Thực trạng và vai trò luật thuế giá trị gia tăng ở Việt Nam

theo gi¸ b¸n tr¶ mét lÇn ch­a cã thuÕ GTGT cña hµng ho¸ ®ã (kh«ng bao gåm l·i tr¶ gãp), kh«ng tÝnh theo sè tiÒn tr¶ gãp tõng k×. §èi víi gia c«ng hµng ho¸, gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ gia c«ng ch­a cã thuÕ, bao gåm: TiÒn c«ng, tiÒn nhiªn liÖu, ®éng lùc, vËt liÖu phô vµ c¸c chi phÝ kh¸c ®Ó gia c«ng. §èi víi ho¹t ®éng xËy dùng vµ l¾p ®Æt trang thiÕt bÞ cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng (kh«ng ph©n biÖt cã bao thÇu hay kh«ng bao thÇu vËt t­, nguyªn liÖu) gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ x©y dùng l¾p ®Æt ch­a cã thuÕ GTGT. Tr­êng hîp x©y dùng, l¾p ®Æt c«ng tr×nh thùc hiÖn thanh to¸n theo ®¬n gi¸ vµ tiÕn ®é h¹ng môc c«ng tr×nh, phÇn viÖc c«ng tr×nh hoµn thµnh bµn giao th× thuÕ GTGT tÝnh trªn phÇn gi¸ trÞ hoµn thµnh bµn giao. - §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô h­ëng tiÒn c«ng hoÆc tiÒn hoa hång nh­ ®¹i lÝ mua, b¸n hµng ho¸, ®¹i lÝ tÇu biÓn, dÞch vô m«i giíi, uû th¸c xuÊt nhËp khÈu h­ëng hoa hång, gi¸ tÝnh thuÕ GTGT lµ tiÒn c«ng hoÆc tiÒn hoa hång ®­îc h­ëng ch­a trõ mét kho¶n phÝ tæn nµo mµ c¬ së thu ®­îc tõ ho¹t ®éng nµy. Hµng ho¸ do ®¹i lÝ b¸n ra vÉn ph¶i tÝnh thuÕ GTGT trªn gi¸ b¸n ra. - §èi víi ho¹t ®éng kinh doanh vËn t¶i bèc xÕp th× gi¸ tÝnh thuÕ TGT lµ gi¸ c­íc vËn t¶i, bèc xÕp ch­a cã thuÕ GTGT. - Ho¹t ®éng vËn t¶i bao gåm: VËn t¶i hµnh kh¸ch, hµng ho¸ b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn ®­êng s¾t, ®­êng bé, ®­êng hµng kh«ng…. - §èi víi ho¹t ®éng vËn t¶i hµng kh«ng, ®­êng biÓn, …. Cã ho¹t ®éng vËn t¶i quèc tÕ (doanh thu thu ®­îc tõ ho¹t ®éng vËn t¶i ë n­íc ngoµi vµ tõ ViÖt Nam ®i n­íc ngoµi) Khong chÞu thuÕ GTGT. - §èi víi hµng ho¸, dÞch vô ®­îc dïng c¸c chøng tõ nh­ tem th­ b­u chÝnh, vÐ c­íc vËn t¶i… - Gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô bao gåm c¶ kho¶n phô thu vµ phÝ thu thªm ngoµi gi¸ hµng ho¸, dÞch vô mµ c¬ së kinh doanh d­îc h­ëng. - C¸c kho¶n phô thu mµ c¬ së kinh doanh thu theo chÕ ®é cña nhµ n­íc kh«ng tÝnh vµo doanh thu cña c¬ së kinh doanh thi thuÕ GTGT kh«ng tÝnh víi c¸c kho¶n phô thu nµy. 2. ThuÕ suÊt thuÕ GTGT: ThuÕ xuÊt 0% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu. Hµng ho¸ xuÊt khÈu bao gåm c¶ hµng ho¸ gia c«ng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu bao gåm xuÊt ra n­íc ngoµi, xuÊt vµo khu chÕ suÊt. C¸c tr­êng hîp ®­a hµng ho¸ ra n­íc ngoµi ®Ó b¶n gií thiÖu s¶n phÈm t¹i c¸c héi chî triÓn l¸m nÕu cã ®ñ c¨n cø x¸c ®Þnh lµ hµng ho¸ xuÊt khÈu còng ®­îc ¸p dông thuÕ xuÊt 0%. Hµng ho¸ cña c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi, ®­îc ¸p dông thuÕ xuÊt 0% pahØ cã hå s¬, chøng tõ chøng minh hµng ho¸ thùc tÕ ®· xuÊt khÈu, cô thÓ sau ®©y: + Hîp ®ång b¸n hµng ho¸ hoÆc hîp ®ång s¶n xuÊt, gia c«ng hµng xuÊt khÈu víi n­íc ngoµi. + Ho¸ ®¬n b¸n hµng hoÆc xuÊt tr¶ hµng gia c«ng cho n­íc ngoµi, doanh nghiÖp chÕ xuÊt. + Tê khai h¶i quan vÒ hµng xuÊt khÈu cã kiÓm tra, x¸c nhËn ®· xuÊt khÈu cña c¬ quan h¶i quan. ThuÕ xuÊt 5% ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô: + N­íc s¹ch phôc vô s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t do c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doang n­íc khai th¸c tõ nguån n­íc tù nhiªn cung cÊp cho c¸c ®èi t­îng sö dông n­íc (trõ n­íc s¹ch do c¸c c¬ së khai th¸c tõ n«ng th«n, miÒn nói, h¶i ®¶o, vïng s©u vïng xa ®Ó phôc vô vho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ë vïng ®ã kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ vµ c¸c lo¹i n­íc thuéc nhãm thuÕ suÊt). + ThiÕt bÞ m¸y mãc vµ công cô chuyªn dïng cho y tÕ nh­ c¸c lo¹i m¸y soi, chiÕu, chôp, dïng ®Ó kh¸m ch÷a bÖnh, c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng ®Ó mæ, ®iÒu trÞ vÕt th­¬ng … + Thuèc ch÷a bÖnh, phßng bÖnh bao gåm c¸c lo¹i thuèc dïng cho ng­êi vµ vËt nu«i + Gi¸o cô dïng ®Ó gi¶ng d¹y ®Ó häc tËp bao gåm gi¸o cô trùc quan, th­íc kÎ b¶ng phÊn … + §å ch¬i cho trÎ em s¸ch gi¸o khoa kü thuËt, s¸ch v¨n häc nghÖ thuËt, s¸ch phôc vô thiÕu nhi … trõ s¸ch v¨n b¶n ph¸p luËn lµ sach in v¨n b¶n ph¸p luËt, chØ thÞ, nghÞ ®Þnh, nghÞ quyÕt cña §¶ng, nhµ n­íc thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ quy ®Þnh t¹i kho¶n 13 ®iÒu 14 luËt thuÕ GTGT. + Kinh doanh c¸c mÆt hµng lµ s¶n phÈm trång trät, s¶n phÈm ch¨n nu«i … + S¶n ph¨m b»ng ®ay, cãi, tre, løa, l¸ nh­: Th¶m ®ay, bao ®ay, th¶m s¬ dõa, chiÕu s¶n xuÊt b»ng ®ay … + B«ng s¬ chÕ tõ b«ng trång trong n­íc lµ b«ng ®· ®­îc bá vá, h¹t vµ ph©n lo¹i. + Thøc ¨n gia sóc, gia cÇm vµ thøc ¨n cho ®éng vËt nu«i kh¸c bao gåm lo¹i thøc ¨n ®· hoÆc ch­a ®­îc chÕ biÕn tæng hîp nh­ c¸m b·, kh« l¹c, bét c¸ … + DÞch vô khoa häc, kü thuËt bao gåm c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu, øng dông h­íng dÉn vÒ khoa häc k‎y thuËt. + DÞch vô trùc tiÕp phcô vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bao gåm c¸c ho¹t ®éng nh­ cµy, bõa ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp; ®µo, ®¾p, l¹o… + X©y dùng, l¾p ®Æt + VËn t¶i, bèc xÕp Møc thuÕ suÊt 10% ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô : + S¶m phÈm khai kho¸ng dÇu má, khÝ ®èt, quÆng kim lo¹i. Phi kinh lo¹i vµ c¸c s¶n phÈm khai kho¸ng kh¸c. + §iÖn th­¬ng phÈm do c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®iÖn b¸n ra kh«ng ph©n biÖt nguån ®iÖn s¶n xuÊt lµ thuû ®iÖn, nhiÖt ®iÖn … + S¶n phÈm ®iÖn tö, ®å ®iÖn, c¬ khÝ + S¶n ph¶n ho¸ chÊt, mü phÈm … Møc thuÕ suÊt 20% ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô: Vµng, b¹c, ®¸ qu‎y do c¬ së kinh doanh mua vµo b¸n ra; xæ sè kiÕm thiÕt vµ c¸c lo¹i h×nh xæ sè kh¸c; ®¹i lÝ tµu biÓn; dÞch vô m«i giíi … Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT: Cã 2 ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT - Ph­¬ng ph¸p kh©u trõ thuÕ: a. §èi t­îng ¸p dông: Lµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh, bao gåm c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, doanh nghiÖp ®Çu t­ n­íc ngoµi, doanh nghiÖp t­ nh©n, c¸c c«ng ty cæ phÈn hîp t¸c x· vµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c, trõ c¸c ®èi t­îng ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT t¹i ®iÓm 2 d­íi ®©y. b. X¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép nh­ sau: Sè thuÕ GTGT thuÕ GTGT thuÕ GTGT ph¶i nép = ®Çu ra - ®Çu vµo Trong ®ã: ThuÕ GTGT gi¸ tÝnh thuÕ thuÕ suÊt ®Çu ra = hµng ho¸, dÞch vô x thuÕ GTGT chÞu thuÕ b¸n ra cña hµng ho¸ dÞch vô C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îc tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng ho¸ dÞch vô ph¶i tÝnh vµ thu thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra. Khi nép ho¸ ®¬n b¸n hµng ho¸, dÞch vô c¬ së kinh doanh ph¶i nghi râ gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ, thuÕ GTGT vµ tæng sè tiÒn ng­êi mua ph¶i thanh to¸n. Tr­êng hîp chØ nghi gi¸ thanh to¸n kh«ng nghi gi¸ ch­a cã thuÕ vµ thuÕ GTGT th× thuÕ GTGt cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra, tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n ghi trªn ho¸ ®¬n chøng tõ. ThuÕ GTGT ®Çu vµo c¬ së kinh doanh ®­îc tÝnh khÊu trõ quy ®Þnh nh­ sau: + ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vôchÞu thuÕ GTGT th× ®­îc khÊu trõ. + ThuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô ®­îc khÊu trõ ph¸t sinh trong th¸ng nµo ®­îc kª khai khÇu trõ khi x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép cña th¸ng ®ã kh«ng ph©n biÖt ®· xuÊt dïng hay ®Ó trong kho. Tr­êng hîp c¬ së kinh doanh mua vËt t­, hang hãa kh«ng cã ho¸ ®¬n chøng tõ hoÆc cã ho¸ ®¬n, chøng tõ kh«ng ph¶i lµ ho¸ ®¬n GTGT nhung kh«ng ghi riªng sè thuÕ GTGT ngoµi ra b¸n th× kh«ng ®­îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo, trõ c¸c tr­êng hîp cã quy ®Þnh riªng sau: -> Tr­êng hîp hµng ho¸, dÞch vô mua vµo lµ lo¹i ®­îc dïng chøng tõ khi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT th× c¬ së ®­îc c¨n cø vµo gi¸ ®· cã thuÕ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ kh«ng cã thuÕ vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ -> Tr­êng hîp c¬ së s¶n xuÊt, chÕ biÕn nguyªn nhiªn liÖu lµm n«ng s¶n, l©m s¶n , thuû s¶n ch­a qua chÕ biÕncña ng­êi s¶n xuÊt b¸n ra kh«ng cã ho¸ ®¬n sÏ ®­îc tÝnh khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo theo tØ lÖ phÇn tr¨m tÝnh trªn gi¸ trih hµng ho¸ mua vµo: 5% ®èi víi s¶n phÈm trång trät thuéc c¸c c©y lÊy nhùa, lÊy mñ, lÊy dÇu, mÝa c©y, chÌ bót t­¬i, lóa, ng«, khoai, … 3% ®èi víi c¸c laäi s¶n phÈm lµ n«ng s¶n, n«ng s¶n cã quy ®Þnh trong nhãm ®­îc khÊu trõ theo 5% trªn ®©y. ViÖc tÝnh khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo ®èi víi nguyªn liÖu mua vµo lµ n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n trªn ®©y kh«ng ¸p dông ®èi víi c¸c c¬ së mua ®Ó s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, kinh doanh th­¬ng nghiÖp, kinh doanh ¨n uèng. -> Tr­êng hîp hµng ho¸, dÞch vô mua vµo cïng ®ång thêi cho s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chiu thuÕ GTGT vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT th× chØ ®­îc khÊu trõ sè thuÕ ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞhc vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT. Cë së s¶n xuÊt kinh doanh ho¹ch to¸n riªng thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ vµ kh«ng ®­îc khÊu trõ; tr­êng hé kh«ng ho¹ch to¸n riªng ®­îc th× ®­îc khÊu trõ theo tØ lÖ % gi÷a doanh sè chÞu thuÕ GTGT so víi t«ng doanh thu. Tr­êng hîp c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh c¶ hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT nh­ng kh«ng ho¹ch to¸n riªng ®­îc thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ th× thuÕ ®Çu vµo ®­îc tÝnh khÊu trõ theo tØ lÖ phÇn tr¨m doanh sè hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra. ThuÕ ®Çu vµo cña tµi s¶n cè ®Þnh ®­îc khÊu trõ nh­ sau: §èi víi c¬ së kinh doanh cã sè thuÕ ®Çu vµo cña t¶i s¶n cè ®Þnh ®­îc khÊu trõ th× kª khai khÊu trõ nh­ ®èi víi vËn t­, hµng ho¸ kh¸c, …. Truêng hîp sè thuÕ ®Çu vµo cña tµi s¶n cè ®Þnh lín th× c¬ së ®­îc khÊu trõ dÇn, nÕu ®· khÊu trõ 3 th¸ng mµ sè thuÕ cßn l¹i ch­a ®­îc khÊu trõ vÉn cßn th× doanh nghiÖp lµm thñ tôc yªu cÇu c¬ quan thuÕ xÐt hoµn l¹i sè thuÕ ®­îc khÊu trõ. Riªng ®èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng ®· d¨ng kÝ nép thuÕ GTGT nh­ng lµ c¬ së ®Çu t­ míi, ch­a ph¸t sinh doanh thu b¸n hµng, ch­a cã thuÕ ®Çu ra ®Ó khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo cña tµi s¶n cè ®Þnh míi ®Çu t­, nÕu thêi gian ®Çu t­ tõ 1 n¨m trë lªn ®­îc xem xÐt hoµn thuÕ ®Çu vµo theo tõng n¨m vµ tÝnh theo n¨m d­¬ng lÞch. Tr­êng hîp sè thuÕ GTGT phat sinh lín, c¬ së cã thÓ ®Ò nghÞ hoµn thuÕ theo tõng quy. Ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn GTGT: a) §èi t­îng ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT: + C¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh lµ ng­êi ViÖt Nam; + Tæ chøc, c¸ nh©n ng­êi n­íc ngoµi kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ch­a thùc hiÖn c¸c diÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ + C¬ së kinh doanh, mua b¸n vµng b¹c, ®¸ quy, ngo¹i tÖ. b) X¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép lµ: Sè thuÕ GTGT cña thuÕ suÊt thuÕ GTGT = hµng ho¸, dÞch vô x GTGT cña hµng ph¶i nép chÞu thuÕ b¸n ra ho¸ dÞch vô ®ã C¨n cø tÝnh thuÕ ë ®©y lµ phÇn GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ®­îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc: GTGT Gi¸ thanh to¸n Gi¸ thanh to¸n cña hµng ho¸ = cña hµng ho¸ - cña hµng ho¸, dÞch cô b¸n ra dÞch vô b¸n ra dÞch vô mua vµo t­¬ng øng c) Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh GTGT lµm c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép ®èi víi tõng c¬ së kinh doanh nh­ sau: + §èi víi c¬ së kinh doanh ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ viÖc mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô cã ho¸ ®¬n, chøng tõ, ghi chÐp sæ s¸ch kÕ to¸n th× GTGT ®­îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo gi¸ mua, gi¸ b¸n ghi trªn chøng tõ. + §èi víi c¬ së kinh doanh ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n, chøng tõ b¸n hµng ho¸ dÞch vô x¸c ®Þnh ®­îc ®óng doanh thu b¸n hµng hãa, dÞch vô theo ho¸ ®¬n b¸n hµng ho¸, dÞch vô nh­ng kh«ng cã ®ñ ho¸ ®¬n mua hµng ho¸, dÞch vô th× GTGT ®­îc x¸c ®Þnh b»ng doanh thu nh©n víi tØ lÖ phÇn tr¨m GTGT tÝnh trªn doanh thu. + §èi víi c¸ nh©n hé kinh doanh ch­a thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn ch­a ®Çy ®ñ ho¸ ®în chøng tõ mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô th× c¬ quan thuÕ c¨n cø vµo t×nh h×nh kinh doanh cña tõng hé Ên ®Þnh møc doanh thu tÝnh thuÕ; GTGT ®­îc x¸c ®Þnh b»ng doanh thu Ên ®Þnh nh©n víi tØ lÖ phÇn tr¨m GTGT tÝnh trªn doanh thu. ThuÕ GTGT mµ c¬ së nµy ph¶i nép ®­îc tÝnh nh­ sau: ThuÕ GTGT Doanh thu tØ lÖ (%) ThuÕ suÊt ph¶i nép = tÝnh thuÕ x GTGT x GTGT cña (Ên ®Þnh) (Ên ®Þnh) hµng ho¸, dÞch vô t­¬ng øng C¸c c¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn ®Çy ®ñ viÖc mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô cã ho¸ ®¬n chøng tõ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 1. Cë së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ph¶i sñ dông ho¸ ®¬n GTGT (trõ tr­êng hîp ®­îc dïng chøng tõ ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT) Khi lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng ho¸, dÞch vô c¬ sá kinh doanh ph¶i ghi ®Çy ®ñ ®óng c¸c yªu tè quy ®Þnh trªn ho¸ ®¬n vµ ghi râ: Gi¸ b¸n ch­a cã thuÕ, phô phÝ phô thu thªm, thu ngoµi gi¸ b¸n nªu cã, thuÕ GTGT, tæng gi¸ thanh to¸n ®· cã thuÕ. NÕu c¬ së kinh doanh b¸n hµng ho¸, dÞch vô kh«ng ghi t¸ch riªng doanh sè b¸n vµ thuÕ GTGT, chØ ghi chung gi¸ thanh to¸n th× thuÕ GTGT ®Çu ra ph¶i tÝnh trªn giµ thanh to¸n 2. C¸c c¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT vµ c¸c c¬ së kinh doanh hang ho¸, dÞch vô kh«ng thuéc ®èi t­îng nép thuÕ GTGT sö dông ho¸ ®¬n th«ng th­êng. Gi¸ b¸n hµng ho¸, dÞch vô ghi trªn ho¸ ®¬n lµ gi¸ thùc ®· thanh to¸n cã thuª GTGT. C¬ së kinh doanh muèn s­ dông ho¸ ®¬n, chøng tõ kh¸c víi mÉu quy ®Þnh chung ph¶i ®¨ng kÝ víi tæng côc thuÕ vµ chØ ®­îc sö dông khi ®· ®­îc th«ng b¸o b»ng v¨n b¶n cho phÐp sö dông. Mäi tr­êng hîp danh nghiÖp ®¨ng kÝ sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ in ph¶i ®¶m b¶m c¸c néi dung, chi tiªu ghi trong ho¸ ®¬n theo mÉu quy ®Þnh. C¬ së kinh doanh trùc tiÕp b¸n lÎ hµng ho¸ cung øng dÞch vô cho ng­êi tiªu dung hµng ho¸, dÞch vô cã gi¸ trÞ th©p d­êi møc quy ®Þnh ph¶i lËp ho¸ ®¬n th× cã thÓ kh«ng ph¶i lËp ho¸ ®¬n. NÕu c¬ së kh«ng lËp ho¸ ®¬n th× ph¶i lËp b¶n kª b¸n lÎ theo mÉu sè 05/GTGT ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ GTGT; tr­êng hîp ng­êi mua yªu cÇu lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng th× ph¶i lËp ho¸ ®¬n theo ®óng quy ®Þnh. C¬ së kinh doanh mua c¸c mÆt hµng lµ n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n cña ng­êi s¶n xuÊt trùc tiÕp b¸n ra hoÆc ng­êi kh«ng kinh doanh b¸n, nÕu kh«ng cã ho¸ ®¬n theo chÕ ®é quy ®Þnh th× ph¶i lËp b¶ng kª hµng ho¸ mua vµo theo m©u sè 04/GTGT. C¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn ®­îc qu¶n lÝ, sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ theo quy ®inh vÒ chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ doanh thu cña bé tµi chÝnh ban hµnh. Hoµn thuÕ GTGT: a) §èi t­îng vµ tr­êng hîp ®­îc hoµn thuÕ GTGT. - C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®­îc xÐt hoµn thuÕ trong nh÷ng tr­êng hîp sau: + Cã sè thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ bao gåm sè thuÕ ®Çu vµo ph¸t sinh trong th¸ng vµ sè thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ cña thuÕ tr­íc chuyÓn sang lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra ph¸t sinh trong 3 th¸ng liªn tiÕp. + C¬ së kinh doanh hµng xuÊt khÈu cso sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc hoµn lín h¬n do xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng theo thêi vô hoÆc theo tõng lÇn xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ, sè l­îng lín th× ®­îc xÐt hoµn thuÕ GTGT theo tõng th¸ng hoÆc tõng chuyÕn hµng, sè thuª ®­îc hoµn lín ®­îc x¸c ®Þnh tõ 300 triÖu trë lªn. - C¬ së kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT cã ®Çu t­ mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, cã sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ lín ®­îc hoµn thuÕ nh­ sau: + §èi víi c¬ së ®Çu t­ míi ®· ®¨ng kÝ nép thuÕ GTGT nh­ng ch­a cã ph¸t sinh doanh thu b¸n hµng ®Ó tinh thuÕ GTGT ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t­ tõ 1 n¨m trë lªn ®­îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu vµo theo tõng n¨m. Tr­¬ng hîp c¬ së cã sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t­ ®­îc hoµn lín th× ®­îc xÐt hoµn theo tõng quy. + §èi víi c¬ së kinh doanh ®Çu t­ më réng, ®Çu t­ chiÒu s©u, nÕu sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®· khÊu trõ trong ba th¸ng mµ ch­a ®­îc khÊu trõ hÕt th× ®­îc hoµn l¹i sè thuÕ tr­a ®­îc khÊu trõ nµy. + C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸t nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n cã sè thuÕ GTGT nép thõa, nÕu c¬ së ®Ò nghÞ hoµn tr¶, th× ®­îc hoµn thuÕ C¬ së kinh doanh ph¶i cã hå s¬ sau: C«ng v¨n ®Ò nghÞ hoµn thuÕ GTGT nép thõa vµo ng©n s¸ch nh¸ n­íc. QuyÕt ®Þnh s¸t nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n cña cÊp cã thÈm quyÒn. QuyÕt to¸n thuÕ GTGT ®Õn thêi ®iÓm s¸t nhËp, gi¶i thÓ. b. §èi t­îng ®­îc hoµn thuÕ GTGT cã tr¸ch nhiÖm: - §Ó cã c¨n cø gi¶i quyÕt hoµn thuÕ, c¬ së ph¶i lËp hè s¬ ®Ò nghÞ sÐt hoµn l¹i tiÒn thuÕ GTGT ®· nép, hå s¬ gåm cã: + B¶n kª khai tæng hîp sè thuÕ ph¸t sinh ®Çu ra, sè thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ, sè thuÕ ®· nép, sè thuÕ ®Çu vµo lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra ®Ò nghÞ hoµn l¹i. + B¶n kª hµng ho¸, dÞch vô mua vµo, b¸n ra trong k× liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo, ®Çu ra. - NÕu viÖc kª khai thuÕ hµng th¸ng nµy ®É ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c, c¬ së chØ cÇn tæng hîp sè liÖu ®· kª khai c¸c th¸ng ®Ó x¸c ®Þnh sè thuÕ ®Ò nghÞ hoµn tr¶ - NÕu hå s¬ kh«ng râ rµng hoÆc kh«ng ®Çy ®ñ, c¬ së ph¶i cung cÊp hå s¬ bæ sung hÆc gi¶i tr×nh theo yªu cÇu cña c¬ quan thuÕ - Doanh nghiÖp ®Ò nghÞ ®­îc hoµn thuÕ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña sè liÖu kª khai liªn quan ®Õn viÖc x¸c ®Þnh sè thÕu ®­îc hoµn tr¶. Mäi tr­êng hîp sai sãt, nÕu kiÓm tra ph¸t hiÖn ®Òu bÞ sö lÝ truy thu vÒ thuÕ. Tuú theo nghuyªn nh©n vµ møc ®é vi ph¹m cßn bÞ ph¹t hoÆc truy cøu tr¸ch nhiÖm h×nh sù theo ph¸p luËt.  2.2.5. §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ a. §¨ng ký nép thuÕ - C¸c c¬ së kinh doanh, kÓ c¶ c¸c ®¬n vÞ, chi nh¸nh, cöa hµng trùc thuéc c¬ së kinh doanh chÝnh ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ víi Côc thuÕ (hoÆc Chi côc thuÕ nÕu lµ c¸ nh©n kinh doanh) vÒ ®Þa ®iÓm kinh doanh, ngµnh nghÒ kinh doanh, lao ®éng, tiÒn vèn, n¬i nép thuÕ vµ c¸c chØ tiªu liªn quan kh¸c theo mÉu ®¨ng ký nép thuÕ vµ h­íng dÉn cña c¬ quan thuÕ. §èi víi c¬ së míi thµnh lËp, thêi gian ®¨ng ký nép thuÕ chËm nhÊt 10 ngµy kÓ tõ ngµy c¬ së ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh; tr­êng hîp c¬ së ch­a ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh nh­ng cã ho¹t ®éng kinh doanh, c¬ së vÉn ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ theo quy ®Þnh. C¸c c¬ së ®· ®¨ng ký nép thuÕ nÕu cã thay ®æi ngµnh kinh doanh, s¸p nhËp, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, hîp nhÊt, chia t¸ch hay cã tæ chøc cöa hµng, chi nh¸nh… ph¶i ®¨ng ký bæ sung víi c¬ quan thuÕ chËm nhÊt 5 ngµy tr­íc khi cã sù thay ®æi. - C¬ së ho¹t ®éng s¶n xuÊt ë mét sè ®Þa ph­¬ng (tØnh, thµnh phè thuéc Trung ­¬ng) nh­ng cã trô së, v¨n phßng giao dÞch lµm thñ tôc b¸n hµng ë mét sè ®Þa ph­¬ng kh¸c th× c¬ së b¸n hµng còng ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng **** - Nh÷ng c¬ së kinh doanh th­¬ng nghiÖp, dÞch vô cã chi nh¸nh cöa hµng ë c¸c ®Þa ph­¬ng kh¸c nhau th× tõng chi nh¸nh, cöa hµng ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ ®Þa ph­¬ng n¬i ®Æt chi nh¸nh cña hµng. - C¬ së kinh doanh x©y dùng ph¶i ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ ®Þa ph­¬ng n¬i ®ãng trô së, ®ång thêi ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan thuÕ ®Þa ph­¬ng n¬i ®Æt c«ng tr×nh. - C¬ së kinh doanh thùc hiÖn c¬ c¬ chÕ kho¸n cho tËp thÓ, c¸ nh©n nhËn kho¸n ph¶i trùc tiÕp ®¨ng ký kª khai nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ n¬i kinh doanh. - C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng ¸p dông ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng, nÕu thùc hiÖn ®­îc ®óng, ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô, cã ®Çy ®ñ ho¸ ®¬n, chøng tõ, ghi chÐp h¹ch to¸n sæ kÕ to¸n ®óng chÕ ®é, kª khai, nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®ung chÕ ®é vµ tù nguyÖn ®¨ng ký thùc hiÖn h×nh thøc nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p ®óng chÕ ®é vµ tù nguyÖn ®¨ng ký thùc hiÖn h×nh thøc nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu tï thuÕ th× ®­îc ¸p dông theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. C¬ së nµy ph¶i lËp vµ göi B¶ng ®¨ng ký nép thuÕ theo quy ®Þnh cho c¬ quan thuÕ n¬i ®¨ng ký nép thuÕ trong thêi h¹n chËm nhÊt 30 ngµy, kÓ tõ ngµy nhËn ®­îc ®Ò nghÞ cña c¬ së. C¬ quan thuÕ ph¶i th«ng b¸o cho c¬ së vÒ viÖc cã ¸p dông ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ hay kh«ng. C¬ së chØ ®­îc thùc hiÖn nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ khi ®­îc c¬ quan thuÕ th«ng b¸o cho ¸p dông. - C¸c c¬ së kinh doanh ®· thùc hiÖn ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ, c¬ quan thuÕ cã tr¸ch nhiÖm cÊp m· sè thuÕ cho c¬ së kinh doanh theo ®óng chÕ ®é quy ®Þnh. b. Kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc C¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh vµ ng­êi nhËp khÈu hµng ho¸ ph¶i cã tr¸ch nhiÖm kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép theo quy ®Þnh nh­ sau: * C¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i lËp vµ göi cho c¬ quan thuÕ, chËm nhÊt trong 10 ngµy ®Çu th¸ng tiÕp theo, tê khai tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tõng th¸ng kÌm theo B¶ng kª hµng ho¸, dÞch vô mua vµo, b¸n ra theo mÉu quy ®Þnh. Trong tr­êng hîp kh«ng ph¸t sinh doanh sè b¸n hµng ho¸, dÞch vô thuÕ ®Çu vµo, thuÕ ®Çu ra, c¬ së kinh doanh vÉn ph¶i kª khai vµ nép tê khai cho c¬ quan thuÕ, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc kª khai vµ nép tê khai cho c¬ quan thuÕ, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c sè liÖu kª khai, c¬ së ph¶i th«ng b¸o cho c¬ quan thuÕ biÕt ®ång thêi lËp l¹i tê khai thay cho tê khai kh«ng ®óng hoÆc ghi ®iÒu chØnh vµo tê khai th¸ng tiÕp theo (nÕu ph¸t hiÖn sai sãt sau khi c¬ quan thuÕ ®· ra th«ng b¸o nép thuÕ). ViÖc kª khai sè thuÕ ph¶i nép ®èi víi mét sè tr­êng hîp ®­îc quy ®Þnh nh­ sau: - C¬ së nhËn thÇu x©y dùng kÐo dµi, viÖc thanh to¸n tiÒn thùc hiÖn theo khèi l­îng c«ng viÖc hoµn thµnh bµn giao, th× c¬ së ph¶i kª khai x¸c ®Þnh thuÕ t¹m nép ph¸t sinh hµng th¸ng tÝnh theo sè tiÒn t¹m thanh to¸n. Khi lËp ho¸ ®¬n thanh to¸n khèi l­îng x©y l¾p bµn giao còng ph¶i x¸c ®Þnh râ phÇn doanh thu ch­a cã thuÕ vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. NÕu ho¸ ®¬n lËp ®Ó thanh to¸n kh«ng x¸c ®Þnh râ gi¸ thanh to¸n ch­a cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra tÝnh trªn tæng doanh thu thanh to¸n. - C¬ së xuÊt b¸n th«ng qua ®¹i lý, ký göi ph¶i lËp ho¸ ®¬n ghi râ gi¸ giao vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, hµng giao cho c¸c ®¹i lý, ký göi lµm c¬ së tÝnh thuÕ ®Çu ra vµ thuÕ ph¶i nép cña th¸ng (coi nh­ lµm nép). Khi kÕt thóc hîp ®ång hoÆc kÕt thóc n¨m tµi chÝnh, c¬ së thùc hiÖn kª khai quyÕt to¸n hµng thùc tÕ ®· b¸n ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép theo thùc tÕ. - C¬ së b¸n hµng ®¹i lý, ký göi kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép tÝnh trªn doanh thu cña ho¹t ®éng ®¹i lý, ký göi theo ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ ¸p dông ®èi víi c¬ së. - C¸c tr­êng hîp lµm ®¹i lý d­íi ®©y kh«ng ph¶i kª khai, nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi tiÒn hoa hång thu ®­îc tõ ho¹t ®éng ®¹i lý. + §¹i lý b¸n hµng ho¸ theo ph­¬ng thøc b¸n ®óng gi¸ bªn chñ hµng quy ®Þnh. Bªn ®¹i lý chØ h­ëng tiÒn hoa hång, chñ hµng sÏ thùc hiÖn viÖc kª khai sè b¸n hµng vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép tÝnh trªn hµng ho¸ bans ra. + §¹i lý b¸n xæ sè kiÕn thiÕt h­ëng hoa hång th× thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng do c¸c c«ng ty xæ sè kiÕn thiÕt kª khai nép tËp trung t¹i c«ng ty. - C«ng ty cã c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc, viÖc kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép thùc hiÖn nh­ sau: + C¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp vµ c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc x¸c ®Þnh ®­îc thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ph¶i kª khai. Nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng t¹i ®Þa ph­¬ng n¬i c¬ së kinh doanh. + C¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc, thùc hiÖn h¹ch to¸n gi¸ mua, b¸n hµng ho¸, dÞch vô theo gi¸ ®iÒu chuyÓn néi bé, kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc doanh thu vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép th× do c«ng ty hoÆc tæng c«ng ty kª khai, nép thuÕ tËp trung thay cho c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc. + C¸c v¨n phßng c«ng ty nÕu trùc tiÕp kinh doanh th× ®­îc tÝnh khÊu trõ hay hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo ph¸t sinh t¹i v¨n phßng. NÕu kh«ng trùc tiÕp kinh doanh th× kh«ng ®­îc khÊu trõ hay hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. + C¸c ®¬n vÞ trùc thuéc tæng c«ng ty nh­: bÖnh viÖn, tr¹m x¸, nhµ nghØ ®iÒu d­ìng, viÖn tr­ëng… kh«ng trùc tiÕp ho¹t ®éng kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× kh«ng ph¶i kª khai, nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ kh«ng ®­îc tÝnh khÊu trõ hay hoµn tr¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cña hµng ho¸, dÞch vô do c¬ së mua ®Ó dïng cho ho¹t ®éng cña m×nh. NÕu c¸c ®¬n vÞ nµy cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× ph¶i h¹ch to¸n riªng vµ kª khai nép thuÕ ®èi víi hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ. C¸c tæng c«ng ty, c«ng ty c¨n cø vµo t×nh h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña ®¬n vÞ m×nh, x¸c ®Þnh ®¨ng ký cô thÓ ®èi t­îng thuéc diÖn ph¶i kª khai, nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kh¸c víi h­íng dÉn trªn ®©y th× tæng c«ng ty, c«ng ty b¸o c¸o víi Bé Tµi chÝnh ®Ó cã h­íng dÉn cô thÓ. * C¸c tæ chøc kinh tÕ c¸ nh©n n­íc ngoµi ho¹t ®éng s¶n xuÊt, cung øng hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ t¹i ViÖt Nam nh­ng khong cã v¨n phßng hay trô së ®iÒu hµnh ë ViÖt Nam th× tæ chøc c¸ nh©n á ViÖt Nam trùc tiÕp ký hîp ®ång tiªu thô hµng ho¸, dÞch vô víi tæ chøc c¸ nh©n n­íc ngoµi ph¶i thùc hiÖn kª khai, nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thay cho phÝa n­íc ngoµi tr­íc khi thanh to¸n tiÒn t¶ cho phÝa n­íc ngoµi. * C¬ së kinh doanh, ng­êi nhËp khÈu cã nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i kª khai vµ nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo tõng lÇn nhËp khÈu cïng víi viÖc kª khai thuÕ nhËp khÈu víi h¶i quan. * C¬ së kinh doanh bu«n chuyÕn ph¶i kª khai vµ nép thuÕ theo tõng chuyÕn hµng víi c¬ quan thuÕ n¬i mua hµng, tr­íc khi vËn chuyÓn hµng ®i. Sè thuÕ ph¶i nép ®èi víi hµng ho¸ bu«n chuyÕn tÝnh theo ph­¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng. * C¬ së kinh doanh nhiÒu lo¹i hµng ho¸, dÞch vô cã møc thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kh¸c nhau, ph¶i kª khai thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo tõng møc thuÕ suÊt quy ®Þnh víi tõng lo¹i hµng ho¸, dÞch vô. NÕu c¬ së kinh doanh kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc theo tõng møc thuÕ suÊt th× ph¶i tÝnh vµ nép thuÕ theo møc thuÕ suÊt cao nhÊt cña hµng ho¸, dÞch vô mµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh. Trong tr­êng hîp c¬ së kinh doanh vµ ng­êi nhËp khÈu kh«ng göi tê khai thuÕ, hoÆc kª khai kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng ®óng quy ®Þnh, c¬ quan thuÕ cã quyÒn c¨n cø vµo t×nh h×nh kinh doanh cña c¬ së vµ c¸c sè liÖu ®iÒu tra ®Ó Ên ®Þnh doanh thu vµ tiÒn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép, ph¶i th«ng b¸o cho c¬ së ®­îc biÕt. NÕu c¬ së kinh doanh kh«ng ®ång ý víi møc thuÕ suÊt do c¬ quan thuÕ Ên ®Þnh, cã quyÒn khiÕu n¹i lªn c¬ quan thuÕ cÊp trªn hoÆc c¬ quan cã thÈm quyÒn gi¶i quyÕt. Trong khi chê gi¶i quyÕt vÉn ph¶i nép thuÕ theo møc thuÕ ®· ®­îc Ên ®Þnh cña c¬ quan thuÕ. c. Nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng C¸c c¬ së kinh doanh, ng­êi nhËp khÈu thuéc ®èi t­îng ph¶i kª khai thuÕ nh­ quy ®Þnh trªn vµ c¸c c¸ nh©n, hé kinh doanh nhá thuéc ®èi t­îng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tÝnh theo møc Ên ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh gi¸ trÞ gia t¨ng vµ sè thuÕ ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çy ®ñ, ®óng h¹n vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc theo th«ng b¸o nép thuÕ cña c¬ quan thuÕ. Tr×nh tù, thñ tôc nép thuÕ thùc hiÖn nh­ sau: -. §èi víi c¬ së kinh doanh thùc hiÖn nép thuÕ hµng th¸ng theo th«ng b¸o nép thuÕ cña c¬ quan thuÕ, thêi h¹n nép thuÕ cña th¸ng chËm nhÊt kh«ng qu¸ 25 ngµy cña th¸ng tiÕp theo. Khi nhËn ®­îc th«ng b¸o nép thuÕ, c¨n cø vµo sè thuÕ ph¶i nép ghi trªn th«ng b¸o, c¬ së thùc hiÖn më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, cã thÓ lµm thñ tôc ®Ò nghÞ ng©n hµng trÝch chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n cña c¬ së kinh doanh nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc, thêi gian nép thuÕ vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc ®­îc tÝnh tõ ngµy ng©n hµng trÝch chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n cña c¬ së kinh doanh. Trong tr­êng hîp ®· ®Õn thêi h¹n nép thuÕ mµ c¬ së ch­a nhËn ®­îc th«ng b¸o nép thuÕ th× c¬ së c¨n cø vµo sè thuÕ ph¶i nép theo kª khai cña c¬ së ®Ó chñ ®éng nép vµo ng©n s¸ch Nhµ n­íc. §èi víi nh÷ng c¬ së cã sè thuÕ ph¶i nép hµng th¸ng lín th× thùc hiÖn t¹m nép sè thuÕ ph¸t sinh trong th¸ng theo ®Þnh kú 10 ngµy hoÆc 15 ngµy mét lÇn, khi kª khai sè thuÕ ph¶i nép cña c¶ th¸ng, trõ sè thuÕ ®· t¹m nép, c¬ së sÏ nép sè thuÕ cßn thiÕu. Kú nép thuÕ do c¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh vµ th«ng b¸o cho c¬ së thùc hiÖn. §èi víi nh÷ng c¸ nh©n (hé) kinh doanh nép thuÕ tÝnh theo møc Ên ®Þnh trªn doanh thu, c¬ quan thuÕ c¨n cø vµo møc thuÕ ®· ®­îc x¸c ®Þnh ®Ó ra th«ng b¸o nép thuÕ. Thêi gian th«ng b¸o nép thuÕ cña th¸ng ®èi víi hé kinh doanh do c¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh phï hùp víi tõng ngµnh nghÒ vµ ®Þa bµn nh­ng chËm nhÊt kh«ng qu¸ 25 ngµy cña th¸ng tiÕp theo. §èi víi nh÷ng c¸ nh©n (hé) kinh doanh (trõ ®èi t­îng nép thuÕ theo kª khai) ë ®Þa µn xa Kho b¹c Nhµ n­íc hoÆc kinh doanh l­u ®éng, kh«ng th­êng xuyªn th× c¬ quan thuÕ tæ chøc thu thuÕ vµ nép vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc. - C¬ së kinh doanh vµ ng­êi nhËp khÈu hµng ho¸ ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo tõng lÇn nhËp khÈu thùc hiÖn theo thêi h¹n th«ng b¸o nép thuÕ nhËp khÈu. §èi víi hµng ho¸ kh«ng ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu hoÆc nhËp khÈu b»ng 0% th× thêi h¹n ph¶i kª khai, nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thùc hiÖn nh­ qui ®Þnh ®èi víi hµng ho¸ ph¶i nép thuÕ nhËp khÈu. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu phi mËu dÞch, nhËp khÈu tiÓu ng¹ch biªn giíi kh«ng ¸p dông h×nh thøc th«ng b¸o nép thuÕ mµ sÏ kª khai, nép thuÕ gi¸ trÞ gia t­ng ngay khi nhËp khÈu. §èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu thuéc diÖn kh«ng ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nh­: nguyªn liÖu nhËp khÈu ®Ó s¶n xuÊt, gia c«ng hµng xuÊt khÈu, quµ biÕu, quµ tÆng, hµng viÖn trî nh©n ®¹o, hµng ho¸ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i… nÕu ®em b¸n hoÆc xuÊt dïng vµo môc ®Ých kh¸c ph¶i kª khai, nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng víi c¬ quan thuÕ trùc tiÕp qu¶n lý c¬ së nh­ quy ®Þnh ®èi víi hµng ho¸ do c¬ së kinh doanh. - C¬ së kinh doanh cè ®Þnh, ®i mua nguyªn vËt liÖu, hµng ho¸, vËn chuyÓn hµng cña c¬ së ®i b¸n hoÆc trao ®æi víi c¬ së kh¸c, vËn chuyÓn trong néi bé c¬ së ph¶i cã ®ñ ho¸ ®¬n, chøng tõ theo quy ®Þnh chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ ®èi víi hµng ho¸ l­u th«ng trªn thÞ tr­êng. NÕu kh«ng cã ®ñ chøng tõ theo quy ®Þnh, c¬ së ngoµi viÖc ph¶i nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tÝnh trªn gi¸ trÞ hµng ho¸, hµng nhËp khÈu cßn ph¶i truy thu thuÕ nhËp khÈu vµ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë kh©u nhËp khÈu. Trong tr­êng hîp thuª thuÕ, c¬ quan thu thuÕ ph¶i cÊp lai thu thuÕ hoÆc chøng tõ x¸c nhËn viÖc thu thuÕ b»ng biªn lai, chøng tõ do Bé tµi chÝnh thèng nhÊt ph¸t hµnh. C¬ quan thuÕ cã tr¸ch nihÖm h­íng dÉn kiÓm tra c¸c c¬ së kinh doanh thùc hiÖn chÕ ®é sæ s¸ch, ghi chÐp kÕ to¸n h¹ch to¸n râ rµng sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng trªn ho¸ ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép vµ sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®­îc khÊu trõ. Trong kú tÝnh thuÕ, nÕu c¬ së kinh doanh cã sè thuÕ nép thõa kú tr­íc th× ®­îc trõ vµo sè thuÕ ph¶i nép cña kú tiÕp theo, nÕu kú tr­íc nép thiÕu th× ph¶i nép ®ñ sè kú tr­íc cßn thiÕu. C¬ së kinh doanh thuéc ®èi t­îng tÝnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ lín th× ®­îc khÊu trõ dÇn hoÆc ®­îc hoµn thuÕ theo quy ®Þnh. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nép vµo Ng©n hµng Nhµ n­íc b»ng ®ång ViÖt Nam. Tr­êng hîp c¬ së kinh doanh cã doanh thu hoÆc mua hµng ho¸, dÞch vô thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ th× ph¶i quy ®æi ra ®ång ViÖt Nam theo tû gi¸ mua b¸n thùc tÕ b×nh qu©n trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng do Ng©n hµng Nhµ n­íc ViÖt Nam c«ng bè t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh ho¹t ®éng mau, b¸n hµng ho¸, dÞch vô b»ng ngo¹i tÖ ®Ó x¸c ®Þnh thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép. d. QuyÕt to¸n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng. TÊt c¶ c¸c c¬ së kinh doanh thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ (trõ hé kinh doanh võa nhá nép thuÕ theo møc Ên ®Þnh doanh thu, hé kinh doanh bu«n chuyÕn nép thuÕ tõng chuyÕn hµng) ®Òu ph¶i quyÕt to¸n thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng víi c¬ quan thuÕ. N¨m quyÕt to¸n thuÕ ®­îc tÝnh theo n¨m d­¬ng lÞch, thêi h¹n c¬ së kinh doanh ph¶i nép quyÕt to¸n thuÕ chËm nhÊt kh«ng qu¸ 60 ngµy, kÓ tõ ngµy 31 th¸ng 12 cña n¨m quyÕt to¸n thuÕ. Trong tr­êng hîp c¬ së kinh doanh s¸p nhËp, hîp nhÊt chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, c¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn quyÕt to¸n thuÕ víi c¬ quan thuÕ trong thêi h¹n 45 ngµy kÓ tõ ngµy cã quyÕt ®Þnh s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n. C¬ së kinh doanh ph¶i thùc hiÖn quyÕt to¸n tµi chÝnh theo chÕ ®é Nhµ n­íc quy ®Þnh; trªn c¬ së quyÕt to¸n thuÕ tµi chÝnh, c¬ së kinh doanh cã tr¸ch nhiÖm kª khai toµn bé sè thuÕ ph¶i nép, sè thuÕ ®· nép cña n¨m hoÆc thêi h¹n quyÕt to¸n, sè cßn thiÕu hay nép thõa tÝnh ®Õn thêi ®iÓm quyÕt to¸n thuÕ. C¬ së ph¶i kª khai ®Çy ®ñ, ®óng c¸c chØ tiªu vµ sè liÖu theo quyÕt to¸n thuÕ vµ göi b¶n quyÕt to¸n thuÕ ®Õn ®Þa ph­¬ng n¬i c¬ së ®¨ng ký nép thuÕ theo thêi gian quy ®Þnh. C¬ së kinh doanh cã tr¸ch nhiÖm nép sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cßn thiÕu vµo Ng©n s¸ch Nhµ n­íc sau 10 ngµy kÓ tõ ngµy nép b¸o c¸o quyÕt to¸n thuÕ, nÕu nép thõa ®­îc trõ vµo sè ph¶i nép cña kú tiÕp sau, hoÆc ®­îc hoµn thuÕ nÕu c¬ së thuéc tr­êng hîp vµ ®èi t­îng ®­îc hoµn thuÕ. C¬ së kinh doanh ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh ®óng ®¾n cña sè liÖu quyÕt to¸n thuÕ; nÕu c¬ së kinh doanh b¸o c¸o sai, ®Ó trèn, lËu thuÕ sÏ bÞ xö ph¹t theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. e. MiÔn gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng - §èi t­îng ®­îc xÐt miÔn, gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt, x©y dùng, vËn t¶i vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh bÞ lç do nguyªn nh©n sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép cña c¸c ho¹t ®éng nµy lín h¬n sè thuÕ tÝnh theo møc thuÕ doanh thu tr­íc ®©y. - Møc xÐt gi¶m thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®èi víi ®èi t­îng trªn thùc hiÖn theo quy ®Þnh sau: + Sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng xin miÔn gi¶m kh«ng qu¸ sè lç ph¸t sinh cña n¨m xin miÔn do nguyªn nh©n sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép lín h¬n sè thuÕ doanh LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng tr­íc ®©y. + Sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng xin miÔn gi¶m kh«ng qu¸ 50% sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép ph¸t sinh trong n¨m xin gi¶m thuÕ. + Sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i nép ®èi víi c¸c c¬ së ¸p dông tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng sè ®Çu ra trõ (-) sè thuÕ ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ vµ sè thuÕ ®­îc hoµn l¹i cña n¨m xin gi¶m thuÕ (trõ tr­êng hîp do ®Çu t­ tµi s¶n cè ®Þnh cã sè thuÕ GTGT ®­îc khÊu trõ lín). + Thêi gian ®­îc xÐt miÔn, gi¶m thuÕ GTGT theo quy ®Þnh trªn ®©y ®­îc xÐt tõng n¨m vµ chØ thùc hiÖn trong 3 th¸ng ®Çu n¨m kÎe tõ n¨m 1999 ®Õn hÕt n¨m 2001. + §èi t­îng ®­îc gi¶m thuÕ GTGT ph¶i lËp hå s¬ xin gi¶m thuÕ theo quy ®Þnh. 2.3. Nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu sau khi thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT 2.3.1. VÒ kinh tÕ Tèc ®é t¨ng tr­ëng trong n¨m 1999 lµ 4,7% vµ n¨m 2000 lµ 6,7%. NhiÒu ngµnh mòi nhän nh­ ®iÖn, xi m¨ng, b­u ®iÖn, viÔn th«ng, hµng kh«ng, ng©n hµng ®· ph¸t triÓn kh¸ m¹nh. Mét t¸c ®éng râ nhÊt lµ víi thuÕ suÊt 0% viÖc hoµn thuÕ GTGT ®· thiÕt thùc hç trdî c¸c doanh nghiÖp ®Èy m¹nh xuÊt khÈu th«ng qua viÖc gi¶m bít ®­îc gi¸ thµnh, t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh thuËn lîi trªn tr­êng quèc tÕ. ThuÕ GTGT ®¸nh vµo hµng nhËp khÈu ®· tÝch cùc gãp phÇn b¶o vÖ s¶n xuÊt néi ®Þa vµ ph¸t triÓn tiÒm n¨ng cña néi lùc kinh tÕ. ViÖc thuÕ GTGT kh«ng ®¸nh vµo vèn ®Çu t­ vµ thuÕ TNDN cã c¸c møc miÔn gi¶m thuÕ ph¶i nép kh¸c nhau trong thêi gian ®Çu c¬ së s¶n xuÊt míi ®­îc thµnh lËp ®· gãp phÇn khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo nh÷ng lÜnh vùc ngµnh nghÒ, vïng kinh tÕ ®­îc ­u ®·i ®Çu ­. Tæng møc ®Çu t­ x· héi n¨m 1999 b»ng 114,1% n¨m 1998 vµ n¨m 2000 b»ng 112% n¨m 1999 vµ gãp phÇn b¶o ®¶m sù t¨ng tr­ëng vÒ kinh tÕ. 2.3.2. VÒ tµi chÝnh Trong 2 n¨m 1999-2000 c¬ quan thuÕ ®· ph¶i hoµn trªn 9.000 tû ®ång tiÒn thuÕ GTGT nh­ng ngµnh thuÕ vÉn b¶o ®¶m hoµn thµnh v­ît møc dù to¸n thu ®­îc giao (n¨m 1999 ®¹t 106,8%; n¨m 2000 ­íc ®¹t 109% vµ t¨ng 102% so víi n¨m 1999), gãp phÇn b¶o ®¶m tû lÖ tÝch luü trong n­íc t¨ng gÊp ®«i sau 10 n¨m, tõ 14% GDP n¨m 1991 lªn 27-28% GDP vµo n¨m 2000, duy tr× ®­îc tû lÖ ®éng viªn vÒ thuÕ, phÝ, lÖ phÝ trong 10 n¨m qua lµ 19,4%. Nh÷ng con sè ®ã cã ý nghÜa rÊt lín, võa gãp phÇn trùc tiÕp t¹o ra tèc ®é t¨ng tr­ëng, võa t¹o ra mét c¸ch nh×n míi vÒ c¸ch thøc vµ kh¶ n¨ng huy ®éng nguån lùc ph¸t triÓn ®Êt n­íc trong t­¬ng lai. 2.3.3. VÒ gi¸ c¶, ®êi sèng Tr­íc khi triÓn khai c¸c luËt thuÕ míi, ®Æc biÖt lµ thuÕ GTGT, d­ luËn x· héi rÊt lo l¾ng, sî sÏ cã biÕn ®éng lín vÒ gi¸ c¶. Tuy nhiªn, nhê triÓn khai tuyªn truyÒn vËn ®éng c¸c c¬ së kinh doanh kh«ng lîi dông thuÕ GTGT ®Ó n©ng gi¸ hµng ho¸ dÞch vô, thùc hiÖn tèt chÕ ®é niªm yÕt gi¸ vµ b¸n theo gi¸ niªm yÕt cïng víi nhiÒu biÖn ph¸p kh¸c vÒ kinh tÕ, kÝch cÇu, qu¶n lý gi¸ c¶… t×nh h×nh gi¸ c¶ hµng ho¸ vÒ c¬ b¶n ®­îc æn ®Þnh, kh«ng cã biÕn ®éng lín, ®Æc biÖt ®èi víi vËt t­ hµng ho¸ thiÕt yÕu cho s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. §ã lµ th¾ng lîi rÊt ®¸ng phÊn khëi, hoµn toµn kh¸c víi t×nh tr¹ng chung trªn thÕ giíi lµ ngay sau khi triÓn khai thuÕ GTGT, gi¸ c¶ th­êng t¨ng lªn dÕn 5-7%, thËm chÝ ®Õn 10%. 2.3.4. VÒ qu¶n lý Nguyªn t¾c thuÕ GTGT ®Çu vµo ®­îc khÊu trõ sau khi tÝnh thuÕ ®Çu ra ®· gãp phÇn thóc ®Èy viÖc thùc hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n, kÕ to¸n ngµy cµng nhiÒu h¬n. Ngoµi sè l­îng trªn 6000 DNNN, trªn 2400 xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ trªn 30.000 c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, doanh nghiÖp t­ nh©n ®· quen víi viÖcthùc hiÖn chÕ ®é ho¸ ®¬n ®Ó ®­îc nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ vµ cã c¨n cø ®Ó thùc hiÖn chÕ ®é tù kiÓm tra, tù tÝnh thuÕ, tù kª khai vµ tù nép thuÕ vµo kho b¹c nhµ n­íc, n©ng dÇn ®­îc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña c¬ së kinh doanh, tõng b­íc kh¾c phôc t×nh tr¹ng c¸n bé qu¶n lý c¬ së ë nhiÒu n¬i ®· lµm thay c«ng viÖc tÝnh thuÕ, kª khai, nép thuÕ cña c¬ së kinh doanh. Qua ®ã, c¬ quan cã thuÕ cã thªm ®iÒu kiÖn ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng kinh doanh tÝnh thuÕ qua hÖ thèng m¸y vi tÝnh ®Ó tËp trung ®­îc c¸n bé cho c«ng t¸c ®«n ®èc, kiÓm tra, xö lý vi ph¹m. Tuy thêi gian ch­a dµi nh­ng ®· cã c¨n cø ®Ó kh¼ng ®Þnh thµnh c«ng b­íc ®Çu cña viÖc triÓn khai c¸c luËt thuÕ vµ ®ã còng chÝnh lµ nhê sù quan t©m l·nh ®¹o cña Bé chÝnh trÞ, Quèc héi, ChÝnh phñ, nhê sù chØ ®¹o cña c¸c tæ chøc §¶ng vµ ChÝnh quyÒn c¸c cÊp, sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c ngµnh thuÕ víi c¸c ngµnh cã liªn quan, g¾n néi dung triÓn khai c¸c luËt thuÕ míi víi c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ, x· héi trªn tõng ®Þa bµn l·nh thæ… 2.4. Nh÷ng tån t¹i vµ viÖc xö lý nh÷ng v­íng m¾c vÒ thuÕ GTGT §Õn nay, mÆc dÇu ®· ®­îc söa ®æi bæ sung nhiÒu lÇn, c¸c luËt thuÕ míi ®Æc biÖt lµ thuÕ GTGT, cßn béc lé kh¸ nhiÒu tån t¹i. §©y còng lµ lÏ ®­¬ng nhiªn v× thuÕ GTGT lµ lo¹i thuÕ tiÕn bé nh­ng còng rÊt phøc t¹p nªn ë nhiÒu n­íc, thuÕ GTGT th­êng ®­îc hoµn thiÖn sau 5-7 n¨m triÓn khai thùc hiÖn, thËm chÝ cã n¬i ®· qua chôc n¨m vÉn th­êng xuyªn söa ®æi bæ sung. * §èi víi thuÕ GTGT: Tån t¹i næi lªn tr­íc tiªn lµ ¶nh h­ëng cña viÖc chuyÓn tõ 11 thuÕ suÊt thuÕ doanh thu sang hÖ thèng thuÕ GTGT chØ cßn 4 thuÕ suÊt. Mét hËu qu¶ rÊt râ lµ cã nhiÒu ngµnh ®­îc nép thuÕ GTGT thÊp h¬n thuÕ doanh thu. ViÖc gi¶m 50% thuÕ GTGT ph¶i nép nh»m th¸o gì khã kh¨n cho c¸c doanh nghiÖp ph¶i nép thuÕ GTGT cao mét c¸ch trµn lan, thiÕu c¨n cø ®· t¹o nªn t©m lý chê ®îi cña nhiÒu doanh nghiÖp, cã qu¸ nhiÒu khiÕu n¹i kªu ca, khiÕn cho c¬ quan chøc n¨ng lóng tóng bÞ ®éng. VÝ dô: thuÕ suÊt 5%-10% võa ph©n biÖt theo nguyªn vËt liÖu trong kÕt cÊu hµng ho¸, võa theo c«ng dông ®· g©y nhiÒu khã kh¨n trong gi¶i thÝch vËn dông, ®iÓn h×nh lµ hµng c¬ khÝ tiªu dïng (10%) vµ c¬ khÝ dïng cho s¶n xuÊt (5%). ¦u ®iÓm næi bËt cña thuÕ GTGT lµ kh¾c phôc ®­îc viÖc thu thuÕ trïng l¾p. ThÕ nh­ng trªn thùc tÕ viÖc khong cho khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo (hoÆc cho khÊu trõ thuÕ kho¸n theo tû lÖ cè ®Þnh lµ 3%) ®èi víi tr­êng hîp chØ cã ho¸ ®¬n b×nh th­êng mµ thùc chÊt lµ hµng ®· ®­îc nép thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, lµ cßn duy tr× chÕ ®é nép thuÕ trïng l¾p, cao h¬n thuÕ doanh thu v× thuÕ suÊt thuÕ GTGT cao. Ng­îc l¹i, viÖc khÊu trõ "khèng" ®èi víi n«ng, l©m, thuû s¶n mua cña c¬ së s¶n xuÊt, khai th¸c trùc tiÕp, ®· t¹o nªn nhiÒu s¬ hë ®Ó c¬ së kinh doanh lîi dông th«ng ®ång trèn lËu thuÕ (c¶ ®èi víi hµng tiªu thô néi ®Þa vµ hµng xuÊt khÈu), kh«ng t¹o ®­îc lîi Ých cho n«ng d©n, ng­ d©n. Tõ viÖc quy ®Þnh cã nhiÒu tr­êng hîp ®­îc gi¶m thuÕ vµ nhiÒu tû lÖ khÊu trõ kh¸c nhau, luËt thuÕ ®· bÞ xãi mßn víi nhiÒu møc thuÕ suÊt míi, thªm nhiÒu phøc t¹p, khã kh¨n cho c«ng t¸c qu¶n lý. Hµng ho¸ thuéc diÖn ®¸nh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT còng ®· g©y trë ng¹i cho viÖc khÊu trõ ®Çu vµo ë kh©u l­u th«ng. ThuÕ GTGT ®­îc söa ®æi, bæ sung qua nhiÒu v¨n b¶n (2 nghÞ quyÕt cña UBTVQH, 4 nghÞ ®Þnh cña chÝnh phñ vµ hµng chôc th«ng t­ cña Bé Tµi chÝnh h­íng dÉn chi tiÕt thi hµnh)… còng g©y khã kh¨n cho viÖc tra cøu cña c¸n bé thuÕ vµ nhµ doanh nghiÖp khi x¸c ®Þnh thuÕ xuÊt. ChÕ ®é ho¸ ®¬n ch­a ®­îc thi hµnh nghiªm chØnh víi nhiÒu thñ ®o¹n trèn lËu thuÕ tinh vi tõ ho¸ ®¬n gi¶ ®Õn ho¸ ®¬n "®en" (mua cña c¬ quan thuÕ vÒ b¸n l¹i cho c¬ së kinh doanh kh¸c sö dông ®Ó hîp ph¸p ho¸ viÖc mua b¸n hµng trèn lËu thuÕ), ghi doanh thu trªn liªn ho¸ ®¬n l­u t¹i c¬ së vµ trªn liªn giao cho kh¸ch chªnh lÖch ®Õn hµng chôc, hµng tr¨m lÇn… ®ang trë thµnh con dao 2 l­ìi trong c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ. Theo tµi liÖu thèng kª s¬ bé, tõ 9/1999 ®Õn 9/2000, chØ riªng ë 15 tØnh, thµnh phè ®· kiÓm tra ph¸t hiÖn 1.278 tê ho¸ ®¬n gi¶ c¸c lo¹i cã tæng sè tiÒn hµng ghi ho¸ ®¬n trªn 22,5 tû ®ång víi sè thuÕ gian lÇn lµ 82,9 triÖu ®ång. Ngoµi viÖc ®Ò cao tinh thÇn tù gi¸c cña c¸c doanh nghiÖp, gi¶i ph¸p ng¨n chÆn gian lËn thuÕ qua ho¸ ®¬n vµ thùc hiÖn c¸c chÕ ®é "hËu kiÓm" ®ang lµ vÊn ®Ò nhøc nhèi, khã kh¨n, bÊt cËp ®èi víi ngµnh thuÕ v× sè l­îng ho¸ ®¬n cÇn kiÓm tra qu¸ lín. Xö lý nh÷ng v­íng m¾c ThuÕ GTGT lµ nguån thu quan träng vµ ®¶m b¶o kho¶ng 20%-25% trong c¬ cÊu thu cña ng©n s¸ch nhµ n­íc. ViÖc t¨ng vÒ tû träng thuÕ gi¸n thu vµ ®Æc biÖt lµ thuÕ GTGT lµ phï hîp víi t×nh h×nh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu trong qu¸ tr×nh ViÖt Nam tham gia héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi. ThuÕ GTGT ®¶m b¶o khuyÕn khÝch ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Lo¹i thuÕ nµy ®¬n gi¶n ho¸ chÝnh s¸ch vµ t¨ng c­êng tÝnh trung lËp cña thuÕ… Trong qu¸ tr×nh triÓn khai, chóng ta ®· cã nhiÒu v¨n b¶n söa ®æi, bæ sung, song LuËt thuÕ GTGT vÉn cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu, hoµn thiÖn cho s¸t thùc tÕ vµ phï hîp th«ng lÖ quèc tÕ. Võa qua, trªn c¬ së tæng hîp ý kiÕn cña c¸c ngµnh, ®Þa ph­¬ng vµ c¸c doanh nghiÖp, Bé Tµi chÝnh ®· phèi hîp víi c¸c bé, ngµnh liªn quan tr×nh ChÝnh phñ tiÕp tôc gi¶i quyÕt v­íng m¾c: - Bæ sung ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT + §­a dÞch vô xuÊt khÈu phÇn mÒm m¸y tÝnh; söa ch÷a m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph­¬ng tiÖn vËn t¶i cho n­íc ngoµi; dÞch vô xuÊt khÈu lao ®éng vµo ®èi t­îng chÞu thuÕ vµ ¸p dông thuÕ suÊt 0% ®Ó doanh nghiÖp ®­îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ ®Çu vµo, nh»m h¹ thÊp gi¸ thµnh s¶n phÈm, dÞch vô, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. + §èi víi hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (TT§B), tr­íc m¾t bæ sung hµng ho¸ TT§B xuÊt khÈu vµo ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ TT§B. VÒ l©u dµi, ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô ®Æc biÖt ®Òu ph¶i chÞu c¶ thuÕ GTGT vµ thuÕ TT§B. + §­a ngµnh khai th¸c than ®¸ xuÊt khÈu vµo ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT ®Ó ¸p dông thuÕ suÊt 0% cho mÆt hµng than ®¸, doanh nghiÖp ®­îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ ®Çu vµo nh»m gi¶m bít khã kh¨n trong khai th¸c than xuÊt khÈu, gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, viÖc lµm cho hµng ngµn c«ng nh©n lao ®éng ë c¸c má than. - §­a ho¹t ®éng kinh doanh chøng kho¸n vµo danh môc hµng ho¸, dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ GTGT nh»m t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc ph¸t hµnh vµ kinh doanh chøng kho¸n, khuyÕn khÝch huy ®éng c¸c nguån vèn trung vµ dµi h¹n trong vµ ngoµi n­íc cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. - Bæ sung c¸c lo¹i quµ biÕ, quµ tÆng cña ng­êi n­íc ngoµi tÆng c¸ nh©n ë ViÖt Nam theo møc quy ®Þnh vµo ®èi t­îng kh«ng chÞu thuÕ GTGT cho phï hîp víi luËt thuÕ suÊt, nhËp khÈu… VÒ thuÕ suÊt thuÕ GTGT - Mét sè nhãm hµng ho¸, dÞch vô ®· ®­îc ChÝnh phñ xö lý cho t¹m gi¶m thuÕ GTGT nh»m th¸o gì kÞp thêi khã kh¨n cho doanh nghiÖp. §Ó æn ®Þnh LuËt thuÕ cã thÓ ®iÒu chØnh møc thuÕ suÊt tõ 10% xuèng 5% ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô lµ c¸c s¶n phÈm thuéc t­ liÖu s¶n xuÊt phôc vô cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiÕp theo ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm kh¸c vµ mét sè s¶n phÈm tiªu dïng mang tÝnh cÇn thiÕt nh­ ph­¬ng tiÖn cho ng­êi tµn tËt… - Ngoµi nh÷ng s¶n phÈm trªn, ®Ò nghÞ tiÕp tôc gi¶m møc thuÕ suÊt cho c¸c mÆt hµng lµ t­ liÖu s¶n xuÊt phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiÕp theo ®Ó s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm kh¸c nh­ ®¸ mµi, cao su s¬ chÕ, èng thuû tinh trung tÝnh, giÊy in b¸o, b×nh b¬m thuèc trõ s©u tr­íc ®©y ¸p dông thuÕ doanh thu ®Òu ë møc thuÕ suÊt thÊp 1%, 2%.. KhÊu trõ thuÕ, hoµn thuÕ - NghÞ ®Þnh 102/1998/N§-CP ngµy 21/12/1998 vµ NghÞ ®Þnh sè 78/1999/N§-CP ngµy 20-8-1999 cña ChÝnh phñ ®· cho phÐp më réng diÖn khÊu trõ thuÕ cho c¸c hµng ho¸ lµ n«ng, l©m, thuû s¶n, phÕ liÖu, hµng ho¸ chÞu thuÕ TT§B cña s¬ së th­¬ng m¹i mua trùc tiÕp cña ng­êi s¶n xuÊt… thùc chÊt lµ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt, chÕ biÕn hµng n«ng, l©m, thuû s¶n, hç trî c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, kinh doanh ®Ó c¸c doanh nghiÖp kh«ng ph¶i nép thuÕ GTGT cao h¬n thuÕ doanh thu. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®· n¶y sinh c¸c m©u thuÉn míi: + Cã qu¸ nhiÒu tØ lÖ khÊu trõ, g©y phøc t¹p cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn vµ kh«ng khuyÕn khÝch thùc hiÖn ho¸ ®¬n, chøng tõ. ViÖc cho phÐp khÊu trõ khèng, dùa vµo b¶ng kª ®· t¹o khe hë cho viÖc kª khai kh«ng trung thùc ®Ó ®­îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ, g©y thÊt thu cho NSNN. + Doanh nghiÖp kinh doanh trong n­íc c¸c mÆt hµng n«ng, l©m, th¶i s¶n th× ®­îc khÊu trõ, doanh nghiÖp xuÊt khÈu th× kh«ng ®­îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ. §iÒu nµy ®· kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc xuÊt khÈu. + ChÝnh s¸ch thuÕ ch­a thèng nhÊt, ch­a c«ng b»ng gi÷a c¸c ®èi t­îng nép thuÕ nh­ ch­a cho khÊu trõ thuÕ ®èi víi dÞch vô chÞu thuÕ GTGT cã ho¸ ®¬n b¸n hµng th«ng th­êng nh­: vËn t¶i, bèc xÕp, söa ch÷a… trong khi c¸c hµng ho¸, dÞch vô kh¸c ®­îc khÊu trõ hoÆc hoµn thuÕ. - C«ng t¸c hoµn thuÕ: C¬ quan thuÕ tiÕp tôc c¶i tiÕn vµ ®¬n gi¶n ho¸ h¬n n÷a c¸c thñ tôc hoµn thuÕ còng nh­ t¨ng c­êng c«ng t¸c kiÓm tra sau hoµn thuÕ. N¨m 2000, thoe kÕ ho¹ch, ngµnh thuÕ sÏ tiÕn hµnh hoµn thuÕ kho¶ng 3.260 tû ®ång cho c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, theo ­íc tÝnh ®Õn hÕt n¨m 2000, thùc tÕ sè thuÕ ®­îc hoµn sÏ lªn tíi kho¶ng 4000 tû ®ång, t¨ng 740 tû ®ång so kÕ ho¹ch. Ch­¬ng III Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn thuÕ GTGT §Ó thùc hiÖn môc tiªu hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ GTGT ë ViÖt Nam, c¸c gi¶i ph¸p cÇn tËp trung vµo 3 vÊn ®Ò chÝnh sau: 3.1. Hoµn thiÖn vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch - VÒ ®èi t­îng chÞu thuÕ Më réng c¸c ®èi t­îng chÞu thuÕ GTGT, gi¶m bít tèi ®a hµng ho¸, dÞch vô kh«ng chÞu thuÕ. ¸p dông thuÕ GTGT ®èi víi c¶ hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B cho phï hîp víi nguyªn t¾c chung cña thuÕ GTGT (thuÕ ®¸nh trªn tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô). - VÒ thuÕ suÊt thuÕ GTGT Gi¶m sè l­îng tèi ®a cßn 2 møc thuÕ suÊt. §iÒu chinh c¸c møc thuÕ suÊt ®Ó ®¶m b¶o nguån thu cho NSNN trong khi thùc hiÖn lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu khi ViÖt Nam tham gia AFTA. Møc thuÕ suÊt dù kiÕn lµ 8% µ 10% (vµo n¨m 2005). Trong ®ã, s¾p xÕp l¹i ®Ó h¹n chÕ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô thuéc nhãm thuÕ suÊt 8%, cßn l¹i lµ nhãm thuÕ suÊt 10%, tiÕn tíi ¸p dông mét møc thuÕ suÊt lµ 10%. - VÒ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ: + Thùc hiÖn thèng nhÊt mét ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ lµ ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. + Ph©n lo¹i c¸c hé kinh doanh cã quy m« nhá, thu nhËp thÊp ®­a ra khái diÖn ph¶i nép thuÕ GTGT do chi phÝ qu¶n lý cao so víi l­îng thuÕ thu ®­îc. Quy ®Þnh møc doanh sè x¸c ®Þnh ®èi t­îng lµ hé kinh doanh nhá ®Ó chuyÓn sang ¸p dông nép thuÕ theo møc tû lÖ % Ên ®Þnh trªn doanh thu. + §Èy m¹nh thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n ®èi víi c¸c hé kinh doanh cã quy m« lín ®Ó chuyÓn nh÷ng ®èi t­îng nµy sang ¸p dông thuÕ GTGT theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. + §èi víi c¸c ®èi t­îng kh¸c nh­ HTX, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n… b¾t buéc thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ lµ c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. - VÒ ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ: Gi¶m bít, tiÕn tíi viÖc xo¸ bá viÖc ­u ®·i miÔn gi¶m thuÕ cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng, ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng vµ b×nh ®¼ng cho c¸c ®èi t­îng nép thuÕ. - VÒ hoµn thuÕ GTGT §Èy nhanh h¬n n÷a tèc ®é hoµn thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp, gãp phÇn th¸o gì khã kh¨n vÒ vèn cho c¸c doanh nghiÖp trong s¶n xuÊt kinh doanh. 3.2. C¶i c¸ch hµnh chÝnh thuÕ - Hoµn thiÖn c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ, ®Æc biÖt lµ thuÕ GTGT. HÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt sÏ ®­îc t¸ch riªng ra thµnh hÖ thèng v¨n b¶n thuÕ vµ hÖ thèng v¨n b¶n hµnh chÝnh ®¶m b¶o c¸c môc tiªu ®¬n gi¶n, c«ng b»ng vµ kh«ng lµm thiÖt h¹i cho c¸c doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp tù tÝnh, tù kª khai vµ nép thuÕ t¹i kho b¹c nhµ n­íc. C¬ quan thuÕ chØ cã chøc n¨ng kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc chÊp hµnh nghÜa vô thuÕ cña c¸c ®èi t­îng nép thuÕ. - Hoµn chØnh chÕ ®é xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc thuÕ, ®¶m b¶o tÝnh nghiªm minh trong thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ. - C¶i c¸ch hÖ thèng kÕ to¸n thuÕ GTGT cho ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu, dÔ thùc hiÖn. - N©ng cao tÝnh hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c qu¶n lý sö dông ho¸ ®¬n, chøng tõ. HiÖn nay, cho phÐp c¸c ®èi t­îng nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p khÊu trõ sö dông ho¸ ®¬n thuÕ GTGT. §èi víi hé kinh doanh lín tÝnh thuÕ theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp, hé kinh doanh nhá nép thuÕ theo ph­¬ng ph¸p Ên ®Þnh, sö dông ho¸ ®¬n b¸n hµng kh«ng ghi thuÕ GTGT. Trong thêi gian tíi, cã thÓ thùc hiÖn quy ®Þnh doanh nghiÖp tù in ho¸ ®¬n. Ho¸ ®¬n do c¸c doanh nghiÖp tù in ph¶i ®¶m b¶o néi dung theo quy ®Þnh thèng nhÊt cña Bé Tµi chÝnh. §Èy nhanh nèi m¹ng phÇn mÒm qu¶n lý thuÕ trong ph¹m vi toµn quèc nh»m qu¶n lý chÆt chÏ h¬n viÖc ph¸t hµnh vµ sö dông ho¸ ®¬n chøng tõ cña c¸c ®èi t­îng nép thuÕ. 3.3. Cñng cè bé m¸y tæ chøc ngµnh thuÕ - CÇn cñng cè tæ chøc bé m¸y ngµnh thuÕ theo h­íng thèng nhÊt vÒ mÆt hµnh chÝnh trong qu¶n lý thu thuÕ. Bé m¸y hµnh thu ph¶i bao gåm c¶ hÖ thèng thuÕ néi ®Þa vµ hÖ thèng thuÕ xuÊt nhËp khÈu. - H×nh thµnh chøc n¨ng qu¶n lý, kiÓm tra, thanh tra thuÕ mét c¸ch ®éc lËp trong thùc thi luËt, ph¸p lÖnh vÒ thuÕ. T¸ch riªng tæ chøc dÞch vô vÒ thuÕ ®Ó h×nh thµnh c¸c c«ng ty; dÞch vô t­ vÊn thuÕ, dÞch vô kª khai thuÕ. KÕt luËn Tõ khi ®Êt n­íc ta thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc ®Þnh h­íng XHCN, ®· vµ ®ang giµnh ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc, t¹o c¬ së nÒn mãng cho viÖc thùc hiÖn CNH- H§H ®Êt n­íc. HÖ thèng thuÕ cã sù ®ãng gãp kh«ng nhá vµo thùc hiÖn viÖc c¶i c¸ch, söa ®æi vµ hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ ®Ó sö dông c«ng cô ®iÒu tiÕt nµy mét c¸ch cã hiÖu qu¶. Cho ®Õn nay LuËt thuÕ GTGT ®· tõng b­íc kh¼ng ®Þnh chç ®øng vµ vai trß cña mét s¾c thuÕ tiÕn bé, c«ng b»ng, lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt vÜ m«… Tuy cßn mét sè bÊt cËp kh«ng thÓ tr¸nh khái trong viÖc ®­a ra ¸p dông mét chÝnh s¸ch thuÕ míi cã t¸c ®éng réng r·i ®Õn tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tõ c¸c doanh nghiÖp lín ®Õn c¸c hé s¶n xuÊt c¸ thÓ. Chóng ta cã thÓ tin r»ng trong nh÷ng n¨m tíi víi nh÷ng nghiªn cøu vµ söa ®æi LuËt thuÕ GTGT cña ChÝnh phñ, LuËt thuÕ GTGT sÏ ngµy cµng hoµn thiÖn vµ thÓ hiÖn râ vai trß cña mét s¾c thuÕ tiÕn bé trong nÒn kinh tÕ cña n­íc ta. Danh môc tµi liÖu tham kh¶o HÖ thèng v¨n b¶n h­íng dÉn thùc hiÖn LuËt thuÕ GTGT - Bé Tµi chÝnh 1998 T¹p chÝ ThuÕ nhµ n­íc th¸ng 2-2002 T¹p chÝ Tµi chÝnh th¸ng 9, 11 n¨m 2000, th¸ng 3 vµ 5 n¨m 2001. Dù b¸o mét sè t¸c ®éng cã thÓ ph¸t sinh khi ¸p dông thuÕ GTGT vµ nh÷ng gi¶i ph¸p - Héi th¶o vÒ thuÕ GTGT tõ 15-16/12 n¨m 1998. Nghiªn cøu Tµi chÝnh kÕ to¸n sè 52 Website - www.worldbank.org.vn Môc lôc A. Lêi nãi ®Çu 1 B. Néi dung 2 Ch­¬ng I: §¹i c­¬ng vÒ thuÕ vµ thuÕ GTGT 2 1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm vÒ thuÕ 2 1.2. Kh¸i niÖm vÒ thuÕ GTGT 2 Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng vµ vai trß luËt thuÕ GTGT ë ViÖt Nam 5 2.1. Sù cÇn thiÕt khi ban hµnh luËt thuÕ GTGT 5 2.2. Néi dung cô thÓ cña luËt thuÕ GTGT 5 2.2.1. §èi t­îng chÞu thuÕ GTGT 5 2.2.2. §èi t­îng nép thuÕ gTGT 6 2.2.3. C¨n cø vµ ph­¬ng ph¸p tÝnh thuÕ 6 2.2.4. Hoµn thuÕ GTGT 15 2.2.5. §¨ng ký, kª khai, nép thuÕ, quyÕt to¸n thuÕ 17 2.3. Nh÷ng thµnh c«ng b­íc ®Çu sau khi thùc hiÖn luËt thuÕ GTGT 24 2.3.1. VÒ kinh tÕ 24 2.3.2. VÒ tµi chÝnh 25 2.3.3. VÒ gi¸ c¶, ®êi sèng 25 2.3.4. VÒ qu¶n lý 25 2.4. Nh÷ng tån t¹i vµ viÖc xö lý nh÷ng v­íng m¾c vÒ thuÕ GTGT 26 Ch­¬ng III: Gi¶i ph¸p hoµn thiÖn thuÕ GTGT 31 C. KÕt luËn 34