Tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách để thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân

giao th«ng vËn t¶i, x©y dùng vµ c¸c ngµnh kh¸c còng rÊt khÈn tr­¬ng. §èi víi c«ng th­¬ng nghiÖp t­ b¶n t­ doanh víi môc tiªu nhanh chãng xo¸ bá thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®­îc tiÕn hµnh b»ng chÝnh s¸ch chuéc l¹i (tr¶ dÇn) vµ ¸p dông h×nh thøc c«ng t­ hîp doanh. KÕt qu¶ ®Õn n¨m 1960 ®· cã: 40,4 ngh×n hîp t¸c x· n«ng nghiÖp, chiÕm 85,5% tæng sè hé n«ng d©n vµ 68,1% tæng dienÑ tÝch canh t¸c; 2.760 hîp t¸c x· tiÓu thñ c«ng nghiÖp, 267 tæ s¶n xuÊt vµ 285 hîp t¸c x· nghÒ muèi. TÝnh chung ®Õn n¨m 1960 sè x· viªn hîp t¸c x· chuyªn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lªn 72 ngh×n ng­êi. VÒ th­¬ng nghiÖp ®· cã 65% trong sè 185 ngh×n tiÓu th­¬ng tham gia hîp t¸c x·. Hîp t¸c x· mua b¸n ®· ®­îc thµnh lËp ë hÇu hÕt c¸c x· ph­êng miÒn B¾c. §Õn cuèi n¨m 1960 ®· c¶i t¹o xong toµn bé 729 hé t­ b¶n c«ng nghiÖp, trong ®ã 661 hé theo h×nh thøc c«ng t­ hîp doanh vµ 68 hé theo h×nh thøc xÝ nghiÖp hîp t¸c x·. Toµn bé lùc l­îng vËn t¶i c¬ giíi t­ nh©n gåm 1.602 «t« vµ 132 ph­¬ng tiÖn vËn t¶i thuû ®· chuyÓn thµnh 31 xÝ nghiÖp c«ng t­ hîp doanh víi tæng são 2.610 c«ng nh©n. Nh­ vËy miÒn B¾c ®Õn cuèi n¨m 1960 ®· hoµn thµnh c¶i t¹o kinh tÕ ngoµi quèc doanh d­íi h×nh thøc hîp t¸c x· vµ c«ng t­ hîp doanh, hoÆc c¸c ®¹i lý, kinh tiªu cña kinh tÕ nhµ n­íc. Tuy nhiªn kinh tÕ t­ nh©n vÉn tån t¹i d­íi h×nh thøc kinh tÕ c¸ thÓ. Tû träng lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n tuy ®· gi¶m nhiÒu nh­ng vÉn cßn chiÕm gi÷ mét tû lÖ ®¸ng kÓ. N¨m 1960: 28,7%; n¨m 1970: 16,4%; n¨m 1975: 14,8%. Th­êng xuyªn cã kho¶ng 50 -80 ngh×n ng­êi lao ®éng trong khu vùc nµy. N¨m 1971: 71,5 ngh×n ng­êi; n¨m 1974: 66,4 ngh×n ng­êi; n¨m 1975: 64,3 ngh×n ng­êi. Còng trong thêi gian nµy sè ng­êi bu«n b¸n nhá vµ kinh doanh dÞch vô còng th­êng xuyªn ë møc trªn d­íi 20 v¹n ng­êi. N¨m 1960 : 20 v¹n ng­êi; n¨m 1965: 16,2 v¹n ng­êi; n¨m 1973: 19,4 v¹n ng­êi; n¨m 1974: 20 v¹n ng­êi; n¨m 1975: 19 v¹n ng­êi. ë miÒn Nam, n¨m 1976 riªng ngµnh c«ng nghiÖp cã tíi 94.857 hé t­ nh©n, c¸ thÓ. Trong ®ã ngµnh chÕ biÕn l­¬ng thùc vµ thùc phÈm 29.530 hé; dÖt 17.035 hé; vËt liÖu x©y dùng 5.964 hé; ho¸ chÊt 2.413 hé; c¬ khÝ 23.312 hé… Mét sè ®Þa ph­¬ng cã sè hé t­ nh­ c¸ thÓ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lín nh­ thµnh phè Hå ChÝ Minh 31.922 hé; Qu¶ng Nam - §µ N½ng 10.466 hé; Phó yªn vµ Kh¸nh Hoµ 7.147 hé; Ninh ThuËn vµ B×nh ThuËn 7.904 hé; §ång Nai 6.142 hé; Qu¶ng Ng·i vµ B×nh §Þnh 5.925 hé. 3. Kinh tÕ t­ nh©n thêi kú 1976 - 1985 §Êt n­íc thèng nhÊt, c«ng cuéc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt ®­îc thùc hiÖn trªn ph¹m vi c¶ n­íc. KÕ ho¹ch 5 n¨m 1976 - 1980 ngoµi nhiÖm vô kh¾c phôc hËu qu¶ chiÕn tranh, tiÕn hµnh c¶i t¹o kinh tÕ miÒn Nam theo m« h×nh kinh tÕ miÒn B¾c. TiÕp tôc c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa ®èi víi nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt ná ë miÒm B¾c, ®ång thêi triÓn khai m¹nh mÏ ë miÒn Nam. Nh­ng kinh tÕ t­ nh©n vÉn tån t¹i, trong c«ng nhgiÖp vÉn cã trªn d­íi 60 v¹n ng­êi s¶n xuÊt c¸ thÓ n¨m 1980: 50,3 v¹n; n¨m 1981: 55,1 v¹n; n¨m 1982: 60,8 v¹n; n¨m 1983: 66,6 v¹n; n¨m 1984: 64 v¹n; n¨m 1985: 59,3 v¹n. Sè lao ®éng ho¹t ®éng táng kinh tÕ t­ nh©n hµng n¨m vÉn chiÕm trªn 20% tæng sè lao ®éng ngµnh c«ng nghiÖp; n¨m 1980: 22,3%; n¨m 1984: 26%; n¨m 1985: 23%; n¨m 1986: 23,2%. Gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp do khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¹o ra hµng n¨m chiÕm trªn d­íi 15% gi¸ trÞ s¶n l­îng toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Sè l­îng kinh doanh th­¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1980 còng ë møc 60 v¹n. N¨m 1980: 63,7 v¹n; n¨m 1985: 63,7 v¹n; n¨m 1986: 56,8 v¹n. Sè ng­êi kinh doanh th­¬ng nghiÖp nh÷ng n¨m 1980 còng ë møc 60 v¹n. N¨m 1980: 63,7 v¹n; n¨m 1985: 63,7 v¹n; n¨m 1986: 56,8 v¹n. Nh÷ng sè liÖu trªn cho thÊy søc sèng cña kinh tÕ c¸ thÓ rÊt bÒn bØ, sù hiÖn diÖn cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy trong suèt thêi gian dµi nh­ mét tÊt yÕu kh¸ch quan, cÇn ph¶i biÕt sö dông mÆt tÝch cùc cña nã lµm cho dana giµu, n­íc m¹nh. II. B­íc khëi ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n. 1. B­íc chuyÓn biÕn vÒ nhËn thøc thùc tiÔn. C«ng cuéc c¶i t¹o quan hÖ s¶n xuÊt vÒ x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®¹t kÕt qu¶ kh«ng cao. Thªm vµo ®ã nh÷ng nam­ 1977 - 1978 n«ng nghiÖp bÞ thiªn tai nÆng, n¨m 1979 x¶y ra chiÕn tranh biªn giíi T©y Nam vµ phÝa B¾c, lµm cho bøc tranh kinh tÕ ®Êt n­íc ngµy cµng xÊu ®i. Tr­íc t×nh h×nh trªn, Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ­¬ng lÇn thø 6 kho¸ IV häp th¸ng 9 - 1979 ®­a ra NghÞ quyÕt vÒ t×nh h×nh vµ nhiÖm vô cÊp b¸ch. NghÞ quyÕt lµ b­íc chuyÓn biÕn ®Çu tiªn cã ý nghÜa lín ®èi víi viÖc ®­a nÒn kinh tÕ tõng b­íc tho¸t ra khái c¬ chÕ qu¶n lý kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung cao ®é, më ®­êng cho nh÷ng c¶i c¸ch kinh tÕ trong nh÷ng n¨m sau nµy. 2. KÕt qu¶ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n nh÷ng n¨m ®Çu thêi kú ®æi míi. Nhê cã chÝnh s¸ch ®æi míi kinh tÕ t­ nh©n ®­îc thõa nhËn vµ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, ®ãng gãp tÝch cùc vµo ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Trong c«ng nghiÖp, t­ nh©n ®· ®Çu t­ thªm tiÒn vèn ®Ó më réng c¸c c¬ së hiÖn cã, hoÆc x©y dùng thªm c¬ së míi. N¨m 1988 khu vùc nµy ®Çu t­ thªm 80 tû ®ång, thµnh lËp thªm 17.000 c¬ së, trong ®ã cã 46 xÝ nghiÖp t­ nh©n; 1.100 c¬ së tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ h¬n 15.000 hé c¸ thÓ. N¨m 1989 sè vèn ®Çu t­ t¨ng thªm 102 tû ®ång, sè xÝ nghiÖp t­ nh©n t¨ng gÊp 4 lÇn so víi n¨m 1988 (tõ 318 xÝ nghiÖp t¨ng lªn 1.284 xÝ nghiÖp); hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c¸ thÓ tõ 31,85 v¹n lªn 33,33 v¹n, t¨ng 4,6%. Trong hai n¨m 1990 - 1991 sè vèn t¨ng thªm mçi n¨m kho¶ng 100 tû ®ång. N¨m 1989 thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n thu hót thªm 39,5 ngh×n lao ®éng. N¨m 1991 so víi n¨m 1990 t¨ng thªm 4.000 c¬ së vµ lao ®éng t¨ng thªm 10 ngh×n ng­êi. Gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng thµnh phÇn kinh tÕ nµy n¨m 1989 t¨ng thªm 34,5% so víi n¨m 1998, trong ®ã xÝ nghiÖp t­ doanh t¨ng 51,9%; hé tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ c¸c thÓ t¨ng 34, 0%. Tû träng gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp khu vùc t­ nh©n, c¸ thÓ chiÕm trong gi¸ trÞ tæng s¶n l­îng toµn ngµnh c«ng nghiÖp t¨ng kh¸ ®Òu ®Æn: n¨m 1986: 15,6%; n¨m 1987: 25,69%; n¨m 1998: 19,6%; n¨m 1989: 27,2%; n¨m 1990: 26,5%. Trong th­¬ng nghiÖp, lao ®éng cña thµnh phÇn kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn nhanh chãng: N¨m 1968: 56,79 v¹n ng­êi; n¨m 1987: 64 v¹n ng­êi; n¨m 1988: 71,89 v¹n ng­êi; n¨m 1989: 79,3 v¹n ng­êi; n¨m 1990: 81,1 v¹n ng­êi. Ngoµi ra cßn cã lùc l­îng th­¬ng nghiÖp kh«ng chuyªn tham gia ho¹t ®éng, n¨m 1990 cã kho¶ng 16 v¹n n­gêi. III. Ph¹m vi kinh tÕ t­ nh©n 1. C¸c lÜnh vùc kinh tÕ t­ nh©n ViÖt Nam hiÖn cã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: - Kinh tÕ nhµ n­íc - Kinh tÕ tËp thÓ - Kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ - Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n - Kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc - Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi - NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø nam Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng (kho¸ IX) vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, ®Ò cËp ®Õn kinh tÕ t­ nh©n bao gåm hai thµnh phÇn kinh tÕ lµ kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n. Kinh tÕ t­ nh©n ho¹t ®éng d­íi h×nh thøc hé kinh doanh c¸ thÓ vµ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp t­ nh©n. Kinh tÕ t­ nh©n tham gia vµo tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, th­¬ng nghiÖp vµ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c. 2. C¸c lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh cña kinh tÕ t­ nh©n Lo¹i h×nh tæ chøc kinh doanh cña kinh tÕ t­ nh©n rÊt ®a d¹ng, phæ biÕn nhÊt lµ hé c¸ thÓ, tiÓu chñ; lo¹i h×nh c«ng ty hiÖn nay chñ yÕu lµ doanh nghiÖp nhá vµ vµ d­íi h×nh thøc: c«ng ty t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh. Trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, hé kinh doanh c¸ thÓ cã sè l­îng ®«ng ®¶o, sö dông nhiÒu lao ®éng x· héi, huy ®éng nhiÒu vèn ®Çu t­, ®ãng gãp tû träng lín vµo GDP. Hé kinh doanh c¸ thÓ cã tiÒn ®Ò, lµ b­íc tËp d­ît vµ tÝch luü cho b­íc ph¸t triÓn cao h¬n vÒ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ h×nh thøc doanh nghiÖp t­ nh©n. C¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®· gãp phÇn s¶n xuÊt hµng ho¸ cã chÊt l­îng cao, tham gia tÝch cùc vµo xuÊt khÈu hµng ho¸, nhÊt lµ n«ng s¶n hµng ho¸, gióp n«ng d©n tiªu thô mét khèi l­îng hµng ho¸ n«ng s¶n. Sù ho¹t ®éng s«i ®éng cña doanh nghiÖp t­ nh©n ®· thóc ®Èy n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ. C¸c chñ t­ nh©n hÇu hÕt lµ c¸c doanh nghiÖp tr­ëng thµnh trong chÕ ®é míi, nhiÒu ng­êi trong sè hä lµ c¸n bé ®¶ng viªn, ®· tõng tham gia trong c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ cã mét sè ®· tr¶i qua thêi kú tham gia lùc l­îng vò trang, cã nguyÖn väng muèn ®em tµi n¨ng, trÝ tuÖ cña m×nh vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, lµm giµu cho tæ quèc. PhÇn II Nh÷ng vÊn ®Ò cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n hiÖn nay I. Thùc tr¹ng kinh tÕ t­ nh©n Trong nh÷ng n¨m qua kinh tÕ t­ nh©n t¨ng nhanh vÒ sè l­îng, vèn kinh doanh, thu hót lao ®éng, nhÊt lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp, c«ng ty. Kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn réng kh¾p trong c¸c ngµnh nghÒ mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm. Sè c¬ së nhiÒu nhÊt mµ ph¸p luËt kh«ng cÊm. Sè c¬ së nhiÒu nhÊt lµ trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, dÞch vô, x© dùng, tiÕp ®Õn lµ c«ng nghiªp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp. Kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn réng r·i trong c¶ n­íc, nh­ng tËp trung cao ë c¸c ®« thÞ, nh÷ng ®Þa ph­¬ng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi, ®­îc chÝnh quyÒn quan t©m khuyÕn khÝch, hç trî. 1. T×nh h×nh t¨ng tr­ëng doanh nghiÖp Trong giai ®o¹n 1996-2000, sè l­îng ®¬n vÞ s¶n xuÊt, kinh doanh ho¹t ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng lªn ®¸ng kÓ, sè hé kinh doanh c¸ thÓ t¨ng 6,02%, sè doanh nghiÖp t¨ng 45,61%, nh­ng kh«ng ®Òu qua c¸c n¨m (sè hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 1997 gi¶m, sè doanh nghiÖp n¨m 1998 gi¶m vµ t¨ng m¹nh tõ n¨m 2000 khi cã LuËt doanh nghiÖp). Trong c¬ cÊu c¸c h×nh thøc tæ chøc kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, c¸c hé c¸ thÓ chiÕm sè l­îng rÊt lín, ®Õn cuèi n¨m 2000 cã 2.137.731 hé vµ 29.548 doanh nghiÖp. Trong c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp, doanh nghiÖp t­ nh©n chiÕm sè l­îng lín nhÊt, tiÕp ®Õn lµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, sau ®ã lµ c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh chiÕm sè l­îng kh«ng ®¸ng kÓ. 1.1. §èi víi hé kinh doanh c¸ thÓ Hé kinh doanh c¸ thÓ cã sè l­îng lín, ph¸t triÓn réng r·i nhiÒu n¨m nay. Sè hé kinh doanh c¸ thÓ phi n«ng nghiÖp tõ 1.498.611 hé n¨m 1992 t¨ng lªn 2.016.259 hé n¨m 1996. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n 7,68%/n¨m, mçi n¨m t¨ng b×nh qu©n 129.412 hé. Tõ n¨m 1996 ®Õn n¨m 2000 sè l­îng hé kinh doanh c¸ thÓ t¨ng chËm, ®Õn n¨m 2000 míi cã 2.137.731 hé, b×nh qu©n t¨ng 1,47%/n¨m, mçi n¨m t¨ng 30.300 hé c¸ thÓ phi n«ng nghiÖp. Hé n«ng nghiÖp ngoµi hîp t¸c x· n¨m 2000 cã 7.656.165 hé. Tæng céng n¨m 2000 cã 9.793.787 hé kinh doanh c¸ thÓ. Quy m« cña hé kinh doanh c¸ thÓ nãi chung rÊt nhá, sö dông lao ®éng trong gia ®×nh lµ chÝnh, trung b×nh mçi hé cã 1-2 lao ®éng. Vèn kinh doanh Ýt. Ngo¹i lÖ, qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë c¸c thµnh phè lín, cã nhiÒu hé kinh doanh c¸ thÓ thuª ®Õn hµng chôc thËm chÝ hµng tr¨m lao ®éng nh­ c¬ së §øc Ph¸t (c¬ së lµm b¸nh ngät ë thµnh phè Hå ChÝ Minh) thuª tíi 900 lao ®éng. 1.2. §èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n * §¨ng ký doanh nghiÖp Doanh nghiÖp t­ nh©n thùc hiÖn ®¨ng ký kinh doanh tõ khi cã LuËt c«ng ty vµ LuËt doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng rÊt nhanh. TÝnh chung thêi kú 1991-2000, sè doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh t¨ng b×nh qu©n lµ 96,24%/n¨m. Tõ 132 doanh nghiÖp n¨m 1991 ®Õn hÕt n¨m 1996 cã 30.897 doanh nghiÖp ®¨ng ký doanh nghiÖp. C¸c n¨m 1997-1999 sè l­îng doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh gi¶m. Tõ n¨m 2000 ®Õn nay khi LuËt doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn, sè l­îng doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh t¨ng rÊt nhanh. Sau 2 n¨m thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp ®Õn ngµy 31-12-2001 c¶ n­íc ®· cã 35-440 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký ho¹t ®éng. N¨m 2000 cã 14.400 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký b»ng 250% so víi n¨m 1999. N¨m 2001 cã 21.040 doanh nghiÖp míi ®¨ng ký b»ng 140% so víi n¨m 2000. NÕu tÝnh tõ khi LuËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc thi hµnh ®Õn th¸ng 4.2002 c¶ n­íc ®· cã trªn 41.000 doanh nghiÖp míi thµnh lËp. Nh­ vËy c¶ n­íc cã kho¶ng 97.900 doanh nghiÖp. B¶ng 1: Doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh tõ 1991 ®Õn hÕt 9 th¸ng ®Çu n¨m 2001 §¬n vÞ: doanh nghiÖp N¨m Tæng sè T¨ng sè n¨m tr­íc (%) Doanh nghiÖp t­ nh©n C«ng ty TNHH C«ng ty cæ phÇn C«ng ty hîp danh 1991 132 76 49 7 1992 7.241 3112,87 3.034 1.144 63 1993 7.183 84,22 5.516 2.256 41 1994 7.460 -5,52 5.493 1.943 24 1995 5.729 -23,21 3.731 1.864 34 1996 5.522 -3,91 3.679 1.801 42 1997 3.760 -17 2.617 1.117 26 1998 3.121 47,86 1.998 1.044 79 1999 4.615 212,84 2.038 2.361 216 2000 14.438 - 6.468 7.244 726 3 9 th¸ng 2001 9.946 - 4.589 4.912 445 - Tæng sè 39.239 25.835 1.703 3 Nguån: B¸o c¸o tæng hîp t×nh h×nh vµ ph­¬ng h­íng gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, Ban Kinh tÕ Trung ­¬ng, ngµy 26-11-2001. * VÒ sè doanh nghiÖp thùc tÕ ho¹t ®éng TÝnh ®Õn ngµy 31-12-2000, c¶ n­íc cã 56.834 doanh nghiÖp ®¨ng ký kinh doanh, nh­ng sè doanh nghiÖp thùc tÕ ho¹t ®éng lµ 29-548 doanh nghiÖp (51,99%), c¸c doanh nghiÖp ch­a ho¹t ®éng 9.581 doanh nghiÖp (16,85%), sè doanh nghiÖp gi¶i thÓ chuyÓn sang lo¹i h×nh thøc kh¸c 18.887 doanh nghiÖp (24,44%), doanh nghiÖp ch­a t×m thÊy lµ 3.818 doanh nghiÖp (6,72%). Sè l­îng doanh nghiÖp thùc tÕ ho¹t ®éng tËp trung cao ë ngµnh th­¬ng m¹i, dÞch vô: 17.506 doanh nghiÖp chiÕm 59,3%; c«ng nghiÖp 6.979 doanh nghiÖp chiÕm 23,6%; c¸c ngµnh kh¸c 5.034 doanh nghiÖp chiÕm 17,05% (sè liÖu ®Õn ngµy 31-12-2000) (xem b¶ng 2). B¶ng 2: Sè l­îng c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®ang ho¹t ®éng C¬ së kinh doanh §¬n vÞ N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001/1996 (%) Hé c¸ thÓ Hé 2.016.529 1.949.836 1981.306 1.981.306 2.054.178 145,61 Tû träng trong hé % 100 100 100 100 100 100 - C«ng nghiÖp hé 616.855 608.250 583.352 583.352 608.314 104,69 Tû träng trong hé % 30,6 31,2 29,4 29,4 29,6 - Th­¬ng m¹i, dÞch vô hé 1.102.619 1.022.385 1.058.385 1.058.542 1.088.606 100,61 Tû träng trong hé % 54,7 52,4 52,4 53,5 53,0 - C¸c ngµnh kh¸c hé 296.785 319.201 319.201 339.412 357.258 128,92 Tû träng trong hé % 14,7 16,4 16,4 17,1 17,4 Doanh nghiÖp cña t­ nh©n DN 20.272 21.032 21.032 20.578 22.767 145,61 Tû träng trong DN % 100 100 100 100 100 100 - C«ng nghiÖp DN 5.832 6.073 6.073 5.927 6.049 119,66 Tû träng trong DN % 30,6 31,2 31,2 29,4 29,6 - Th­¬ng m¹i DV DN 12.695 13.010 13.010 12.494 14.234 138,67 Tû träng trong DN % 54,7 52,5 52,5 53,5 53,1 - Ngµnh kh¸c DN 1.745 1.949 1.949 2.157 2.484 288,48 Tû träng trong DN % 14,7 16,3 17,1 17,3 17,9 2. Vèn ®Çu t­ cña kinh tÕ t­ nh©n 2.1. Vèn cña hé kinh doanh c¸ thÓ Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 2000 lµ 29.267 tû ®ång t¨ng 12,93% so víi n¨m 1999. Vèn ®Çu t­ cña hé kinh doanh c¸ thÓ n¨m 2000 chiÕm 81,54% trong tæng sè vèn ®Çu t­ cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ chiÕm 19,82% vèn ®Çu t­ x· héi. B¶ng 3: Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn toµn x· héi n¨m 1999-2000 §¬n vÞ: doanh nghiÖp TT ChØ tiªu §¬n vÞ N¨m 1999 N¨m 2000 T¨ng so 1 Tæng sè vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn x· héi Tû ®ång 131.171 147.633 12,5 2 Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n Tû ®ång 31.542 35.894 13,8 Trong tæng sè toµn x· héi % 24.05 24,31 - Doanh nghiÖp cña t­ nh©n Tû ®ång 5.628 6.627 17,7 + Tû träng trong toµn x· héi % 4,29 4,49 + Tû träng trong khu vùc t­ nh©n % 17,84 18,46 - Hé kinh doanh c¸ thÓ Tû ®ång 25.914 29.267 12,93 + Tû träng trong toµn x· héi % 19,76 19,82 + Tû träng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n % 82,16 81,54 Nguån: B¸o c¸o tæng hîp t×nh h×nh vµ ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, Ban Kinh tÕ Trung ­¬ng, ngµy 26-11-2001. Tæng vèn dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña hé kinh doanh c¸ thÓ lµ 63.668 tû ®ång, chiÕm 36,61% trong tæng sè vèn dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n (tÝnh ®Õn ngµy 31-12-2000). 2.2. Vèn cña doanh nghiÖp t­ nh©n. Vèn cña doanh nghiÖp t¨ng nhanh c¶ vÒ vèn ®¨ng ký kinh doanh, tæng vèn thùc tÕ sö dông vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn. Trong vèn ®¨ng ký cña c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp t­ nh©n, c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn tõ n¨m 1991 ®Õn hÕt th¸ng 9 - 2001 ®¹t 50.795, 142 tû ®ång; n¨m 2000 t¨ng 87,5 lÇn so víi n¨m 1991. Trong ®ã doanh nghiÖp t­ nh©n ®¨ng ký 11.470,175 tû ®ång chiÕm 22,58%; c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n ®¨ng ký 29.064,160 tû ®ång chiÕm 57, 22%; c«ng ty cæ phÇn ®¨ng ký 10.260,770 tû ®ång, chiÕm 20,20% (xem b¶ng 5). B¶ng 4: Vèn ®¨ng ký thµnh phÇn doanh nghiÖp qua c¸c n¨m. §¬n vÞ: TriÖu ®ång N¨m Tæng vèn ®¨ng ký Doanh nghiÖp t­ nh©n C«ng ty TNHH C«ng ty cæ phÇn C«ng ty hîp doanh 1991 158.155 24.095 52.560 81.500 - 1992 2.786.123 97.307 1.700.887 987.829 - 1993 4.288.556 1.375.187 2.304.943 608.426 - 1994 3.29.799 1.121.712 1.770.485 406.602 - 1995 3.070.176 953.985 1.916.507 199.684 - 1996 3.050.100 910.727 1.734.220 405.153 - 1997 2.548.098 701.667 1.563.862 282.569 - 1998 2769.731 652.858 1.479.724 637.149 - 1999 5.483.098 877.744 2.898.925 1.706.429 - 2000 13.831.465 2.813.544 7.985.190 3.032.731 - 9h/2001 9.510.841 1.941.349 5.656.857 1.912.635 - Tæng 50.795.142 11.470.175 29.064.160 10.260.770 - Nguån: B¸o c¸o tæng hîp t×nh h×nh vµ ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, ban kinh tÕ Trung ­¬ng, ngµy 26 - 11 -2001. TÝnh tõ khi cã luËt doanh nghiÖp ®Õn hÕt th¸ng 4 -2002 c¶ n­íc cã trªn 41.000 doanh nghiÖp míi thµnh lËp víi tæng sè vèn ®¨ng ký t­¬ng ®­¬ng 3,6 tû USD. Tæng vèn thùc tÕ sö dông cña doanh nghiÖp còng t¨ng nhanh. N¨m 2000 lµ 110.071 tû ®ång, t¨ng 38,46% so víi n¨m 1999; trong ®ã cña c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n t¨ng 40%, doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng 37,64%, c«ng ty cæ phÇn t¨ng 36,7% (xem b¶ng 6). N¨m 2000 khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· ®Çu t­ mau 20,3% cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ®· cæ phÇn ho¸. B¶ng 5: Tæng vèn thùc tÕ sö dông cña doanh nghiÖp §¬n vÞ: Tû ®ång TT Nguån vèn N¨m 1999 N¨m 2000 T¨ng so n¨m tr­íc % Tæng sè 79.493,2 110.71,9 38,46 1 Doanh nghiÖp t­ nh©n 11.828,2 16.281,1 37,64 2 C«ng ty TNHH 37.426,6 52.426,8 40 3 C«ng ty cæ phÇn 30.230,76 41.353,6 36,79 4 C«ng ty hîp doanh 7,3 10,3 41,09 Nguån: B¸o c¸o tæng hîp t×nh h×nh vµ ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, Ban Kinh tÕ Trung ­¬ng, ngµy 26 - 11 - 2001. Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng c¶ vÒ l­îng vèn vµ tû träng trong tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ cña toµn x· héi. Tæng vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp t¨ng tõ 5.628 tû ®ång n¨m 1999 lªn 6.627 tû ®ång n¨m 2000; t¨ng 17,7%; tû träng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng tõ 17,84% n¨m 1999 lªn 18,46% n¨m 2000; tû träng trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi tõ 4.29% n¨m 1999 lªn 4,49% n¨m 2000 (xem b¶ng 5). N¨m 2000, tæng sè vèn sö dông cña c¸c doanh nghiÖp. 3. VÒ lao ®éng cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. TÝnh tõ n¨m 1996 ®Õn nay sè lao ®éng lµm viÖc táng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n phi n«ng nghiÖp trong c¸c n¨m ®Òu t¨ng trõ n¨m 1997. So víi tæng sè lao ®éng toµn x· héi th× khu vùc nµy chiÕm tû lÖ kho¶ng 11% qua c¸c n¨m, riªng n¨m 2000 lµ 12% (xem b¶ng 6). N¨m 2000, lao ®éng táng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, kÓ c¶ khu vùc n«ng nghiÖp lµ 21.017.326 ng­êi, chiÕm 65,3% lao ®éng cã viÖc lµm th­êng xuyªn trong c¶ n­íc. Trong c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp, sè lao ®éng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n n¨m 2000 lµ 4.643.844 lao ®éng, t¨ng 20,12% so víi n¨m 1996; b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng 194.670 lao ®éng, t¨ng 4,75% n¨m. Trong 4 n¨m tõ 1997 ®Õn n¨m 2000 riªng khu vùc nµy thu hót thªm 997.019 lao ®éng, gÊp 6,6 lÇn so víi khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. TÝnh tõ n¨m 1996 ®Õn nay, lao ®éng trong c«ng nghiÖp t¨ng nhiÒu h¬n ngµnh th­¬ng m¹i, dÞch vô. N¨m 2000 so víi n¨m 1996 lao ®éng trong c«ng nghiÖp thªm ®­îc 363.442 ng­êi, t¨ng 20,68%; trong khi lao ®éng th­¬ng m¹i, dÞch vô thªm ®­îc 271.476 ng­êi. Lao ®éng c«ng nghiÖp ë doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng nhanh h¬n ë hé kinh doanh c¸ thÓ; n¨m 2000 so víi n¨m 1996, lao ®éng c«ng nghiÖp ë doanh nghiÖp t¨ng 114,02%;l lao ®éng c«ng nghiÖp ë hé kinh doanh c¸ thÓ chØ t¨ng ®­îc 6,4% (xem b¶ng 6). B¶ng 6: Lao ®éng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n TT ChØ tiªu §¬n vÞ N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 N¨m 1999 N¨m 2000 1 Tæng sè lao ®éng Ng­êi 3.865.163 3.66.825 3.816.942 4.097.455 4.643.844 Tû träng so víi tæng sè lao ®éng x· héi % 11,2 10,3 10,3 10,9 2.121.228 1.1 C«ng nghiÖp Ng­êi 1.757.786 1.655.862 1.623.971 1.786.509 45,68 TT trong khu vùc t­ nh©n % 45,48 45,16 42,54 43,61 1.7535.824 1.2 Th­¬ng m¹i, dÞch vô Ng­êi 1.592.574 1.451.751 1.517.821 1.598.356 37,38 C¸c ngµnh kh¸c % 41,2 559.212 39,77 39,00 786.792 1.3 TT trong khu vùc t­ nh©n Ng­êi 514.803 15,25 675.150 712.590 16,94 2 Lao ®éng trong doanh nghiÖp Ng­êi 354.328 396.705 17,69 17,39 841.787 2.1 C«ng nghiÖp Ng­êi 233.078 252.657 435.907 539.533 498.847 TT träng trong doanh nghiÖp % 65,78 63,85 273.819 322.496 59,26 2.2 Th­¬ng m¹i, dÞch vô Ng­êi 65,78 63,85 62,81 59,77 59,26 TT träng trong doanh nghiÖp % 17,03 20,22 62,81 59,77 22,75 2.3 C¸c ngµnh kh¸c Ng­êi 60.314 79.998 22,86 22,3 191.507 TT träng trong doanh nghiÖp % 17,03 20,22 99.618 120.317 22,75 3 Lao ®éng trong hé kinh doanh c¸ thÓ Ng­êi 3.510.835 3.271.120 3.381.035 3.557.922 3.802.057 3.1 C«ng nghiÖp Ng­êi 1.524.708 1.403.205 1.350.152 1.464.013 1.622.381 Tû träng trong hé % 43,43 42.9 39.93 41,15 42,67 3.2 Th­¬ng m¹i, dÞch vô Ng­êi 1.531.638 1.388.701 1.455.351 1.501.636 1.584.391 Tû träng trong hé % 43,63 42,45 43,04 42,21 41,67 3.3 C¸c ngµnh kh¸c Ng­êi 45.489 479.214 575.532 592.273 595.285 Tû träng trong hé % 12,94 14,65 17,03 16,64 15,66 Nguån: B¸o c¸o tæng hîp t×nh h×nh vµ ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, Ban Kinh tÕ Trung ­¬ng, ngµy 26-11-2001. 4. T¨ng tr­ëng s¶n xuÊt kinh doanh (GDP) khu vùc kinh tÕ t­ nh©n Tæng s¶n phÈm trong n­íc cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng tr­ëng liªn tôc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. N¨m 1996 GDP khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®¹t 68.518 tû ®ång, ®Õn n¨m 2000 lªn 86.929 tû ®ång, t¨ng b×nh qu©n 7%/n¨m. T­¬ng øng GDP cña hé kinh doanh c¸ thÓ tõ 52.169 tû ®ång n¨m 1996 lªn 66.142 tû ®ång n¨m 2000, t¨ng b×nh qu©n 7%/n¨m; cña doanh nghiÖp tõ 14.780 tû ®ång lªn 20.787 tû ®ång, t¨ng b×nh qu©n 7,1%/n¨m. Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n xÊp xØ tèc ®é t¨ng GDP toµn bé nÒn kinh tÕ (xem b¶ng). B¶ng 7: Tèc ®é t¨ng GDP cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n giai ®o¹n 1996-2000 ChØ tiªu §¬n vÞ N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 N¨m 1999 N¨m 2000 BQ 5 n¨m GDP toµn quèc Tû ®ång 213.833 231.264 244.596 256.272 273.582 T¨ng so n¨m tr­íc % 9,3 8,2 5,8 4,8 6,8 6,9 Khu vùc t­ nh©n Tû ®ång 65.518 74.167 78.775 81.455 86.826 T¨ng so n¨m tr­íc % 10,6 8,2 6,2 3,4 6,7 7,0 - Hé kinh doanh c¸ thÓ Tû ®ång 52.169 58.812 60.423 62.205 66.142 T¨ng so n¨m tr­íc % 10,6 8,9 6,4 2,9 6,3 7,0 - Doanh nghiÖp DN 16.349 17.355 18.352 19.250 20.787 T¨ng so n¨m tr­íc % 10,6 6,1 5,7 4,9 8,0 7,1 Nguån: B¸o c¸o tæng hîp t×nh h×nh vµ ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, Ban Kinh tÕ Trung ­¬ng, ngµy 26-11-2001. N¨m 2000 khuvùc kinh tÕ t­ nh©n chiÕm 42,3% GDP c¶ n­íc. Trong ®ã GDP khu vùc kinh tÕ t­ nh©n phi n«ng nghiÖp b»ng 63,6% GDP cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n vµ b»ng 26,87% GDP c¶ n­íc. Trong ngµnh n«ng nghiÖp, n¨m 2000 GDP cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n chiÕm 15,4% GDP toµn quèc vµ chiÕm 63,2% cña n«ng nghiÖp nãi chung. Trong ®ã kinh tÕ hé gia ®×nh chiÕm 98% GDP kinh tÕ t­ nh©n trong n«ng nghiÖp. II. Vai trß cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n thêi gian qua kh¬i dËy mét bé phËn tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Nguån tiÒm n¨ng nµy lµ trÝ tuÖ, kinh nghiÖm, kh¶ n¨ng kinh doanh, quan hÖ x· héi, tiÒn vèn, søc lao ®éng cña con ng­êi; tµi nguyªn, th«ng tin vµ c¸c nguån lùc kh¸c. Nh÷ng nguån lùc nµy chñ yÕu lµ trong n­íc, nh­ng còng cã mét sè kh«ng Ýt c¸ nh©n sö dông vèn cña gia ®×nh ë n­íc ngoµi göi vÒ. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· ®ãng gãp quan träng vµo t¨ng tr­ëng GDP, huy ®äng vèn trong x· héi, t¹o ®­îc nhiÒu viÖc lµm, c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng thu ng©n s¸ch cho nhµ n­íc, s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¸c ®éng tÝch cùc tíi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ, x· héi. 1. §ãng gãp vµo t¨ng tr­ëng cña tæng s¶n phÈm trong n­íc (GDP) Tæng s¶n phÈm cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n nh×n chung lµ t¨ng æn ®Þnh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. NhÞp ®é t¨ng tr­ëng n¨m 1997 lµ 12,89%, n¨m 1998 lµ 12,74%, n¨m 1999: 7,5%, n¨m 2000: 12,55% vµ chiÕm tû träng t­¬ng ®èi æn ®Þnh trong GDP, tuy n¨m 2000 cã gi¶m chót Ýt so víi n¨m 1996 (tõ 28,48 % n¨m 1996 cßn 26,7% n¨m 2000). Tû träng GDP cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n trong tæng GDP gi¶m ®i chót Ýt do sù tham gia vµ ®ãng gãp cu¶ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (FDI). B¶ng 8: §ãng gãp GDP cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ChØ tiªu §¬n vÞ N¨m 1996 N¨m 1997 N¨m 1998 N¨m 1999 N¨m 2000 Tæng GDP toµn quèc Tû ® 272.036 313.623 361.017 399.943 444.140 1. Khu vùc t­ nh©n - 77.481 87.475 98.625 106.029 119.337 % trong GDP toµn quèc % 28,48 27,89 27,32 26,51 26,87 2. Hé kinh doanh c¸ thÓ Tû ® 57.879 65.555 73.321 78.054 87.604 Tû träng hé trong GDP % 21,28 20,9 20,31 19,52 19,72 Tû träng hé trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n % 74,7 74,94 74,34 73,62 73,41 2.1. C«ng nghiÖp Tû ® 9.261 10.658 11.804 12.662 15.491 Tû träng trong hé - 16,00 16,25 26,1 16,22 17,68 2.2. Th­¬ng m¹i dÞch vô - 17.381 19.728 22.878 24.865 27.393 Tû träng trong hé % 30,03 30,09 31,2 31,86 31,27 2.3. C¸c ngµnh kh¸c Tû ® 31.237 35.169 38.639 40.527 44.720 Tû träng trong hé % 53,97 53,66 52,7 51,92 51,05 3. Doanh nghiÖp cña t­ nh©n tû® 19.602 21.920 25.304 27.975 31.733 Tû träng trong GDP % 7,21 6,99 7,01 6,99 7,14 Tû träng trong khu vùc t­ nh©n % 25,3 25,06 25,66 26,38 26,59 3.1. C«ng nghiÖp Tû ® 4.609 5.278 6.367 7.179 8.626 Tû träng trong doanh nghiÖp % 23,51 24,08 25,16 25,66 27,18 3.2. Th­¬ng m¹i dÞch vô Tû ® 7.565 8.564 10.238 11.203 12.397 Tû träng trong doanh nghiÖp % 38,59 39,07 40,46 40,05 39,07 3.3. C¸c ngµnh kh¸c Tû ® 7.428 8.078 8.699 9.593 10.710 Tû träng trong doanh nghiÖp % 37,9 36,85 34,38 34,29 33,75 Nguån: B¸o c¸o tæng hîp t×nh h×nh vµ ph­¬ng h­íng, gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, Ban Kinh tÕ Trung ­¬ng, ngµy 26-11-2001. 2. §ãng gãp vµ huy ®éng c¸c nguån vèn trong x· héi, nép ng©n s¸ch cho nhµ n­íc Trong 10 n¨m gÇn ®©y, vèn ®Çu t­ cña khu vùc t­ nh©n t¨ng nhanh, chiÕm tû lÖ cao trong tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. N¨m 1999 tæng vèn ®Çu t­ khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®¹t 31.542 tû ®ång chiÕm 24,05%; n¨m 2000 ®¹t 35.894 tû ®ång, t¨ng 13,8% so víi n¨m 1999, chiÕm 24,31% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. N¨m 2000 vèn ®Çu t­ cña hé kinh doanh c¸ thÓ ®¹t 29.267 tû ®ßng, chiÕm 19,82% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi; vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®¹t 6.627 tû ®ång, chiÕm 4,49% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Tæng vèn sö dông thùc tÕ cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng nhanh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n n¨m 1999 lµ 79.493 tû ®ång, n¨m 2000 lµ 110.071 tû ®ång, t¨ng 38,5% (ch­a cã sè liÖu x¸c ®Þnh nguån vèn cña hé kinh doanh c¸ thÓ). C¸c ®Þa ph­¬ng t¨ng m¹nh vèn sö dông thùc tÕ cña doanh nghiÖp lµ Hµ Néi tõ 10.164 tû ®ång (n¨m 1999) t¨ng lªn 16.573 tû ®ång (n¨m 2000), t¨ng 63,05%; t­¬ng øng ë thµnh phè Hå ChÝ Minh tõ 36.954 tû ®ång t¨ng lªn 52.353 tû ®ång, t¨ng 41,67%. §ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ngµy cµng t¨ng. N¨m 2000 nép ®­îc 5.900 tû ®ång, ­íc tÝnh chiÕm 7,3% tæng thu ng©n s¸ch, t¨ng 12,5% so víi n¨m 1999; n¨m 2001 dù kiÕn nép 6.370 tû ®ång, t¨ng 7,96%. 3. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¹o viÖc lµm vµ gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo Thêi ®iÓm 31-12-2000 sè l­îng lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ 4.643.844 ng­êi chiÕm 12% tæng sè lao ®éng x· héi, b»ng 1,36 lÇn tæng sè viÖc lµm trong khu vùc kinh tÕ nhµ n­íc. Lao ®éng cña hé kinh doanh c¸ thÓ lµ 3.802.057 ng­êi, cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n lµ 841.787 ng­êi. Trong 5 n¨m 1996 -2000 lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n t¨ng thªm 778.681 ng­êi (t¨ng 20,4%). Trong ®ã sè lao ®éng táng c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n t¨ng thªm 487.4259 ng­êi ( t¨ng 137,57%); sè lao ®éng ë hé kinh doanh c¸ thÓ t¨mg thªm 292.222 ng­êi (t¨ng 8,92%). Sè lao ®éng qua thùc tÕ kh¶o s¸t ë hé kinh doanh c¸c thÓ lín h¬n nhiÒu so víi sè ®¨ng ký v× nhiÒu hé gia ®×nh chñ yÕu sö dông lao ®éng trong dßng hä, lao ®éng mang tÝnh thêi vô vµ lao ®éng n«ng nhµn kh«ng thÓ hiÖn trong b¸o c¸o thèng kª. ViÖc t¹o ra nhiÒu chç lµm viÖc míi ®· gãp phÇn thu hót nhiÒu lao ®éng táng x· héi, nhÊt lµ sè ng­êi trÎ tuæi hµng n¨m ®Õn tuæi lao ®éng ch­a cã viÖc lµm, gi¶i quyÕt sè d«i d­ tõ c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp nhµ n­íc do tinh gi¶n biªn chÕ vµ gi¶i thÓ. 4. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ ®æi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ - x· héi, thóc ®Èy chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n ®· ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi thóc ®Èy hoµn thiÖn thÓ chÕ kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §· xuÊt hiÖn nhiÒu doanh nh©n kinh doanh thµnh ®¹t, ®­a doanh nghiÖp cña m×nh ph¸t triÓn, c¶i thiÖn ®­îc ®êi sèng ng­êi lao ®éng, ®ãng gãp ngµy cµng nhiÒu cho x· héi, ®­îc x· héi t«n vinh. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n gãp phÇn thu hót ®­îc ngµy cµng nhiÒu lao ®éng ë n«ng th«n vµo c¸c ngµnh phi n«ng nghiÖp, nhÊt lµ c«ng nghiÖp ®· gióp chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ tõng ®Þa ph­¬ng, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Êt n­íc. Tr×nh ®é s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ngµy cµng tiÕn bé h¬n, sè l­îng hµng ho¸ tham gia xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng. NhiÒu s¶n phÈm cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®­îc xuÊt khÈu uû th¸c qua doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cßn tham gia nhiÒu c«ng ®o¹n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu. XuÊt khÈu trùc tiÕp cña khu vùac kinh tÕ t­ nh©n ®Õn nay ®· t¨ng kh¸, 9 th¸ng ®Çu n¨m 2001 ®¹t 2.189.330.000 USD, trong ®ã c¸c c«ng ty cæ phÇn ®¹t 361.759.990 USD, c«ng ty t­ nh©n ®¹t 211.900.000 USD (sè liÖu cña tæng côc H¶i quan). III. Nh÷ng khã kh¨n, h¹n chÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh khu vùc kinh tÕ t­ nh©n 1. Khã kh¨n vÒ vèn, h¹n chÕ vÒ tÝn dông C¸c hé kinh doanh c¸ thÓ vµ doanh nghiÖp t­ nh©n nãi chung ®Òu rÊt thiÕu vèn s¶n xuÊt. §Õn cuèi n¨m 2000 vèn ®¨ng ký kinh doanh khi míi thµnh lËp cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n b×nh qu©n chØ trªn d­íi 1 tû ®ång. Sè vèn ho¹t ®éng kinh doanh b×nh qu©n lµ 3,8 tû ®ång mét doanh nghiÖp. Theo b¸o c¸o cña c¸c ®Þa ph­¬ng ®Òu cho r»ng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n thiÕu vèn ph¶i ®i vay ë thÞ tr­êng kh«ng chÝnh thøc víi l·i suÊt cao vµ thêi h¹n ng¾n, rÊt khã tiÕp cËn víi c¸c nguån vèn tÝn dông cña c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, nhÊt lµ nguån vèn ­u ®·i cña Nhµ n­íc. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n cßn non trÎ, nªn tµi s¶n s½n cã cßn Ýt, kh«ng ®ñ thÕ chÊp cho c¸c kho¶n vay mµ kh«ng cÇn thÕ chÊp; nhiÒu doanh nghiÖp t­ nh©n ch­a biÕt lËp dù ¸n ®Çu t­, h¬n n÷a th­êng bÞ c¸c tæ chøc tÝn dông cho lµ c¸c kh¸ch hµng nhá, víi kiÓu ho¹t ®éng t¹m thêi, cã thÓ kh«ng b¸o c¸o ®óng t×nh h×nh kinh doanh, dù ¸n th­êng kh«ng cã tÝnh kh¶ thi cao, khã gi¸m s¸t ®Çu t­, chi phÝ giao dÞch cao. Tæng d­ nî cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n (phi n«ng nghiÖp) chiÕm 23,9% tæng d­ nî chung cña ng©n hµng n¨m 2000 vµ 22,6% trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001. Tû lÖ nî xÊu khu vùc kinh tÕ t­ nh©n nh×n chung cã gi¶m 22,8% n¨m 2000 xuèng 18,9% trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001. Nh­ng tû lÖ nµy vÉn cao h¬n tû lÖ chung cña ng©n hµng vµ chiÕm tû träng lín trªn tæng sè nî xÊu cña ng©n hµng lµ 50,8% n¨m 2000 vµ 43,3% trong 6 th¸ng ®Çu n¨m 2001. 2. Khã kh¨n vÒ ®Êt ®ai, mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®­îc thµnh lËp vµ ph¸t triÓn tõ khi cã chñ tr­¬ng ®æi míi, vµ t¨ng nhanh sau khi LuËt doanh nghiÖp cã hiÖu lùc thi hµnh. Nhµ n­íc ®· tiÕn hµnh giao quyÒn sö dông ®Êt theo LuËt ®Êt ®ai, do ®ã vÒ c¬ b¶n kh«ng cßn "®Êt v« chñ"; do c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ra ®êi muén, kh«ng cßn ®­îc Nhµ n­íc ­u ®·i vÒ ®Êt nh­ tr­íc, chÝnh v× vËy thiÕu mÆt b»ng kinh doanh ®ang lµ trë ng¹i lín ®èi víi c¸c c¬ së kinh doanh. NhiÒu doanh nghiÖp t­ nh©n ph¶i sö dông nhµ ë, ®Êt ë cña gia ®×nh trong khu d©n c­ lµm n¬i s¶n xuÊt, kinh doanh nªn chËt hÑp, g©y « nhiÔm m«i tr­êng, ¶nh h­ëng tíi sinh ho¹t cña d©n c­ trong khu vùc, g©y ra nh÷ng khiÕu kiÖn; khã më réng s¶n xuÊt kinh doanh . 3. Khã kh¨n vÒ m«i tr­êng ph¸p lý, t©m lý x· héi 3.1. VÒ m«i tr­êng ph¸p lý - Trë ng¹i lín ®èi víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ m«i tr­êng ph¸p lý ch­a ®ång bé, ch­a hoµn thiÖn, cßn nhiÒu quy ®Þnh ch­a ®Çy ®ñ, ch­a râ rµng, dÉn tíi t×nh tr¹ng c¸c c¬ quan thõa hµnh vµ c¸c doanh nghiÖp lóng tóng trong viÖc chÊp hµnh ph¸p luËt. Mét sè bé, ngµnh cßn chËm ban hµnh v¨n b¶n h­íng dÉn (nh­ c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh cã ®iÒu kiÖn trong tæng thÓ ®Þnh h­íng quy ho¹ch, quy ®Þnh cô thÓ vÒ vèn ph¸p ®Þnh cña mét sè ngµnh nghÒ…) ®· g©y khã kh¨n cho viÖc ®¨ng ký vµ ho¹t ®éng cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. MÆc dï c¸c c¬ quan nhµ n­íc ®· t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó doanh nghiÖp ®­îc tham gia ®ãng gãp ý kiÕn vµo nhiÒu v¨n b¶n, chÝnh s¸ch kh¸c nhau, song nh×n chung kÕt qu¶ cßn h¹n chÕ, míi dõng l¹i ë møc tham kh¶o cã giíi h¹n, ch­a thµnh quy chÕ; mét sè ý kiÕn, ®Ò xuÊt cña doanh nghiÖp ch­a ®­îc tiÕp thu, nhiÒu khã kh¨n cho doanh nghiÖp ch­a ®­îc gi¶i quyÕt mét c¸ch c¬ b¶n, triÖt ®Ó (vÝ dô: vÒ quy ®Þnh tÝn dông ­u ®·i, vay ng©n hµng, söa ®æi LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng…) 3.2. VÒ m«i tr­êng t©m lý x· héi M«i tr­êng t©m lý x· héi cã ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. Thùc tÕ ®ang næi lªn mät sè vÊn ®Ò bøc xóc. - Trong x· héi cßn cã phÇn ®Þnh kiÕn ®èi víi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n, ch­a nh×n nhËn ®óng vai trß nhµ kinh doanh t­ nh©n trong x· héi. Do vËy cßn cã t©m lý e ng¹i, dÌ dÆt, sî chÖch h­íng x· héi chñ nghÜa, kh«ng muèn thóc ®Èy khu vùc nµy ph¸t triÓn nhanh. - Cßn tån t¹i c¸ch nh×n nhËn cho lµ ch­a b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ khi thùc hiÖn chñ tr­¬ng kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o, cïng víi kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. 4. Khã kh¨n cña b¶n th©n khu vùc kinh tÕ t­ nh©n Nh×n chung, khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc duy tr× hiÖ qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh trong viÖc duy tr× hiÖu qu¶ s¶n xuÊt, kinh doanh trong kho¶ng thêi gian dµi vµ ®¶m b¶o søc c¹nh tranh cÇn thiÕt, nhÊt lµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, do: - Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cña ta míi ë tr×nh ®é thÊp cña sù ph¸t triÓn, tæ chøc theo h×nh thøc kinh tÕ hé gia ®×nh c¸ thÓ cßn chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè, h×nh thøc doanh nghiÖp cña t­ nh©n tuy ®· ph¸t triÓn m¹nh trong thêi gian gÇn ®©y nh­ng vÉn cßn ë quy m« nhá lµ chñ yÕu. - Kh¶ n¨ng tÝch tô vèn còng nh­ huy ®éng nguån vèn x· héi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh cßn thÊp, tr×nh ®é c«ng nghÖ thÊp. - Tr×nh ®é vµ kü n¨ng qu¶n lý cßn yÕu, kh«ng thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng cã tay nghÒ cao ®­îc ®µo t¹o c¬ b¶n. - B¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hÇu hÕt míi tho¸t th©n tõ c¬ chÕ bao cÊp, nªn cßn chÞu ¶nh h­ëng cña t­ t­ëng mong chê sù gióp ®ì, che chë cña Nhµ n­íc. PhÇn III TiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n I. X©y dùng vµ thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch, hç trî kinh tÕ t­ nh©n 1. ChÝnh s¸ch tÝn dông ®Çu t­ Nh÷ng n¨m gÇn ®©y hÖ thèng ng©n hµng ®· cã nh÷ng h×nh thøc tÝn dông ®a d¹ng vµ cã c¹nh tranh h¬n nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch cho vay b×nh ®¼ng kh«ng ph©n biÖt h×nh thøc kinh tÕ nhµ n­íc hay kinh tÕ t­ nh©n. Nhµ n­íc còng dµnh mét kho¶ng vèn ®¸ng kÓ, th«ng qua Quü hç trî ph¸t triÓn (kÕ ho¹ch n¨m 2001 lµ 23.800 tû ®ång) ®Ó vay trung h¹n vµ dµi h¹n víi l·i suÊt ­u ®·i, hç trî l·i suÊt sau ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­ t¹i c¸c ®Þa bµn khã kh¨n, hoÆc theo c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ lín cña ChÝnh phñ, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ. NghÞ ®Þnh 05/N§-CP vÒ viÖc bæ sung mét sè gi¶i ph¸p ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch kinh tÕ - x· héi n¨m 2001 ®· th¸o gì ®­îc mét phÇn khã kh¨n, v­íng m¾c vÒ thñ tôc ®Çu t­ cho khu vùc kinh tÕ t­ nh©n. Tuy nhiªn trong khu vùc nµy vÉn cßn nhiÒu khã kh¨n trong viÖc tiÕp cËn nguån vèn vay tõ c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ Quü hç trî ph¸t triÓn. 2. ChÝnh s¸ch mÆt b»ng, ®Êt ®ai cho kinh tÕ t­ nh©n LuËt ®Êt ®ai (söa ®æi) n¨m 1998 ®· thÓ hiÖn chÝnh s¸ch cÊp ®Êt æn ®Þnh, l© dµi cho c¸c hé gia ®×nh, c¸ nh©n, tæ chøc, yªu cÇu tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n, gia ®×nh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ muèn sö dông ®Êt ®ai ®­îc cÊp ®Ó kinh doanh ph¶i chuyÓn sang h×nh thøc thuª ®Êt. Sau khi LuËt ®Êt ®ai (söa ®æi) n¨m 1998 ®­îc Quèc héi th«ng qua vµ ®­a vµo thùc hiÖn, ChÝnh phñ ®· ban hµnh mét sè nghÞ ®Þnh, mét sè ngµnh cã th«ng t­ h­íng dÉn thi hµnh. Cïng víi v¨n b¶n luËt, c¸c NghÞ ®Þnh 17/1999/N§-CP, ngµy 29-3-1999; NghÞ ®Þnh 79/2001/N§-CP, ngµy 1-11-2001 söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña NghÞ ®Þnh 17-1999/N§-CP lµ c¬ së ph¸p lý thùc hiÖn viÖc chuyÓn ®æi, chuyÓn nh­îng, cho thuª, cho thuª l¹i, thõa kÕ quyÒn sö dông ®Êt vµ thÕ chÊp, gãp vèn b»ng gi¸ trÞ quyÒn sö dông ®Êt. LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t­ trong n­íc quy ®Þnh viÖc miÔn gi¶m ®¸ng kÓ tiÒn thuª ®Êt, ®Æc biÖt ®èi víi vïng s©u, vïng xa, vïng khã kh¨n. 3. ChÝnh s¸ch vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ Nhµ n­íc cã mét sè v¨n b¶n t¹o khung ph¸p lý chung vÒ chÝnh khoa häc, c«ng nghÖ vµ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp chung cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, ®· hç trî, khuyÕn khÝch thóc ®Èy viÖc ¸p dông khoa häc - kü thuËt, chuyÓn giao c«ng nghÖ míi nh»m thay thÕ c«ng nghÖ cò, n©ng cao tr×nh ®é c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®­îc nh÷ng s¶n phÈm chÊt l­îng ngµy cµng cao h¬n, mÉu m· ®a d¹ng, t¨ng ®­îc n¨ng suÊt lao ®éng, kh¶ n¨ng c¹nh tranh… ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ t¨ng ®­îc hµng xuÊt khÈu . NghÞ ®Þnh 45/1998/N§-CP quy ®Þnh cô thÓ vÒ chuyÓn giao c«ng nghÖ, khuyÕn khÝch chuyÓn giao kÕt qu¶ nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ míi. Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i tr­êng tr­íc ®©y ®· ban hµnh c¸c v¨n b¶n yªu cÇu m¸y mãc vµ trang thiÕt bÞ cò nhËp khÈu ph¶i cßn 80% gi¸ trÞ sö dông trë lªn, møc ®é sö dông nguyªn liÖu vµ n¨ng l­îng kh«ng v­ît qu¸ 10% møc ®é sö dông cña m¸y mãc vµ trang thiÕt bÞ míi t­¬ng tù vµ ph¶i ®¸p øng yªu cÇu vÒ m«i tr­êng. 4. ChÝnh s¸ch thuÕ, tµi chÝnh, kÕ to¸n, kiÓm to¸n 4.1. ChÝnh s¸ch thuÕ C¸c chÝnh s¸ch thuÕ dÇn ®­îc ban hµnh vµ ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc. Tuy cßn mét sè h¹n chÕ nh­ng nh÷ng chÝnh s¸ch thuÕ doanh thu, thuÕ lîi tøc, thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu… b­íc ®Çu ®· xo¸ bá ®­îc sù c¸ch biÖt gi÷a kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ nhµ n­íc vµ hîp t¸c x·. Tõ n¨m 1999 viÖc ¸p dông LuËt ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp vµ tiÕp tôc hoµn thiÖn c¸c lo¹i thuÕ kh¸c lµm cho chÝnh s¸ch thuÕ ®· thÓ hiÖn râ sù c«ng b»ng, b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, kh¾c phôc dÇn sù chång chÐo vÒ thuÕ, chÝnh s¸ch thuÕ ®· khuyÕn khÝch ®Çu t­, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. 4.2. C¸c quy ®Þnh vÒ tµi chÝnh, kÕ to¸n, kiÓm to¸n. VÒ chÕ ®é tµi chÝnh: HiÖn nay, Nhµ n­íc ch­a cã quy ®Þnh riªng vÒ chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp t­ nh©n. Trong thùc tÕ c¸c c¬ quan nhµ n­íc ph¶i vËn dông c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó ¸p dông qu¶n lý, thanh tra, kiÓm tra tµi chÝnh ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cña t­ nh©n. §©y lµ vÊn ®Ò g©y t©m lý kh«ng tèt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp v× nh­ vËy ®· cã sù can thiÖp kh«ng ®óng b¶n chÊt së h÷u cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc vµo doanh nghiÖp t­ nh©n. VÒ chÕ ®é kÕ to¸n: Ngµy 23-12-1996 Bé Tµi chÝnh ®· ban hµnh chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp võa vµ nhá kÌm theo QuyÕt ®Þnh 1177/TC-C§KT t­¬ng ®èi ®¬n gi¶n h¬n so víi chÕ ®é kÕ to¸n ¸p dông thèng nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp c¶ n­íc theo quyÕt ®Þnh 1141/TC-C§KT, ngµy 1-11-1995 vµ sau ®ã thay thÕ b»ng QuyÕt ®Þnh sè 167/2000/Q§-BTC, ngµy 25-10-2000, t¹o c¬ së ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, nép b¸o c¸o tµi chÝnh. ChÕ ®é kÕ to¸n ®· gãp phÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh khu vùc nµy. Tuy nhiªn, chÕ ®é kÕ to¸n nµy còng béc lé mét sè h¹n chÕ nh­: ch­a t¸ch ®­îc c¸c lo¹i vèn ng¾n h¹n vµ dµi h¹n; c¸c quy ®Þnh vÒ chÕ ®é kÕ to¸n ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cung cÊp th«ng tin cho tÝnh to¸n vµ x¸c ®Þnh nghÜa vô thuÕ; ch­a thËt phï hîp víi quy m« vµ n¨ng lùc cña doanh nghiÖp nªn cã nhiÒu khã kh¨n trong viÖc thùc hiÖn; mét sè chØ tiªu qu¸ chi tiÕt nh»m môc ®Ých phôc vô qu¶n lý nhµ n­íc h¬n lµ phôc vô doanh nghiÖp. 5. ChÝnh s¸ch vÒ ®µo t¹o, tiÒn l­¬ng, b¶o hiÓm x· héi 5.1. §µo t¹o nghÒ cho lao ®éng khu vùc kinh tÕ t­ nh©n Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c c¬ së d¹y nghÒ d©n lËp, t­ thôc, cô thÓ ®­îc quy ®Þnh t¹i NghÞ ®Þnh 73/1999/N§-CP, ngµy 19-8-1999 cña ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch x· héi ho¸ ®èi víi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc gi¸o dôc, v¨n ho¸, thÓ thao. Tuy nhiªn viÖc ®µo t¹o vÉn ch­a ®¸p øng ®­îc yªu cÇu lao ®éng cã tay nghÒ, cã kü thuËt cña c¸c doanh nghiÖp. §èi víi c¸c t×nh miÒn nói, vïng s©u, vïng xa tû lÖ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o rÊt thÊp, phÇn lín lµ lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o. 5.2. ChÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng Theo quy ®Þnh cña Bé luËt Lao ®éng vµ Bé luËt D©n sù, chÕ ®é tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc trong khu vùc kinh tÕ t­ nh©n thùc hiÖn trªn nguyªn t¾c tho¶ thuËn trong hîp ®ång lao ®éng vµ ®­îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. Møc l­¬ng ng­êi lao ®éng ®­îc tr¶ kh«ng thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc quy ®Þnh. Doanh nghiÖp t­ nh©n tham kh¶o thang b¶ng l­¬ng do ChÝnh phñ quy ®Þnh (theo NghÞ ®Þnh 26/C¥), ®Ó x©y dùng hÖ thèng thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng cña doanh nghiÖp m×nh trªn c¬ së tu©n thñ c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng vµ tho¶ thuËn víi ng­êi lao ®éng. C¸c doanh nghiÖp ®¨ng ký thang l­¬ng, b¶ng l­¬ng víi c¬ quan lao ®éng ë ®Þa ph­¬ng ®Ó lµm c¬ së tÝnh chÕ ®é b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ vµ chi phÝ tiÒn l­¬ng (tÝnh thuÕ thu nhËp). 5.3. ChÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi Theo Bé luËt Lao ®éng n¨m 1995: Lo¹i h×nh b¶o hiÓm x· héi ®­îc ¸p dông b¾t buéc ®èi víi nh÷ng doanh nghiÖp sö dông 10 lao ®éng trë lªn, cho nªn nh÷ng doanh nghiÖp cã d­íi 10 lao ®éng vµ c¸c hé kinh doanh c¸ thÓ kh«ng ®­îc tham gia. NhiÒu doanh nghiÖp lîi dông quy ®Þnh nµy ®Ó trèn tr¸nh tr¸ch nhiÖm cña ng­êi sö dông lao ®éng trong viÖc ®ãng b¶o hiÓm cho ng­êi lao ®éng nh­: ký hîp ®ång lao ®éng ng¾n h¹n d­íi 3 th¸ng víi ng­êi lao ®éng; hoÆc chØ hîp ®ång miÖng; hay chØ ®¨ng ký lao ®éng d­íi 10 ng­êi ®Ó kh«ng ph¶i ®ãng b¶o hiÓm x· héi. ViÖc quy ®Þnh mét tû lÖ ®ãng cè ®Þnh, thêi gian ®ãng vµ ®ãng ®Õn tuæi vÒ h­u, ng­êi lao ®éng míi ®­îc h­ëng chÕ ®é h­u trÝ (®· ®ãng b¶o hiÓm 20 n¨m trë lªn, nam ®ñ 60 tuæi, n÷ 55 tuæi) ch­a hÊp dÉn ng­êi lao ®éng tham gia ®ãng b¶o hiÓm x· héi. 6. ChÝnh s¸ch th«ng tin, tiÕp cËn thÞ tr­êng Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu cè g¾ng trong viÖc ®¸p øng th«ng tin cho doanh nghiÖp vÒ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch vµ t×nh h×nh thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp ®­îc quyÒn tiÕp cËn thÞ tr­êng, kÓ c¶ viÖc ra n­íc ngoµi ®Ó qu¶ng b¸, tiÕp thÞ. §èi víi lÜnh vùc thÞ tr­êng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®ang gÆp khã kh¨n vÒ kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin vÒ chÝnh s¸ch xuÊt khÈu, th«ng tin thÞ tr­êng, tiÕp cËn thÞ tr­êng so víi doanh nghiÖp nhµ n­íc. VÒ xóc tiÕn th­¬ng m¹i, c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n cßn gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n nh­ Ýt ®­îc tham gia vµo c¸c ®oµn doanh nghiÖp ra n­íc ngoµi, kh«ng cã ®iÒu kiÖn ®Ó giíi thiÖu, triÓn l·m vµ qu¶ng c¸o s¶n phÈm ®Ó xuÊt khÈu, thiÕu kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm th­¬ng m¹i quèc tÕ, thiÕu th«ng tin toµn diÖn vÒ thÞ tr­êng, mÆt hµng vµ ®èi thñ c¹nh tranh. II. C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n 1. T¹o m«i tr­êng thuËn lîi vÒ thÓ chÕ vµ t©m lý x· héi cho ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n - Söa ®æi, bæ sung LuËt doanh nghiÖp vµ mét sè quy ®Þnh ch­a thèng nhÊt gi÷a c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt ®· ban hµnh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn kinh tÕ t­ nh©n, theo h­íng xo¸ bá ph©n biÖt ®èi xña gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ; ®¶m b¶o thÓ hiÖn ®ång bé, nhÊt qu¸n c¸c quan ®iÓm cña §¶ng vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n, tÝnh cô thÓ, minh b¹ch vµ æn ®Þnh cña ph¸p luËt; tiÕp tôc th¸o gì c¸c khã kh¨n, v­íng m¾c trong luËt ph¸p, thñ tôc hµnh chÝnh. - Quy ®Þnh râ nh÷ng ngµnh nghÒ, lÜnh vùc kinh tÕ t­ nh©n kh«ng ®­îc phÐp kinh doanh hoÆc kinh doanh cã ®iÒu kiÖn; khi thay ®æi c¸c quyÕt ®Þnh cÇn cã thêi gian chuyÓn tiÕp vµ chÝnh s¸ch bæ sung ®Ó doanh nghiÖp thÝch øng, gi¶m thiÓu thiÖt h¹i cho ng­êi kinh doanh. X¸c ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc trong ®¨ng ký kinh doanh vµ qu¶n lý ho¹t ®éng cña kinh tÕ t­ nh©n. 2. Söa ®æi, bæ sung mét sè c¬ chÕ, chÝnh s¸ch Söa ®æi, bæ sung mét sè c¬ chÕ, b¶o ®¶m sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vÒ c¬ héi vµ kh¶ n¨ng lùc chän c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn; tiÕp tôc th¸o gì nh÷ng khã kh¨n, v­íng m¾c, söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh ch­a phï hîp víi quy m« vµ tr×nh ®é kinh doanh ®Ó kinh tÕ t­ nh©n cã ®iÒu kiÖn thô h­ëng nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i cña Nhµ n­íc ®èi víi c¸c ngµnh, vïng, c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô cÇn ­u tiªn hoÆc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ; chó träng t¹o ®iÒu kiÖn hç trî nh÷ng doanh nghiÖp nhá vµ võa. 2.1. ChÝnh s¸ch ®Êt ®ai Söa ®æi bæ sung LuËt §Êt ®ai theo h­íng: - §Êt ë cña t­ nh©n ®· ®­îc cÊp quyÒn sö dông ®Êt, ®Êt ®ang ®­îc t­ nh©n dïng lµm mÆt b»ng s¶n xuÊt, kinh doanh do ®­îc chuyÓn nh­îng l¹i mét c¸ch hîp ph¸p quyÒn sö dông hoÆc ®­îc Nhµ n­íc giao ®· nép tiÒn sö dông ®Êt theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, th× t­ nh©n ®ã ®­îc tiÕp tôc sö dông mµ kh«ng ph¶i nép thªm tiÒn thuª ®Êt cho Nhµ n­íc khi dïng ®Êt nµy vµo s¶n xuÊt kinh doanh. - Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch x©y dùng nh÷ng khu c«ng nghiÖp víi c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt, cã gi¸ phï hîp ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp, trong ®ã cã kinh tÕ t­ nh©n, thuª lµm mÆt b»ng s¶n xuÊt kinh doanh. - Cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch m¹nh mÏ viÖc sö dông ®Êt ë c¸c vïng cßn nhiÒu ®Êt ch­a ®­îc sö dông, ®Êt trèng ®åi nói träc. 2.2. ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông Thùc hiÖn chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tÝn dông ®èi víi kinh tÕ t­ nh©n b×nh ®¼ng víi doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. B¶o ®¶m ®Ó kinh tÕ t­ nh©n tiÕp cËn vµ ®­îc h­ëng c¸c ­u ®·i cña Nhµ n­íc cho kinh tÕ hé, doanh nghiÖp nhá vµ võa, cho ®Çu t­ theo c¸c môc tiªu ®­îc Nhµ n­íc khuyÕn khÝch. Nhµ n­íc hç trî vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng chung (giao th«ng, ®iÖn, n­íc, th«ng tin liªn l¹c…) t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kinh tÕ t­ nh©n ph¸t triÓn. Sím ban hµnh quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ c¬ chÕ tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp nhá vµ võa, trong ®ã doanh nghiÖp t­ nh©n. TiÕp tôc ®æi míi chÕ ®é kª khai vµ nép thuÕ phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña c¸c hé kinh doanh, doanh nghiÖp nhá vµ võa, võa t¹o thuËn lîi cho ng­êi kinh doanh, võa chèng thÊt thu thuÕ. 2.3. ChÝnh s¸ch lao ®éng tiÒn l­¬ng Kinh tÕ t­ nh©n ph¶i thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh cña Bé luËt Lao ®éng vÒ viÖc ký hîp ®ång lao ®éng, tiÒn l­¬ng, tiÒn c«ng, thêi gian lµm viÖc, b¶o ®¶m c¸c ®iÒu kiÖn vÒ vÖ sinh an toµn lao ®éng… bæ sung chÕ tµi cÇn thiÕt ®Ó xö lý vi ph¹m. Sím ban hµnh ®ång bé c¸c quy ®Þnh vÒ b¶o hiÓm x· héi ®Ó ng­êi lao ®éng trong hé kinh doanh c¸ hÓ vµ doanh nghiÖp cña t­ nh©n ®Òu ®­îc tham gia. TiÕn tíi h×nh thµnh ®a d¹ng vÒ m« h×nh tæ chøc thùc hiÖn chÝnh s¸ch b¶o hiÓm x· héi phï hîp víi tõng nhãm ®èi t­îng cã nhiÒu møc ®ãng, møc h­ëng kh¸c nhau. 2.4. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng nghÖ Nhµ n­íc trî gióp ®µo t¹o, båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é hiÓu biÕt ®­êng lèi, chñ tr­¬ng cña §¶ng, chÝnh s¸ch, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc, tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt, n¨ng lùc kinh doanh cho chñ doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. §èi víi chñ doanh nghiÖp cÇn quan t©m båi d­ìng, gi¸o dôc ph¸t huy tinh thÇn yªu n­íc vµ tr¸ch nhiÖm tr­íc céng ®ång x· héi, cã ®¹o ®øc kinh doanh, t«n träng ch÷ tÝn, tù gi¸c chÊp hµnh chÝnh s¸ch cña §¶ng, ph¸p luËt cña Nhµ n­íc, ch¨m lo ®êi sèng vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng t¹i doanh nghiÖp. Ph¸t triÓn c¸c trung t©m d¹y nghÒ cña Nhµ n­íc ®Æt biÖt lµ ë khu vùc n«ng th«n, miÒn nói; khuyÕn khÝch, hç trî c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n trong, ngoµi n­íc më c¸c c¬ së ®µo t¹o, båi d­ìng qu¶n lý, c¸n bé kü thuËt cho doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, trong ®ã cã kinh tÕ t­ nh©n vµ d¹y nghÒ cho ng­êi lao ®éng. 2.5. ChÝnh s¸ch hç trî vÒ th«ng tin, xóc tiÕn th­¬ng m¹i Cã c¬ chÕ vµ ph­¬ng tiÖn ®¶m b¶o cho khuvùc kinh tÕ t­ nh©n nhËn ®­îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ luËt ph¸p, chÝnh s¸ch, quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt n­íc, cña ngµnh, c¸c vïng; c¸c t«ng tin dù b¸o trung h¹n, dµi h¹n vÒ c¸c ngµnh, c¸c s¶n phÈm ë trong n­íc vµ trªn thÕ giíi; c¸c dù ¸n ph¸t triÓn cã nguån vèn tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc vµ c¸c nguån vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch vµ hç trî kinh doanh, doanh nghiÖp cña t­ nh©n vµ c¸c hiÖp héi ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ë c¶ thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc. kÕt luËn Sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ t­ nh©n thêi gian qua ®· kh¬i dËy mét bé phËn tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Nguån tiÒm n¨ng nµy bao gåm trÝ tuÖ, kinh nghiÖm n¨ng lùc qu¶n lý, kh¶ n¨ng kinh doanh, quan hÖ x· héi, tiÒn vèn, søc lao ®éng, tµi nguyªn… Ph¸t triÓn kinh tÕ t­ nh©n ®· gãp phÇn x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn. Khu vùc kinh tÕ t­ nh©n ®· gãp phÇn quan träng vµo t¨ng tr­ëng GDP, huy ®äng nguån vèn trong x· héi ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh; t¹o ®­îc nihÒu viÖc lµm, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, t¨ng thu ng©n s¸ch cho nhµ n­íc, tham gia s¶n xuÊt nhiÒu hµng xuÊt khÈu, t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ - x· héi. Tuy nhiªn khu vùc kinh tÕ t­ nh©n cßn ë tr×nh ®é thÊp cña sù ph¸t triÓn, chñ yÕu lµ lo¹i h×nh kinh tÕ c¸ thÓ, lo¹i h×nh doanh nghiÖp t­ nh©n gÇn ®©y tuy ph¸t triÓn m¹nh nh­ng chñ yÕu vÉn lµ quy m« nhá. Do vËy §¶ng vµ nhµ n­íc cÇn cã nhiÒu nh÷ng chÝnh s¸ch dµnh nhiÒu sù quan t©m ®Õn khu vùc kinh tÕ nµy, bëi khu vùc kinh tÕ t­ nh©n lµ ®ßn bÈy ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ. tµi liÖu tham kh¶o. 1. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VIII NXB. ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi 1996 2. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam: V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX, NXB, chÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi 2001 3. Ban t­ t­ëng - V¨n ho¸ Trung ­¬ng: Tµi liÖu nghiªn cøu, c¸c nghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø n¨m Ban chÊp hµnh Trung wong §¶ng kho¸ IX, NXB. ChÝnh trÞ quèc gia Hµ Néi 2002. 4. TrÇn Hoµng Kim, Lª Thô: C¸c thµnh phÇn kinh tÕ ViÖt Nam, thùc tr¹ng, xu thÕ vµ gi¶i ph¸p NXB. Thèng kª, Hµ Néi 1992 5. TS. Hµ Huy Thµnh: Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ, tiÓu chñ vµ t­ b¶n t­ nh©n - lý luËn vµ chÝnh s¸ch.