Tiếp tục đổi mới và phát triển kinh tế trang trại ở Tuyên Quang

Lêi nãi ®Çu Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta hiÖn nay. §­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña §¶ng lµ " ph¸t triÓn mät nÒn kinh tÕ hµng ho¸ vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN". Cïng víi xu h­íng ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong c¸c ngµnh cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn t¹o mét b­íc tiÕn quan träng trong sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn tÝch cùc trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, gãp phÇn t¹o viÖc lµm, .xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo kinh tÕ x· héi ë nhiÒu ®Þa ph­¬ng. Thµnh c«ng cña kinh tÕ trang tr¹i kh«ng chØ vÒ mÆt kinh tÕ x· héi m«i tr­êng. §iÒu quan träng lµ nã ®· kh¼ng ®Þnh mét h­íng ®i ®óng ®¾n, mét triÓn väng s¸ng sña cho sù ph¸t triÓn cña nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, kinh tÕ n«ng th«n vµ lµm thay ®æi chuyÓn biÕn nhËn thøc, quan ®iÓm cña nhiÒu cÊp nhiÒu ngµnh, nhiÒu ng­êi trong viÖc ho¹ch ®Þnh chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch theo chiÒu h­íng tiÕn bé, tÝch cùc, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn tÊt yÕu kh¸ch quan cña ®êi sèng kinh tÕ x· héi, cña thêi ®¹i vµ lÞch sö. Ngµy 02 th¸ng 02 n¨m 2000 chÝnh phñ cã nghÞ quyÕt 03 vÒ kinh tÕ trang tr¹i (NQ03/NQ_CP), tiÕp tôc kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm cña §¶ng vµ chÝnh phñ vÒ tÝnh tÊt yÕu, kh¸ch quan cña kinh tÕ trang tr¹i cña n­íc ta trong thêi kú CNH - H§H ®Êt n­íc. Tuyªn Quang lµ mét tØnh miÒn nói phÝa B¾c cña tæ quèc, cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn n«ng l©m nghiÖp. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Tuyªn Quang ®­îc sù quan t©m cña Trung ¦¬ng, c¸c Bé ngµnh t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t­ cïng víi sù nç lùc phÊn ®Êu cña ®ång bµo c¸c d©n téc, Tuyªn Quang ®· ph¸t triÓn kh¸ nhanh vª kinh tÕ x· héi, ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn. Song Tuyªn Quang vÉn lµ mét tØnh nghÌo, s¶n xuÊt hµng ho¸ chËm ph¸t triÓn, c¬ së h¹ tÇng cßn yÕu, tuy nhiªn tr×nh ®é d©n trÝ cßn thÊp tiÕp khoa häc kü thuËt cßn kÐm. Cïng víi c¸c m« h×nh kinh tÕ kh¸c, m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ë tØnh Tuyªn Quang ®· vµ ®ang ®­îc ph¸t triÓn vµ cã hiÖu qu¶. Tuy nhiªn, kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang vÉn cßn mét sè vÊn ®Ò cÇn lµm râ nh­: ThÕ nµo lµ mét trang tr¹i? Vai trß cña kinh tÕ trang tr¹i? Ph­¬ng h­íng vµ nh÷ng biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong thêi gian tíi…Víi ®iÒu kiÖn vÒ tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi nh­ ë Tuyªn Quang th× viÖc ph¸t triÓn m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ë ®©y lµ mét ®Þnh h­íng ®óng ®¾n hîp víi quy luËt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng, theo ®Þnh h­íng XHCN. ChÝnh v× thÕ mµ em chän ®Ò tµi: "TiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang". Néi dung chÝnh cña ®Ò tµi gåm 3 phÇn: I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. II. Thùc tr¹ng vÒ kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang. III. ph­¬ng h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th.s Vò ThÞ Minh, ng­êi C« ®· tËn t×nh h­íng dÉn vµ gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh viÕt ®Ò tµi nµy. Trong qu¸ tr×nh viÕt, mÆc dï em ®· hÕt søc cè g¾ng nh­ng kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong cã ®­îc nh÷ng gãp ý cña c¸c thÇy c«. néi dung chÝnh I- nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i. 1) Kh¸i niÖm , vai trß vµ nh÷ng ®Æc tr­ng cña kinh tÕ trang tr¹i 1.1.Kh¸i niÖm kinh tÕ trang tr¹i. Ngµy nay ,trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng ,quy m« gia ®×nh ngµy cµng trë thµnh phæ biÕn vµ chiÕm tuyÖt ®¹i bé phËn sè l­îng c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp mang tÝnh tËp trung .ng«n ng÷ c¸cn­íc ®iÒu cã nh÷ng thuËt ng÷ ®Ó chØ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp tËp trung ®ã , ®ã lµ ''n«ng tr¹i '' hay ''trang tr¹i ''.Cã thÓ hiÓu ®ã lµ nh÷ng khu ®Êt tËp trung t­¬ng ®èi lín, ë ®ã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®­îc tiÕn hµnh cã tæ chøc d­íi sù chØ huy cña ng­êi chñ mµ phÇn lín lµ chñ gia ®×nh .Lao ®éng bao gåm: lao ®éng gia ®×nh vµ lao ®éng thuª ngoµi (lao ®éng thuª th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô). S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®i vµo s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ tõng b­íc g¾n liÒn víi kinh tÕ thÞ tr­êng. trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ë n­íc ta, c¸c c¬ quan c¸c nhµ khoa häc vµ c¸c nhµ qu¶n lý khi nghiªn cøu kinh tÕ trang tr¹i hÇu nh­ ®Òu ®ua ra kh¸i niÖm vÒ kinh tÕ trang tr¹i vµ coi ®ã lµ ®iÓm xuÊt ph¸t ®Ó nghiªn cøu. VÒ thùc chÊt ''trang tr¹i '' vµ ''kinh tÕ trang tr¹i '' lµ hai kh¸i niÖm kh«ng ®ång nhÊt. ''kinh tÕ trang tr¹i ''lµ tæng thÓ c¸c yÕu tè vËt chÊt cña s¶n xuÊt vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ nµy trong qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña trang tr¹i. Cßn ''trang tr¹i '' lµ n¬i kÕt hîp nh÷ng yÕu tè s¶n xuÊt vµ chñ thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®ã . Nh­ vËy, cã thÓ thÊy kh¸i niÖm ''trang tr¹i '' réng h¬n kh¸i niÖm ''kinh tÕ trang tr¹i ''.Tuy nhiªn ,trong c¸c mÆt kinh tÕ - x· héi - m«i tr­êng th×mÆt kinh tÕ lµ c¬ b¶n chóa ®ùng nh÷ng néi dung cèt lâi cña trang tr¹i, nÓn trong nhiÒu tr­êng hîp ng­êi ta th­êng gäi t¾t kinh tÕ trang tr¹i lµ trang tr¹i. Chóng ta cã thÓ hiÓu kh¸i niÖm kinh tÕ trang tr¹i nh­ sau:'' trang tr¹i lµ h×nh thøc c¬ së trong n«ng - l©m - ng­ nghiÖp cã môc ®Ých chñ yÕu lµ s¶n xuÊt hµng ho¸. T­ liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn s¶n xuÊt vµ sö dông cña ng­êi chñ ®éc lËp, s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh trªn quy m« ruéng ®Êt vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®ùoc tËp trung t­ong ®èi lín víi c¸ch thøc tæ chøc vÇ qu¶n lý tiÕn bé, tr×nh ®é kü thuËt cao ho¹t ®éng tù chñ vµ g¾n víi thÞ tr­êng ''. Cã thÓ trang tr¹i lµ mét h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt c¬ së trong n«ng- l©m -ng­ nghiÖp. Nã lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp s¶n xuÊt ra nh÷ng s¶n phÈm vËt chÊt cÇn thiÕt cho x· héi gåm: n«ng l©m nghiÖp thuû s¶n ®ång thêi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña trang tr¹i lµ khÐp kÝn víi c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt lu«n kÕ tiÕp nhau bao gåm: s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi, tiªu dïng. Môc ®Ých cña trang tr¹i lµ s¶n xuÊt hµng ho¸. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh­ :vèn, ®Êt ®ai, lao ®éng…®­îc tËp trung víi quy m« nhÊt ®Þnh theo yªu cÇu cña s¶n xuÊt hµng ho¸ . T­ liÖu s¶n xuÊt cña trang tr¹i thuéc quyÒn së h÷u hoÆc quyÒn sö dông cña ng­êi chñ ®éc lËp. ChÝnh v× thÕ trang tr¹i tù chñ hoµn toµn trong c¸chuyÓn dÞch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tù lùu chän ph­¬ng h­íng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh kü thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt ®Õn tiÕp cËn thÞ tr­êng, tiªu thô s¶n phÈm . 1.2.Vai trß cña kinh tÕ trang tr¹i . Trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ chñ yÕu trong n«ng nghiÖp .ChÝnh v× thÕ trang tr¹i cã vÞ trÝ hÕt søc to lín trong viÖc s¶n xuÊt l­¬ng thùc, thùc ph­¬ng h­íngÈm cung cÊp cho x· héi, trong viÖc ph­¬ng h­íng¸t triÓn n«ng nghiÖp , n«ng th«n míi ,thùc hiÖn sù ph©n lao ®éng x· héi . §iÒu kiÖn thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: + Trang tr¹i lÊy viÖc khai th¸c tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ so s¸nh,lÊy phôc vô nhu cÇu lµm ph­¬ng thøc v× vËy nã cho phÐp huy ®éng sö dông ®Êt ®ai, søc lao ®éng vµ c¸c nguån lùc kh¸c mét c¸ch hîp lý,cã hiÖu qu¶, nã gãp phÇn lµm cho n«ng nghiÖp kh«ng ngõng t¨ng tr­ëng. + Trang tr¹i gãp ph­¬ng h­íngÇn chuyÓn dÞch kinh tÕ, ph¸t triÓn c¸c lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã gi¸ trÞ hµng ho¸ cao,kh¾c phôc t×nh tr¹ng manh món, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó tËp trung ho¸ vµ chuyªn m«n ho¸ v× vËy nã ®Èy nhanh n«ng nghiÖp sang s¶n xuÊt hµng ho¸. trang tr¹i cßn thóc ®Èy c«ng nghiÖp,nhÊt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ dÞch vô s¶n xuÊt ë n«ng th«n. + Th«ng qua ho¹t ®éng cña trang tr¹i víi c¸ch thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý kinh doanh tiªn tiÕn trang tr¹i lµm t¨ng hé giµu cho n«ng th«n, gãp phÇn thóc ®Êy ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ë n«ng th«n, lµm cho n«ng d©n hiÓu biÕt thªm vÒ c¸c tæ chøc s¶n xuÊt vµ cã hiÖu qu¶ v× thÕ nã cã vai trß lµm thay ®æi bé mÆt cña n«ng th«n theo h­íng tÝch cùc . 1.3.Nh÷ng ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña kinh tÕ trang tr¹i. Tõ nh÷ng kh¸i niÖm ë trªn cã thÓ thÊy kinh tÕ trang tr¹i cã nh÷ng ®Æc ®iÓm c¬ b¶n sau ®©y: * Trang tr¹i lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng l©m ng­ nghiÖp lµ chñ yÕu. * Kinh doanh n«ng s¶n hµng ho¸ cho thÞ tr­êng tû xuÊt hµng ho¸ th­êng ®¹t 70-80%trë lªn. Tû suÊt hµng ho¸ cµng cao cµng thÓ hiÖn b¶n chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i. * Chñ trang tr¹i lµ chñ kinh tÕ c¸ thÓ (bao gåm kinh tÕ hé gia ®×nh vµ kinh tÕ tiÓu chñ) n¾m mét quyÒn së h÷u vµ toµn bé quyÒn sö dông ®èi víi ruéng ®Êt,vèn,t­ liÖu s¶n xuÊt… v× thÕ trang tr¹i hoµn toµn tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Chñ trang tr¹i lµ ng­êi cã ý trÝ, cã n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý, kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp ®ång thêi cã kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ thÞ tr­êng. * Tæ chøc s¶n xuÊt cña trang tr¹i tiÕn bé h¬n n«ng d©n vµ nhu cÇu tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ tiÕp cËn thÞ tr­êng cao h¬n. * Lao ®éng trong trang tr¹i chñ yÕu lµ ng­êi trong gia ®×nh ngoµi ra cã lao ®éng thuª ngoµi bao gåm:lao ®éng thuª th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô. * VÒ ®Êt ®ai cña trang tr¹i ngoµi ®Êt ®­îc Nhµ n­íc giao quyÒn sö dông theo luËt ®Êt ®ai cßn cã thÓ khai hoang hoÆc thuª cña Nhµ n­íc hoÆc sang nh­îng ®Ó ®Êt ®ai cã quy m« lín h¬n, liÒn vïng, liÒn kho¶nh h¬n so víi s¶n xuÊt kinh tÕ hé. 2) Nh÷ng tiªu chÝ ®Ó nhËn d¹ng trang tr¹i vµ xu h­íng ®Ó vËn ®éng trang tr¹i. 2.1.Nh÷ng tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh trang tr¹i. Cã nhiÒu tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh trang tr¹i,theo th«ng t­ sè 69( th¸ng 6/2000) cña liªn bé n«ng nghiÖp &ph¸t triÓn n«ng th«n vµ tæng côc thèng kª ®­a ra c¸c chØ tiªu sau: -Mét lµ, gi¸ trÞ s¶n l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô b×nh qu©n mét n¨m cña trang tr¹i (®èi víi miÒn B¾c cã quy m« 40 triÖu ®ång vµ miÒn Nam 50 triÖu ®ång trë lªn). -Hai lµ, quy m« s¶n xuÊt ph¶i t­¬ng ®èi v­ît tréi so kinh tÕ hé t¹i ®Þa ph­¬ng,t­¬ng øng víi tõng ngµnh s¶n xuÊt cô thÓ nh­ sau: * §èi víi c¸c trang tr¹i trång c©y c¸c lo¹i hµng n¨m lµ chñ yÕu thh× ë miÒn B¾c vµ ë miÒn Trung ph¶i cã diÖn tÝch tõ mét ha trë lªn, cßn ë c¸c tØnh lµ 3ha trë lªn. * §èi víi c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i nh­ tr©u,bß ph­¬ng h­íng¶i cã tõ 50 con trë lªn, lín h¬n 100 con trë lªn (kh«ng kÓ lîn s÷a hai th¸ng tuæi), gia cÇm tõ 2000 con trë lªn(kh«ng tÝnh sè con d­íi 7 ngµy). * §èi víi trang tr¹i nu«i thuû s¶n ph¶i cã tõ 2ha diÖn tÝch mÆt n­íc trë lªn. - Ba lµ, cã sö dông lao ®éng thuª th­êng xuyªn tõ 2 lao ®éng/ n¨m, nÕu lao ®éng thuª thêi vô th× quy ®æi thµnh lao ®éng thuª th­êng xuyªn. - Bèn lµ, chñ trang tr¹i ph­¬ng h­íng¶i lµ ng­êi cã kiÕn thøc, kinh nghiÖm vÒ n«ng l©m ng­ nghiÖp vµ trùc tiÐp ®iÒu hµnh s¶n xuÊt t¹i trang tr¹i. - N¨m lµ, lÊy s¶n xuÊt hµng ho¸ lµm h­íng chÝnh vµ cã thu nhËp v­ît tréi so víi møc trung b×nh cña kinh tÕ hé ®Þa ph­¬ng. Tãm l¹i, trong ®iÒu kiÖn cña n­íc ta hiÖn nay,trang tr¹i ®­îc x¸c ®Þnh lµ nh÷ng hé n«ng d©n cã môc ®Ých ho¹t ®éng chñ yÕu lµ s¶n xuÊt kinh doanh n«ng nghiÖp hµng ho¸, quy m« diÖn tÝch tõ 1ha trë lªn vµ ®¹t gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ hµng n¨m 20 triÖu ®ång trë lªn . 2.2. Sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña kinh tÕ trang tr¹i trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸. Qu¸ tr×nh CNH ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo n«ng nghiÖp,ph­¬ng h­íng¸ vì tõng m¶ng kÕt cÊu n«ng nghiÖp truyÒn thèng, b¾t n«ng nghiÖp ph¶i chuyÓn sang s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ cho phï hîp víi nhÞp ®é ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp. kinh tÕ trang tr¹i lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt tá ra phï hîp víi ®iÒu kiÖn vµ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña CNH, cã nhiÒu lîi thÕ trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh trªn th­¬ng tr­êng ®· nhanh chãng ph¸t triÓn trªn kh¾p c¸c lôc ®Þa:Ch©u ¢u, Ch©u ¸,Ch©u mü …ë c¸c n­íc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn,kinh tÕ trang tr¹i ®· trë thµnh lùc l­îng chñ ®¹o trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, hµng n¨m s¶n xuÊt tõ 60-90% khèi l­îng n«ng s¶n cña c¶ n­íc. ViÖt nam ®ang trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn CNH, tÝnh quy luËt vÒ sù ph¸t triÓn tÊt yÕu cña kinh tÕ trang tr¹i con ®­êng h×nh thµnh vµ tõng b­íc ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i vÒ b¶n chÊt còng kh«ng n»m ngoµi quü ®¹o mµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®· tr¶i qua hµng thÕ kû nay. ThËm chÝ sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i ë n­íc ta cßn bøc xóc h¬n do nh÷ng ®ßi hái kh¸ch quan, chñ quan cña thêi ®¹i CNH, thêi ®¹i më cöa vµ héi nhËp toµn cÇu, thêi ®¹i kinh tÕ thÞ tr­êng. Kh«ng thÓ ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp, thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp CNH nÕu kh«ng cã nÒn n«ng nghiÖp hµng ho¸ ph¸t triÓn; ®¶m b¶o nguån cung øng nguyªn liÖu dåi dµo,®ång thêi lµ thÞ tr­êng më réng cho c«ng nghiÖp. Kh«ng cã nÒn c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hµng ho¸ ph¸t triÓn th× kh«ng thÓ ®Èy m¹nh ngo¹i th­¬ng, trao ®æi mua b¸n víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §Æt nÒn mãng cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸ ph¸t triÓn lùc l­îng chñ yÕu lµ kinh tÕ trang tr¹i. MÆt kh¸c, con ®­êng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña con kinh tÕ trang tr¹i cßn lµ nhu cÇu néi t¹i cña chÝnh c¸c hé n«ng d©n, cña b¶n th©n nÒn n«ng nghiÖp tr­íc b­íc ngoÆt lÞch sö, chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng. 2.3. Xu h­íng vËn ®éng cña kinh tÕ trang tr¹i. kinh tÕ trang tr¹i ®­îc h×nh thµnh tõ ba nguån gèc: * Tõ khi kinh tÕ hé s¶n xuÊt tù cÊp, tù tóc ®i dÇn vµo kinh doanh s¶n xuÊt hµng ho¸ råi trë thµnh hé s¶n xuÊt giái råi chuyÓn lªn kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh. Lo¹i h×nh trang tr¹i nµy chiÕm sè ®«ng, th«ng th­êng kho¶ng 60- 80% tæng sè trang tr¹i tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng . * Mét sè ng­êi trong c¸c bé phËn d©n c­ cã kh¶ kinh tÕ bá vèn ra ®Ó mua ®Êt hoÆc thuª ®Êt lËp trang tr¹i. Lo¹i nµy gäi lµ trang tr¹i tiÓu chñ, nµy cµng t¨ng thªm nh­ng còng vµo kho¶ng 10%. * Lo¹i thø ba lµ nh÷ng hé n«ng d©n kho¸n,trë thµnh nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ trong c¸c n«ng l©m tr­êng quèc doanh s¶n xuÊt nh÷ng lo¹i c©y trång, vËt nu«i cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Ba lo¹i trang tr¹i nãi trªn tuy kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é kinh doanh hµng ho¸,vÒ h×nh thøc së h÷u nh­ng ®Òu cã mét b¶n chÊt chung lµ kinh tÕ trang tr¹i vµ trong qu¸ tr×nh vËn ®éng ®i lªn ph¶i qua ba qu¸ tr×nh: + VÒ néi dung vµ tr×nh ®é kinh doanh qu¸ tr×nh vËn ®éng ®­îc kh¸i qu¸t trong c«ng thøc 3 giai ®o¹n ph¸t triÓn; Trang tr¹i Trang tr¹i s¶n xuÊt Trang tr¹i n«ng ®Êt d¹ng chuyªn canh c«ng- th­¬ng nghiÖp Tõ giai thÊp lªn giai ®o¹n cao lµ mét qu¸ tr×nh biÕn ®æi vÒ chÊt rÊt s©u s¾c.Khi ®¹t tr×nh ®é n«ng -c«ng- th­¬ng nghiÖp cã nghÜa lµ trang tr¹i ®­îc CNH vµ th­¬ng nghiÖp ho¸. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®· ®¹t tr×nh ®é vµ tÝnh chÊt c«ng nghiÖp - th­¬ng nghiÖp. + Quy m« trang tr¹i ë ®©y lµ quy m« ®Êt ®ai lín nhá phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè: møc ruéng ®Êt b×nh qu©n ®Çu ng­êi,c©y trång vËt nu«i ®­îc kinh doanh vµ chuyªn canh, ®é th©m canh, tr×nh ®é c¬ giíi ho¸ vµ tù ®éng ho¸ n«ng nghiÖp møc thu hót lao ®éng n«ng nghiÖp tõ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c… nªn quy m« rÊt kh¸c nhau gi÷a c¸c n­íc, c¸c vïng. Nh÷ng xu thÕ chung lµ quy m« trang tr¹i ®­îc më réng dÇn víi qu¸ tr×nh c¬ giíi ho¸ vµ tù ®éng ho¸ trong n«ng nghiÖp vµ qu¸ tr×nh CNH -H§H ®Êt n­íc. + VÒ h×nh thøc tæ chøc trang tr¹i nã còng chuyÓn tõ trang tr¹i ®éc lËp, riªng lÎ ®i dÇn vµo liªn kÕt v¬Ýi nhau, liªn kÕt gi÷a c¸c h×nh thøc kinh tÕ qua c¸c h×nh thøc tõ thÊp ®Õn cao, tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p II- thùc tr¹ng vÒ kinh tÕ trang tr¹i ë tØnh tuyªn quang 1) §Æc ®iÓm tù nhiªn -kinh tÕ -x· héi cña Tuyªn Quang 1.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn. a) VÞ trÝ ®Þa lý Tuyªn Quang lµ mét tØnh miÒn nói phÝa b¾c cña tæ quèc, phÝa b¾c gi¸p Hµ Giang, phÝa nam gi¸p Phó Thä, phÝa ®«ng gi¸p Th¸i Nguyªn, phÝa t©y gi¸p Yªn B¸i . Do sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn , ®Þa lý vµ kinh tÕ x· héi mµ Tuyªn Quang ®­îc chia lµm ba vïng kinh tÕ : (Vïng cao nói ®Êt ë phÝa B¾c , vïng cao nói ®Êt ë phÝa Nam vµ vïng trung t©m ë phÝa §«ng B¾c) b) §Êt ®ai vµ kho¸ng s¶n DiÖn tÝch ®Êt ®ai ë Tuyªn Quang lµ 776458 ha , trong ®ã ®Êt n«ng nghiÖp lµ 10452 ha , ®Êt l©m nghiÖp 2695451 ha , ®Êt chuyªn dïng 4184 ha , ®Êt ë 5973 ha , ®Êt ch­a sö dông lµ392405 ha vµ diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n lµ 934 ha Tµi nguyªn thiªn nhiªn (kho¸ng s¶n) :lµ mét tØnh miÒn nói, do ®Þa h×nh bÞ chia c¾t nªn t¹o nhiÒu s«ng, suèi nhá vµ dèc nªn cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn thuû lîi nhá, t¹o ra c¸c hang ®éng, ®Þa danh phong c¶nh sinh th¸i ®Ñp. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n phong phó vµ ®a d¹ng… c) KhÝ hËu, thêi tiÕt vµ thuû v¨n : Tuyªn Quang n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa.nhiÖt ®é trung b×nh hµng n¨m dao ®éng tõ 220C- 240C,®é Èm trung b×nh tõ 80-85%, l­îng m­a trung b×nh : thÊp nhÊt lµ ë Na Hang 143,4mm ,n¬i cao nhÊt lµ ë Yªn S¬n 5833,3mm. Sè giê n¾ng trong n¨m lµ 1182,4 giê ®Õn 1372,9 giê. Nh×n chung thêi tiÕt khÝ hËu ë Tuyªn Quang thuËn lîi cho ph¸t triÓn n«ng nghiÖp . 1.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ, x· héi Theo sè liÖu thèng kª n¨m 2002 th× d©n sè ë Tuyªn Quang lµ 602924 ng­êi , víi mËt ®é lµ 0,076 ng­êi / km2 ®©y lµ con sè thÊp víi diÖn tÝch lµ 776458 km2 th× diÖn tÝch b×nh qu©n ®Çu ng­êi ë ®©y lµ cao. Tuy Tuyªn Quang cã diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lín, d©n sè Ýt mËt ®é th­a nh­ng do ®Þa h×nh bÞ chia c¾t bëi nói cao vµ s«ng suèi nhá nªn diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ë Tuyªn Quang rÊt h¹n chÕ vµ hµng n¨m l¹i Ýt ®­îc më réng, b×nh qu©n kho¶ng 2,25 lao ®éng/ ha. Kho¶ng 0,4 ha/lao ®éng n«ng nghiÖp, vËy lµ qu¸ thÊp so víi c¶ n­íc. Bï l¹i tØnh l¹i cã diÖn tÝch trång rõng rÊt lín, rÊt thuËn lîi cho viÖc tËp trung ®Êt ®ai ®Ó lËp trang tr¹i VÒ h¹ tÇng c¬ së ( ®iÖn, ®­êng, tr­êng, tr¹m … ) : Nh×n còng ®· ®­îc quan t©m ®Çu t­ x©y dùng, nh­ng do lµ tØnh miÒn nói ®Þa h×nh hiÓm trë nªn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n : + M¹ng l­íi ®iÖn quèc gia còng ®­îc ®Çu t­ vµ ph¸t triÓn kh¸. §Õn nay 10 trung t©m huyÖn thÞ x· ®Òu cã ®iÖn l­íi quèc gia, 35% ®· ®­îc sö dông ®iÖn, ®· x©y dùng ®­îc hµng trôc km ®­êng ®iÖn chiÕu s¸ng ë thÞ x·, thÞ trÊn , huyÖn lþ . + M¹ng l­íi giao th«ng ph¸t triÓn réng kh¾p. §· x©y dùng ®­îc hµng ngh×n km ®­êng giao th«ng : quèc lé, tØnh lé, ®­êng liªn x·, liªn th«n, b¶n Hoµn thµnh míi ®­êng ®Õn 40 x·, ®­a 100% sè x· cã ®­êng ®Õn trung t©m , nhiÒu tuyÕn ®­êng « t« còng ®· ®­îc n©ng cÊp + T×nh h×nh v¨n ho¸, gi¸o dôc ë ®©y cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. Do c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt cßn l¹c hËu, ®éi ngò c¸n bé y tÕ, gi¸o dôc cßn yÕu nªn dÉn ®Õn tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, ®êi sèng cña ng­êi d©n cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, vÊn ®Ò ch¨m sãc søc khoÎ cßn ch­a ®­îc ®¶m b¶o ®óng møc . Nh×n chung t×nh h×nh ph¸t triÓn n«ng nghiÖp cña Tuyªn Quang t¨ng víi tèc ®é æn ®Þnh, tèc ®é t¨ng tr­ëng cña n«ng nghiÖp b×nh qu©n n¨m kho¶ng 4%, gi¸ trÞ s¶n xuÊt n¨m 2002 lµ 535810 triÖu ®ång t¨ng 13,25% so víi n¨m tr­íc. Do xuÊt ph¸t cña tØnh thÊp mµ trong nh÷ng n¨m qua nÒn kinh tÕ cßn t¨ng tr­ëng chËm, nh­ng nã t¨ng tr­ëng ®Òu vµ v÷ng ch¾c, nhÞp ®é t¨ng tr­ëng GDP n¨m 1992; lµ 5% ®Õn 1999 ®¹t 10,38%, c¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch ®óng h­íng theo h­íng gi¶m tû träng lao ®éng n«ng nghiÖp, t¨ng tû träng lao ®éng trong c«ng nghiÖp -x©y dùng vµ dÞch vô. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng Tuyªn Quang cã tiÒm n¨ng ®a d¹ng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp nãi chung vµ kinh tÕ trang tr¹i nãi riªng, tiÒm n¨ng cña tØnh cßn rÊt lín nh­ng d©n ch­a giµu, tØnh ch­a m¹nh. §Ó khai th¸c tiÒm n¨ng, ph¸t huy néi lùc, x©y dùng n«ng th«n míitØnh cÇn l·nh ®¹o, chØ ®¹o nh©n d©n c¸c d©n téc ph¸t triÓn kinh tÕ theo m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i. 2) Thùc tr¹ng vÒ kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang. 2.1. Thùc tr¹ng vÒ kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang. Toµn tØnh cã hai n«ng tr­êng vµ n¨m l©m tr­êng quèc doanh ®ã nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt hµng ho¸. B­íc vµo thêi kú thùc hiÖn ®­êng lèi ®æi míi cña §¶ng, m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i ®­îc khëi nguån ,h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë Tuyªn Quang tõ nh÷ng n¨m 80, khi cã chØ thÞ 29-CT/TW vÒ giao ®Êt rõng ®Õn hé, chØ thÞ 35 - CT/TW vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ gia ®×nh cña ban bÝ th­ TW §¶ng, NQ 11cña bé chÝnh trÞ (kho¸ VI th¸ng 4/1988), NQ TW 5 kho¸VII, luËt ®Êt ®ai 1993… ®­êng lèi ®æi míi cña ®¶ng cïng víi hÖ thèng chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt cña Nhµ n­íc lµ tiªu ®Ò vµ lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖcchuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp ,n«ng th«n trªn ph¹m vi quy ho¹ch tæng thÓ tõ tØnh ®Õn c¸c vïng, huyÖn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngµnh ng©n hµng ngoµi viÖc cho c¸c doanh nghiÖp quèc doanh vµ hîp t¸c x· nay ®· cho vay trùc tiÕp ®Õn hé s¶n xuÊt, c¸c ngµnh kinh tÕ kü thuËt dÞch vô còng chuyÓn h­íng chuyÓn giao trùc tiÕp kü thuËt canh t¸c ®Õn c¸c hé … ®ã lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn nÒn kinh tÕ tù cung ,tù cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸, nhiÒu n«ng d©n tõ s¶n xuÊt kinh tÕ hé lªn s¶n xuÊt kinh tÕ trang tr¹i víi môc ®ich s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ thu lîi nhuËn nhiÒu h¬n. Cã thÓ nãi kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang ®­îc h×nh thµnh chÝnh thøc tõ n¨m 1991. Sau khi chia t¸ch tØnh Hµ Tuyªn 2.2. Thùc tr¹ng vÒ kinh tÕ trang tr¹i mÊy n¨m gÇn ®©y . 2.2.1. HiÖn tr¹ng vÒ sè l­îng vµ c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt trang tr¹i cña tØnh. Tuyªn Quang cã 2150 hé gia ®×nh s¶n xuÊt theo m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i (theo sè liÖu UBND tØnh ®Õn th¸ng 4/2002). Trong ®ã cã huyÖn Hµm Yªn cã 526 hé, huyÖn Chiªm Ho¸ cã 200 hé, huyÖn Na Hang, thÞ x· Tuyªn Quang cã 35 hé, huyÖn Yªn S¬n cã 24 hé, huyÖn S¬n D­¬ng cã 28 hé, kinh tÕ trang tr¹i ®¹t tíi tr×nh ®é cao vËy m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ ë miÒn nói . Thùc tÕ ®iÒu tra cho th©ý, c¸c trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ chñ yÕu tËp trung ë c¸c huyÖn vïng cao nh­: Hµm Yªn, Na Hang, Chiªm Ho¸, c¸c trang tr¹i chÌ l¹i ë huyÖn vïng thÊp nh­: Yªn S¬n, S¬n D­¬ng ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu trang tr¹i l©m nghiÖp, trang tr¹i ch¨n nu«i víi quy m« s¶n xuÊt hµng ho¸ võa vµ nhá còng ®­îc ph¸t triÓn ë c¸c huyÖn vïng cao. Víi ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, thêi tiÕt khÝ hËu ë Tuyªn Quang t¹o nªn nh÷ng ®Æc thï cña c¸c trang tr¹i Tuyªn Quang thµnh trang tr¹i trång rõng ,trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ ,trang tr¹i ch¨n nu«i, trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n, trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp vµ trang tr¹i s¶n xuÊt tæng hîp. Sù ph¸t triÓn cña c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i qua c¸c n¨m thÓ hiÖn : Sè l­îng vµ lo¹i h×nh trang tr¹i cña tØnh qua c¸c n¨m : Lo¹i h×nh trang tr¹i  2000 sè l­îng Tû lÖ  2001 sè l­îng TûlÖ % c¸i  2002 Sè l­îng Tû lÖ % c¸i   Trang tr¹i trång rõng  19 4,6  24 5,4  28 5,9   Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶  257 62,8  279 62,7  300 62,8   Trang tr¹i ch¨n nu«i  3 0,7  4 0,9  5 1,0   Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n  9 2,2  10 2,0  10 2,0   Trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp  57 13,9  60 13,5  61 12,8   Trang tr¹i s¶n xuÊt tæng hîp  64 15,8  68 15,5  74 15,5   Tæng sè  409 100  445 100  478 100   Nguån : Sè liÖu ®iÒu tra cña ban kinh tÕ tØnh uû Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy r»ng ngoµi mét sè c©y ¨n qu¶ cã gi¸ trÞ ®­îc cÊc trang tr¹i ®­a vµo lµm c©y trång chÝnh th× viÖc s¶n xuÊt tæng hîp còng ®em l¹i kÕt qu¶ kinh tÕ v× víi c¬ cÊu s¶n xuÊt tæng hîp. Nh­ vËy th× c¸c trang tr¹i sÏ tËp trung ®­îc nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi cña tù nhiªn, cho phÐp lÊy ng¾n nu«i dµi trong giai ®o¹n ®Çu , ®i tõ Ýt vèn ®Õn nhiÒu vèn, tõ s¶n xuÊt tæng hîp ®Õn chuyªn canh c©y trång vËt nu«i cã gi¸ trÞ mµ thÞ tr­êng ®ang cã nhu cÇu. ViÖc ph¸t triÓn m¹nh c¸c trang tr¹i c©y ¨n qu¶ víi mét tû träng lín trong c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i sÏ lµm bá ngá c¸c lo¹i h×nh s¶n xuÊt kh¸c còng rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn ë Tuyªn Quang, ®ã lµ c¸c: trang tr¹i ch¨n nu«i, trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n, trang tr¹i trång rõng; nh÷ng trang tr¹i nµy cßn Ýt vµ ch­a ®­îc c¸c chñ trang tr¹i quan t©m ph¸t triÓn. Nh­ng nÕu xÐt theo xu h­íng chung cña nhµ n­íc vµ cña thÞ tr­êng th× trong nh÷ng n¨m tíi c¸c trang tr¹i lo¹i nµy sÏ ®­îc khuyÕn khÝch vµ ­u tiªn ph¸t triÓn . 2.2.2. Thùc tr¹ng vÒ chñ trang tr¹i a ) §Æc ®iÓm xuÊt th©n cña chñ trang tr¹i NÕu theo nghÒ nghiÖp cò th× chñ trang tr¹i ë Tuyªn Quang chñ yÕu xuÊt th©n tõ n«ng, d©n chiÕm tíi 56% tæng sè chñ trang tr¹i. Chøng tá kinh nghiÖm s¶n xuÊt ®· gióp cho lao ®éng trong n«ng nghiÖp thùc hiÖn s¶n xuÊt mét c¸ch dÔ dµng lùa chän c©y trång, con gièng phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªnthÞ tr­êng vµ dÔ dµng ch¨m sãc…Trong 268 trang tr¹i cña n«ng d©n th× cã tíi 173 trang tr¹i ®i vµo chuyªn canh trång c©y ¨n qu¶, chiÕm 64,5%.Ngoµi kinh nghiÖm vµ kü thuËt s¶n xuÊt trång trät, ng­êi n«ng d©n cßn rÊt h¹n chÕ viÖc n¾m b¾t kinh nghiÖm kinh tÕ tiÕn bé . TiÕp ®Õn lµ c¸c phÇn chñ trang tr¹i cã xuÊt th©n tõ c¸c nguån kh¸c, cã 110 ng­êi, chiÕm 23%, hä chñ yÕu ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp vµ s¶n xuÊt tæng hîp. cã mét sè c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc sau khi ®· nghØ chÕ ®é vÒ n«ng th«n vµ ph¸t triÓn kinh tÕ theo m« h×nh trang tr¹i,cã 42 ng­êi chiÕm 8,7%, ngoµi ë Tuyªn Quang hiÖn nay cã tíi 12,13% tuy thÊp so víi c¸c thµnh kinh tÕ kh¸c nh­ng nã còng lµ nhiÒu. Trong nh÷ng n¨m tíi cÇn cã h­íng gi¶i quyÕt sao cho §¶ng viªn vÉn ®­îc lµm chñ trang tr¹i theo ®óng nghÜa cña nã mµ vÉn kh«ng ®i ng­îc c¸c quy ®Þnh vµ ®iÒu lÖ cña §¶ng . Víi d©n sè nhiÒu thµnh phÇn d©n téc nh­ ë Tuyªn Quang th× trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ng­êi Tµy cã 220 trang tr¹i chiÕm 43,7%, ng­êi Kinh cã kho¶ng 167 trang tr¹i chiÕm 34,9%, mét sè d©n téc Ýt ng­êi kh¸c nh­: Dao, M«ng, Nïng cã tõ 12 ®Õn 33 trang tr¹i chiÕm 2,5 ®Õn 6,9%, cßn c¸c d©n téc kh¸c cã kh«ng ®¸ng kÓ. Vµo ®é tuæi tõ 30 ®Õn 50 lµ ®é tuæi ®· chÝn muåi cña c¸c chñ trang tr¹i ,hä ®· tÝch luü ®­îc mét sè kinh nghiÖm vÒ s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng. PhÇn lín c¸c chñ trang tr¹i ë trong ®é tuæi nµy. Tõ 40 ®é tuæi cã 280 ng­êi chiÕm 58,5%, tõ 30 ®Õn 40 tuæi cã 103 ng­êi chiÕm 21,5%, ë d­êi ®é tuæi 50 cã tõ 33 ®Õn 62% chiÕm 6,97 ®Õn13% . b) Tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chuyªn m«n ho¸ cña trang tr¹i ë Tuyªn Quang vÉn cßn thÊp: tr×nh ®é v¨n ho¸ cÊp 1 vµ hÕt cÊp 1 cña chñ trang tr¹i chiÕm rÊt ®«ng víi 215 ng­êi chiÕm 45%: tr×nh ®é cÊp 2 vµ hÕt cÊp 2 lµ 131 ng­êi chiÕm 31,6%; cÊp 3 cã 96 ng­êi chiÕm 20%. HÇu hÕt c¸c chñ trang tr¹i theo xu h­íng chung lµ ®i vµo ph¸t triÓn c©y ¨n qu¶ lµ chñ yÕu . 2.2.3. T×nh h×nh ®Êt ®ai cña c¸c trang tr¹i a) Quy m« vµ ®iÖn tÝch cña trang tr¹i Quy m« diÖn tÝch ®­îc sö dông ®Ó nhËn ®Þnh vµ ®¸nh gi¸ mét trang tr¹i , c¨n cø vµo ®ã ®Ó x¸c ®Þnh vèn ®Çu t­ cho s¶n xuÊt cña trang tr¹i. Nh÷ng trang tr¹i cã quy m« 10 - 20ha chiÕm chñ yÕu, cã 234 c¸i t­¬ng ®­¬ng 48,9%, c¸c trang tr¹i cã qui m« diÖn tÝch tõ 5 - 10 ha vµ 2 - 5ha, cã 122 - 155 c¸i chiÕm 15,5% - 32,4%. §ã lµ t×nh h×nh qui m« diÖn tÝch cña trang tr¹i ph©n theo nhãm diÖn tÝch. MÆt kh¸c, nÕu xÐt theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt th× qui m« diÖn tÝch cña trang tr¹i thÓ hiÖn ë b¶ng sè liÖu sau: Quy m« diÖn tÝch ®Êt cña trang tr¹i ph©n theo lo¹i h×nh s¶n xuÊt Lo¹i h×nh trang tr¹i  N¨m 2000  N¨m 2001  N¨m 2002    Sè trang tr¹i (c¸i )  DiÖn tÝch (ha)  DiÖn tÝch b×nh qu©n (ha)  Sè trang tr¹i (c¸i)  DiÖn tÝch (ha)  DiÖn tÝch b×nh qu©n (ha)  Sè trang tr¹i (c¸i)  DiÖn tÝch (ha)  DiÖn tÝch b×nh qu©n (ha)   TT trång rõng  19  296,40  15,60  24  396,60  15,40  28  420,19  15,00   TT trång c©y ¨n qu¶  257  2487,76  9,68  279  2762,10  9,90  300  3060,93  10,20   TT ch¨n nu«i  3  7,80  2,60  4  11,20  2,80  5  14,25  2,85   TT nu«i trång thuû s¶n  9  52,20  5,80  10  60,00  6,00  10  62,45  6,20   TT trång c©y c«ng nghiÖp  57  302,10  5,30  60  336,00  5,60  61  350,64  5,70   TT s¶n xuÊt tæng hîp  64  960,00  15,00  68  1060,80  15,60  74  1161,70  15,70   Tæng céng  409  4106,26  10,04  445  4581,22  10.33  478  5070,16  10,60   Nguån : sè liÖu ®iÒu tra cña ban kinh tÕ tØnh uû. Quy m« diÖn tÝch trang tr¹i ë Tuyªn Quang qua c¸c n¨m t¨ng lªn râ rÖt , tõ quy m« tæng diÖn tÝch 4106,26 ha n¨m 200 t¨ng lªn 5070,16ha n¨m 2002 N¨m 2002 b×nh qu©n diÖn tÝch mét trang tr¹i lµ 10,60 ha qua c¸c n¨m diÖn tÝch b×nh qu©n cña c¸c trang tr¹i t¨ng lªn kh«ng nhiÒu mÆc dï tæng diÖn tÝch cã t¨ng, trong ®ã sù t¨ng lªn cña sè l­îng c¸c trang tr¹i th× quy m« diÖn tÝch cña trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ còng t¨ng lªn t­¬ng øng. ChØ riªng cã trang tr¹i trång rõng vµ trang tr¹i s¶n xuÊt tæng hîp lµ cã sù gi¶m vÒ quy m« diÖn tÝch. b) Nguån gèc ®Êt ®ai cña trang tr¹i : Víi tinh thÇn '' mçi ha ®Òu cã chñ sö dông cô thÓ '' tõ n¨m 1993 trë l¹i ®©y Tuyªn Quang th­êng xuyªn liªn tôc chØ ®¹o viÖc giao ®Êt, giao rõng cho d©n, c¸c trang tr¹i b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ thêi k× nµy. Nguån ®Êt ®ai cña c¸c trang tr¹i ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng thèng kª sau: Lo¹i h×nh TT  Tæng sè  Do Nhµ n­íc cÊp  §Êt sang nh­îng  §Êt tù khai ph¸  §Êt nhËn thÇu  §Êt thõa kÕ     Trùc tiÕp  Qua c¸c n«ng -l©m tr­êng       Tæng céng  5070,16  1539,70  598,76  598,76  963,30  456,30  1166,20   TT trång rõng  420,19  127,49  49,60  49,60  79,60  37,50  96,40   TT trång c©y ¨n qu¶  3060,93  928,40  361,03  361,03  582,30  275,14  699,29   TT ch¨n nu«i  14,25  4,35  1,70  1,70  2,70  1,40  3,10   TT nu«i trång thuû s¶n  62,45  19,00  7,45  7,45  11,40  5,60  14,60   TT trång c©y c«ng nghiÖp  350,64  106,54  41,40  41,40  66,80  31,00  80,20   TT s¶n xuÊt tæng hîp  1161,70  347,40  135,40  135,10  220,50  104,90  272,70   Nguån : Sè liÖu ®iÒu tra cña Ban kinh tÕ tØnh uû. Nh×n vµo b¶ng sè liÖu ®iÒu tra ta thÊy ®Èt ®ai cña trang tr¹i chñ yÕu lµ do Nhµ n­íc cÊp th­êng trùc qua c¸c n«ng - l©m tr­êng ®ãng trªn ®Þa bµn. Nãi chung th× nguån n«ng nghiÖp chiÕm gÇn mét nöa quü ®Êt cña trang tr¹i ( kho¶ng 43%) trong ®ã lµ do Nhµ n­íc cÊp trùc tiÕp 72%, cßn 28% lµ th«ng qua c¸c n«ng - l©m tr­êng. 2.2.4. Lao ®éng cña trang tr¹i . §Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i trong kinh tÕ thÞ tr­êng theo h­íng s¶n xuÊt hµng ho¸ lín th× chØ sö dông nguyªn lao ®éng trong gia ®×nh vµ hä hµng lµ ch­a ®ñ. Ngoµi ra do ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ mang tÝnh thêi vô nªn lao ®éng phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ngoµi lao ®éng cña gia ®×nh th× cÇn cã thªm lao ®éng thuª th­êng xuyªn vµ lao ®éng thuª thêi vô . Thùc tÕ t×nh h×nh lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Tuyªn Quang nh­ sau : Lao ®éng trong c¸c trang tr¹i ë Tuyªn Quang . Lo¹i h×nh trang tr¹i  N¨m 2000  N¨m 2001  N¨m 2002    lao ®éng cña g®  lao ®éng thuª theo thîi vô  lao ®éng thuª th­êng xuyªn  lao ®éng cña g®  lao ®éng thuª theo thîi vô  lao ®éng thuª th­êng xuyªn  lao ®éng cña g®  lao ®éng thuª theo thîi vô  lao ®éng thuª th­êng xuyªn   TT trång rõng  57  80  24  78  93  28  84  106  30   TT trång c©y ¨n qu¶  809  1199  324  920  1319  448  962  1421  478   TT ch¨n nu«i  8  -  1  12  -  2  14  -  -   TT nu«i trång thuû s¶n  16  1  -  18  1  -  29  1  11   TT trång c©y CN  179  206  82  190  234  90  196  268  109   TT s¶n xuÊt tæng hîp  198  211  72  242  235  81  244  259  89   Tæng céng  1267  1697  503  1460  1882  649  1529  2055  717   Nguån : Sè liÖu cña ban kinh tÕ tØnh uû. Ta thÊy thùc tÕ n¨m 2002 b×nh qu©n mét trang tr¹i cã 3 lao ®éng gia ®×nh, 4,3 lao ®éng thuª thêi vô vµ 1,5 lao ®éng thuª th­êng xuyªn. Trong ®ã trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ cã lao ®éng gia ®×nh b×nh qu©n 3,2 lao ®éng, th­êng xuyªn 1,6 lao ®éng, lao ®éng thêi vô 4,7 lao ®éng. Trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp vµ trang tr¹i s¶n xuÊt tæng hîp cã lao ®éng gia ®×nh tõ 3,2 - 3,3 lao ®éng, thuª th­êng xuyªn lµ 1,2 - 1,8 lao ®éng, lao ®éng thuª theo thêi vô 3,5 - 4,4 lao ®éng, thÊp nhÊt lµ trang tr¹i ch¨n nu«i vµ trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n . 2.2.5. Vèn vµ c¸c t­ liÖu kh¸c cña trang tr¹i . T×nh h×nh chung hiÖn nay cña Tuyªn Quang vÒ vÊn ®Ò vèn ë trang tr¹i lµ rÊt bøc thiÕt. C¸c chñ trang tr¹i tù tÝch luü ®­îc vèn lµ rÊt Ýt, chñ yÕu lµ ®i vay ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt , bªn c¹nh ®ã cã c¸c nguån vèn kh¸c ®­îc nghµnh cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt nh­ng kh«ng lín l¾m . Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ thÞ tr­êng viÖc s¶n xuÊt ®óng thêi ®iÓm , nÕu kh«ng cã ®ñ vèn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt ®óng thêi ®iÓm th× khi nhu cÇu cña thÞ tr­êng ®· bao hoµ vµ ®i qua th× s¶n xuÊt sÏ kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ thËm chÝ cßn c¶n trë nªn v« Ých. HiÖn nay chÝnh quyÒn cña tØnh ®· cã sù quan t©m thÝch ®¸ng ®Õn c¸c trang tr¹i. B¶ng thèng kª sau sÏ cho thÊy cô thÓ h¬n vÒ c¬ cÊu c¸c nguån vèn cña trang tr¹i: C¬ cÊu nguån vèn cña c¸c lo¹i h×nh trang tr¹i : §¬n vÞ: tr.®ång Lo¹i h×nh trang tr¹i  Tæng nguån vèn cña trang tr¹i  Vèn BQ/1 trang tr¹i  Trong ®ã      Vèn tù cã  Vèn vay  Vèn kh¸c       Ng©n hµng  HTX tÝn dông  Dù ¸n  Tõ nguån kh¸c    Trang tr¹i trång rõng  1410,64  50,38  437,10  182,46  194,1  151,21  79,56  366,21   trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶  30675,00  102,25  9494,69  3932,51  4232,42  3283,15  1724,66  796333   trang tr¹i ch¨n nu«i  773,80  154,76  239,66  99,20  106,72  83,00  43,46  201,76   trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n  961,90  96,19  298,23  132,82  103,00  103,87  73,16  250,82   trang tr¹i trångc©y c«ng nghiÖp  5316,76  64,78  1648,72  685,21  731,26  571,12  298,33  1382,12   trang tr¹i s¶n xuÊt tænghîp  4793,72  87,16  1468,50  618,40  659,84  516,49  256,99  1246,50   Tæng céng  43886,82  91,81  13640,90  5650,60  6027,34  4708,84  2484,57  11410,57   Nguån : Sè liÖu ®iÒu tra cña ban kinh tÕ tØnh uû Ta thÊy vèn s¶n xuÊt trong c¸c trang tr¹i chñ yÕu lµ vèn vay vèn tù cã tõ tÝch luü, thõa kÕ chiÕm kh«ng lín, ®ã lµ do thêi gian tÝch luü vèn cña trang tr¹i ch­a ®ñ lín vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt tõ c¸c n¨m tr­íc thÊp. Tr­íc ®©y do lµm ¨n kh«ng cã hiÖu qu¶ mµ c¸c hîp t¸c x· tÝn dông ë Tuyªn Quang kh«ng ho¹t ®éng ®­îc v× bÞ gi¶i thÓ, vèn vay cho c¸c s¶n xuÊt ë c¸c trang tr¹i tõ nguån nµy kh«ng nhiÒu, tõ n¨m 2002 do c¬ chÕ vay ®­îc thay ®æi ®· ®Èy m¹nh viÖc cho vay ®Õn c¸c hé nªn vèn vay tõ hîp t¸c x· ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Ngoµi ra cßn cã nhiÒu nguån vèn kh¸c: vay tõ ng©n hµng, c¸c dù ¸n ®Çu t­ ph¸t triÓn n«ng - l©m nghiÖp. §¸ng l­u ý lµ hiÖn nay viÖc trang tr¹i bÞ ph­¬ng tiÖn s¶n xuÊt ë c¸c trang tr¹i hÇu nh­ Ýt, do mét sè ë vïng s©u, vïng xa ®iÒu kiÖn giao th«ng kh«ng thuËn tiÖn vµ thêi gian ph¸t triÓn cña c¸c trang tr¹i ch­a ®ñ dµi ®Ó c¸c trang tr¹i tÝch lòy trang bÞ cho m×nh. HÇu hÕt c¸c trang tr¹i chñ yÕu thuª lao ®éng ®Þa ph­¬ng víi s¶n xuÊt th« s¬, c«ng viÖc ®¬n gi¶n vµ còng do tr×nh ®é d©n trÝ cña ng­êi d©n nãi chung vµ ng­êi lao ®éng trong trang tr¹i nãi riªng cßn thÊp. V× thÕ ®iÒu nµy còng lµ hîp víi quy luËt '' quan hÖ s¶n xuÊt phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña lùc l­îng s¶n xuÊt '' 2.2.6. T×nh h×nh tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i ë Tuyªn Quang HiÖn nay Tuyªn Quang c¸c trang tr¹i míi ®­îc h×nh thµnh tõ vµi n¨m trë l¹i ®©y nªn viÖc ®i vµo khai th¸c ch­a thùc sù æn ®Þnh . Mét sè trang tr¹i trång rõng ph¶i cÇn cã thêi gian dµi nªn s¶n xuÊt cña c¸c lo¹i h×nh nµy chØ dõng l¹i ë mét sè s¶n phÈm phô hoÆc tØa th­a, ch­a cã nhiÒn s¶n phÈm chØ cã trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶, trang tr¹i ch¨n nu«i, vÊn ®Ò ë ®©y lµ s¶n phÈm lµm ra cña c¸c trang tr¹i ph¶i cã thÞ tr­êng tiªu thô. HiÖn nay ë Tuyªn Quang cã mét thùc tr¹ng lµ s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i lµm ra ch­a ®­îc tiªu thô hÕt cßn tån t¹i nhiÒu ë trong trang tr¹i, thÓ hiÖn qua b¶ng sè liÖu sau T×nh h×nh tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i ë Tuyªn Quang n¨m 2002 nh­ sau: §¬n vÞ:% Lo¹i h×nh s¶n xuÊt  Tiªu thô néi tØnh  Tiªu thô ngo¹i tØnh  XuÊt khÈu  Tån ch­a tiªu thô   Trang tr¹i trång rõng  30  60  _  10   Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶  30  65  _  5   Trang tr¹i ch¨n nu«i  45  35  _  20   Trang tr¹i nu«i trång thñy s¶n  80  _  _  20   Trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp  75  _  _  25   Trang tr¹i s¶n xuÊt tæng hîp  70  _  _  30   Nguån : sè liÖu cña ban kinh tÕ TØnh uû Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i chñ yÕu tiªu thô trong néi tØnh vµ tån ch­a tiªu thô chØ cã trang tr¹i trång rõng, trang tr¹i ch¨n nu«i, vµ trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ lµ s¶n ®­îc phÈm tiªu thô ë ngo¹i tØnh. §Æc biÖt s¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i ch­a ®em ra tiªu thô ë thÞ tr­êng n­íc ngoµi. 3) §¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña trang tr¹i ë Tuyªn Quang . 3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®· ®¹t ®­îc . Trong nh÷ng n¨m qua , kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ë Tuyªn Quang , ®· h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ ngµy cµng trë thµnh m« h×nh kinh tÕ cã hiÖu qu¶ . Sù xuÊt hiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn lµm chuyÓn biÕn nÕn kinh tÕ n«ng nghiÖp, bé mÆt cña n«ng th«n ®ang dÇn dÇn ®­îc ®æi míi vµ ®êi sèng cña mét bé phËn cña n«ng d©n kh«ng ngõng ®­îc t¨ng lªn. Cã thÓ kh¸i qu¸t c¸c t¸c ®éng tÝch cùc cña kinh tÕ trang tr¹i, x· héi ë Tuyªn Quang qua nh÷ng n¨m qua nh­ sau: + Mét lµ, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ®· ph­¬ng h­íng¸ vì nÒn s¶n xuÊt tù cung , tù cÊp , gãp phÇn tÝch cùc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn n«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng ho¸ . + Hai lµ, kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn khai th¸c tiÒm n¨ng trong n«ng nghiÖp , n«ng th«n , gãp phÇn t¨ng tr­ëng kinh tÕ , tõng b­íc x©y dùng n«ng th«n míi ë tØnh. Nã lµ gi¶i ph¸p cã hiÖu qu¶ ®Ó tiÕp tôc gi¶i phãng lùc l­îng s¶n xuÊt ë n«ng th«n + Ba lµ, ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ®· gãp phÇn thóc ®Èy nhanh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp - c«ng nghiÖp - dÞch vô ë n«ng th«n t¹o tiªu ®Ò ®Ó tiÕn hµnh c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp - n«ng th«n . + Bèn lµ, kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh ®· gãp phÇn t¹o ra sù c©n b»ng sinh th¸i míi , b¶o vÖ m«i tr­êng, ph¸t triÓn mét nÒn c«ng nghiÖp bÒn v÷ng . + N¨m lµ, kinh tÕ trang tr¹i lµ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan ®Ó h×nh thµnh h×nh thøc kinh tÕ kiÓu míi . Cã thÓ tãm t¾t kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i ë Tuyªn Quang th«ng qua b¶ng sè liÖu sau : KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c trang tr¹i n¨m 2002 : ChØ tiªu  Trang tr¹i trång rõng  Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶  Trang tr¹i ch¨n nu«i  trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n  Trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp  Trang tr¹i s¶n xuÊt tæng hîp   Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (tr ®)  2657,80  63673,19  2450,10  1985,47  8294,15  7500,59   Gi¸ trÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ (tr. ® )  2434,98  53898,94  1837,57  1727,36  7050,03  5700,45   Gi¸ trÞ s¶n xuÊt hµng ho¸ - ®¬n vÞ doanh thu (tr ®/ ha )  5,797  17,60  -  27,65  20,11  4,90   Gi¸ trÞ s¶n xuÊt hµng ho¸/®¬n vÞ lao ®éng  21,36  37,19  114,85  59,56  23,11  16,67   Tû suÊt hµng ho¸ %  91  80  78  87  85  76   Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng ngh×n ®ång/ng  300-500  500-700  400-650  300-450  450-600  200-500   Tæng lîi nhuËn (tr. ®)  1252,56  31738,82  1625,3  1022,57  2920,17  2675,72   Cã thÓ thÊy , trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n sö dông ®Êt cã hiÖu qu¶ h¬n c¶ nh÷ng gi¸ trÞ s¶n xuÊt tÝnh trªn ®¬n vÞ lao ®éng l¹i kh«ng ®­îc lín , cßn trang tr¹i ch¨n nu«i l¹i cã gi¸ trÞ tÝnh trªn ®¬n vÞ lao ®éng lín nhÊt , tuy nhiªn ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt vµ lµm ra s¶n phÈm kh«ng ph¶i lµ viÖc dÔ dµng . Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n víi diÖn tÝch b×nh qu©n Ýt nhÊt nh­ng gi¸ trÞ s¶n phÈm t¹o ra trªn ®¬n vÞ lao ®éng l¹i lín h¬n so víi c¸c trang tr¹i kh¸c . Tuy nhiªn viÖc ph¸t triÓn lo¹i h×nh trang tr¹i nµy l¹i bÞ h¹n chÕ bëi ®iÒu kiÖn ®Þa h×nh tõng vïng . Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶ ph¸t triÓn m¹nh nhÊt nh­ng gi¸ trÞ hµng ho¸ ho¸ tÝnh trªn ®¬n vÞ diªn tÝch vµ gi¸ trÞ trªn ®¬n vÞ l¹i kh«ng lín l¾m , cßn ®èi víi trang tr¹i trång rõng th× cÇn cã thêi gian dµi ®Ó c©y rõng ph¸t triÓn nªn hiÖn nay ch­a ®­îc khai th¸c nhiÒu v× thÕ gi¸ trÞ hµng ho¸ s¶n xuÊt tÝnh trªn ®¬n vÞ lao ®éng vµ trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch cßn nhá chø kh«ng ph¶i lo¹i h×nh s¶n xuÊt nµy kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶ . C¨n cø vµo t×nh h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ cña tõng lo¹i h×nh trang tr¹i , còng nh­ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt mang l¹i cã thÓ thÊy r»ng m« h×nh kinh tÕ trang tr¹i nµy cµng ph¸t triÓn ë Tuyªn Quang nã ®ang vµ sÏ lµ m« h×nh kinh tÕ cã hiÖu qu¶ gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë n«ng th«n. Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi nh­ ë Tuyªn Quang vµ nh÷ng thùc tr¹ng vÒ kinh tÕ trang tr¹i cã thÓ dù kiÕn ®­îc sè trang tr¹i cña tØnh sÏ ph¸t triÓn tõ nay ®Õn 2010 nh­ sau : §¬n vÞ: c¸i Lo¹i h×nh trang tr¹i  Tèc ®é ph¸t triÓn  Sè l­îng dù kiÕn   Trang tr¹i trång rõng  1,348  124   Trang tr¹i trång c©y ¨n qu¶  1,054  390   Trang tr¹i ch¨n nu«i  1,270  16   Trang tr¹i trång c©y c«ng nghiÖp  1,100  98   Trang tr¹i s¶n xuÊt tæng hîp  1,067  102   Trang tr¹i nu«i trång thuû s¶n  1,410  19   Tæng céng  -  749   3.2. Nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n trong ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang 3.2.1. Nh÷ng mÆt h¹n chÕ cßn tån t¹i : - Kinh tÕ trang tr¹i cßn mang nÆng tÝnh tù ph¸t ch­a cã chÝnh s¸ch cô thÓ , ch­a cã ®Þnh h­íng râ rµng ,cô thÓ cho tõng vïng ,tõng ®Þa ph­¬ng . - Kinh tÕ trang tr¹i trªn ®Þa bµn tØnh ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu , th­êng tËp trung ë nh÷ng vïng thÊp vµ cã ®iÒu kiÖn .Vïng cao , vïng s©u tiÒm n¨ng ®Êt ®ai ,lao ®éng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i l¹i ch­a ®­îc ph¸t huy, chØ tËp trung vµo mét sè ngµnh s¶n xuÊt trång trät cßn ngµnh ch¨n nu«i vµ c¸c ngµnh kh¸c ch­a ®­îc chó träng ph¸t triÓn . - Tõ thùc tÕ vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tr×nh ®é d©n trÝ thÊp nªn kinh tÕ trang tr¹i ph¸t triÓn trªn ®Þa bµn tØnh kh«ng ®Òu, c¸c huyÖn vïng cao, c¸c x· vïng s©u, vïng xa ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cßn chËm, hiÖu qu¶ ch­a cao. - VÒ c¸c chñ trang tr¹i :c«ng t¸c qu¶n lý vµ kinh doanh cßn bÞ h¹n chÕ thiÕu kiÕn thøc vÒ kinh tÕ vµ khoa häc kü thuËt nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ cña mét sè trang tr¹i ch­a cao. - S¶n phÈm cña c¸c trang tr¹i ®a phÇn kh«ng qua chÕ biÕn, chÊt l­îng ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ng­êi tiªu dïng, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng ch­a m¹nh, th­ßng bÞ chÌn Ðp gi¸ khi ch­a ®Õn thêi vô v× ch­a cã nhiÒu ®¬n vÞ thu mua nªn tiªu thô cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n. - Do ch­a x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ thùc tÕ cña c¸c trang tr¹i ®Ó lµm thÕ chÊp vay vèn nªn viÖc vay vèn cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n ( v× giÊy chøng nhËn quyÒn sö dông ®Êt ®ai chØ thÕ chÊp vay vèn ë møc ®é cã h¹n ,thêi h¹n vay ng¾n kh«ng phï hîp víi chu kú s¶n xuÊt, kinh doanh ) nh­ng nhu cÇu vay l¹i lín vµ cÇn vay trong dµi h¹n. 3.2.2 Nguyªn nh©n cña c¸c h¹n chÕ : - Kinh tÕ trang tr¹i lµ lo¹i h×nh s¶n xuÊt ,kinh doanh míi xuÊt hiÖn ë Tuyªn Quang, nhËn thøc cña c¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn c¬ së ch­a ®Èy ®ñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i, cßn quan niÖm nhÇm lÉn gi÷a kinh tÕ trang tr¹i víi kinh tÕ tiÓu n«ng nªn ch­a chó ý ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i, mét mÆt do tr×nh ®é d©n trÝ cßn, kh«ng ®ång ®Òu, mÆt kh¸c tr×nh ®é tiÕp cËn nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ kÐm. - Thùc tÕ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ë mét sè vïng vÒ ®Êt ®Ó lËp kinh tÕ trang tr¹i cßn gÆp khã kh¨n do cã nhiÒu ®åi nói nªn ®Þa h×nh bÞ chia c¾t . - Ng­êi d©n ®· cã ý chÝ lµm giµu, nh­ng viÖu n¾m b¾t khoa häc ®Ó ®­a vµo ¸p dông trong s¶n xuÊt cßn nhiÒu h¹n chÕ do ®ã dÉn ®Õn nhiÒu ng­êi kh«ng d¸m lµm kinh tÕ trang tr¹i. - S¶n phÈm cña trang tr¹i míi chØ ®¹t ë sè l­îng, cßn chÊt l­îng ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng nªn tiªu thô gÆp nhiÒu khã kh¨n. - NhiÒu gia ®×nh cã ®iÒu kiÖn ( nh­ : ®Êt ®ai, lao ®éng ) ®Ó lËp trang tr¹i nh­ng l¹i thiÕu vèn ®Çu t­ … - C¬ së h¹ tÇng ë mét sè vïng ch­a ®¸p øng nhu cÇu ®Ó t¹o lËp trang tr¹i nh­ : giao th«ng, thuû lîi, ®iÖn, c¬ së chÕ biÕn… - C¸c cÊp ,c¸c ngµnh ,nhÊt lµ ngµnh n«ng nghiÖp Ýt quan t©m dÕn tËp huÊn, h­íng dÉn kü thuËt, qu¶n lý, th¨m quan c¸c trang tr¹i lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ®Ó ®óc rót kinh nghiÖm tiÕn hµnh x©y dùng mét m« h×nh trang tr¹i cã hiÖu qu¶ nhÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña tõng vïng. III - Ph­¬ng h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang 1) Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i cña Tuyªn Quang . 1.1. Quan ®iÓm vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i . Ngµy 10/11/1998 Bé chÝnh trÞ Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VIII cã nghÞ quyÕt 6 vÒ mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n n­íc ta trong thêi gian tíi . NghÞ quyÕt kh¼ng ®Þnh: " Nhµ n­íc cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn h×nh thøc trang tr¹i gia ®×nh . §Æc biÖt khuyÕn khÝch c¸c hé n«ng d©n , c¸c trang tr¹i gia ®×nh vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c liªn kÕt víi nhau, h×nh thµnh c¸c tæ chøc, c¸c h×nh thøc kinh tÕ hîp t¸c ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt kinh doanh … " + Thèng nhÊt vÒ tÝnh chÊt vµ vÞ trÝ cña kinh tÕ trang tr¹i lµ h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng ho¸ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Chñ yÕu dùa vµo hé gia ®×nh tiÕn hµnh më réng quy m« vµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt lÜnh vùc trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n , trång rõng g¾n víi s¶n xuÊt vµ tiªu thô n«ng - l©m thuû s¶n . + Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i nh»m khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai , vèn kÜ thuËt, kinh nhgiÖm qu¶n lý gãp phÇn ph¸t triÓn mét nÒn n«ng nhgiÖp bÒn v÷ng : t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, khuyÕn khÝch lµm giµu ®i ®«i víi viÖc xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, lµm thay ®æi c¬ cÊu lao ®éng ë n«ng th«n, thóc ®Èy tiÕn tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ trong n«ng nghiÖp - n«ng th«n. + Ph¸t triÓn ®Êt ®ai d¹ng c¸c lo¹i h×nh kinh doanh cña trang tr¹i theo h­íng tËp trung ho¸, chuyªn m«n ho¸, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña mçi vïng . HiÖn nay , trang tr¹i n­íc ta cÇn mang ®Æc tÝnh tù ph¸t thiÕu sù h­íng dÉn gióp ®ì cña Nhµ n­íc còng nh­ c¸c cÊp, c¸c ngµnh. V× thÕ th«ng qua hÖ thèng luËt ph¸p Nhµ n­íc cÇn t¹o m«i tr­êng vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó kinh tÕ trang tr¹i ngµy cµng ph¸t triÓn. 1.2. Ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang. Ph­¬ng h­íng cña Tuyªn Quang lµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i theo vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ kinh doanh tæng hîp. KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ , mäi ng­êi d©n ë tØnh ph¶i ®Çu t­ vèn ®Ó khai th¸c vµ sö dông ®Êt vµo môc ®Ých s¶n xuÊt n«ng - l©m nghiÖp víi nh÷ng h×nh thøc nh­ : v­ên ®åi, v­ên rõng, VAC… Thùc hiÖn theo quy ho¹ch vµ ph©n vïng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña tØnh, x©y dùng ®Þnh h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh cho tõng vïng cô thÓ ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng s¶n xuÊt kinh doanh lµ : c©y trång g×, nu«i con g× cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña tõng vïng, ®¸p øng nhu cÇu, thÞ hiÕu cña thÞ tr­êng. Ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i gia ®×nh trªn c¬ së khai th¸c cã hiÖu qu¶ tiÒm lùc vµ tiÒm n¨ng s½n cã ( ®Êt ®ai, lao ®éng ) cña tõng vïng, tõng huyÖn. §èi víi vïng 1: nªn ph¸t triÓn trang tr¹i gia ®×nh theo h­íng ch¨n nu«i lµ chÝnh : ch¨n nu«i ®¹i gia sóc nh­ tr©u, bß, dª. H­íng vµo trång c©y c«ng nghiÖp nh»m t¹o m«i tr­êng sinh th¸i, t¹o nguån thuû sinh, trång cá ®Ó phôc vô ch¨n nu«i trång c©y d­îc liÖu ( ®ç tréng, tam thÊt, Êu tÈu ) v× nã phï hîp víi ®iÒu kiÖn Ýt nói ®Êt, nhiÒu nói ®¸ . §èi víi vïng 2 : TËp trung trang tr¹i trång rõng (c©y th«ng, x· méc..) c©y c«ng nghiÖp : chÌ, c©y ¨n qu¶ : ®µo, mËn, lª … ch¨n nu«i : bß , tr©u dª .Trång c©y d­îc liÖu nh­ : th¶o qu¶, tam thÊt, Êu tÈu … v× thùc tÕ ®iÒu kiÖn khÝ hËu ®Êt ®ai cho phÐp s¶n xuÊt nh÷ng c©y con nªn tõ x­a ®Õn nay s¶n phÈm hµng ho¸ tõ nh÷ng c©y con nªn lu«n khan hiÕm kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ n­íc ngoµi. §èi víi vïng 3: TËp trung c©y trång gièng mói (cam, quýt), c©y c«ng nghiÖp :chÌ, quÕ, trång rõng cung cÊp nguyªn liÖu vµ gç x©y dùng c¬ b¶n, ch¨n nu«i tr©u, bß, dª, thuû s¶n. 2) Mét sè gi¶i ph¸p nh»m tiÕp tôc ®æi míi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trang tr¹i ë Tuyªn Quang. 2.1. Gi¶i ph¸p vÒ tiªu thô s¶n phÈm. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò bøc xóc hiÖn nay lµ thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ cña trang tr¹i ë tØnh Tuyªn Quang rÊt khã kh¨n Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do ®Þa bµn vïng nói phøc t¹p, giao th«ng ch­a më mang, s¶n phÈm lµm ra cña c¸c trang tr¹i ch­a cao, søc c¹nh tranh thÊp …VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i tèt c«ng t¸c tuyªn truyÒn h­íng dÉn, gióp ®ì x©y dùng c¸c hîp t¸c x· trang tr¹i; thùc hiÖn liªn kÕt c¸c hîp t¸c x· trang tr¹i, doanh nghiÖp nhµ n­íc , t­ nh©n hé gia ®×nh ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chÕ biÕn n«ng l©m s¶n vµ tiªu thô s¶n phÈm. T¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c chñ trang tr¹i giao l­u trong vµ ngoµi n­íc. TØnh cÇn tËp trung chØ ®¹o c¸c ngµnh kinh tÕ, chÝnh quyÒn c¸c cÊp ®Þnh h­íng vµ h­íng dÉn cho c¸c chñ trang tr¹i s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm mµ thÞ tr­êng cÇn , chø kh«ng ph¶i mÆt hµng mµ ta cã, ph¶i coi träng chÊt l­îng s¶n phÈm. C¬ chÕ chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng cho viÖc giao l­u hµng ho¸, hÕt søc tr¸nh viÖc ng¨n s«ng, cÊm chî, dùng lÖ lµng ®Ó ®èi xö víi nh÷ng ®èi t¸c tiªu thô s¶n phÈm hµng ho¸ nãi chung vµ s¶n phÈm cña trang tr¹i nãi riªng. Cã thÓ ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh­: Ph­¬ng tiÖn giao th«ng ®Õn c¸c vïng, ®Ó s¶n xuÊt ®­îc tËp trung ®Ó tiÖn cho viÖc vËn chuyÓn hµng ho¸.