Thương mại trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nước ta hiện nay

,tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn sù gia t¨ng nhanh chãnh vÕ sè l­îng c¸c ®¬n vÞ tham gia ho¹t ®éng thÞ trõ¬ng bao gåm c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ ®«ng ®¶o hé kinh doanh c¸ thÓ .M¹ng l­íi chî , c¸c ®iÓm b¸nm hµng ho¸ vµ kinh doanh dÞch vô ph¸t triÓn réng kh¾p trªn ph¹m vi c¶ n­íc .§Æc biÖt c¸c lo¹i h×nh thÞ tr­êng “v¨n minh” nh­ trung t©m th­¬ng m¹i , siªu thÞ vµ c¸c lo¹i kh¸ch s¹n , nhµ hµng ®¹t tiªu chuÈn cao còng ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m võa qua .T×nh h×nh nµy ®­îc thÓ hiÖn qua c¸c sè liÖu d­íi ®©y. VÒ sè l­îng doanh nghiÖp tham gia ho¹t ®éng th­¬ng m¹i , du lÞch :n¨m 1991 cã 1774 doanh nghiÖp nhµ n­íc ;n¨m 1995 cã 10806 doanh nghiÖp vµ n¨m 1999 cã 16226 doanh nghiÖp .Trong ®ã cã h¬n 12000 doanh nghiÖp míi ®­îc thµnh lËp n¨m 2000 cã tíi 3000 doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ,du lÞch , n©ng tæng sè doanh nghiÖp th­¬ng m¹i du lÞch ®Õn cuèi n¨m 2000 nªn ®¹t 19226 doanh nghiÖp , gÊp 10.8 lÇn n¨m 1991 .nh­ vËy trong 10 n¨m 1991 – 2000 ,sè l­îng doanh nghiÖp th­¬ng m¹i , du lÞch ®· t¨ng 17452 doanh nghiÖp .Tû lÖ doanh nghiÖp th­¬ng m¹i , du lÞch trong tæng sè doanh nghiÖp cña c¶ n­íc còng t¨ng nªn nhanh chãnh tõ chç chØ chiÕm 12% n¨m 1990 ®· t¨ng nªn chiÕm 46% vµo n¨m 1999. Sè ®iÓm b¸n hµng ho¸ vµ kinh doanh c¸ dÞch vô phôc vô ®êi sèng còng n©ng nªn ®¸ng kÓ .N¨m 1991 c¶ n­íc cã 26909 ®iÓm , nh­ng ®Õn n¨m 1999 ®· cã 38000 ®iÓm b¸n hµng vµ kinh doanh dÞch vô .NÕu kÓ c¶ hé kinh doanh th× con sè nµy cßn lín h¬n nhiÒu. Sè hé c¸ thÓ tham gia ho¹t ®éng th­¬ng m¹i , du lÞch gia t¨ng nhanh chãng .N¨m 1991 c¶ n­íc cã 631000 hé kinh doanh n¨m 2000 ®· t¨ng ®¹t 1.1 triÖu hé gÊp gÇn 2 lÇn n¨m 1991 .NÕu so víi tæng sè hé s¶n xuÊt kinh doanh (trõ hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp )th× hé c¸ thÓ kinh doanh th­¬ng m¹i , du lÞch chiÕm trªn 60% M¹ng l­íi chî (h×nh thøc truyÒn thèng cña thÞ tr­êng ®· ®­îc cñng cè vµ ph¸t triÓn réng kh¾p trªn ph¹m vi c¶ n­íc .N¨m 1994 , c¶ n­íc cã 4763 x· cã chî th× ®Õn n¨m 1999 toµn quèc cã 8213 chî , b×nh qu©n 0.8 chî /x· . HÖ thèng siªu thÞ , trung t©m th­¬ng m¹i , héi trî vµ triÓn l·m hµng ho¸ còng ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn .T¹i c¸c tØnh vµ thµnh phè lín nh­ Hµ Néi TP Hå ChÝ Minh v.v. Lo¹i h×nh phôc vô míi ,v¨n minh lÞch sù , vµ hiÖn ®¹i ®ang trë nªn phæ biÕn. HÖ thèng kh¸ch s¹n nhµ hµng còng t¨ng kh¸ nhanh .Theo kÕt qu¶ ®iÒu tra du lÞch n¨m 1994 , t¹i thêi ®iÓm 31- 12 –1993 trªn ph¹m vi c¶ n­íc míi cã 854 kh¸ch s¹n nh­ng ®Õn nay ®· cã 1569 kh¸ch s¹n .Ngoµi ra cßn cã m¹ng l­íi nh÷ng kh¸ch s¹n mini vµ nhµ trä t­ nh©n ë kh¾p c¸c tØnh vµ thµnh phè .Quy m« , chÊt l­îng kh¸ch s¹n còng ®­îc n©ng nªn .NhiÒu kh¸ch s¹n ®· ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ .Sè buång kh¸ch s¹n t¨ng nhanh tõ 32000 buång n¨m 1993 ®· t¨ng 55600 buång n¨m 1997. Trong vßng 4 n¨m (1994 – 1997 ) sè buång kh¸ch s¹n ®· t¨ng 70%. - Ho¹t ®éng dÞch vô khëi s¾c .Sè l­ît kh¸ch quèc tÕ ®Õn ViÖt Nam ngµy cµng ®«ng .N¨m 1995 cã 1,35 triÖu l­ît kh¸ch ®Õn .N¨m 2000 ®¨ ®ãn l­ît kh¸ch du lÞch n­íc ngoµI thø 2 triÖu . -Tæng møc b¸n lÎ hµng hãa vµ dÞch vô tiªu dïng x· héi t¨ng liªn tôc trong 10 n¨m qua víi møc t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m lµ 27,7% .NÕu lo¹i trõ yÕu tè t¨ng gi¸ th× vÉn cßn t¨ng b×nh qu©n lµ 10,3%/n¨m .Møc b¸n lÎ b×nh qu©n ®Çu ng­êi /n¨m cïng t¨ng ®¸ng kÓ tï 0,3 triÖu ®ång n¨m 1990 t¨ng lªn 1,7 triÖu ®ßng n¨m 1995 vµ 2,8 triÖu ®ång n¨m 2000 b. Ph­¬ng thøc kinh doanh theo h­íng v¨n minh, hiÖn ®¹i Mét htµnh tùu n÷a cña th­¬ng m¹i vµ dÞch vô ViÖt Nam trong 10 n¨m qua lµ chÊt l­îng phôc vô kh¸ch hµng.NhiÒu h×nh thøc thu hót kh¸ch hµng cña c¸c n­íc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi còng ®­îc th­¬ng m¹i du lÞch ViÖt Nam vËn dông nh­ viÖc tæ chøc c¸c héi chî (héi chî ®ªm …) ,qu¶ng c¸o , tiÕp thÞ , khuyÕn m¹i. DÞch vô sau b¸n hµng( b¶o hµnh, b¶o tr× ); b¸n hµng qua ®iÖn tho¹i, Fax. §Æc biÖt lµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö còng ®ang ®­îc ViÖt Nam tiÕp cËn .§éi ngò nh©n viªn , nhµ qu¶n lý trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, du lÞch ®· tr­ëng thµnh nhiÒu mÆt ,biÕt c¸ch thu hót kh¸ch hµng b»ng chÝnh chÊt l­îng phôc vô cña m×nh c. H×nh thµnh ®­îc thÞ tr­êng c¹nh tranh theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa Trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i ,du lÞch ngoµi 3 lùc l­îng truyÒn thèng , doanh nghiÖp Nhµ n­íc ,hîp t¸c x· mua b¸n vµ hé t­ th­¬ng ®· xuÊt hiÖn thªm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nh­ doanh nghiÖp t­ nh©n ,c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n vµ doanh nghhiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi .Sè l­îng c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng t¨ng ,trong ®ã nhanh nhÊt lµ doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n .N¨m 1993 míi cã 3415 doanh nghiÖp , ®Õn n¨m 1999 ®· cã 14000 doanh nghiÖp , sè l­îng doanh nghiÖp nhµ n­íc tuy cã gi¶m tõ 1750 doanh nghiÖp n¨m 1993 xuèng cßn 1576 doanh nghiÖp n¨m 1999 nh­ng doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn gi÷ vai trß chñ ®¹o ,tr­íc hÕt lµ trong ®Þnh h­íng ph¸t triÓn . Kh¸i niÖm ”c¹nh tranh “ còng míi chØ ®­îc sö dông dÌ dÆt trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp kû 90,nh­ng ®Õn nay ®· trë thµnh phæ biÕn vµ ®­îc chÊp nhËn nh­ mét tÊt yÕu .Cã thÓ nãi thÞ tr­êng c¹nh tranh ®· ®­îc t¹o dùng trong giai ®o¹n nµy ,nhê ®ã ®· t¹o ra ®­îc luång sinh khÝ míi ,®éng lùc míi cho th­¬ng m¹i ViÖt Nam. §©y lµ mét thµnh tùu to lín vµ cã ý nghÜa quan träng trong 10 n¨m qua ®èi víi nÒn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi vãi th­¬ng m¹i ViÖt Nam. Nãi riªng .Tuy nhiªn ,thÞ tr­êng c¹nh tranh trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i ë n­íc ta cã ®Æc ®iÓm kh¸c víi nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi .§ã lµ thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc vÉn giò vai trß chñ ®¹o trong b¸n bu«n Vµ chi phèib trong b¸n lÎ .Nhµ n­íc quan t©m ®Õn miÒn nói , h¶i ®¶o , vïng s©u, vïng xa; can thiÖp vµo thÞ tr­êng trong tr­êng hîp cÇn thiÕt ®Ó b×nh æn thÞ truêng vµ lu«n ®ãng vai trß quan träng lµ dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn . Ho¹t ®éng xuÊt khÈu 10 n¨m qua thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau (1) t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao vµ liªn tôc :(2) Sù tham gia cñ© c¸c nghµnh , c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã cã ®ãng gãp tÝch cùc cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi: (3) ThÞ tr­êng xuÊt kh¼u më réng :(4) C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu thay ®æi theo h­íng t¨ng tû träng s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn :(5) Mét sè mÆt hµng chñ lùc ,®ãng gãp lín cho t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu dÇn dÇn ®­îc kh¼ng ®Þnh . §­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng ®· ®­îc cô thÓ hãa b»ng nhiÒu chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« .Trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp khuyÕn khÝch xuÊt khÈu .NÕu 1989 lµm gèc th× tèc t¨ng tr­ëng b×nh qu©n thêi kú 1990-2000 cña xuÊt khÈu gÊp 2,6 lÇn tèc t¨ng GDP .Tû träng xuÊt khÈu trong GDP vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng­êi ngµy cµng t¨ng ,n¨m 2000 ®· ®¹t møc xuÊt khÈu b×nh qu©n 184 USD/n¨m ,®­a n­íc ta ra khái danh s¸ch c¸c n­íc cã nÒn ngo¹i th­¬ng kÐm ph¸t triÓn XuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng­êi vµ so víi GDP 1990-2000 1995-2000 1996-2000 1. XuÊt khÈu b×nh qu©n ®Çu ng­êi (USD) 89 47 136 2. Tû lÖ xuÊt khÈu so víi GDP 33,6 26,4 37,6 Tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1990,mét sè ngµnh c«ng nghiÖp vµ chÕ biÕn ®· ph¸t triÓn m¹nh h¬n .C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo ngµnh kinh tÕ quãc d©n ®· thÓ hiÖn xu h­íng ®ã .B×nh qu©n thêi kú 1995-2000 ,trong tæng trÞ gi¸ xuÊt khÈu,s¶n phÈm n«ng l©m nghiÖp chiÕm tû träng 14.5%,c«ng nghiÖpkhai th¸c 20.3% c«ng nghiÖp chÕ biÕn 63.3%.§¸ng chó ý lµ trong 3nhãm s¶n phÈm xuÊt khÈu trªnth× s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã tèc ®ä t¨ng b×nh qu©n cao nhÊt (34%),tiÕp theo lµ c«ng nghiÖp khai th¸c (29%) vµ n«ng s¶n (14%). Trong nh÷ng thay ®æi quan träng cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ thêi kú 19991-2000 cßn ph¶i kÓ ®Õn sù tham gia cã hiÖu qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi .Khu vùc kh«ng nh÷ng ®· gãp phÇn thóc ®Èy c¸c doang nghiÖp trong n­íc ngµy cµng v­¬n lªn trong c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ,®Çu t­ vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh ,n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ,mµ cßn ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo kim ng¹ch xuÊt khÈu. Thêi kú 1991-2000 còng ®¸nh dÊu b­íc tiÕn quan träng cña mét sè mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc ,t¹o ra diÖn m¹o cho hµng xuÊt khÈucña ViÖt Nam ,®ã lµ sù xuÊt hiÖn vµ gia t¨ng nhanh chãng cña mét sè mÆt hµng míi nh­ dÇu th« ,g¹o hµng ®iÖn tö ,m¸y tÝnh ,hµng dÖt may ,giÇydÐp ,hµng thñ c«ng mü nghÖ ,thuû s¶n ,cµ phª,h¹t ®iÒu…Nõunh­ n¨m1989 míi cã 2mÆt hµng cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu trªn 200 triÖu USD th× ®Õn nay ®· cã 10 mÆt hµng ,trong ®ã cã 4 mÆt hµng ®· v­ît qua 1tû USD vµo n¨m 2000 lµ dÇu th«,hµng may mÆc ,giÇy dep vµ thuûan (riªng dÇu th« ®· v­ît qua møc 2tû USD tõn¨m 1999 .tr­íc ®ay xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chñ lùc nµy chiÕm kho¶ng 60%,hiÖn nay chiÕm 75-80%. Cïng víi t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ xuÊt khÈu ,nhËp khÈu còng ®· t¨ng víi tèc ®é kh¸ .nh÷ng mÆt tÝch cùc cña ho¹t ®éng nhËp khÈu thêi kú 1991-2000 thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm sau :(1) NhËp khÈu ®· h­íng vµo môc tiªu chñ yÕu lµ phôc vô chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµ ®ap øng yªu cÇu thiÕt yÕu cña s¶n xuÊt ,tiªu dïng trong n­íc .(2) C¬ cÊu nhËp khÈu thay ®æi theo h­íng t¨ng nhËp khÈu t­ liÖn s¶n xuÊt gi¶m nhËp khÈu hµng tiªu dïng .(3)ThÞ tr­êng nhËp khÈu më réng ,chÊt l­îng hµng nhËp khÈu ®­îc n©ng cao ,gãp phÇn ®æi míi trang thiÕt bÞ kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ,n©ng cao søc c¹nh tranh cña cña hµng ViÖt Nam .thêi kú 1990-2000 ,nhËp khÈu ®¹t tèc ®é t¨ng b×nh qu©n lµ 17.5%/n¨m .Riªng nhËp khÈu cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕpn­íc ngoµi 1994-2000 t¨ngb×nh qu©n 39%mçi n¨m vµ chiÕm 20.7%tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña c¶ n­íc :khu vùc trong n­íc t¨ng 22%vµ chiÕm79.3%. d. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ: Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· nªu trªn , ho¹t ®éng th­¬ng nghiÖp ,du lÞch nh÷ng n¨m qua còng béc lé mét sè mÆt h¹n chÕ cÇn kh¾c phôc ®ã lµ : MÆc dï kinh tÕ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ ,nh­ng vÒ c¬ b¶n vÉn lµ nÒn th­¬ng nghiÖp nhá ,søc mua cßn thÇp ,chÊt l­îng hµng ho¸ ,s¶n phÈm dÞch vô ch­a cao ,lo¹i h×nh s¶n phÈm ch­a ®­îc c¶i tiÕn , cho phï hîp víi thÞ hiÕu cña ngõ¬i tiªu dïng ,cßn thiÕu s¶n phÈm mang b¶n s¾c riªng cña ViÖt Nam ,kh¶ n¨ng c¹nh tranh yÕu ,gi¸ c¶ cßn cao ,vµ chÊt l­îng phôc vô ch­a t­¬ng xøng víi gi¸ c¶ . - ChÝnh s¸ch thuÕ vµ qu¶n lý thuÕ,c«ng t¸c qu¶n lý thÞ tr­êng cßn béc lé nhiÒu yÕu kÐm ,ch­a cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó ng¨n chÆn c¸c hiÖn t­îng gian lËn th­¬ng m¹i ,bu«n lËu ,lµm hµng gi¶ .HiÖn t­îng nµy g©y ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng kinh doanh nãi chung vµ c¸c ®¬n vÞ ,c¸ nh©n lµm ¨n nghiªm chØnh nãi riªng. - Doanh nghiÖp ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ,du lÞch cã sè l­îng kh¸ lín nh­ ®· ®Ò cËp ë trªn ,nh­ng phÇn lín doanh nghiÖp võa vµ nhá .Trong ®ã 1137 dãnh nghiÖp nhµ n­íc thuéc lÜnh vùc th­¬ng m¹i ,du lÞch chØ cã 69 doanh nghiÖp cã møc vèn tõ 10 ®Õn d­íi 100 tû ®ång ;doanh nghiÖp cã møc vèn trªn 100 tû trë lªn chØ cã 1 doanh nghiÖp ,vßng quay vèn thÊp ,hiÖu qu¶ kinh doanh ch­a cao . - Søc mua cña d©n c­ cßn thÊp .v× vËy biÖn ph¸p kh¾c phôc dÓ t¨ng nhanh søc mua lµ ph¶i t¨ng thu nhËp cña n«ng th«n réng lín víi gÇn80% d©n sè. Nh÷ng n¨m qua, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy,tuy nhiªn tèc ®é t¨ng gi¸ b¸n s¶n phÈm cña ng­êi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thuû s¶n, nh×n chung thÊp h¬n tèc ®é t¨ng gi¸ hµng tiªu dïng, do ®ã ch­a khuyÕn khÝch n«ng d©n thóc ®¶y s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn. e.Nguyªn nh©n: Tr­íc hÕt cÇn thÊy r»ng mét nÒn kinh tÕ cã xuÊt ph¸t ®iÓn thÊp , c«ng nghÖ l¹c hËu , lµm cho c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ thiÕu tÝnh c¹nh tranh lµ mèi no ng¹i rÊt lín cho c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp .T×nh h×nh ®ã l¹i g¾n víi m«t bèi c¶nh Trung Quèc ®ang næi nªn nh­ mét thÞ tr­êng cã dung l­îng lín vµo bËc nhÊt thÕ giíi l¹i cã chung biªn giíi trªn ®Êt liÒn vµ trªn biÓn víi ViÖt Nam t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc më réng quan hÖ bu«n b¸n gi÷a hai n­íc .Trong bèi c¶nh khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ cña khu vùc §«ng Nam ¸ ®ång nh©n d©n tÖ tiÕp tôc gi¶m gi¸ 3% (mÆc dï Trung Quèc tuyªn bè cè g¾ng d÷ v÷ng kh«ng ph¸ gi¸ ®ång nh©n d©n tÖ ) ®· t¹o ra søc Ðp rÊt lín ®èi víi ViÖt Nam trong lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu c¸ ®èi víi thÞ tr­êng trong n­íc vµ bªn ngoµi . Trong thêi gian qua c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ còng nh­ ho¹t ®éng ®Çu t­ cña ViÖt Nam nÆng vÒ xu h­íng thay thÕ nhËp khÈu.Tuy vËy do ®Çu t­ ph©n t¸n ,quy m« cña nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt vÉn nhá vµ l¹c hËu do ®ã nhiÒu ngµnh còng nhanh chãng v­ît cÇu trong n­íc , gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i cao vµ chÊt l­îng thÊp h¬n c¸c lo¹i hµng ho¸ bªn ngoµi .H¬n n÷a trong thêi gian gÇn ®©y do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau lµm cho nhÞp ®é t¨ng tr­ëng kinh tÐe gi¶m xót. Søc mua gi¶m m¹nh ®· ¶nh h­ëng nÆng lÒ ®Õn c¸c ho¹t ®éng th­¬ng m¹i. Ngoµi ra nh÷ng bÊt cËp trong trong chiÕn l­îc vµ chÝnh s¸ch vÜ m« cïng víi nh÷ng yÕu kÐm trong n¨ng lùc ®iÒu hµnh cña chÝnh phñ ®· kh«ng ng¨n chÆn ®­îc c¸c ho¹t ®éng tiªu cùc trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i dd· lµm cho t×nh h×nh trë nªn xÊu h¬n. - Tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i thiÕu sù g¾n bã gi÷a gi÷a s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i xuÊt hiÖn kh«ng chØ ë c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i ®éc lËp thuÇn tuý, mµ ngay ë c¸c c«ng ty, trong ®ã c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt lµm cho ng­êi s¶n xuÊt chÞu nhiÒu thiÖt thßi, c¶ mét ngµnh kinh tÕ khã cã c¬ héi ph¸t triÓn. Ng­íi s¶n xuÊt lµ nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ nhá lÎ nh­ c¸c hä n«ng d©n, thiÕu tiÒm lùc kinh tÕ, thiÕu n¨ng lùc kinh doanh, thiÕu th«ng tin cÇn thiÕt vµ ®Æc biÖt lµ thiÕu mét hÖ thèng tæ chøc liªn kÕt hä l¹i b¶o vÖ lîi Ých cña hä trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i bÊt b×nh ®¼ng th× hä chÞu thua thiÖt nhiÒu h¬n. C¸c c«ng ty th­¬ng m¹i ho¹t ®éng gièng nh­ nh÷ng ng­êi thu gom hµng ho¸ nh­ thêi bao cÊp ë thÕ chÌn Ðp ng­êi s¶n xuÊt h¬n lµ ë thÕ nh÷ng ®èi t¸c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi. Chen vµo gi÷a c¸c hé n«ng ®an vµ c¸c c«ng ty th­¬ng m¹i nhµ n­íc lµ nh÷ng nhµ m«i gi¬i trung gian ho¹t ®éng nh­ nh÷ng “chñ vùa ” “®Çu lËu”. - NhiÒu v¨n b¶n ®Ò nghÞ c«ng v¨n ra ®ê nh­ng kÕt qu¶ lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ chÕ ®é tr¸ch nhiÖm vµ rµng buéc vÒ thuÕ thiÕu hîp lý vµ râ rµng , viÖc kiÓm tra ,thanh tra, ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®· g©y nhiÔu ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp mµ vÉn kh«ng kiÓm xo¸t ®­îc ho¹t ®éng cña chóng. Lîi Ých chÝnh ®¸ng ch­a mÊy hÊp dÉn ®èi víi gÝam ®èc doanh nghiÖp v× thÒ mµ kh«ng lµnh m¹nh h¬n. - Nãi ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc cßn ph¶i kÓ ®Õ nh÷ng khiÕmkhuyÕt cña b¶n th©n chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ h×nh thøc tæ chøc c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nhµ n­íc hiÖn nay.ViÖc ph©n phèi c« ta xuÊt nhËp khÈu viÖc quy ®Þnh chØ cho phÐp mét sè c«ng ty ®éc quyÒn lµm cho thÞ tr­êng vèn ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ cµng trë nªn thiÕu lµnh m¹nh g©y ra nhiÒu thua thiÖt cho nÒn kinh tÕ vµ ng­êi tiªu dïng. - QuyÕt ®Þnh 217 H§BT (nay lµ ch×nh phñ ) vµ c¸c v¨n b¶n kÌm theo ®· t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy tÝnh tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng kinh doanh .Song c¬ chÕ ho¹t ®éng cßn béc lé nhiÒu ®iÓm c¬ b¶n lµ :trong khi t¨ng tÝnh tù chñ vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp l¹i Ýt cã biÖn ph¸p ®Ó t¨ng c­êng tr¸ch nhiÖm vµ kh¶ n¨ng kiÓm tra gi¸m s¸t doanh nghiÖp mét c¸ch cã hiÑu qña :tõ chÕ ®é ho¸ ®¬n, chøng tõ, ®Õn ho¹ch to¸n kÕ to¸n vµ chÕ ®é c«ng khai c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh … ch­a ®­îc thùchiÖn nghiªm chØnh. C¸c chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch tiÕp tôc ®­îc bæ sung vµ hoµn thiÖn song t×nh h×nh kh«ng ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. II. chiÕn l­îc ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong nh÷ng n¨m tíi NghÞ quyÕt héi nghÞ TW lÇn thø 7 ®· chØ ra chiÕn l­îc c«ng nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ h­íng m¹nh mÏ xuÊt khÈu .Nh­ vËy lµ quy m« vµ møc ®é c«ng nghiÖp hai kh«ng thÓ kh«ng ­u tiien ®Çu t­ vµo nh÷ng ngµnh trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm vµ dÞch vô cã lîi thÕ xuÊt khÈu. CNH h­íng xuÊt khÈu lµ môc tiªu cña c¸c qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸ (H§H) nh­ng c¬ cÊu s¶n ph¶m vµ ngµnh hµng kh«ng chØ ®¬n thuÇn dµnh cho xuÊt khÈu mµ ph¶i ®Æt nã trong mèi quan hÖ víi c¸c môc tiªu phôc vô kinh tÕ x· héi trong n­íc. Bªn c¹nh nh÷ng doanh nghiÖp míi cña nÒn kiinh tÕ cÇn ph¶i t¹o m«i tr­êng cho c¸ doanh nghiÖp võa vµ nhá thuéc mäi thµnh phÇn h­íng vµo viÖc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu ,t¹o ra ®­îc mét c¬ cÊu c«ng – n«ng – dÞch vô hoµn h¶o. H­íng vÒ xuÊt khÈu vµ khai th¸c c¸c lîi thÕ so s¸nh ®Î ph¸t triÓn kinh tÕ kh«ng thÓ ®ång nghÜa v¬Ý viÖc ®Çu t­ s¶n xuÊt hµng xuÊt kÈu mét c¸ch tuú høng. Bªn c¹nh viÖc x©y dùng c¸c khu chÕ xuÊt ë c¸c khu vùc träng ®iÓm cÇn cã quy ho¹ch ®Þnh h­íng viÖc khai th¸c , chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu theo tõng vïng l·nh thæ ®Ó kh¾c phôc hiÖn t­îng c¹nh tranh v« tæ chøc nh­ng còng ph¶i b»ng mä c¸ch ng¨n ngõa t×nh tr¹ng ®éc quyÒn cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i. Qu¸ tr×nh CNH-H§H diÔn ra sÏ lµm thay ®æi scc¬ cÊu kinh doanh , nh÷ng mÆy hµng , nhßm hµng , ngµnh hµng trùc tiÕp cung cÊp vËt t­ cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ tiªu thô hµng xuÊt khÈu ®· qua chÕ biÕn sÏ t¨ng tr­ëng nhanh vµ cã vÞ trÝ xøng ®¸ng trªn thÞ tr­êng , mét sè ngµnh xuÊt khÈu s¶n phÈm th« sÏ mÊt dÇn vÞ trÝ vµ thay vµo ®ã lµ mh÷ng s¶n phÈm míi. Sù ph©n bè vÒ mÆt ®Þa lý c¸c tæ chøc l­u th«ng sÏ tËp trung cao ®é vµo c¸c vïng kinh tÕ vµ khu c«ng nghiÖp träng ®iÓm .Mèi quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a c¸c ®èi t¸c trong n­íc vµ n­íc ngoµi sÏ ®­îc më réng vµ ®a d¹ng hãa vµ trë thµnh mèi quan hÖ ®a ph­¬ng nh»m khai th¸c tè ®a c¸c lîi thÕ so s¸nh cña tõng bªn ®èi t¸c v× vËy c¬ chÕ tæ chøc, ho¹t ®éng vµ sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i ph¶i ®­îc tæ chøc theo kiÓu maketing tæng hîp: Trong ®ã hÕt søc chó träng nghiªn cøu chiÕn l­îc thÞ tr­êng , s¶n phÈm vµ quan hÖ mua b¸n d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau .Ho¹t ®éng b¸n hµng sÏ ®i vµo chuyªn m«n ho¸ theo nh÷ng b¸n bu«n s¶n phÈm tr¸nh ho¹t déng b¸n bu«n ®éc lËp t­¬ng ®èi víi ho¹t ®éng b¸n lÎ. C¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i sÏ ®i theo h­íng võa ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng kinh doanh, ®ång thêi sÏ ph©n chia mét c¸ch tù nhiªn theo c¸ch CNH theo ngµnh kinh tÕ vµ cã thÓ më réng ra c¸c ®èi t¸c trong tõng lÜnh vùc. Trong qu¸ tr×nh ®ã c¸c mèi liªn kÕt h×nh thøc vµ phi h×nh thøc gi÷a c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i gi÷a c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i vµ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¶n xuÊt ®­îc më réng h¬n h­íng tíi viÖc më réng c¸c tËp ®oµn s¶n xuÊt th­¬ng m¹i ®Ó võa ph©n chia, võa khèng chÕ thi tr­êng t¹o uy thÕ v­¬n ra thÞ tr­êng quèc tÕ. Sù ph¸t triÓn sè l­îng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá trong kinh doanh th­¬ng m¹i còng diÔn ra m¹nh mÏ h¬n gièn nh­ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ vÉn trªn c¬ së tån t¹i cña lý thuyÕt vÒ lîi thÕ so s¸nh th× còng rÊt khã tån t¹i vµ ph¸t triÓn, nhÊt lµ c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i cã quy m« lín. Rót kinh nghiÖm thùc tiÔn CNH H§H ë mét sè n­íc trong khu vùc trong nh÷ng n¨m 60 vµ 70 chóng ta cã nh÷ng bµi häc s©u s¾c. Tuy cã kh¸c ta vÒ m«i tr­êng kinh doanh, chÝnh trÞ, lÞch sö vµ ®Þa lý truyÒn thèng vµ tËp qu¸n … nh­ng còng cã nh÷ng ®iÓm t­¬ng kh«ng dÞ biÖt ®ã lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, cã nguån nh©n c«ng dåi dµo vµ rÊt rÎ. Hä ®· thµnh c«ng trong c¸c qu¸ tr×nh ph¸t triÓn chÝnh nhê hä ®· biÕt lùa chän chiÕn l­îc CNH – H§H ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ thÕ so s¸nh cña ®Êt n­íc. Nh­ng c¸c quuan träng h¬n lµ hä ®· nh×n ra sai lÇm, dòng c¶m nhËn ra sai lÇm vµ quyÕt t©m söa sai mét c¸ch nghiªm tóc vµ khoa häc. Cô thÓ lµ c¸c n­íc NIC, lóc ®Çu chiÕn l­îc cña hä lµ thay thÕ hµng nhËp khÈu cña nh÷ng n¨m 50, nh­ng ch¼ng bao l©u hä ®· nhË ra sai lÇm vµ cã chiÕn l­îc ®iÕu chØnh rÊt linh ho¹t, sang ®Çu thËp kû 60 chiÕn l­îc ®ã ®· ®­îc thay thÕ CNH H§H h­íng xuÊt khÈu tøc lµ khai th¸c vµ ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ so s¸nh ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu .MÆt kh¸c hä vÉn tËn dông cao nhÊt c¸c nguån ®Çu t­ n­íc ngßai ph¸t triÎn dÆc biÖt lµ tËn dông vµ nhanh chãng tiÕp thu ®­îc c«ng nghÖ tiªn tiÕn BÊt kú ho¹t ®éng nµo cña ý thø x· héi còng ph¶i do con ng­êi. §ã lÇ qu¸ tr×nh ph¸t trتn nhËn thøc. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng s¬ khai cña n­íc ta hÇu nh­ mäi doanh gia ®Òu nãi lµ ph¶i ®æi míi t­ duy mµ tr­íc hÕt lµ t­ duy kinh tÕ. Nh­ng ®æi míi t­ duy g×?nh­ thÕ nµo, th× ch­a cã nhµ doanh nghiÖp nµo ®­a ra gi¶ ph¸p tèi ­u c¶. §ã còng lµ th­êng t×nh vµ dÔ hiÓu, cã thÓ nh×nh nhËn ®ã còng lµ mét s¶n phÈm c¶u c¬ chÕ cò ®Ó l¹i kh¸ nÆng nÒ, chóng ta kh«ng thÎ nãng väi mét sím mét chiÒu trung thêi kú qu¶n lý tËp trung quan liªu bao cÊp mäi v©n sliªn quan ®Õn ho¹t ®éng c¶u doanh nghiÑp lµ chÊp hµnh tuyÖt ®èi c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh cña kÕ ho¹ch .NhÊt cö nhÊt ®éng ®Òu tËp trung vµo c¸c chØ tiªu vËt t­ vµ ®Þa cØ tiªu thô s¶n phÈm.V× vËy cuèi n¨m doanh nghiÖp còng ®èt ph¸o ¨n mõng cßn gi¸c ®é toµn quèc th× vÉn tôt hËu, v× mäi thµnh tÝch cña doanh nghiÖp ®Òu n»m c¸c kh©u trung gian, ch­a ai ®Õn ®­îc c¸i ®Ých mµ hä cÇn ph¶i ®Õn. Trong c¬ chÕ míi viÖc ®æi míi t­ duy cña c¸c nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp tr­íc hÕt lµ ®æi míi tuy duy kinh tÕ vµ t­ duy kinh doanh. Kh«ng thÓ lÉn lén t­ duy kinh tÕ vµ t­ duy kinh doanh. NÕu kh«ng ph©n biÖt ®­îc ®iÕu ®ã th× ho¹t ®égn cña ng­êi qu¶n lý rÊt bÞ ®éng vµ dÔ n¶n chÝ tr­íc thÊt b¹i. Trong mét doanh nghiÖp nã thÓ hiÖn ë chiªn l­îc kinh doanh vµ ®iÒu hµnh kinh doanh kÐm nªn kÕt qu¶ kinh doanh th­¬ng m¹i rÊt thÊp. CNH-H§H lµ mét tÊt yÕu cña lÞch sö, lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch ®Ó tr¸nh cho n­íc ta bÞ tôt hËu vÒ mäi mÆt xuÊt ph¸t tõ chiÕn l­îc tæng thÓ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ cÇn ph¶i v¹ch ra ®­îc mét lé tr×nh cô thÓ cho tõng giai ®o¹n, tõng lÜnh vùc tõng khu vùc nhanh chãng t¹o ra hµnh lang vµ m«i tr­êng ph¸p lý ®Çy ®ñ cho c¸c häat ®éng kinh doanh th­¬ng m¹i .§Èy nhanh viÖc h×nh thµnh c¸c tæng c«ng ty c¸c tËp ®oµn kinh tÕ tËp ®oµn kinh doanh – th­¬ng m¹i-s¶n xuÊt - dÞch vô lín c¸c liªn hiÖp vµ cô thÓ ho¸ c¸c biÖn ph¸p cho qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc cã thÓ xem ®©y nh­ sù cøu c¸nh t¨ng tr­ëng cu¶ nÒn kinh tÕ nãi chung vµ lÜnh vùc kinh doanh th­¬ng m¹i nãi riªng trong nh÷ng n¨m tíi cña n­íc ta.  PhÇn iii: Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ -hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc: I. c¸c quan ®iÓm ph¸t triÓn th­¬ng m¹i cña n­íc ta: 1. Quan ®iÓm th­¬ng m¹i th«ng suèt vµ thèng nhÊt: Ho¹t ®éng mua b¸n trªn thÞ tr­êng ®ßi hái l­u th«ng hµng ho¸ ph¶i th«ng suèt .Sù th«ng suèt b¶o ®¶m cho hµng ho¸ ®­îc l­u th«ng dÔ dµng, thuËn lîi g÷a c¸c vïng .B¶o ®¶m dßng vËn ®éng cña hµng ho¸ kh«ng bÞ chia c¾t ,ng­ng trÖ .Trªn c¬ së ®ã mçi vïng cã thÓ khai th¸c vµ ph¸t huy thÕ m¹nh tiÒm n¨ng cña m×nh, giao l­u hµng ho¸ ®­îc nhanh chãng ,thuËn tiÖn. H×nh thøc ng¨n chÆn vµ l­u th«ng theo ®Þa gíi hµnh chÝnh sÏ g©y ¸ch t¾c cho l­u th«ng hµng ho¸ ,sù ng¨n s«ng cÊm chî sÏ c¶n trë hµng ho¸ ph¸t triÓn. T×nh tr¹ng tù cÊp, tù tóc ,s¶n xuÊt vµ tiªudïng khÐp kÝn theo vïng l·nh thæ lµ xu h­íng cña mét nÒn kinh tÕ tù nhiªn. §ã lµ sai lÇm nghiªm träng vµ tr¸i víi quy luËt cña nÒn king tÕ thÞ tr­êng. Th­¬ng m¹i thèng nhÊt trªn quy m« toµn quèc kh«ng bÞ chia c¾t bëi c¸c luËt lÖ riªng cã tÝnh ®Þa ph­¬ng. Thèng nhÊt theo môc tiªu vµ ®Þnh h­íng chung, thèng nhÊt thÞ tr­êng c¶ n­íc vµ thÞ tr­êng khu vùc, thèng nhÊt gi÷a th­¬ng m¹i trong n­íc víi th­¬ng m¹i quèc tÕ. Th­¬ng m¹i th«ng suèt vµ thèng nhÊt kh«ng m©u thuÉn víi tÝnh ®a d¹ng ,®Æc thï cña tõng khu vùc ®Þa ph­¬ng. Nh÷ng ®Æc tr­ng, thÕ m¹nh cña tõng vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng ®­îc khai th¸c theo h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. Th­¬ng m¹i nhiÒu thµnh phÇn vµ c¹nh tranh Kinh tÕ thÞ tr­êng tån t¹i trªn c¬ së cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt, t­¬ng xøng v­íi mçi h×nh thøc së h÷u cña n­íc ta tån t¹i c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ vµ thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n, c¸ thÓ, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cã c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau ,®ång thêi còng cã sù ®an xen ,liªn doanh gi÷a c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c thµnh phÇn t¹o ra c¸c doanh nghiÖp ®a sè h÷u. ChuyÓn sang kinh tÕ thÞ tr­êng, nhµ n­íc chñ tr­¬ng ®a thµnh phÇn kinh tÕ .HiÕn ph¸p cña n­íc ta ghi râ sù tån t¹i cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ l©u dµi.Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng trªn c¬ së t«n träng luËt ph¸p .§a thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng ph¶i chØ trong s¶n xuÊt mµ trong kinh doanh th­¬ng m¹i .Mäi doanh nghiÖp mäi thµnh phÇnkinh tÕ nÕu cã lîi cho thµnh phÇn kinh tÕ quèc d©n ®Òu ®­îc phÐp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc kinh doanh th­¬ng m¹i ®· xuÊt hiÖn ®ñ mÆt c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong ®ã kinh tÕ quèc doanh gi÷ vai trß chñ ®¹o. Còng nh­ trong s¶n xuÊt ho¹t ®éng th­¬ng m¹i còng cã sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®Ó ph¸t triÓn .Sù c¹nh tranh lu«n sèng ®éng trªn thÞ tr­êng. Nã lµ ®éng lùc quan träng cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Sù c¹nh tranh nµy diÔn ra gi÷a c¸c ng­êi b¸n víi nhau. Tuy nhiªn c¹nh tranh trong th­¬ng m¹i diÔn ra gi÷a ng­êi b¸n víi nhau hoÆc gi÷a ng­êi mua víi nhau.Tuy nhiªn, tù do c¹nh tranh trong th­¬ng m¹i còng sÏ dÉn tíi sù tÝch tô vµ tËp trung vèn, tµi s¶n vµo mét sè h·ng lín t¹o ra c¸c doanh nghiÖp ®éc quyÒn. Sau nhiÒu n¨m liªn tôc ®¹t ®­îc møc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ kh¸ cao ,th¸ch thøc, th¸ch thøc gay g¾t nhÊt hiÖn nay lµ ph¶i n©ng cao ®­îc chÊt l­îng cña sù t¨ng tr­ëng thÓ hiÖn hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô cña c¸c doanh nghiÖp còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. V× vËy mét nhiÖm vô rÊt quan träng trong nh÷ng n¨m ®ã lµ t¹o ®­îc b­íc tiÕn râ rÖt trong sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ víi néi dung cèt lâi lµ h­íng tíi mét c¬ cÊu s¶n xuÊt vµ ®Çu t­ n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ. Ph¸t triÓn nhanh chãng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao, ®Æc biÖt lµ chÕ biÕn xuÊt khÈu: ChÝnh phñ cã chÝnh s¸ch ­u ®·i giµnh ­u tiªn cao nhÊt vÒ ®Êt, vèn thuÕ, lao ®éng ®­îc ®µo t¹o .. . cho viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, (kÓ c¸c¶ s¶n xuÊt nguyªn liÖu, vËt liÖu, ®Ó lµm hµng xuÊt khÈu); ®iÒu chØnh quy ho¹ch ph¸t triÓn vµ kÕ ho¹ch ®Çu t­ cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc, nhÊt lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ míi. Quy ho¹ch ®Çu t­ cña nhµ n­íc vÒ kÕt cÊu h¹ tÇng vµ mét sè ngµnh c«ng nghiÖp c¸c¬ b¶n còng sÏ ®­îc tËp trung h¬n n÷a vµ phôc vô tèt h¬n sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu. ViÖc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp tõ n­íc ngoµi(FDI) ph¶i h­íng m¹nh vµo ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®¹t tr×nh ®é quèc tÕ, b¶o ®¶m søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm vµ tû lÖ hµng ho¸ xuÊt khÈu. T¹o m«i tr­êng thóc ®Èy c¹nh tranh: Hoµn chØnh khung ph¸p lý t¹o m«i tr­êng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®i ®«i víi c¬ chÕ kiÓm so¸t ®éc quyÒn kinh doanh. ¸p dông chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý, cã lùa chän vµ víi møc ®é gi¶m dÇn. KhuyÕn khÝch vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho xuÊt khÈu, tÝch cùc th©m nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. ThÓ chÕ vµ thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, xuÊt nhËp c¶nh ph¶i t¹o thuËn lîi tèi ®a cho c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i khuyÕn khÝch xuÊt khÈu vµ kiÓm so¸t ®­îc nhËp khÈu, gi¶m tû lÖ nhËp siªu. Xóc tiÕn viÖc chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ra nhËp tæ choc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) vµ ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü. II. Mét sè gi¶i ph¸p ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ta ®­îc th«ng qua §¹i héi VIII, IX. 1. X©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu C¸c ngµnh ®Þnh h­íng vµo xuÊt khÈu ®­îc ph¸t triÓn m¹nh .C¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ngµnh n«ng l©m ng­ nghiÖp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lu«n chiÕm kho¶ng 50% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu , 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam lµ :dÇu th« , hµnh dÖt – may, thuû s¶n, cµ phª g¹o, da giÇy, than ®¸, cao su, h¹t ®iÒu vµ l¹c . C¸c c«ng nghÖ míi phôc vô s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nãi riªng vµ c«ng nghÖ míi nãi chung ®­îc khuyÕn khÝch ®­a vµo ViÖt Nam th«n gqua chÕ ®ä ­u ®·i trong viÖc ®¸nh thuÕ nhËp khÈu. ChÝnh phñ ViÖt Nam chñ tr­¬gn x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh c«ng nghiÖp h¸o h­íng vÒ xuÊt khÈu, khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt nam trª thi tr­êng thÕ giíi .ViÖc x¸c ®Þnh c¸c ngµnh träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam cã ý nghÜa quan träng vµ cÇn ph¶i ®­îc c©n nh¾c kü cµng .Co sý kiÕn cho r»ng nÒn kinh tÕ ViÖt nam cã thÓ coi nh÷ng ngµnh sau ®©y lµ träng ®iÓm :ngµnh n«ng nghiÖp, khai th¸c dÇu khÝ , s¶n xuÊt vËt liÑu x©y dùng , s¶n xuÊt ph©n bãn ho¸ häc;l¾p r¸p « t«. 2. X©y dùng c¸c khu chÕ xuÊt , khu c«ng nghiÖp tËp trung vµ khu c«ng nghiÖp cao . ChÝnh phñ ®· cÊp giÊy phÐp thµnh lËp 6 khu chÕ xuÊt víi c¸c quy chÕ ®Çu t­ ­u ®·i vµ b­íc ®Çu mét sè khu ®· h¹ot ®«ng j®· ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ d¸ng khÝch lÖ .C¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu c«ng nghiÖp cao còng ®· ®­îc thµnh lËp ë ViÖt nam vµ ®­îc sù quan t©m cña chÝnh phñ. Th¸ng 4/1997.Thñ t­íng chÝnh phñ ®· ban hµnh quy chÕ khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt khu c«ng nghiÖp cao ë ViÖt nam .§©y lµ b­íc ®i rÊt quan träng cña qu¸ tr×nh thay thÕ nhËp khÈu vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ë n­íc ta . 3. Hoµn thµnh c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ViÖc qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy cµng ®­îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn theo h­íng khuyÕ khÝch xuÊt kh©u .Võa qua , Quèc héi ®· th«ng qua luËt th­¬ng m¹i , t¹o nªn khu«n khæ ph¸p lý æn ®Þnh cho ho¹t ®éng xu¸t nhËp khÈu .Nhµ n­íc tËp trung qu¶n lý xuÊt khÈu vµo mét ®Çu mèi ®ã lµ bé th­¬ng m¹i .Bé th­¬ng m¹i thùc hiÖn chøc n¨ng thèng nhÊt qu¶n lý nhµ n­íc vµ phèi hîp víi c¸c bé, c¸c c¬ quan ngang bé vµ c¬ quan thuéc chÝnh phñ ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng th­¬gn m¹i nãi chung vµ ho¹t ®«ng xuÊt khÈu nãi nãi riªng. HiÖn nay, tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi lo¹i h×nh, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®­îc tù do bu«n b¸ víi n­íc ngoµi trªn c¬ së luËt ®Þnh .§èi víi c¸c doanh nghiÖp ®· cã giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu chÝnh thøc , ®­îc xuÊt khÈu vµ nhËn uû th¸c xuÊt khÈu c¶ nh÷ng mÆt hµng ngoµi ph¹m vi ngµnh hµng ghi trong giÊy phÐp kinh doanh trõ mét sè mÆt hµng cã quy ®Þnh riªng nh­: G¹o hµng dÖt may - xuÊt khÈu vµo EU, Canada, Thæ NhÜ Kú, cµ phª, s¶n phÈm gç l©m s¶n vµ l©m s¶n chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu theo c¬ chÕ qu¶n lý chuyen ngµnh . Tõ cuèi n¨m 1995 thñ tôc cÊp giÊy phÐp xuÊt,nhËp khÈu tõng chuyªn ngµnh ®· ®­îc b·i bá t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng nh­ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ ®­îc ®«ng ®¶o c¸c doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ cao .§©y lµ mét trong c¸ lý do gi¶i thÝch v× sao tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1996 t¨ng ®Õn 32.1% so víi n¨m 1995. 4. ChÝnh s¸ch thuÕ b­íc ®Çu ®­îc c¶i thiÖn. Nhµ n­íc ViÖt nam sö dông chÝnh s¸ch thuÕ víi t­ c¸ch lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó khuyÕn khÝch xu¸t khÈu .§èi víi c¸c ngµnh , c¸c khu vùc cÇn ­u tiªn cã nh÷ng quy ®Þnh vÒ miÒn , gi¶m thuÕ .Sau khi cã luËt thuÕ, c¬ cÊu biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®· ®­îc söa ®æi vµo th¸ng 5/1992 vµ vµo th¸ng 1/1993. Trong kú häp Quèc héi võa qua, LuËt thuÕ thu nhËp vµ LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®· ®­îc th«ng qua. Trong LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp cã quy ®Þnh c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n, tæ hîp t¸c s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n kh«ng ph¶i nép thuÕ nµy. LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ ®­îc ¸p dông tõ ngµy 1/1/1999 trong ®ã quy ®Þnh møc thuÕ suÊt 0% ®èi víi tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ nµy cßn ®­îc tho¸i tr¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ë c¸c kh©u tr­íc. §©y thùc sù lµ mét biÖn ph¸p tµi chÝnh khuyÕn khÝch xuÊt khÈu tÝch cùc cña ViÖt Nam. 5. ChÝnh phñ hç trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Thµnh c«ng ®¸ng kÓ trong c«ng t¸c thóc ®Èy xuÊt khÈu trong thêi gian qua lµ ®· v­ît qua ®­îc c¬n sèc x¶y ra n¨m 1991-1992 do sù biÕn ®éng chÝnh trÞ cña c¸c n­íc x· héi chñ nghÜa, §«ng ¢u vµ Liªn X« cò. ViÖc mÊt ®i thÞ tr­êng lín nµy ®· kÝch thÝch nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i t×m vµ khai th¸c c¸c thÞ tr­êng míi. B»ng c¸c nç lùc ngo¹i giao vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ngo¹i th­¬ng ®óng ®¾n, nh»m më ®­êng vµ kÝch thÝch quan hÖ bu«n b¸n cña c¸c doanh nghiÖp. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· ký trªn 70 HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ hiÖn nay cã quan hÖ bu«n b¸n víi trªn 110 quèc gia. Trong ®ã ®¸ng l­u ý lµ HiÖp ®Þnh khung hîp t¸c kinh tÕ víi liªn minh Ch©u ¢u ký ngµy 17/7/1995; tham gia vµo AFTA ( Khu mËu dÞch tù do ASEAN); b×nh th­êng ho¸ quan hÖ bu«n b¸n ViÖt Nam - Trung Quèc ®ang ®µm ph¸n víi Mü vÒ HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ chÕ ®é tèi huÖ quèc. ChÝnh phñ ViÖt Nam còng cã nép ®¬n gia nhËp DiÔn ®µn hîp t¸c kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng (APEC) vµ Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO). C¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ: Ch©u ¸ 80%, Ch©u ¢u 15%, Ch©u Phi 3%, Ch©u Mü 2%. Cã 10 nhµ nhËp khÈu lín nhÊt cña ViÖt Nam lµ: NhËt B¶n 28.5%, Singapore 14.6%, Trung Quèc 7.4%, H«ng K«ng 4.9%, §øc 4.6% Ph¸p 3.2%, Th¸i Lan 2.9%, Nga 2.2% vµ Hµn Quèc lµ 2.2%. §Ó khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, riªng trong n¨m 1996 ngµnh th­¬ng m¹i ®· tæ chøc kho¶ng 100 héi chî, triÓn l·m vµ héi th¶o th­¬ng m¹i t¹i ViÖt Nam. ViÖt Nam ®· cö 55 ®oµn c¸n bé th­¬ng m¹i ra n­íc ngoµi vµ ®ãn 50 ®oµn n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam lµm viÖc. Ngoµi ra cßn tiÕn hµnh kho¶ng 1600 cuéc tiÕp xóc th­¬ng m¹i kh¸c. HiÖn nay cã kho¶ng 2300 v¨n phßng ®¹i diÖn cña 60 quèc gia vµ vïng l·nh thæ ®Æt t¹i ViÖt Nam. GÇn 200 doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn vµ chi nh¸nh ë n­íc ngoµi. 6. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu. Tõ n¨m 1987, ViÖt Nam b¾t ®Çu thùc hiÖn c¶i c¸ch trong c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ ®ång ViÖt Nam (VN§)víi ®« lµ Mü ( ®ång tiÒn ®ãng vai trß quan träng trong quan hÖ thanh to¸n cña ViÖt Nam víi n­íc ngoµi). Kho¶ng c¸ch gi÷a tû gi¸ quy ®Þnh cña ng©n hµng trung ­¬ng so víi tû gi¸ thÞ tr­êng tù do ®­îc thu hÑp qua c¸c n¨m. Thêi kú 1991-1992, møc tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa ®­îc ®iÒu chØnh linh ho¹t, trong giai ®o¹n 1993-1995 ViÖt Nam ®· theo ®uæi chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa æn ®Þnh. §Õn ®Çu n¨m 1995 tû gi¸ cña hÖ thèng ng©n hµng so víi tû gi¸ thÞ tr­êng tù do chªnh loch kh«ng ®¸ng kÓ n÷a. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i trªn gãp phÇn gi÷ v÷ng ®­îc gi¸ trÞ cña ®ång ViÖt Nam c¶ vÒ danh nghÜa vµ gi¸ trÞ thùc, æn ®Þnh mÆt b»ng gi¸ c¶ trong n­íc vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t, khuyÕn khÝch ®­îc xuÊt khÈu t¨ng lªn hµng n¨m. 7. Thµnh lËp c¸c Tæng c«ng ty vµ c¸c TËp ®oµn kinh doanh lín ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hµng lo¹t c¸c Tæng c«ng ty, c¸c TËp ®oµn ®· ®­îc thµnh lËp. Trong ®iÒu kiÖn thiÕu vèn, thiÕu kinh nghiÖm qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng v­¬n tÇm ho¹t ®éng ra thÞ tr­êng thÕ giíi cña tõng doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ, viÖc lµm nµy ®· gióp c¸c doanh nghiÖp trong cïng ngµnh liªn kÕt ®Ó ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp. Víi tÇm vãc (thÕ vµ lùc) ®ñ lín th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®· vµ sÏ t¨ng lªn ®¸ng kÓ. 8. Thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc coi lµ gi¶i ph¸p quan träng ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu nãi riªng. ViÖc thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu, biÓu hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh: + Khu vùc cã vèn ®Çu t­ cã hiÖu qu¶ vµo c¸c lÜnh vùc thay thÕ nhËp khÈu; + Khu vùc cã vèn n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh cã hµm l­îng vèn vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ cao + Khu vùc cã vèn n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c ngµnh h­íng m¹nh ra xuÊt khÈu. §Ó ®¸p øng yªu cÇu ®ã, ngµy 12/11/1996 Quèc héi n­íc CHXHCN ViÖt Nam ®· th«ng qua LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thay thÕ cho luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ban hµnh n¨m1987 vµ LuËt söa ®æi bæ sung LuËt ®Çu t­ th¸ng 6/1990 vµ th¸ng 12/1992. Víi viÖc t¹o ra mét s©n ch¬i th«ng tho¸ng, hÊp dÉn, b×nh ®¼ng, ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam t¨ng lªn kh«ng ngõng c¶ vÒ sè l­îng vµ sè dù ¸n. Tû lÖ t¨ng tr­ëng trung b×nh hµng n¨m cña vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong 9 n¨m qua lµ kho¶ng 50%. Ho¹t ®éng ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng vai trß to lín trong viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu kÕt hîp víi thay thÕ nhËp khÈu cña ViÖt Nam. C¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®¹t c¬ cÊu xuÊt khÈu tiªn tiÕn: chØ cã 26% lµ nguyªn liÖu, cßn l¹i 74% lµ hµng chÕ biÕn s©u. HiÖn nay, khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm 100% s¶n l­îng dÇu th«, 44.8% s¶n l­îng thÐp, 19.4% s¶n l­îng bia vµ 20.7% s¶n l­îng v¶i thµnh phÈm xuÊt x­ëng; 100% « t« l¾p r¸p t¹i ViÖt Nam; 100%®Ìn h×nh ti vi. Trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1996 phÇn ®ãng gãp cña khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi chiÕm tíi 11%, t¨ng gÊp ®«i so víi n¨m 1995. nÕu tÝnh c¶ phÇn xuÊt khÈu dÇu th« th× tû lÖ nµy lªn ®Õn h¬n 25%. Trong thêi gian tíi, ch¾c ch¾n phÇn xuÊt khÈu cña khu vùc nµy sÏ cßn t¨ng lªn n÷a. Nh×n tæng qu¸t, tõ khi thùc hiÖn chÝnh s¸ch"më cöa", nhµ n­íc ta ®· ¸p dông nhiÒu chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p kh¸c nhau ®Ó x©y dung mét c¬ cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, tham gia tÝch cùc vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, t¨ng c­êng n¨ng lùc xuÊt khÈu cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®¹t ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu hµng n¨m kho¶ng trªn 20 %. §©y lµ mét tèc ®é caoh¬n nhiÒu so víi tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cña nÒn kinh tÕ trong n­íc vµ cao h¬n tèc ®é t¨ng tr­ëng trung b×nh cña nÒn ngo¹i th­¬ng thÕ giíi. Tuy nhiªn, nh×n nhËn mét c¸ch nghiªm tóc th× c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p thóc ®Èy xuÊt khÈu ë ViÖt Nam vÉn cßn mét sè h¹n chÕ, biÓu hiÖn ë c¸c khÝa c¹nh sau ®©y: + Tuy chóng ta cã quyÕt t©m cao trong viÖc më réng quy m« vµ t¨ng nhanh tèc ®é xuÊt khÈu nh­ng ®Þnh h­íng vÒ c¸c s¶n phÈm mòi nhän víi c¸c gi¶i ph¸p ®ång bé vÒ thÞ tr­êng, vÒ c«ng nghÖ, vÒ ®Çu t­.. vÉn cßn ch­a râ rµng vµ ch­a ®ñ m¹nh. + ThiÕu sù phèi hîp hµi hoµ gi÷a c¸c c¬ quan chøc n¨ng, còng nh­ thiÕu mét sè tæ chøc chuyªn tr¸ch hç trî xuÊt khÈu; + C¸c biÖn ph¸p hç trî xuÊt khÈu ch­a ®­îc thùc hiÖn theo mét kÕ ho¹ch tæng thÓ, lµm gi¶m tÝnh cuèn hót vµ tÝnh céng h­ëng cña c¸c biÖn ph¸p nµy; + C¸c thñ tôc xuÊt, nhËp khÈu tuy ®· ®­îc hoµn thiÖn song vÉn bÞ coi lµ r­êm rµ, phøc t¹p: + BiÓu thuÕ xuÊt, nhËp khÈu vÉn cßn dµn tr¶i, khã thùc hiÖn; + C¸c ®ßn bÈy kinh tÕ nh»m khuyÕn khÝch xuÊt khÈu dµnh cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ c¸c doanh nghiÖp trong n­íc cßn thiÕu nhÊt qu¸n vµ ®ång bé. III. Mét sè gi¶i ph¸p ®Çy m¹nh xuÊt khÈu trong tiÕn tr×nh héi nhËp. Tr­íc hÕt, cÇn tiÕp tôc ®æi míi chÝnh s¸ch vµ kiÖn toµn hÖ thèng tµi chÝnh tiÒn tÖ, th«ng qua viÖc t¹o lËp m«i tr­êng tµi chÝnh lµnh m¹nh, th«ng tho¸ng gãp phÇn duy tr× c¸c c©n ®èi lín trong nÒn kinh tÕ, vËn dông linh ho¹t, cã hiÖu qu¶ c¸c c«ng cô gi¸n tiÕp trong chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nh­: X¸c lËp c¬ chÕ hµnh l·i suÊt ng©n hµng theo xu h­íng th¶ næi cã ®iÒu tiÕt l·i suÊt theo cung - cÇu trªn thÞ tr­êng, tõng b­íc b·i bá viÖc khèng chÕ l·i suÊt trÇn. Thùc hiÖn chÝnh s¸ch l·i suÊt thÊp trong thêi gian ng¾n. Ph¸t triÓn thÞ triÒn vèn tiÒn tÖ víi c¸c h×nh thøc ®a d¹ng, thÝch hîp nh»m thu hót c¸c nguån vèn trong x· héi, më réng nguån vèn dµi h¹n vµ trung h¹n. T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ho¹t ®éng vµ ph¸t triÓn, ®©y lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt thóc ®Èy héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý ngo¹i tÖ vµ ®iÒu hµnh tû gi¸ hèi ®o¸i theo h­íng thÞ tr­êng, h¹ tû gi¸ ®ång néi tÖ, thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hîp lý, nhÊt lµ khi ch­¬ng tr×nh ­u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung (CEPT)trong khu«n khæ c¸c n­íc ASEAN(thuÕ nhËp khÈu lµ 0-5%) cã hiÖu lùc vµ nh÷ng ¸p lùc c¹nh tranh tõ bªn ngoµi, AFTA c«ng cô b¶o hé b»ng thuÕ quan kh«ng cßn hiÖu lùc n÷a, th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam cã thÓ bÞ ¶nh h­ëng rÊt lín, nã kh«ng chØ chiÕm ®­îc thÞ tr­êng trong n­íc (bëi hµng nhËp lËu, bëi chÊt l­îng s¶n phÈm...) mµ cßn h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Cho nªn viÖc th¶ næi tû gi¸ hèi ®o¸i theo s¸t víi gi¸ c¶ thÞ tr­êng cã lîi cho xuÊt khÈu sÏ trë thµnh c«ng cô ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt trong n­íc ®ång thêi khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. TiÕp tôc x©y dùng vµ kiÖn toµn hÖ thèng chÝnh s¸ch thuÕ phï hîp víi ®iÒu kiÖn trong n­íc vµ víi th«ng lÖ quèc tÕ, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c s¾c thuÕ, tõng b­íc ¸p dông hÖ thèng thuÕ thèng nhÊt, kh«ng ph©n biÖt s¾c thuÕ ¸p dông nh÷ng thµnh phÇn kinh tÕ, ®ång thêi ®¶m b¶otÝnh æn ®Þnh, l©u dµi cña chÝnh s¸ch thuÕ trong ®ã ®èi víi thuÕ xuÊt nhËp khÈu cÇn cã møc thuÕ ­u tiªn ®Æc biÖt cho c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµ kh«ng nªn ¸p dông mét møc thuÕ cho toµn bé nhãm s¶n xuÊt gióp cho c¸c doanh nghiÖp ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trong c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. Cã thÓ chuyÓn nguån phô thu chªnh lÖch gi÷a gi¸ xuÊt khÈu vµ gi¸ vèn trong n­íc(trong tr­êng hîp gi¸ thÞ tr­êng cao ®ét biÕn hoÆc gi¶m thÊp xuèng d­íi møc gi¸ thµnh) tõ quü khuyÕn khÝch xuÊt khÈu sang bé chñ qu¶n hoÆc HiÖp héi ngµnh hµng qu¶n lý, sÏ sím kh¾c phôc t×nh tr¹ng trî cÊp kh«ng kÞp thêi cho xuÊt khÈu. §èi víi c¸c doanh nghiÖp trùc tiÕp xuÊt khÈu vµ doanh nghiÖp s¶n xuÊt hµng phôc vô xuÊt khÈu, cÇn ®­îc h­ëng chÕ ®é hoµn thuÕ nhËp khÈu ®· nép khi xuÊt khÈu vµ nÕu tû lÖ xuÊt khÈu cao th× ®­îc h­ëng møc thuÕ thu nhËp ­u ®·i. §èi víi thuÕ nhËp khÈu, sím thùc hiÖn cam kÕt gi¶m thuÕ nhËp khÈu. X©y dung hÖ thèng thuÕ quan phï hîp víi quy ®Þnh cña WTO, trong ®ã sö dông tÝch cùc chÝnh s¸ch thuÕ lµm ph­¬ng tiÖn b¶o hé hiÖu qu¶ vµ hîp lý cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc, nhÊt lµ ®èi víi mét sè ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ trong n­íc, xãa dÇn c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ quan. Trong thêi gian tíi cã thÓ ¸p dông møc thuÕ suÊt nhËp khÈu thÊp nhÊt ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸ nguyÒn liÖu ®Çu vµo cho s¶n xuÊt nh­: ph©n bãn, thuèc trõ s©u trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hoÆc v¶i phô liÖu ®èi víi ngµnh may mÆc, nhÊt lµ nh÷ng nguyªn liªu, mÆt hµng trong n­íc ch­a s¶n xuÊt ®­îc, ®Ó gióp cho doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh. ViÖc thùc hiÖn miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi hµng nhËp khÈu tu©n theo nguyªn t¾c gi¶m dÇn theo mèc thêi gian, kh«ng b¶o hé ®èi víi hµng nhËp khÈu tõ n­íc ASEAN vµo n¨m 2006 vµ ®èi víi hµng nhËp tõ APEC, WTO vµo n¨m 2020. ViÖc c¾t gi¶m thuÕ quan cã thÓ tiÕn hµnh trong thêi gian ng¾n víi nguyªn t¾c hµng s¬ chÕ chÞu thuÕ quan thÊp h¬n hµng chÕ biÕn, nguyªn liÖu chÞu thuÕ thÊp h¬n thµnh phÈm vµ møc chªnh loch thuÕ gi÷a hai nhãm s¬ chÕ - chÕ biÕn vµ nguyªn liÖu - thµnh phÈm ë møc thÊp ( kho¶ng chªnh lÖch tõ 10-20%). §Ó khuyÕn khÝch m¹nh viÖc xuÊt khÈu, cÇn x©y dùng møc b¶o hé kh¸c nhau cho c¸c nhãm s¶n phÈm kh¸c nhau. Møc b¶o hé cho nhãm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh ph¶i thÊp h¬n møc b¶o hé cho c¸c nhãm s¶n phÈm kh¸c. Ch¼ng h¹n, møc b¶o hé tèi ®a cho nhãm s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cã thÓ ë møc thuÕ suÊt tèi ®a lµ 50-60%; nhãm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp nªn ë møc thuÕ suÊt 30-40% cßn nhãm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, tõng b­íc gi¶m dÇn hµng rµo b¶o hé. §èi víi nh÷ng mÆt hµng chiÕn l­îc, nh÷ng mÆt hµng ®· vµ sÏ ®­îc ®Çu t­ cÇn ®­îc b¶o hé trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh, nh­ng nÕu kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh th× viÖc kÐo dµn thêi gian b¶o hé còng cã nghÜa lµ kÐo dµi t×nh tr¹ng tr× trÖ vµ û l¹i vµo Nhµ n­íc cña doanh nghiÖp. Nªn ch¨ng, ¸p dông møc thuÕ nhËp khÈu thÊp ®èi víi nguyªn vËt liÖu phôc vô cho ò c¸c s¶n phÈm cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, nh»m mét mÆt t¨ng thªm kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng quèc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp do ®­a ra ®­îc møc gi¸ c¹nh tranh, mÆt kh¸c gãp phÇn ®¸p øng nhu cÇu t­¬ng ®èi æn ®Þnh vÒ hµng tiªu dïng thiÕt thùc trong n­íc. Ng­îc l¹i, ¸p dông møc thuÕ nhËp khÈu cao ®èi víi c¸c s¶n phÈm tËn dông lîi thÕ tù nhiªn nh­ ®Êt ®ai, khÝ hËu, lao ®éng, kh«ng ®ßi hái ph¶i b¶o hé. TËp trung ®æi míi chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý, ®iÒu hµnh xuÊt nhËp khÈu thÝch hîp theo yªu cÇu quèc tÕ, h¹n chÕ biÖn ph¸p hµnh chÝnh ®¬n thuÇn, ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc, x©y dùng mét hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, cÇn cô thÓ trong mçi giai ®o¹n, gióp cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng th«ng tho¸ng ®ång thêi b¶o ®¶m hiÖu lùc qu¶n lý cña Nhµ n­íc. §èi víi quü hç trî xuÊt khÈu vµ quü b¶o l·nh xuÊt khÈu, cÇn ®iÒu chØnh møc l·i suÊt ­u ®·i thÝch hîp vµ c¬ chÕ ®iÒu chØnh møc l·i suÊt cho vay linh ho¹t h¬n trong ®iÒu kiÖn kinh doanh thay ®æi nhanh. Hai lµ, c¬ cÊu xuÊt khÈu cÇn tÝnh to¸n ®Çu t­ x©y dùng mét c¸ch hîp lý c¸c c¬ së, nhµ m¸y chÕ biÕn hiÖn ®¹i cã thÓ øng dông khoa khäc, c«ng nghÖ ®èi víi toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, dÞch vô. Chó träng ®Çu t­ gi÷a kh©u s¶n xuÊt, chÕ biÕn, cung cÊp nguyªn vËt liÖu, h¹n chÕ tíi møc tèi ®a tû träng xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ, n©ng nhanh tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn, nhÊt lµ s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ cao trong kim ng¹ch xuÊt khÈu, t¨ng mÆt hµng vµ tû träng s¶n phÈm chÕ biÕn cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao. Tõng b­íc xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. §a d¹ng ho¸ mÆt hµng xuÊt khÈu, xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng thÞ tr­êng cÇn chø kh«ng chØ nh÷ng s¶n phÈm ta cã. Ho¹t ®éng hç trî xuÊt khÈu cÇn ®­îc ®Çu t­ mét c¸ch ®óng møc, sím cã c¬ chÕ b¶o hiÓm c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu, ë mét sè tr­êng hîp ®Æc biÖt cÇn ®­îc b¶o hé trong nh÷ng thêi gian nhÊt ®Þnh, ®Ó c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng xuÊt khÈu cã thÓ yªn t©m ®Çu t­ s¶n xuÊt vµ khai th¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Ba lµ, vÒ thÞ tr­êng xuÊt khÈu: tæ chøc viÖc nghiªn cøu chiÕn l­îc thÞ tr­êng xuÊt khÈu, chñ ®éng, tÝch cùc th©m nhËp thÞ tr­êng quèc tÕ, më réng thÞ phÇn trªn nh÷ng thÞ tr­êng truyÒn thèng, tranh thñ mäi c¬ héi më réng thÞ tr­êng míi; ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, ®¶m b¶o thÞ tr­êng l©u dµi, cã quy m« thÝch hîp. TËp trung khai th¸c c¸c thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng tiªu thô lín nh­ T©y ¢u, EU, Mü, NhËt B¶n.... kim ng¹ch xuÊt khÈu sang mçi thÞ tr­êng nªn ë møc 40-50% trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Huy ®éng mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµo viÖc më réng thÞ tr­êng du lÞch, xuÊt khÈu lao ®éng vµ c¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ kh¸c. KhuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu (m«i giíi, tæ chøc, khai th¸c thÞ tr­êng ....). Thµnh lËp trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®èi víi tõng mÆt hµng. Tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ ph­¬ng thøc kinh doanh phï hîp víi xu thÕ míi cña th­¬ng m¹i thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ th­¬ng m¹i ®iÖn tö. X©y dùng hÖ thèng th«ng tin dù b¸o thÞ tr­êng, hç trî vÒ th«ng tin, t×m kiÕm kh¸ch hµng... cho c¸c doanh nghiÖp. Bèn lµ, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, thùc hiÖn c¸c cam kÕt hoÆc ®ang ®µm ph¸n víi c¸c n­íc vµ tæ chøc quèc tÕ. TriÓn khai cã hiÖu qu¶ luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, trªn c¬ së x©y dùng chiÕn l­îc thu hót FDI, c¶i thiÖn m«i tr­êng ®Çu t­, kinh doanh nh»m thu hót nhiÒu h¬n nguån FDI, tranh thñ c«ng nghÖ nguån, kü thuËt hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ, nhÊt lµ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ s¶n phÈm c«ng nghÖ cao. Sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn ODA cho c¸c môc tiªu kinh tÕ x· héi. Tõng b­íc xo¸ bá sù ph©n biÖt vÒ chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt ®èi víi ®Çu t­ trong vµ ngoµi n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng h¬n cho doanh nghiÖp vµ t­ nh©n muèn ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt. TËp trung t¹o ra sù chuyÓn biÕn cã tÝnh ®ét ph¸t trong qu¸ tr×nh ®æi míi vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp Nhµ n­íc. N©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi vµ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ®Ó kinh tÕ Nhµ n­íc thùc hiÖn ®­îc vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. Më réng quyÒn tù chñ cho doanh nghiÖp, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c¬ quan Nhµ n­íc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ chøc n¨ng qu¶n lý ®­îc giao. Tæ chøc thùc hiÖn chÆt chÏ lé tr×nh ®iÒu chØnh c¬ cÊu doanh nghiÖp Nhµ n­íc, trªn c¬ së x¸c ®Þnh c¸c nhãm doanh nghiÖp cÇn duy tr× 100% vèn Nhµ n­íc hoÆc n¾m cæ phÇn chi phèi, hoÆc kh«ng cÇn n¾m gi÷ doanh nghiÖp yÕu kÐm, thua lç kÐo dµi. Qua ®ã ¸p dông mét trong c¸c biÖn ph¸p t­¬ng øng nh­ cñng cè, hoµn thiÖn, cæ phÇn ho¸, b¸n, kho¸n cho thuª, s¸t nhËp, gi¶i thÓ hoÆc cho ph¸ s¶n tuú theo ®iÒu kiÖn. Bªn c¹nh viÖc c¶i c¸ch m¹nh mÏ khu vùc kinh tÕ Nhµ n­íc, cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n – khu vùc kinh tÕ n¨ng ®éng vµ vÒ l©u dµi sÏ ®ãng vai trß kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng vµ héi nhËp quèc tÕ. TiÕp tôc hoµn thiÖn m«i tr­êng ph¸p lý t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá thËt sù b×nh ®¼ng khi tiÕp cËn c¸c nguån lùc vµ cung øng s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng, khuyÕn khÝch c¹nh tranh lµnh m¹nh phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng. PhÇn IV: KÕt luËn Sau m­êi n¨m ®æi m­ãi vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc (vÒ v¨n ho¸, gi¸o dôc, chÝnh trÞ ®Æc biÖt lµ lÜnh vùc kinh tÕ ). Tõ mét quèc gia tù cÊp, tù tóc, hµng ho¸ khan hiÕm, nhu cÇu cña con ng­êi kh«ng ®­îc ®¸p øng ®Çy ®ñ, khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa, cïng víi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n kÞp thêi cña §¶ng Nhµ n­íc ®· tõng b­íc ®­a n­íc ta sang mét giai ®o¹n míi. §¹i héi §¶ng VI, VIII ®· nªu râ ®Þnh h­íng trong chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Trong ®ã ph¸t triÓn th­¬ng m¹i ®ãng vai trß quan träng trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tõ mét ®Êt n­íc chñ yÕu lµ nhËp khÈu hµng ho¸, m¸y mãc trong nh÷ng n¨m 80-90 nay n­íc ta ®· trë thµnh mét n­íc xuÊt khÈu m¹nh chñ yÕu lµ c¸c mÆt hµng chñ lùc (g¹o, h¹t ®iÒu, cµ phª, cao xu, dÇu th«...). Trong ®ã xuÊt khÈu g¹o ®øng thø 2 thÕ giíi, kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu ®ang cã xu h­íng t¨ng theo chiÒu xuÊt khÈu. C¬ cÊu nhËp khÈu ®· cã nhiÒu sù thay ®æi. Tõ nhËp khÈu trµn lan sang nhËp khÈu m¸y mãc, nguyªn liÖu... nh÷ng mÆt hµng qua chän läc. Cïng víi xuÊt khÈu tõ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Th× thÞ tr­êng néi ®Þa khong kÐm phÇn s«i ®éng, møc ®é l­u chuyÓn hµng ho¸ b¸n bu«n, b¸n lÎ, møc ®é l­u th«ng tiÒn tÖ nhanh, tèc ®é vßng quay cña vèn nhanh, lµm t¨ng tû lÖ ®ãng gãp GDP ngµy cµng t¨ng, chi tiªu ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña mét ®Êt n­íc cña liªn hiÖp quèc trong ®ã chi tiªu vÒ th­¬ng m¹i dÞch vô cã t¸c ®éng rÊt lín, lµ mét trong nh÷ng chØ tiªu ®¸nh gi¸ sù ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña §¶ng Nhµ n­íc tõng b­íc hoµn thiÖn, hÖ thèng luËt ph¸p th«ng tho¸ng h¬n, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ®Çu t­, qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ th­¬ng m¹i chÆt chÏ, th«ng tho¸ng, khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i t­ nh©n ph¸t triÓn, c¸c hîp t¸c x· trong ®ã doanh nghiÖp th­¬ng m¹i Nhµ n­íc ®ãng vai trß chñ ®¹o. Môc tiªu cña Nhµ n­íc ta ®Õn 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh n­íc c«ng nghiÖp. Trong ®ã th­¬ng m¹i ®ãng vai trß to lín (®ãng gãp ngµy cµng t¨ng tû lÖ GDP, t¨ng nhu cÇu tiªu dïng hµng ho¸, dÞch vô), ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c t¹o ®iÒu kiÖn sö dông ®­îc nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, nguån lao ®éng dåi dµo ph¸t huy kh¶ n¨ng s¸ng t¹o cña con ng­êi ®¹t hiÖu qu¶ cao. Tµi liÖu tham kh¶o 1. Doanh nghiÖp th­¬ng m¹i Nhµ n­íc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. PGS.TS TrÇn V¨n Chó 2. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th­¬ng m¹i Nhµ n­íc hiÖn nay. PGS.TS NguyÔn V¨n Tó 3. T¹p chÝ kinh tÕ – dù b¸o sè 3-2000. 4. T¹p chÝ kinh tÕ – ph¸t triÓn 5. ChÝnh s¸ch th­¬ng m¹i vµ chÝnh s¸ch c¹nh tranh 6. T¹p chÝ nghiªn cøu vµ trao ®æi 7. Sù kiÖn vµ vÊn ®Ò. 8. Th­¬ng m¹i sè 19 – n¨m 2000 9. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn 10. Vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc trong viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu. Lª Minh DiÔn: TH­¬NG M¹I/97 11. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i trong nh÷ng n¨m tíi. 12. Gi¶i ph¸p thóc ®Çy xuÊt khÈu ë ViÖt Nam hiÖn nay. 13. T×nh h×nh kinh tÕ x· héi trong nh÷ng n¨m qua. Môc lôc