Tiểu luận Hoạt động của thị trường lao động tại Việt Nam nhìn từ góc độ cung cầu, quy luật về tiền lương tối thiểu làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp và sự không hiệu quả

löïa choïn cuûa ngöôøi lao ñoäng. Do aûnh höôûng cuûa thu nhaäp : do taêng möùc löông daãn ñeán taêng thu nhaäp, ngöôøi lao ñoäng coù theå duøng soá thu nhaäp taêng theâm ñoù ñeå mua haøng hoùa naøo ñoù ñeå thoûa maõn nhu caàu, ôû ñaây laø giaûi trí ( cuõng laø moät loaïi haøng hoùa ) do ñoù daãn ñeán giaûm thôøi gian laøm vieäc . Do aûnh höôûng cuûa thay theá : Khi möùc löông taêng daãn ñeán thôøi gian muoán laøm vieäc taêng. Khi möùc löông taêng, giaù töông ñoái cuûa thôøi gian giaûi trí laø ñöôïc thay theá, töùc laø laøm taêng chi phí cô hoäi cuûa thôøi gian giaûi trí. Ñieàu ñoù coù nghóa laø khi möùc löông taêng, thôøi gian giaûi trí ñaét hôn, vì vaäy seõ taêng thôøi gian laøm vieäc. 3. Caàu lao ñoäng vaø caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán caàu lao ñoäng : Nhö treân ñaõ trình baøy, caàu lao ñoäng laø caàu daãn xuaát, coù nghóa laø löôïng caàu veà moät loaïi lao ñoäng naøo ñoù seõ döïa treân 2 cô sôû : Naêng suaát lao ñoäng ñeå saûn xuaát ra haøng hoùa, dòch vuï. Giaù trò thò tröôøng cuûa caùc loaïi haøng hoùa, dòch vuï ñoù. Nhö vaäy, vieäc xaùc ñònh caàu lao ñoäng döïa treân hieäu suaát bieân cuûa lao ñoäng vaø giaù trò ( giaù caû ) cuûa haøng hoùa, dòch vuï. 3.1 Caàu lao ñoäng ngaén haïn : Söï phaùt trieån saûn xuaát coù theå moâ taû döôùi daïng haøm saûn xuaát. Haøm saûn xuaát laø moái quan heä töông quan giöõa khoái löôïng caùc ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa saûn xuaát. Caùc giaû ñònh : Quaù trình saûn xuaát chæ bao goàm 2 yeáu toá ñaàu vaøo : voán (K) vaø lao ñoäng (L). Chæ coù moät loaïi lao ñoäng. Trong thôøi gian ngaén thì coù ít nhaát moät ñaàu vaøo ñöôïc coá ñònh ( ôû ñaây laø k : maùy moùc thieát bò vaø coâng cuï khaùc ) coøn trong thôøi gian daøi thì caùc yeáu toá ñeàu thay ñoåi. TP SR = f(L,K) Trong ñoù : TP SR = toång saûn phaåm cuûa haõng trong ngaén haïn. Töø haøm saûn xuaát trong ngaén haïn ta thaáy coù theå thay ñoåi möùc ñoä söû duïng yeáu toá saûn xuaát cuûa noù baèng caùch chuyeån töø kyõ thuaät saûn xuaát naøy sang moät kyõ thuaät saûn xuaát khaùc. Neáu xem xeùt veà nhu caàu lao ñoäng ta thaáy khi taêng lao ñoäng ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù thì quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn baét ñaàu hoaït ñoäng, Do ñoù, nhu caàu thueâ nhaân coâng cuûa haõng laø haõy môû roäng ( hay thu heïp) möùc thueâ nhaân coâng neáu nhö saûn phaåm giaù trò bieân cuûa lao ñoäng lôùn hôn ( hoaëc nhoû hôn ) tieàn coâng cuûa ngöôøi coâng nhaân thueâ theâm. Trong ñieàu kieän lao ñoäng coù theå deã daøng ñieàu chænh ñöôïc thì nhu caàu veà lao ñoäng cuûa haõng phaûi thoûa maõn ñieåu kieän . Tieàn coâng = saûn phaåm giaù trò bieân cuûa lao ñoäng . Coù theå bieåu dieãn ñöôøng caàu treân ñoà thò V.3 nhö sau : W0 E MVPL L Giaû thieát raèng quy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn coù hieäu löïc ôû moïi möùc thueâ nhaân coâng. Ñöôøng saûn phaåm giaù trò bieân cuûa lao ñoäng (MVPL) doác xuoáng. Moät haõng coù söùc caïnh tranh coù theå thueâ lao ñoäng vôùi möùc tieàn coâng khoâng ñoåi laø Wo bôûi vì noù laø ngöôøi chaáp nhaän phöông aùn treân thò tröôøng lao ñoäng. Beân traùi L, lôïi nhuaän coù theå taêng do vieäc môû roäng thueâ nhaân coâng, bôûi vì MVPL vöôït quaù möùc tieàn coâng, hay chi phí bieân ñeå thueâ theâm nhaân coâng. Beân phaûi L, coù lôïi hôn neáu thu heïp vieäc thueâ nhaân coâng bôûi vì möùc tieàn löông vöôït quaù MVPL. L laø möùc thueâ nhaân coâng toái ña hoùa ñöôïc lôïi nhuaän. 3.2 Caàu lao ñoäng daøi haïn : Haøm saûn xuaát cuûa haõng trong daøi haïn ñöôïc bieåu dieãn nhö sau : TPLK = f(L,k) Töø vieäc nghieân cöùu haøm saûn xuaát ta thaáy : trong vieäc saûn xuaát moät khoái löôïng saûn phaåm naøo ñoù baèng kyõ thuaät hieän coù reû nhaát, vieäc taêng giaù cuûa moãi ñôn vò söùc lao ñoäng so vôùi voán cuûa moät ñôn vò voán seõ ñöa haõng ñeán choã chuyeån sang duøng kyõ thuaät nhieàu voán hôn. Ngöôïc laïi neáu voán trôû neân ñaét hôn thì kyõ thuaät toái thieåu hoùa chi phí ñeå saûn xuaát ra moät möùc saûn löôïng naøo ñoù phaûi duøng söùc lao ñoäng nhieàu hôn. Haõng thay yeáu toá saûn xuaát maø ñaõ trôû neân töông ñoái ñaét ñoû baèng yeáu toá khaùc. Maët khaùc, nhu caàu veà caùc yeáu toá saûn xuaát phuï thuoäc vaøo möùc saûn löôïng vaø giaù töông ñoái cuûa chính nhöõng yeáu toá saûn xuaát ñoù. Coù theå minh hoïa aûnh höôûng cuûa taêng tieàn coâng ñoái vôùi saûn löôïng ( xem hình V.4 ) W1 W2 a c b Q0 Q1 Q2 P MC1 MC2 MR Q1 Q2 Hình V.4 Hình V.5 Chi phí bieân laø möùc taêng toång chi phí khi saûn xuaát theâm moät ñôn vò. Doanh thu bieân laø möùc taêng toång doanh thu khi saûn löôïng taêng theâm moãi ñôn vò. Khi taát caû caùc nhaân toá khaùc khoâng thay ñoåi, vieäc giaûm möùc löông seõ laøm giaûm giaù trò bieân ( töø MC1 xuoáng MC2 ) vaø laøm taêng möùc lôïi nhuaän toái ña ( MR = MC ) cuûa saûn löôïng ( töø Q1 ñeán Q2 ). Trong tröôøng hôïp naøy ñeå saûn xuaát theâm saûn phaåm caàn tuyeån nhieàu lao ñoäng hôn. Vieäc giaûm möùc löông töø W1 ñeán W2 laøm taêng töông öùng lao ñoäng trong ngaén haïn ( hình V.5) töø Q0 tôùi Q1. Trong daøi haïn haõng thay theá lao ñoäng vôùi voán ñöa ñeán coù söï taùc ñoäng thay theá cuûa Q1Q2. Do ñoù ñöôøng caàu veõ ñöôïc do söï taùc ñoäng cuûa caû hai yeáu toá baèng caùch noái a vaø c. Ñöôøng ac laø ñöôøng caàu daøi haïn. B. THÖÏC TRAÏNG PHAÙT TRIEÅN THÒ TRÖÔØNG LAO ÑOÄNG ÔÛ VIEÄT NAM TRONG GIAI ÑOAÏN HIEÄN NAY : 1. Thöïc traïng veà cung lao ñoäng : Nhö ñaõ bieát, cung veà lao ñoäng laø toång nguoàn söùc lao ñoäng do ngöôøi lao ñoäng töï nguyeän ñem ra tham döï vaøo quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi töùc laø toång soá nhaân khaåu trong ñoä tuoåi lao ñoäng, coù naêng löïc lao ñoäng vaø caû soá nhaân khaåu khoâng naèm trong ñoä tuoåi lao ñoäng nhöng ñaõ chính thöùc tham gia vaøo quaù trình taùi saûn xuaát xaõ hoäi. Beân caïnh ñoù, cung veà lao ñoäng coøn ñöôïc xem xeùt töø giaùc ñoä chaát löôïng söùc lao ñoäng , töùc laø caùc phaåm chaát caù nhaân ngöôøi lao ñoäng. Trong ñoù, trình ñoä hoïc vaán, trình ñoä ñaøo taïo, caùc kyõ naêng chuyeân moân, kyû luaät lao ñoäng…laø nhöõng yeáu toá chính, quyeát ñònh chaát löôïng cuûa loaïi haøng hoùa ñaëc bieät naøy. Döôùi ñaây, chuùng ta seõ xem xeùt yeáu toá cung treân thò tröôøng lao ñoäng Vieät Nam töø nhöõng khía caïnh naøy. Cung lao ñoäng xeùt töø giaùc ñoä soá löôïng : a) Daân soá vaø löïc löôïng lao ñoäng : Theo quy ñònh cuûa Boä Luaät Lao Ñoäng, ôû Vieät Nam trong ñoä tuoåi lao ñoäng goàm nhöõng ngöôøi töø 15 ñeán 60 tuoåi ñoái vôùi nam, vaø töø 15 ñeán 55 tuoåi ñoái vôùi nöõ. Soá lieäu cuûa Boä Lao Ñoäng – Thöông Binh Vaø Xaõ Hoäi cho thaáy, ñeán ngaøy 1 thaùng 7 naêm 2002, daân soá Vieät Nam laø 79.930.000 ngöôøi, soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng laø 48.485.538 ngöôøi, chieám 60.66% toång daân soá. Trong ñoù, soá ngöôøi tham gia vaøo löïc löôïng lao ñoäng laø 40.694.360 ngöôøi ( taêng 2.99% so vôùi naêm 2001). Tyû leä taêng daân soá trung bình haèng naêm trong hôn moät thaäp kyû qua laø 1.7%; möùc taêng trung bình/naêm cuûa daân cö trong ñoä tuoåi lao ñoäng ôû nöôùc ta laø 2.6%. So vôùi toác ñoä taêng daân soá, thì toác ñoä taêng cuûa daân soá trong ñoä tuoåi lao ñoäng cao hôn nhieàu. Baûng 1 : Cô caáu daân soá chia theo ñoä tuoåi Toång Thaønh thò Noâng thoân 2001 2002 2001 2002 2001 2002 Toång soá 78,700,000 79,930,000 19,880,000 60,050,000 Tyû leä (%) 24.87 75.13 Trong ñoù : Döôùi tuoåi lao ñoäng (ngöôøi) 23,885,450 22,828,008 4,618,124 18,213,165 Tyû leä (%) 30.35 28.56 24.99 23.23 32.06 30.33 Trong tuoåi lao ñoäng (ngöôøi) 46,629,750 48,485,538 13,039,292 35,447,515 Tyû leä (%) 59.25 60.66 64.29 65.59 57.65 59.03 Treân tuoåi lao ñoäng (ngöôøi) 8,184,800 8,616,454 2,222,584 6,389,320 Tyû leä (%) 10.40 10.78 10.72 11.18 10.29 10.64 Nguoàn : Ñieàu tra thöïc traïng lao ñoäng - vieäc laøm, Boä LÑTB-XH,01/07/2002 Nhöõng con soá keå treân cho thaáy toác ñoä taêng nguoàn lao ñoäng laø lôùn, keå caû so vôùi moät soá nöôùc Ñoâng Nam Aù coù caùc ñieàu kieän veà daân soá vaø möùc phaùt trieån gaàn vôùi Vieät Nam ( Thí duï : möùc taêng nguoàn lao ñoäng trung bình naêm trong cuøng khoaûng thôøi gian cuûa Thaùi Lan laø 2.1%, cuûa Trung quoác laø 1.5%, Haøn Quoác laø 2.3%, Indonesia laø 2.2%, caùc nöôùc Ñoâng A Ù- Thaùi Bình Döông laø 1.8%, caùc nöôùc Chaâu AÂu : 0.8%). Keát quaû laø moãi naêm nöôùc ta coù khoaûng 1.3 trieäu ngöôøi böôùc vaøo ñoä tuoåi lao ñoäng. Caùc con soá treân cho thaáy, Vieät Nam hieän ñang coù löïc löôïng lao ñoäng raát lôùn, vôùi tyû leä taêng haøng naêm cuûa soá ngöôøi ñeán tuoåi lao ñoäng khaù cao. Hôn nöõa, neáu so vôùi möùc taêng vieäc laøm trong cuøng thôøi kyø ôû nöôùc ta ( khoaûng töø 1.4% ñeán 2% naêm), thì coù theå thaáy roõ hieän coù moät boä phaän ngöôøi lao ñoäng trong ñoä tuoåi lao ñoäng khoâng theå tìm kieám ñöôïc vieäc laøm. b) Tyû leä tham gia vaøo löïc löôïng lao ñoäng : Do möùc taêng daân soá trong thaäp kyû qua cao trong nhöõng naêm gaàn ñaây, tyû troïng daân soá treû tuoåi ñaõ taêng ñaùng keå, vaø trôû thaønh nguoàn cung lao ñoäng tieàm naêng cuûa nhoùm nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng. Theo soá lieäu cuûa ñieàu tra thöïc traïng lao ñoäng – vieäc laøm naêm 2002 cuûa Boä Lao Ñoäng – Thöông Binh Xaõ Hoäi cho thaáy taïi thôøi ñieåm 1-7-2002, caû nöôùc coù 40.694.360 ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng coù hoaït ñoäng kinh teá thöôøng xuyeân, so vôùi naêm 2001 taêng 467.100 ngöôøi (baèng 2.49%); trong ñoù nöõ coù 20.061.462 ( chieám 49.30%), nam coù 20.632.908 ( chieám 50.7%). Baûng 2 : Cô caáu löïc löôïng lao ñoäng cuûa Vieät Nam Ñeán ngaøy 01/07/2001 Ñeán ngaøy 01/07/2002 Tyû leä taêng (%) Toång soá (ngöôøi) 39,488,900 40,694,360 2.96 Trong ñoù : I. Theo giôùi Nam (ngöôøi) 19,894,538 20,632,898 3.58 Tyû leä (%) 50.38 50.70 Nöõ (ngöôøi) 19,594,362 20,061,462 2.33 Tyû leä (%) 4.62 49.30 II. Theo khu vöïc Thaønh thò (ngöôøi) 9,183,667 9,709,967 5.42 Tyû leä (%) 23.26 23.86 Noâng thoân (ngöôøi) 30,329,793 30,984,393 2.11 Tyû leä (%) 76.81 76.14 Nguoàn : Ñieàu tra thöïc traïng lao ñoäng - vieäc laøm, Boä LÑTB-XH,01/07/2002 Döïa vaøo caùc soá lieäu hieän coù, coù theå thaáy raèng, trong khi tyû troïng nhoùm ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng ôû nöôùc ta taêng vôùi toác ñoä nhanh, thì tyû leä tham gia vaøo löïc löôïng lao ñoäng cuûa daân soá nhìn chung laïi giaûm. So saùnh caùc soá lieäu cho thaáy, neáu tyû leä tham gia löïc löôïng lao ñoäng naêm 1989 laø 90.8% thì ñeán naêm 2002, con soá naøy chæ coøn 83.9% . c) Tyû leä nöõ trong löïc löôïng lao ñoäng : Trong khi tyû leä nam giôùi trong löïc löôïng lao ñoäng ôû nöôùc haàu nhö töông ñöông vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc, thì tyû leä nöõ tham gia vaøo löïc löôïng lao ñoäng laïi lôùn hôn haún. Thí duï : neáu ôû Vieät Nam naêm 1997-1998 tyû leä lao ñoäng nöõ tham gia vaøo löïc löôïng lao ñoäng xaõ hoäi chieám 79.5% thì theo soá lieäu cuûa toå chöùc lao ñoäng quoác teá (ILO) ôû Philippin, Inñoâneâxia, Haøn Quoác, tyû leä naøy chæ treân döôùi 50%. Ñaëc bieät ôû caùc vuøng noâng thoân, tyû leä tham gia cuûa lao ñoäng nöõ vaøo löïc löôïng lao ñoäng ôû moïi ñoä tuoåi ñeàu haàu nhö ngang baèng vôùi nam giôùi. Taïi caùc vuøng ñoâ thò, tyû leä nöõ tham gia vaøo löïc löôïng lao ñoäng coù ít hôn so vôùi ôû caùc vuøng ôû noâng thoân, nhöng vaãn cao hôn raát nhieàu so vôùi moät soá nöôùc trong khu vöïc. Cung lao ñoäng xeùt töø giaùc ñoä chaát löôïng : Trình ñoä hoïc vaán cuûa ngöôøi lao ñoäng : Tyû leä ngöôøi bieát chöõ trong toång soá löïc löôïng lao ñoäng cuûa Vieät Nam noùi chung töông ñoái cao so vôùi nhieàu nöôùc coù möùc thu nhaäp töông ñöông treân theá giôùi vaø coù xu höôùng taêng leân. Baûng 3 cho thaáy, trình ñoä phoå caäp giaùo duïc phoå thoâng cô sôû trong löïc löôïng lao ñoäng cuûa ta töông ñoái cao (80.31%). Tyû leä ngöôøi muø chöõ raát thaáp ( 3.75% trong naêm 2002) so vôùi tyû leä naøy cuûa Thaùi Lan (4%) laø nöôùc coù trình ñoä phaùt trieån cao hôn. Trong ñoù, lao ñoäng ôû thaønh thò vaø lao ñoäng treû tuoåi coù tyû leä phoå caäp giaùo duïc phoå thoâng cao hôn lao ñoäng noâng thoân vaø lao ñoäng ôû löùa tuoåi lôùn hôn. Baûng 3 : Cô caáu löïc löôïng lao ñoäng hoaït ñoäng kinh teá thöôøng xuyeân chia theo trình ñoä hoïc vaán , 1-7-2002. Chöa bieát chöõ Chöa TN tieåu hoïc Toát nghieäp tieåu hoïc Toát nghieäp THCS Toát nghieäp THPT Soá lao ñoäng 1,521,969 6,494,820 12,953,015 12,232,725 7,495,901 Tyû leä (%) 3.74 15.96 31.83 30.06 18.42 I. Theo giôùi tính Nöõ (ngöôøi) 924,833 3,480,664 6,347,447 5,837,885 3,470,633 Tyû leä (%) 4.61 17.35 31.64 29.10 17.30 Nam (ngöôøi) 597,136 3,014,156 6,605,568 6,394,839 4,025,268 Tyû leä (%) 2.89 14.61 32.01 30.99 19.51 II. Theo vuøng (%) ÑB Soâng Hoàng 0.59 5.68 19.95 49.11 24.67 Ñoâng Baéc 7.75 12.89 28.14 32.98 18.23 Taây Baéc 18.34 20.97 29.28 16.63 14.78 Baéc Trung Boä 2.78 10.83 27.13 40.59 18.67 Duyeân haûi Nam Trung boä 2.79 17.48 38.85 24.84 15.99 Taây nguyeân 9.72 17.36 32.91 23.81 16.2 Ñoâng Nam boä 2.06 16.19 36.39 22.37 22.98 ÑBSCL 3.34 29.54 43.12 13.42 10.58 Nguoàn : Ñieàu tra thöïc traïng lao ñoäng - vieäc laøm, Boä LÑTB-XH,01/07/2002 Tyû leä lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo ngheà nghieäp vaø kyõ naêng : Theo keát quaû ñieàu tra lao ñoäng – vieäc laøm cuûa Boä Lao Ñoäng – Thöông Binh Vaø Xaõ Hoäi ñeán 1-7-2002, tính chung caû nöôùc soá ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo ngheà nghieäp vaø kyõ naêng (coù trình ñoä sô caáp hoaëc coù chöùng chæ ngheà trôû leân ) chæ chieám coù 19.62% toång löïc löôïng lao ñoäng. Rieâng ñoái vôùi nöõ, tyû leä naøy coøn thaáp hôn chæ coù 15.67% . Traàm troïng hôn, trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät cuûa lao ñoäng giöõa khu vöïc thaønh thò vaø noâng thoân coù söï cheânh leäch raát lôùn. ÔÛ khu vöïc thaønh thò, tyû leä coù trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät laø 44.6%, noâng thoân laø 11.89%. Ñaëc bieät laø ôû caùc tænh mieàn nuùi, caùc noâng-laâm tröôøng, trình ñoä vaên hoùa vaø tay ngheà cuûa coâng nhaân thaáp hôn nhieàu so vôùi caùc nôi khaùc. Hôn theá nöõa, cô caáu löïc löôïng lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo cuõng coøn nhieàu baát hôïp lyù. Ñieàu naøy coù theå thaáy roõ neáu ñem so saùnh cô caáu ñaøo taïo cuûa ta vôùi cô caáu ñaøo taïo ( ñöôïc coi laø hôïp lyù) cuûa moät soá nöôùc khaùc. Baûng 5 cho thaáy, soá lao ñoäng coù trình ñoä trung hoïc chuyeân nghieäp vaø coâng nhaân kyõ thuaät coøn quaù thieáu so vôùi yeâu caàu. Hôn nöõa, soá naøy chuû yeáu chæ taäp trung taïi caùc thaønh phoá vaø khu ñoâ thò lôùn (Haø Noäi, Thaønh Phoá Hoà Chí Minh vaø moät soá thaønh phoá, trung taâm coâng nghieäp lôùn khaùc ). Trong khi ñoù, ngaønh noâng nghieäp chieám 60.5% toång soá löïc löôïng lao ñoäng cuûa caû nöôùc, nhöng chæ chieám 3.85% soá ngöôøi ñöôïc ñaøo taïo. Baûng 5 : So saùnh cô caáu ñaøo taïo ngheà nghieäp Ñaïi hoïc Trung hoïc chuyeân nghieäp Coâng nhaân kyõ thuaät Cô caáu ñaøo taïo hôïp lyù 1 4 10-15 Cô caáu cuûa Vieät Nam hieän nay 1 0.98 2.66 Nguoàn : Baùo caùo cuûa Boä LÑTBXH, 31-07-2002 c) Tình traïng theå löïc cuûa lao ñoäng Vieät Nam : Theo soá lieäu ñieàu tra veà tình traïng theå löïc cuûa lao ñoäng Vieät nam naêm 1996, ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam coù theå löïc keùm, theå hieän qua caùc chæ soá veà caân naëng, chieàu cao trung bình, söùc beàn. Cuï theå laø, trong khi chieàu cao trung bình cuûa ngöôøi lao ñoäng Vieät Nam laø 1.47m; caân naëng 34.4 kg thì caùc con soá töông öùng cuûa ngöôøi Philippin laø 1.53m, 45.5kg; ngöôøi Nhaät laø 1.64m; 53.3kg. Soá ngöôøi khoâng ñuû tieâu chuaån veà caân naëng ôû Vieät Nam chieám tôùi 48.7%. Soá löôïng ngöôøi lôùn suy dinh döôõng laø 28%, phuï nöõ thieáu maùu laø 40% ( soá lieäu ñieàu tra naêm 2000 ). Caùc soá lieäu ñieàu tra naêm 2001 ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng trong moät soá doanh nghieäp vöøa vaø nhoû cho thaáy soá ngöôøi maéc beänh ngheà nghieäp chieám 54%. d) Kyû luaät lao ñoäng cuûa ngöôøi lao ñoäng : Ñaïi boä phaän ngöôøi lao ñoäng hieän nay cuûa ta coøn chöa ñöôïc ñaøo taïo veà kyû luaät lao ñoäng coâng nghieäp. Phaàn lôùn trong soá hoï laø lao ñoäng coù xuaát thaân töø noâng nghieäp hoaëc noâng thoân, coøn mang naëng taùc phong saûn xuaát cuûa moät neàn noâng nhieäp tieån noâng, tuyø tieän veà giôø giaác vaø haønh vi. Ngöôøi lao ñoäng chöa ñöôïc trang bò caùc kieán thöùc vaø kyõ naêng laøm vieäc theo nhoùm, khoâng coù khaû naêng hôïp taùc vaø gaùnh chòu ruûi ro, ngaïi phaùt huy saùng kieán vaø chia seû kinh nghieäm laøm vieäc. Ñieàu naøy coù theå thaáy raát roõ qua hieän töôïng caùc xí nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ( trong caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát ), phaûi maát haøng thaùng chæ ñeå ñaøo taïo taùc phong cho coâng nhaân môùi ñöôïc tuyeån ñeán laøm vieäc taïi xí nghieäp. Nhieàu vuï vieäc ñình coâng hoaëc maâu thuaãn chuû – thôï taïi caùc xí nghieäp lieân doanh, xí nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi coù nguoàn goác ban ñaàu töø nhöõng vuï vi phaïm kyû luaät lao ñoäng coâng nghieäp, töø yù thöùc kyû luaät lao ñoäng keùm cuûa baûn thaân ngöôøi lao ñoäng. 2. Thöïc traïng veà caàu lao ñoäng : 2.1 Thöïc traïng veà caàu lao ñoäng : Nöôùc ta laø moät nöôùc noâng nghieäp, ngheøo, coù daân soá ñoâng vôùi toác ñoä taêng coøn cao, nguoàn lao ñoäng doài daøo, naêng suaát lao ñoäng thaáp, cung lao ñoäng luoân lôùn hôn caàu lao ñoäng, bôûi vaäy trong neàn kinh teá luoân toàn taïi löïc löôïng lao ñoäng dö thöøa döôùi nhieàu hình thöùc, tình traïng thieáu vieäc laøm laø phoå bieán. Naêm 2000 tyû leä thaát nghieäp ôû thaønh thò laø 6.42%, coøn ôû noâng thoân tyû leä thôøi gian lao ñoäng ñöôïc söû duïng cuûa löïc löôïng lao ñoäng trong ñoä tuoåi lao ñoäng chæ laø 76.58%. Ñaây laø vaán ñeà caáp baùch khoâng chæ tröôùc maét maø coøn coù nguy cô kìm haõm söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi veà laâu daøi. Vaäy caàn phaûi coù caùc giaûi phaùp nhö theá naøo ñeå taêng caàu lao ñoäng ôû nöôùc ta. Tröôùc heát chuùng ta xem xeùt hieän traïng vaø xu höôùng thay ñoåi vieäc laøm trong nhöõng naêm gaàn ñaây. Baûng 10 :soá ngöôøi ñuû 15 tuoåi trôû leân coù vieäc laøm thöôøng xuyeân thôøi kyø 1996-2002 Caùc tieâu chí 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 Toång soá 33,978 34,352 34,801 35,679 36,205 37,677 39,286 Trong ñoù: 1. Theo nhoùm ngaønh : Noâng laâm ngö nghieäp 23,431 22,589 23,018 22,861 22,670 22,813 23,835 Xaây döïng, coâng nghieäp 3,698 4,170 4,049 4,425 4,744 5,428 5,942 Dòch vuï 6,849 7,593 7,734 8,382 8,791 8,426 9,509 2. Theo thaønh phaàn Kinh teá Nhaø nöôùc 2,973 3,094 3,533 3,606 3,644 3,769 4,011 Ngoaøi Nhaø nöôùc 31,005 31,128 31,083 31,884 32,343 33,554 34,836 Coù voán ñaàu tö NN - 130 184 190 218 354 439 Nguoàn : Soá lieäu thoáng keâ Lao ñoäng - Thöông binh vaø Xaõ hoäi Neáu xeùt veà toång theå cô caáu vieäc laøm trong thôøi kyø naøy thì thaáy raèng: naêm 1996 neáu toång soá vieäc laøm laø 100% thì caùc nhoùm ngaønh seõ laø : noâng, laâm, ngö nghieäp laø 69%, xaây döïng coâng nghieäp laø 10.9% vaø dòch vuï 20.1% . Naêm 2002 tyû leä töông öùng cho 3 nhoùm ngaønh treân seõ laø 60.67%, 15.12% vaø 24.21%. Nhö vaäy tyû troïng vieäc laøm trong noâng, laâm, ngö ñaõ giaûm ñi gaàn khoaûng 9%, töông öùng laø soá vieäc laøm taêng leân trong xaây döïng, coâng nghieäp vaø dòch vuï trong thôøi kyø naêm 1996-2002. Ñoái vôùi cô caáu vieäc laøm theo thaønh phaàn kinh teá, chuùng ta thaáy xu höôùng traêng trong caû 3 nhoùm : nhaø nöôùc, ngoaøi quoác doanh vaø coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi. Neáu so saùnh veà toác ñoä taêng vieäc laøm trung bình naêm thì thöù töï laø thaønh phaàn kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhanh nhaát (43%), sau ñoù ñeán nhaø nöôùc (5.35%) vaø ngoaøi nhaø nöôùc (1.64%). Ñieàu naøy cuõng coù theå ñöôïc giaûi thích vì kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi môùi ñöôïc hình thaønh vaø phaùt trieån trong vaøi naêm nay, kinh teá ngoaøi quoác doanh vôùi soá löôïng lao ñoäng ñoâng ñaûo ñang daàn ñöôïc chuù yù khuyeán khích, ñaëc bieät sau Ñaïi Hoäi Ñaûng VIII, coøn ñoái vôùi vieäc laøm trong thaønh phaàn kinh teá nhaø nöôùc coøn nhieàu baát caäp veà tinh giaûm bieân cheá vaø ñang trong quaù trình caûi caùch haønh chính vaø boä maùy quaûn lyù. Khu vöïc ngoaøi quoác doanh, ñaëc bieät laø kinh teá hoä gia ñình vaø caùc doanh nghieäp vöøa vaø nhoû trong khu vöïc phi keát caáu ôû thaønh thò, laø nôi coù nhieàu khaû naêng taïo vieäc laøm vì nhöõng öu theá veà quy moâ vaø chi phí thaáp ñeå taïo ra moät choã laøm vieäc, tính chaát naêng ñoäng vaø lôïi ích tröïc tieáp cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø trình ñoä quaûn lyù. Tuy nhieân, tieàm naêng thu huùt theâm lao ñoäng cuûa khu vöïc naøy cuõng ñang ñoái ñaàu vôùi nhöõng khoù khaên trong ñieàu kieän môû cöûa vaø hoäi nhaäp, saûn phaåm keùm tính caïnh tranh do chaát löôïng khoâng cao, ngoaøi ra moâi tröôøng kinh doanh chöa oån ñònh, coøn nhieàu ruûi ro, thieáu thoâng tin, thieáu söï hoã trôï, haïn cheá veà voán. Ñoái vôùi khu vöïc nhaø nöôùc taïo vieäc laøm cuõng gaëp thaùch thöùc khoâng nhoû. Nhieäm vuï vaø yeâu caàu caûi caùch boä maùy quaûn lyù vaø thuû tuïc haønh chính ñoøi hoûi phaûi tinh giaûn bieân cheá, saép xeáp laïi soá bieân cheá hieän coù, haïn cheá nhaän theâm lao ñoäng môùi. Caùc doanh nghieäp Nhaø Nöôùc, maêïc duø coù nhieàu khoaûn ñaàu tö vaø chính saùch hoã trôï, cuõng gaëp khoù khaên trong saûn xuaát kinh doanh, tröôùc yeâu caàu naâng cao hieäu quaû, naêng löïc caïnh tranh, choáng ñoäc quyeàn, do ñoù cô hoäi taïo theâm vieäc laøm laø raát haïn heïp. Hôn theá nöõa tình traïng dö thöøa lao ñoäng taïi caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc cuõng ñang laø vaán ñeà ñaùng quan taâm vôùi tyû leä lao ñoäng doâi dö naêm 1999 leân tôùi hôn 9%. Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi tuy coù toác ñoä taêng tröôûng trung bình haèng naêm khaù cao, khoaûng 17% song tyû troïng trong GDP coøn thaáp, hôn nöõa phaàn lôùn taäp trung vaøo nhöõng ngaønh coâng nghieäp naëng, daàu khí, baát ñoäng saûn, ñoù laø nhöõnh ngaønh caàn nhieàu voán, coù heä soá baûo hoä cao, bôûi vaäy khaû naêng thu huùt lao ñoäng khoâng nhieàu. Sau nöõa phaûi keå ñeán chaát löôïng lao ñoäng cuûa nöôùc ta coøn yeáu keùm, trình ñoä tay ngheà thaáp, cô caáu ngaønh ngheà khoâng phuø hôïp vôùi yeâu caàu, tyû leä lao ñoäng khoâng coù trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät coøn raát cao, chieám khoaûng 90% löïc löôïng lao ñoäng, ñaëc bieät laø noâng thoân, vuøng saâu vuøng xa. 2.2 Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán caàu lao ñoäng : Lyù thuyeát kinh teá thò tröôøng ñaõ chæ ra raèng, muoán taêng caàu lao ñoäng thì coù hai caùch, moät laø giaûm töông ñoái tieàn coâng vaø hai laø khai thaùc caùc yeáu toá taùc ñoäng ñeán caàu lao ñoäng. Tröôùc heát söï thay ñoåi cô caáu kinh teá seõ taùc ñoäng maïnh ñeán soá löôïng vaø chaát löôïng caàu lao ñoäng. Nöôùc ta vôùi hôn 70% löïc löôïng lao ñoäng laøm vieäc trong khu vöïc noâng – laâm – ngö nghieäp, nhöng ñang coù xu höôùng giaûm maëc duø coøn chaäm do söùc eùp cuûa quy moâ lôùn vaø toác ñoä gia taêng daân soá coøn cao.Söï chuyeån dòch cô caáu seõ dieãn ra theo hai höôùng; moät laø, chuyeån moät boä phaän lao ñoäng hieän coù cuûa khu vöïc noâng nghieäp sang khu vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï; hai laø, coù theå chuyeån trong noäi boä khu vöïc töø noâng nghieäp sang ngö nghieäp, vì ngö nghieäp ôû nöôùc ta coù nhieàu thuaän lôïi veà ñieàu kieän töï nhieân vaø ñang ñöôïc khuyeán khích phaùt trieån theo höôùng haøng hoùa thöông phaåm vaø khai thaùc thò tröôøng xuaát khaåu. Ñieàu kieän caàn ñeå thu huùt löïc löôïng lao ñoäng vaøo coâng nghieäp vaø dòch vuï laø yeâu caàu veà trình ñoä vaên hoùa, chuyeân moân kyõ thuaät vaø tay ngheà, do ñoù vaán ñeà ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc coù taàm quan troïng ñaëc bieät trong giai ñoaïn hieän nay. Ngoaøi ra, söï thay ñoåi cô caáu toång saûn phaåm ( GDP) cuõng taùc ñoäng ñeán caàu lao ñoäng, moät khi thu nhaäp ñaàu ngöôøi taêng leân laøm nhu caàu thay ñoåi theo höôùng chuyeån töø caùc haøng hoùa noâng nghieäp sang caùc haøng hoùa coâng nghieäp vaø dòch vuï, keát quaû laøm taêng vieäc laøm trong caùc khu vöïc kinh teá naøy. Yeáu toá thöù hai taùc ñoäng ñeán vieäc laøm laø taêng tröôûng kinh teá. Nhö ñaõ bieát haøm saûn xuaát ñöôïc vieát : Q = f(K,L), trong ñoù Q laø saûn löôïng, K laø voán, L laø lao ñoäng, f bieåu thò coâng ngheä. Neáu coâng ngheä vaø giaù caû laø coá ñònh thì taêng tröôûng kinh teá seõ laøm taêng caàu lao ñoäng. Tuy nhieân, taêng tröôûng kinh teá thöôøng keùo theo söï thay ñoåi coâng ngheä vaø söï thay ñoåi naøy thöôøng taêng nhu caàu giaùo duïc, ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, taêng nhu caàu lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät. Yeáu toá thöù ba laø löïa choïn kieåu vaø möùc ñoä coâng nghieäp hoùa. Ñaûng vaø nhaø nöôùc ta xaùc ñònh ñöôøng loái phaùt trieån ñaát nöôùc laø coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Moät trong nhöõng khoù khaên gaëp phaûi laø laøm theá naøo ñeå coâng nghieäp hoùa coù khaû naêng taïo ñuû vieäc laøm cho löïc löôïng lao ñoäng lôùn vaø ñang taêng leân ôû nöôùc ta. Roõ raøng laø phaûi ñöùng tröôùc söï löïa choïn “ coâng ngheä vôùi chi phí toái thieåu” ñeå söû duïng lao ñoäng nhieàu hôn thay vì nhaäp khaåu vaø aùp duïng caùc coâng ngheä vôùi dung löôïng lôùn. Bôûi vaäy chieán löôïc ñaët ra laø laøm sao thuùc ñaåy caùc ngaønh coâng nghieäp nhoû, caû truyeàn thoáng vaø hieän ñaïi, thöôøng coù khaû naêng taïo vieäc laøm nhieàu hôn, khaû thi hôn veà voán ñoái vôùi löïa choïn coâng ngheä. Thöù tö laø yeáu toá giaù caû. Ñaây laø yeáu toá aûnh höôûng giaùn tieáp ñeán vieäc laøm. Nhö ñaõ bieát, moái lieân heä giöõa giaù caû vaø caàu lao ñoäng coù theå ñöôïc bieåu dieãn nhö sau: p*Q=W*L + r*K, trong ñoù p laø möùc giaù, Q laø saûn löôïng ñaàu ra, W laø möùc tieàn coâng, r laø laõi suaát voán. Giaù caû laø yeáu toá quan troïng trong vieäc löïa choïn caùc phöông aùn saûn xuaát, taùc ñoäng ñeán tyû troïng lao ñoäng vaø voán. ÔÛ nöôùc ta cuõng nhö trong nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån, giaù caû dao ñoäng vôùi bieân ñoä lôùn, laøm sai leäch lôùn so vôùi giaù trò haøng hoùa, do chính saùch taøi chính tín duïng, ngaân haøng ñang chuyeån ñoåi vaø hieän ñaïi hoùa. Maët khaùc, neáu ñieàu tieát tieàn löông, tieàn coâng khoâng toát seõ laøm bieán daïng giaù caû, chaúng haïn neáu taêng tieàn löông ôû khu vöïc quaûn lyù nhaø nöôùc vaø haønh chính söï nghieäp vaø vaãn giöõ nguyeân bieân cheá thì seõ laøm taêng tieàn löông ñoái vôùi khu vöïc khaùc. Thöù naêm laø yeáu toá phaân phoái thu nhaäp vaø caùc hình thöùc tieâu duøng. Neáu caùc hình thöùc tieâu duøng nhö theá naøo ñoù ñeå coù nhu caàu lôùn ñoái vôùi haøng hoùa trong nöôùc vaø caùc dòch vuï ñöôïc taïo ra bôûi caùc phöông phaùp saûn xuaát caàn nhieàu lao ñoäng, thì seõ taêng ñöôïc nhu caàu tieâu duøng, keát quaû seõ laøm taêng nhu caàu lao ñoäng. Traùi laïi, neáu nhu caàu tieân duøng chæ höôùng tôùi caùc saûn phaåm vaø haøng hoùa nhaäp ngoaïi, ñöôïc saûn xuaát bôûi caùc phöông phaùp coâng ngheä caàn nhieàu voán, thì daãn ñeán giaûm nhu caàu lao ñoäng. Caùc hình thöùc tieâu duøng taùc ñoäng quan troïng ñeán nhu caàu lao ñoäng. Maët khaùc, caùc nhu caàu tieâu duøng chòu taùc ñoäng bôûi caùc yeáu toá khaùc, trong ñoù coù caùc loaïi hình phaân phoái thu nhaäp trong xaõ hoäi. Caùc hoä gia ñình coù möùc thu nhaäp trung bình vaø cao thöôøng coù xu höôùng tieâu duøng thieân veà caùc haøng hoùa nhaäp ngoaïi. Ñoái vôùi caùc gia ñình ngheøo coù thu nhaäp thaáp khoâng theå taêng möùc tieâu duøng, neân thöôøng tieâu duøng caùc haøng hoùa ñòa phöông, do ñoù khuyeán khích saûn xuaát phaùt trieån, taêng caàu lao ñoäng, môû roäng theâm vieäc laøm. Thöù saùu laø chính saùch khuyeán khích töï taïo vieäc laøm. Ñaây laø yeáu toá quan troïng ñoái vôùi ñaëc ñieåm ôû nöôùc ta. Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc khuyeán khích phaùt trieån moïi thaønh phaàn kinh teá, trong ñoù coù kinh teá tö nhaân. Ñieàu naøy ñoøi hoûi moät theå cheá oån ñònh. Taát caû caùc nhaø ñaàu tö, duø lôùn hay nhoû ñeàu ñoøi hoûi söï oån ñònh ñeå coù theå hoaïch ñònh vaø xuùc tieán caùc döï aùn ñaàu tö . Söï oån ñònh naøy ñoøi hoûi treân hai phöông dieän. Moät laø, heä thoáng luaät leä ñieàu tieát hoaït ñoäng kinh teá tö nhaân khoâng ñöôïc thay ñoåi thöôøng xuyeân, tröø caùc haønh vi thaùo gôõ vöôùng maéc vaø naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng. Hai laø, veà toång theå neàn kinh teá phaûi oån ñònh. Maát oån ñònh kinh teá seõ laøm giaûm toác ñoä taêng tröôûng, do ñoù caûn trôû töï taïo vieäc laøm, cuõng nhö caûi thieän tieàn coâng. Treân giaùc ñoä naøy, tyû troïng nhaân coâng phaûi töï taïo vieäc laøm seõ taêng trong thôøi kyø suy thoaùi, vì do maát vieäc laøm, tieàn coâng trong khu vöïc hieän ñaïi cuõng bò caét giaûm. Töï taïo vieäc laøm seõ khoâng coù yù nghóa neáu nhö khoâng laø taêng saûn löôïng vaø naâng cao möùc soáng. Ngoaøi ra Nhaø nöôùc caàn coù chính saùch ñoái xöû bình ñaúng giöõa caùc thaønh phaàn kinh teá veà vay voán, tyû giaù hoái ñoaùi, xuaát nhaäp khaåu, ñaêng kyù haøng hoùa, thueá….Maët khaùc ñoàng thôøi vôùi caûi caùch haønh chính, boû caùc thuû tuïc phieàn haø, choáng hoái loä, tham nhuõng, Nhaø nöôùc caàn thieát phaûi chuù yù ñeán caùc chính saùch xaõ hoäi nhö phaùt trieån giaùo duïc, ñaøo taïo, xoùa ñoùi giaûm ngheøo, phaùt trieån cô sôû haï taàng. 3) Caùc giaûi phaùp, giaûi quyeát cung caàu treân thò tröôøng lao ñoäng Vieät Nam : Neùt ñaëc tröng cuûa tình hình hieän nay ôû Vieät Nam laø : trong khi kinh teá coøn ngheøo, laïc haäu thì daân soá, caùc nguoàn löïc laïi taêng nhanh, ñaõ taïo ra moät söùc eùp ñoái vôùi kinh teá. Ñoàng thôøi, kinh teá coøn chöa ñuû ñieàu kieän ñeå söû duïng heát vaø hieäu quaû moïi nguoàn nhaân löïc. Vaäy phaûi nghieân cöùu moät heä thoáng caùc giaûi phaùp, choïn loïc vaø ñöa vaøo aùp duïng. Caùc giaûi phaùp khoâng nhaát thieát phaûi coá ñònh maø coù theå thay ñoåi cho phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän kinh teá – xaõ hoäi cuûa töøng thôøi kyø. Döôùi ñaây laø moät soá giaûi phaùp ñaùng chuù yù nghieân cöùu aùp duïng: + Tìm kieám moâ hình taêng tröôûng, phaùt trieån kinh teá coù khaû naêng söû duïng nhieàu nguoàn nhaân löïc phuø hôïp vôùi ñieàu kieän Vieät Nam. Khi nghieân cöùu, löïa choïn moâ hình taêng tröôûng, phaùt trieån coù lieân quan ñeán nguoàn nhaân löïc caàn xeùt kyõ caùc yeáu toá sau : òVoán ñaàu tö vaø moái quan heä cuûa voán ñaàu tö vôùi vieäc thu huùt nguoàn nhaân löïc. Ñieàu naøy raát roõ raøng, caàn ñaëc bieät chuù yù. Vì leõ, khoâng coù voán ñaàu tö ñöa vaøo saûn xuaát, caùc nguoàn nhaân löïc seõ bò öù ñoïng, khoâng coù caùc tieàn ñeà vaät chaát ñeå hoaït ñoäng. Voán ñaàu tö nhieàu, taêng nhanh chöùng toû khaû naêng taùi saûn xuaát môû roäng, khaû naêng tích luõy cuûa moät neàn kinh teá. Noùi caùch khaùc, ñoù laø ñieàu kieän coù tính chaát quyeát ñònh ñeå thu huùt caùc nguoàn nhaân löïc vaøo taêng tröôûng. ò Kyõ thuaät vaø coâng ngheä cuûa saûn xuaát coù lieân quan ñeán söû duïng nhieàu hay ít nhaân löïc. Coù loaïi kyõ thuaät, coâng ngheä ñoøi hoûi voán cao ( haøm löôïng voán lôùn ), nhöng laïi chæ söû duïng ít nhaân löïc (haøm löôïng lao ñoäng thaáp). Ngöôïc laïi, coù kyõ thuaät, coâng ngheä voán ít nhöng söû duïng ñöôïc nhieàu nhaân löïc. Khoâng coù phöông aùn tuyeät ñoái, ñaùp öùng ñöôïc nhieàu yeâu caàu moät luùc : voán ít, kyõ thuaät cao, söû duïng nhieàu nhaân löïc, naêng suaát lao ñoäng cao. Vì theá, caùc nhaø kinh teá phaûi löïa choïn ñeå duøng phöông aùn toái öu. ò Giaù caû nhaân löïc reû, taïo khaû naêng cho lôïi theá caïnh tranh treân thò tröôøng, öu theá naøy raát roõ raøng ñoái vôùi moät soá nöôùc chaäm phaùt trieån, taïo ra thuaän lôïi nhaát ñònh cho vieäc löïa choïn moâ hình, ñaëc bieät laø moâ hình taêng tröôûng, phaùt trieån theo höôùng coâng nghieäp xuaát khaåu. Tuy nhieân khoâng neân tuyeät ñoái hoùa öu theá nhaân löïc reû trong moïi tình huoáng. + Tìm kieám caùc chính saùch taïo coâng aên vieäc laøm coù hieäu quaû ôû trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc. + Coù muïc tieâu trong keá hoaïch hoùa söï taêng tröôûng cuûa daân soá theo höôùng giaûm toác ñoä taêng daân soá hieän ñang coøn cao. Tuy nhieân, vieäc giaûm daân soá taùc ñoäng ñeán caùc nguoàn nhaân löïc khoâng phaûi ngay trong cuøng moät naêm. Phaûi sau 15 naêm môùi coù aûnh höôûng ñeán caùc nguoàn nhaân löïc; vì leõ töø luùc sinh ra ñeán luùc böôùc vaøo ñoä tuoåi lao ñoäng caàn phaûi coù moät thôøi gian nhö vaäy. Ñaây laø moät giaûi phaùp maø haàu heát caùc nöôùc chaäm phaùt trieån ñeàu aùp duïng, trong ñoù coù caû muïc ñích laøm giaûm bôùt soá löôïng cung veà nhaân löïc. C. LUAÄT VEÀ TIEÀN LÖÔNG TOÁI THIEÅU LAØM GIA TAÊNG TYÛ LEÄ THAÁT NGHIEÄP VAØ SÖÏ KHOÂNG HIEÄU QUAÛ : 1. Luaät tieàn löông toái thieåu : Naêm 1989, luaät tieàn löông toái thieåu ôû Myõ khoâng gioáng nhö luaät ôû caùc nöôùc phaùt trieån khaùc, aán ñònh möùc tieàn löông baèng ñoâla thoáng nhaát treân toaøn quoác. Khoâng coù söï khaùc nhau treân cô sôû tuoåi taùc hoaëc kinh nghieäm laøm vieäc, daãu raèng ôû moät vaøi bang, möùc löông toái thieåu ñöôïc quy ñònh cao hôn möùc löông toái thieåu cuûa toaøn lieân bang. Ngöôïc laïi, ôû haàu heát caùc nöôùc Chaâu AÂu coù söï phaân bieät tieàn löông ñoái vôùi nhöõng ngöôøi treû tuoåi. ÔÛ Anh, möùc löông toái thieåu cuûa thanh nieân chæ baèng 30% möùc löông toái thieåu cuûa nhöõng ngöôøi tröôûng thaønh. ÔÛ Canada, caùc baûng löông toái thieåu ñöôïc caùc tænh ñöa ra chöù khoâng phaûi laø chính phuû Trung öông, hoï töï tính toaùn treân cô sôû nhöõng khaùc bieät giöõa caùc vuøng ñòa lyù. Khoâng coù söï khaùc nhau ôû Myõ khieán chuùng ta ñoaùn tröôùc raèng gaùnh naëng cuûa nhöõng aûnh höôûng thaát nghieäp cuûa luaät tieàn löông toái thieåu seõ ñeø leân nhöõng vuøng löông thaáp nhö nhöõng nhoùm coâng nhaân treû. Nhöõng aûnh höôûng tôùi nhoùm coâng nhaân treû ñaõ ñöôïc moät soá ngöôøi nghieân cöùu kieåm nghieäm. Moät nghieân cöùu cuûa Y.Brozen chæ ra raèng söï taêng lieân tuïc cuûa tieàn löông toái thieåu hôïp phaùp thöïc teá laøm taêng leân tyû leä thaát nghieäp ôû thanh nieân. Nhöng vôùi thôøi gian naêng suaát vaø laïm phaùt taêng leân, tieàn löông caân baèng cuûa thanh nieân coù xu höôùng “ ñuoåi kòp” vôùi möùc löông toái thieåu do luaät phaùp quy ñònh, cuõng nhö laøm xoùi moøn hieäu öùng thaát nghieäp cuûa luaät tieàn löông toái thieåu. AÛnh höôûng cuûa luaät tieàn löông toái thieåu trong thò tröôøng caïnh tranh ñöôïc minh hoïa ôû hình 3. Söùc lao ñoäng laø moät loaïi haøng hoùa ñaëc bieät (L), maø giaù thueâ cuûa noù laø möùc tieàn löông (W). Tieàn löông caïnh tranh caân baèng laø WC vaø lao ñoäng LC . Baây giôø giaû söû chính phuû aùp ñaët tieàn löông toái thieåu Wo ôû möùc cao hôn Wc. Vôùi möùc tieàn löông Wo lao ñoäng saún saøng ñöôïc cung caáp trong thò tröôøng laø Ls, nhöng lao ñoäng ñöôïc yeâu caàu chæ laø Ld . Vì vaäy khoaûng thaát nghieäp ôû möùc tieàn löông theo luaät phaùp laø soá löôïng BC hoaëc Ls - Ld . Tuy nhieân, vaán ñeà giaûm vieäc laøm laø do saøn tieàn löông coù möùc thaáp hôn moät löôïng FE hoaëc Lc – Ld. Vì vaäy tieàn löông toái thieåu ñöôïc aán ñònh trong thò tröôøng caïnh tranh laøm giaûm vieäc laøm vaø gaây ra möùc ñoä thaát nghieäp lôùn hôn, vieäc ñöa ra möùc tieàn löông toái thieåu chæ coù yù nghóa khi möùc tieàn löông toái thieåu cao hôn möùc tieàn löông caân baèng do thò tröôøng taïo ra. Ñieàu quan troïng laø phaûi nhôù raèng coù moät böùc tranh ña daïng veà trình ñoä vaø kyõ naêng lao ñoäng. Moät soá coâng nhaân deã daøng kieám nhieàu hôn möùc tieàn löông toái thieåu vaø moät soá khaùc laïi thaáp hôn. Vì vaäy, chuùng ta deã thaáy raèng luaät tieàn löông toái thieåu coù aûnh höôûng hoaøn toaøn khaùc nhau ñoái vôùi nhöõng ngöôøng coù möùc löông cao vaø nhöõng ngöôøi coù möùc löông thaáp. Nhöõng lao ñoäng coù trình ñoä laønh ngheà thaáp ( nhaän möùc löông thaáp ) seõ bò aûnh höôûng, nhö ñöôïc bieåu dieãn treân hình 3. Möùc tieàn löông cuûa hoï seõ taêng, nhöng moät soá lao ñoäng ñang ñöôïc thueâ coù theå seõ bò maát vieäc. Ngöôïc laïi, ñoái vôùi lao ñoäng coù trình ñoä laønh ngheà cao, möùc tieàn löông caân baèng haàu nhö ôû treân möùc tieàn löông toái thieåu vaø seõ chaúng coù aûnh höôûng tröïc tieáp naøo. Taùc ñoäng giaûm vieäc laøm wc wo w 0 Ld Lc Ls L Khoaûng thaát nghieäp B F E D S Möùc tieàn löông Lao ñoäng Hình 3 2. Chính saùch tieàn löông toái thieåu taïi Vieät Nam : 2.1 Chính saùch tieàn löông toái thieåu taïi Vieät Nam : Quan nieäm veà tieàn löông toái thieåu ñaõ ñöôïc chæ roõ ôû Ñieàu 56 boä luaät lao ñoäng cuûa nöôùc coäng hoøa XHCN Vieät Nam nhö sau : “ Möùc löông toái thieåu ñöôïc aán ñònh theo giaù sinh hoaït, baûo ñaûm cho ngöôøi lao ñoäng laøm coâng vieäc giaûn ñôn nhaát trong ñieàu kieän lao ñoäng bình thöôøng buø ñaép söùc lao ñoäng giaûn ñôn vaø moät phaàn tích luõy taùi saûn xuaát söùc lao ñoäng môû roäng vaø ñöôïc duøng laøm caên cöù ñeå tính caùc möùc löông cho caùc loaïi lao ñoäng khaùc. Chính phuû quyeát ñònh vaø coâng boá möùc löông toái thieåu chung, möùc löông toái thieåu vuøng, möùc löông toái thieåu ngaønh cho töøng thôøi kyø sau khi laáy yù kieán Toång Lieân Ñoaøn Lao Ñoäng Vieät Nam vaø ñaïi dieän cuûa ngöôøi söû duïng lao ñoäng. Khi chæ soá giaù sinh hoaït taêng leân laøm cho tieàn löông thöïc teá cuûa ngöôøi lao ñoäng bò giaûm suùt, thì Chính Phuû ñieàu chænh möùc löông toái thieåu ñeå ñaûm baûo tieàn löông thöïc teá” Muïc tieâu ñaët ra cuûa cheá ñoä tieàn löông toái thieåu ban haønh ngaøy 23 thaùng 5 naêm 1993 nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, trong ñoù coù söï luaân chuyeån töï do cuûa lao ñoäng vaø khaû naêng thoûa thuaän cuûa caùc beân lieân quan : ñoàng thôøi laø löôùi an toaøn chung cho caû xaõ hoäi, khoâng chæ boù heïp trong khu vöïc Nhaø Nöôùc. Ñaây laø caùc muïc tieâu coù tính khaùi quaùt cuûa heä thoáng traû coâng lao ñoäng. Quaù trình xaây döïng vaø hoaøn thieän chính saùch tieàn löông toái thieåu trong thôøi gian qua ñöôïc dieãn ra nhö sau : Ñoái vôùi khu vöïc nhaø nöôùc, 4 phöông phaùp xaùc ñònh möùc löông toái thieåu chung laø: nhu caàu tieâu duøng toái thieåu tính theo ñònh löôïng vaø giaù bình quaân chung cuûa caû nöôùc; möùc löông toái thieåu hieän haønh coäng theâm caùc khoaûn tieàn teä hoùa maø Nhaø Nöôùc xoùa boû bao caáp; keát quaû ñieàu tra tieàn coâng vaø thu nhaäp treân thò tröôøng ôû moät soá vuøng trong caû nöôùc vaø keát quaû phuùc tra; töø phaân tích thöïc traïng, cô caáu thu nhaäp quoác daân saûn xuaát vôùi quan heä tieàn löông bình quaân döï kieán. Qua ñoù Quoác hoäi ñaõ quyeát ñònh möùc tieàn löông toái thieåu chung aùp duïng töø thaùng 12/1993 laø 120.000 ñoàng/thaùng. Ngoaøi ra coøn quy ñònh 5 möùc phuï caáp ñaét ñoû theo vuøng töø 0.1 ñeán 0.3 so vôùi möùc löông toái thieåu chung. Sau ñoù do giaù caû sinh hoaït taêng leân : naêm 1994 laø 14.4%; naêm 1995 : 12.7%; naêm 1996: 4.5%; naêm 1997: 3.6%; naêm 1998: 9.2%; naêm 1999: 0.1% vaø naêm 2000 : 0.4% neân Chính Phuû ñaõ ñieàu chænh laïi möùc löông toái thieåu chung nhaèm baûo ñaûm tieàn löông toái thieåu : töø thaùng 01/1997: 144.000 ñoàng/thaùng; töø thaùng 01/2000: 180.000 ñoàng/thaùng vaø töø thaùng 01/2001: 210.000 ñoàng/thaùng, naêm 2003 : 290.000 ñoàng/thaùng. Trong nhöõng naêm tôùi coù theå vaãn phaûi tieáp tuïc naâng möùc löông toái thieåu, chaúng haïn : naêm 2005, möùc löông naøy coù theå laø 320.000 ñoàng /thaùng, naêm 2006 laø 360.000 ñoàng/thaùng, naêm 2007 laø 400.000 ñoàng/thaùng…. Sôû dó phaûi naâng möùc löông toái thieåu moät caùc lieân tuïc ñeå buø söï tröôït giaù vaøo löông nhaèm baûo ñaûm löông thöïc teá cho ngöôøi lao ñoäng. Ñoái vôùi doanh nghieäp nhaø nöôùc töø 01/01/1997, ngoaøi vieäc aùp duïng möùc löông toái thieåu chung, Nhaø Nöôùc cho pheùp ñieàu chænh taêng theâm möùc löông toái thieåu theo heä soá ngaønh vaø vuøng ñeå tính vaøo ñôn giaù tieàn löông, cuï theå : heä soá ñieàu chænh theo ngaønh: 0.8; 1.0 vaø 1.2 vaø heä soá ñieàu chænh theo vuøng : 0.1; 0.2 vaø 0.3. Nhö vaäy, töø thaùng 01/2001 caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc tuøy vaøo lôïi nhuaän vaø naêng suaát lao ñoäng ñöôïc quyeàn löïa choïn möùc löông toái thieåu trong khoaûng töø 210.000 ñeán 525.000 ñoàng/thaùng. Tröôøng hôïp coù möùc taêng lôïi nhuaän cao vaø söû duïng nhieàu lao ñoäng coù trình ñoä chuyeân moân, kyõ thuaät thì möùc löông toái thieåu ñöôïc aùp duïng ñeán 630.000 ñoàng/thaùng. Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp hoaït ñoäng theo Luaät doanh nghieäp : theo quy ñònh cuûa boä luaät lao ñoäng, ngöôøi söû duïng lao ñoäng khoâng ñöôïc traû löông cho ngöôøi lao ñoäng thaáp hôn möùc löông toái thieåu do Nhaø Nöôùc coâng boá : Naêm 2001 möùc löông toái thieåu khoâng ñöôïc traû thaáp hôn 210.000 ñoàng/thaùng, naêm 2003 : 290.000 ñoàng/thaùng. Ñoái vôùi doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, cô quan, toå chöùc nöôùc ngoaøi hoaëc quoác teá taïi Vieät Nam: möùc löông toái thieåu tính theo vuøng, ngaønh coù goác ngoaïi teä laø 30-35-40-45 USD/thaùng. Töø ngaøy 01/07/1999 quy ñònh baèng ñoàng Vieät Nam vôùi caùc möùc khoâng thaáp hôn 417.000 – 487.000 – 556.000 – 626.000 ñoàng/thaùng. Nhö vaäy, ñeán naêm 2003 trong khu vöïc saûn xuaát kinh doanh coù raát nhieàu möùc löông toái thieåu, thaáp nhaát laø 290.000 ñoàng/thaùng vaø khoâng giôùi haïn möùc cao nhaát, tröø doanh nghieäp nhaø nöôùc. 2.2 Öu nhöôïc ñieåm cuûa chính saùch tieàn löông taïi Vieät Nam : * Öu ñieåm : Ñaùnh giaù vieäc thöïc hieän chính saùch tieàn löông toái thieåu trong 10 naêm, töø 1993 tôùi nay, coù theå thaáy nhöõng ñieàu chuùng ta ñaõ laøm ñöôïc : Moät laø, töøng böôùc hoaøn thieän cô sôû lyù thuyeát veà löông toái thieåu, ñaõ xaây döïng ñöôïc heä thoáng khung lyù thuyeát taïo ñieàu kieän cho vieäc xaây döïng, aùp duïng vaø quaûn lyù löông toái thieåu ôû Vieät Nam trong giai ñoaïn ñoåi môùi. Hai laø, ñaõ xaây döïng ñöôïc möùc löông toái thieåu ngaøy caøng khoa hoïc qua caùc thôøi kyø. Tieàn löông toái thieåu chung, tieàn löông toái thieåu theo ngaønh, theo vuøng, löông toái thieåu cho khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi …Heä thoáng tieàn löông toái thieåu naøy ôû chöøng möïc nhaát ñònh ñaõ trôû thaønh cô sôû cho vieäc hoaïch ñònh chính saùch tieàn löông mang ñaëc thuø cuûa Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay, böôùc ñaàu laøm cô sôû cho vieäc ñieàu tieát quan heä lao ñoäng trong xaõ hoäi cuõng nhö trong toå chöùc caùc doanh nghieäp. Ba laø, hoaøn thieän daàn cô cheá quaûn lyù tieàn löông toái thieåu. Töø choã chæ coù moät möùc löông duy nhaát, ñöôïc môû roäng theo ngaønh, theo vuøng theo khu vöïc, töø choã quy ñònh vieäc ñieàu chænh tieàn löông toái thieåu thuoäc quyeàn cuûa Nhaø Nöôùc ñeán choã cho pheùp caùc doanh nghieäp coù theå naâng möùc löông toái thieåu trong ñieàu kieän khuoân khoå nhaát ñònh. Töø choã quy ñònh möùc löông toái thieåu coá ñònh ñeán choã ñieàu chænh theo söï bieán ñoäng giaù caû treân thò tröôøng….. Vôùi keát quaû nhö treân, töøng böôùc phaùt huy vai troø cuûa tieàn löông toái thieåu nhö laø moät coâng cuï cuûa Nhaø Nöôùc nhaèm baûo veä quyeàn lôïi cho ngöôøi lao ñoäng, ñieàu tieát thu nhaäp giöõa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng, thu huùt vaø ñieàu tieát nguoàn nhaân löïc giöõa caùc ngaønh, caùc vuøng…. Ñaõ thöïc hieän “tieàn teä hoùa” tieàn löông vaø loaïi boû ñöôïc caùc khoaûn bao caáp, phaân phoái ngoaøi tieàn löông töø ngaân saùch nhaø nöôùc, ñaây laø ñieåm thay ñoåi cô baûn nhaát trong caûi caùch chính saùch tieàn löông naêm 1993. Laàn ñaàu tieân möùc löông toái thieåu do nhaø nöôùc coâng boá ñöôïc aùp duïng trong caû khu vöïc nhaø nöôùc vaø khu vöïc ngoaøi quoác doanh, laøm thay ñoåi noäi dung vaø baûn chaát cuûa cheá ñoä tieàn löông. Vieäc cho pheùp caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ( töø naêm 1997 ) ñöôïc aùp duïng heä soá ñieàu chænh taêng theâm ngaønh, theo vuøng so vôùi möùc löông toái thieåu chung ñaõ thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp saép xeáp laïi toå chöùc saûn xuaát, toå chöùc lao ñoäng, tính ñuùng chi phí tieàn löông, tieát kieäm chi phí, taêng tieàn löông gaén vôùi taêng lôïi nhuaän, vaø cuõng laø moät böôùc taùch tieàn löông khu vöïc saûn xuaát, kinh doanh töï lo nguoàn trang traûi vôùi khu vöïc tieàn löông vaø trôï caáp chi töø ngaân saùch nhaø nöôùc. * Khuyeát ñieåm : Beân caïnh nhöõng öu ñieåm, thöïc hieän tieàn löông toái thieåu coøn coù moät soá nhöôïc ñieåm. Moät laø, so vôùi söùc phaùt trieån cuûa neàn kinh teá nöôùc ta hieän nay coù theå thaáy, möùc löông toái thieåu ñaûm baûo taùi saûn xuaát giaûn ñôn vaø moät phaàn ñeå tích luõy taùi saûn xuaát môû roäng laø muïc tieâu khaù cao nhöng thöïc teá ñaït ñöôïc coøn thaáp. Maët khaùc, taïi thôøi ñieåm thieát keá, tieàn löông toái thieåu môùi ñöôïc xem xeùt chuû yeáu töø khu vöïc Nhaø nöôùc chi töø ngaân saùch, chöa coù söï lieân keát cuûa khu vöïc naøy vôùi khu vöïc khaùc, nhöõng nôi theå hieän roõ söï vaän haønh cuûa cô cheá thò tröôøng, ñaëc bieät laø quan heä cung – caàu lao ñoäng. Vì vaäy nhìn chung taùc duïng cuûa möùc löông toái thieåu coøn haïn cheá. Hai laø, phöông phaùp xaùc ñònh möùc löông toái thieåu laø keát quaû bình quaân cuûa 4 caùch tieáp can, neân ñaõ “bình quaân hoùa” caû 3 yeáu toá trong löông laø giaù caû sinh hoaït, nhu caàu vaø taäp quaùn tieâu duøng theo vuøng vaø cheânh leäch tieàn coâng theo vuøng ñaõ hình thaønh treân thò tröôøng lao ñoäng. Ba laø, vieäc quy ñònh möùc löông toái thieåu chung chæ coù yù nghóa ñoái vôùi vieäc traû löông töø ngaân saùch nhaø nöôùc vôùi vieäc ñoùng vaø höôûng baûo hieåm xaõ hoäi, khoâng coù taùc duïng trong vieäc hình thaønh ñuùng chi phí tieàn löông trong saûn xuaát kinh doanh phuï thuoäc vaøo naêng suaát lao ñoäng vaø lôïi nhuaän cuûa doanh nghieäp chöù khoâng phuï thuoäc vaøo nguoàn ngaân saùch. Boán laø, möùc löông toái thieåu ngay töø khi môùi ñaët ra so vôùi nhu caàu cuûa ngöôøi lao ñoäng, yeâu caàu coâng vieäc phaûi ñaûm baûo hoaëc naêng suaát lao ñoäng laø khoâng töông xöùng, laø quaù thaáp, khoâng ñuû chi cho nhu caàu thieát yeáu cuûa baûn thaân ngöôøi lao ñoäng vaø tieàn löông khoâng phaûi laø nguoàn thu nhaäp chính. Vieäc quy ñònh möùc löông toái thieåu phuï thuoäc vaøo khaû naêng ngaân saùch nhaø nöôùc, chöa toân troïng thöïc teá möùc tieàn coâng ñaõ hình thaønh treân thò tröôøng vaø caùc keát quaû nghieân cöùu khoa hoïc. Naêm laø, vieäc duy trì quaù laâu möùc tieàn löông toái thieåu ñöôïc aán ñònh thaáp (120.000 ñoàng/thaùng töø naêm 1993 ñeán 1996 vaø 144.000 ñoàng/thaùng töø 1997 ñeán heát naêm 1999 ) trong khi chæ soá giaù sinh hoaït taêng ñaõ laøm maát taùc duïng tích cöïc cuûa cheá ñoä tieàn löông, phaùt sinh maâu thuaãn khoù lyù giaûi laø trong thôøi gian daøi neàn kinh teá lieân tuïc taêng tröôûng (8-9%/naêm) nhöng tieàn löông thöïc teá laïi giaûm suùt. Vì vaäy, trong thöïc teá khu vöïc Nhaø Nöôùc khoâng coù ai xeáp vaø höôûng möùc löông toái thieåu. Saùu laø, chöa phaân bieät söï khaùc nhau giöõa tieàn löông toái thieåu cuûa caùc doanh nghieäp (yeáu toá trong chi phí saûn xuaát, phaân phoái laàn ñaàu phuï thuoäc vaøo naêng suaát lao ñoäng, hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp) vôùi tieàn löông toái thieåu cuûa caùn boä, coâng chöùc ( phaân phoái laïi hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo khaû naêng caân ñoái ngaân saùch ) neân ñaõ ñoàng nhaát ( aùp duïng thoáng nhaát) möùc löông toái thieåu cuûa caùn boä, coâng chöùc vôùi caùc ñoái töôïng höôûng löông khaùc nhau trong quan heä lao ñoäng theo cô cheá thò tröôøng. Baûy laø, chöa laøm roõ nhöõng caên cöù, ñieàu kieän trong vieäc xaây döïng vaø aùp duïng tieàn löông toái thieåu chung, vuøng, ngaønh; möùc löông toái thieåu thaùng, ngaøy, giôø vaø möùc löông toái thieåu ñoái vôùi caùc doanh nghieäp ôû caùc thaønh phaàn kinh teá ( phöông phaùp xaùc ñònh khoâng thoáng nhaát giöõa doanh nghieäp nhaø nöôùc vôùi caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi). Taùm laø, vieäc ñieàu chænh taêng möùc tieàn löông toái thieåu thöôøng laø do “ aùp löïc “ xaõ hoäi vaø vaãn bò coi laø gaùnh naëng cuûa ngaân saùch nhaø nöôùc. Heã noùi ñeán taêng tieàn löông laø noùi ñeán caân ñoái ngaân saùch, daãn ñeán duy trì möùc löông toái thieåu thaáp, khoâng thöïc hieän ñuùng tieán trình caûi caùch ñaët ra; trong saûn xuaát kinh doanh vaø ñôøi soáng xaõ hoäi, tieàn löông khoâng ñöôïc coi laø laø ñoäng löïc phaùt huy hieäu quaû saûn xuaát, taêng naêng suaát lao ñoäng, khoâng gaén vôùi hieäu quaû saûn xuaát coâng vieäc vaø khoâng kích thích ngöôøi lao ñoäng gaén boù vôùi ngheà nghieäp cuûa mình. Quan ñieåm “ngaân saùch “ bao truøm caû khu vöïc saûn xuaát, kinh doanh, ñaëc bieät laø caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc ñaõ bieán tieàn löông thaønh yeáu toá ñôn thuaàn cuûa phaïm truø phaân phoái, taùch rôøi caùc caên cöù cuûa noù laø trình ñoä phaùt trieån saûn xuaát, naêng suaát lao ñoäng, caùc lôïi theá caïnh tranh, laøm caûn trôû tính linh hoaït cuûa tieàn löông trong cô cheá thò tröôøng, khoâng khuyeán khích vieäc söû duïng vaø boá trí lao ñoäng hôïp lyù, taïo söï chia caét thò tröôøng lao ñoäng giöõa caùc khu vöïc. 2.3 Giaûi phaùp cho chính saùch tieàn löông toái thieåu ôû nöôùc ta : Ñieàu tieát tieàn löông, tieàn coâng seõ taùc ñoäng ñeán thò tröôøng lao ñoäng. Caûi caùch tieàn löông ñang laø vaán ñeà thôøi söï hieän nay. Tröôùc heát laø tieàn löông toái thieåu, noù ñöôïc coi laø coâng cuï ñieàu tieát maïnh trong neàn kinh teá thò tröôøng. Caûi caùch chính saùch tieàn löông toái thieåu hieän nay ôû nöôùc ta nhaèm phaùt huy vai troø cuûa noù trong neàn kinh teá thò tröôøng ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, daàn môû roäng phaïm vi aùp duïng, xoùa boû söï chia caét giöõa caùc khu vöïc quan heä lao ñoäng vaø höôûng löông döïa treân cô sôû xaùc laäp ñuùng vaø roõ raøng moái quan heä giöõa tieàn löông toái thieåu vôùi caùc heä thoáng tieàn löông trong caùc khu vöïc kinh teá khaùc nhau, giöõa chính saùch tieàn löông toái thieåu vôùi chính saùch baûo hieåm xaõ hoäi vaø caùc chính saùch xaõ hoäi khaùc, ñaûm baûo tính khaû thi, khoa hoïc trong thieát keá phöông aùn tieàn löông toái thieåu vôùi böôùc ñi thích hôïp. Ñònh höôùng xaây döïng quan heä tieàn löông caàn ñaùp öùng caùc yeâu caàu ñaûm baûo oån ñònh chính trò, xaõ hoäi vaø kinh teá, taêng cöôøng vai troø cuûa Nhaø Nöôùc trong quaûn lyù bieân cheá vaø quyõ tieàn löông chi töø ngaân saùch, phaûi baûo ñaûm thu nhaäp hôïp lyù giöõa caùc khu vöïc vaø khuyeán khích ngöôøi lao ñoäng taêng naêng suaát, chaát löôïng vaø hieäu quaû coâng vieäc gaén vôùi caûi caùch haønh chính, naâng cao hieäu löïc cuûa boä maùy haønh chính.