Tiểu luận Hiệp định chống bán phá giá của WTO và Luật chống bán phá giá của Hoa kỳ. Những thách thức, khó khăn có liên quan trong việc xuất khẩu hàng hoá của Việt Nam

Lêi më ®Çu Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ, mang l¹i nhiÒu lîi Ých vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña nhiÒu quèc gia trªn c¬ së mét nÒn th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­ c«ng b»ng. Nh­ng trong khi c¸c quèc gia thµnh viªn WTO ®ang ph¶i dÉn dì bá c¸c rµo c¶n thuÕ quan vµ thuÕ ho¸ c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan th× c¸c biÖn ph¸p tù vÖ, thuÕ chèng ph¸ gi¸ vµ thuÕ ®èi kh¸ng vÉn ngµy cµng ®­îc nhiÒu quèc gia ph¸t triÓn ¸p dông mét c¸ch triÖt ®Ó, nhÊt lµ, nhiÒu n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ kÐm ph¸t triÓn ph¶i ®èi mÆt víi t×nh tr¹ng hµng ho¸ nhËp khÈu b¸n ph¸ gi¸ t¹i thÞ tr­êng cña m×nh, vµ g¸nh chÞu nh÷ng thiÖt h¹i cho s¶n xuÊt trong n­íc. ViÖc t×m c¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m th­¬ng m¹i c«ng b»ng - biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸, ®ang ®­îc rÊt nhiÒu n­íc quan t©m, kÓ c¶ c¸c n­íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i n­íc nµo còng ¸p dông biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ mét c¸ch ®óng ®¾n, ®«i khi mang tÝnh chñ quan ¸p ®Æt mang tÝnh chÝnh trÞ.... Hµng ho¸ cña ViÖt Nam còng ®· gÆp ph¶i nh÷ng biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ mµ n­íc së t¹i ¸p dông. Sù viÖc ®ã còng ®· ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu hµng ho¸ cña chóng ta. Trong bµi tiÓu luËn nµy em xin ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò “HiÖp ®Þnh chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO vµ LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Hoa kú. Nh÷ng th¸ch thøc, khã kh¨n cã liªn quan trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam.” Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy, c« trong khoa LuËt ®· gióp em rÊt nhiÒu trong viÖc hoµn thµnh bµi tiÓu luËn nµy. Néi dung I. HiÖp ®Þnh chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO vµ LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Hoa kú. C¸c c¸ch hiÓu vÒ ph¸ gi¸: MÆc dï hiÖn t¹i ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®· ®­îc WTO thèng nhÊt vµ ®­a ra c¸c tiªu chÝ vµ thñ tôc ®Ó ®¸nh gi¸ song khi nãi ®Õn ph¸ gi¸, giíi kinh doanh vÉn cã nhiÒu c¸ch hiÓu kh¸c nhau: - Ph¸ gi¸ lµ gi¶m gi¸ ®Ó tranh giµnh thÞ tr­êng hoÆc tiªu diÖt ®èi thñ c¹nh tranh. Ph¸ gi¸ lµ b¸n d­íi gi¸ thµnh. Ph¸ gi¸ lµ b¸n d­íi møc gi¸ b×nh th­êng. §Þnh nghÜa vÒ ph¸ gi¸ vµ c¸ch x¸c ®Þnh ph¸ gi¸ cña WTO ®· ®­îc quy ®Þnh t¹i §iÒu 6 cña GATT: “ Ph¸ gi¸ lµ hµnh vi mµ s¶n phÈm cña mét quèc gia ®­îc b¸n ë quèc gia kh¸c t¹i møc thÊp h¬n gi¸ trÞ th«ng th­êng vµ lµm thiÖt h¹i hay ®e do¹ lµm thiÖt h¹i vÒ mÆt vËt chÊt mét ngµnh cña quèc gia kh¸c hoÆc lµm chËm trÔ sù thiÕt lËp mét ngµnh ë quèc gia kh¸c”. Hai kh¸i niÖm quan träng quy ®Þnh nµy lµ gi¸ trÞ th«ng th­êng vµ thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt. Mét quèc gia bÞ cho lµ ®· b¸n s¶n phÈm cña m×nh ë mét quèc gia kh¸c t¹i møc thÊp h¬n gi¸ trÞ th«ng th­êng nÕu: Gi¸ ®ã thÊp h¬n møc gi¸ t­¬ng ®èi trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i th«ng th­êng ®èi víi s¶n phÈm t­¬ng tù t¹i n­íc xuÊt khÈu. NÕu kh«ng thÓ x¸c ®Þnh møc gi¸ néi ®Þa ®ã th×: + Møc gi¸ ®ã thÊp h¬n møc gi¸ t­¬ng ®èi cao nhÊt ®­îc xuÊt khÈu tíi mét n­íc thø ba trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i th«ng th­êng. + Møc gi¸ ®ã thÊp h¬n chi phÝ s¶n xuÊt t¹i n­íc xuÊt khÈu céng víi mét tû lÖ hîp lý chi phÝ vµ lîi nhuËn b¸n hµng. 2. BiÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ Trong th­¬ng m¹i quèc tÕ, khi hµng ho¸ bÞ xem lµ b¸n ph¸ gi¸ th× chóng cã thÓ bÞ ¸p ®Æt c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ (antiduming) nh­ thuÕ chèng ph¸ gi¸, ®Æt cäc hoÆc thÕ chÊp, can thiÖp h¹n chÕ ®Þnh l­îng hoÆc ®iÒu chØnh møc gi¸ cña nhµ xuÊt khÈu nh»m triÖt tiªu nguy c¬ g©y thiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc nhËp khÈu, trong ®ã thuÕ chèng b¸n ph¸p gi¸ vµ biÖn ph¸p phæ biÕn nhÊt hiÖn nay. VÒ thùc chÊt, thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ lµ mét lo¹i thuÕ nhËp khÈu bæ sung ®¸nh vµo nh÷ng hµng ho¸ bÞ b¸n ph¸ gi¸ ë n­íc nhËp khÈu nh»m h¹n chÕ nh÷ng thiÖt h¹i do viÖc b¸n ph¸n gi¸ ®­a ®Õn cho ngµnh s¶n xuÊt cña n­íc ®ã nh»m b¶o ®¶m sù c«ng b»ng trong th­¬ng m¹i (nãi chÝnh x¸c ®ã lµ mét sù b¶o hé hîp lý cho s¶n xuÊt trong n­íc). ThuÕ nµy ®¸nh vµo c¸c nhµ s¶n xuÊt riªng lÎ chø kh«ng ph¶i lµ thuÕ ¸p ®Æt chung cho hµng ho¸ cña mét quèc gia. Nguyªn t¾c chung nªu ra nh÷ng HiÖp ®Þnh cña WTO lµ kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö khi ¸p dông thuÕ chèng ph¸ gi¸, tøc lµ nÕu hµng ho¸ bÞ b¸n ph¸ gi¸ ®­îc xuÊt khÈu tõ nh÷ng quèc gi¸ kh¸c nhau víi cïng biªn ®é ph¸ gi¸ nh­ nhau th× sÏ ¸p ®Æt møc thuÕ chèng ph¸ gi¸ thuéc vµo biªn ®é ph¸ gi¸ cña tõng nhµ xuÊt khÈu chø kh«ng ph¶i ¸p dông b×nh qu©n (ngay c¶ khi c¸c nhµ xuÊt khÈu tõ cïng mét quèc gia) vµ kh«ng ®­îc phÐp v­ît qu¸ biªn ®é ph¸ gi¸ ®· ®­îc x¸c ®Þnh. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i bÊt kú tr­êng hîp b¸n ph¸ gi¸ nµo còng bÞ ¸p ®Æt c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸. Theo quy ®Þnh cña WTO vµ luËt ph¸p cña rÊt nhiÒu n­íc th× thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ chØ ®­îc ¸p ®Æt khi hµng ho¸ ®­îc b¸n ph¸ gi¸ g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ hay ®e do¹ g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho ngµnh s¶n xuÊt ë n­íc nhËp khÈu. Nh­ vËy, nÕu mét hµng ho¸ ®­îc x¸c ®Þnh lµ cã hiÖn t­îng b¸n ph¸ gi¸ nh­ng kh«ng g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho ngµnh s¶n xuÊt mÆt hµng ®ã ë n­íc nhËp khÈu th× sÏ kh«ng bÞ ¸p ®Æt thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ vµ c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ kh¸c. ThiÖt h¹i cho ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc ®­îc hiÓu lµ t×nh tr¹ng suy gi¶m ®¸ng kÓ vÒ sè l­îng, møc tiªu thô trong n­íc, lîi nhuËn s¶n xuÊt, tèc ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt, viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, ®Çu t­ tíi c¸c chØ tiªu kh¸c cña ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc dÉn ®Õn khã kh¨n cho viÖc h×nh thµnh s¶n xuÊt trong n­íc. B¸n ph¸ gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh dùa vµo 2 yÕu tè c¬ b¶n lµ: Mét lµ biªn ®é ph¸ gi¸ tõ 2% trë lªn; hai lµ sè l­îng, trÞ gi¸ hµng ho¸ b¸n ph¸ gi¸ tõ mét n­íc v­ît qu¸ 3% tæng khèi l­îng hµng nhËp khÈu (ngo¹i trõ tr­êng hîp sè l­îng nhËp khÈu cña c¸c hµng ho¸ t­¬ng tù míi n­íc cã khèi l­îng d­íi 3%, nh­ng tæng sè c¸c hµng ho¸ t­¬ng tù cña c¸c n­íc kh¸c nhau ®­îc xuÊt khÈu vµo n­íc bÞ b¸n ph¸ gi¸ chiÕm trªn 7%). Theo quy ®Þnh cña WTO, biªn ®é ph¸ gi¸ ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua viÖc so s¸nh víi møc gi¸ cã thÓ so s¸nh ®­îc cña hµng ho¸ t­¬ng tù ®­îc xuÊt khÈu sang mét n­íc thø ba thÝch hîp, víi ®iÒu kiÖn lµ møc gi¸ cã thÓ so s¸nh ®­îc nµy mang tÝnh ®¹i diÖn, hoÆc ®­îc x¸c ®Þnh th«ng qua so s¸nh víi chi phÝ s¶n xuÊt t¹i n­íc xuÊt xø hµng ho¸ céng thªm kho¶n chi phÝ hîp lý cho qu¶n trÞ, b¸n hµng, c¸c chi phÝ chung kh¸c vµ mét kho¶n lîi nhuËn. Nh­ vËy, cã thÓ hiÓu r»ng biªn ®é ph¸ gi¸ lµ møc chªnh lÖch gi¸ th«ng th­êng cña hµng ho¸ t­¬ng tù víi møc gi¸ xuÊt khÈu hiÖn t¹i. ViÖc x¸c ®Þnh gi¸ th«ng th­êng ®­îc tÝnh to¸n rÊt phøc t¹p dùa trªn c¬ së sæ s¸ch vµ ghi chÐp cña nhµ xuÊt khÈu hoÆc nhµ s¶n xuÊt lµ ®èi t­îng ®ang ®­îc ®iÒu tra víi ®iÒu kiÖn lµ sæ s¸ch nµy phï hîp víi c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n ®­îc chÊp nhËn réng r·i vµ ph¶n ¸nh ®­îc mét c¸ch hîp lý cña chi phÝ. §Ó x¸c ®Þnh hµng ho¸ cã bÞ b¸n ph¸ gi¸ hay kh«ng ? ViÖc b¸n ph¸ gi¸ cã thÓ g©y thiÖt h¹i ®¸ng kÓ cho ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc hay kh«ng ®Ó ¸p ®Æt c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ th× ®iÒu quan träng nhÊt vµ phøc t¹p nhÊt nµy ë qu¸ tr×nh ®iÒu tra vÒ b¸n ph¸p gi¸. ë nh÷ng quèc gia kh¸c nhau, viÖc ®iÒu tra sÏ ®­îc thùc hiÖn bë c¸c c¬ quan chøc n¨ng kh¸c nhau. Theo quy ®Þnh trong HiÖp ®Þnh vÒ chèng b¸n ph¸p gi¸ cña WTO th× viÖc ®iÒu tra chØ ®­îc tiÕn hµnh khi cã ®¬n yªu cÇu b»ng v¨n b¶n cña ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc hoÆc cña ng­êi d©n dµnh cho ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc. §¬n yªu cÇu sÏ ®­îc coi lµ ®ñ t­ c¸ch ®¹i diÖn cho ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc nÕu nh­ ®¬n nµy nhËn ®­îc sù ñng hé bëi c¸c nhµ s¶n xuÊt chiÕm tèi thiÓu 50% tæng s¶n l­îng cña s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc b¾t ®Çu nÕu nh­ c¸c nhµ s¶n xuÊt bµy tá ý kiÕn t¸n thµnh ®iÒu tra chiÕm Ýt h¬n 25% tæng s¶n l­îng cña s¶n phÈm t­¬ng tù ®­îc ngµnh s¶n xuÊt trong n­íc lµm ra. Trªn thùc tÕ, qu¸ tr×nh ®iÒu tra vÒ b¸n ph¸ gi¸ cña EU, Mü vµ mét sè n­íc kh¸c cho thÊy viÖc x¸c ®Þnh gi¸ trÞ th«ng th­êng cña hµng ho¸ ®Ó lµm c¨n cø x¸c ®Þnh biªn ®é ph¸ gi¸ qu¸ phøc t¹p vµ ®«i khi kh«ng minh b¹ch, vÉn cßn rÊt nhiÒu ¸p ®Æt. Theo luËt ph¸p cña Mü th× mét khi kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®­îc gi¸ trÞ th«ng th­êng t¹i n­íc xuÊt khÈu, ng­êi ta cã thÓ lÊy møc gi¸ cña hµng ho¸ t­¬ng tù trong ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i b×nh th­êng ë mét n­íc thø ba cã ng­êi tr×nh ®é ph¸t triÓn nh­ cña n­íc bÞ ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸. §©y chÝnh lµ c¸i c¬ quan träng mµ trong vô kiÖn phi lý vÒ Th­¬ng m¹i Mü ®· tÝnh to¸n gi¸ trÞ th«ng th­êng theo gi¸ t¹i B¨ng - la - ®Ðt víi lËp luËn r»ng. ViÖt Nam ch­a cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, v× vËy c¸c chi phÝ vµ c¸c sè liÖu cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cung cÊp lµ kh«ng ph¶n ¶nh trung thùc vµ kh«ng tin cËy ®­îc. Cã thÓ nãi r»ng, thuÕ chèng b¸n ph¸ gÝa lµ mét c«ng cô b¶o hé rÊt m¹nh vµ rÊt lîi h¹i. C¬ chÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Mü §o¹n 800-801 cña §¹o LuËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Mü quy ®Þnh: “BÊt cø ng­êi nµo thùc hiÖn hay gióp ®ì thùc hiÖn viÖc nhËp khÈu hµng ho¸ n­íc ngoµi vµo Mü mét c¸ch phæ biÕn vµ cã hÖ thèng ®Ó b¸n nh÷ng hµng ho¸ ®ã ë møc gi¸ thÊp h¬n ®¸ng kÓ gi¸ thùc tÕ thÞ tr­êng, hay gi¸ b¸n bu«n cña nh÷ng hµng ho¸ ®ã t¹i thÞ tr­êng n¬i nã ®­îc s¶n xuÊt hay t¹i thÞ tr­êng n­íc ngoµi kh¸c mµ c¸c hµng ho¸ ®ã th­êng ®­îc xuÊt khÈu sau khi ®· céng gi¸ b¸n bu«n, chi phÝ vËn t¶i, thuÕ, vµ c¸c chi phÝ vµ lÖ phÝ cÇn thiÕt kh¸c ®Òu bÞ coi lµ vi ph¹m ph¸p luËt nÕu nh÷ng hµnh vi kÓ trªn ®­îc thùc hiÖn víi dù ®Þnh ph¸ ho¹i, hay g©y tæn thÊt mét ngµnh cña Mü, hay ng¨n c¶n viÖc thiÕt lËp mét ngµnh t¹i Mü, hay t¹o sù kiÒm chÕ hoÆc ®éc quyÒn vÒ hµng ho¸ ®ã t¹i Mü”. C¸c thñ tôc hµnh chÝnh ¸p dông cho viÖc chèng ph¸ gi¸ ®­îc quy ®Þnh trong §¹o LuËt chèng ph¸ gi¸ 1916; §¹o luËt chèng ph¸ gi¸ 1921; Môc VII cña §¹o LuËt thuÕ 1930. Thñ tôc chñ ®¹o ®ã lµ: thay v× dùa trªn hµnh ®éng cña chÝnh phñ hay c¸ nh©n tr­íc toµ ¸n, luËt chèng ph¸ gi¸ cho phÐp thùc hiÖn c¸c thñ tôc tè tông. Cô thÓ lµ, nh÷ng ng­êi ®¹i diÖn cho mét ngµnh ë Mü cã thÓ lÊy c¸c l¸ phiÕu biÓu quyÕt vµ tr×nh cho Bé Th­¬ng M¹i Mü (DOC). DOC sÏ quyÕt ®Þnh cã tån t¹i viÖc ph¸ gi¸ hay kh«ng vµ ITC cã tr¸ch nhiÖm t×m kiÕm b»ng chøng vµ chøng minh sù tån t¹i c¸c tæn thÊt. Yªu cÇu vÒ viÖc cã dù ®Þnh hay kh«ng cã dù ®Þnh tõ phÝa bªn bÞ kh«ng quan träng. NÕu ITC ph¸t hiÖn ra tån t¹i ph¸ gi¸ vµ tæn thÊt ph¸ gi¸, thuÕ ch«ng ph¸ gi¸ sÏ ®­îc ¸p dông. Bªn bÞ sÏ kh«ng ph¶i chÞu c¸c trõng ph¹t d©n sù hay h×nh sù nµo. II. nh÷ng th¸ch thøc vµ khã kh¨n cã liªn quan trong viÖc xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam . ViÖc b¸n ph¸ gi¸ ®ang diÔn ra ngµy cµng nhiÒu ë hÇu hÕt c¸c quèc gia kÓ c¶ c¸c quèc gia ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. MÆc dï lµ n­íc ®ang ph¸t triÓn ë tr×nh ®é thÊp, nh­ng vµi n¨m trë l¹i ®©y hµng ho¸ cña ViÖt Nam ®· dÇn th©m nhËp vµo c¸c thÞ tr­êng kh¸c nhau vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ®· bÞ n­íc ngoµi tiÕn hµnh ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸ tíi 8 lÇn (tÝnh tõ 1994 - 2002). Trong sè 8 vô c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bÞ ¸p ®Æt thuÕ chèng ph¸ gi¸. Vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸c ba - sa cña ViÖt Nam t¹i Mü (n¨m 2002) ®­îc coi lµ mét vô kiÖn cã quy m« lín vµ cã rÊt nhiÒu ¸p ®Æt bÊt c«ng tõ phÝa Mü. C¸c ngµnh ®· tõng bÞ kiÖn ph¸ gi¸ cña ViÖt Nam lµ tái, giµy dÐp, bét ngät, c¸ tra, c¸ basa, bËt löa gas. Canada kiÖn ViÖt Nam hai vô liªn quan tíi giµy dÐp vµ tái. ThuÕ chèng ph¸ gi¸ ¸p dông cho tái cña ViÖt Nam lµ 1,48 CA§/kg. EU kiÖn ViÖt Nam hai vô liªn quan tíi giµy dÐp vµ bét ngät. Møc thuÕ chèng ph¸ ®èi víi bét ngät lµ 16,8%. Riªng ®èi víi mÆt hµng giµy dÐp, EU ®· kh«ng ®¸nh thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®èi víi ViÖt Nam v× tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam thÊp h¬n c¸c quèc gia kh¸c lµ Trung Quèc, In®«nªxia vµ Th¸i Lan. Ba Lan kiÖn ViÖt Nam mét vô vÒ bËt löa gas. ThuÕ chèng ph¸ gi¸ lµ 0,09 EUR/chiÕc. Mü kiÖn ViÖt Nam mét vô vÒ c¸ tra, c¸ basa. ThuÕ chèng ph¸ gi¸ ¸p ®Æt cho ViÖt Nam tõ 38% ®Õn 64%. Ph­¬ng thøc mµ HiÖp héi c¸ tra, c¸ ba sa (CFA) cña Mü ®· thùc hiÖn trong vô tranh chÊp víi ViÖt Nam cã thÓ tãm t¾c nh­ sau: + Tr­íc hÕt, CFA ®· g©y søc Ðp b¾t c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt Nam ph¶i thay ®æi tem d¸n ®Ó ph©n biÖt c¸c cña ViÖt Nam víi c¸ cña Mü. + Sau ®ã, CFA kiÖn ViÖt Nam ®· ph¸ gi¸ c¸ tra, c¸ basa trªn thÞ tr­êng Mü. G¹o cña ViÖt Nam ®· tõng bÞ Columbia kiÖn vµo n¨m 1994 víi biªn ph¸ gi¸ lµ 9,7% nh­ng sau ®ã Columbia quyÕt ®Þnh r»ng ViÖt Nam ®· kh«ng g©y thiÖt h¹i vÒ vËt chÊt víi viÖc s¶n xuÊt g¹o cña Columbia nªn kh«ng ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. ViÖt Nam cßn rÊt Ýt kinh nghiÖm trong viÖc ®­¬ng ®Çu víi c¸c vô kiÖn ph¸ gi¸ vµ vËn dông c¬ chÕ chèng b¸n ph¸ gi¸. Qua c¸c vô kiÖn ph¸ gi¸ chóng ta cã c¬ héi nh×n nhËn râ h¬n thùc tr¹ng th­¬ng m¹i quèc tÕ hiÖn nay. EU ®· b¸c bá vô kiÖn DN ViÖt Nam b¸n ph¸ gi¸ bËt löa gas vµo thÞ tr­êng nµy víi lý lÏ, DN ViÖt Nam ho¹t ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong khi ®ã, Hoa Kú l¹i kÕt luËn ViÖt Nam cã nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng. ViÖc xem xÐt ViÖt Nam lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng hay phi thÞ tr­êng hoµn toµn mang tÝnh chÝnh trÞ, kh«ng phô thuéc vµo yÕu tè kü thuËt, mÆc dï phÝa Mü cã ®­a ra 5 yÕu tè kü thuËt ®Ó xem xÐt. Nh­ vËy, kinh tÕ thÞ tr­êng chØ lµ c¸i cí mµ nguyªn nh©n s©u xa chÝnh lµ gi¸ b¸n. Víi møc gi¸ 1kg c¸c basa kho¶ng 3USD th× c¸c DN Hoa Kú c¹nh tranh næi, khi ®ã h×nh thøc kiÖn ph¸ gi¸ ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt. Chñ nghÜa b¶o hé mËu dÞch Hoa Kú ®· ph¸t triÓn ®Õn mét møc tinh vi víi c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, ®«i khi l¹i tr¾ng trîn theo lèi ®¬n ph­¬ng - ¸p ®Æt, nhÊt lµ víi c¸c nÒn kinh tÕ nhá bÐ. C¸ch tèt nhÊt lµ chóng ta kh«ng kh«ng ®Ó x¶y ra kiÖn c¸o b¸n ph¸ gi¸. Thùc tÕ chóng ta kh«ng b¸n ph¸ gi¸ nh­ng kh«ng t×m hiÓu xem ®èi t¸c cña ta ë n­íc së t¹i chi phÝ s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo, b¸n gÝa bao nhiªu. NÕu chóng ta nghiªn cøu kü, sÏ ®­a ®­îc møc gi¸ phï hîp, kh«ng g©y m©u thuÉn vÒ lîi Ých víi DN Hoa kú th× ch¾c ch¾n viÖc kiÖn c¸o sÏ Ýt s¶y ra. MÆt kh¸c, ngay c¶ trong t×nh h×nh xuÊt khÈu thuËn lîi, chóng ta còng nªn san sÎ sang c¸c thÞ tr­êng kh¸c, bëi cø gia t¨ng s¶n l­îng xuÊt khÈu vµo mét thÞ tr­êng sÏ bÞ DN n­íc së t¹i ph¶n øng mét c¸ch tiªu cùc. V¨n phßng Ng©n s¸ch Quèc héi Mü míi ®©y ®· cã b¸o c¸o kÕt luËn r»ng luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ trªn thùc tÕ ®· g©y tæn hao cho nÒn kinh tÕ Mü nhÊt lµ qua vô kiÖn t«m ®­îc nhiÒu n­íc quan t©m hiÖn nay, John McQuaid c«ng t¸c t¹i tê “The Times picayune” ®· tËp hîp ý kiÕn cña c¸c nhµ kinh tÕ nh»m chØ ra nh÷ng ®iÓm phi lý trong luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Mü. “B¸n ph¸ gi¸” gîi lªn h×nh ¶nh C«ng ty n­íc ngoµi theo ®uæi chiÕn l­îc cã chñ ý, cã sù ph©n phèi hîp nh»m c¶n trë DN trong n­íc b»ng hµng NK gi¸ rÎ trµn ngËp thÞ tr­êng. §©y chÝnh lµ ®iÖp khóc mµ ngµnh c«ngnghiÖp ®¸nh b¾t t«m ë Mü viÖn lµm lý do kh¬i kiÖn. Ng­ d©n ®¸nh b¾t t«m ë Mü nãi riªng hä bÞ ¸p ®¶o bëi xu h­¬ng hµng NK b¸n ph¸ gi¸ tõ 6 n­íc nu«i t«m ®ang gia t¨ng, khiÕn mÆt hµng t«m r¬i gi¸. Liªn minh t«m miÒn nam n­íc Mü (SSA), ®¹i diÖn cho 8 bang trong ®ã Louisiana, ®· ®Ö ®¬n theo luËt chèng ph¸ gi¸, yªu cÇu chÝnh phñ Mü ¸p thuÕ ®èi víi mÆt hµng t«m NK vµ trî gi¸ s¶n phÈm cña hä. Trªn thùc tÕ, luËt chèng ph¸ gi¸ cña Mü kh«ng ®ßi hái b»ng chøng cho thÊy c¸c C«ng ty n­íc ngoµi bÞ c¸o buéc b¸n ph¸ gi¸ ®ang phèi hîp hµnh ®éng hay cã ý ®Þnh ®Èy mÆt hµng cña hä trµn ngËp thÞ tr­êng Mü. C¸c nhµ kinh tÕ nãi r»ng luËt chèng ph¸ gi¸ ®­îc so¶n th¶o kh¸i qu¸t vµ nhiÒu tr×nh tù cho luËt nµylµ thñ tôc ho¹t ®éng tiªu chuÈn ®æi míi c¸c DN t¹i Mü vµ trªn thÕ giíi. Sù kh¸c biÖt gi÷a v¨n b¶n luËt vµ thùc tiÔn lµ ®iÒu b×nh th­êng trong thÕ giíi cña chèng ph¸ mµ nh÷ng ng­êi ®¸nh b¾t t«m ë Mü b­íc vµo. Khi toµn cÇu ho¸ g©y ra lµn sãng ®æ vì xuyªn suèt nÒn kinh tÕ Mü. Th­¬ng m¹i quèc tÕ ®· trë thµnh vÊn ®Ò chÝnh trÞ t¹i Lousiana, còng nh­ víi nhiÒu bang kh¸c ph¶i chèng chäi víi nguy c¬ mÊt viÖc lµm do sù c¹nh tranh tõ n­íc ngoµi. LuËt chèng ph¸ gi¸ më ra ph­¬ng thøc gióp c¸c ngµnh c«ng nghiÖp gÆp khã kh¨n cã ®­îc kho¶n trî cÊp kinh tÕ t¹m thêi. LuËt nµy còng ®­îc xem xÐt lµ mét chiÕc van an toµn vÒ chÝnh trÞ. MÆc dï c¸c quyÕt ®Þnh vÒ chèng ph¸ gi¸ cã ¶nh h­ëng trªn toµn thÕ giíi, nh­ng chóng l¹i ®­îc quyÕt ®Þnh trong ph¹m vi mét nhãm nhá, thiÓn cËn ë Oashinht¬n. Nh÷ng ý kiÕn chØ trÝch nãi r»ng c¸c vô kiÖn bÞ chi phèi bëi nh÷ng quy ®Þnh mµ Ýt ng­êi bªn ngoµi cã thÓ hiÓu ®­îc vµ ®Çy rÉy nh÷ng m©u thuÉn. Nh÷ng ng­êi ®Ò x­íng viÖc kiÖn tông nãi r»ng luËt chèng ph¸ gi¸ cã thÓ “lµm c©n b»ng s©n ch¬i” th­¬ng m¹i quèc tÕ, n¬i lµm c¸c C«ng ty n­íc ngoµi th­êng kh«ng ch¬i c«ng b»ng vµ c¸ch ch¬i cña hä ®e d¹o viÖc lµm cña Mü. LuËt chèng ph¸ gi¸ mµ Quèc héi Mü ban hµnh ®­îc xem nh­ mét vò khÝ tù vÖ cña c¸c ngµnh c«ng nghiÖp. Môc tiªu cña luËt nµy lµ ®Ó c©n b»ng th­¬ng m¹i bÊt c«ng. Kh¸i niÖm luËt chèng ph¸ gi¸ còng t­¬ng tù nh­ luËt chèng ®éc quyÒn, nã cã t¸c dông s¾p xÕp l¹i thÞ tr­êng nh»m duy tr× kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ b¶o vÖ ng­êi tiªu dïng vÒ l©u dµi. NhiÒu ý kiÕn chØ trÝch, trong ®ã cã nh÷ng ng­êi ñng hé th­¬ng m¹i tù do vµ nhiÒu nhµ kinh tÕ chñ ®¹o, ®ång t×nh r»ng th­¬ng m¹i toµn cÇu th­êng kh«ng c«ng b»ng. Nh­ng hä còng nãi r»ng luËt chèng ph¸ gi¸ vµ c¸c quy ®Þnh cña luËt nµy, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c«ng thøc phøc t¹p mµ ChÝnh phñ ¸p dông ®Ó tÝnh thuÕ, lµ mang tÝnh ®éc ®o¸n vµ g©y trë ng¹i cho c¸c C«ng ty ®ang ho¹t ®éng theo c¸c nguyªn t¾c th«ng th­êng t¹i thÞ tr­êng quèc tÕ. Hä nãi r»ng vÒ c¬ b¶n luËt nµy lµ mét h×nh thøc b¶o hé vµ do ®ã nã lµ kÎ thï cña th­¬ng m¹i tù do. Vô kiÖn chèng ph¸ gi¸ t«m chØ lµ mét trong c¶ chôc vô kiÖn xÈy ra mçi n¨m. Bªn nguyªn ®¬n c¸o buéc s¸u n­íc, Trung Quèc, Ecua®o, Ên §é, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam - ®· xuÊt å ¹t s¶n phÈm vµ thÞ tr­êng Mü víi gi¸ thÊp h¬n gi¸ thµnh s¶n xuÊt. Nh÷ng ng­êi ®¸nh b¾t t«m ë Mü ®ßi hái chÝnh phñ ¸p thuÕ t«m NK tõ 25,76% (møc thÊp nhÊt ®èi víi ViÖt Nam) ®Õn 349% (møc cao nhÊt ®èi víi Braxin). ChÝnh phñ Mü ®· sö dông hÖ thèng hai cÊp, phøc t¹p ®Ó ph©n tÝch vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸. Bé Th­¬ng m¹i Mü (DOC) cã quyÒn quyÕt ®Þnh liÖu vÊn ®Ò b¸n ph¸ gi¸ cã x¶y ra trªn thùc tÕ hay kh«ng vµ møc thuÕ nµo sÏ ®­îc ¸p ®Æt. Uû ban Th­¬ng m¹i qu«c tÕ Mü (USITC) lµ c¬ quan ®­a ra ph¸n quyÕt cuèi cïng, quyÕt ®Þnh xem liÖu DN Mü - trong vô kiÖn nµy lµ c¸c DN t«m cã bÞ “thiÖt h¹i vËt chÊt” do hµng NK hay kh«ng. Cho tíi nay cña DOC vµ USITC ®Òu cã nh÷ng ph¸n quyÕt s¬ bé ñng hé ng­êi ®¸nh b¾t t«m ë Mü. Theo luËt hiÖn nay, kho¶n tiÒn thuÕ sÏ ®­îc dµnh ®Ó trî cÊp cho ngµnh c«ng nghiÖp t«m néi ®Þa. Nh×n chung, ChÝnh phñ Mü th­êng cã xu h­íng ®øng vÒ phÝa c¸c ngµnh c«ng nghiÖp Mü. Theo nhµ kinh tÕ Bruce Blonigen cña §¹i häc tæng hîp bang Oregon, mét chuyªn gia nghiªn cøu lÜnh vùc chèng ph¸ gi¸, cã tíi 80% vô kiÖn cã kÕt luËn lµ x¶y ra t×nh tr¹ng b¸n ph¸ gi¸, kho¶ng 60% vô kiÖn kÕt luËn r»ng c¸c DN néi ®Þa bÞ ¶nh h­ëng bëi hµng NK. Thomas Prusa, nhµ kinh tÕ cña §¹i häc tæng hîp Rutgers chuyªn nghiªn cøu vÒ c¸c vô kiÖn th­¬ng m¹i vµ chèng ph¸ gi¸ nãi: “DOC gÇn nh­ kh«ng bao giê kÕt luËn lµ kh«ng x¶y ra t×nh tr¹ng b¸n ph¸ gi¸”. C¸c nhµ kinh tÕ cßn nhiÒu quan t©m ®Õn kh¸c biÖt vÒ môc tiªu chÝnh s¸ch c¬ b¶n cña luËt chèng ph¸ gi¸. Mét sè coi luËt nµy lµ ph­¬ng thøc nu«i d­ìng chñ nghÜa b¶o hé. Mét sè kh¸c b¶o vÖ kh¸i niÖm nµy nh­ mét c«ng cô gi÷ g×n viÖc lµm vµ gióp gi¶m bít t¹i ho¹ cña kinh tÕ toµn cÇu. Clyde Prestowitz, Chñ tÞch ViÖn chiÕn l­îc kinh tÕ, mét nhãm nghiªn cøu thiªn t¶ cã trô së t¹i Oasinht¬n, nãi: “Kh¸i niÖm chèng ph¸ gi¸ lµ hoµn toµn hîp ph¸p vµ ®· ®­îc ®­a vµo c¸c quy ®Þnh cña tæ chøc Th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) bëi ®©y lµ c«ng cô ®Ó ®èi phã víi mét sè vÊn ®Ò thùc tÕ”. Nh­ng nhiÒu nhµ kinh tÕ nãi r»ng c¸ch thøc mµ DOC ph©n xö vô kiÖn t«m ®· bÞ “bãp mÐo” nh»m chèng l¹i c¸c C«ng ty n­íc ngoµi vµ thiªn vÞ c¸c ng­ d©n ®¸nh b¾t t«m ë Mü. Theo c¸c nhµ kinh tÕ, yÕu tè g©y tranh c·i nhÊt vÒ luËt chèng ph¸ gi¸ lµ c¸ch thøc DOC tÝnh thuÕ chèng ph¸ gi¸. C¸c nhµ kinh tÕ cña DOC sÏ xem xÐt sù kh¸c biÖt gi÷a gi¸ cña s¶n phÈm NK víi gi¸ trÞ thÞ tr­êng hîp lý. NÕu gi¸ NK thÊp h¬n, cã nghÜa lµ c¸c C«ng ty n­íc ngoµi ®ang b¸n s¶n phÈm vµo Mü víi gi¸ qu¸ rÎ, nh­ vËy xuÊt hiÖn hiÖn t­îng b¸n ph¸ gi¸. Tuy nhiªn, theo Michael Moore vµ mét sè nhµ kinh tÕ kh¸c, khã kh¨n chÝnh ë ®©y lµ lµm sao so s¸nh gi¸ NK thùc tÕ víi “gi¸ thÞ tr­êng hîp lý” gi¶ thuyÕt, ë mét sè tr­êng hîp viÖc so s¸nh nh­ vËy gÇn nh­ lµ ®iÒu kh«ng thÓ, bëi hÇu nh­ ch¼ng ai biÕt râ “gi¸ thÞ tr­êng hîp lý” Tuú thuéc vµo t×nh huèng vô kiÖn chÝnh phñ Mü x¸c ®Þnh gi¸ thÞ tr­êng hîp lý theo nh÷ng ph­¬ng thøc kh¸c nhau. Trong tr­êng hîp ®¬n gi¶n nhÊt, ChÝnh phñ Mü so s¸nh gi¸ t¹i n­íc XK víi gi¸ t¹i Mü. Nh­ng trong hÇu hÕt c¸c vô kiÖn chèng ph¸ gi¸, ph­¬ng thøc x¸c ®Þnh kh«ng ®¬n gi¶n nh­ vËy: Trong sè s¸u n­íc bÞ kiÖn, SSA nãi r»ng chØ duy nhÊt Braxin cã thÞ tr­êng néi ®Þa ®¸ng kÓ vÒ mÆt hµng t«m, c¸c n­íc kh¸c hoÆc kh«ng cã thÞ tr­êng lín vÒ mÆt hµng nµy hoÆc lµ nh÷ng n­íc bÞ quy vµo diÖn kh«ng cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Trong nh÷ng tr­êng hîp nh­ vËy, DOC cã kh¶ nhiÒu lùa chän phô, lËp danh s¸ch gi¸ t«m t¹i mét n­íc thø ba mµ DOC cho r»ng cã thÓ so s¸nh víi n­íc XK. DOC còng quyÕt ®Þnh xem xÐt liÖu c¸c C«ng ty n­íc ngoµi cã b¸n t«m d­íi møc chi phÝ s¶n xuÊt, céng thªm tû lÖ lîi tøc ®­îc quy ®Þnh. §©y lµ lý lÏ ®­îc viÖn dÉn chèng l¹i t«m NK tõ ViÖt Nam vµ Trung Quèc. ChÝnh phñ Mü sÏ tiÕn hµnh ®iÒu tra vµ thu thËp sè liÖu theo c¸ch ®iÒu tra vµ thu thËp sè liÖu theo c¸ch cña m×nh, nh­ lý lÏ mµ c¸c luËt cña nguyªn ®¬n ®­a ra kh«ng ph¶i lµ lý lÏ cuèi cïng. Nh­ng lý lÏ nµy nh÷ng phÇn nµo cho thÊy c¸ch thøc tiÕn hµnh vô kiÖn. §Ó ®­a ra lý lÏ r»ng c¸c C«ng ty Trung Quèc b¸n ph¸ gi¸ t«m t¹i Mü, c¸c luËt s­ cña nguyªn ®¬n ®· ®Æt ra mét m« h×nh kinh tÕ phøc t¹p ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ s¶n xuÊt t«m t¹i Trung Quèc vµ ViÖt Nam. Nh­ng Trung Quèc vµ ViÖt Nam bÞ xÕp vµo diÖn c¸c n­íc kh«ng cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, do vËy hä nãi r»ng sè liÖu c¬ b¶n, x¸c thùc vÒ chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ cã lµ kh«ng cã hiÖu lùc. Thay vµo ®ã, c¸c luËt s­ nguyªn ®¬n lÊy møc gi¸ vµ chi phÝ t¹i Mü vµ Ên §é lµm thÞ tr­êng phô ®Ó x¸c ®Þnh sè liÖu. §èi víi tr­êng hîp Trung Quèc c¸c luËt s­ kh¶o s¸t c¸c nhµ chÕ biÕn t«m ë Mü nh»m tÝnh to¸n c¸c h¹ng môc ®Ó cã thª chÕ biÕn ®­îc 1 pao (0,454kg) t«m ®«ng l¹nh, nh­ ®iÖn n­íc, vËt liÖu ®ãng gãi... TiÕp ®Õn hä nghiªn cøu nÒn kinh tÕ Ên §é ®Ó x¸c ®Þnh chi phÝ cña c¸c môc nµy. Sau ®ã hä kÕt hîp h¶i kÕt qu¶ nµy ®Ó ®­a møc chi phÝ s¶n xuÊt. Cuèi cïng, hä ­íc tÝnh tû lÖ l·i ®èi víi mÆt hµng cña Trung Quèc. KÕt qu¶ cña c¸ch tÝnh to¸n nµy ®­a ra “gi¸ s¶n xuÊt” ®èi víi t«m lo¹i to cña Trung Quèc lµ 10,6 USD/ pao - cao h¬n 7,72 USD so víi møc gi¸ t«m Trung Quèc nhËp vµo Mü theo sè liÖu cña C¬ quan H¶i quan Mü vµ møc chÖnh lÖch nµy ®­îc chuyÓn thµnh møc thuÕ chèng ph¸ gi¸ ®­îc ®Ò nghÞ lµ 263,68% (møc cao nhÊt ®­îc dù kiÕn ®èi víi t«m cña Trung Quèc”. C¸c nhµ kinh tÕ nãi r»ng c¸ch tÝnh to¸n nh­ vËy béc lé ®Çy rÉy nh÷ng bÊt cËp, chØ nãi ®¬n gi¶n ngay ë viÖc so s¸nh gi¸ t¹i c¸c n­íc kh¸c nhau. Michael Moore th¾c m¾c. “Ai d¸m kh¼ng ®Þnh ®ã ®· ph¶i lµ gi¸ hîp lý ch­a? ViÖc cho r»ng gi¸ viÖn chuyÓn t¹i Ên §é hay Trung Quèc còng ®Òu gièng nhau lµ ®iÒu hÕt søc phi lý”. C¸c nhµ kinh tÕ nãi r»ng mét vÊn ®Ò ®¸ng nãi n÷a lµ viÖc ChÝnh phñ Mü gép tÊt c¶ c¸c C«ng ty vµ c¸c n­íc cïng vµo mét vô kiÖn chung, dï lµ c¸c C«ng ty kh¸c nhau b¸n s¶n phÈm víi møc gi¸ kh¸c nhau, s¶n phÈm cña n­íc nµy cã thÓ cã c¬ cÊu gi¸ kh¸c h¼ng so víi s¶n phÈm cña n­íc kh¸c, hoÆc thËm chÝ lµ mét s¶n phÈm kh¸c h¼n. Trong vô kiÖn t«m, Ên §é ®ang ®­a ra lý lÏ r»ng t«m SK cña hä lµ hoµn toµn kh¸c vµ kh«ng thÓ ®em ra so s¸nh víi t«m cña Mü. Trªn thÕ giíi, tõ n¨m 1995 - 2002, c¸c n­íc vµ vïng l·nh thæ bÞ ®iÒu tra b¸n ph¸ gi¸ nhiÒu nhÊt trong th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ Trung Quèc: 308 vô, Hµn Quèc: 160 vô, Mü: 115 vô, §µi Loan: 109 vô, In- ®«- nª - xi - a: 91 vô... Nh­ vËy, so víi c¸c n­íc kh¸c th× sè vô mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam bÞ ®iÒu tra cßn lµ con sè rÊt nhá. MÆc dï ViÖt Nam ®· bÞ kiÕn ph¸ gi¸ tõ c¸ch ®©y 10 n¨m song chóng ta ®· kh«ng cã mét kÕ ho¹ch cô thÓ ®Ó ®­¬ng ®Çu víi c¸c vÊn ®Ò vÒ gi¸ c¶ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸. Khi vô kiÖn c¸ tra, c¸ basa t¹o ®­îc sù chó ý cña d­ luËn vµ c¸c doanh nghiÖp thñy s¶n ViÖt Nam còng nh­ nh÷ng ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam ph¶i g¸nh chÞu phÇn thua, lóc nµy c¸c Bé Ngµnh vµ c¸c HiÖp héi liªn quan míi thùc sù lo ng¹i vÒ kh¶ n¨ng ViÖt Nam bÞ kiÖn ph¸ gi¸ ë nh÷ng mÆt hµng kh¸c. ViÖt Nam kh«ng thÓ tr¸nh khái viÖc tiÕp tôc bÞ kiÖn ph¸ gi¸. Lý do cã thÓ nªu ra nh­ chèng b¸n ph¸ gi¸ ®­îc sö dông nh­ mét c«ng cô b¶o hé míi, ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng gi¸ rÎ vµ ViÖt Nam bÞ cho lµ mét nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng. Nh÷ng hµng ho¸ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam th«ng th­êng cã lîi thÕ c¹nh tranh do gi¸ nh©n c«ng rÎ dÉn ®Õn gi¸ thµnh thÊp so víi c¸c quèc gia kh¸c vµ xu thÕ ngµy cµng nhiÒu cña hµng ho¸ ViÖt Nam th©m nhËp vµo thÞ tr­êng quèc tÕ ch¾c r»ng c¸c cuéc ®iÒu tra chèng ph¸ gi¸ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ kh«ng dõng l¹i ë ®ã vµ mét khi ®· bÞ ¸p ®Æt thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ th× kh¶ n¨ng xuÊt khÈu mÆt hµng ®ã sÏ bÞ gi¶m ®i rÊt nhiÒu. V× thÕ, vÊn ®Ò ®Æt ra cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n lý cña ViÖt Nam lµ lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ h¹n chÕ ®­îc nh÷ng t¸c ®éng bÊt lîi ®Ó “®ång hµnh” cïng c¸c c«ng cô chèng b¸n ph¸ gi¸. III. Mét sè ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ §Ó chóng ta cã thÓ “®ång hµnh” cïng c¸c biÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸, c¸c doang nghiÖp ViÖt Nam tr­íc hÕt cÇn trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc ph¸p luËt vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã, cÇn l­u ý mét sè vÊn ®Ò cô thÓ sau: Mét lµ, s½n sµng ®­¬ng ®Çu víi c¸c vô kiÖn ph¸ gi¸ kh¸c. ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn cã kÕ ho¹ch s½n sµng ®­¬ng ®Çu víi c¸c vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ kh¸c. ViÖt Nam cÇn chñ ®éng gi¶m thiÓu tiªu cùc cña viÖc chèng b¸n ph¸ gi¸ tõ c¸c n­íc kh¸c. Cô thÓ ViÖt Nam cÇn: X©y dùng mét hÖ thèng th«ng tin vÒ ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸. X©y dùng c¬ chÕ c¶nh b¶o vÒ kiÖn ph¸ gi¸ vµ chèng b¸n ph¸ gi¸ (trùc thuéc Bé Th­¬ng m¹i), dù kiÕn nh÷ng mÆt hµng cã kh¶ n¨ng bÞ kiÖn ph¸ gi¸. X©y dùng c¸ch thøc tËn dông cã hiÖu qu¶ c¸c thñ tôc ®iÒu tra trong khu«n khæ WTO còng nh­ thñ tôc ®iÒu tra cña n­íc kiÖn ph¸ gi¸. Ch¼ng h¹n, khi bÞ ¸p dông thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸, quèc gia bÞ ¸p thuÕ cã thÓ t¨ng gi¸ hµng ho¸ cña m×nh ®Ó chÞu møc thuÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ thÊp h¬n ë giai ®o¹n xem xÐt l¹i hµnh vi ph¸ gi¸. TÝch tùc tham gia vµo c¸c diÔn ®µn cïng víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Ó x©y dùng mét c¬ chÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ chÆt chÏ h¬n trong khu«n khæ WTO. §©y ®­îc xem lµ c¬ héi ®Ó c¸c doanh nghiÖp thu thËp th«ng tin vÒ vÊn ®Ò nµy vµ chøng minh tÝnh hîp lý cña gi¸ xuÊt khÈu hµng ho¸. Mét khi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®øng ngoµi lµ tù ®¸nh mÊt quyÒn ®­îc khiÕu n¹i vµ quyÒn kh¸ng nghÞ cña m×nh. Khi ®ã, c¸c c¬ quan ®iÒu tra sÏ ®­a ra nh÷ng ph¸n quyÕt cña riªng hä vµ ¸p ®Æt c¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸, tÊt nhiªn lµ cã lîi cho hä. MÆt kh¸c, khi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi th¾ng kiÖn, hä sÏ kh«ng ngÇn ng¹i tiÕp tôc kiÖn c¸c hµng ho¸ kh¸c, vµ nh­ vËy th× c¬ héi xuÊt khÈu hµng ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ gi¶m ®i nhanh chãng. Tham gia vô kiÖn (rÊt cã thÓ bÞ thua do nh÷ng ¸p ®Æt v« lý), c¸c doanh nghiÖp cã thÓ rÊt tèn kÐm, nh­ng tõ chèi tham gia lµ sÏ chÊp nhËn thiÖt h¹i mµ th«ng th­êng cßn lín h¬n nhiÒu. Hai lµ, X©y dùng c¬ së d÷ liÖu th«ng tin vÒ ph¸ gi¸, chèng b¸n ph¸ gi¸: C¸c t×nh huèng kiÖn ph¸ gi¸, c¸c vÊn ®Ò liªn quan cÇn ®­îc chia theo ngµnh, vµ ­u tiªn theo ®Æc thï cña nÒn ngo¹i th­¬ng ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n, thêi gian tr­íc m¾t, c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn c¸c vô kiÖn t«m, dÖt may, giµy dÐp vµ kho¸ng s¶n cÇn ®­îc ­u tiªn thu thËp. ChÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn l­u ý r»ng viÖc n¾m b¾t vµ cã ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ c¸c vô kiÖn trong cïng ngµnh còng nh­ nh÷ng lËp luËn cña bªn trong vô kiÖn lµ sù chuÈn bÞ cÇn thiÕt ®Ó s½n sµng ®­¬ng ®Çu víi c¸c vô kiÖn ph¸ gi¸ trong thêi gian tíi. Ba lµ, tæ chøc t×m hiÓu c¸c vô kiÖn vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña mét sè ngµnh vµ mét sè quèc gia lùa chän: ViÖt Nam cÇn thiÕt ph¶i t×m hiÓu c¸c vô kiÖn vÒ b¸n ph¸ gi¸ trong mét sè ngµnh vµ mét sè quèc gia mµ ViÖt Nam quan t©m. Trong bèi c¶nh c¸c quy ®Þnh vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO cßn ch­a chÆt chÏ nh­ hiÖn nay, viÖc t×m hiÓu c¸c vô kiÖn trong mét sè ngµnh lµ cÇn thiÕt. ChÝnh phñ ViÖt Nam cã thÓ t×m ra ®­îc c¸c lý lÏ mµ c¸c n­íc bÞ kiÖn kh¸c ®ang sö dông ®Ó ph¶n b¸c l¹i n­íc ®i kiÖn. Bèn lµ, chøng minh “ViÖt Nam cã nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng”. Trong vô kiÖn gi÷a ViÖt Nam vµ Mü vÒ c¸ tra, c¸ basa, ViÖt Nam bÞ coi lµ “nÒn kinh tÒ phi thÞ tr­êng” dÉn ®Õn nh÷ng tham chiÕu bÊt lîi kh¸c nh­ ph¶i chän mét n­íc thø ba ®Ó so s¸nh chi phÝ vµ tÝnh gi¸ trÞ th«ng th­êng cña s¶n phÈm. N¨m lµ, thuÕ chèng ph¸ gi¸ sÏ ¸p ®Æt cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp cã hµng xuÊt khÈu, v× thÕ khi bÞ kiÖn, rÊt cÇn cã sù tham gia vµ ñng hé cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp. NÕu ®øng ngoµi cuéc sÏ lu«n bÞ ¸p ®Æt møc thuÕ suÊt cao nhÊt. Do ®ã, cïng ®oµn kÕt thèng nhÊt ®Ó tham gia vô kiÖn lµ bµi häc quan träng mµ c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc ®· rót ra khi tham gia vô kiÖn vÒ n­íc t¸o Ðp cña hä vµ c¸c vô kiÖn kh¸c. S¸u lµ, cè g¾ng ®Ó cuéc ®iÒu tra s¬ bé vÒ chèng b¸n ph¸ gi¸ dÉn ®Õn kÕt luËn tèt nhÊt. VÊn ®Ò rÊt quan träng lµ, c¸c doanh nghiÖp ph¶i t×m hiÓu thËt kü vµ tr¶ lêi tÊt c¸c c©u hái do c¬ quan ®iÒu tra nÕu ra trong b¶ng c©u hái ®iÒu tra mét c¸ch hîp lý nhÊt vµ trong thêi gian sím nhÊt. Sù minh b¹ch vµ râ rµng trong c¸c c©u tr¶ lêi sÏ t¹o Ên t­îng tèt víi c¸c c¬ quan ®iÒu tra. Sù tham vÊn c¸c ý kiÕn cña c¸c luËt s­ cã uy tÝn trong tr­êng hîp nµy lµ rÊt quan träng. B¶y lµ, cÇn cã nh÷ng chøng cø x¸c ®¸ng ®Ó chøng minh viÖc b¸n gi¸ thÊp (nÕu cã) ®Ó kh«ng g©y thiÖt h¹i cho nÒn s¶n xuÊt c¶ n­íc nhËp khÈu (l­îng hµng xuÊt khÈu chiÕm d­íi 3% tæng khèi l­îng nhËp khÈu mÆt hµng ®ã cña n­íc cã hµng b¸n gi¸ thÊp) vµ nÕu cã th× biªn ®é bÞ coi lµ ph¸ gi¸ lµ kh«ng ®¸ng kÓ (d­íi 2%). §ång thêi, cã thÓ th­¬ng l­îng víi c¬ quan ®­a ra ph¸n quyÕt cña n­íc nµy nh»m ®¹t ®­îc tho¶ thuËn vÒ h¹n chÕ ®Þnh l­îng hoÆc chÊp nhËn mét møc gi¸ tèi thiÓu thay v× ¸p ®Æt thuÕ chèng ph¸ gi¸. T¸m lµ, trong ®iÒu kiÖn cã thÓ, h·y thuyÕt phôc c¸c C«ng ty nhËp khÈu cña n­íc ngoµi cïng lªn tiÕng tr­íc c¸c c¬ quan ®iÒu tra r»ng, thùc sù kh«ng cã tæn h¹i ®¸ng kÓ. KÕt luËn Nh­ vËy trong thêi gian võa qua ViÖt Nam ®· ph¶i ®ãn nhËn mét sè vô kiÖn chèng b¸n ph¸ gi¸ tõ mét sè quèc gia mµ chóng ta xuÊt khÈu hµng ho¸ sang n­íc ®ã. VÊn ®Ò nµy chóng ta ®· gÆp ph¶i tõ rÊt l©u nh­ng do ch­a nhËn thøc ®­îc tÇm quan trong cña vÊn ®Ò cho nªn ch­a cã sù chuÈn bÞ chu ®¸o ®èi víi c¸c vô kiÖn. MÆt kh¸c chóng ta cßn Ýt kinh nghiÖm trong vÊn ®Ò chèng b¸n ph¸ gi¸ cïng víi sù ¸p ®Æt cña nh÷ng n­íc lín, nh÷ng n­íc mµ ®ang nhËp khÈu hµng ho¸ cña chóng ta dÉn ®Õn chóng ta gÆp ph¶i nh÷ng bÊt lîi lín. Hµng ho¸ cña chóng ta cã chi phÝ s¶n xuÊt thÊp dÉn ®Õn gi¸ b¸n thÊp nh­ng vÉn bÞ cho lµ b¸n ph¸ gi¸ vµ chÞu thuÕ xuÊt cao. §iÒu nµy dÉn ®Õn gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ ¶nh h­ëng ®Õn s¶n xuÊt trong n­íc. Trong thêi gian tíi chóng ta cã thÓ sÏ ph¶i gÆp nh÷ng vô kiÖn b¸n ph¸ gi¸ míi, cho nªn cÇn ph¶i cã nh÷ng t×m hiÓu ®óc rót kinh nghiÖm vµ cã ph­¬ng ¸n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch tèt nhÊt. Tµi liÖu tham kh¶o T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 12 th¸ng 3/2004 T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 18 th¸ng 5/2004 T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 22 th¸ng 6/2004 T¹p chÝ th­¬ng m¹i sè 29 th¸ng 8/2003 T¹p chÝ céng s¶n sè 9 th¸ng 5/2004 T¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 2,3,4 n¨m 2004. T¹p trÝ th­¬ng m¹I sè 10 th¸ng 3/2005 Thêi bao kinh tÕ th¸ng 1,2 ,3 n¨m 2005 Môc lôc Lêi më ®Çu 1 Néi dung I. HiÖp ®Þnh chèng b¸n ph¸ gi¸ cña WTO vµ luËt chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Hoa Kú 2 1. C¸c c¸c hiÓu vÒ ph¸ gi¸ 2 2. BiÖn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ trong th­¬ng m¹i quèc tÕ 3 3. C¬ chÕ chèng b¸n ph¸ gi¸ cña Mü 6 II. Nh÷ng th¸ch thøc vµ khã kh¨n cã liªn quan trong xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam 7 III. Mét sè ®Ò xuÊt, kiÕn nghÞ 15 KÕt luËn 19 Tµi liÖu tham kh¶o 20