Tiểu luận Một số nét đặc trưng của chợ vùng cao thuộc miền núi phía Bắc

§¹i häc quèc gia hµ néi Tr­êng ®¹i khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n Khoa t©m lý häc -------------------------–ÿ—------------------------- tiÓu luËn m«n d©n téc häc Mét sè nÐt ®Æc tr­ng cña chî vïng cao thuéc miÒn nói phÝa b¾c 1. më ®Çu ë miÒn nói, d©n c­ th­êng ph©n bè rÊt th­a thít, c¸ch xa nhau, ®­êng s¸ c¸ch trë. Nh÷ng vïng nµy tËp trung chñ yÕu c¸c d©n téc miÒn nói Ýt ng­êi, kinh tÕ th­¬ng m¹i, v¨n hãa th­êng kÐm ph¸t triÓn h¬n miÒn xu«i. V× vËy, nhu cÇu mua b¸n, giao l­u, nhu cÇu v¨n hãa cña nh©n d©n chñ yÕu tËp trung ë c¸c phiªn chî, víi nh÷ng nÐt ®Æc s¾c mµ chØ riªng chî vïng cao míi cã. ë nh÷ng phiªn chî nµy, “c¸i b¶n s¾c nguyªn thñy, c¸i t©m hån ®Ých thùc cña mét c¸i chî vÉn cßn tån t¹i”. V× vËy, nhiÒu phiªn chî vïng cao nh­ chî §ång V¨n, Kh©u Vai, Sa Pa, B¾c Hµ, M­êng Hum… ®Òu lµ nh÷ng c¸i tªn næi tiÕng mµ ai còng biÕt. Nh÷ng phiªn chî nµy hiÖn nay ®· trë thµnh nh÷ng ®iÓm du lÞch hÊp dÉn, trë thµnh nh÷ng s¶n phÈm v¨n hãa phi vËt thÓ v« gi¸. Trong ph¹m vi cña bµi tiÓu luËn, t«i xin phÐp ®­îc giíi thiÖu s¬ l­îc qua mét sè phiªn chî tiªu biÓu, chñ yÕu ë vïng miÒn nói phÝa B¾c. C¸c vïng miÒn nói cao nµy l¹i lµ c¸c vïng cã rÊt nhiÒu d©n téc thiÓu sè kh¸c nhau vµ ë ®ã ng­êi d©n vÉn cßn thÝch mÆc c¸c trang phôc cæ truyÒn ®a d¹ng, ®Çy mµu s¾c, vÉn cßn nãi rÊt nhiÒu ng«n ng÷ kh¸c nhau vµ vÉn cßn gi÷ ®­îc c¸c lèi sèng, tËp qu¸n thuÇn ph¸c, v× thÕ ®· t¹o nªn mét bøc tranh rùc rì, thanh b×nh, hån nhiªn. Nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt, ®Æc s¾c mµ chØ c¸c phiªn chî vïng cao víi cã ®· t¹o søc hót lín, t¹o ra lµn sãng du lÞch míi l¹ cho du kh¸ch trong ngoµi n­íc. Người dân tộc vùng cao vốn quen khép kín với vòng xoay tự cung tự cấp, rau cỏ thì trồng ngoài nương, lương thực thì chẳng có gì ngoài ngô khoai và sắn, giao lưu văn hóa cũng chỉ gói gọn trong bản làng, cuộc sống gần như biệt lập với bên ngoài. Chỉ có nhờ những phiên chợ, họ mới có cơ hội giao lưu, trao đổi, mua bán hàng hóa, mở rộng ra với thế giới bên ngoài. Vì vậy, chợ vẫn luôn hiện hữu và luôn đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống của người vùng cao. 2. mét sè ®Æc tr­ng tiªu biÓu cña chî vïng cao. 2.1. Phiªn chî vïng cao lµ ngµy héi, lµ nÐt v¨n hãa truyÒn thèng ®Æc tr­ng cña ®ång bµo c¸c d©n téc miÒn nói. Mỗi phiên chợ là một ngày hội của người dân trong vùng, người dân từ trên núi, trên bản kéo về họp chợ phiên như một hình thức giao lưu văn hóa, mua sắm, mở mang kiến thức. Chî lµ n¬i ®Ó ¨n uèng, tá t×nh høa hÑn, ®¸nh bµi c¸ c­îc, chäi gµ, chäi chim, h¸t móa, khÌn s¸o giao duyªn vµ chän ng­êi yªu dÊu. Mçi cuéc ®i chî lµ mét cuéc vui, vui ngay tõ khi hß hÑn, gäi nhau, chê ®îi ®Ó lªn ®­êng. Chợ không đơn thuần là nơi trao đổi hàng hóa, mà chợ còn là nét văn hóa độc đáo của các dân tộc vùng cao nước ta. 2.2. Phiªn chî vïng cao lµ n¬i giao l­u gÆp gì cña ng­êi d©n nhiÒu d©n téc kh¸c nhau. Vµo c¸c phiªn chî chÝnh, ng­êi ta cã thÓ thÊy cã mÆt ë ®©y ng­êi cña tÊt c¶ c¸c d©n téc kh¸c nhau trong vïng vµ b¶n nµo còng cã ng­êi ra chî, kÓ c¶ c¸c b¶n lµng xa x«i nhÊt. 2.3. Ng­êi d©n vïng cao th­êng kh«ng ®i chî mét m×nh. Cã khi c¶ gia ®×nh cïng ®i chî. Thanh niªn nam n÷ thæi khÌn, thæi s¸o rñ nhau ®i chî. RÊt Ýt khi ng­êi d©n ®i chî mét m×nh. 2.4. Ng­êi d©n ®i chî víi nhiÒu môc ®Ých. a. Môc ®Ých mua vµ b¸n. Đây luôn là hoạt động chủ yếu nhất và quan trọng nhất của người đi chợ. Đối với người dân vùng cao, hoạt động mua bán của họ ở các phiên chợ có một số điểm khác biệt: Mỗi người đi chợ là người bán và cũng đồng thời là người mua. Lợi nhuận từ mua bán không phải là điều quan trọng đối với người dân. B¸n ®­îc nhiÒu th× mua nhiÒu, b¸n ®­îc Ýt th× mua Ýt, ch¼ng b¸n ®­îc th× ¨n uèng cïng ng­êi quen. Người dân có thể bán bất cứ thứ gì mà mình có: bó củi, gùi măng hoặc con gà, con chó, … Ng­êi d©n th­êng tiªu tiÒn vµo viÖc ¨n quµ uèng r­îu ngay ë chî, hoÆc mua m¾m muèi, kim chØ, dÇu ®Ìn, mua b¸nh tr¸i lµm quµ cho ng­êi ë nhµ. b. Môc ®Ých giao l­u, kÕt b¹n, t×m hiÓu, tá t×nh. §i chî kh«ng chØ ®¬n gi¶n lµ ®i b¸n vµ ®i mua. NhiÒu khi ®i b¸n vµ ®i mua chØ lµ c¸i cí ®Ó ng­êi d©n mÆc nh÷ng bé quÇn ¸o ®Ñp nhÊt ®Ó kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp cña b¶n th©n m×nh hoÆc cña d©n téc m×nh. Ng­êi d©n hái th¨m nhau, nhê ®­a quµ cho ng­êi th©n, nhê hái th¨m søc kháe ng­êi th©n. RÊt nhiÒu ng­êi ®· lµm quen, lªn duyªn víi nhau qua c¸c phiªn chî. Có những chợ vùng cao chỉ mang tính chất giao lưu, tình cảm như chợ tình Sa Pa, chợ tình Khâu Vai. Những chợ này chỉ có ý nghĩa giải quyết về mặt tình cảm mà hầu như không có ý nghĩa về mặt kinh tế. c. §i chî ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng viÖc mµ ngµy th­êng ch­a lµm ®­îc. Ng­êi d©n vïng cao ®i chî víi rÊt nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh­: lÊy gièng cho lîn, v¸ ®«i giÇy, rÌn l¹i l­ìi cµy ®· mÎ, c¾t tãc cho con, xem quÎ bãi vÒ h«n nh©n, gäi hån ng­êi nhµ míi chÕt, c¾t thuèc, mêi ng­êi vÒ thiÕn ngùa míi tËu, t×m ng­êi ®Ó vay tiÒn lo viÖc c­íi xin, mêi b¹n bÌ xa vÒ dù lÔ cÊt m¶, khoe chim hãt hay… 2.5. TiÒn ®i chî chñ yÕu dïng ®Ó uèng r­îu. Với người dân vùng cao, nhất là đối với nam giới, đi chợ mà không uống rượu thì coi như không đi chợ. Ở những phiên chợ vùng cao, một hình ảnh dễ nhận thấy nhất tại các phiên chợ vùng cao là cảnh 5, 6 người đàn ông, đàn bà tụm lại uống rượu cười nói vui vẻ. Họ uống rượu thay nước, uống bằng bát chứ không phải uống bằng chén. Người bán rượu đong bằng bơ bằng ống mà không dùng chai, không đo lít. Họ có thể ngồi cả ngày ngoài chợ nhâm nhi, hàn huyên với món thắng cố, mièng miéng hay tiết canh lòng lợn, lòng trâu, lòng bò. 2.6. Các mặt hàng ở chợ vùng cao thường đắt hơn chợ miền xuôi. Hàng hóa lên đến đây là cả một chặng đường dài, cước phí vận chuyển rất lớn, kéo theo giá cả tăng. Vì vậy, thương nhân chỉ dám đi hàng rẻ tiền thì mới có lãi, mới đáp ứng nhu cầu của người dân. Một thực trạng thường hay xảy ra là chợ vùng cao tập trung các mặt hàng thừa, hàng kém chất lượng, bị sai sót về kiểu cách mẫu mã… Giá cả của tất cả các mặt hàng đều đắt hơn dưới miền xuôi gấp rưỡi, hoặc gấp đôi, ba lần. 3. MỘT SỐ PHIÊN CHỢ VÙNG CAO TIÊU BIỂU (xếp theo a b c). Thổ cẩm 3.1. Chợ Bắc Hà Chợ Bắc Hà là một chợ vùng cao nổi tiếng của vùng Tây Bắc, nằm cách Sa Pa 58km. Đây là chợ phiên, họp tuần một lần vào chủ nhật. Chợ ở đây không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là nơi giao lưu, sinh hoạt văn hóa mang đầy bản sắc của các dân tộc đang cùng chung sống ở đây. Do những khó khăn vể địa hình, địa lý, việc đi lại, trao đổi thông tin hết sức khó khăn nên chợ còn là nơi để họ gặp gỡ, hỏi thăm tin tức người thân, bạn bè. Chợ có đủ mọi sản vật của vùng cao, những vật dụng cần thiết cho người dân tộc: cày, cuốc, xẻng, dao các loại rau, hoa quả, mật ong. Nhưng sự thu hút lớn nhất của chợ đó là đồ trang sức, váy, áo, vải thổ cẩm, những chiếc gùi bằng mây duyên dáng, những bức tranh được dệt thủ công với những họa tiết sinh động, màu sắc hài hòa và đẹp mắt. Chợ nổi tiếng với món ẩm thực thắng cố, với khu bán ngựa thu hút rất nhiều nam giới, và với rượu đặc sản của người Mông bản Phố. Trong tiếng ồn ào mua bán, nghe đâu đó tiếng khèn và tiếng hát lúc trầm lúc bổng của các chàng trai trẻ như mời gọi các cô gái. Chiều đến, chợ bắt đầu vãn khách; người đàn ông say rượu ngồi ngất ngưỡng trên lưng ngựa còn phụ nữ dắt ngựa về bản. 3.2. Chợ Bình Liêu Đây là chợ vùng cao của tỉnh Quảng Ninh. Đồng bào các dân tộc Kinh (Việt), Dao, Tày, Sán Chỉ tại các huyện Bình Liêu, Tiên Yên, Đầm Hà, Hải Hà và một số người buôn bán từ khu Đồng Tông - Trung Quốc cũng đi chợ Bình Liêu. Chợ thường họp vào những ngày lẻ (3, 7, 11, 15, 17... trong tháng Ba âm lịch) hàng năm. Thời gian họp chợ từ 9 giờ sáng đến 2 giờ chiều. Một góc chợ Hàng hoá trao đổi trong ngày chợ chủ yếu là các loại nông, lâm thổ sản do nhân dân trong vùng nuôi trồng được như: gia cầm; các loại dầu quế, hồi, sở; các loại củ, các loại lá thuốc chữa trị bệnh v.v... Đặc biệt hơn cả là mật ong rừng. Đã từ lâu mật ong được coi là thứ hàng đặc sản cho những du khách có dịp qua nơi này. Về đến chợ, việc đầu tiên người ta mua - bán trao đổi hàng hoá, ăn uống... Còn thanh niên nam nữ thì toả ra các góc chợ để đánh quay, đánh gụ, hát đối “Then”, đối “Soóng Cọ”, đối “Gọi bạn” v.v... Qua lời ca tiếng hát, họ thử tài nhau, tìm hiểu nhau, rồi hẹn nhau, chờ nhau trong ngày hội chợ tới... Trước ngày về chợ, nam nữ chuẩn bị một bộ quần áo thật đẹp, vì với họ về chợ là cả một ngày hội, họ tha hồ thả sức vui chơi giải trí sau một thời gian lao động mệt nhọc, và đây còn là một dịp để tự tình qua lời ca tiếng hát. Không ít những cặp trai tài, gái sắc qua những phiên chợ mà đã nên vợ nên chồng sống trọn đời hạnh phúc bên nhau. 3.3. Chợ Dào San. Chợ là nơi trai gái hẹn nhau tâm tình. Chợ nằm ở thung lũng vùng cao Lai Châu. Mỗi tuần chỉ họp một phiên, là nơi tụ hội của người dân 8 xã vùng biên giới Dào San (Lai Châu). Muốn tới chợ phải mất 3 ngày vượt núi, chợ nằm lọt thỏm trong thung lũng cao hơn 1500 mét so với mực nước biển, bốn bề là núi. Mỗi tuần, chợ có một phiên. Như các phiên chợ vùng cao khác, Dào San là nơi trao đổi sản vật, mua bán, nhưng nhiều hơn là nơi tụ hội của người dân các bản vùng biên giới về giao lưu, trò chuyện, là nơi để những chàng trai H’mông réo rắt gọi bạn tình đầu chợ, những cô gái Hà Nhì hát thánh thót cuối chợ… Mỗi phiên, chợ họp từ khi sáng sớm đến 3 giờ chiều là vãn khách. Hàng hoá trao đổi đa phần chỉ là sản vật vùng cao xứ lạnh : táo mèo, cam ngọt, thảo quả… và cả những vật dụng sinh hoạt từ miền xuôi mang lên. Chợ phiên Dào San là nơi tụ hội hàng tuần của 3 tộc người chủ yếu sống ở vùng núi cao tỉnh Lai Châu : Dao, Hà Nhì, H’mông. Tới phiên, chợ ngập sắc màu trang phục truyền thống của các tộc người, ồn ã thổ ngữ. Những người bán hàng lại trở thành những « phiên dịch » siêu đẳng khi có thể biết được nhiều ngôn ngữ khác nhau. 3.4. Chợ Đồng Văn Chợ Đồng Văn nằm ở trung tâm huyện Đồng Văn, cách thị xã Hà Giang khoảng 150 km. Chợ họp các ngày trong tuần nhưng đông vui tấp nập nhất là chợ phiên vào chiều thứ bảy. Tờ mờ sáng thứ bảy các con đường mòn, những tuyến đường chính dẫn xuống chợ Đồng Văn đã thấp thoáng từng đoàn người, ngựa. Trời sáng rõ là lúc chợ Đồng Văn tấp nập người. Chợ có đủ các sản phẩm của đồng bào các dân tộc, từ váy, áo, thắt lưng là sản phẩm của các thiếu nữ Mông đến các món ăn truyền thống như xôi, rượu ngô. Chợ Đồng Văn có bán nhiều sản phẩm rau, hoa quả sạch của đồng bào Tày, Dao, Mông, các loại thực phẩm thịt cá... Không chỉ có vậy, nơi đây còn có dịch vụ tại chỗ từ khâu giày, mũ đến làm các loại túi thổ cẩm. Bên chảo thắng cố Gần trưa, khi mọi người đã mua sắm đủ các vật dụng cần thiết cho mình và gia đình, mọi người lại cùng chung vui bên chảo thắng cố, uống bát rượu ngô, ăn mèn mén, tâm sự về công việc, cuộc sống, gia đình. Tan chợ là lúc những chàng trai Mông gặp bạn bè mời rượu, uống say sưa, nằm ngủ. Cạnh đó cô gái Mông, giương cao ô che nắng cho chồng. Xế chiều khi mặt trời khuất dần sau những ngọn núi, từng đôi, từng đôi các chàng trai, cô gái Mông dắt nhau trở về, trên mình ngựa chở đầy hàng. 3.5. Chợ Tình Khâu Vai Chợ chỉ họp mỗi năm một lần vào ngày 27 tháng 3 âm lịch tại xã Khâu Vai, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang. Hội chợ là nơi hò hẹn cho tất cả trai gái yêu nhau trong vùng, nơi những người tình cũ gặp nhau, nơi tìm bạn tình. Chợ Khâu Vai ban đầu họp không có người mua, không có người bán. Họ đến đây chỉ nhằm để nhìn bóng dáng mà lòng mình đã trao thương gửi nhớ. Nếu gặp lại người xưa thì trò chuyện cho thỏa lòng nhớ mong; nếu chưa biết thì làm quen, kết bạn. Bất kể tuổi tác, già hay trẻ. Họ mang đến đây thức ăn sẵn, khi đến bữa bỏ ra cùng ăn với nhau gói cơm nếp, củ sắn, miếng bánh... tất cả đều là sản phẩm tự làm mang đi từ nhà. Người ta đến chợ từ chiều hôm trước để sáng sớm hôm sau đã có mặt ở chợ. Họ chờ đợi suốt một năm ròng cho nên tâm trạng của người đi chợ thật háo hức. Sáng sớm là lúc họ dớn dác tìm nhau. Người tìm được bạn rồi thì trò chuyện với nhau không dứt. Người chưa tìm được bạn thì bồn chồn ngóng đợi, mỏi mắt chờ mong. Còn những người mới đến lần đầu để tìm bạn thì muốn nhanh chóng tìm được một người bạn để tâm tình. Khi có bạn rồi cũng là lúc họ say đắm bên nhau... Buồn nhất là lúc chiều về, lúc họ phải chia tay, thật bịn rịn chẳng muốn rời nhau. Dẫu sao, sự hội ngộ đã để lại trong họ một điều gì đó rất thiêng liêng. Với đôi bạn trẻ biết đâu năm đó họ sẽ nên vợ nên chồng, hoặc có khi phải hẹn nhau chợ phiên năm tới. 3.6. Chợ Mường Hum Chợ Mường Hum họp vào chủ nhật hàng tuần, là ngày nhộn nhịp nhất của vùng núi cao Bát Xát. Từ thị xã Lào Cai, đi ôtô qua 20km đường nhựa tới huyện lỵ Bát Xát, rồi từ đây vượt thêm 24km đường đèo để đến chợ Mường Hum. Chợ là nơi gặp gỡ, giao lưu, mua bán và vui chơi của bà con các dân tộc Hà Nhì, H’Mông, Hoa, Giáy, Dao Ðỏ, Dao Tuyển, Hán... Những bầy ngựa đợi chủ vào chợ tập trung bên suối với đủ sắc lông, thỉnh thoảng hí vang. Chợ luôn ồn ào, tấp nập và sặc sỡ với y phục của các cô thiếu nữ dân tộc. Những cô gái, chàng trai ở bản làng đi chợ đâu chỉ để mua bán mà còn đi để tìm hiểu, để vui chơi, tìm bạn tình, vì thế ai cũng làm đẹp chẳng kém gì đi dự ngày hội. Các thiếu nữ H’Mông váy hoa gợi cảm, lại đội thêm mái tóc giả bằng len sợi nhuộm màu rực rỡ trông giống như một bông hoa biết đi, lung linh khoe sắc. Ðẹp không kém là bộ trang phục Dao đỏ: các thiếu nữ mặc áo quần màu chàm đen điểm xuyết hoa văn trên ngực tựa như những cánh bướm và đội chiếc khăn đỏ rực được kết thêm rất nhiều món trang sức bằng bạc, lúc nào cũng lấp lánh. Cả các em bé dân tộc Dao, dù còn được địu trên lưng mẹ nhưng cũng được mẹ chăm chút áo quần, khăn mũ và các em được mọi người thích ngắm nhất... 3.7. Chợ tình Sa Pa Chợ họp vào tối thứ bảy hàng tuần. Đây là một hoạt động văn hoá phong phú và độc đáo của người dân nơi đây đã có từ lâu đời. Giống như nhiều chợ phiên ở nơi khác, chợ phiên Sa Pa là nơi diễn ra hoạt động trao đổi, mua bán hàng hoá, sản phẩm hàng hoá của địa phương. Chỉ có điều đặc biệt lý thú, họ đến đây không chỉ để trao đổi, mua bán với nhau mà còn để hẹn hò, trao duyên. Thiếu nữ Mông ở chợ tình Sa Pa Lúc trời tối, dưới ánh đèn nhạt nhoà, chợ là tâm điểm của những đôi trai gái người H’Mông, người Dao, người Nhắng cùng vui chơi, trổ tài múa hát, thổi kèn để tìm cho mình một người bạn tình. Những âm thanh quyến rũ đó là nhịp cầu nối những chàng trai, cô gái lại với nhau. Những chàng trai đã chọn cho mình một cô gái, họ tìm cách để chiếm được cảm tình của cô gái, khi nhận được ánh mắt tình của cô gái dành cho mình, thì họ nắm tay nhau tìm một nơi vắng cùng nhau ngồi trò chuyện hết đêm. Trời mỗi lúc một sáng, những âm thanh quyến rũ từ kèn lá, sáo, khèn cũng thưa dần, họ phải tạm biệt nhau để bắt đầu một ngày mới. Nhưng họ, những chàng trai, cô gái đang đắm trong men yêu ấy, không quên trao nhau những kỷ vật hẹn đến phiên chợ sau 4. KẾT LUẬN. Đặc trưng tiêu biểu nhất của các chợ vùng cao đó là nét văn hóa trong sáng hồn nhiên, đầy tình người. Đó chính là những điểm đã gây lên sức cuốn hút, nét độc đáo riêng biệt phân biệt chợ vùng cao với chợ của các vùng miền khác trên đất nước Việt Nam. Chính những nét văn hóa độc đáo đó đã tạo thêm sự hấp dẫn cho những sản phẩm của đồng bào dân tộc như các sản vật núi rừng, các đồ thêu thổ cẩm, hoa trái rau quả… Chúng ta cần phải quan tâm nhiều hơn trong việc giữ gìn và củng cố những nét đặc trưng truyền thống tốt đẹp của mỗi phiên chợ vùng cao. Bởi chúng không chỉ có ý nghĩa về kinh tế - xã hội, mà là một phần quan trọng của văn hóa phong tục tập quán truyền thống của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao. Những chợ phiên vùng cao nổi tiếng phải đưa vào danh mục “di sản văn hóa phi vật thể” cần phải bảo tồn, để gìn giữ cho các thế hệ sau và để gìn giữ cho dân tộc Việt Nam. c¸c nguån Tµi liÖu tham kh¶o [1] B¶o tµng D©n téc häc §Þa chØ: §­êng NguyÔn V¨n Huyªn - CÇu GiÊy - Hµ Néi [2] T¹p chÝ X­a Nay - Héi khoa häc lÞch sö ViÖt Nam Sè 131, th¸ng 1 n¨m 2003 [3] C¸c bµi viÕt, bµi phãng sù trªn m¹ng Internet C¸c trang web sau: - Môc lôc 1. Më ®Çu 1 2. Mét sè ®Æc tr­ng tiªu biÓu cña chî vïng cao ..1 2.1. Phiªn chî vïng cao lµ ngµy héi, lµ nÐt v¨n hãa truyÒn thèng ®Æc tr­ng cña ®ång bµo c¸c d©n téc miÒn nói 1 2.2. Phiªn chî vïng cao lµ n¬i giao l­u gÆp gì cña ng­êi d©n nhiÒu d©n téc kh¸c nhau 1 2.3. Ng­êi d©n vïng cao th­êng kh«ng ®i chî mét m×nh. ..1 2.4. Ng­êi d©n ®i chî víi nhiÒu môc ®Ých 1 2.5. TiÒn ®i chî chñ yÕu dïng ®Ó uèng r­îu 2 2.6. C¸c mÆt hµng ë chî vïng cao th­êng ®¾t h¬n chî miÒn xu«i 2 3. Mét sè phiªn chî vïng cao tiªu biÓu ..2 3.1. Chî B¾c Hµ 2 3.2. Chî B×nh Liªu ..3 3.3. Chî Dµo San 3 3.4. Chî §ång V¨n 4 3.5. Chî t×nh Kh©u Vai 4 3.6. Chî M­êng Hum 4 3.7. Chî t×nh Sa Pa 5 3. KÕt luËn ..5 C¸c nguån tµi liÖu tham kh¶o