Tiểu luận Lý luận hình thái kinh tế xã hội với sự nghiệp CNH-HĐH ở Việt Nam hiện nay

I-LỜI NÓI ĐẦU 1)Lý do chọn đề tài Thực tế lịch sử đã chứng minh ,phát triển kinh tế là quy luật khách quan của tồn tại và phát triển xã hội loài người , ở bất cứ đâu ,bất kỳ giai đoạn nào ,bất kỳ đất nước nào,suy cho cùng để phát triển kinh tế thì phải bắt đầu từ PTSX mà cốt lõi là LLSX.,sự khác nhau giữa các nước chỉ là mục tiêu ,nội dung ,cách thức tiến hành mà thôi.Ta đã biết mỗi hình thái kinh tế xã hội (KTXH) đều có cơ sở vật chất ,kỹ thuật tương ứng.Cơ sở vật chất kỹ thuật của một xã hội thường được hiểu là toàn bộ vật chất của LLSX cùng với kết cấu xã hội đã đạt được ở trình độ xã hội tương ứng .Cơ sở vật chất ,kỹ thuật của một xã hội trong phạm vi các QHSX nhất định nên nó mang dấu ấn và chịu sự tác động của QHSX trong việc tổ chức quá trình công nghiệp ,tổ chức quản lý.Vì vậy khái niệm cơ sở vật chất gắn bó chặt chẽ với khái niệm hình thái KTXH Cơ sở vật chất ,kỹ thuật của hình thái KTXH cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn đầu là xã hôi xã hội chủ nghĩa là cơ sở vật chất kĩ thuật (VC-KT) của nền sản xuất lớn ,hiện đại .Nền công nghiệp hiện đại,cân đối,phù hợp dựa trên trình độ khoa học –kĩ thuật,công nghệ ngày càng cao. Để có cơ sở VC-KT như vậy thì công nghiệp hoá,hiện đại hoá (CNH-HĐH) là điều kiện không thể thiếu.Nước ta là một nước đang phát triển,thuộc vào nhóm những nước nghèo trên thế giới ,nông nghiệp lạc hậu còn chưa thoát khỏi xã hội truyền thống để sang xã hội* văn minh công nghiệp*.Do đó CNH-HĐH là tất yếu khách quan ,là nội dung,là phương thức ,là con đường phát triển nhanh để đưa nước ta tiến kịp thời đại.Công nghiệp hoá gắn liền với hiện đại hoá làm cho xã hội chuyển từ truyền thống sang xã hội hiện đại,làm biến đổi căn bản bộ mặt của xã hội trên mọi lĩnh vực (kinh tế -chính trị -văn hoá…)Từ đại hội lần thứ VI Đảng ta đã xác định trong thời kỳ phát triển mới “Ta phải đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước định hướng phát triển nhằm mục tiêu xây dựng nước ta thành một nước công nghiệp có cơ sở vật chất ,kỹ thuật hiện đại,cơ cấu kinh tế hợp lý ,QHSX tiến bộ ,phù hợp với tính chất và trình độ của LLSX, đời sống vật chất ,tinh thần ngày càng được nâng cao,quốc phòng,an ninh vững chắc ,dân giàu ,nước mạnh ,xã hội công bằng,văn minh” HiÖn nay chóng ta ®ang triÓn khai qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Ó nhanh chãng ®­a n­íc ta ®¹t môc tiªu d©n giµu ,n­íc m¹nh ,x· héi c«ng b»ng ,v¨n minh.Sù nghiÖp c¸ch m¹ng to lín nµy ®ang ®Æt nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vµ ph­¬ng ph¸p luËn cÊp b¸ch .Nã ®ßi hái c¸c nhµ khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n ,khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ ph¶i quan t©m ,®Çu t­ nghiªn cøu vµ vËn dông s¸ng t¹o chñ nghÜa Mac-LªNin,c¸c thµnh tùu khoa häc c«ng nghÖ cña nh©n lo¹i ®Ó gãp phÇn vµo viÖc ho¹ch ®Þnh ®­êng lèi ,chñ tr­¬ng ,chÝnh s¸ch,kÕ ho¹ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt ,kinh doanh ,båi d­ìng ,ph¸t huy nguån lùc con ng­êi ChÝnh v× những lẽ trên mà em quyết định chọn đề tài “Lý luận hình thái kinh tế xã hội với sự nghiệp CNH-HĐH ở Việt Nam hiện nay” 2)Mục đích ,nhiệm vụ nghiên cứu Làm sáng rõ vai trò của lý luận hình thái kinh tế xã hội trong thơì kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội mà nhiệm vụ trọng tâm là CNH-HĐH.CNH-HĐH để phát triển LLSX vì LLSX giữ vai trò quyết định đối với sự phát triển của xã hội,CNH-HĐH để phục vụ cho sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội,CNH-HĐH để xây dựng cơ sở vật chất cho CNXH II-NỘI DUNG A-LÝ LUẬN HÌNH THÁI KINH TẾ Xà HỘI 1)Nội dung phạm trù hình thái kinh tế xã hội a)Hình thái kinh tế xã hội là gì Hình thái kinh tế xã hội là một phạm trù của chủ nghĩa duy vật lịch sử,dùng để chỉ xã hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định,với một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó,phù hợp với một trình độ nhất định của LLSX và một kiến trúc thượng tầng tương ứngđược xây dựng trên những quan hệ sản xuất ấy b)Cấu trúc của hình thái kinh tế xã hội Hình thái kinh tế xã hộ do ba bộ phận hợp thành đó là :Lực lượng sản xuất,quan hệ sản xuất,kiến trúc thượng tầng.Trong đó lực lượng sản xuất là nền tảng vật chất của hình thái kinh tế-xã hội ,nó quyết định quan hệ sản xuất,quan hệ sản xuất tạo thànhcơ sở hạ tầng của xã hội ,là tiêu chuẩn khách quan để phân biệt các chế độ xã hội,quan hệ sản xuất quyết định cơ sở hạ tầng,cơ sở hạ tầng quyết định kiến trúc thượng tầng .Như vậy suy cho cùng thì lực lượng sản xuất giữ vai trò chủ đạo;tính chất và trình độ của lực lượng sản xuất quy định các hình thái kinh tế-xã hội khác nhau 2) ý nghĩa phương pháp luận của phạm trù hình thái kinh tế xã hội a)Sự phát triển của các hình thái kinh tế xã hội là một quá trình lịch sử tự nhiên nhưng phải thông qua hoạt động của con người Mỗi hình thái kinh tế xã hội khác nhau thì khác nhau về tính chất , đặc điểm của các yếu tố tạo thành.LLSX giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của xã hội .Mỗi khi LLSX phát triển lên một nấc thang mới thì khi ấy nó sẽ thôi thúc một hình thái kinh tế-xã hội mới ra đời.Lịch sử loài người đã trải qua rất nhiều hình thái kinh tế-xã hội :Công xã nguyên thuỷ,chiếm hữu nô lệ ,phong kiến,tư bản.Xã hội mà loài người đang hướng tới là xã hội cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn đầu của nó là xã hội xã hội chủ nghĩa .VIỆT NAM đang trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ,chúng ta từ hình thái kinh tế xã hội phong kiến tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua hình thái tư bản.Thời kỳ quá độ chính là thời kỳ để ta chuẩn bị những điều kiện tiền đề cho xã hội tương lai đặc biệt là những điều kiện về cơ sở vật chất ,kỹ thuật vì xã hội mà chúng ta đang hướng tới là một xã hội phát triển với nền sản xuất hiện đại dựa trên công nghệ tiên tiến b)lý luận hình thái kinh tế xã hội cho thấy sản xuất vật chất là cơ sở của đời sống xã hội Chúng ta không thể sử dụng tư tưởng ,sử dụng nguồn lực tinh thần để xây dựng xã hội mà phải bắt đầu bằng phương thức sản xuất ,giữ vai trò chủ đạo trong phương thức sản xuất chính là LLSX .LLSX bao gồm người lao động và tư liệu sản xuất , đây chính là những yếu tố quyết định cho công tác sản xuất vật chất của xã hội loài người.LLSX phát triển bao nhiêu thì xã hội giàu có và phát triển bấy nhiêu.Muốn phát triển LLSX thì CNH-HĐH là điều kiện không thể thiếu 3)Ta tiến lên chủ nghĩa xã hội thì điều kiện tiên quyết là phải CNH-HĐH Hình thái kinh tế xã hội TBCN với các cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật ,nền đại công nghiệp , ng dụng tiến bộ khoa học -kỹ thuật là một thời kỳ để chuẩn bị tiền đề vật chất cho hình thái kinh tế xã hội khác cao hơn là cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn đầu là chủ nghĩa xã hội .Việt Nam ta thực hiện một bước tiến dài trong lịch sử:Ta bỏ qua hình thái kinh tế -xã hội TBCN ,từ phong kiến tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội thì nhất thiết chúng ta phải qua thời kỳ quá độ lên CNXH .Thời kỳ quá độ nhằm mục tiêu chuẩn bị tiền đề vật chất ,kỹ thuật cho xã hội tương lai. Đảng ta xác định xã hội mà chúng ta hướng tới là một xã hội tốt đẹp ,công bằng,dân chủ ,văn minh ,mọi người đều có cơ hội phát triển toàn diện bản thân .Một xã hội có nền sản xuất phát triển dựa trên công nghệ tiên tiến ,lao động hiện đại .Vậy thì CNH-HĐH là một điều tất yếu ,công nghiệp hoá-hiện đại hoá còn là xu thế của toàn cầu trong nhịp sống hiện nay đối với tất cả các nước,không chỉ những nước đang phát triển mà những nước đã phát triển.CNH-HĐH để đưa đất nước càng ngày càng phát triển từng bước giải phóng con người B-VẬN DỤNG:CÔNG NGHIỆP HOÁ,HIỆN ĐẠI HOÁ NỀN KINH TẾ QUỐC DÂN TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ 1)Khái luận chung về Công nghiệp hoá ,hiện đại hoá CNH-HĐH là quá trình chuyển đổi căn bản hoạt động sản xuất,kinh doanh ,dịch vụ và quản lý kinh tế - xã hội ,từ lao động thủ công sang lao động cơ khí với công nghệ hiện đại ,phương pháp tiên tiến dựa trên sự phát triển của công nghiệp và khoa học ,công nghệ nhằm tạo ra năng suất lao động xã hội cao Héi nghÞ lÇn thø 7 Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VII cã ®o¹n viÕt:” C«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, x· héi hiÖp sang c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô. Môc tiªu trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®Õn n¨m 2010 lµ ®Èy m¹nh nhanh qu¸ tr×nh ®æi míi kü thuËt c«thµnh mét n­íc cã tr×nh ®é KTCN ë trung b×nh tiªn tiÕn so víi c¸c n­íc trong khu vùc. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, gi¶m tû träng cña n«ng nghiÖp trong GDP, ®ång thêi ®iÒu chØnh c¬ cÊu lao ®éng ®Õn n¨m 2010 chØ cßn kho¶ng 50% lao ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. 2) TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ t¸c dông cña sù nghiÖp CNH - H§H a)TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan a.1.CNH-HĐH là xu thế của toàn cầu Hiện nay trên thế giới đang diễn ra cuộc chạy đua phát triển kinh tế rất sôi động ,các nước nhanh chóng thực hiện các chính sách kinh tế nhằm đưa đất nước phát triển trong đó con người giữ vị trí trung tâm .Muốn vậy các nước không còn con đường nào khác là phải CNH-HĐH .Vậy nên CNH-HĐH là vấn đề mang tính toàn cầu ,nó diễn ra ở khắp mọi nơi ,mọi đất nước a.2.Tính tất yếu khách quan phải CNH-HĐH ở nước ta hiện nay Chúng ta đang trong thời kỳ quá độ : -Do yêu cầu phải xây dựng cơ sở vật chất ,kỹ thuật của CNXH -Do yêu cầu phải tạo ra năng suất lao động cao đảm bảo cho sự chiến thắng của CNXH đối với các xã hội trước đó -Do phải tạo ra năng suất lao động cao đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của CNXH Khi b­íc vµo thêi kú qu¸ dé lªn CNXH,trong diªu kiÖn c¬ së vËt chÊt- kü thuËt cßn ë tr×nh ®o thÊp kÐm, c«ng cô lao ®éng th« s¬, c¬ cÊu kinh tÕ dùa trªn n«ng nghiÖp lµ chñ yÕu, ®a sè dan c­ sèng b»ng nghÒ n«ng nghiÖp, c¬ cÊu nghµnh nghÒ trong n«ng nghiÖp còng ®¬n gi¶n – c¬ b¶n lµ ®éc canh lóa n­íc. NÒn s¶n xuÊt vËt chÊt cña xã héi dùa trªn s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu vµ mang nÆng tÝnh tù cÊp tù tóc, tû xuÊt hµng ho¸ trong nªn kinh tÕ thÊp. Trong điều kiện còn chiÕn tranh ¸c liÖt, nÒn kinh tÕ víi c¬ së vËt chÊt – kü thuËt nãi trªn khã tån t¹i vµ ph¸t triÓn b×nh th­êng. Cho n¨m 1990, c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chØ chiÕm 22,6% thu nhËp quèc d©n. Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi lµ n­íc thuéc nhãm nghÌo nhÊt thÕ giíi vµ cã nguy c¬ tôt hËu xa h¬n. Tõ t×nh h×nh nãi trªn. nÕu kh«ng cã sù thay ®æi vµ ph¸t triÓn th× nÒn kinh tÕ kh«ng thÓ t¨ng tr­ëng nhanh, ®Êt n­íc kh«ng thÓ v­ît qua t×nh tr¹ng nghÌo nµn vµ kÐm ph¸t triÓn. V× vËy , con ®­êng tÊt yÕu ®Ó ta tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ã lµ ph¶i tiÕn hµnh CNH-H§H . Bªn c¹nh yªu cÇu thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ - xã héi cña xa héi míi lµ d©n giµu n­íc m¹nh ,xa héi c«ng b»ng v¨n minh, sù nghiÖp CNH- H§H ®Êt n­íc ë n­íc ta con do yªu cÇu cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ quyÕt ®Þnh. S¶n phÈm cña nÒn s¶n xuÊt x· héi kh«ng chØ nh»m tho¶ m·n nhu cÇu cña x· héi nãi chung, mµ chóng cßn ph¶i ®­îc ®em b¸n, chóng ph¶i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng , cã kh¶ n¨ng gi÷ v÷ng vµ më réng thÞ tr­êng .v.v. Do vËy, c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ vµ dÞch vô ph¶i ®­îc s¶n xuÊt dùa trªn m«t nÒn t¶ng v÷ng ch¾c cña c¬ s¬ v©t chÊt –kü thuËt hiªn đại ,c¬ cấu nghµnh nghÒ linh ho¹t,hîp lý ,chi phÝ trªn mét đ¬n vi s¶n phÈm ë møc thÊp nh©t .Ph©n c«ng lao déng ë tr×nh dé cao, kü thuËt hiÖn ®¹i, t¹o ra c¸c s¶n phÈm ®¸p øng yªu cÇu thÞ tr­êng, kh¶ n¨ng thu lîi nhuËn lín, t¨ng kh¶ n¨ng tÝch b)T¸c dông cña CNH- HDH ViÖc thùc hiÖn thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc cã t¸c dông vÒ nhiÒu mÆt. CNH- HDH, x©y dùng c¬ së vËt chÊt- kü thuËt hiÖn ®¹i vµ c¬ cÊu kinh tÕ míi t¹o ®iÒu kiÖn biÕn ®æi vÒ chÊt l­îng s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng søc chÕ ngù cña con ng­êi víi thiªn nhiªn, t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, do ®ã gãp phÇn æn ®Þnh vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n; gãp phÇn quyÕt ®Þnh tíi th¾ng lîi cu¶ xã héi míi cña n­íc ta. - CNH- H§H t¹o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho viÖc cñng cè, t¨ng c­êng vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc, n©ng cao n¨ng lùc tÝch luü cu¶ ®Êt n­íc vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng,nâng cao đời sống nhân dân,mọi người không chỉ có nhu cầu ăn no ,mặc đẹp mà còn có nhu cầu vui chơi,giải trí ,du lịch ,tham quan - CNH-HĐH tạo ra LLSX mới làm tiền đề cho việc củng cố QHSX mới XHCN ,tăng cường vai trò nhà nước XHCN ,tăng cường liên minh công –nông –trí , -Tạo tiền đề hình thành và phát triển nền văn hoá mới XHCN ,nền văn hoá tiên tến ,đậm đà bản sắc dân tộc -Tạo cơ sở vật chất cho việc xây dựng nền kinh tế độc lập ,tự chủ ,gắn với chủ động hội nhập kinh tế quốc tế ,tăng cường tiềm lực quốc phòng ,an ninh Mçi b­íc ph¸t triÓn míi cña c¬ së vËt chÊt- kü thuËt do qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¨ ®em l¹i sÏ t¹o ra nh÷ng ®IÒu kiÖn míi cho viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi, thñ tiªu t×nh tr¹ng l¹c hËu vÒ xã héi, t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn tù do toµn diÖn cña con ng­êi- nh©n tè trung t©m cña thêi ®¹i, ®­a ®Êt n­íc ®Õn tr×nh ®é v¨n minh cao h¬n. - CNH- H§H gãp phÇn cung cÊp vµ ®¶m b¶o cho quèc phßng cac yÕu tè vËt chÊt- kü thuËt cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô gi÷ g×n an ninh, chñ quyÒn cu¶ ®Êt n­íc. - CNH- H§H t¹o nhiÒu kh¶ n¨ng cho n­íc ta trong viÖc tham gia vµo ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ, do ®ã tËn dông ®­îc søc m¹nh CNH-HĐH tạo tiem n¨ng cho viÖc thùc hiÖn tãt ph©n c«ng vµ hîp t¸c quèc tÕ khoa häc c«ng nghÖ t¨ng c­êng träng l­îng tiÕng nãi cña ta trªn diÔn ®µn quèc tÕ Logic vµ lÞch sö ®a ch­ng minh qu¸ tr×nh c¶i t¹o xa héi nhanh nhÊt ®ã lµ CNH . Trªn thÕ giíi c«ng nghiÖp ho¸ đa biÕn ®æi nhiÒu n­íc tõ xa héi l¹c hËu thµnh n­íc v¨n minh, ®øng vÞ trÝ hµng ®Çu thÕ giíi .Trong xu h­íng ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay cña thÕ giíi, c«ng nghiÖp ho¸ ngay cµng kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ quan träng tÊt yÕu cña nã ,®Æc biÖt lµ ®éng viªn c¸c n­íc ®ang ë t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn th× con ®­êng c¶i t¹o xa héi th«ng qua c«ng nghiÖp ho¸ lµ con ®­êng ng¾n nhÊt. C«ng nghiÖp ho¸ lµ cuéc c¸ch m¹ng vÒ lôc l­îng s¶n xuÊt lµm thay ®ái c¨n b¶n khoa häc kinh tÕ san xuÊt lµm t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. C«ng nghiÖp ho¸ chÝnh lµ thùc hiÖn xa héi ho¸ vÒ mÆt kinh tÕ víi tèc ®é cao, gãp phÇn æn ®Þnh vµ ngµy cµng n©ng cao dêi sèng vËt chÊt . Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa sÏ gi¶i quyÕt tèt c¸c nhiÖm vô ®­îc giao cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®ã lµ n©ng cao vai trß kinh tÕ cña nhµ n­íc ,n©ng cao kh¶ n¨ng tÝch luü ,më réng s¶n xuÊt, ph¸t triÓn hiÒu nghµnh nghÒ míi, ®¸p øng cac nhu cauviÖc lµm cña ng­êi lao ®éng vµ c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c nghµnh, c¸c vïng vµ gi÷a c¸c n­íc ®Æt ra . CNH-H§H lµ con ®­êng më h­íng ®i cho chóng ta tiÕn tíi mét c¸i ®Ých cao h¬n trong qu¸ tr×nh theo ®uæi nÒn khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña n­íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi. Víi nh÷ng b­íc ®i v÷ng chawc ®øng ®¾n chóng ta tin t­ëng r¨ng ®Êt n­íc ta xÏ tiÕn tíi ®­îc c¸i ®Ých ®ã dÓ ViÖt Nam të thµnh mét trong c¸c c­êng quèc cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhÊt tronh khu vùc §«ng Nam ¸ nãi riªng vµ trªn thÕ giíi nãi riªng ChÝnh v× nh÷ng t¸c dông to lín, tÝch cùc, toµn diÖn nªu trªn, tõ ®¹i héi III dÕn nay, §¶ng ta lu«n kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ hÕt søc quan träng cña CNH- H§H trong sù nghiÖp x©y dung xã héi míi ë n­íc ta. §ång thêi, qua mçi lÇn ®¹i héi, §¶ng ta l¹i nhËn thøc s©u thªm vµ cô thÓ ho¸ thªm nhiÖm vô nµy cho thÝch hîp víi ®IÒu kiÖn vµ hoµn c¶nh cña ®Êt n­íc ta trong nh÷ng thêi kú. Trong héi nghÞ §¹i biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú cña §¹i Héi VII, §¶ng ta cßn nªu râ:” §©y lµ nhiÖm vô trung t©m cã tÇm quan träng hµng ®Çu trong thêi gian tíi. CNH- H§H lµ con ®­êng tho¸t khái nguy c¬ tôt hËu xa h¬n so víi c¸c n­íc xung quanh, gi÷ ®­îc æn ®Þnh chÝnh trÞ, xa héi, b¶o vÖ ®­îc ®éc lËp, chñ quyÒn vµ ®Þnh h­íng XHCN” 3)Néi dung c¬ b¶n cña sù nghiÖp CNH- H§H ë n­íc ta a)phát triển mạnh mẽ LLSX bằng cơ khí hoá nền sản xuất xã hội trên cơ sở áp dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật hiện đại - Tạo dựng khoa học ,công nghệ hiện đại từ trong nước -chuyển giao công nghệ hiện đại từ nước ngoài -chuyển dịch từ khu vực sản xuất vật chất sang khu vực dịch vụ ,từ khu vực nông nghiệp sang khu vực công nghiệp và dịch vụ .Xây dựng vùng kinh tế ba miền Bắc,Trung,Nam ;vùng kinh tế Nam Bộ ,Đồng bằng sông hồng ,Đòng bằng sông Cửu Long Trong nÒn kinh tÕ ë n­íc ta hiÖn nay, kü thuËt thñ c«ng vÉn chiÕm tû träng lín, do ®ã vÒ mÆt kü thuËt- c«ng nghÖ ph¶i tiÕn hµnh c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt. Thùc chÊt cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ë n­íc ta cã néi dung bao hµm cña c¶ ba cuéc c¸ch m¹ng kü thuËt mµ thÕ giíi đã tr¶i qua. C¸ch m¹ng khoa häc- kü thuËt ë n­íc ta lµ mét qu¸ tr×nh kh«ng thÓ thùc hiÖn trong mét thêi gian ng¾n, hay kÕt thóc ë ngay chÆng ®­êng ®Çu tiªn. Bëi qu¸ tr×nh ®ã sÏ thùc hiÖn ®æi míi vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ. Do nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Æc thï cña ViÖt Nam, nªn sù ®æi míi vÒ kü thuËt- c«ng nghÖ sÏ mang c¸c tÝnh chÊt sau: mét mÆt, sù ®æi míi vÒ kü thuËt c«ng nghÖ sÏ ®­îc tiÕn hµnh tuÇn tù tõ tr×nh ®é kü thuËt thñ c«ng qua c¸c tr×nh ®é cao h¬n( nh­ kü thuËt c¬ khÝ) vµ tiÕn tíi ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nhÊt; mÆt kh¸c, sù ®æi míi tiÕn hµnh cã tÝnh nh¶y vät, kh¸ch quan trong nh÷ng tr­êng hîp nhÊt ®Þnh ®èi víi tõng bé phËn cña nÒn kinh tÕ. Tøc lµ, trong mét sè c¬ së vµ mét sè lÜnh vùc nÕu cã ®ñ ®iÒu kiÖn, cã thÓ ¸p dông ngay kü thuËt tiªn tiÕn nhÊt, hiÖn ®¹i nhÊt, bá qua c¸c tr×nh ®é kü thuËt trung gian. b)x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ: C¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc vµ c¸c vïng kinh tÕ. TÝnh chÊt hîp lÝ cña mét c¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt ph¶i bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: - Ph¶n ¸nh ®óng yªu cÇu cña c¸c quy luËt kh¸ch quan,tr­íc hÕt lµ quy luËt kinh tÕ. - Phï hîp víi xu h­íng tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. - Cho phÐp khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc, tiÒm n¨ng cña ngµnh, cña doanh nghiÖp ë c¶ chiÒu réng lÉn chiÌu s©u. - C¬ cÊu ngµnh nghÒ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng ph¶i bæ sung cho nhau, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh. - Cho phÐp khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng cña ®Êt n­íc trong t­¬ng quan gi÷a yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ hiÖn t¹i víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong t­¬ng lai( c¬ cÊu kinh tÕ cña c¸c giai ®o¹n còng bæ sung cho nhau- c¬ cÊu kinh tÕ cña giai ®o¹n tr­íc ph¶i t¹o ®µ cho c¬ cÊu kinh tÕ ë giai ®o¹n sau) - C¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt x©y dùng trªn c¬ së kinh tÕ hµng ho¸ vµ sù quèc tÕ ho¸ ®íi sèng kinh tÕ, ®ã lµ c¬ cÊu kinh tÕ”më”. 4)Thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña CNH-H§H ë n­íc ta a)Thành tựu Thµnh tùu næi bËt nhÊt ®ã lµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®a ®¹t ®­îc b­íc ph¸t triÓn v­ît tréi so víi c¸c giai ®o¹n tr­íc.Năm 2007 tốc độ tăng trưởng công nghiệp của nước ta đạt trên 17% , đây là tốc độ tăng trưởng cao nhất từ trước đến nay.Tõ n¨m 1991 ®Õn 1998, møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m lµ 13%, riªng giai ®o¹n 1991- 1995 lµ 13,7%. Trong khi ®ã giai ®o¹n 1976- 1980, møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m cña c«ng nghiÖp ViÖt Nam lµ 0.6%, giai ®o¹n 1986- 1990 lµ 6.1%. NÕu tÝnh riªng, mét sè ngµnh cã møc t¨ng trung b×nh hµng n¨m trong giai ®o¹n 1990- 1998 rÊt cao. VÝ dô, thÐp cuén: 30.5%, ¾c quy vµ pin: 30%, dÇu th«:21.1%. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc c«ng nghiÖp lµm t¨ng tû phÊn c«ng nghiÖp trong tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP). N¨m 1990, c«ng nghiÖp chiÕm 18.8% GDP, n¨m 2000, tû lÖ trªn lµ 34%. Ngoµi ra, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn c¸c ngµnh kh¸c. VÒ c¬ cÊu ngµnh cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ, mét sè c¬ së thuéc c¸c ngµnh c«ng nghÖ cao ®a h×nh thµnh trong nÒn kinh tÕ, c¸c ngµnh kinh tÕ chñ chèt nh­ khai th¸c dÇu má, thÐp, dÖt may, giµy dÐp ph¸t triÓn m¹nh,khu vùc dich vô nhê sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp ®a cã b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ. NhiÒu khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt ®­îc x©y dùng. Nh÷ng sù ph¸t triÓn nãi trªn ®a lµm thay ®æi bé mÆt cña nÒn kinh tÕ, tr×nh ®é kü thuËt cña nÒn kinh tÕ ®a cã nhiÒu tiÕn bé. NÒn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®a b­íc ®Çu ph¸t triÓn theo h­íng héi nhËp quèc tÕ, n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. §iÒu ®ã thÓ hiÖn c«ng nghiÖp ViÖt Nam ®ang dÇn chiÕm l¹i thÞ phÇn trong n­íc vµ më réng xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña mét sè mÆt hµng c«ng nghiÖp giai ®o¹n 1991- 1998 t¨ng rÊt nhanh. hµng ®iÖn tö t¨ng 480 lÇn, than ®¸ t¨ng 100 lÇn, giµy dÐp t¨ng 91.4 lÇn, hµng dÖt may t¨ng 8.5 lÇn, dÇu th« t¨ng 2.15 lÇn. Nh÷ng sè liÖu vµ t×nh h×nh nªu trªn cho thÊy kÕt qu¶ thùc hiÖn néi dung CNH- H§H ®Êt n­íc trong thËp kû 90 lµ cao. Nh÷ng thµnh tùu ®ã cã d­îc do nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã nguyªn nh©n quyÕt ®Þnh hµng ®Çu lµ do t¸c ®éng cña c¬ chÕ qu¶n lý míi (tuy ch­a hoµn thiÖn) vµ nh÷ng nç lùc thu hót vµ tËp trung vèn ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. b)Hạn chế Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu, c«ng nghiÖp ViÖt Nam vÉn cßn nh÷ng ®iÓm yÕu, cã thÓ kÓ nh­: -Công nghiệp của chúng ta còn manh mún,các cơ sở sản xuất phân tán,không tập trung,trang thiết bị còn nghèo ,thiếu thốn cơ sở vật chất ,kỹ thuật -Tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ cña nhiÒu c¬ së c«ng nghiÖp ViÖt Nam vÉn ë tr×nh ®é thÊp. §¸nh gi¸ chung, tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ ViÖt Nam chËm h¬n c¸c n­íc c«ng nghiÖp tõ 2 ®Õn 3 thÕ hÖ. C«ng nghÖ cÊp thÊp, lçi thêi chiÕm 60 ®Õn 70%, trong khi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i chØ chiÕm 30 ®Õn 40%. Do vËy møc tiªu hao n¨ng l­îng trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm lín (gÊp 1.2 ®Õn 1.5 lÇn so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc), s¶n phÈm chÊt l­îng kÐm, chñng lo¹i ®¬n ®iÖu vµ n¨ng lùc c¹nh tranh cßn nhiÒu h¹n chÕ. - ThiÕu vèn, thiÕu ®Çu vµo trung gian. Do thiÕu ®Çu vµo, ®Ó ho¹t ®éng c¸c c¬ së c«ng nghiÖp ph¶i nhËp khÈu s¶n phÈm s¬ chÕ hoÆc b¸n thµnh phÈm, nh­ng viÖc nhËp khÈu l¹i cã khã kh¨n vÒ tµi chÝnh. Trong khi ®ã nhiÒu nguån trong n­íc vÉn ch­a ®­îc khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶. - H¹n chÕ vÒ n¨ng lùc chuyªn m«n vµ qu¶n lý trong nguån nh©n lùc ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc theo h­íng héi nhËp vµ hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ quèc gia. - Nh÷ng bÊt cËp vÒ thÓ chÕ, chÝnh s¸ch qu¶n lý cña nhµ n­íc. - N¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng c«ng nghiÖp ViÖt Nam thÊp vµ sù h¹n chÕ vÒ thÞ tr­êng tiªu thô. Nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn ®ang cÇn t×m lêi gi¶i ë sù nghiÖp CNH- H§H trong thËp kû ®Çu tiªn cña thiªn niªn kû míi cña n­íc ta 5)CNH-HĐH trong thời gian tới Đảng ta xác định CNH phải gắn liền với HĐH,từng bước phát triển nông nghiệp toàn diện để xây dựng cơ sở vật chất vững mạnh cho CNXH.Việc thực hiện chiến lược kinh tế xã hội 1991-2000 đã đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng KT-XH và có những bước tiến mới ,thế và lực của nước ta đã hơn hẳn 10 năm trước ,khả năng tự chủ được nâng lên,tạo thêm điều kiện để đẩy mạnh CNH-HĐH.Chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2001-2010 là chiến lược đẩy mạnh CNH-HĐH theo định hướng XHCN xây dựng nền tảng để 2020 Việt Nam cơ bản trở thành nước công nghiệp Mục tiêu: -Đạt và duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững -Chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỉ trọng của các ngành công nghiệp và dịch vụ ,giảm tỉ trọng ngành nông nghiệp -Nắm bắt những tri thức và công nghệ mới nhất để hiện đại hoá nông nghiệp và các ngành kinh tế hiện có -Phát triển nhanh các ngành công nghiệp và dịch vụ dựa trên tri thức KH-CN hiện đại -Không ngừng hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN néi dung : VÒ kü thuËt- c«ng nghÖ: tiÕp tôc thùc hiÖn ph­¬ng ch©m kÕt hîp c«ng nghÖ nhiÓu tr×nh ®é. Song hiÖn nay tr×nh ®é kü thuËt- c«ng nghÖ trong nÒn kinh tÕ ®a ®­îc n©ng cao h¬n mét b­íc so víi tr­íc nªn viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kü thuËt- c«ng nghÖ giai ®o¹n hiÖn nay lµ nh»m tËp trung c¬ héi ®Ó ®¹t ®­îc tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Trªn c¬ së ®ã b¸o c¸o chÝnh trÞ cña §¹i Héi §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø IX x¸c ®Þnh: “ C«ng nghiÖp võa ph¸t triÓn c¸c ngµnh sö dông nhiÒu lao ®éng, võa ¸p dông c«ng nghÖ tiÕn bé, ®i nhanh vÒ mét sè ngµnh, lÜnh vùc cã c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, c«ng nghÖ cao” VÒ c¬ cÊu ngµnh, c¬ cÊu vïng: tiÕp tôc khai th¸c nh÷ng mÆt tÝch cùc cña c¬ cÊu kinh tÕ- kü thuËt giai ®o¹n 1991- 2000. C¬ cÊu kinh tÕ kinh tÕ- ký thuËt cña ViÖt Nam trong giai ®o¹n míi ®­îc ®Þnh h­íng thay ®æi theo h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ héi nhËp quèc tÕ. Tû träng khu vùc dÞch vô vµ c«ng nghiÖp t¨ng lªn, tû träng khu vùc n«ng nghiÖp sÏ gi¨m xuèng. §Ó trë thµnh quèc gia c«ng nghiÖp ho¸ vµo n¨m 2020, dù kiÕn vµo n¨m 2010, c«ng nghiÖp ViÖt Nam sÏ chiÕm 37- 38% GDP vµ 40- 41% vµo n¨m 2020. §Æc biÖt c¬ cÊu kinh tÕ nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn c¶ thÞ tr­êng trong n­íc vµ ngoµi n­íc. VÒ chi tiÕt cã nh÷ng ®iÓm ®¸ng chó ý nh­ sau: - Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn (n«ng s¶n, thuû s¶n), c¸c ngµnh may mÆc, da giµy. - TËp trung ph¸t triÓn mét sè lÜnh vùc c«ng nghÖ cao: c«ng nghÖ th«ng tin, phÇn mÒm. - X©y dùng cã chon läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng then chèt nh­: n¨ng l­¬ng, ho¸ chÊt, luyÖn kim, c¬ khÝ. - Ph¸t triÓn m¹nh vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c ngµnh dÞch vô: th­¬ng m¹i, hµng kh«ng, b­u chÝnh- viÔn th«ng, du lÞch, tµi chÝnh, ng©n hµng...§Æc biÖt sím phæ cËp sö dông tin häc vµ internet trong nÒn kinh tÕ vµ ®êi sèng xa héi. - TiÕp tôc x©y dùng vµ tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng (giao th«ng, th«ng tin, thuû lîi, hÖ thèng cÊp tho¸t n­íc..) - Ph¸t huy vai trß ®éng lùc cña c¸c vïng kinh tÕ träng diÓm,t¹o diÒu kiÖn cho c¸c vïng kh¸c ph¸t triÓn,t¨ng c­êng mèi liªn kÕt gi÷a c¸c vïng nh»m gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn ë mét sè vïng vµ c¶ nÒn kinh tÕ. . 6)tr¸ch nhiÖm cña c«ng d©n víi sù nghiÖp CNH-H§H ®Êt n­íc Mäi c«ng d©n ,®Æc biÖt lµ thÕ hÖ häc sinh,sinh viªn chóng ta cÇn nhËn thøc ®óng ®¾n nhiÖm vô träng t©m cña CNH-H§H Tõ ®ã x©y dùng ®éng c¬ ,hoµi b·o ,ph­¬ng ph¸p häc tËp tèt ®Ó t¹o nguån chÊt l­îng cao khi tróng tuyÓn vµo c¸c tr­êng §H ,C§,chuyªn nghiÖp,t¹o nguån nh©n lùc dåi dµo ,chÊt l­îng cao cho ®Êt n­íc.Lùa chän ®óng ngµnh nghÒ theo h­íng phôc vô CNH-H§H ,phï hîp víi n¨ng lùc cña b¶n th©n III-KÕT LUËN Mét lÇn n÷a chung ta kh¼ng ®Þnh l¹i r»ng môc tiªu cña qu¸ trinh CNH-H§H ë n­íc ta lµ x©y dùng c¬ së vËt chÊt cho h×nh th¸i kinh tÕ x· héi x· héi chñ nghÜa,®­a ®Êt n­íc tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu vµ lèi s¶n xuÊt nhá, thñ c«ng tiÕn lªn mét n­íc c«ng nghiÖp víi c¬ së vËt chÊt hiÖn ®¹i, QHSX tiÕn bé, phï hîp víi sù phat triÓn cña LLSX, c¸c nguån lùc trong vµ ngoµi n­íc ®­îc khai th¸c së dông vµ ph¸t huy hÕt tÒm n¨ng, tiÕn tíi môc tiªu d©n giµu n­íc m¹nh,x· héi c«ng b»ng v¨n minh. Trong ®iÒu kiÖn n­íc ta cßn nhiÌu khã kh¨n, CNH-H§H kh«ng thÓ thùc hiÖn mét sím mét chiÒu mµ ®¶ng ta x¸c ®Þnh ®©y lµ qu¸ tr×nh tr¶i qua nhiªu thËp kû. H¬n 30 n¨m qua qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc tuy ch­a lµm nªn ®­îc b­íc h¶y vÜ ®¹i, nh­ng ®Ó t¹o nªn tiÒn ®Ò cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ tõ nay vª sau. Giai ®oan hiªn nay lµ giai ®o¹n chuÈn bÞ c¬ së vËt chÊt kü thuËt trang bÞ tri thøc cho con ng­êi ®Ó tiÕn vµo thÕ ky 21. NhiÖm vô cña nh©n d©n ta lµ tËp trung mäi lùc l­îng trnh thñ thêi c¬, v­ît qua thö th¸ch dÈy m¹nh c«ng cuéc ®æi míi mét c¸ch toµn diÖn vµ ®ång bé, tiÕp tôc ph¸t huy nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn, v­ît môc tiªu ®Ò ra trong chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ®Õn n¨m 2020 n­íc ta c¬ b¶n trë thµnh mét n­íc c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ( Bài viết còn nhiều thiếu sót ,mong thầy chỉ bảo. Em xin chân thành cảm ơn! ) MỤC LỤC I-LỜI NÓI ĐẦU 1)Lý do chọn đề tài 2)Mục đích,nhiệm vụ nghiên cứu II-NỘI DUNG A-Lý luận hình thái kinh tế - xã hội 1) Nội dung phạm trù hình thái kinh tế - xã hội a-hình thái kinh tế - xã hội là gì b- Cấu trúc hình thái kinh tế - xã hội 2) ý nghĩa phương pháp luận của hình thái kinh tế -xã hội a-Sự phát triển của các hình thái kinh tế - xã hội là một quá trình lịch sử tự nhiên nhưng phải thông qua hoạt động của con người b-Sản xuất vật chất là cơ sở của đời sống xã hội 3)Ta tiến lên CNXH thi điều kiện tiên quyết là phải CNH-HĐH B-VẬN DỤNG CÔNG NGHIỆP HOÁ ,HIỆN ĐẠI HOÁ NỀN KINH TẾ QUỐC DÂN TRONG THỜI KỲ QUÁ ĐỘ 1)Khái luận chung về CNH-HĐH 2)Tính tất yếu khách quan và tác dụng của CNH-HĐH a-Tính tất yếu khách quan a.1-CNH-HĐH là xu thế của toàn cầu a.2-Tất yếu khách quan phải CNH-HĐH ở nước ta hiện nay b-Tác dụng của CNH-HĐH 3)Nội dung cơ bản của CNH-HĐH ở nước ta hiện nay a-Phát triển mạnh mẽ LLSX bằng cơ khí hoá nền sản xuất xã hội trên cơ sở áp dụng những thành tựu KH-KT hiện đại b-Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý 4)Thành tựu và hạn chế của CNH-HĐH ở nước ta a-Thành tựu b-Hạn chế 5)CNH-HĐH trong thời gian tới 6)Trách nhiệm của công dân với sự nghiệp CNH-HĐH đất nước III-KẾT LUẬN