l·nh ®¹o vµ c«ng nh©n viªn c¸c doanh nghiÖp cßn nhiÒu b¨n kho¨n lo l¾ng vÒ vÞ trÝ c«ng t¸c, viÖc lµm, thu nhËp, ®êi sèng khi thùc hiÖn cæ phÇn ho¸. 3/ Mét sè v¨n b¶n ph¸p quy ban hµnh cßn chËm ch¹p, thñ tôc, chÕ ®é cho c«ng ty cæ phÇn ch­a tho¶ ®¸ng. 4/ tû lÖ cæ phÇn giµnh cho XH qu¸ Ýt, truyÒn b¸ ch­a s©u réng. 5/ M«i tr­êng kinh tÕ ch­a ®Çy ®ñ. VÊn ®Ò ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp, x¸c ®Þnh mÖnh gi¸ cæ phiÕu, sè cæ phiÕu ph¸t hµnh cÇn ®­îc xem xÐt l¹i toµn diÖn. Cæ phiÕu hiÖn nay th­êng cã mét sè ®Æc ®iÓm : 1/ mÖnh gi¸ 10.000®; 2/ cæ phiÕu cã nhiÒu lo¹i cæ phiÕu ­u ®·i, cæ phiÕu th­êng.... ViÖc ®Þnh gi¸ cÇn ph¶i ®Þnh gi¸ chÝnh x¸c gi¸ trÞ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp ( tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n l­u ®éng, vèn tù cã ) bªn c¹nh c¶ vÒ gi¸ trÞ v« h×nh cña doanh nghiÖp. Thùc tÕ viÖc ®¸nh gi¸ trªn cßn ch­a ®Çy ®ñ nªn ch­a s¸t víi gi¸ trÞ thùc tÕ dÉn ®Õn viÖc x¸c ®Þnh mÖnh gi¸, sè l­îng cæ phiÕu ch­a ®­îc phï hîp. VÊn ®Ò vÒ ph©n chia cæ tøc ®èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn cÇn ph©n biÖt ®­îc thÞ gi¸ cæ phiÕu kh¸c trÞ gi¸ cæ phiÕu lµm c¬ së cho viÖc tÝnh to¸n cæ tøc hµng n¨m, nªn ®­a vÊn ®Ò nµy ®Æt ra tr­íc UB CKNN. 2. tr¸i phiÕu : * C¨n cø vµo môc ®Ých ph¸t hµnh vµ ng­êi ph¸t hµnh cã tr¸i phiÕu chÝnh phñ vµ tr¸i phiÕu c«ng ty. *. Tr¸i phiÕu chÝnh phñ : ë ViÖt Nam ®­îc ph¸t hµnh ®Çu nh÷ng n¨m 90 bao gåm tr¸i phiÕu KBNN vµ tr¸i phiÕu c«ng tr×nh. Tr¸i phiÕu KBNN ®­îc giao cho KBNN ph¸t hµnh, tr¸i phiÕu c«ng tr×nh lµ rÊt Ýt, chÝnh phñ cho quy ®Þnh c¸c ®Þa ph­¬ng tù qu¶n lý ®iÒu hµnh ng©n s¸ch cña m×nh b»ng thuÕ, thu nhËp kh¸c. Trong tr­êng hîp ®Þa ph­¬ng x©y dùng c«ng tr×nh lín dÉn ®Õn th©m hôt ng©n s¸ch lín th× chÝnh phñ cho ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, nh÷ng n¨m sau ®Þa ph­¬ng tù c©n ®èi ng©n s¸ch. PhÇn l·i mua tr¸i phiÕu ch­a bÞ ®¸nh thuÕ thu nhËp ë ViÖt Nam. ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ dùa trªn nh÷ng c¬ së ph¸p lý sau : 1/ NghÞ ®Þnh sè 72 - CP ngµy 26/7/1994 cña chÝnh phñ vÒ viÖc ban hµnh quy chÕ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu chÝnh phñ; 2/ NghÞ ®Þnh sè 23 - CP ngµy 22/3/1995 cña chÝnh phñ vÒ viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu quèc tÕ; 3/ C¸c quy ®Þnh th«ng t­ kh¸c liªn quan ®Õn viÖc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n tr¸i phiÕu CP nh­ th«ng t­ sè 75 - TC - KBNN ngµy 14/9/1994 cña Bé Tµi ChÝnh. QuyÕt ®Þnh sè 1179 - TC - KBNN ngµy 5/12/1994 cña Bé Tµi ChÝnh. HiÖn nay tr¸i phiÕu CP cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau : 1/ mÖnh gi¸ tèi thiÓu lµ 1 triÖu ®ång do CP quyÕt ®Þnh vµ c«ng bè; 2/ kú h¹n ng¾n 1 th¸ng, 2 th¸ng, 3 th¸ng, 6 th¸ng, 9 th¸ng, 12 th¸ng, gÇn ®©y lµ 2 hoÆc 3 n¨m; 3/ tr¸i phiÕu CP cã thÓ chiÕt khÊu víi gi¸ thÊp h¬n mÖnh gi¸. Víi môc ®Ých thùc hiÖn CSTT, NHNN ViÖt Nam tham gia vµo thÞ tr­êng nµy víi t­ c¸ch võa lµ ng­êi qu¶n lý võa lµ ng­êi tham gia thÞ tr­êng. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng ®Êu thÇu liªn quan ®Õn tr¸i phiÕu CP ®­îc thùc hiÖn víi sù gi¸m s¸t cña ban ®Êu thÊu bao gåm 2 ®¹i diÖn c¶ KBNN vµ 2 ®¹i diÖn cña NHNN theo quy chÕ ®Êu thÇu tr¸i phiÕu CP. §Ó ®­îc tham gia vµo thÞ tr­êng nµy c¸c thµnh viªn ph¶i ®¸p øng : 1/ cã quy chÕ ph¸p nh©n theo ph¸p luËt ViÖt Nam; 2/ cã tµi kho¶n tiÒn ViÖt vµ tµi kho¶n tÝn phiÕu KBNN ë së giao dÞch cña NHNN hay mét chi nh¸nh cña NHNN; 3/ cã Ýt nhÊt 20 tû ®ång vèn ®iÒu lÖ; 4/ cã mét kho¶n tiÒn göi Ýt nhÊt b»ng 50% gi¸ trÞ ®Êu thÇu t¹i NHNN. Mét sè kÕt qu¶ ho¹t ®éng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu CP ®¹t ®­îc : Khèi l­îng ph¸t hµnh ngµy cµng t¨ng, sè l­îng tÝn phiÕu vµ tr¸i phiÕu ®¨ng ký ph¸t hµnh t¨ng lªn mét c¸ch liªn tôc : n¨m 1996 b»ng 37,9 lÇn so víi n¨m 1991. B­íc sang quý I/ 1998 thÞ tr­êng ®Êu thÇu tr¸i phiÕu KBNN r¬i vµo t×nh tr¹ng “ buån tÎ ”. Trong c¶ th¸ng 2 míi tæ chøc ®­îc 3 phiÕu ®Êu thÇu víi gi¸ trÞ b¸n ®­îc cã 17 tû ®ång. L·i suÊt cña tr¸i phiÕu KB ®­îc ghi nhËn cao nhÊt ë møc 2,1% th¸ng tøc lµ 25,2% n¨m vµo cuèi n¨m 1993, mét l·i suÊt ch­a tõng cã trªn thÕ giíi. Nh­ng ®èi víi tr¸i phiÕu CP b­íc ®Çu thùc hiÖn kh¸c thµnh c«ng trong c¸c c«ng tr×nh lín, träng ®iÓm quèc gia nh­ c«ng tr×nh ®­êng d©y 500KV, ®­êng NguyÔn TÊt Thµnh... HiÖn t¹i thêi h¹n cña tr¸i phiÕu CP thay ®æi theo h­íng tÝch cùc chuyÓn dÇn tõ lo¹i ng¾n h¹n 3 - 6 th¸ng sang 2 - 3 n¨m. Trong n¨m 1996 cã tíi 98% sè ph¸t hµnh lµ lo¹i 1 n¨m trë lªn. Tõ n¨m 1997 chØ ph¸t hµnh lo¹i 1 - 2 n¨m, l·i suÊt tr¸i phiÕu KB ®· g¾n liÒn víi ®iÒu kiÖn thÞ tr­êng, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã xu h­íng gi¶m dÇn theo xu h­íng thÞ tr­êng gãp phÇn lµm gi¶m g¸nh nÆng tr¶ l·i cho NSNN. Ph­¬ng thøc ph¸t hµnh vµ thanh to¸n ®­îc c¶i tiÕn tõng b­íc, c¸c h×nh thøc thanh to¸n l·i suÊt còng ®a d¹ng h¬n nh­ thanh to¸n ®Þnh kú, thanh to¸n l·i tr­íc.... §Æc biÖt ®· cho ph¸t hµnh lo¹i tr¸i phiÕu v« danh, in s½n mÖnh gi¸ vµ ®­îc thanh to¸n trong c¶ n­íc. * Nh÷ng tån t¹i: - Tån t¹i : Cho ®Õn cuèi n¨m 2000 tr¸i phiÕu chÝnh phñ vÉn trong t×nh tr¹ng “ ®ãng b¨ng ” vÒ giao dÞch. MÆc dï trong th¸ng 10, trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®· cã phèi hîp víi KBNN tæ chøc ®Êu thÇu ®ît 5 tr¸i phiÕu CP víi khèi l­îng gäi thÇu 200 tû ®ång, kú h¹n 3 n¨m nh­ng ®ît thÇu ®· kh«ng thµnh c«ng do l·i suÊt chØ ®¹o cña Bé Tµi ChÝnh thÊp h¬n laÜ suÊt ®Æt thÇu. V× vËy, gi¸ tr¸i phiÕu chÝnh phñ tuy vÉn lµ 100.800 ®ång nh­ng kh«ng cã giao dÞch. T¶ng b¨ng tr¸i phiÕu chÝnh phñ vÉn khã tan trong thêi gian gÇn ®©y, tõ khi trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®i vµo ho¹t ®éng th× ®· cã h¬n 1100 tû ®ång tr¸i phiÕu CP ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt ®­îc ph¸t hµnh, trong ®ã cã kho¶ng 600 tû ®ång ®­îc ph¸t hµnh theo h×nh thøc ®Êu thÇu vµ kho¶ng 500 tû ®ång ®­îc ph¸t hµnh th«ng qua b¶o l·nh. Tuy nhiªn, cho dï tr¸i phiÕu CP cã ph¸t hµnh theo h×nh thøc nµo th× hiÖn ®Òu n»m t¹i c¸c NHTM. Së dÜ lµ v× c¸c NHTM vÉn ®ang trong t×nh tr¹ng ø ®äng vèn do vèn huy ®éng nhiÒu trong khi thiÕu dù ¸n ®Çu t­ hiÖu qu¶ ®Ó cho vay. ChÝnh v× thÕ, gi¶i ph¸p tèt nhÊt lóc ®ã lµ mua tr¸i phiÕu, vµ hÔ mua lµ hä gi÷ l¹i vµ kh«ng chÞu b¸n ra thÞ tr­êng. ViÖc g¨m gi÷ tr¸i phiÕu CP cña c¸c ng©n hµng nµy tuy kh«ng ph¶i lµ nguyªn nh©n chñ yÕu nh­ng nã l¹i lµ yÕu tè quan träng lµm ®ãng b¨ng thÞ tr­êng tr¸i phiÕu CP. §ã còng lµ lý do gi¶i thÝch t¹i sao nh÷ng hi väng vÒ sù s«i ®éng cña TTCK do tr¸i phiÕu CP mang l¹i kh«ng diÔn ra nh­ thiÕt kÕ ban ®Çu. Tuy nhiªn trong thêi gian gÇn ®©y chiÒu h­íng ®ãng b¨ng nguån vèn cña c¸c NHTM ®· cã sù thay ®æi, nhiÒu khi NHTM ®· b¾t ®Çu thiÕu tiÒn mÆt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vay vèn cña c¸c doanh nghiÖp. §éng th¸i mµ c¸c NHTM ®· thùc hiÖn lµ t¨ng l·i suÊt huy ®éng vèn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ vèn. So víi tr­íc ®©y, l·i suÊt huy ®éng cña c¸c NHTM ®· t¨ng kho¶ng 0,03% ®Õn 10,1%, thËm chÝ l·i suÊt huy ®éng vèn b»ng tiÒn cña NHTM lªn tíi trªn 8,4%/ n¨m ( tøc 0,7% ). Víi møc l·i suÊt huy ®éng nh­ trªn nÕu so víi l·i suÊt 6,5%/ n¨m cña tr¸i phiÕu CP th× cã thÓ thÊy r»ng viÖc n¾m gi÷ tr¸i phiÕu CP kh«ng cßn cã lîi cho c¸c NHTM n÷a vµ ®Õn lóc c¸c NHTM sÏ tung TPCP ra giao dÞch. Tuy nhiªn, mét ®iÒu hoµn toµn tr¸i ng­îc víi dù ®o¸n, qua trao ®æi víi l·nh ®¹o mét sè NHTM th× c¶m nhËn chung lµ d­êng nh­ c¸c NHTM vÉn kiªn tr× n¾m gi÷ tr¸i phiÕu víi bÊt cø gi¸ nµo. Gi¶i thÝch vÒ hiÖn t­îng nµy, mét sè chuyªn gia tµi chÝnh nhËn ®Þnh, së dÜ c¸c NH kh«ng muèn b¸n c¸c tr¸i phiÕu ra, ngay c¶ khi hä bøc b¸ch vÒ vèn kh¶ dông. Cã nhiÒu lý do, hä b¨n kho¨n r»ng, t¹i thêi ®iÓm nµy nÕu cã b¸n ra còng ch­a ch¾c ®· cã ai mua hoÆc nÕu cã th× còng kh«ng nhiÒu. H¬n n÷a do hiÖn nay, c¸c nhµ ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n chñ yÕu lµ c¸c c¸ nh©n nªn tiÒm lùc tµi chÝnh cßn h¹n chÕ, kh«ng ph¶i lµ “ ®èi t¸c ” cña c¸c NHTM trong c¸c vô giao dÞch tr¸i phiÕu CP. Mét sè nhµ ph©n tÝch chøng kho¸n cho r»ng, nÕu nh­ c¸c nhµ NH tung tr¸i phiÕu ra b¸n víi gi¸ thÊp th× v« h×nh trung hä buéc ph¶i h¹ch to¸n lç trong doanh nghiÖp vô giao dÞch tr¸i phiÕu cña m×nh. §iÒu nµy sÏ g©y t©m lý kh«ng tèt cho c¸c NH, v× thÕ dÉn ®Õn t©m lý “ thµ huy ®éng vèn víi l·i suÊt cao cßn h¬n lµ b¸n rÎ tr¸i phiÕu ”. Tãm l¹i lµ, cho dï t×nh h×nh kinh doanh tiÒn tÖ cña c¸c NHTM ®· thay ®æi h¼n so víi tr­íc kia. ThÕ nh­ng, kh¶ n¨ng hä tung TPCP ra thÞ tr­êng lµ ®iÒu khã x¶y ra vµ t¶ng b¨ng TPCP vÉn ®ãng b¨ng sau nhiÒu biÕn ®éng. * Tr¸i phiÕu c«ng ty : - TÝnh kh¸ch quan cho sù ra ®êi cña tr¸i phiÕu c«ng ty ë thÞ tr­êng ViÖt Nam, trong c¬ chÕ thÞ tr­êng tuú theo tÝnh chÊt cña ngµnh nghÒ kinh doanh, kh¶ n¨ng tù lùc mµ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ khai th¸c nguån vèn b»ng nhiÒu biÖn ph¸p. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ t¨ng nguån vèn tõ vèn tù cã, ®iÒu nµy chØ cã thÓ tiÕn hµnh ®èi víi doanh nghiÖp lµm ¨n tèt, c¸c doanh nghiÖp vay vèn ng©n hµng, coi ng©n hµng lµ bµ ®ì cho sù ph¸t triÓn cña m×nh. Tuy nhiªn, ®iÒu quan träng nhÊt ë ®©y lµ b¶n th©n doanh nghiÖp ph¶i cã dù ¸n kinh tÕ kh¶ thi, mÆt kh¸c ng©n hµng ph¶i thÈm ®Þnh ch¾c ch¾n ®èi víi ng­êi vay vÒ tµi s¶n tµi chÝnh, t×nh h×nh SXKD... vµ gi¸m s¸t chÆt chÏ tr­íc vµ sau khi cho vay. Mét sè doanh nghiÖp ®· cã nhiÒu c¸ch kh¸c nhau ®Ó huy ®éng vèn nh­ huy ®éng tõ c¸n bé c«ng nh©n viªn, lµm ®¹i lý.... nh­ng ph­¬ng thøc ®ã gÆp nhiÒu khã kh¨n. Trong khi ®ã ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ( TPDN ) lµ cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch TPDN lµ nh÷ng chøng kho¸n nî chøng nhËn mét nghÜa vô tr¶ nî theo hîp ®ång cña doanh nghiÖp ®èi víi ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu. - QuyÒn vµ nghÜa vô cña bªn b¸n TPDN : buéc doanh nghiÖp ph¶i cã tr¸ch nhiÖm cao trong viÖc sö dông vèn vµ hoµn tr¶ vèn, l·i cho tr¸i chñ mét c¸ch hîp ph¸p ®óng nh­ cam kÕt. C¸ch huy ®éng nµy ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i lµm chñ ®­îc lËp c¸c dù ¸n vay vèn, sö dông vèn vµ c«ng t¸c kh¸c nh­ kÕ to¸n, kiÓm to¸n, tµi chÝnh.... víi nh÷ng kho¶n vay lín v­ît qu¸ kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cña DN th× c¸c DN ph¶i cã ng­êi b¶o l·nh ®ßi hái DN ph¶i cã mèi quan hÖ réng, th­êng xuyªn víi giíi tµi chÝnh - ng©n hµng, bé ngµnh chñ qu¶n, kh¸ch hµng,thÞ tr­êng.... - Bªn mua : TPDN ®em l¹i nhiÒu lîi Ých cho tr¸i chñ. V× TPDN cã rÊt nhiÒu lo¹i nªn hä cã thÓ lùa chän tuú theo môc ®Ých vµ kh¶ n¨ng cña m×nh. TPDN mang tÝnh rñi ro thÊp h¬n cæ phiÕu. TPDN cho phÐp ng­êi ®Çu t­ rót ra khái lo¹i ®Çu t­ b»ng c¸ch b¸n chóng ra trªn thÞ tr­êng bÊt cø lóc nµo. ë ViÖt Nam hiÖn nay ®· xuÊt hiÖn nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t hµnh tr¸i phiÕu. Trong nh÷ng n¨m qua b¶n th©n c¸c DNNN, CTCP, DNLD còng ®· sö dông c¸ch gäi vèn nµy ®Ó thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu cô thÓ cña m×nh. LuËt c«ng ty, luËt DNNN, luËt NHNN, luËt c¸c tæ chøc tÝn dông, NghÞ ®Þnh 20 - CP ngµy 17/9/1994 cña ChÝnh phñ ban hµnh quy chÕ t¹m thêi vÒ viÖc ph¸t hµnh TP, cæ phiÕu DNNN. QuyÕt ®Þnh sè 211 - Q§ - NH1 ngµy 22/ 9/ 1994 cña thèng ®èc NHNN.... lµ khu«n khæ ph¸p lý cho viÖc ph¸t hµnh c¸c lo¹i tr¸i phiÕu ë ViÖt Nam. Ho¹t ®éng ph¸t hµnh TPDN ë ViÖt Nam hiÖn nay cã ®Æc ®iÓm lµ tån t¹i duy nhÊt thÞ tr­êng s¬ cÊp, t¹i ®ã chØ cã mét phÇn TPDN ®­îc phÐp thanh to¸n tr­íc thêi h¹n trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh, th­êng lµ mét n¨m, thêi h¹n ng¾n ( TPDN thêi h¹n dµi nhÊt hiÖn nay míi chØ cã 5 n¨m, tû träng tr¸i phiÕu doanh nghiÖp cña c¸c c«ng ty kinh doanh rÊt nhá ( kho¶ng 9% ) so víi c¸c tr¸i phiÕu do ng©n hµng ph¸t hµnh, h×nh thøc ph¸t hµnh th× “ S¬ ®¼ng ” ( chñ yÕu c¸c DN b¸n TPDN trùc tiÕp ) - BiÖn ph¸p thóc ®Èy më réng viÖc ph¸t hµnh TPDN : ViÖc thèng nhÊt vµ ban hµnh mét quy chÕ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu doanh nghiÖp ®Ó t¹o khu«n khæ ph¸p lý chung lµ ®iÒu cÇn thiÕt.Nh÷ng quy ®Þnh nµy ph¶i phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ ®ång thêi ph¶i cã tÝnh kh¶ thi ë ViÖt Nam. VÒ c¬ b¶n c¸c quy ®Þnh ph¶i ®Ò cÇp ®Õn : + Tiªu chuÈn ph¸t hµnh : c¸c tiªu chuÈn phaØ thèng nhÊt víi nhau trong c¸c v¨n b¶n luËt ph¸p nh­ luËt c«ng ty, ph¸p lÖnh chøng kho¸n... + Dù ¸n s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô cô thÓ ®ßi hái vèn lín. §©y lµ c¬ së kinh tÕ ®Ó huy ®éng vèn vµ sö dông vèn. §ßi hái c¸c dù ¸n ph¶i cã tÝnh kh¶ thi, c¸c cø liÖu, luËn chøng kü thuËt râ rµng. - Ph­¬ng ¸n vay vèn cô thÓ : X¸c ®Þnh ®­îc doanh sè vay vèn, l·i suÊt danh nghÜa, kú h¹n tr¸i phiÕu, gi¸ ph¸t hµnh, c¸ch hoµn tr¶. - Ph­¬ng thøc ph¸t hµnh : Cã nhiÒu ph­¬ng thøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu nh­ b¶o l·nh ph¸t hµnh, ®Êu gi¸, ph¸t hµnh tù do, ph¸t hµnh qua së giao dÞch Nh­ vËy, ®Ó doanh nghiÖp cã thÓ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu thµnh c«ng th× chóng ta ph¶i x©y dùng vµ hoµn thiÖn nhiÒu vÊn ®Ò cã liªn quan ®Ó b¶o vÖ quyÒn lîi ng­êi ®Çu t­, t¹o m«i tr­êng ®Çu t­ trong s¸ng lµnh m¹nh. Quy tô l¹i, ®ã lµ viÖc hoµn thiÖn c¸c thÓ chÕ thÞ tr­êng ®Ó t¹o m«i tr­êng kinh doanh chung, cô thÓ : 1/ nÒn kinh tÕ cã møc l¹m ph¸t ®­îc k×m ph¸t, l·i suÊt thÝch hîp; 2/ viÖc thèng nhÊt c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, chøc n¨ng nhiÖm vô gi÷a c¸c bé, ngµnh chñ quan vµ UBCKNN vÒ ph¸t hµnh tr¸i phiÕu lµ cÇn thiÕt; 3/ ph¸t triÓn c¸c TTTC tiÒn tÖ cïng víi c¸c tæ chøc cã liªn quan; 4/ ph¸t triÓn c¸c dÞch vô vÒ tr¸i phiÕu ®Ó n©ng cao tÝnh hÊp dÉn cña tr¸i phiÕu; 5/ T¨ng c­êng tuyªn truyÒn vÒ TPDN trªn c¸c ph­¬ng tiÒn th«ng tin ®Ó t¹o sù hiÓu biÕt phï hîp víi ®èi t­îng. Nh×n chung c¸c ®iÒu kiÖn vÜ m« cÇn thiÕt vµ phï hîp víi viÖc ph¸t hµnh TPDN ®· xuÊt hiÖn, cßn l¹i lµ vÊn ®Ò xö lý kü thuËt vµ mét sè c¬ chÕ lµm ®­îc ®Ó t¹o ra TPDN cã ®ñ tiªu chuÈn vµ sè l­îng cÇn thiÕt. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn nhanh chãng vµ thèng nhÊt trong mét cÊu tróc chung ®Ó huy ®éng vèn cho c¸c doanh nghiÖp vµ t¹o ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng TTCK ë ViÖt Nam. Dùa trªn ph­¬ng thøc thanh to¸n ta cã tr¸i phiÕu vÜnh cöu tr¸i phiÕu vay ®¬n, tr¸i phiÕu vay tr¶ cè ®Þnh; tr¸i phiÕu coupon, tr¸i phiÕu triÕt khÊu. Trong ®ã tr¸i phiÕu vay ®¬n ®· vµ ®ang tån t¹i ë ViÖt Nam nh­ng kh«ng phæ biÕn l¾m, cßn tr¸i phiÕu vay tr¶ cè ®Þnh th× ch­a xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam, vµ phæ biÕn ë ViÖt Nam lµ tr¸i phiÕu chiÕt khÊu : Ng©n hµng ®Çu t­ Ph¸t triÓn n¨m 1999 ®· b¸n tr¸i phiÕu chiÕt khÊu kú h¹n 2 n¨m. Nh­ng tr¶ tr­íc tõng n¨m mét sau ®iÒu chØnh l·i suÊt theo mÆt b»ng gi¸. N¨m 2000 NH§TPT b¸n tr¸i phiÕu kú h¹n 5 n¨m, l·i suÊt tr¶ tr­íc tõng n¨m. Ch­¬ng III Nh÷ng gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn c«ng cô trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh ë ViÖt Nam: * §èi víi tÝn phiÕu kho b¹c nhµ n­íc : 1/ KBNN vµ NHNN cÇn cã biÖn ph¸p tèt h¬n n÷a ®Ó cã thÓ thu hót vèn ®­îc nhiÒu h¬n, ®¶m b¶o æn ®Þnh nguån vèn; 2/ NHTM vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh kh¸c cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p tÝch cùc trong huy ®éng vèn , chÝnh s¸ch vÒ l·i suÊt, kú h¹n tiÒn göi.... 3/ hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng thø cÊp, t¹o ®iÒu kiÖn vÒ m«i tr­êng ph¸p luËt, kinh tÕ chÝnh trÞ ®Ó thÞ tr­êng thø cÊp ph¸t triÓn; 4/ viÖc thanh to¸n l·i suÊt tÝn phiÕu cÇn ®­îc linh ho¹t h¬n. * §èi víi th­¬ng phiÕu: - Chñ ®éng t¹o m«i tr­êng cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng th­¬ng phiÕu trong ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña ng©n hµng cßn s¬ khai; vèn tù cã cña nÒn s¶n xuÊt cßn thÊp. - §Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®­îc thanh to¸n cña th­¬ng phiÕu, ngoµi uy tÝn, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña con nî th× viÖc cã biÖn ph¸p g¾n tr¸ch nhiÖm cña con nî víi kho¶n tÝn dông lµ cÇn thiÕt ®Æc biÖt trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ cßn thÊp kÐm. + ViÖc quy ®Þnh vÒ c¸c ®iÒu kiÖn c¸c tµi s¶n cÇm cè, thÕ chÊp cã chÆt chÏ ®Õn ®©u nh­ng nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh vÒ së h÷u tµi s¶n, thñ tôc mua b¸n tµi s¶n, chuyÓn quyÒn sö dông kh«ng ®­îc quy ®Þnh mét c¸ch cô thÓ th× khã thùc hiÖn ®­îc ph¸t m¹i c¸c tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè, dÉn ®Õn rñi ro víi ng­êi thô h­ëng. V× thÕ viÖc x· héi ho¸ th­¬ng phiÕu cßn lµ mét vÊn ®Ò nan gi¶i. + ViÖc b¶o l·nh ( ®èi víi ng­êi ký ph¸t hèi phiÕu ®ßi nî ) nªn ®­îc ®Æt ra trong qu¸ tr×nh x©y dùng khu«n khæ ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng ph¸p lÖnh th­¬ng phiÕu. - Sù ho¹t ®éng phô thuéc vµo hÖ thèng ng©n hµng ph¶i ®­îc gi¶m dÇn trªn c¬ së hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vµ ho¹t ®éng hµnh ph¸p vÒ quyÒn tµi s¶n vµ viÖc chuyÓn nh­îng tµi s¶n ®¶m b¶o ®­îc quyÒn lîi cña ng­êi h­ëng thô th× ho¹t ®éng th­¬ng phiÕu míi thÓ hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng vµ b¶n chÊt cña nã. - CÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ®¶m b¶o r»ng kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ tÝnh láng cña tµi s¶n tµi chÝnh mµ ng©n hµng n¾m gi÷ chóng lu«n tån t¹i ngay c¶ khi nÒn kinh tÕ trong t×nh tr¹ng khan hiÕm tiÒn : 1/ chÕ ®é kÕ to¸n kiÓm to¸n, c«ng khai ho¸ th«ng tin trong nÒn s¶n xuÊt; 2/ chÕ ®é thanh to¸n b¾t buéc th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng, 3/ cam kÕt cho phÐp c¸c tµi s¶n ®ã ho¹t ®éng ë cöa sæ chiÕt khÊu, ho¹t ®éng cho vay cña NHTW, 4/ khu«n khæ ph¸p lý vÒ quyÒn vµ thÞ tr­êng tµi s¶n. §Ó sö dông hèi phiÕu cã hiÖu qu¶ ta cÇn chó ý : 1/ hái c¸c c¬ quan phô tr¸ch chung cña c¸c ng©n hµng vÒ c¸c quy ®Þnh trong luËt hèi ®o¸i ¸p dông ë mçi n­íc. 2/ tr¸nh rñi ro kh«ng thanh to¸n b»ng c¸ch yªu cÇu ng©n hµng phôc vô ng­êi mua ë n­íc ngoµi ®øng ra b¶o l·nh. 3/ Tèt h¬n hÕt lµ ®­a c«ng cô thanh to¸n nµy vµo mét “ kü thuËt” vÝ dô nh­ kü thuËt tÝn dông chøng tõ,.... * BiÖn ph¸p ph­¬ng h­íng: 1. Chóng ta cÇn hoµn thiÖn vÒ hÖ thèng ph¸p luËn ®Æc biÖt luËt vÒ chøng kho¸n vµ TTCK. Tr¸nh nh÷ng m©u thuÉn, kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c v¨n b¶n d­íi luËt víi luËt... 2/ Hoµn thiÖn hÖ thèng th«ng tin h¬n n÷a. 3/ Hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, cÇn trang bÞ kiÕn thøc ®Çy ®ñ vÒ chøng kho¸n theo nh÷ng biÕn ®éng hµng ngµy cña nã; 4/ Cã chÝnh s¸ch hç trî, nh»m thóc ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nªn ch¨ng xem xÐt l¹i cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi, æn ®Þnh ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n; 5/ Khai th¸c triÖt ®Ó nguån lùc néi sinh, ®ång thêi tranh thñ mäi sù gióp ®ì tõ bªn ngoµi, khai th«ng luång l­u chuyÓn qua TTCK. * §èi víi cæ phiÕu ChÝnh Phñ: §· cã tr¸i phiÕu CP nh­ng chÊt l­îng cña TPCP ph¶i ®¶m b¶o ®­îc c¸c ®iÒu kiÖn hiÖn nay, gi¸ c¶ cña nã cÇn ph¶i ®Æt ra phï hîp trªn quan hÖ cung cÇu. CÇn ph¶i t¹o tÝnh dÔ dµng cho quan hÖ ng­êi mua vµ ng­êi b¸n. Nªn c«ng khai vÒ th«ng tin trªn thÞ tr­êng tr¸i phiÕu CP ®ång thêi cÇn t¹o ®Þa ®iÓm giao dÞch thuËn lîi, thÝch hîp.... NÒn kinh tÕ ph¶i ®¶m b¶o duy tr× ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng 9 - 10%/ n¨m ®Ó t¹o ra nhu cÇu vÒ vèn ®Çu t­ thùc sù, trªn c¬ së ®ã míi ®¶m b¶o ®­îc æn ®Þnh ®ång tiÒn, tr­íc hÕt lµ søc mua trong n­íc, sau ®Õn lµ tû gi¸ hèi ®o¸i, tõng b­íc n©ng cao gi¸ trÞ cña ®ång ViÖt Nam. C¶i tiÕn c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vèn, khai th¸c tèi ®a nguån vèn nhµn rçi trong n­íc, tËn dông vèn trong d©n c­ tèt nhÊt. Vèn huy ®éng d­íi h×nh thøc TPCP cÇn tËp trung : 1/ ph¸t hµnh c¸c lo¹i TPKB cã kú h¹n thÝch hîp, ®¶m b¶o hµi hoµ gi÷a nhu cÇu sö dông vèn cña NSNN vµ lîi Ých cña ng­êi mua tr¸i phiÕu; 2/ TiÕp tôc duy tr× më réng thÞ tr­êng ®Êu thÇu TPCP th«ng qua NSNN, më réng c¸c lo¹i kú h¹n qua mét phiªn ®Êu thÇu; 3/ cã c¬ chÕ huy ®éng vèn cho c¸c c«ng tr×nh, doanh nghiÖp träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ lín ®¶m b¶o phï hîp ®iÒu kiÖn hiÖn cã. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c«ng tr×nh, doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn huy ®éng qua ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ra thÞ tr­êng vèn quèc tÕ tÝnh to¸n kü c¸c kho¶n vµ ®iÒu kiÖn vÒ tr¸i phiÕu, hoµn thiÖn ph­¬ng ¸n ph¸t hµnh, lùa chän thÞ tr­êng vµ thêi ®iÓm ph¸t hµnh thuËn lîi nh»m ®¹t kÕt qu¶ cao trong ®ît ph¸t hµnh ®©ï tiªn. §Ó t¨ng c­êng tÝnh ph¸p lý vµ kh¶ n¨ng thùc thi trong qu¸ tr×nh triÓn khai kÕ ho¹ch ho¸ ph¸t hµnh TPCP phï hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn KT - XH thay h×nh thøc b¸n lÎ TPCP b»ng h×nh thøc ®Êu thÇu tr¸i phiÕu qua hÖ thèng ng©n hµng. - Bªn c¹nh ®ã ChÝnh phñ ph¶i cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p t¸c ®éng tÝch cùc nh­ viÖc thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, vµ t¨ng c­êng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn ®Ó t¹o ra thªm ®­îc c¸c cæ phiÕu míi trªn thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ. Gãp phÇn vµo sù ph¸t triÓn chung cña ®Êt n­íc. KÕt luËn Chóng ta ®ang sèng trong mét thêi ®¹i míi, thêi ®¹i cña ®iÖn tö viÔn th«ng, mäi c¸i ®Òu biÕn ®æi hÕt søc nhanh chãng, con ng­êi muèn tån t¹i ph¶i thÝch nghi ®­îc víi hoµn c¶nh ®ã. Mét nÒn kinh tÕ míi ®· vµ ®ang ho¹t ®éng rÊt s«i næi, kh«ng sím th× muén mçi ng­êi còng sÏ ®­îc vµ sÏ ph¶i lµm quen víi thÞ tr­êng tµi chÝnh mµ ®iÓn h×nh lµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. ë ®ã diÔn ra viÖc mua b¸n c¸c c«ng cô tµi chÝnh. C¸c c«ng cô tµi chÝnh ®ã lu«n lu«n biÕn ®éng theo sù biÕn ®éng cña nÒn kinh tÕ, ph¶n ¸nh phÇn nµo vÒ sù ph¸t triÓn, æn ®Þnh cña mét nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia. Mét vÊn ®Ò hÕt søc quan träng cña nÒn kinh tÕ ®ã lµ vÊn ®Ò vÒ vèn : nhu cÇu vÒ vèn lµ bao nhiªu, sö dông vèn nh­ thÕ nµo lµ cã hiÖu qu¶, biÖn ph¸p ®Ó t¹o vèn.... phÇn lín ®­îc gi¶i quyÕt trªn TTTC, thÓ hiÖn râ nhÊt th«ng qua c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh­ lµ c¸c c«ng cô lu©n chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ. ViÖc n¾m b¾t ®­îc t×nh h×nh vÒ c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh÷ng ­u ®iÓm nh­îc ®iÓm, xu h­íng ph¸t triÓn,.... lµ thùc sù cÇn thiÕt, kh«ng chØ cho riªng em mµ cÇn thiÕt cho tÊt c¶ nh÷ng ai quan t©m ®Õn vËn mÖnh nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc, khi nghiªn cøu vÒ vÊn ®Ò nµy, ®· gióp em rÊt nhiÒu trong viÖc trau dåi h¬n kiÕn thøc cho b¶n th©n, gióp cho em cã c¬ héi t×m tßi, tiÕp cËn ®­îc víi th«ng tin míi vÒ c¸c c«ng cô thÞ tr­êng tµi chÝnh ®ang ngµy cµng cã sù thay ®æi tÝch cùc nh­ t×nh h×nh cæ phiÕu cña c«ng ty cæ phÇn, vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp hiÖn nay, t×nh h×nh vÒ tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu c«ng ty, tÝn phiÕu kho b¹c, chøng chØ tiÒn göi, th­¬ng phiÕu... víi nh÷ng th«ng tin míi mÎ ®ã lµ thËt sù cÇn thiÕt cho bÊt cø mét sinh viªn kinh tÕ nµo. Tõ nh÷ng kiÕn thøc c¬ së nµy sÏ lµm nÒn t¶ng cho mét kiÕn thøc tæng qu¸t sau nµy lµm hµnh trang cho mét cö nh©n kinh tÕ b­íc ra th­¬ng tr­êng, phÇn nµo bít bì ngì, gi¶m bít sù chªnh lÖch, khËp khiÔng gi÷a lý thuyÕt víi thùc tÕ. Tµi liÖu tham kh¶o 1. TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr­êng tµi chÝnh - Fredic S.Mishkih 2. TiÒn tÖ, tÝn dông vµ ng©n hµng - Lª V¨n T­ 3. ThÞ tr­êng tµi chÝnh vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n - NguyÔn §×nh Tµi 4. ThÞ tr­êng tµi chÝnh - PTS Ng« H­íng 5. Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tr¸i phiÕu vµ c¸c c«ng cô thÞ tr­êng tiÒn tÖ 6. C¸c t¹p chÝ “ thÞ tr­êng tµi chÝnh tiÒn tÖ ” 7. C¸c t¹p chÝ “ Tµi chÝnh ” 8. B¸o “ §Çu t­ chøng kho¸n ” Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu Ch­¬ng I : Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ c«ng cô cña TTTC 1 I. C«ng cô thÞ tr­êng tiÒn tÖ 2 1. TÝn phiÕu kho b¹c nhµ n­íc 2 2. Chøng chØ tiÒn göi 2 3. C¸c th­¬ng phiÕu 3 4. C¸c kú phiÕu ng©n hµng 5 5. Mé sè c«ng cô kh¸c 6 II. C«ng cô thÞ tr­êng vèn 8 1. Cæ phiÕu c«ng ty 8 2. Tr¸i phiÕu 11 Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña c¸c c«ng cô trªn TTTC ë ViÖt Nam 15 A. C¸c cô cña thÞ tr­êng tiÒn tÖ 15 B. C¸c c«ng cô cña thÞ tr­êng vèn 20 KÕt luËn 30 Tµi liÖu tham kh¶o