Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi ở tỉnh Phú Thọ

Më ®Çu Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt tiªn tiÕn, cã hiÖu qu¶ cao ®· ®­îc h×nh thµnh tõ l©u ë nhiÒu quèc gia trªn ThÕ giíi, còng nh­ ë ViÖt Nam. Xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®ang lµ mét vÊn ®Ò cÇn ®­îc quan t©m hiÖn nay ë c¸c n­íc trªn ThÕ giíi nãi chung vµ cña ViÖt Nam nãi riªng, sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n phÈm cña qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tõ thÊp ®Õn cao, tõ s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc sang s¶n suÊt hµng ho¸ víi quy m« lín dÇn . Kinh tÕ trang tr¹i ®· t¹o ra cho x· héi phÇn lín s¶n phÈm hµng ho¸ chø kh«ng nh­ c¸c hé tiÓu n«ng dïng ®¹i bé phËn s¶n phÈm lµm ra, mua b¸n cµng Ýt cµng tèt. ViÖc ®­a ra m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn theo c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay ®ang gÆp ph¶i nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n nh­: ®Êt ®ai, vèn, c«ng nghÖ vµ thÞ tr­êng ... HiÖn nay n­íc ta vÒ kinh tÕ trang tr¹i còng ®· kh¸ ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« vµ sè l­îng song chØ ph¸t triÓn mang tÝnh tù ph¸t. Khi cã chñ tr­¬ng míi vÒ ®æi míi tæ chøc vµ qu¶n lý “NÒn kinh tÕ hµng ho¸ c¬ cÊu nhiÒu thµnh phÇn theo tinh thÇn ®¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VI (12/1986)“ Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ nhÊt lµ tõ n¨m 1993 trë l¹i ®©y. Riªng ®èi víi tØnh Phó Thä viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®É ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ n¨m 1986 trë l¹i ®©y, sè l­îng c¸c trang tr¹i t¨ng lªn vµ ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng. Nh­ng c¸c trang tr¹i ë Phó Thä ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c h×nh thøc nh­: trang tr¹i L©m nghiÖp , trang tr¹i thuû s¶n, trang tr¹i trång c©y l©u n¨m, cßn mét sè lo¹i h×nh nh­ trang tr¹i trång trät, ch¨n nu«i ...ch­a ph¸t triÓn. §©y lµ mét yÕu tè t¹o nªn sù mÊt c©n ®èi trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trong n«ng, l©m - ng­ nghiÖp cña tØnh Phó Thä §Ó ®Èy m¹nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung, th× cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c©n ®èi gi÷a n«ng- l©m- ng­ nghiÖp viÖc ®Èy m¹nh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trång trät vµ ch¨n nu«i lµ cÇn thiÕt ®Ó t¹o nªn sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong n«ng nghiÖp c¶ n­íc nãi chung vµ ë tØnh Phó Thä nãi riªng. Trong lÜnh vùc nµy em ®­a ra ®Ò tµi thùc tËp tèt nghiÖp vÒ “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ë tØnh Phó Thä“ . §©y lµ mét vÊn ®Ò nÕu ®­îc gi¶i quyÕt tèt cã thÓ phÇn nµo ®ã gióp cho kinh tÕ trang tr¹i ë Phó Thä ®­äc ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn h¬n, ®a d¹ng h¬n. NÒn n«ng nghiÖp cña Phó Thä ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch bÒn v÷ng h¬n . §Ò tµi nµy gåm 3 phÇn chÝnh : + PhÇn I : C¬ së lý luËn chung vÒ kinh tÕ trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i : Nh»m cung cÊp nh÷ng c¬ së lý luËn vÒ kinh tÕ trang tr¹i gióp cho viÖc ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng cña kinh tÕ trang tr¹i cô thÓ ®­îc tèt h¬n . + PhÇn II : Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÓ trang tr¹i ch¨n nu«i ë tØnh Phó Thä. + PhÇn III : Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ë tØnh Phó Thä §ã lµ néi dung trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vµ t×m hiÓu thùc tr¹ng cña ngµnh ch¨n nu«i nãi chung còng nh­ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng, nh»m ®¸nh gi¸ ®­îc ­u ®iÓm, nh­îc ®iÓm ®Ó ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p phï hîp trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ë TØnh Phó Thä §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi tèt nghiÖp nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Së N«ng NghiÖp & PTNT TØnh Phó Thä, c¶m ¬n c¸c ®¬n vÞ phßng ban trùc thuéc Së N«ng nghiÖp & PTNT TØnh Phó Thä ®· gióp ®ì th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy, c¶m ¬n c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c gia ®×nh kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ë hai huyÖn Phï Ninh vµ ThÞ x· Phó Thä thuéc tØnh Phó Thä ®· gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c ThÇy gi¸o C« gi¸o, tËp thÓ gi¶ng viªn khoa kinh tÕ NN&PTNT tr­êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n Hµ Néi ®· h­íng dÉn, giíi thiÖu vµ gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. Em xin c¶m ¬n TS Vò ThÞ Minh lµ nguêi trùc tiÕp h­íng dÉn vµ gióp ®ì em hoµn thµnh ®Ò tµi tèt nghiÖp nµy. Trong thêi gian thùc tËp t¹i Së N«ng nghiÖp & PTNT Phó Thä kh«ng tr¸nh khái nh÷ng phiÒn hµ, thiÕu sãt … RÊt mong ®­îc sù th«ng c¶m thø lçi cña ban l·nh ®¹o, c¸c c¸n bé c«ng nh©n viªn thuéc Së N«ng nghiÖp & PTNT Phó Thä . Do thêi gian vµ kinh phÝ cã h¹n víi kh¶ n¨ng cßn nhiÒu h¹n, chÕ ®Ò tµi cßn nhiÒu vÊn ®Ò ch­a ®­îc gi¶i quyÕt triÖt ®Ó, rÊt mong ®­îc sù gióp ®ì cña Së N«ng nghiÖp & PTNT tØnh Phó Thä , Khoa kinh tÕ NN&PTNT tr­êng §¹i häc kinh tÕ quèc d©n Hµ Néi. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! ViÖt tr×, th¸ng 05 n¨m 2004 Sinh viªn : Giang V¨n ThÞnh PhÇn I : c¬ së lý luËn chung vÒ kinh tÕ trang tr¹i I. Kh¸i niÖm, b¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i: a. Kh¸i niÖm vÒ trang tr¹i : - Trang tr¹i nãi chung lµ c¬ së s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ë ®©y nãi vÒ trang tr¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, víi c¸c kh¸i niÖm cô thÓ sau: + Trang tr¹i lµ tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së cña nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸. - Trang tr¹i lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®éc lËp tù chñ, lµ chñ thÓ ph¸p lý cã t­ c¸ch ph¸p nh©n trong c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi. - Trang tr¹i cã c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cã tæ chøc lao ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, cã qu¶n lý kiÓu doanh nghiÖp (h¹ch to¸n kinh tÕ). - Trang tr¹i lµ tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã vÞ trÝ trung t©m thu hót c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt t­ liÖu s¶n xuÊt, c¸c ho¹t ®éng dÞch vô vµ c¸c tæ chøc chÕ biÕn tiªu thô n«ng s¶n. + Trang tr¹i lµ lo¹i h×nh s¸n xuÊt ®a d¹ng vµ linh ho¹t vÒ tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong n«ng nghiÖp. - Trang tr¹i cã c¸c h×nh thøc së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt vµ ph­¬ng thøc qu¶n lý kh¸c nhau. + Trang tr¹i gia ®×nh lµ lo¹i h×nh trang tr¹i phæ biÕn nhÊt trong n«ng nghiÖp ë tÊt c¶ c¸c n­íc, th­êng do c¸c chñ gia ®×nh lµm chñ vµ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i, sö dông lao ®éng gia ®×nh lµ chñ yÕu vµ cã thÓ sö dông lao ®éng thuª ngoµi, së h÷u mét phÇn hoÆc toµn bé t­ liÖu s¶n xuÊt (ruéng ®Êt, c«ng cô s¶n xuÊt, vèn …) còng cã thÓ ®i thuª ngoµi mét phÇn hoÆc toµn bé t­ liÖu s¶n xuÊt trªn. + Trang tr¹i t­ b¶n t­ nh©n lµ lo¹i h×nh trang trai n«ng nghiÖp Ýt phæ biÕn ë c¸c n­íc, ®Õn nay sè l­îng kh«ng nhiÒu th­êng lµ c¸c trang tr¹i t­ b¶n t­ nh©n, c«ng ty cæ phÇn, s¶n xuÊt kinh doanh trªn c¬ së sö dông lao ®éng lµm thuª kÓ c¶ lao ®éng s¶n xuÊt vµ lao ®éng qu¶n lý. - Trang tr¹i th­êng cã c¸c qui m« kh¸c nhau (nhá, võa vµ lín ) song song tån t¹i l©u dµi víi sù thay ®æi vÒ c¬ cÊu tû lÖ vµ qui m« trung b×nh…Trang tr¹i th­êng cã c¸c c¬ cÊu s¶n xuÊt kh¸c nhau víi c¬ cÊu thu nhËp kh¸c nhau, trong vµ ngoµi n«ng nghiÖp, víi ph­¬ng thøc qu¶n lý kinh doanh kh¸c nhau (chuyªn m«n ho¸, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm) víi tr×nh ®é n¨ng lùc s¶n xuÊt kh¸c nhau. Tãm l¹i: Trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së trong n«ng, l©m, ng­ nghiÖp, cã môc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña chñ thÓ ®éc lËp. S¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh trªn qui m« ruéng ®Êt vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®­îc tËp trung t­¬ng ®èi lín, víi c¸ch thøc tæ chøc qu¶n lý tiÕn bé vµ tr×nh ®é kü thuËt cao: ho¹t ®éng tù chñ vµ lu«n g¾n víi thÞ tr­êng. b- Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i: - Kinh tÕ trang tr¹i lµ nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸, ph¸t sinh vµ ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, thay thÕ cho nÒn kinh tÕ tiÓu n«ng tù cÊp tù tóc. - Kinh tÕ trang tr¹i lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ cña c¸c tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp bao gåm: c¸c ho¹t ®éng tr­íc vµ sau s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ xung quanh c¸c trôc trung t©m lµ hÖ thèng c¸c trang tr¹i thuéc c¸c ngµnh, n«ng, l©m, ng­ nghiÖp ë c¸c vïng kinh tÕ kh¸c nhau. - Kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n phÈm thêi kú c«ng nghiÖp ho¸. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ tõ thÊp ®Õn cao. Thêi kú b¾t ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ kinh tÕ trang tr¹i víi tû träng cßn thÊp, qui m« nhá vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt h¹n chÕ, nªn chØ ®ãng vai trß xung kÝch trong s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ phôc vô c«ng nghiÖp ho¸. Thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ ®¹t tr×nh ®é kinh tÕ trang tr¹i víi tû träng lín, qui m« lín vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt lín trë thµnh lùc l­îng chñ lùc trong s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ còng nh­ hµng n«ng nghiÖp nãi chung phôc vô c«ng nghiÖp ho¸. - Kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, phôc vô nhu cÇu s¶n xuÊt hµng ho¸ trong c«ng nghiÖp lµ phï hîp víi quy luËt ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc lªn s¶n xuÊt hµng ho¸. - Kinh tÕ trang tr¹i lµ lo¹i h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp míi cã tÝnh ­u viÖt h¬n h¼n so víi c¸c l¹o h×nh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh¸c nh­: Kinh tÕ n«ng nghiÖp ph¸t canh thu t«, kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n, ®ån ®iÒn, kinh tÕ céng ®ång, n«ng nghiÖp tËp thÓ, kinh tÕ tiÓu n«ng. - Kinh tÕ trang tr¹i ®Õn nay ®· kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trong s¶n xuÊt hµng ho¸ thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ ë c¸c nghµnh s¶n xuÊt n«ng- l©m– ng­ nghiÖp ë c¸c vïng kinh tÕ ë nhiÒu n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §· thÝch øng víi c¸c tr×nh ®é c«ng nghiÖp ho¸ kh¸c nhau. Thêi gian tíi b­íc vµo thÕ kû 21 theo dù b¸o cña nhiÒu nhµ kinh tÕ trªn thÕ giíi, kinh tÕ trang tr¹i cã b­íc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, víi sè l­îng ngµy cµng nhiÒu ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, trªn con ®­êng c«ng nghiÖp ho¸ vµ vÊn ®Ò cßn tån t¹i ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ho¸ cao, trªn c¬ së ®iÒu chØnh sè l­îng vµ c¬ cÊu trang tr¹i cho phï hîp . c- Kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i: - Còng nh­ kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i nãi chung, ta ®i vµo xem xÐt kh¸i niÖm cô thÓ vÒ kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i. - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i lµ mét nÒn s¶n xuÊt kinh tÕ trong n«ng nghiÖp víi n«ng s¶n hµng ho¸ lµ s¶n phÈm cña ch¨n nu«i ®¹i gia sóc, gia cÇm…§ã lµ tæng thÓ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ cña c¸c tæ chøc s¶n xuÊt ho¹t ®éng kinh doanh n«ng nghiÖp, xÐt ë ph¹m vi ch¨n nu«i. Bao gåm c¸c ho¹t ®éng tr­íc vµ sau s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ xung quanh c¸c trôc trung t©m lµ hÖ thèng c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ë c¸c vïng kinh tÕ kh¸c nhau. - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i còng lµ s¶n phÈm cña thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ tõ thÊp ®Õn cao, tû träng hµng ho¸ tõ thÊp ®Õn cao còng nh­ tr×nh ®é s¶n xuÊt, qui m« vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt ®¸p øng ®­îc nhu cÇu s¶n phÈm hµng ho¸ nh­ thÞt, trøng, s÷a… trªn thÞ tr­êng, phï hîp víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i lµ mét nÒn t¶ng lín cña mét hÖ thèng kinh tÕ trang tr¹i nãi chung, lµ mét bé phËn cña nÒn s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp, kh¸c víi c¸c nghµnh s¶n xuÊt kh¸c: L©m nghiÖp hay Thuû s¶n phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai, khÝ t­îng vµ thêi tiÕt nh­ ®èi víi ch¨n nu«i ®ã chØ lµ nh÷ng ¶nh h­ëng t¸c ®éng ®Õn vËt nu«i, nã phô chÝnh vµo ®iÒu kiÖn ch¨m sãc, nu«i d­âng cña c¸c trang tr¹i. S¶n phÈm cña ch¨n nu«i nã phôc vô trùc tiÕp nhu cÇu tiªu dïng cña ®¹i ®a sè nguêi d©n trong c¶ n­íc. - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i lµ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña qui luËt s¶n xuÊt hµng ho¸ , trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ tr­êng, do vËy c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ vèn, lao ®éng, gièng, khoa häc c«ng nghÖ, còng nh­ c¸c s¶n phÈm ®Çu ra nh­ thÞt, trøng, s÷a ®Òu lµ hµng ho¸. VËy cã thÓ ®óc kÕt l¹i kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i nã lµ mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së trong n«ng nghiÖp víi môc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ nh­: thÞt, trøng, s÷a…Víi qui m« ®Êt ®ai, c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®ñ lín, cã tr×nh ®é kü thuËt cao, cã tæ chøc vµ qu¶n lý tiÕn bé, cã h¹ch to¸n kinh tÕ nh­ c¸c doanh nghiÖp. 2. B¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng. a. B¶n chÊt cña trang tr¹i nãi chung. - Kinh tÕ trang tr¹i lµ mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh c¬ së trùc tiÕp s¶n xuÊt trång trät trªn ®ång ruéng vµ ch¨n nu«i trang chuång tr¹i víi qui m« lín, tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ qu¶n lý tiÕn bé…Lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së trong n«ng, l©m nghiÖp vµ thuû s¶n víi môc ®Ých chÝnh lµ s¶n xuÊt ra hµng ho¸ ®Ó cung øng ra thÞ tr­êng. Lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ víi tû träng hµng ho¸ chiÕm tõ 70% ®Õn 80% trë lªn, ®¸p øng phÇn lín hµng ho¸ ra thÞ tr­êng kh«ng chØ ë trong n­íc mµ cßn xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. - Kinh tÕ trang tr¹i víi h×nh thøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo kiÓu tËp chung, quy m« lín vµ ®· cã tõ l©u trªn ThÕ giíi vµ ë ViÖt nam. + ë Trung Quèc kinh tÕ trang tr¹i cã tõ thêi h¸n víi c¸c h×nh thøc: hoµng trang, cung trang, gia trang vµ ®iÒn trang + ë ViÖt Nam kinh tÕ trang tr¹i ®· cã tõ thêi Lý, TrÇn víi c¸c h×nh thøc nh­ th¸i Êp, c¸c ®iÒn trang trong n«ng nghiÖp. Thêi nhµ Lª_NguyÔn, kinh tÕ trang tr¹i tån t¹i d­íi c¸c h×nh thøc nh­: ®ån ®iÒn, ®iÒn trang... - §Õn thêi kú chñ nghÜa t­ b¶n : Lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× h×nh thøc s¶n xuÊt tËp chung qui m« lín trong n«ng nghiÖp theo kiÓu trang tr¹i. - §Õn NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ kho¸ VI (4/1988) vÒ ph¸t huy quyÒn lµm chñ kinh tÕ hé, ®· ®Æt nÒn mãng cho sù ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng. V× vËy kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp theo nghÜa réng bao gåm : N«ng -L©m; Thuû s¶n cã môc ®Ých chÝnh lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u hay sö dông cña mét chñ trang tr¹i, s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh trªn qui m« ruéng ®Êt víi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt tËp chung ®ñ lín, tr×nh ®é kü thuËt cao h¬n ph­¬ng thøc tæ chøc s¶n xuÊt tiÕn bé g¾n víi thÞ tr­êng cã h¹ch to¸n kinh tÕ theo kiÓu doang nghiÖp . b. B¶n chÊt cña kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh c¬ së trùc tiÕp s¶n xuÊt vÒ ch¨n nu«i trong chuång tr¹i víi qui m« lín, tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ qu¶n lý tiÕn bé, lµ h×nh thøc s¶n xuÊt víi môc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸ lµ c¸c s¶n phÈm ch¨n nu«i ®Ó cung øng ra thÞ tr­êng, tû träng hµng ho¸ chiÕm tõ 70 ®Õn 80% trë lªn, ®¸p øng ®­îc s¶n phÈm hµng ho¸ ra thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i còng ®­îc ph¸t triÓn rÊt sím, nh­ng víi qui m« nhá, tû träng hµng ho¸ ch­a cao cho nªn hµng ho¸ cung øng ra thÞ tr­êng cßn Ýt. - Cho ®Õn hiÖn nay th× kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ®· ph¸t triÓn c¶ vÒ qui m« sè l­îng, tû träng hµng ho¸ cao, nh­ng tËp chung chñ yÕu ë c¸c vïng ®ång b»ng; ®èi víi c¸c khu vùc trung du niÒm nói phÝa b¾c th× cßn ch­a ph¸t triÓn nhiÒu tuy nhiªn ®· cã mét sè trang tr¹i ch¨n nu«i s¶n xuÊt kinh doanh kh¸ hiÖu qu¶ . II. Vai trß , ®Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i: 1- Vai trß cña kinh tÕ trang tr¹i: - Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cã vai trß rÊt lín trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nã cã t¸c ®éng lín vÒ kinh tÕ, x· héi vµ m«i tr­êng. - V× nã lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chñ yÕu cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸. V× vËy nã cã vai trß rÊt lín trong viÖc s¶n xuÊt l­¬ng thùc, thùc phÈm cung cÊp cho x· héi. - Trang tr¹i lµ tÕ bµo quan träng ®Ó ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n, thùc hiÖn sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi trong ®iÒu kiÖn n­íc ta chuyÓn tõ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc sang s¶n xuÊt hµng ho¸. - Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cã vai trß cùc kú to lín ®­îc biÓu hiÖn : + Kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt lÊy viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ so s¸nh phôc vô nhu cÇu x· héi lµm ph­¬ng thøc s¶n xuÊt chñ yÕu. V× vËy nã cho phÐp huy ®éng khai th¸c, ®Êt ®ai søc lao ®éng vµ nguån lùc kh¸c mét c¸ch ®Çy ®ñ , hîp lý vµ cã hiÖu qu¶. Nhê vËy nã gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong n«ng nghiÖp n«ng th«n nãi riªng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung. + Trang tr¹i víi kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång vËt nu«i cã gi¸ trÞ hµng ho¸ cao, kh¾c phôc dÇn t×nh tr¹ng manh món t¹o vïng chuyªn m«n ho¸ cao, ®Èy nhanh n«ng nghiÖp sang s¶n xuÊt hµng ho¸. + Qua thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ trang tr¹i t¹o ra nhiÒu n«ng s¶n, nhÊt lµ c¸c n«ng s¶n lµm nguyªn liÖu cho c«ng nghiÖp. V× vËy trang tr¹i gãp phÇn thóc ®Èy c«ng nghiÖp nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dich vô s¶n xuÊt ë n«ng th«n ph¸t triÓn. + Kinh tÕ trang tr¹i lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã qui m« lín h¬n kinh tÕ hé, v× v©y cã kh¶ n¨ng ¸p dông hiÖu qu¶ c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông c¸c nguån lùc. + Víi c¸ch thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý kinh doanh tiªn tiÕn, trang tr¹i lµ n¬i tiÕp nhËn vµ chuyÒn t¶i c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ®Õn hé n«ng d©n th«ng qua chÝnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña m×nh. + VÒ mÆt x· héi: Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµm t¨ng hé giµu ë n«ng th«n, t¹o thªm viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng vµ d©n c­ ë n«ng th«n, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n lµ tÊm g­¬ng cho c¸c hé n«ng d©n vÒ c¸ch thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh tiªn tiÕn vµ cã hiÖu qu¶. TÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò ®ã gãp phÇn quan träng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi ë n«ng th«n. + VÒ mÆt m«i tr­êng: Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gãp phÇn c¶i t¹o vµ b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Thùc hiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i n­íc ta ®· ®em l¹i nhiÒu kÕt qu¶ vÒ kinh tÕ x· héi vµ m«i tr­êng. Nh­ng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ tõng vïng vµ tõng ®Þa ph­¬ng. nhÊt lµ nh÷ng vïng ®Þa ph­¬ng cã ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng ho¸ . 2. §Æc tr­ng cña kinh tÕ trang trai nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i c«ng nghiÖp nãi riªng : a. §Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i nãi chung: Tõ nh÷ng kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i ®· nªu ë trªn ta ®i vµo t×m hiÓu ®Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i cã nh÷ng ®iÓm g× kh¸c so víi c¸c lo¹i h×nh tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp kh¸c: - Ngay khi kinh tÕ trang tr¹i míi h×nh thµnh ë mét sè n­íc c«ng nghiÖp ho¸ T©y ©u, C¸c M¸c ®· lµ ng­êi ®Çu tiªn ®­a ra nhËn xÐt chØ râ ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i kh¸c víi kinh tÕ tiÓu n«ng…Ng­êi chñ trang tr¹i s¶n xuÊt vµ b¸n tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm cña hä lµm ra vµ mua vµo tÊt c¶ kÓ c¶ thãc gièng, cßn ng­êi tiÓu n«ng s¶n xuÊt vµ tù tiªu thô hÇu hÕt c¸c s¶n phÈm lµm ra mua, b¸n cµng Ýt cµng tèt, cho ®Õn nay tr¶i qua hµng thÕ kû ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· chøng minh ®Æc tr­ng c¬ b¶n cu¶ kinh tÕ trang tr¹i lµ s¶n xuÊt n«ng s¶n. Hµng ho¸ theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng, tû xuÊt hµng ho¸ ®¹t tõ 70 ®Õn 80% trë lªn, tû xuÊt hµng ho¸ cµng cao, cµng thÓ hiÖn ®­îc b¶n chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. Kh¸c víi kinh tÕ tiÓu n«ng… Lµ s¶n xuÊt tù tóc theo nhu cÇu cña gia ®×nh n«ng d©n. - Chñ trang tr¹i lµ chñ thÓ kinh tÕ c¸ thÓ (bao gåm kinh tÕ gia ®×nh vµ kinh tÕ tiÓu chñ) n¾m mét phÇn quyÒn së h÷u vµ toµn bé quyÒn sö dông ®èi víi ruéng ®Êt, t­ liÖu s¶n xuÊt, vèn vµ s¶n phÈm lµm ra. - Kinh tÕ trang tr¹i s¶n xuÊt kinh doanh trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng cña thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, nªn mäi ho¹t ®éng ®Òu xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thÞ tr­êng n«ng s¶n trong vµ ngoµi n­íc. V× vËy tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña kinh tÕ trang tr¹i (®Êt ®ai, lao ®éng, vèn khoa häc, c«ng nghÖ) còng nh­ yÕu tè ®Çu ra (n«ng s¶n th«, s¶n phÈm chÕ biÕn) ®Òu lµ hµng ho¸. - Do ®Æc tr­ng cña s¶n xuÊt hµng ho¸ chi phèi ®ßi hái ph¶i t¹o ­u thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu t¸i s¶n xuÊt më réng, ho¹t ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i ®­îc thùc hiÖn theo xu thÕ tËp trung tÝch tô s¶n xuÊt ngµy cµng cao, tiÕn ®Õn qui m« tèi ­u cña trang tr¹i phï hîp víi tõng ngµnh s¶n xuÊt, tõng vïng kinh tÕ, tõng thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, t¹o ra tû xuÊt hµng ho¸ cao, khèi l­îng hµng ho¸ nhiÒu, chÊt l­îng hµng ho¸ tèt vµ gi¸ thµnh h¹. §i ®«i víi viÖc tËp trung, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña tõng trang tr¹i cßn diÔn ra xu thÕ tËp trung, c¸c trang tr¹i thµnh nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ chuyªn m«n ho¸ vÒ tõng lo¹i s¶n phÈm nh­ l­¬ng thùc, tr¸i c©y,thÞt, trøng, s÷a …Víi khèi l­îng hµng ho¸ lín . - Kinh tÕ trang tr¹i cã nhiÒu lo¹i h×nh kh¸c nhau trong ®ã trang tr¹i gia ®×nh lµ phæ biÕn, cã nh÷ng ®Æc tr­ng lµ rÊt linh ho¹t trong tæ chøc ho¹t ®éng v× cã thÓ dung n¹p c¸c tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau vÒ x· héi ho¸, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. + Dung n¹p c¸c qui m« s¶n xuÊt kh¸c nhau: Trang tr¹i nhá, võa, thËm chÝ ®Õn cùc lín. + Dung n¹p c¸c cÊp tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh¸c nhau tõ th« s¬ ®Õn hiÖn ®¹i, riªng biÖt hoÆc ®an xen. + Liªn kÕt c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ kh¸c nhau (c¸ thÓ, t­ nh©n, hîp t¸c, quèc doanh víi c¸c h×nh thøc hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh ®a d¹ng). + ChÝnh v× vËy mµ kinh tÕ trang tr¹i cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi c¸c tr×nh ®é, víi c¸c thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ tõ thÊp ®Õn cao, ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn còng nh­ c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn. - Kinh tÕ trang tr¹i cã ®Æc tr­ng lµ t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt cao vÒ n«ng s¶n hµng ho¸ do c¸c ®Æc ®iÓm vÒ tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i quyÕt ®Þnh. Chñ trang tr¹i, chñ doanh nghiÖp lµ ng­êi cã ý chÝ, n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý, cã kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh vÒ s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp vµ th­êng lµ ng­êi trùc tiÕp qu¶n lý trang tr¹i. Trang tr¹i gia ®×nh cã tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh thÝch hîp, tiÕn bé vµ sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt (®Êt ®ai, vèn ,c«ng nghÖ …) Chän vµ øng dông cã hiÖu qu¶ c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ tiªn tiÕn, t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cña c¸c trang trai, thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt chñ yÕu vÒ s¶n l­îng, n¨ng xuÊt vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt cña trang tr¹i tiÕn bé h¬n, trang trai cã nhu cÇu cao h¬n n«ng hé vÒ øng dông tiÕn bé kü thuËt vµ th­êng xuyªn tiÕp cËn víi thÞ tr­êng biÓu hiÖn. + Do môc ®Ých cña trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸, nªn hÇu hÕt c¸c trang tr¹i ®Òu kÕt hîp gi÷a chuyªn m«n ho¸ víi ph¸t triÓn tæng hîp, ®©y lµ ®iÓm kh¸c biÖt so víi hé s¶n xuÊt tù tóc, tù cÊp. + Do s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ßi hái c¸c trang tr¹i ph¶i ghi chÐp h¹ch to¸n kinh doanh, tæ chøc s¶n xuÊt khoa häc trªn c¬ së nh÷ng kiÕn thøc vÒ n«ng häc, kinh tÕ thÞ tr­êng. + Sù ho¹t ®éng cña trang tr¹i ®ßi hái ph¶i tiÕp cËn víi thÞ tr­êng ®Ó biÕt ®­îc thÞ tr­êng cÇn nh÷ng s¶n phÈm g×, sè l­îng bao nhiªu, chÊt l­îng vµ chñng lo¹i, gi¸ c¶ vµ thêi ®iÓm cung cÊp nh­ thÕ nµo… NÕu chñ trang tr¹i kh«ng cã nh÷ng th«ng tin vÒ c¸c vÊn ®Ò trªn, ho¹t ®éng kinh doanh sÏ kh«ng cã hiÖu qu¶. V× vËy tiÕp cËn thÞ tr­êng lµ yªu cÇu cÊp thiÕt ®èi víi c¸c trang tr¹i nãi chung, chñ trang tr¹i nãi riªng. b- ®Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng: Trªn c¬ së kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng mµ chóng ta ®i vµo t×m hiÓu ®Æc tr­ng kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng ®iÓm sau: - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i cã ®Æc tr­ng lµ s¶n xuÊt s¶n phÈm hµng ho¸ mµ s¶n phÈm nã lµ c¸c lo¹i thÞt, trøng, s÷a… ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng, nh­ vËy ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng th× quy m« trang tr¹i ch¨n nu«i ph¶i ë møc ®é t­¬ng ®èi lín, kh¸c biÖt víi hé gia ®×nh. - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm thÞt, trøng, s÷a… trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng thêi kú c«ng nghiÖp ho¸ nªn mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ®Òu xuÊt ph¸t nhu cÇu thÞ tr­êng. ChÝnh v× vËy tÊt c¶ c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ vèn, lao ®éng, gièng, khoa häc c«ng nghÖ… còng nh­ c¸c yÕu tè ®Çu ra nh­ s¶n phÈm thÞt, trøng , s÷a… ®Òu lµ s¶n phÈm hµng ho¸. - Do ®Æc tr­ng s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµnh ch¨n nu«i chi phèi mµ ph¶i ®ßi hái t¹o ra ­u thÕ c¹nh tranh trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh, ®Ó thùc hiÖn yªu cÇu t¸i s¶n xuÊt më réng, ho¹t ®éng kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i theo xu thÕ tÝch tô, tËp trung s¶n xuÊt kinh tÕ ngµy cµng cao, t¹o ra tû xuÊt hµng ho¸ cao, khèi l­îng hµng ho¸ ngµy cµng nhiÒu, chÊt l­îng tèt. §i ®«i víi viÖc tËp trung, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cña tõng trang tr¹i cßn diÔn ra xu thÕ tËp trung c¸c trang tr¹i thµnh c¸c vïng chuyªn m«n ho¸ vÒ tõng lo¹i nh­ vïng chuyªn canh nu«i ®¹i gia sóc nh­: tr©u, bß …vïng th× chuyªn m«n ho¸ nu«i lîn n¸i sinh s¶n, lîn thÞt, s÷a víi môc ®Ých t¹o ra khèi l­îng hµng ho¸ lín . - Kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i còng cã nhiÒu lo¹i h×nh kh¸c nhau trong ®ã trang tr¹i gia ®×nh vÉn lµ phæ biÕn, cã ®Æc tr­ng rÊt linh ho¹t trong tõng ho¹t ®éng, v× cã thÓ dung n¹p c¸c tr×nh ®é s¶n xuÊt kh¸c nhau vÒ x· héi ho¸, chuyªn m«n ho¸..Dung n¹p c¸c quy m« s¶n xuÊt trang tr¹i ch¨n nu«i kh¸c nhau nh­ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i nhá, võa vµ lín vµ thËm chÝ ®Õn cùc lín. Dung n¹p c¸c cÊp ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt kh¸c nhau tõ th« s¬ ®Õn hiÖn ®¹i, riªng biÖt hoÆc ®an xen. Liªn kÕt c¸c lo¹i h×nh kinh tÕ kh¸c nhau c¸ thÓ, t­ nh©n, hîp t¸c quèc doanh…Víi c¸c h×nh thøc hîp t¸c s¶n xuÊt kinh doanh ®a d¹ng. ChÝnh v× vËy mµ kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i cã kh¶ n¨ng thÝch øng víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn . - Kinh tÕ trang trai ch¨n nu«i cã ®Æc tr­ng lµ t¹o ra n¨ng lùc s¶n xuÊt cao vÒ n«ng s¶n hµng ho¸ mµ chñ yÕu lµ s¶n phÈm thÞt, trøng, s÷a …do ®Æc ®iÓm vÒ tÝnh chÊt qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i quyÕt ®Þnh. Chñ trang tr¹i lµ ng­êi cã ý chÝ, cã n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý, cã kiÕn thøc vµ cã kinh nghiÖm trong s¶n xuÊt ch¨n nu«i, còng nh­ kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. III-§iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nãi chung vµ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng: 1-§iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nãi chung : a-§iÒu kiÖn vÒ m«i tr­êng ph¸p lÝ. - Cã sù t¸c ®éng tÝch cùc vµ phï hîp cña nhµ n­íc . - Cã quü ruéng ®Êt cÇn thiÕt vµ chÝnh s¸ch tËp trung ruéng ®Êt . - Cã sù hç trî cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn. - Cã sù ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña kÕt cÊu h¹ tÇng, tr­íc hÕt lµ giao th«ng, thuû lîi . - Cã sù h×nh thµnh vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸. - Cã sù ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña c¸c h×nh thøc liªn kÕt kinh tÕ trong n«ng nghiÖp . - Cã m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi cho c¸c trang tr¹i ra ®êi vµ ph¸t triÓn. b-C¸c ®iÒu kiÖn ®èi víi chñ trang tr¹i vµ trang tr¹i: - Chñ trang tr¹i ph¶i lµ ng­êi cã ý chÝ quyÕt t©m lµm giµu tõ nghÒ n«ng - Chñ trang tr¹i ph¶i cã sù tÝch luü nhÊt ®Þnh vÒ kinh nghiÖm s¶n xuÊt vÒ tri thøc vµ n¨ng lùc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. - Cã sù tËp chung nhÊt ®Þnh vÒ quy m« c¸c yÕu tè s¶n xuÊt tr­íc hÕt lµ tiÒn vèn vµ ruéng ®Êt, ®©y lµ mét ®iÒu kiÖn rÊt cÇn thiÕt ®èi víi mét trang tr¹i. - Qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i ph¶i dùa trªn c¬ së h¹ch to¸n kinh tÕ (lç, l·i) vµ ph©n tÝch kinh doanh nh­ c¸c doanh nghiÖp. 2- §iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng: * Còng nh­ ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nãi chung, ®èi víi trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng, còng kÕ thõa trªn c¬ së c¸c ®iÒu kiÖn ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i nãi chung, kinh tÕ trang trai ch¨n nu«i ra ®êi vµ ph¸t triÓn cÇn cã c¸c ®iÒu kiÖn sau: a-§iÒu kiÖn m«i tr­êng ph¸p lÝ : - C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i tho¶ m·n s¶n phÈm hµng ho¸ víi tû träng hµng ho¸ tõ 70 ®Õn 80% trë lªn, c¸c yÕu tè ®Çu vµo, ®Çu ra lµ hµng ho¸. - C¸c trang tr¹i ch¨n nu«i s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i ®¶m b¶o ®­îc lîi nhuËn theo yªu cÇu ®Ó ®¸p øng ®­îc nhu cÇu t¸i s¶n xuÊt më réng. - Cã sù hç trî cña c«ng nghÖ chÕ biÕn. §©y lµ mét ®iÒu kiÖn mµ ®èi víi c¸c trang tr¹i hiÖn nay ph¸t triÓn víi quy m« lín. CÇn ph¶i cã sù hç trî cña c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc c¸c lo¹i s¶n phÈm vÒ chñng lo¹i vµ vÒ chÊt l­îng. - Cã sù h×nh thµnh vïng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸ nh­ chuyªn m«n ho¸ vÒ nu«i tr©u, bß, ngùa …vµ chuyªn m«n ho¸ vÒ nu«i lîn nh­ n¸i sinh s¶n, lîn thÞt, lîn thÞt xuÊt khÈu, lîn s÷a, gia cÇm nh­ gµ, vÞt. - Cã sù ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña kÕt cÊu h¹ tÇng mµ tr­íc hÕt lµ giao th«ng, thuû lîi…§Æc biÖt lµ hÖ thèng giao th«ng lµ ®iÒu kiÖn quan träng ph¸t triÓn cho ngµnh ch¨n nu«i nãi riªng vµ n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c nãi chung, muèn cã sù ph¸t triÓn th× hÖ thèng giao th«ng ph¶i ph¸t triÓn, hµng ho¸ tiªu thô dÔ dµng víi chi phÝ thÊp, gi¸ thµnh h¹, lîi nhuËn cao. - Cã m«i tr­êng ph¸p lý thuËn lîi khuyÕn khÝch, thóc ®Èy kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ra ®êi vµ ph¸t triÓn . - Cã sù t¸c ®éng tÝch cùc vµ phï hîp cña nhµ n­íc th«ng qua c¸c chÝnh s¸ch t¸c ®éng, khuyÕn khÝch, hç trî gióp c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ra ®êi h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. b-§iÒu kiÖn v­ãi trang tr¹i vµ chñ trang tr¹i ch¨n nu«i: - Chñ trang tr¹i ph¶i lµ ng­êi cã ý chÝ quyÕt t©m lµm giµu tõ nghÒ n«ng, cô thÓ lµ tõ ch¨n nu«i ph¸t triÓn tíi mét tr×nh ®é quy m« mét trang tr¹i ch¨n nu«i. - Chñ c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ph¶i cã sù tÝch luü nhÊt ®Þnh vÒ kinh nghiÖm s¶n xuÊt vµ kinh doanh vÒ tri thøc vµ n¨ng lùc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. - Cã sù tËp trung nhÊt ®Þnh vÒ quy m« c¸c yÕu tè s¶n xuÊt tr­íc hÕt lµ tiÒn vèn vµ ®Êt ®ai. - Qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ph¶i dùa trªn c¬ së h¹ch to¸n kinh tÕ (lç, l·i) vµ ph©n tÝch kinh doanh. IV-C¸c lo¹i h×nh kinh tÕ trang tr¹i nãi chung vµ ch¨n nu«i nãi riªng: 1-XÐt vÒ tÝnh chÊt së h÷u: XÐt vÒ tÝnh chÊt së h÷u th× ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng nã còng bao gåm c¸c lo¹i h×nh sau: a-Trang tr¹i gia ®×nh : - Lµ lo¹i h×nh trang tr¹i chñ yÕu trong n«ng, l©m, ng­ nghiÖp víi c¸c ®Æc tr­ng ®­îc h×nh thµnh tõ hé n«ng d©n s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá mçi gia ®×nh lµ mét chñ kinh doanh cã t­ c¸ch ph¸p nh©n do chñ hé hay ng­êi cã uy tÝn ,n¨ng lùc trong gia ®×nh ®øng ra lµm qu¶n lý. + Ruéng ®Êt tuú theo thêi kú cã nguån gèc kh¸c nhau (tõ ®Þa chñ thùc d©n chuyÓn cho n«ng d©n, tõ nhµ n­íc giao do thõa kÕ, mua b¸n chuyÓn nh­îng) Quy m« ruéng ®Êt kh¸c nhau gi÷a c¸c trang tr¹i ë c¸c n­íc vµ ngay c¶ trong mét n­íc, nh­ng so víi c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i kh¸c, trang tr¹i gia ®×nh th­êng cã quy m« ruéng ®Êt nhá h¬n. + Vèn cña trang tr¹i do nhiÒu nguån vèn t¹o nªn, nh­ vèn cña n«ng hé tÝch luü thµnh trang tr¹i, vèn vay vµ vèn cæ phÇn, vèn liªn kÕt vµ vèn trî cÊp kh¸c. Nh­ng trang tr¹i gia ®×nh nguån vèn tù cã chiÕm tû träng lín chñ yÕu tÝch luü theo ph­¬ng ch©m “LÊy ng¾n nu«i dµi “ §iÒu tra 3044 trang tr¹i n¨m 1999 cho thÊy vèn tù cã cña chñ trang tr¹i chiÕm 91,34%, cã n¬i nh­ §¾k L¾k chiÕm 96% cã n¬i tû träng vèn tù cã nhá còng chiÕm 79,9% nh­ S¬n La. Cho ®Õn nay th× tû träng vèn tù cã cña chñ gia ®×nh c¸c trang tr¹i nãi chung vµ ch¨n nu«i nãi riªng gi¶m dÇn vµ t¨ng dÇn tû lÖ vèn vay cña c¸c trang tr¹i ®Ó ®Çu t­ cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. VÝ dô ë Phó Thä tÝnh ®Õn n¨m 2002 vÒ c¬ cÊu vèn ®Çu t­ nh­ sau: Vèn tù cã chiÕm 76,5% vµ vèn vay ®· t¨ng vµ ®¹t 23,5%. + Søc lao ®éng cña c¸c trang tr¹i cïng do nhiÒu nguån, cña trang tr¹i vµ thuª m­ín, nh­ng trang tr¹i gia ®×nh lao ®éng chñ yÕu tõ nguån lao ®éng cña trang tr¹i, lao ®éng thuª m­ín chñ yÕu lµ lao ®éng thêi vô, lao ®éng thuª th­êng xuyªn chØ ë trang tr¹i gia ®×nh cã quy m« lín, kinh doanh s¶n phÈm mang tÝnh liªn tôc (trång hoa, ch¨n nu«i bß s÷a … ) + Qu¶n lý trang tr¹i tuú theo quy m« kh¸c nhau, cã c¸c h×nh thøc qu¶n lý kh¸c nhau, nh­ng trang tr¹i gia ®×nh do chñ thÓ gia ®×nh trùc tiÕp qu¶n lý, nÕu chñ thÓ gia ®×nh kh«ng cã ®iÒu kiÖn trùc tiÕp qu¶n lý th× giao cho mét thµnh viªn trong gia ®×nh cã n¨ng lùc vµ uy tÝn qu¶n lý . b. Trang tr¹i uû th¸c cho ng­êi nhµ, b¹n bÌ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh tõng viÖc theo tõng vô liªn tôc hay nhiÒu vô. - Lo¹i trang tr¹i nµy th­êng cã quy m« nhá, ®Êt Ýt nªn chuyÓn sang lµm nghÒ kh¸c, nh­ng kh«ng muèn bá ruéng ®Êt, v× sî saunµy muèn trë vÒ khã ®ßi, hay chuéc l¹i ruéng ®Êt. ë nhiÒu n­íc h×nh thøc nµy trë nªn phæ biÕn, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ch©u ¸ nh­ ë §µi Loan 75% chñ trang tr¹i gia ®×nh ¸p dông h×nh thøc nµy. 2- XÐt vÒ lo¹i h×nh s¶n xuÊt : + Trang tr¹i s¶n xuÊt c©y thùc phÈm , c¸c trang tr¹i lo¹i nµy th­êng ë vïng s¶n xuÊt thùc phÈm träng yÕu , xung quanh c¸c khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp vµ gÇn thÞ tr­êng tiªu thô . + Trang tr¹i s¶n xuÊt c©y c«ng nghiÖp (chÌ, cµ phª, cao su, mÝa …)th­êng ph¸t triÓn ë vïng c©y c«ng nghiÖp g¾n víi hÖ thèng chÕ biÕn. + Trang tr¹i s¶n xuÊt c©y ¨n qu¶ n»m ë vïng c©y ¨n qu¶ tËp trung, cã c¬ së chÕ biÕn vµ thÞ tr­êng tiªu thô thuËn lîi. + Trang tr¹i nu«i trång sinh vËt c¶nh th­êng ph¸t triÓn ë gÇn c¸c khu ®« thÞ, c¸c khu di tÝch, thuËn lîi cho viÖc tiªu thô. + Trang tr¹i nu«i trång ®Æc s¶n (h­¬u, tr¨n, r¾n, ba ba, dª, c©y d­îc liÖu…) n»m ë nh÷ng n¬i thuËn lîi cho nu«i trång vµ tiªu thô. + Trang trai nu«i trång thuû s¶n: T«m,c¸…Lo¹i nµy th× phÊt triÓn kh¸ phæ biÕn ë c¸c vïng ®ång b»ng, trung du vµ miÒn nói nh­ng m¹nh nhÊt lµ ë ®ång b»ng vµ c¸c vªn biÓn. + Trang tr¹i ch¨n nu«i : §©y lµ lo¹i h×nh trang tr¹i ®ang ®­îc ph¸t triÓn rÊt m¹nh trong c¶ n­íc, nh­ng ch­a thùc sù chuyªn m«n ho¸ mµ chñ yÕu ph¸t triÓn ch¨n nu«i tæng hîp kÕt hîp víi trång trät. Lo¹i nµy ®­îc ph©n ra c¸c lo¹i h×nh sau - Trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹i gia sóc nh­: Tr©u, bß…lo¹i h×nh nµy ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c cïng ®ång b»ng, trung du miÒn nói n¬i cã ®ång cá ch¨n th¶ vµ cã thÞ tr­êng tiªu thô. - Trang tr¹i ch¨n nu«i gia sóc nh­ lîn ; lo¹i h×nh nµy th× ph¸t triÓn tËp trung ë c¸c vïng ®ång b»ng vµ trung du cã ®Þa h×nh thÊp vµ cã thÞ tr­êng tiªu thô dÔ dµng. - Trang tr¹i ch¨n nu«i gia cÇm; Gµ, vÞt lo¹i h×nh nµy cßn ch­a ph¸t triÓn m¹nh ë n­íc ta hiÖn nay, tuy nhiªn còng ®· ph¸t triÓn tËp trung ë c¸c vïng ®ång b»ng, n¬i cã thÞ tr­êng tiªu thô thuËn lîi. - Trang tr¹i kinh doanh n«ng nghiÖp tæng hîp; lo¹i h×nh nµy th­êng ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c vïng trung du, miÒn nói cã ®iÒu kiÖn vÒ ®Êt ®ai nh­ng thÞ tr­êng tiªu thô cßn h¹n chÕ. - Trang tr¹i kinh doanh n«ng, c«ng nghiÖp vµ dÞch vô ®a d¹ng, nh­ng ho¹t ®éng n«ng nghiÖp vÉn lµ chñ yÕu. V-T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nãi chung vµ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng ë n­íc ta vµ mét sè n­íc trªn thÕ giíi : 1-T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nãi chung vµ trang tr¹i ch¨n nu«i nãi riªng ë n­íc ta: a-T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nãi chung ë n­íc ta : ë n­íc ta hiÖn nay, phÇn lín c¸c n«ng hé ®Òu lµ c¸c hé tiÓu n«ng. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ ®· vµ ®ang cã xu h­íng h×nh thµnh c¸c hé s¶n xuÊt hµng ho¸ theo kiÓu trang tr¹i. C¸c trang tr¹i xu¸t hiÖn kh«ng nh÷ng ë nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸, mµ c¶ ë nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ ch­a ph¸t triÓn, kh«ng nh÷ng ë vïng cã diÖn tÝch ®Êt b×nh qu©n ®Çu ng­êi cao mµ cßn ë nh÷ng cã diÖn tÝch b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp do hiÖn nay luËt ®Êt ®ai ®· ph¸t triÓn vµ ­u ®·i cho c¸c hé cã nhu cÇu thuª m­ín ®Êt ®ai ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. - Vïng trung du vµ miÒn nói: VÒ thùc chÊt ®· xuÊt hiÖn c¸c trang traÞ tõ tr­íc nh÷ng n¨m ®æi míi kinh tÕ nh­ng quy m« cßn nhá bÐ d­íi h×nh thøc c¸c m« h×nh kinh tÕ gia ®×nh kiÓu v­ên rõng, v­ên ®åi …Trong nh÷ng n¨m ®æi míi kinh tÕ trang tr¹i trong vïng ph¸t triÓn m¹nh h¬n c¸c vïng kh¸c vµ h×nh thµnh ba d¹ng chñ yÕu. Tõ c¸c hé vïng ®ång b»ng lªn x©y dùng vïng kinh tÕ míi, c¸c hé vèn lµ thµnh viªn cña c¸c l©m tr­êng, n«ng tr­êng, mét sè t­ nh©n ®Õn xin nhËn hoÆc thuª ®Êt lËp tr¹i ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh. Ph­¬ng h­íng kinh doanh chñ yÕu d­íi d¹ng : kinh doanh tæng hîp theo ph­¬ng thøc n«ng –l©m kÕt hîp; chuyªn trång c©y ¨n qu¶; chuyªn trång c©y c«ng nghiÖp; chuyªn ch¨n nu«i ®¹i gia sóc…vµ trång c©y l©m nghiÖp - Vïng ven biÓn: Tuú theo ®iÒu kiÖn cña tõng vïng c¸c n«ng, ng­ tr¹i…Ph¸t triÓn theo quy m« vµ ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Trong ®ã vïng ven biÓn miÒn B¾c vïng §«ng Nam Bé vµ vïng ®ång b»ng S«ng Cöu Long ®· t­¬ng ®èi ph¸t triÓn vµ ph©n thµnh hai lo¹i: Héi kinh doanh lín chuyªn vÒ nu«i trång thuû s¶n vµ h¶i s¶n, hé Ýt vèn cã sù kÕt hîp nu«i trång thuû s¶n víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Quy m« ë ven biÓn §«ng Nam Bé vµ ®ång b»ng S«ng Cöi Long gÊp 2-3 lÇn vïng ven biÓn B¾c Bé. Vïng ven biÓn MiÒn Trung sù ph¸t triÓn c¸c ng­ tr¹i cßn h¹n chÕ . - Vïng ®ång b»ng : §· xuÊt hiÖn c¸c trang tr¹i trång tré vµ ch¨n nu«i nh­ng quy m« nhá h¬n trong ®ã cã sù kÕt hîp voøi nghµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp. Kinh tÕ trang tr¹i ®· trë thµnh nh©n tè míi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë n«nh th«n. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i lµ ®éng lùc míi nèi tiÕp vµ ph¸t huy ®éng lùc kinh tÕ hé, lµ ®iÓm ®ét ph¸ trong b­íc chuyÓn n«ng nghiÖp sang s¶n xuÊt hµng ho¸. C¸c trang tr¹i ®· t¹o ra khèi l­îng n«ng s¶n hµng ho¸ tõng b­íc ®¸p øng nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Chñ trang tr¹i cã c¬ cÊu xuÊt th©n rÊt ®a d¹ng, trong ®ã chñ trang tr¹i cã nguån gèc xuÊt th©n tõ hé n«ng d©n lµm ¨n giái lµ chñ yÕu chiÕm tíi 71,19%. Ngoµi ra chñ trang tr¹i cßn lµ c¸c thµnh phÇn xuÊt th©n kh¸c nh­ c¸c c¸n bé h­u trÝ, c«ng chøc, ®­¬ng chøc, nh­ng còng ®Òu xuÊt th©n tõ n«ng d©n. Quy m« c¸c trang tr¹i ë møc ®é kh¸c nhau, tuú theo tõng lo¹i h×nh kinh doanh ,vïng vµ thµnh phÇn xuÊt th©n. Nh­ng nh×n chung c¸c trang tr¹i cã quy m« nhá lµ chñ yÕu, quy m« diÖn tÝch cña c¸c trang tr¹i kh«ng ®ång ®Òu vµ phô thuéc vµo nghµnh nghÒ chuyªn canh c©y trång hay vËt nu«i. Cã nh÷ng lo¹i trang tr¹i lÊy ch¨n nu«i lµm nghÒ chÝnh th× diÖn tÝch chØ cã 1 ®Õn 2ha. ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c ph¸t triÓn m¹nh c¸c lo¹i h×nh trang trai trång rõng. ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i lÊy s¶n xuÊt l­¬ng thùc lµm träng ®iÓm vµ kÕt hîp víi trång c©y ¨n qu¶, g¾n liÒn víi ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trang tr¹i nu«i trång ®¸nh b¾t h¶i s¶n, thuû s¶n. Cã nh÷ng trang tr¹i cã quy m« lªn ®Õn 1.860ha. ë T©y Nguyªn víi chñ tr­¬ng giao ®Êt, nhÊt lµ trång rõng, thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh phñ xanh ®Êt trèng ®åi träc ®· gióp cho nhiÒu trang tr¹i ph¸t triÓn theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lµm môc tiªu. VÒ sè l­îng th× ë n­íc ta tÝnh ®Õn n¨m 1989 th× c¶ n­íc cã 5215 trang tr¹i c¸c lo¹i nh­ trang tr¹i tr«ng c©y l­¬ng thùc, vµ trang tr¹i kÕt hîp trång c©y ¨n qu¶, trang tr¹i thuû s¶n …Cho ®Õn n¨m 1992 c¶ n­íc ®· cã 13.246 trang tr¹i c¸c lo¹i nhiÒu gÊp 2,53 lÇn so víi n¨m 1989. §ªn sngµy 01/07/1999 c¶ n­íc cã 90.167 trang tr¹i t¨ng gÊp 6,8 lÇn so víi n¨m 1992. §Õn n¨m 2000 cã NghÞ QuyÕt 03/200/NQ-CP. VÒ kinh tÕ trang tr¹i vµ th«n t­ liªn tÞch sè 69/2000/TTLT-TCTK cña Bé NN&PTNT vµ Tæng Côc thèng kª ra ®Ó h­íng dÉn tiªu chÝ x¸c ®Þnh kinh tÕ trang tr¹i th× c¶ n­íc tÝnh ®Õn thêi ®iÓm 01/10/2001. C¶ n­íc cã 60.762 trang tr¹i ®¹t tiªu chÝ trong ®ã. + 21.798 trang tr¹i trång c©y hµng n¨m. + 16.614 trang tr¹i trång c©y l©u n¨m. + 16.951 trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n. + 2006 trang tr¹i trång c©y l©m nghiÖp. + 1762 trang tr¹i ch¨n nu«i. + 1630 trang tr¹i l©m nghiÖp. Trong ®ã quy m« b×nh qu©n mét trang tr¹i 6,2 lao ®éng; lao ®éng thuª ngoµi b×nh qu©n 3,4 lao ®éng; Quy m« vÒ vèn b×nh qu©n mét trang tr¹i ®Çu t­ s¶n xuÊt lµ 136,5 triÖu ®ång; Quy m« ®Êt ®ai b×nh qu©n mét trang tr¹i 6,08ha (trong ®ã bao gåm ®Êt ®ai vµ diÖn tÝch mÆt n­íc ) c¸c trang tr¹i sö dông 369,6 ngh×n ha ®Êt t¹o ra 4965,9 tû ®ång. Gi¸ trÞ hµng ho¸ : B×nh qu©n mét trang tr¹i 81,7triÖu ®ång gi¸ trÞ hµng ho¸. Tæng sè c¸c trang tr¹i sö dông 374.701 lao ®éng trong ®ã 168.634 lao ®éng lµ cña hé gia ®×nh ;Cßn 206.067 lao ®éng thuª ngoµi. TÝnh ®Õn n¨m 2002 c¶ n­íc cã kho¶ng 113.000 trang tr¹i tr«ng ®ã c¸c tØnh phÝa B¾c tõ Thõa Thiªn HuÕ trë ra cã 67.000 trang tr¹i víi møc vèn ®Çu t­ b×nh qu©n 116,22 triÖu ®ång. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh tr×nh ®é ®Çu t­ th©m canh, ¸p dông tiÕn bé kü thuËt theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña c¸c trang tr¹i trong h¬n 10 n¨m qua ®· dÇn dÇn t¨ng lªn. Qu¸ tr×nh chuyÓn kinh tÕ hé sang kinh tÕ trang tr¹i ®· trë thµnh xu h­íng nh­ng cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ sau: - VÉn cßn cã nh÷ng nhËn thøc ch­a ®óng vÒ trang tr¹i vµ kinh tÕ trang tr¹i, b¨n kho¨n vÒ viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta. - Quü ®Êt ®ai cßn h¹n hÑp ®ang lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n h¹n chÕ ph¸t triÓn kinh tÕ theo h­íng trang tr¹i. - ViÖc quy ho¹ch, ®Þnh h­íng c¸c vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung ch­a tèt - ThÞ tr­êng hµng ho¸ n«ng s¶n kh«ng æn ®Þnh, s¶n phÈm lµm ra khã tiªu thô, quan hÖ gi÷a n«ng d©n víi c¸c tæ chøc th­¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn ch­a tho¶ ®¸ng g©y trë ng¹i cjo s¶n xuÊt vµ sù ®Çu t­ theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸. - Tr×nh ®é c«ng nghÖ cßn thÊp dÉn ®Õn chÊt l­îng n«ng s¶n kÐm, khã c¹nh tranh vµ kh«ng thÝch øng víi nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng­êi tiªu dïng nªn khã tiªu thô. - C¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cña nhµ n­íc ch­a thùc sù t¸c ®éng ®ång bé, ch­a theo kÞp víi yªu cÇu cña s¶n xuÊt, nªn ch­a thùc sù khuyÕn khÝch hé ph¸t triÓn theo h­íng trang tr¹i. - Tr×nh ®é cña chñ trang tr¹i ch­a ®¸p ®­îc víi yªu cÇu cña thùc tÕ, trong NghÞ QuyÕt 03/2000/NQ-CP cña ChÝnh Phñ cã thèng nhÊt nhËn thøc vÒ kinh tÕ trang tr¹i víi ­u ®iÓm lµ mÆc dï vÉn dùa vµo kinh tÕ hé nh­ng më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt hµng ho¸, g¾n s¶n xuÊt hµng ho¸ víi chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm ; cã t¸c dông t¨ng thu nhËp trªn c¬ së sö dông hiÖu qu¶ sö dông ®Êt ®ai, vèn, lao ®éng, kü thuËt. Kinh tÕ trang tr¹i còng ph©n bè l¹i lao ®éng d©n c­ , gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo ë n«ng th«n, qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch, tÝch tô ruéng ®Êt lµ mét qu¸ tr×nh kh¸ch quan vµ ®­îc chÊp nhËn. ChÝnh v× vËy nhµ n­íc ®¶m b¶o mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch l©u dµi ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i ®ã lµ vÒ ®Êt ®ai, thuÕ ®Çu t­ tÝn dông, lao ®éng, khoa häc c«ng nghÖ, m«i tr­êng, thÞ tr­êng vµ b¶o hé tµi s¶n cña trang tr¹i . Kinh tÕ trang tr¹i nh­ ®· nãi th× tÝnh ­u viÖt “v­ît tréi”so víi kinh tÕ c¸ thÓ hoÆc hé n«ng d©n ë chç më réng ®­îc quy m« s¶n xuÊt, g¾n ®­îc s¶n xuÊt víi chÐ biÕn vµ tiªu thô, sö dông hiÖu qu¶ ®Êt trèng hoang ho¸, søc lao ®éng d­ thõa , tiÒn vèn ®Çu t­ tõ n«ng d©n. MÆt kh¸c chÝnh ë ®©y còng ph¸t huy ®­îc ®éng lùc kinh tÕ ®Ó ph©n phèi l¹i lao ®éng, gi¶m nhÑ thÊt nghiÖp vµ ®Æc biÖt lµ n¬i ¸p dông tiÕn bé kü thuËt ®Ó n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸ vµ n¨ng xuÊt lao ®éng. §ã chÝnh lµ ph­¬ng thøc s¶n xuÊt tiÕn bé sÏ ph¸t triÓn tèt nÕu nhµ n­íc ®¶m b¶o viÖc tæ chøc vµ cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch thÝch ®¸ng ®i vµo cuéc sèng. Sù chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é song nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· kÝch thÝch s¶n xuÊt vµ ®¹t ®­îc sù t¨ng tr­ëng ®¸ng kÓ, c¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch hiÖn t¹i ch­a ®Çy ®ñ, nh­ng ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn ®óng h­íng, tr­íc m¾t lµ kinh tÕ hé ®ång lo¹t ph¸t triÓn trªn c¬ së mét ®iÒu kiÖn c«ng b»ng chung vÒ thÞ tr­êng vÒ ®Çu t­ tÝn dông. Xong x· héi sÏ ph©n ho¸ vµ c¸c hé cã n¨ng lùc ®Çu t­, cã n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý sÏ cã l·i, tÝch luü t¸i s¶n xuÊt tèt h¬n do ®ã cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn trang tr¹i ch¨n nu«i tèt h¬n. Sö dông khoa häc c«ng nghÖ cao h¬n sÏ kÝch thÝch kinh tÕ ph¸t triÓn m¹nh h¬n so víi giai ®o¹n hiÖn nay. Tæng thu nhËp trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch sÏ ngµy cµng t¨ng cao h¬n vµ m«i tr­êng sinh th¸i tèt h¬n, bÒn v÷ng ®ã chÝnh lµ tiÒm n¨ng ph¸t triÓn theo quy luËt chuyÓn tõ s¶n xuÊt nhá c¸ thÓ sang s¶n xuÊt trang tr¹i, hîp t¸c x· hoÆc h×nh thøc cao h¬n VÒ mÆt x· héi kinh tÕ trang tr¹i so víi kinh tÕ hé b×nh qu©n hiÖn nay cã g©y ra sù chªnh lÖch cao h¬n vÒ giµu nghÌo, nh­ng nh×n chung x· héi n«ng th«n ®­îc c¶i thiÖn nhanh h¬n, gi¶i quyÕt ®­îc viÖc lµm, ph©n c«ng lao ®éng hîp lý h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ N«ng nghiÖp – N«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. b-T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ë n­íc ta: ë n­íc ta hiÖn nay phÇn lín c¸c trang tr¹i chñ yÕu lµ trång c©y l­¬ng thùc, c©y hµng n¨m, c©y l©u n¨m vµ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ quy m« vµ sè l­îng, cßn vÒ trang tr¹i ch¨n nu«i th× cßn kÐm ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« vµ sè l­îng. Chñ yÕu chØ cßn møc ®é hé gia ®×nh, hoÆc víi quy m« trang tr¹i nh­ng d­íi d¹ng kÕt hîp gi÷a ch¨n nu«i vµ trång trät… §èi víi khu vùc trung du miÒn nói th× trang tr¹i ch¨n nu«i cßn ch­a ph¸t triÓn, chñ yÕu lµ trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶, c©y hµng n¨m cã kÕt hîp víi ch¨n th¶ gia sóc: Tr©u, bß, lîn…KÕt hîp viÖc chuyªn canh vÒ ch¨n nu«i míi chØ lµ ph­¬ng h­íng hiÖn nay, do quy m« ruéng ®Êt cßn h¹n chÕ, vèn vµ thÞ tr­êng ch­a ph¸t triÓn. Vïng ven biÓn: Trang tr¹i ch¨n nu«i nãi chung còng ch­a ph¸t triÓn l¾m ë ®©y chñ yÕu lµ ph¸t triÓn c¸c trang tr¹i nu«i trång thuû h¶i s¶n lµ chÝnh, hÇu nh­ trang tr¹i ch¨n nu«i ë khu vùc nµy ch­a xuÊt hiÖn. Vïng ®ång b»ng: Vïng nµy th× trang tr¹i ch¨n nu«i cã ph¸t triÓn h¬n so víi c¸c vïng kh¸c. Nh­ng quy m« diÖn tÝch ®Êt ®ai Ýt, th­êng tËp chung ë c¸c vïng ®« thÞ, ven ®«, kinh doanh th­êng chuyªn m«n ho¸ nh­ nu«i gµ, thá, lîn, bß s÷a, bß thÞt, bå c©u. Ch¼ng h¹n nh­ quËn 12 thµnh phè Hå ChÝ Minh cã trang tr¹i næi tiÕng vÒ nu«i 600 cÆp bå c©u víi 20m2 ®Êt. §©y lµ mét ®iÓn h×nh víi quy m« diÖn tÝch nhá hÑp mµ tËn dông tèi ®a kh¶ n¨ng ch¨n nu«i gia cÇm nh­ bå c©u cña «ng Ph¹m Thµnh Ch©u ë trªn. §Õn nay kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i còng ®· dÇn dÇn ®­îc ph¸t triÓn tõ quy m« kinh tÕ hé hoÆc ch¨n nu«i theo m« h×nh kÕt hîp VAC. Tuy nhiªn vÉn cßn h¹n chÕ vÒ sè l­îng. Khi cã NghÞ QuyÕt 03/2000/NQ-CP cña ChÝnh Phñ vµ Th«ng T­ liªn tÞch sè 69/2000/BNN-TCTK cña Bé NN&PTNT vµ Tæng Côc Thèng kª ®· thóc ®Èy vµ ph¸t triÓn cho c¸c trang tr¹i ph¸t triÓn theo nh÷ng ®Þnh h­íng cña nhµ n­íc. Cho ®Õn 01/10/2001míi cã 1.762 trang tr¹i ch¨n nu«i trong c¶ n­íc so víi tæng 60.762 trang tr¹i míi chiÕm 2,9%. Chñ yÕu tËp trung ë c¸c vïng §ång b»ng, cßn ë c¸c tØnh ven biÓn vµ Trung du miÒn nói phÝa b¾c cßn ch­a ph¸t triÓn, nh­ tØnh Phó Thä n¨m 2001 ch­a xuÊt hiÖn trang t¹i ch¨n nu«i. §Õn nay trang tr¹i ch¨n nu«i ®· ph¸t triÓn m¹nh ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c, sè l­îng trang tr¹i ®· t¨ng lªn kh¸ nhanh ch­ cã con sè chÝnh x¸c vÒ sè l­îng c¸c trang tr¹i ch¨n nuæitong c¶ n­íc, nh­ng chØ xÐt riªng ë Phó Thä lµ tØnh miÒn nói phÝa B¾c theo con sè thhãng kª n¨m 2001 th× Phó thä ch­a cã mét trang tr¹i ch¨n nu«i nµo, nÕu cã th× chØ ë quy m« hé gia ®×nh ch¨n nu«i. Nh­ng ®Õn n¨m 2003 ®· xuÊt hiÖn 48 trang tr¹i ®¹t tiªu chÝ cña Th«ng t­ liªn tÞch cña Bé NN&PTNTvµ Tæng côc Thèng kª. ChiÕm 10,7% so víi tæng sè l­îng trang tr¹i cña tØnh Phó Thä. VÒ quy m« diÖn tÝch ®Êt ®ai th× ®a sè c¸c trang tr¹i ch¨n nu«ivíi diÖn tÝch b×nh qu©n nhá hÑp chØ tõ 1ha ®Õn 2ha lµ chñ yÕu. Vµ c¸c trang tr¹i chñ yÕu vÉn lµ ch¨n nu«i lîn chiÕm ®a sè cßn ®èi víi c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i ®¹i gia sóc: Tr©u, bß…Ch¨n nu«i gia cÇm: Gµ,vÞt, ngan, ngçng…Cßn ch­a ph¸t triÓn. VÒ chñ trang tr¹i ch¨n nu«i th× vÉn chiÕm phÇn ®a sè c¸c n«ng d©n cã vèn, cã Ýt kinh nghiÖm trong ch¨n nu«i, ngoµi ra cã mét sè c¸n bé h­u trÝ cã vèn nh­ng còng ®Òu cã nguån gèc tõ n«ng d©n. HiÖn nay viÖc ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm ph¸t triÓn m¹nh tuy nhiªn vÉn cßn ë møc ®é quy m« nhá, hé gia ®×nh lµ chñ yÕu. ViÖc chuyÓn dÞch ph¸t triÓn kinh tÕ hé ch¨n nu«i sang kinh tÕ trang tr¹i ®ang lµ mét vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt nh­ vÊn ®Ò ®Êt ®ai, vÊn ®Ò vèn vµ quan lµ vÒ thÞ tr­êng cßn h¹n chÕ, c«ng nghÖ chÕ biÕn cßn kÐm ph¸t triÓn lµm cho hµng ho¸ ch­a ®¶m b¶o vÒ chÊt l­îng, gi¸ thµnh cao, kinh doanh ch­a hiÖu qu¶. ViÖc chuyÓn tõ kinh tÕ hé ch¨n nu«i lªn kinh tÕ trang tr¹i ch¨n nu«i ®ang lµ mét th¸ch thøc ®èi víi n­íc ta còng nh­ ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 2. T×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë méy sè n­íc trªn thÕ giíi : - HiÖn nay trªn thÕ giíi kinh tÕ ph¸t triÓn kh¸ m¹nh c¶ vÒ quy m« sè l­îng vµ c¸c h×nh thøc kh¸c nhau nh­ trang tr¹i theo kiÓu t­ b¶n t­ nh©n kh¸ ph¸t triÓn, chñ trang tr¹i kh«ng trùc tiÕp qu¶n lý mµ thuª hoµn toµn lao ®éng, trang tr¹i ch¨n nu«i kh¸ ph¸t triÓn nh­ng chñ yÕu lµ trang tr¹i ch¨n nu«i bß s÷a ®iÓn h×nh nh­ ë Mü, Nga, NhËt B¶n …Cßn ®a sè lµ ph¸t triÓn trang tr¹i s¶n xuÊt c©y l­¬ng thùc, c©y ¨n qu¶, c©y hµng n¨m, c©y c«ng nghiÖp nh­ ë Malaysia, §µi Loan… ë ®©y ta chØ xem xÐt t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña mét sè n­íc trong cïng khu vùc cã ®iÒu kiÖn tù nhiªn, khÝ hËu gÇn gièng víi ViÖt Nam xem ®Æc thï trang tr¹i cña nh÷ng n­íc nµy ph¸t triÓn nh­ thÕ nµo. Malaysia: Lµ n­íc ë ®«ng nam ¸, cã diÖn tÝch réng 329.200km2 nh­ng cã ¾ diÖn tÝch ®Êt rõng, næi tiÕng giµu tµi nguyªn thiªn nhiªn. Malaysia cã kho¶ng 600.000 trang tr¹i gia ®×nh, quy m« trung b×nh 2 ®Õn 3ha trªn mét trang tr¹i ngoµ ra cßn mét sè ®ån ®iÒn trång c©y c«ng nghiªpj quy m« hµng tr¨m ha trë lªn cña nhµ n­íc vµ c¸c c«ng ty t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc. S¶n phÈm c«ng nghiÖp chiÕm 90% s¶n phÈm trång trät hµng n¨m, c¸c trang tr¹i s¶n xuÊt 4triÖu tÊn dÇu cä vµ chiÕm 73% s¶n l­îng dÇu cä thÕ giíi. 1,6 ®Õn 1,8 triÖu tÊn cao su(trªn diÖn tÝch 2 triÖu ha),®¹t gi¸ trÞ xuÊt khÈu 3 tû ®«la, 6,3 triÖu tÊn dÇu thùc vËt, 72 000 tÊn dõa qu¶, 23.000 tÊn hå tiªu, 274.000 tÊn ca cao. Tæng diÖn tÝch c©y ¨n qu¶ cña c¸c trang tr¹i gia ®×nh n¨m 1999 lµ 130.000ha, n¨m 2000 lµ 260.000ha. Ngoµi c©y ¨n qu¶, c©y c«ng nghiÖp c¸c trang tr¹i ®· tù tóc ®­îc 80% l­¬ng thùc vµ 25-30% s¶n phÈm ch¨n nu«i. NhiÒu c¬ së ch¨n nu«i gia ®×nh ®· b¾t ®Çu hiÖn ®¹i ho¸, cã c¬ së ®· dïng m¸y tÝnh ®Ó qu¶n lý. Nghµnh trång trät ®ang ph¸t triÓn c¬ gi¬Ý ho¸ ë kh©u lµm ®Êt, tøo n­íc, thu ho¹ch, chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu. Nh­ vËy cã thÓ nãi Malaysia lµ mét n­íc trong cïng khu vùc thÕ nh­ng nÒn kinh tÕ tranh tr¹i còng chñ yÕu lµ ph¸t triÓn trang tr¹i c©y c«nh nghiÖp, c©y hµng n¨m. Nh­ng trang tr¹i vÒ trång trät vµ ch¨n nu«i ch­a ph¸t triÓn vÉn ë quy m« hé gia ®×nh nh­ng còng cã tiÕn bé vÒ khoa häc c«ng nghÖ, sö dông m¸y tÝnh ®Ó qu¶n lý. V× sao Malaysia ch­a ph¸t triÓn vÒ ch¨n nu«i tíi tr×nh ®é quy m« trang tr¹i? §µi Loan: Lµ mét n­íc ch©u ¸ cã diÖn tÝch 36.000 km2, trang tr¹i gia ®×nh lµ lùc l­îng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña §µi Loan trang tr¹i ë §µi Loan ph¸t triÓn tõ rÊt sím: N¨m 1952 §µi Loan cã 679.750 trang tr¹i, ®Õn n¨m 1981 ®· lªn tíi 821.564 trang tr¹i nh­ng quy m« trang tr¹i ë §µi Loan nhá chØ kho¶ng 1ha. §µi Loan cã c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i sau: -Trang tr¹i cã ruéng ®Êt tù cã tù canh. -Trang tr¹i cã mét phÇn ruéng ®Êt vµ thuª thªm ®Êt ®Ó s¶n xuÊt.