Tiểu luận Nghệ thuật tạo thời cơ và chớp thời cơ của trong cách mạng tháng Tám năm 1945 của Đảng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA LỊCH SỬ ----------------- TIỀU LUẬN CHUYÊN ĐỀ ĐẢNG LÃNH ĐẠO QUÁ TRÌNH CHUẨN BỊ, TIẾN LÊN TỔNG KHỞI NGHĨA GIÀNH CHÍNH QUYỀN CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 Đề tài: Nghệ thuật Tạo thời cơ và chớp thời cơ của trong cách mạng tháng Tám năm 1945 của Đảng NGHỆ THUẬT TẠO THỜI CƠ VÀ CHỚP THỜI CƠ TRONG CÁCH MẠNG THÁNG TÁM CỦA ĐẢNG Cách mạng tháng tám là một sự kiện lịch sử vĩ đại trong toàn bộ lịch sử đấu tranh cách mạng để tự giải phóng của dân tộc Việt Nam. Nó đã kết thúc vẻ vang một quá trình vận động cách mạng dưới sự lãnh đạo của giai cấp công nhân và đội tiền phong của nó là Đảng Cộng sản Đông Dương, đồng thời mở ra một quá trình vận động cách mạng mới. Thắng lợi của cách mạng tháng Tám là thắng lợi về chiến lược và sách lược cách mạng của Chủ nghĩa Mác-Lênin vận dụng sáng tạo vào thực tiễn cách mạng vm. Thắng lợi của cách mạng tháng Tám đã dẫn tới nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời, nhà nước công nông đầu tiên được thành lập ở Đông Nam Á, đây là đỉnh cảo cách mạng trong khu vực Đông Nam Á, và trong phong trào giải phóng dân chủ thế giới. Cuộc cách mạng dân tộc và khởi nghĩa dân tộc năm 1945 là một cuộc cách mạng vô cùng nhân đạo, thể hiện một chủ nghĩa dân tộc sáng suốt. Đó là một cuộc cách mạng tập hợp được tuyệt đại bộ phận nhân dân cả nước, diễn ra nhanh chóng và ít đổ máu. Cách mạng tháng Tám thắngl ợi là do sự tác động, chuyển hoá, tổng hợp của nhiều yếu tố, trong đó nghệ thuật tạo thời cơ và chớp thời cơ của Đảng là một nhân tố vô cùng quan trọng. Cách mạng tháng Tám đã chọn đúng thời cơ, nắm bắt thời cơ và tận dụng những thuận lợi của thời cơ. Chỉ trong vòng 20 ngày (15-8 đến 5-9) cách mạng Việt Nam đã có một bước ngoặt quyết định, cuộc tổng khởi nghĩa diễn ra rất nhanh, rất mạnh và rất gọn. Nếu sớm hơn thời gian đó, khi phát xít Nhật chưa đầu hàng, hoặc muộn hơn thời gian đó. Khi quân Anh, Tưởng đã vào Đông Dương thì tình hìh sẽ diễn biến phức tạp khôn lường. Chọn đúng thời cơ khởi nghĩa là vấn đề vô cùng quan trọng vì khởi nghĩa vũ trang; một hình thức đặc biệt của đấu tranh vũ trang, chí thành công khi trước hết đã có thể “dựa vào một bước ngoặt quyết định trong lịch sử của cuộc cách mạng đang lên. Khi mà tính tích cực của các bộ phận tiên tiến trong nhân dân được biểu lộ cao hơn hết, khi mà những dao động trong hàng ngũ địch và trong hàng vũ những người bạn mềm yếu do dự và không kiên quyết của cách mạng biểu hiện ra mạnh hơn hết” (Lê-nin - Chủ nghĩa Mác và khởi nghĩa vũ trang). Chọn đúng thời cơ khởi nghĩa còn hết sức quan trọng vì thời cơ đó có thể qua đi rất mau. Lênin trong buổi chiều ngày 24-10-1917 đã viết rõ “Rõ ràng hơn ban ngày là hiện nay nếu khởi nghĩa chậm thì thật lá xuống hố… lịch sử sẽ không tha thứ cho các nhà cách mạng, nếu chậm trễ, họ có thể thắng ngày hôm nay (và nhất định sẽ thắng ngày hôm nay) nếu chậm đến ngày mai thì sẽ mất nhiều và có thể mất hết…”. Nắm vững lý luận cuả Chủ nghĩa Mác-Lênin về khởi nghĩa vũ trang và nhận thức được sâu sắc quá trình phát triển của tình thế. Đảng đã sớm vạch được lúc nào xuất hiện thời cơ khởi nghĩa ở Việt Nam và đã biết trước thời cơ đó sẽ đi qua rất mau. Để có thể chọn đúng thời cơ, nắm bắt đúng thời cơ và tận dụng những thời cơ thì trước hết phải tạo được thời cơ, tạo thời cơ đó chính là quá trình xây dựng, chuẩn bị về đường lố, phương pháp và lực lượng cách mạng… Đó là yếu tố vật chất tạo nên thực lực của cách mạng, tạo nên sức mạnh vô địch giành thắng lợi trong giờ phút quyết định, thời cơ tháng Tám không phải là một cơ may. Như chúng ta đã biết 9-1939 chiến tranh thế giới thứ hài bùng nổ ở Đông Dương thực dân Pháp đàn áp rất khốc liệt phong trào cách mạng do Đảng ta lãnh đạo, đồng thời ban bố lệnh tổng động viên, ra sức bắt người, cướp của tại chỗ để cung cấp cho chiến tranh đế quốc của chúng. Chiến tranh đã đặt đát nước ta trong tình hình mới. Chính sách vơ vét, cướp bóc và chính sách khủng bố phát xít của đế quốc trong chiến tranh sẽ đẩy mau tốc độ cách mạng hoá nhân dân, đẩy mau tình thế tới một thời điểm mà giai cấp thống trị không thể thống trị như cũ, và giai cấp bị trị cũng không thể sống như cũ được nữa. Chiến tranh đã đặt nhiệm vụ đánh đổ chính quyền của đế quốc và tay sai thành nhiệm vụ trực tiếp, trước mắt của cách mạng. Đấu tranh hợp pháp giành chính quyền dân chủ, dân sinh không còn khả năng mà cũng không phải là mục tiêu trực tiếp của cách mạng lúc ấy nữa. Đảng ta đã kịp thời chỉ thị cho các cơ quan và cán bộ hd hợp pháp và nửa hợp pháp phải mau lẹ rút vào bí mật, chuyển trọng tâm công tác về nông thôn để tiến hành công tác phát triển mạnh mẽ lực lượng cách mạng ở cả nông thôn và thành thị. Tháng 6-1940 nước Pháp bị quân phát xít Hít le chiếm đóng phát xít Nhật nhân cơ hội đó đã xâm lược Đông Dương. Thực dân Pháp đã đầu hàng phát xít Nhật, chúng quỳ gối mở cửa đón phát xít Nhật vào cùng bóc lột, thống trị. Do sự xúi giục của Nhật, Thái Lan gây chiến với đế quốc Pháp. Tuy vậy nhân dân Việt Nam bất khuất đã đứng dậy chống cả Nhật lẫn Pháp. Tháng 9-1940 nổ ra cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn. Tháng 11-1940 nổ ra cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ, tháng 1-1941 nổ ra cuộc binh biến Đô Lương. Các cuộc khởi nghĩa này báo hiệu một thời kỳ mới của đất nước. Thời kỳ toàn dân nổi dậy cầm vũ khí đánh đổ bọn cướp nước và bán nước giành độc lập, tự do, thời kỳ những cuộc khởi nghĩa từng phần có thể nổ ra để chuẩn bị cho cuộc tổng khởi nghĩa trong cả nước. Mặc dù khách quan có nhiều thuận lợi nhưng tình thế cách mạng lúc đó cũng mới chỉ là tình thế cách mạng nói chung. Điều kiện chủ quan chưa cho phép tiến hành đấu tranh vũ trang ngay để giành lấy thắng lợi toàn bộ cho cách mạng mà còn phải trải qua một thời kỳ tổ chức và chuẩn bị chu đáo hơn. Tháng 11-1940 Hội nghị Trung ương Đảng họp tại Đình Bảng (Bắc Ninh). Hội nghị vạch rõ nguy cơ của các dân tộc Đông Dương bị một cổ hai tròn. Đông Dương bị hai bọn đế quốc phát xít Nhật - Pháp dày xéo, kẻ thù chính của nhân dân Đông Dương lúc này là đế quốc phát xít Nhật - Pháp. Do đó nhiệm vụ trước mắt của Đảng là lãnh đạo nhân dân Đông Dương chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang đánh đổ phát xít Nhật - Pháp giành chính quyền về tay nhân dân. Hội nghị quyết định duy trì lực lượng vũ trang của cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, đơn vị tập trung đều tiên củ lực lượng vũ trang cách mạng do Đảng ta lãnh đạo, làm nòng cốt cho việc xây dựng cơ sở chính trị và xây dựng căn cứ địa cách mạng. Tháng 5-1941 Họi nghị Trug ương Đảng họp tại Pắc-Bó do Nguyễn Ái Quốc triệu tập và chủ trì. Khi đó phát xít Đức sắp đánh Liên Xô, hội nghị nhận định nếu Đức đánh Liên Xô thì chúng sẽ bị tiêu diệt, cách mạng nhiều nước sẽ thành công, một loạt nước xã hội chủ nghĩa sẽ ra đời. Trên cơ sở phân tích một cách sâu sắc tình hình trong nước và tình hình trên thế giới, hội nghị xác định cuộc cách mạng trước mắt là cách mạng giải phóng dân tộc, các lực lượng cách mạng của dân tộc cần tập trung mũi nhọn vào bọn phát xít xâm lược Nhật - Pháp bởi vì: “Trong lúc này, nếu không gq được vấn đề dân tộc giải phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc thì chẳng những toàn thể quốc gia, dân tộc còn chịu mãi kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi của bộ phận, giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được”. Hội ngị lập “Việt Nam đọc lập đồng minh” gọi tắt là Việt Minh bao gồm các hội cứu quốc của các tầng lớp nhân dân, áp dụng một sách lược hết sức mềm dẻo để phân hoá cao độ kẻ thù và tranh thủ mọi lực lượng có thể tranh thủ được nhằm cứu nước, giải phóng dân tộc. Hội ngị cũng chỉ rõ chuẩn bị khởi nghĩa là nhiệm vụ trug tâm của Đảng và dân ta trong giai đoạn hiện tại. Căn cứ vào khởi nghĩa của Xô viết Nghệ tĩnh và khởi nghĩa của các cuộc khởi nghĩa ở Bắc Sơn, Nam Kỳ, Hội nghị nhận định khi thời cơ đến “với lực lượng sẵn có, ta có thể lãnh đạo một cuộc khởi nghĩa từng phần trong từng địa phương, cũng có thể giành sự thắng lợi mà mở đường cho một cuộc tổng khởi nghĩa to lớn”. Như vậy hội nghị tháng 5-1941 đã nắm vững mục tiêu giải phóng dân tộc là trung tâm, vạch ra những phương hướng, biện pháp tập hợp lực lượng chống đế quố trong một mặt tận dân tộc thống nhất rất thích hợp là Việt Minh, qua con đường khởi nghĩa vũ trang từng phần tiến đến tổng khởi nghĩa. Đây là những sáng kiến lớn của Đảng, Hồ Chí Minh trong cao trào cứu nước những năm 1940 - 1945. Tháng 12-1941 Trung ương ra thông cáo về “Cuộc chiến tranh Thái Bình Dương và trách nhiệm cần kíp của Đảng” vạch rõ khi quân đồng minh kéo vào đất ta tới đâu thì nơi đó nổi cậy lập chính quyền cách mạng lâm thời của địa phương rồi nhân danh chính quyền đó giao tiếp với họ. Từ năm 1944 - 1945 những thắng lợi to lớn của Liên Xô ở mặt tận Stalin grat và các mặt trận tiếp theo đã được cuộc chiến tranh thế giới thứ hai tới bước ngoặt căn bản, số phận của bè lũ phát xít đang tới bước định đoạt. Thời cơ thuận lợi cho các dân tộc bị áp bức vùng dậy đang tới gần. Tháng 8-1945 theo chủ trương của Đảng, tổng bộ Việt minh kêu gọi và phát động phong trào “Sắm vũ khí, đuổi thù chung” phong trào xây dựng lực lượng vũ trang, xây dựng căn cứ địa và chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang được đẩy mạnh ở vùng rừng núi và trung du song song với phong trào đấu tranh chính trị của quần chúng ở đồng bằng nông thôn và thành thị. Trên cơ sở phong trào vũ trang và nửa vũ trang cách mạng được xây dựng, một hệ thống căn cứ địa liên hoàn đã được mở ra từ cao Bằng đến Hà Giang, Bắc Kạn và Lạng Sơn. Trên phạm vi cả nước không chỉ cách mạng sục sôi khắp nơi, ở một số địa phương nhất là ở những vùng căn cứ địa quần chúng nôn nóng muốn hành động nhưng Đảng chỉ rõ thời cơ khởi nghĩa cả nước chưa đến. Ngày 22-12-1944 Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng quân được thành lập, đã cùng với các đội cứu quốc quân đẩy mạnh đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ tranh, đẩy tới phong trào đánh Pháp đuổi Nhật trên cả nước. Từ cuối 1944 đầu năm 1945 trên chiến trường Châu Âu quân đội Xô Viết đã giành được thắng lợi quyết định bằng hàng loạt đòn phản công chiến lược đưa chiến tranh đến cửa ngõ của sào huyệt phát xít Đức. Giờ tận số của phát xít Đức đã điểm. Số phận của phát xít Nhật ở Đông Dương đang lung lay, để trừ mối hậu hoạ bị quân Pháp đánh vào sau lưng khi quân đồng minh tiến vào Đông Dương, Nhật buộc phải làm cuộc đảo chính hất cẳng Pháp độc chiếm Đông Dương. Đêm 9-3-1945 cuộc xung đột vũ trang giữa Nhật và Pháp đã nổ ra, chưa đầy một ngày thực dân Pháp đã đầu hàng phát xít nhật trên toàn Đông Dương. Sau đả chính Nhật, lực lượng tự vệ chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang đã phát triển mạnh mẽ, rộng rãi, hầu khắp toàn quốc, những căn cứ địa vũ trang hoàn bị đã được xây dựng, quảng đại quần chúng đã hướng về cách mạng, hình thái cách mạng trực tiêp đã xuất hiện. Vấn đề cấp thiết đã đặt ra cho cách mạng là biết chọn đúng thời cơ để khởi nghĩa toàn quốc. Do vậy ngay sau cuộc đảo chính Đảng ta đã nhận định là cuộc đảo chính sẽ tạo ra một tình thế khủng hoảng chính trị sâu sắc làm cho những điều kiện của cuộc tổng khởi nghĩa chín muồi nhanh chóng. Khẩu hiệu “Đánh đuổi phát xít Nhật” thay cho khẩu hiệu “Đánh đuổi Nhật - Pháp” Đảng đã phát động cao trào chống Nhật, cứu nước mạnh mẽ, gấp rút tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền, nơi nào có điều kiện thì phát triển chiến tranh du kích, giành chính quyền ở địa phương. Các hình thức, phương pháp đấu tranh lúc này cao hơn, mạnh mẽ hơn. Biện pháp then chốt để đưa phong trào lên cao lúc đó là phát động quần chúng “phá kho thóc, giải quyết nạn đói” nhằm tập hợp đội quân chính trị quần chúng cho cuộc khởi nghĩa. Trong lúc nhân dân ta gấp rút chuẩn bị tổng khởi nghĩa thì ở Bắc Bộ và miền Bắc Trung bộ đã xảy ra nạn đói rất khủng khiếp. Hai triệu đồng bào ta bị chết đói. Đó là hậu quả thảm khốc nhất của chính sách bóc lột và gây chiến của bọn phát xít Nhật - Pháp. Khẩu hiệu “phá kho thóc để giải quyết nạn đói’ của Đảng đã đáp ứng đúng nguyện vọng cấp bách nhất của quần chúng, đã thổi bùng lên ngọn lửa đấu tranh trong nhân dân, đẩy tới cao trào chống Nhật cứu nước dâng khắp toàn quốc, lôi kéo đông đảo các tầng lớp, giai cấp tham gia, không khí khởi nghĩa sục sôi trong cả nước. Chiến tranh thế giới lần thứ hai bước vào giai đoạn kết thúc. Sau khi đã tiêu diệt phát xít Ý, Đức. Ngày 8 - 8 -1945 Liên Xô tuyên chiến với phát xít Nhật, chỉ trong vài ngày quân đội Xô viết đã tiêu diệt hoàn toàn đội quân chủ lực tinh nhuệ nhất của Nhật đóng ở vùng Đông Bắc Trung Quốc. Ngày 15-8-1945 Nhật hoàng tuyên bố đầu hàng Liên Xô và các nước đồng mình không điều kiện. Quân đội Nhất ở Đông Dương mất tinh thần, hoang mang tan rã, chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim hoàn toàn bị tê liệt từ trên xuống dưới. Tin Nhật đầu hàng truyền đi khắp nước đã thổi bùng ngọn lửa cách mạng trong tất cả các tầng lớp nhân dân, đẩy phong trào cách mạng lên một đỉnh cao chưa từng thấy, các tầng lớp trung gian đã ngả hẳn về cách mạng. Mặt trận Việt Minh đã thu hút hàng chục triệu hội viên đủ các tầng lớp, các dân tộc. Cao trào cứu nước đã lôi cuốn cả dân tộc vùng dậy. Triệu người như một cầm lấy tất cả những gì có thể làm vũ khí đánh đổ bọn cướp nước và bán nước giành quyền làm chủ Đảng Cộng sản Đông dương đã chuẩn bị đầy đủ các điều kiện về chiến tranh, tư tưởng và tổ chức cho cuộc khởi nghĩa. Những điều kiện khách quan và chủ quan cho cuộc tổng khởi nghĩa ở nước ta đã hoàn toàn chín muồi. Thời cơ cách mạng “ngàn năm có một” đã đến. “Chúng ta không thể chậm trễ”. Trách nhiệm lịch sử của Đảng lúc ấy là lãnh đạo nhân dân nắm chắc thời cơ chiến lược, nổi dậy chính quyền từ tay phát xít Nhật và bọn tay sai, trước khi quân đội của đế quốc Anh và quân đội của bọn phản động Tưởng Giới Thạch vào Đông Dương, trước khi thực dân Pháp kịp tập hợp lại tàn quân và đưa quân Viễn chinh vào cướp lại nước ta lần nữa. Từ giữa tháng 8 - 1945 quân đội Anh đang trên đường hành quân gấp vào nước ta từ phía Nam, quân đội Tưởng cũng đang trên bước chạy mau vào nước ta từ phía Bắc. Một cuộc chạy đua nước rút lịch sử để giải quyết vấn đề giành quyền làm chủ đất nước giữa nhân dân ta với các tập đoàn đế quốc và bọn phản động, đòi hỏi nhân dân ta phải mau chóng đoạt lấy thắng lợi trong cuộc chạy đua đó. Ngay sau hội nghị toàn quốc của Đảng ngày 13-8-1945 và Đại hội quốc tân Tân Trào, Đảng Cộng sản Đông Dương và chủ tịch hmc đã ra lời hệu triệu đồng bào và chiến sĩ cả nước nổi dậy giành chính quyền. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, hơn hai mươi triệu đồng bào ta, từ Bắc đến Nam dã đồng loạt vùng dậy tiến hành Tổng khởi nghĩa oanh liệt, giải phóng toàn bộ đất nước. Thời cơ cách mạng là chỗ kết hợp những điều kiện chủ quan và điều kiện khách quan đã chín muối bảo đảm thắng lợi cho cách mạng. Trong vận động cách mạng thời cơ xuất hiện như một tất yếu lịch sử, đưa quần chúng đến ngay ngưỡng cửa của tổng khởi nghĩa giành chính quyền nhưng cũng ó thể thời cơ trôi đi một cách nhanh chóng. Nếu ta không biết chớp ngay lấy nó mà hành động. Thời cơ của cuộc tổng khởi nghĩa cách mạng tháng Tám 1945 chỉ tồn tại trong một khoảng thời gian rất ngắn. Nếu như cuộc tổng khởi nghĩa nổ ra sớm hơn, trước ngày 15-8-1945 khi mà Nhật Hoàng chưa tuyên bố đầu hàng thì sẽ gặp vô vàn khó khăn. Phát xít Nhật tuy suy yếu nhưng chúng còn đủ lực lượng để chống lại cách mạng một cách quyết liệt, và như vậy cuộc khởi nghĩa chắc chắn sẽ không thể dễ dàng thành công trong cả nước một cách nhanh chóng. Mặt khác nếu cuộc tổng khởi nghĩa nổ ra muộn hơn khi quân Anh, quân Tưởng đã vào đất nước ta, khi mà thực dân Pháp đã phục hồi lại lực lượng, và viện binh của chúng từ Pháp sang xâm lược lại nước ta một lần nữa, và chính phủ bù nhìn Trần Trọng Kim đã tiếp xúc được với bọn đế quốc hì thời cơ thuận lợi nhất sẽ trôi qua. Chắc chắn ta sẽ phải hy sinh rất nhiều của, nhiều người. Khởi nghĩa là một nghệ thuật mà chỗ tuyệt diệu của nghệ thuật đó là chọn đúng thời cơ, tập trung toàn lực, giáng những đòn quyết định vào kẻ thù. Bí quyết để chớp lấy thời cơ của Đảng ta là nắm vững những nguyên lý của Chủ nghĩa Mác-Lênin về thời cơ cách mạng, phải bám sát tình hình, nhạy bén trước thời cuộc, để dự kiến chính xác, biết phải làm gì và làm như thế nào, nhất là phải ra sức chuẩn bị thự lực từ trước để một khi thời cơ đến có thể tung ra mà giành lấy thắng lợi. Tuân theo những lời giáo huấn của Mác - Lênin đồng thời vận dụng một cách sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể của đất nước lúc đó. Đảng ta đã dũng cảm vượt mọi khó khăn, kiên quyết lãnh đạo khởi nghĩa, không sợ gian khổ, hành động kịp thời. Lãnh đạo nhân dân nổi dậy tước vũ khí của quân Nhật trước khi quân đồng minh vào Đông dương, giành lấy chính quyền từ tay Nhật, lật đổ cọn bù nhìn tay sai của Nhật, đứng ở địa vị làm chủ nước mình mà tiếp đón quân Đồng minh vào giải giáp quân Nhật trên đất Đông Dương. Chớp đúng thời cơ để khởi nghĩa là một đặc điểm, một ưu điểm sáng tạo của Dảng, của dân tộc ta. Điều này không phải ngẫu nhiên, ăn may mà là kết quả của sự chuẩn bị lâu dài, của dự đoán chiến lược đúng và kịp thời hành động khi điều kiện khởi nghĩa đã xuất hiện. TÀI LIỆU THAM KHẢO Cách mạng tháng Tám (1945) - Ban nghiên cứu lịch sử Đảng - Nxb Sự thật, Hà Nội 1971. Cách mạng tháng Tám - một vấn đề lịch sử - Văn Tạo - Nxb KHXH 1995. Tìm hiểu tính chất và đặc điểm cách mạng tháng Tám - Trường Chinh,. Vấn đề thời cơ khởi nghĩa tháng 8-1945 - Nguyễn Van Hải Tạp chí Nghiên cứu lịch sử số 30 tháng 9 -1961. Tạp chí Khoa học ĐHQG số đặc biệt 1990. Tạp chí Lịch sử Đảng số 7 , số 8/2006.