Thương mại điện tử - Chương 2: Các mô hình doanh thu và hình thức thanh toán trong thương mại điện tử

CHƯƠNG 2 CÁC MÔ HÌNH DOANH THU VÀ HÌNH THỨC THANH TOÁN TRONG TMĐT GV Th.S. Thiều Quang Trung Bộ môn Khoa học cơ bản Trường Cao đẳng Kinh tế Đối ngoại • Khái niệm về mô hình kinh doanh 1 • Các mô hình doanh thu cơ bản trong TMĐT 2 • Quy trình mua hàng và thanh toán trực tuyến 3 • Cổng thanh toán, ví điện tử 4 Nội dung 2 GV Thiều Quang Trung Mô hình kinh doanh là gì ? • Mô hình kinh doanh -> Mô hình doanh thu • Cách thức để doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận và có mức lợi nhuận trên vốn đầu tư lớn hơn các hình thức đầu tư khác. 3 GV Thiều Quang Trung Mô hình kinh doanh là gì ? Ví dụ: • Siêu thị – Mua hàng hóa, bán lại hàng hóa cho người tiêu dùng – Tạo ra được lợi nhuận • Đài truyền hình – Cung cấp miễn phí các chương trình truyền hình cho người xem – Tồn tại thông qua mô hình quảng cáo và nội dung của chương trình phát sóng 4 GV Thiều Quang Trung Các yếu tố của mô hình kinh doanh 1. Đối tác chính - Key Partnerships 2. Hoạt động chính - Key Activities 3. Nguồn lực chính - Key Resources 4. Mục tiêu giá trị - Value Propositions 5. Quan hệ khách hàng - Customer Relationships 6. Các kênh truyền thông và phân phối – Channels 7. Phân khúc khách hàng - Customer Segment 8. Cơ cấu chi phí - Cost Structure 9. Dòng doanh thu - Revenue Streams 5 GV Thiều Quang Trung Mô hình kinh doanh là gì ? • Câu hỏi thảo luận: Mô hình kinh doanh của Facebook ? 6 GV Thiều Quang Trung Mô hình kinh doanh của Facebook 7 GV Thiều Quang Trung Các kiểu mô hình kinh doanh trong TMĐT • Các mô hình doanh thu chủ yếu: 1. Mô hình doanh thu bán hàng/dịch vụ 2. Mô hình doanh thu quảng cáo 3. Mô hình doanh thu đăng ký 4. Mô hình thu phí giao dịch 5. Mô hình doanh thu từ tiếp thị liên kết 6. Mô hình Freemium 8 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu bán hàng/dịch vụ 9 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu bán hàng/dịch vụ • Ví vụ các loại doanh thu: – Retailing/ Marketplace : Lazada, Shopee, – Auction commerce - sàn đấu giá: eBay – Sharing Economy - mô hình kết nối tận dụng nguồn lực dư thừa giữa người tiêu dùng : dịch vụ taxi Grab, Uber, – Group Buying - mua theo nhóm để được chiết khấu từ người bán: Groupon, Nhóm mua – Digital Goods: iTunes, mp3.zing.vn, 10 GV Thiều Quang Trung Ví dụ mô hình doanh thu từ bán lẻ • Lazada Shopee 11 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu từ quảng cáo • Thu phí vì cho phép các công ty khác để link, logo, video hay banner trên website của mình – Ví dụ: banner quảng cáo trên trang chính của Vietnamnet.vn 12 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu từ quảng cáo • Các hình thức quảng cáo: – Display Ads: quảng cáo dưới dạng banner, hình ảnh động, ví dụ trang tin tức vietnamnet.vn, – Search Ads: quảng cáo trên các search engine như Google, Bing – Text Ads: quảng cáo bằng text – Video/Audio Ads: quảng cáo bằng video hay flash động, ví dụ Youtube, 13 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu từ quảng cáo • Các hình thức quảng cáo: – Promoted Content : quảng cáo tạo hiệu ứng lan truyền, như Twitter, Facebook, Google +, – Email Ads : quảng cáo chạy trên những hộp thư mail điện tử, như Yahoo Mail, Gmail, 14 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu thu phí đăng ký • Khách hàng trả một khoảng tiền cố định theo tháng/năm để truy xuất thông tin trên trang web • Sản phẩm là các tài liệu điện tử – Luận văn tiến sĩ, thạc sĩ – Tin tức, báo, tập san chuyên ngành – Công trình nghiên cứu – File nhạc/video • Khách hàng – Thư viện, trường học – Công ty, cá nhân 15 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu từ thu phí đăng ký • Ví dụ: cập nhật thông tin tài chính, đăng ký trên các website The Economist, The NewYork Times • Thuê bao xem các tài liệu khoa học: website ACM Digital Library: dl.acm.org 16 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu thu phí giao dịch • Công ty nhận được tiền hoa hồng dựa vào khối lượng giao dịch – Công ty môi giới, trung gian – Cổng thanh toán điện tử • Ví dụ – Dịch vụ tài chính, ngân hàng – Môi giới mua bán chứng khoán, cổ phiếu – Môi giới thế chấp, bất động sản, bảo hiểm 17 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu thu phí giao dịch • Ví dụ các website dạng cổng thanh toán (payment gateway) thu phí giao dịch từ dịch vụ thanh toán mua hàng trực tuyến: – www.paypal.com – www.nganluong.vn – www.onepay.com 18 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu tiếp thị liên kết • Tiếp thị liên kết là là hình thức "môi giới" bán hàng để hưởng hoa hồng qua mỗi sản phẩm bán được. 19 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu tiếp thị liên kết Các bước đăng ký bán hàng tiếp thị liên kết :  Bước 1: Chọn sản phẩm và nhà cung cấp. Ví dụ:  Amazon (www.amazon.com/partners);  Commission Junction (www.cj.com);  ClickBank - chuyên bán sản phẩm kỹ thuật số (www.clickbank.com);  Ebay (www.ebaypartnernetwork.ebay.com);  Zalora - bán các sản phẩm thời trang (www.zalora.vn/partner)  Lazada (www.lazada.vn/affiliate),... 20 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu từ tiếp thị liên kết  Bước 2: Đăng ký để trở thành đại lý tiếp thị liên kết trên trang web của nhà cung cấp. Với mỗi sản phẩm, nhà cung cấp sẽ cho bạn 1 link nhận biết riêng.  Bước 3: Sử dụng link nhận biết và thông tin sản phẩm để tiếp thị với khách hàng (có thể tạo trang web riêng và làm SEO cho trang web, hoặc tiếp thị sản phẩm trên các diễn đàn/facebook, ...) 21 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu từ tiếp thị liên kết Bước 4: Theo dõi doanh thu và rút tiền về khi đã đạt đủ số yêu cầu (thông qua tài khoản Paypal hoặc tài khoản ngân hàng). 22 GV Thiều Quang Trung Mô hình doanh thu sản phẩm freemium • Cho sử dụng những sản phẩm miễn phí (với tính năng giới hạn), và bắt buộc người dùng phải nâng cấp lên phiên bản cao cấp có trả phí để được sử dụng những tính năng đầy đủ hơn. • Ví dụ: các dịch vụ lưu trữ và chia sẻ tài liệu trực tuyến Google Drive, OneDrive, Dropbox, 23 GV Thiều Quang Trung Các phương thức thanh toán trong TMĐT • Các phương thức chủ yếu: – Thanh toán trực tiếp – Thanh toán khi nhận hàng - COD (Cash on delivery) – Thanh toán bằng thẻ tín dụng/ghi nợ (Credit/Debit Card) – Thanh toán bằng thẻ ATM nội địa (có các logo Smartlink, 123pay, ) – Tích hợp với các cổng thanh toán 24 GV Thiều Quang Trung Ví dụ mua hàng tại trang lazada Bước 1. Từ trang chủ, chọn danh mục sản phẩm 25 GV Thiều Quang Trung 26 Bước 2. Chọn sản phẩm cần mua, bỏ vào giỏ hàng GV Thiều Quang Trung Bước 3. Thực hiện thanh toán, chọn phương thức thanh toán 27 GV Thiều Quang Trung Quy trình mua hàng và thanh toán trực tuyến 1. Khách hàng sau khi lựa chọn sản phẩm, quyết định mua hàng, nhập các thông tin thẻ tín dụng tại trang web của Người bán; 2. Các thông tin thẻ tín dụng được gửi thẳng tới Ngân hàng thanh toán (NH mở tài khoản người bán merchant account, hoặc bên cung cấp dịch vụ/cổng thanh toán trực tuyến) mà không lưu tại máy chủ của người bán; 28 GV Thiều Quang Trung Quy trình mua hàng và thanh toán trực tuyến 3. Ngân hàng thanh toán gửi các thông tin thẻ tín dụng tới Ngân hàng phát hành (NH cấp thẻ tín dụng) thông qua Mạng trao đổi và chuyển đổi dữ liệu của Tổ chức thẻ thanh toán như Visa, Master, ; 29 GV Thiều Quang Trung Quy trình mua hàng và thanh toán trực tuyến 4. Ngân hàng phát hành sau khi kiểm tra các thông tin sẽ phản hồi lại cho Ngân hàng thanh toán. Phản hồi có thể là chấp nhận thanh toán (ghi có cho tài khoản của Người bán) hoặc từ chối; 5. Dựa trên phản hồi của Ngân hàng phát hành, Người bán sẽ thực hiện đơn hàng hoặc từ chối. 30 GV Thiều Quang Trung Thanh toán bằng thẻ thanh toán • Người tiêu dùng sử dụng thẻ để thanh toán trực tuyến trên website TMĐT • Các nhà cung cấp thẻ nổi tiếng và được chấp nhận nhiều nhất: Visa, MasterCard, American Express Card và EuroPay. • Hai loại thẻ phổ biến: 1. Thẻ tín dụng (credit card): thẻ cho phép chủ thẻ chi tiêu tới một hạn mức tín dụng nhất định 2. Thẻ ghi nợ (debit card): thẻ chi tiêu dựa trên số dư tài khoản thẻ hay tài khoản tiền gửi 31 GV Thiều Quang Trung Ví dụ thẻ thanh toán Visa 32 GV Thiều Quang Trung Cổng thanh toán Payment Gateway • Cổng thanh toán là dịch vụ xử lý xác thực và cấp phép giao dịch thanh toán điện tử trên môi trường Internet • Cho phép các doanh nghiệp bán hàng trực tuyến chấp nhận thanh toán qua thẻ thanh toán quốc tế hoặc thẻ ghi nợ nội địa của các ngân hàng thành viên trong liên minh với cổng thanh toán. • Ví dụ: các cổng thanh toán Paypal, Smartlink, 123Pay, 33 GV Thiều Quang Trung Cổng thanh toán Payment Gateway 34 GV Thiều Quang Trung Ví dụ thanh toán qua Paypal 35 GV Thiều Quang Trung Ví dụ thanh toán qua Paypal 36 • Cổng thanh toán được tích hợp trên form khai báo thông tin thanh toán của website bán hàng GV Thiều Quang Trung Ví điện tử (e-Wallets) • Một hình thức khác của cổng thanh toán, chấp nhận thanh toán nội địa • Tài khoản điện tử: nạp tiền, rút tiền, chuyển tiền và thực hiện thanh toán hóa đơn dịch vụ • Người dùng có thể lưu trữ tài khoản ngân hàng, số thẻ thanh toán (credit/debit) và các thông tin cá nhân khác 37 GV Thiều Quang Trung Ví điện tử • Phân loại ví điện tử – Ví điện tử cá nhân: là loại ví dùng cho khách hàng là cá nhân, mỗi ví điện tử cá nhân gắn liền với duy nhất một số điện thoại di động. – Ví điện tử doanh nghiệp: dùng để quản lý việc bán hàng hóa/dịch vụ, mỗi doanh nghiệp được cung cấp tài khoản và mật khẩu để quản lý việc thanh toán trực tuyến. 38 GV Thiều Quang Trung Ví điện tử • Ví điện tử cá nhân Nạp tiền điện thoại 39 GV Thiều Quang Trung Ví điện tử • Các ví điện tử phổ biến ở Việt Nam: – MoMo news.momo.vn – Payoo www.payoo.vn – Mobivi www.mobivi.vn – VinaPay www.vinapay.com.vn – Ngân lượng www.nganluong.vn – Bảo Kim www.baokim.vn – VnMart www.vnmart.vn 40 GV Thiều Quang Trung GV Thiều Quang Trung 41