Tiểu luận Những nguyên tắc cơ bản của hệ thống thương mại của WTO và những thách thức đối với Việt Nam

Lêi më ®Çu Cïng víi xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay, Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) kÕ thõa HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT) b¾t ®Çu ho¹t ®éng tõ 1/1/1995 nh»m t¹o ®iÒu kiÖn h¬n n÷a cho sù ph¸t triÓn cña hÖ th«ng th­¬ng m¹i ®a biªn, ®¶m b¶o c¹nh tranh c«ng b»ng, lµnh m¹nh, xo¸ bá dÇn c¸c rµo c¶n trong th­¬ng m¹i quèc tÕ. Tõ ®ã cho ®Õn nay, WTO ®· kh«ng ngõng më réng c¶ vÕ quy m« lÉn ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh, ®· thùc sù kh¼ng ®Þnh ®­îc vai trß quan träng cña m×nh trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i quèc tÕ. Cïng víi hÖ thèng c¸c quy t¾c, nguyªn t¾c, c¸c HiÖp ®Þnh cña m×nh,WTO ®· t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý ®Ó tõ ®ã c¸c n­íc cã thÓ ®Èy nhanh tiÕn hµnh tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸, tù do th­¬ng m¹i, ®ång thêi tiÕp nhËn nh÷ng c¬ héi thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña m×nh. Tuy nhiªn, ho¹t ®éng cña WTO cïng víi hÖ th«ng c¸c nguyªn t¾c vµ hiÖp ®Þnh cña m×nh kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã lîi vµ ®¶m b¶o ®­îc sù c«ng b»ng cho c¸c n­íc thµnh viªn, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §Ó cã thÓ t×m hiÓu râ h¬n vÒ nh÷ng ¶nh h­ëng cña WTO ®Õn sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ViÖt Nam, em ®· lùa chän ®Ò tµi: Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña hÖ thèng th­¬ng m¹i cña WTO vµ nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi ViÖt Nam lµm tiÓu luËn cña m×nh. Do tÝnh phøc t¹p cña vÊn ®Ò nghiªn cøu vµ do tr×nh ®é cã h¹n cña ng­êi viÕt kho¸ luËn nµy kh«ng tr¸nh ®­îc nhiÒu thiÕu sãt. V× vËy em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó bµi tiÓu luËn nµy ®­îc hoµn chØnh h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. néi dung I. Tæng quan vÒ WTO 1. Môc tiªu, chøc n¨ng vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña WTO Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) lµ c¬ quan quèc tÕ duy nhÊt gi¶i quyÕt c¸c qui ®Þnh vÒ th­¬ng m¹i gi÷a c¸c quèc gia víi nhau. Néi dung chÝnh cña WTO lµ c¸c hiÖp ®Þnh ®­îc hÇu hÕt c¸c n­íc cã nÒn th­¬ng m¹i cïng nhau tham gia ®µm ph¸n vµ ký kÕt. C¸c v¨n b¶n nµy qui ®Þnh c¸c c¬ së ph¸p lý lµm nÒn t¶ng cho th­¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c tµi liÖu ®ã vÒ c¬ b¶n mang tÝnh rµng buéc c¸c chÝnh phñ ph¶i duy tr× mét chÕ ®é th­¬ng m¹i trong mét khu«n khæ ®· ®­îc c¸c bªn thèng nhÊt. MÆc dï c¸c tho¶ thuËn ®¹t ®­îc lµ do c¸c chÝnh phñ ®µm ph¸n vµ ký kÕt nh­ng môc ®Ých l¹i nh»m gióp c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ vµ dÞch vô trong n­íc; c¸c nhµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cã thÓ tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh dÔ dµng h¬n. 1.1. Môc tiªu : Môc tiªu chÝnh cña hÖ thèng th­¬ng m¹i thÕ giíi lµ nh»m gióp th­¬ng m¹i ®­îc l­u chuyÓn tù do ë møc tèi ®a, chõng nµo nã cßn n»m trong giíi h¹n kh«ng g©y ra c¸c ¶nh h­ëng xÊu kh«ng muèn cã. Ngoµi ra, WTO cßn cã nh÷ng môc tiªu sau: + N©ng cao møc sèng cña con ng­êi. + B¶o ®¶m t¹o ®Çy ®ñ c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng tr­ëng v÷ng ch¾c thu nhËp vµ nhu cÇu thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng. + Ph¸t triÓn viÖc sö dông hîp lý cña ng­êi lao ®éng. + Ph¸t triÓn viÖc sö dông hîp lý c¸c nguån lùc cña thÕ giíi . + Më réng viÖc s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng hãa dÞch vô trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. 1.2.2 Chøc n¨ng cña WTO. WTO cã nh÷ng chøc n¨ng sau ®©y: Chøc n¨ng thø nhÊt cña WTO: Lµ tæ chøc c¸c cuéc ®µm ph¸n mËu dÞch ®a biªn mµ néi dung cña nã rÊt ®a d¹ng ®Ò cËp lín tíi nhiÒu lÜnh vùc kh¸c nhau. Th«ng qua c¸c cuéc ®µm ph¸n nh­ vËy, viÖc tù do ho¸ mËu dÞch cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®­îc ph¸t triÓn, ®ång thêi nh÷ng qui t¾c quèc tÕ míi còng ®­îc x©y dùng vµ söa ®æi theo yªu cÇu cña thêi ®¹i. Chøc n¨ng thø hai cña WTO: Lµ mét luËt lÖ quèc tÕ chung ®­îc c¸c n­íc thµnh viªn cïng nhau ký kÕt. WTO ®Ò ra nh÷ng qui t¾c quèc tÕ vÒ th­¬ng m¹i vµ ®¶m b¶o c¸c n­íc thµnh viªn cña WTO ph¶i thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c ®ã. §Æc tr­ng cña c¸c quyÕt ®Þnh vµ qui t¾c cña WTO lµ nã cã hiÖu lùc b¾t buéc tÊt c¶ c¸c thµnh viªn vµ cã kh¶ n¨ng lµm cho mäi thµnh viªn cã nghÜa vô b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn. BÊt cø mét n­íc thµnh viªn nµo mét khi ®· thõa nhËn "hiÖp ®Þnh WTO" vµ nh÷ng hiÖp ®Þnh phô kh¸c cña WTO th× n­íc ®ã cÇn ph¶i ®iÒu chØnh hay chuyÓn c¸c quy ®Þnh ph¸p luËt vµ c¸c thñ tôc hµnh chÝnh cña m×nh theo c¸c quy ®Þnh cña WTO. Chøc n¨ng thø ba cña WTO: Lµ kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn vµ tranh chÊp mËu dÞch quèc tÕ. WTO cã chøc n¨ng nh­ lµ mét toµ ¸n gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp n¶y sinh gi÷a c¸c thµnh viªn trong c¸c lÜnh vùc liªn quan. BÊt cø mét thµnh viªn nµo cña WTO khi thÊy lîi Ých cña n­íc m×nh ®ang bÞ x©m h¹i trong ho¹t ®éng kinh tÕ ë mét thÞ tr­êng nµo ®ã v× cã thµnh viªn kh¸c ®ang thùc hiÖn chÝnh s¸ch tr¸i víi c¸c qui t¾c cña WTO th× cã quyÒn khëi tè lªn c¬ quan gi¶i quyÕt m©u thuÉn mËu dÞch cña WTO vµ yªu cÇu n­íc ®ã ngõng c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x©m h¹i ®Õn lîi Ých cña m×nh. BÊt cø thµnh viªn nµo còng ph¶i chÊp nhËn khi bÞ c¸c thµnh viªn kh¸c khëi tè lªn WTO v× ®©y lµ mét trong nh÷ng nghÜa vô cña mäi thµnh viªn, kh«ng n­íc nµo cã thÓ tr¸nh khái. Chøc n¨ng thø t­ cña WTO: Lµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. §Ó nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ho¹t ®éng vµ n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶, WTO xóc tiÕn viÖc gi¶m nhÑ qui chÕ. PhÇn lín c¸c n­íc tr­íc kia theo c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung hiÖn nay ®Òu ®ang chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®· vµ ®ang lµm thñ tôc ®Ó xin gia nhËp WTO. Qua c¸c cuéc ®µm ph¸n cÇn thiÕt ®Ó gia nhËp WTO, c¸c n­íc nµy cã thÓ t×m hiÓu ®­îc vÒ hÖ thèng kinh tÕ thÞ tr­êng vµ ®ång thêi x¾p xÕp l¹i nh÷ng chÕ ®é vµ qui t¾c ®Ó cã thÓ qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. II. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO. C¸c hiÖp ®Þnh cña WTO mang tÝnh chÊt l©u dµi vµ phøc t¹p ®ã lµ v× nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý bao trïm nhiÒu lÜnh vùc ho¹t ®éng réng lín. C¸c hiÖp ®Þnh nµy gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn: n«ng nghiÖp, hµng dÖt may, ng©n hµng, b­u chÝnh viÔn th«ng, mua s¾m chÝnh phñ, tiªu chuÈn c«ng nghiÖp, c¸c qui ®Þnh vÒ vÖ sinh dÞch tÔ, së h÷u trÝ tuÖ vµ nhiÒu lÜnh vùc kh¸c n÷a. Tuy nhiªn cã mét sè c¸c nguyªn t¾c hÕt søc c¬ b¶n vµ ®¬n gi¶n xuyªn suèt tÊt c¶ c¸c hiÖp ®Þnh. C¸c nguyªn t¾c ®ã chÝnh lµ nÒn t¶ng cña hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn. Sau ®©y lµ chi tiÕt c¸c nguyªn t¾c ®ã. Nguyªn t¾c thø nhÊt: Lµ th­¬ng m¹i kh«ng ph©n biÖt ®èi xö. Nguyªn t¾c nµy ®­îc ¸p dông b»ng hai lo¹i ®·i ngé song song, ®ã lµ ®·i ngé tèi huÖ quèc vµ ®èi xö quèc gia. Nguyªn t¾c ®·i ngé tèi huÖ quèc (MFN): ®èi xö mäi ng­êi b×nh ®¼ng nh­ nhau. Theo qui ®Þnh cña c¸c hiÖp ®Þnh WTO, nguyªn t¾c nµy ®­îc ¸p dông nh­ sau: Mçi thµnh viªn ®èi xö víi mäi thµnh viªn kh¸c b×nh ®¼ng víi nhau nh­ lµ c¸c b¹n hµng ®­îc ­u ®·i nhÊt. NÕu nh­ mét n­íc cho mét n­íc kh¸c ®­îc h­ëng lîi nhiÒu h¬n th× ®èi xö "tèt nhÊt" ®ã ph¶i ®­îc giµnh cho tÊt c¶ c¸c n­íc thµnh viªn WTO kh¸c ®Ó c¸c n­íc kh¸c vÉn tiÕp tôc cã ®­îc ®èi xö tèi huÖ quèc. Nguyªn t¾c MFN ®¶m b¶o r»ng mçi thµnh viªn WTO ®èi xö trªn 140 thµnh viªn kh¸c t­¬ng tù nhau. Nguyªn t¾c nµy rÊt quan träng v× vËy nã ®­îc ghi nhËn t¹i ®iÒu ®Çu tiªn cña hiÖp ®Þnh chung vÒ quan thuÕ vµ th­¬ng m¹i GATT vÒ th­¬ng m¹i hµng ho¸. Nguyªn t¾c MFN còng ®­îc ®Ò cao trong hiÖp ®Þnh chung vÒ dÞch vô GATS, hiÖp ®Þnh vÒ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i TRIMs tuy cã kh¸c nhau mét Ýt ë tõng hiÖp ®Þnh. §èi xö quèc gia (NT): ®èi xö ng­êi n­íc ngoµi vµ ng­êi trong n­íc nh­ nhau. Hµng nhËp khÈu vµ hµng s¶n xuÊt trong n­íc ph¶i ®­îc ®èi xö nh­ nhau, Ýt nhÊt lµ sau khi hµng ho¸ nhËp khÈu ®· ®i vµo ®Õn th× tr­êng néi ®Þa. Theo nguyªn t¾c nµy, khi ¸p dông nh÷ng qui chÕ trong n­íc vµ thuÕ néi ®Þa ®èi víi hµng nhËp khÈu th× ph¶i cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn t­¬ng tù nh­ ®èi víi s¶n phÈm trong n­íc. V× thÕ c¸c thµnh viªn cña WTO kh«ng ®­îc ¸p dông thuÕ néi ®Þa ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc vµ kh«ng ®­îc ph©n biÖt ®èi xö ®èi víi hµng nhËp khÈu tõ c¸c n­íc thµnh viªn WTO kh¸c. Nguyªn t¾c nµy còng ¸p dông cho dÞch vô nh·n hiÖu th­¬ng m¹i, b¶n quyÒn vµ quyÒn ph¸t minh s¸ng chÕ trong n­íc vµ cña n­íc ngoµi. §èi xö quèc gia chØ ¸p dông ®­îc khi hµng h¸o dÞch vô vµ ®èi t­îng cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®· vµo ®Õn thÞ tr­êng. V× vËy, viÖc ®¸nh thuÕ nhËp khÈu hµng ho¸ kh«ng vi ph¹m nguyªn t¾c nµy mÆc dï hµng néi ®Þa kh«ng chÞu thuÕ t­¬ng tù. Nguyªn t¾c thø hai: Th­¬ng m¹i ph¶i ngµy cµng ®­îc tù do th«ng qua ®µm ph¸n.WTO ®¶m b¶o th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc ngµy cµng tù do h¬n th«ng qua qu¸ tr×nh ®µm ph¸n h¹ thÊp hµng rµo thuÕ quan ®Ó thóc ®Èy bu«n b¸n. Hµng rµo th­¬ng m¹i bao gåm thuÕ quan, vµ c¸c biÖn ph¸p kh¸c nh­ cÊm nhËp khÈu, quota cã t¸c dông h¹n chÕ nhËp khÈu cã chän läc, ®«i khi vÊn ®Ò kh¸c nh­ tÖ quan liªu, chÝnh s¸ch ngo¹i hèi còng ®­îc ®­a ra ®µm ph¸n. KÓ tõ khi GATT, sau ®ã lµ WTO ®­îc thµnh lËp ®· tiÕn hµnh 8 vßng ®µm ph¸n ®Ó gi¶m thuÕ quan, dì bá hµng rµo phi thuÕ quan vµ më cöa thÞ tr­êng. §Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c tù do th­¬ng m¹i nµy, WTO ®¶m nhËn chøc n¨ng lµ diÔn ®µn ®µm ph¸n th­¬ng m¹i ®a ph­¬ng ®Ó c¸c n­íc cã thÓ liªn tôc th¶o luËn vÒ vÊn ®Ò tù do ho¸ th­¬ng m¹i. Nguyªn t¾c thø ba: WTO t¹o ra m«i tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng b×nh ®¼ng. WTO lµ mét hÖ thèng c¸c nguyªn t¾c nh»m thóc ®Èy c¹nh tranh tù do, c«ng b»ng vµ kh«ng bÞ bãp mÐo. C¸c quy ®Þnh vÒ ph©n biÖt ®èi xö ®­îc x©y dùng nh»m ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn c«ng b»ng trong th­¬ng m¹i. C¸c ®Òu kho¶n vÒ chèng ph¸ gi¸, trî cÊp còng nh»m môc ®Ých t­¬ng tù. TÊt c¶ c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO nh­ N«ng nghiÖp, dÞch vô, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i ®Òu nh»m môc ®Ých t¹o ra ®­îc mét m«i tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng b×nh ®¼ng h¬n gi÷a c¸c n­íc. Nguyªn t¾c thø t­: TÝnh tiªn liÖu ®­îc th«ng qua rµng buéc thuÕ. C¸c cam kÕt kh«ng t¨ng thuÕ còng quan träng nh­ viÖc c¾t gi¶m thuÕ v× cam kÕt nh­ vËy t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp cã thÓ dù ®o¸n tèt h¬n c¸c c¬ héi trong t­¬ng lai. Trong WTO, khi c¸c n­íc tho¶ thuËn më cöa thÞ tr­êng cho c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô n­íc ngoµi, hä ph¶i tiÕn hµnh rµng buéc c¸c cam kÕt thuÕ. §èi víi th­¬ng m¹i hµng ho¸, c¸c rµng buéc nµy ®­îc thÓ hiÖn d­íi h×nh thøc thuÕ trÇn. Mét n­íc cã thÓ thay ®æi møc thuÕ rµng buéc, tuy nhiªn ®iÒu nµy chØ cã thÓ thùc hiªn ®­îc sau khi n­íc ®ã ®· ®µm ph¸n víi c¸c n­íc b¹n hµng vµ cã nghÜa lµ ph¶i båi th­êng cho khèi l­îng th­¬ng m¹i ®· bÞ mÊt. Qua vßng ®µm ph¸n Uruguay, mét khèi l­îng th­¬ng m¹i lín ®­îc h­ëng cam kÕt vÒ rµng buéc thuÕ. TÝnh riªng trong lÜnh vùc hµng n«ng s¶n 100% s¶n phÈm ®· ®­îc rµng buéc thuÕ. KÕt qu¶ lµ WTO ®· t¹o ®­îc sù ®¶m b¶o cao h¬n cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ ®Çu t­. Nguyªn t¾c thø n¨m: C¸c tho¶ thuËn th­¬ng m¹i khu vùc. WTO thõa nhËn c¸c tho¶ thuËn th­¬ng m¹i khu vùc nh»m môc tiªu ®Èy m¹nh tù do ho¸ th­¬ng m¹i. C¸c liªn kÕt nh­ vËy lµ mét ngo¹i lÖ cña nguyªn t¾c ®·i ngé Tèi huÖ quèc theo nh÷ng tiªu chuÈn nghiªm ngÆt, nh»m b¶o ®¶m c¸c tho¶ thuËn nµy t¹o thuËn lîi cho th­¬ng m¹i c¸c n­íc liªn quan song kh«ng lµm t¨ng hµng rµo c¶n trë th­¬ng m¹i víi c¸c n­íc ngoµi liªn kÕt. Nguyªn t¾c thø s¸u: C¸c ®iÒu kiÖn ®Æc biÖt dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. WTO lµ mét tæ chøc quèc tÕ víi h¬n 2/3 tæng sè n­íc thµnh viªn lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi, v× thÕ mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña WTO lµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, dµnh nh÷ng ®iÒu kiÖn ®èi xö ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt cho c¸c n­íc nµy, víi môc tiªu ®¶m b¶o sù tham gia s©u réng h¬n cña hä vµo hÖ thèng th­¬ng m¹i ®a biªn. §Ó thùc hiÖn ®­îc nguyªn t¾c nµy, WTO dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi nh÷ng linh ho¹t vµ c¸c ­u ®·i nhÊt ®Þnh trong viÖc thùc thi c¸c hiÖp ®Þnh, ®ång thêi chó ý ®Õn viÖc trî gióp kü thuËt cho c¸c n­íc nµy. III. TiÕn tr×nh gia nhËp WTO ë ViÖt Nam, nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc 1.Sù cÇn thiÕt cña viÖc gia nhËp WTO. Trong hai thËp kØ gÇn ®©y, qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ®­îc diÔn ra víi mét tèc ®é nhanh chãng. Toµn cÇu ho¸ lµ qu¸ tr×nh héi nhËp cña c¸c nÒn kinh tÕ, nã kh«ng chØ lµ sù gia t¨ng th­¬ng m¹i gi÷a c¸c n­íc mµ cßn t¹o ra sù gia t¨ng rÊt m¹nh mÏ cña c¸c dßng tµi chÝnh liªn biªn giíi. Nh÷ng dßng di chuyÓn vèn vµ ®Çu t­ ®· kÐo theo mét sù th©m nhËp lÉn nhau s©u s¾c h¬n n÷a gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Møc ®é liªn kÕt thÞ tr­êng thÕ giíi ngµy cµng t¨ng víi tèc ®é t¨ng tr­ëng cao h¬n nhiÒu lÇn tèc ®é t¨ng tr­ëng cña s¶n xuÊt. ThÞ tr­êng quèc tÕ ®­îc më réng, c¸c quèc gia nhanh chãng më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, xÝch l¹i gÇn nhau h¬n, tù do vµ b×nh ®¼ng h¬n. Kû nguyªn toµn cÇu ho¸ ®· më ra ®­îc nhiÒu c¬ héi cho mäi quèc gia còng nh­ cho hµng triÖu ng­êi trªn toµn thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ víi c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. MËu dÞch thÕ giíi gia t¨ng, ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ còng nh­ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ c¸c dßng vèn ®Çu t­ cña n­íc ngoµi ®· kÝch thÝch cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung còng nh­ cña mçi quèc gia nãi riªng. Cuéc sèng x· héi con ng­êi ®· b­íc sang mét trang míi, ë ®ã con ng­êi tù do h¬n, cã quyÒn tù chñ h¬n vµ cã thÓ ph¸t huy ®­îc søc m¹nh cña m×nh ë mäi n¬i trªn thÕ giíi. TÊt c¶ nh÷ng tiÒm n¨ng to lín ®ã gióp cho mçi quèc gia cã thÓ tiÕp thu ®­îc c¸c c«ng nghÖ, kÜ thuËt cao còng nh­ häc hái ®­îc nhiÒu kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi. §iÒu nµy rÊt cã lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña tÊt c¶ c¸c n­íc, nhÊt lµ c¸c n­íc cã nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn. ChÝnh v× vËy, cã thÓ nãi toµn cÇu ho¸ lµ qu¸ tr×nh rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt nhÊt ®èi víi c¸c n­íc. Xu h­íng toµn cÇu ho¸ lµ mét xu h­íng tÊt yÕu. Trªn thÕ giíi, c¸c n­íc ®· vµ ®ang cè g¾ng ®Ó héi nhËp vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ nµy. HiÖn nay, tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO cïng víi mäi ho¹t ®éng cña nã ®¨ thÓ hiÖn ®­îc râ nÐt nhÊt qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 1/2000, WTO ®· cã ®Õn 141 n­íc thµnh viªn vµ h¬n 20 n­íc ®Ö ®¬n xin gia nhËp. ChÝnh v× vËy, gia nhËp WTO lµ ®iÒu rÊt cÇn thiÕt víi c¸c n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trªn con ®­êng x©y dùng nÒn kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, thay ®æi t×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng trªn thÕ giíi, thu hÑp ®­îc kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc ph¸t triÓn. Gia nhËp WTO chÝnh lµ con ®­êng ng¾n nhÊt vµ hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó ®­îc héi nhËp víi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸. 2.Nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc trong tiÕn tr×nh gia nhËp WTO cña ViÖt Nam. 2.1 Nh÷ng c¬ héi. Tham gia WTO lµ mét b­íc ngoÆt quan träng dÉn ®Õn sù thµnh c«ng cña ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch nÒn kinh tÕ ®ang chuyÓn ®æi vµ c¸c nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn v× bªn c¹nh viÖc thóc ®Èy ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn, nã cßn kÝch thÝch viÖc thiÕt lËp ®­îc c¬ chÕ thÞ tr­êng ngay trong khu vùc néi ®Þa. Thø nhÊt, ViÖt Nam khi lµ thµnh viªn cña WTO sÏ ®­îc h­ëng mäi ­u ®·i nh­ c¸c thµnh viªn kh¸c, ®Æc biÖt lµ ­u ®·i cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, ®ã lµ quyÒn ®­îc h­ëng c¸c chÕ ®é kh«ng ph©n biÖt ®èi xö nh­ qui chÕ ®·i ngé quèc gia, ®·i ngé tèi huÖ quèc ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña m×nh sang thÞ tr­êng c¸c n­íc thµnh viªn. GATT sau ®ã ®Õn WTO ®Òu gi÷ v÷ng nguyªn t¾c “cã ®i cã l¹i t­¬ng ®èi” trong quan hÖ gi÷a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn v¸ c¸c n­íc ph¸t triÓn thay v× ¸p dông nguyªn t¾c “cã ®i cã l¹i th«ng th­êng”. V× vËy trong quan hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c n­íc, ViÖt Nam còng ®­îc ¸p dông nguyªn t¾c “cã ®i cã l¹i t­¬ng ®èi”. Theo nguyªn t¾c nµy, ViÖt Nam cã thÓ ®­îc chÞu mét møc ®é båi thuêng Ýt khi vi ph¹m c¸c qui t¾c cña WTO hay khi c¸c n­íc ph¸t triÓn gi¶m møc thuÕ ®èi víi hµng nhËp khÈu tõ ViÖt Nam th× n­íc ta còng kh«ng bÞ Ðp ph¶i gi¶m t­¬ng tù møc thuÕ cña m×nh ®Ó båi hoµn cho c¸c n­íc ph¸t triÓn. Thø hai, ViÖt Nam ®­îc h­ëng nhiÒu thuËn lîi trong th­¬ng m¹i quèc tÕ: Tr­íc hÕt, ViÖt Nam cã thÓ héi nhËp s©u réng h¬n vµo thÞ tr­êng c¸c n­íc trªn thÕ giíi. Khi hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®­îc th¸o bá, ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi më réng thÞ tr­êng bu«n b¸n, hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ta sÏ cã chç ®øng tèt h¬n trªn thÞ tr­êng quèc tÕ: Víi mÆt hµng n«ng s¶n, víi nh÷ng yÕu tè míi vÒ më cöa thÞ tr­êng vµ gi¶m thuÕ quan, ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu thÞ tr­êng xuÊt khÈu h¬n, khèi l­îng hµng n«ng s¶n sÏ t¨ng lªn rÊt nhiÒu do c¸c h¹n chÕ vÒ sè l­îng sÏ ®­îc chuyÓn sang thuÕ. §Æc biÖt víi s¶n phÈm g¹o, ViÖt Nam sÏ cã lîi nhiÒu h¬n khi thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi më cöa, c¸c n­íc tr­íc ®©y rÊt Ýt nhËp khÈu g¹o cña ta nh­ Hµn Quèc còng b¾t buéc ph¶i më cöa thÞ tr­êng cña hä . §èi víi mÆt hµng dÖt may, hiÖp ®Þnh vÒ hµng dÖt may ATC ®· thay thÕ hiÖp ®Þnh ®a sîi MFA ®· t¹o rÊt nhiÒu ®iÒu kiÖn tèt cho c¸c s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam, gia t¨ng c¬ héi xuÊt khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Khi tham gia WTO, sau n¨m 2001 ViÖt Nam sÏ kh«ng bÞ c¸c n­íc ¸p ®Æt h¹n ng¹ch n÷a, dã ®ã c¸c doanh nghiÖp sÏ cã c¬ héi tiÕp cËn nhiÒu h¬n víi thÞ tr­êng thÕ giíi mµ hoµn toµn kh«ng bÞ h¹n chÕ ®Þnh l­îng. ViÖc gi¶m thuÕ quan vµ tiÕn ®Õn móc thuÕ b»ng kh«ng víi mäi hµng ho¸ sÏ thuËn lîi cho viÖc nhËp khÈu cña ViÖt Nam nhÊt lµ ®èi víi c¸c lo¹i hµng ho¸ mµ s¶n xuÊt trong n­íc ch­a ®¹t hiÖu qu¶ cao nh­: hµng t©n d­îc, thiÕt bÞ y tÕ, ho¸ chÊt, s¾t thÐp.. Thø ba, nh÷ng qui ®Þnh vµ nguyªn t¾c cña WTO gióp cho ViÖt Nam cã thÓ tù b¶o vÖ vµ ®ßi ®­îc sù c«ng b»ng trong bu«n b¸n quèc tÕ. ViÖt Nam cã quyÒn th­¬ng l­îng víi c¸c ®èi t¸c vµ cã quyÒn khiÕu n¹i hä khi th­¬ng l­îng kh«ng cã kÕt qu¶. C¬ chÕ gi¶i quyÕt cña WTO thËt sù ®¶m b¶o cho ViÖt Nam cã vÞ trÝ ngang hµng víi mäi quèc gia thµnh viªn kh¸c trong viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp khi cã tranh chÊp x¶y ra. Thø t­, viÖc gia nhËp WTO lµm t¨ng ®ä tin cËy vµ kh¼ng ®Þnh ®­îc tÝnh nhÊt qu¸n trong ®­êng lèi ph¸t triÓn cña §¶ng vµ nhµ n­íc ViÖt Nam, quyÕt t©m chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, më cöa theo ®Þnh h­íng XHCN. §©y lµ nh©n tè hÕt søc quan träng lµm gia t¨ng lßng tin cña c¸c doanh nh©n( ®Æc biÖt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi) vµo sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ x· héi ë ViÖt Nam. TÊt c¶ sÏ t¹o nªn mét tr­êng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ViÖt Nam, héi nhËp vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. ViÖt Nam cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trªn tr­êng quèc tÕ. Thø n¨m, gia nhËp vµo WTO ViÖt Nam cã thÓ tiÕp nhËn dÔ dµng khoa häc c«ng nghÖ cao cña c¸c n­íc ph¸t triÓn còng nh­ n©ng cao ®­îc kh¶ n¨ng thu hót ®­îc luång vèn cña n­íc ngoµi trong c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸. Cuèi cïng, nh÷ng lîi Ých tõ trong viÖc thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i, quan hÖ hîp t¸c víi c¸c n­íc thµnh viªn WTO. Quan hÖ cña ViÖt Nam víi c¸c n­íc thµnh viªn ®­îc më réng c¶ vÒ kinh tÕ ®Õn chÝnh trÞ vµ lÜnh vùc v¨n ho¸. ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn ®Ó häc hái ®­îc kinh nghiÖm vµ rót ra ®­îc nhiÒu bµi häc tõ c¸c n­íc ®i tr­íc. 2.2.Nh÷ng th¸ch thøc Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi cña tiÕn tr×nh gia nhËp WTO, ViÖt Nam cung ph¶i ®èi mÆt víi mét sè th¸ch thøc sau: Thø nhÊt, ViÖt Nam lµ ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ bao cÊp sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Ta ch­a thÓ thÝch øng nhanh ®­îc víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ toµn cÇu v× nÒn kinh tÕ cña ta ch­a æn ®Þnh, c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc ch­a thùc sù ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng rÊt non trÎ. Bªn c¹nh ®ã c¸c vÊn ®Ò bÊt b×nh ®¼ng gi÷a khu vùc doanh nghiÖp nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp t­ nh©n vÉn ch­a thÓ gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng. C¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc vÉn nhËn ®­îc rÊt nhiÒu ­u ®·i tõ phÝa ChÝnh phñ. Hµng n¨m, nhµ n­íc ta ph¶i chi ra mét kho¶n ng©n s¸ch rÊt lín ®Ó bï lç cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng hiÖu qu¶ cña khu vùc nµy. Trong khi ®ã, c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ch­a ®­îc nhµ n­íc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn, sù phËn biÖt cßn tån t¹i rÊt lín gi÷a hai khu vùc nµy. Doanh nghiÖp t­ nh©n cña ViÖt Nam do ch­a thÓ ph¸t triÓn lín m¹nh ®­îc, ¶nh h­ëng lín ®Õn søc c¹nh tranh so víi c¸c c«ng ty n­íc ngoµi khi ViÖt Nam héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Thø hai, nÒn s¶n xuÊt cña ta cßn non yÕu, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ho¹t ®éng trong mét c¬ chÕ thÞ tr­êng ch­a dµy d¹n kinh nghiÖm, hµng ho¸ dÞch vô cña ta cã chÊt l­îng ch­a cao, mÉu m· ch­a ®Ñp, søc c¹nh tranh cßn thÊp so víi hµng ngo¹i nhËp. Chóng ta më cöa thÞ tr­êng lµ ph¶i chÊp nhËn c¹nh tranh gay g¾t víi hµng nhËp khÈu. §iÒu nµy lµ mét th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh gi÷ v÷ng ®­îc thÞ phÇn cña m×nh kh«ng chØ t¹i c¸c thÞ tr­êng n­íc ngoµi mµ ngay c¶ ®èi víi thÞ tr­êng néi ®Þa. Thø ba, nguån lùc ph¸t triÓn kinh tÕ cña ta kh¸ dåi dµo nh­ng sö dông ®¹t hiÖu qu¶ ch­a cao. Viªt Nam cã rõng vµng biÓn b¹c gia trÞ rÊt to lín nh­ng do t×nh tr¹ng khai th¸c bõa b·i, céng víi thiÕu vèn vµ c«ng nghÖ phï hîp nªn gi¸ trÞ thu ®­îc cßn h¹n chÕ.Bªn c¹nh ®ã, nguån nh©n lùc cña ta còng ch­a ®¸p øng víi nhu cÇu cña t×nh h×nh hiÖn nay.V× nguån lao ®éng nhiÒu, lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i hoc giai ®o¹n hiÖn nay t¨ng lªn nhiÒu so víi giai ®o¹n tr­íc nh­ng sè l­îng lao ®éng tr×nh ®é thÊp tay nghÒ ch­a cao vÉn nhiÒu, t¸c phong c«ng nghiÖp yÕu..., ¶nh h­ëng lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña ta. Thø t­, ViÖt Nam sÏ vÊp ph¶i nhiÒu khã kh¨n khi thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c, nh÷ng hiÖp ®Þnh cña WTO: ThuÕ quan: ViÖt Nam buéc ph¶i c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµ hµng rµo phi thuÕ theo c¸c kÕt qu¶ ®µm ph¸n gia nhËp tuú theo tõng lÜnh vùc ®èi víi hµng ngo¹i nhËp. Khã kh¨n khi th­c hiÖn c¸c quy t¾c vÒ vÖ sinh dÞch tÔ, bao b×, quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, ®Çu t­ cho th­¬ng m¹i... C¸c biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸, thuÕ ®èi kh¸ng vµ tù vÖ: ViÖt Nam ch­a cã luËt liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy, v× vËy ta ph¶i ®­a ra c¸c quy ®Þnh vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó tr¸nh mèi lo ng¹i cña c¸c n­íc thµnh viªn WTO. Thø n¨m, c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ cña ta cßn yªu kÐm, thiÕu sù æn ®Þnh, thiÕu sù tin cËy. C¸c thñ tôc cÊp giÊy phÐp r­êm rµ, kh«ng cÇn thiÕt vµ thiÕu tÝnh râ rµng. Cuèi cïng, tr×nh ®é vµ kinh nghiÖm ®µm ph¸n cña ta cßn yÕu. §µm ph¸n lµ c«ng viÖc rÊt khã kh¨n, ®ßi hái thêi gian dµi, sù chuÈn bÞ kü l­ìng vÒ mäi mÆt, ®ång thêi nh÷ng ng­ßi tham gia ®µm ph¸ ph¶i cã tr×nh ®é n¨ng lùc cao. V× vËy, t¨ng c­êng kiÕn thøc cho c¸c c¸n bé n­íc ta vÒ chiÕn thuËt, kü thuËt ®µm ph¸n lµ rÊt cÇn thiÕt. 3 C¸c biÖn ph¸p nh»m ®Èy nhanh tiÕn tr×nh gia nhËp WTO cña ViÖt Nam. Thø nhÊt, ChÝnh phñ ViÖt Nam cÇn khÈn tr­¬ng x©y dùng mäi hÖ thèng ph¸p luËt ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c, cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o cho mäi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ gi÷a ViÖt Nam víi c¸c n­íc thµnh viªn WTO kh¸c ®­îc thùc hiÖn b×nh th­êng. Thø hai, ViÖt Nam cÇn x©y dùng hÖ thèng thuÕ quan thÝch øng cho tÊt c¶ lÜnh vùc kinh tÕ, n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp...còng nh­ mäi ngµnh dÞch vô. ViÖt Nam ph¶i sím c¾t gi¶m vµ lo¹i bá c¸c rµo c¶n phi thuÕ quan theo ®óng c¸c HiÖp ®Þnh cña WTO, nh»m më réng thÞ tr­êng cho c¸c n­íc thµnh viªn lµ b¹n hµng. Nh­ vËy ViÖt Nam míi thÓ hiÖn ®­îc chÝnh s¸ch tù do hãa mËu dÞch, tranh thñ ®­îc sù ®ång t×nh cña c¸c quèc gia trªn thÕ giíi. Nh­ng bªn c¹nh ®ã, chÝnh phñ ViÖt Nam còng cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ ®¸nh gi¸ ®­îc cô thÓ nh÷ng thiÖt h¹i ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc nhµ do thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c biÖn ph¸p trªn, nh­ c¾t gi¶m thuÕ vµ hµng rµo phi thuÕ quan...®Ó tõ ®ã cã nh÷ng hµnh ®éng, biÖn ph¸p kh¾c phôc gi¶m thiÓu nh÷ng thua thiÖt cã thÓ cã. Thø ba, trong ®µm ph¸n c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i, ViÖt Nam cÇn quan t©m c¸c ®iÒu kiÖn ®·i ngé Tèi huÖ quèc (MFN) vµ ®·i ngé quèc gia (NT), c¸c ®iÒu kiÖn ®ßi hái ph¶i t¹o ®­îc nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh doanh b×nh ®¼ng víi tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong vµ n­íc ngoµi .V× vËy chÝnh phñ cÇn ph¶i thay ®æi chÝnh s¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong n­íc, t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ mäi doanh nghiÖp ®­îc b×nh ®¼ng trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, quyÒn lîi, nghÜa vô...§èi víi doanh nghiÖp nhµ n­íc, ®iÒu kiªn trªn ®ßi hái ph¶i lo¹i bá c¸c ­u ®·i mµ chÝnh phñ ®ang chØ dµnh cho khu vùc nµy, nh­ cÊp vèn, cÊp quota, c¸c thñ tôc ph¸p lÝ...ChÝnh phñ ph¶i ®èi xö b×nh ®¼ng víi tÊt c¶ mäi thµnh phÇn kinh tÕ trong n­íc, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n. ViÖt nam ph¶i sím t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ph¸t triÓn, v× c¸c doanh nghiÖp nµy lµ lùc l­îng quan träng trong sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, nhê ®ã c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n míi cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ®èi mÆt víi sù canh tranh gay g¾t cña qóa tr×nh t­ do th­¬ng m¹i thÕ giíi. §èi víi doanh nghiÖp n­íc ngoµi, chóng ta ph¶i lo¹i bá tÊt c¶ mäi ph©n biÖt ®èi xö víi hä, nhÊt lµ chÕ ®é hai gi¸ hay lµ chÕ ®é ­u ®·i thuÕ cho c¸c doanh nghiÖp trong n­íc. Thø t­, lùa chän c¸c chiÕn l­îc ngo¹i th­¬ng nh­ thÕ nµo ®Ó thóc ®Èy mËu dÞch, ®ång thêi chó träng thÝch ®¸ng, kÝch thÝch s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn. §Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¸c lÜnh vùc, c¸c ngµnh hµng mµ nµ chóng ta cã tiÒm n¨ng. ChiÕn l­îc ph¸t triÓn c«ng n«ng nghiÖp ®Þnh h­íng xuÊt khÈu, nh»m ®­a ViÖt Nam t¹o ®­îc ®éng lùc thóc ®Èy c«ng n«ng nghiÖp, còng nh­ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn lín m¹nh th«ng qua canh tranh víi c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi. Chóng ta cÇn tËn dông tèt ®­îc c¸c yÕu tè ®Çu vµo nh­ vèn, ®Çu t­, c«ng nghÖ kÜ thuËt hiÖn ®¹i ®Ó thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch nµy. §ång thêi ph¶i kiÓm so¸t ®­îc møc ®é canh tranh thÞ tr­êng néi ®Þa ®Ó cã thÓ tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng c©n søc cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc so víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi. §Ó nh»m môc tiªu th¸c ®Èy mËu dÞch theo h­íng xuÊt khÈu cÇn ph¶i c¬ cÊu l¹i s¶n xuÊt, kh«ng ngõng ®a d¹ng hãa, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ. Chó träng ®Õn 3 vÊn ®Ò quan träng cã ý nghÜa then chèt trong th­¬ng m¹i quèc tÕ lµ: chÊt l­îng, gi¸ c¶ vµ ®iÒu kiÖn bu«n b¸n. MÆc dï nã ®ßi hái c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi vµ nhiÒu nguån lùc, nh­ng cÇn ph¶i tiÕn hµnh tèt, khÈn tr­¬ng, rót ng¾n ®­îc nh­ cã thÓ th× hµng hãa vµ dÞch vô cña ViÖt Nam míi cã chæ ®øng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Nh÷ng mÆt hµng ViÖt Nam ta nªn chó träng : - Hµng n«ng s¶n: Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt c©y con cã thÕ m¹nh vÒ khÝ hËu, thæ nh­ìng , cã truyÒn thèng vÒ tËp qu¸n canh t¸c nu«i trång, kÕt hîp víi ¸p dông kü thuËt, th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt ®Ó t¹o ra s¶n l­îng lín vµ chÊt l­îng thÝch hîp víi thÞ tr­êng ®Ó ®­a ®i xuÊt khÈu. Tr­íc m¾t nªn quan t©m tíi: g¹o, chÌ, cµ phª, ®Ëu phäng, cao su, mÝa ®­êng, rau qu¶ vô ®«ng, t«m c¸, gia cÇm, bß, lîn, t¬ t»m... §Çu t­ ®Ó ®Èy m¹nh viÖc chÕ biªn, n©ng cao gi¸ trÞ c¸c mÆt hµng trªn, nh­ng ph¶i ®¸p øng ®­îc tiªu chuÈn quèc tÕ, vµ c¸c yªu cÇu th­¬ng m¹i mµ c¸c hiÖp ®Þnh ký t¹i Uruguay quy ®Þnh. Nh÷ng viÖc lµm trªn cÇn tiÕn hµnh tõng b­íc, tr­íc m¾t x©y dùng mét sè ch­¬ng tr×nh thÝ ®iÓm ®Ó rót kinh nghiÖm c¶ vÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt vµ x©y dùng b¹n hµng truyÒn thèng, sè l­îng lín, æn ®Þnh l©u dµi. - Hµng dÖt may: §©y lµ mÆt hµng cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam. Khi ViÖt Nam gia nhËp WTO th× sÏ më réng ®­îc thÞ tr­êng. Tuy vËy, mÆt hµng nµy cã tiªu thô ®­îc hay kh«ng vÉn cßn tuú thuéc vµo chÊt l­îng gi¸ c¶ v× vËy cÇn ph¶i ®Çu t­ ®æi míi kÜ thuËt, qui ho¹ch l¹i ngµnh c«ng nghiÖp nµy: t¹o ra nh÷ng ®¬n vÞ s¶n xuÊt (c«ng ty, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp) cã qui m« t­¬ng ®èi lín, hoµn chØnh ®ång bé, tËp trung thî cã tay nghÒ cao, ®Ó cã thÓ t¹o nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt chñ ®¹o cung cÊp hµng ®ñ søc c¹nh tranh cho xuÊt khÈu. Xo¸ bá hoÆc thu gom l¹i nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt dÖt may yÕu kÐm hiÖn nay. Ngoµi ra, hiÖp ®Þnh hµng dÖt may ATC khèng chÕ m¹nh nhÊt lµ hµng sîi b«ng, len, gai. V× vËy chóng ta nªn t¹o ra c¸c lo¹i sîi míi ®­îc ng­êi tiªu dïng yªu chuéng mµ cã thÓ tr¸nh ®­îc hµng rµo b¶o hé. -LÜnh vùc dÞch vô: §©y lµ m¶ng c«ng viÖc lín trong khu«n khæ cña HiÖp ®Þnh WTO. C¸c ngµnh cã liªn quan cÇn tæ chøc nghiªn cøu s©u h¬n c¸c qui chÕ cña c¸c hiÖp ®Þnh ®Ó vËn dông thÝch hîp trong giao dÞch quèc tÕ cña ta trong lÜnh vùc nµy. §èi víi lÜnh vùc dÞch vô, ViÖt Nam chØ cã mét con ®­êng duy nhÊt lµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh ®Ó tån t¹i v× nhiÒu dÞch vô lµ thiÕt yÕu cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nguyªn liÖu th« lµ s¶n phÈm mµ ta cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó xuÊt khÈu, v× vËy ta cÇn ph¶i ®Ò ra chiÕn l­îc nh»m cã thÓ khai th¸c, sö dông c¸c tiÒm n¨ng hiÖn cã nh­ lao ®éng, tµi nguyªn, vÞ trÝ ®Þa lý thuËn lîi ... thÕ nµo ®Ó cã hiÖu qu¶ nhÊt. NÕu lµm ®­îc nh­ vËy, chóng ta cã thÓ gi¶i quyÕt ®­îc c¸c vÊn ®Ò: gi¶i quyÕt ®­îc t×nh tr¹ng khai th¸c bõa b·i tµi nguyªn, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng vµ thu ®­îc ngo¹i tÖ nhê xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm nµy. ¸p dông chiÕn l­îc h­íng vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu ë nh÷ng lÜnh vùc cÇn thiÕt. Chóng ta cÇn ph¸t huy mäi nguån lùc ®Ó s¶n xuÊt trong n­íc, h¹n chÕ nhËp khÈu tõ n­íc ngoµi bªn c¹nh t¨ng c­êng xuÊt khÈu. ChiÕn l­îc nµy gióp ta cã thÓ tiÕt kiÖm mét l­îng kh¸ lín ngo¹i tÖ vµ cã thÓ t¹o ®éng lùc, b¶o vÖ cho c¸c ngµnh trong n­íc ®ñ søc ®Ó ph¸t triÓn vµ c¹nh tranh víi n­íc ngoµi. Thø n¨m, cuéc c¶i c¸ch mËu dÞch ph¶i ®ång thêi gi¶i quyÕt hai vÊn ®Ò : chÝnh s¸nh tµi chÝnh, tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng. ChÝnh v× vËy bªn c¹nh ph¸t triÓn chÝnh s¸ch ngo¹i th­¬ng cÇn ph¶i thay ®æi vµ ph¸t triÓn chÝnh s¸ch vÒ tµi chÝnh vµ tû gi¸ hèi ®o¸i. §èi víi chÝnh s¸ch tØ gi¸ chóng ta nªn kÕt hîp víi chÝnh s¸ch b¶o l·nh tÝn dông, nh­ vËy viÖc thiÕp lËp ra mét hÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh sÏ an toµn cho nÒn kinh tÕ cña ta, nhÊt lµ khi cã khñng ho¶ng. §èi víi chÝnh s¸ch tµi chÝnh, nhµ n­íc ®· chñ ch­¬ng sö dông c¸c biÖn ph¸p kÝch cÇu tõ n¨m 1999 nh­ng hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc kh«ng ®¸ng kÓ. V× vËy, muèn gi¶i ph¸p kÝch cÇu thùc hiÖn ®ùc ph¶i h¹ l·i suÊt tiÒn göi vµ l·i suÊt tiÒn vay ®Ó dßng vèn ch¶y th¼ng vµo c¸c dù ¸n ®Çu t­. L·i suÊt tiÒn göi vµ tiÒn vay do c¬ quan ng©n hµng tù ®iÒu tiÕt vµ quyÕt ®Þnh, nhµ n­íc kh«ng nªn can thiÖp vµo. Thø s¸u, ViÖt Nam cÇn duy tr× sù æn ®Þnh chÝnh trÞ, nh÷ng nguy c¬ bÊt æn chÝnh trÞ cßn cã thÓ x¶y ra trong néi bé quèc gia ®ã nÕu nh­ d©n chñ ho¸ kh«ng ®­îc thùc hiÖn, ph©n c¸ch giµu nghÌo ngµy cµng t¨ng, quyÒn lîi c¸c d©n téc kh«ng ®­îc ®¶m b¶o, tÖ quan liªu tham nhòng trµn lan kh«ng thÓ ng¨n chÆn ®­îc. Do vËy, chóng ta cÇn ph¶i gi¶i quyÕt mèi quan hÖ gi÷a t¨ng tr­ëng kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ kh«ng ph¶i chØ tËp trung ph¸t triÓn t¹i c¸c khu ®« thÞ, c¸c khu c«ng nghiÖp.CÇn ph¶i ®Çu t­ vµo n«ng th«n, kÕt cÊu h¹ tÇng c¬ së nh­: hÖ thèng thuû n«ng, ®­êng s¸, tr­êng häc, bÖnh viÖn... gióp n«ng th«n ph¸t triÓn, n«ng d©n gi¶m ®ãi nghÌo. Gi¶m bÊt b×nh ®¶ng vÒ ®êi s«ng vËt chÊt còng nh­ tinh thÇn cña ng­êi d©n còng nh­ gi¶m bÊt b×nh ®¼ng vÒ møc ®é ph¸t triÓn giòa c¸c vïng. Nhµ n­íc cÇn ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó ®iÒu hoµ thu nhËp, t¹o c¬ héi vµ viÖc lµm míi, chèng tham nhòng... Thø bÈy, ViÖt Nam ph¶i dù tÝnh mét tho¶ thuËn chuyÓn ®æi khi tham gia WTO. Tho¶ thuËn nµy ph¶i ®­îc rót ng¾n thêi h¹n trong thêi gian c¸c cuéc th­¬ng l­îng ®Ó ViÖt Nam nhËn ®­îc c¸c lîi Ých sím h¬n cña tù do hµng ho¸ th­¬ng m¹i theo c¸c hiÖp ®Þnh cña vßng ®µm ph¸n Urugoay. Ngoµi ra, c¸c c¶i c¸ch th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam ph¶i g¾n víi sù h­íng dÉn cña WTO trong thêi k× chuyÓn ®æi. Thø t¸m, tiÕp thu vµ häc tËp kinh nghiÖm cña c¸c n­íc thµnh viªn WTO trong ph¸t triÓn kinh tÕ còng nh­ trong tiÕn tr×nh gia nhËp WTO tr­íc ®©y. Thø chÝn, tiÕp tôc tiÕn hµnh c¸c cuéc ®µm ph¸n víi c¸c n­íc thµnh viªn WTO nh»m xóc tiÕn qu¸ tr×nh xin gia nhËp cña m×nh. Thø m­êi, ViÖt Nam tham gia vµo WTO ®ßi hái c¸c thÓ chÕ míi vµ nhu cÇu míi vÒ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña bé m¸y qu¶n lý. NhÊt lµ nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO vµ nh÷ng ng­êi ho¹ch ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch cña nÒn kinh tÕ. Ngoµi ra, tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña ta còng nh­ mäi ng­êi d©n ®Òu ph¶i n¾m râ c¸c vÊn ®Ò vÒ WTO vµ qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam. V× vËy, ta nªn chó träng vµo c«ng t¸c ®µo t¹o c¸n bé, gi¸o dôc ng­êi d©n cã ®ñ kiÕn thøc vÒ WTO ®Ó chóng ta cã thÓ thÝch øng nhanh chãng víi tiÕn tr×nh héi nhËp vµ ®Èy nhanh tiÕn tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp cña ta. HiÖn t¹i, ViÖt Nam ®· lËp ban chØ ®¹o vÒ WTO, thùc hiÖn c¬ chÕ ®Ó rµ so¸t toµn bé c¬ chÕ chinh s¸ch, ph¸p luËt cña ta theo c¸c quy ®Þnh cña WTO, tham gia c¸c cuéc häp cña WTO víi chøc n¨ng quan s¸t viªn. ViÖt Nam cÇn t¨ng c­êng quan hÖ víi c¸c n­íc thµnh viªn ®Ó tranh thñ ®­îc sù ñng hé cña hä ®èi víi tiÕn tr×nh gia nhËp cña ta. ViÖc trë thµnh thµnh viªn cña WTO ®¨c biÖt quan träng ®èi víi ViÖt Nam. MÆc dï chóng ta ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu khã kh¨n khi thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña WTO nh­ng ®­îc lµ thµnh viªn sÏ lµ ®éng lùc ®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña ta, thu hÑp ®ùoc kho¶ng c¸ch víi c¸c n­íc trªn thÕ giíi, hoµ nhËp víi xu h­ãng toµn cÇu ho¸ hiÖn nay. KÕt luËn Trong lộ trình tham gia thương mại quốc tế, vị trí của các khu vực doanh nghiệp cũng có nhiều thay đổi, xuất phát từ sự thay đổi lợi thế so sánh của quy mô và tổ chức doanh nghiệp. Trừ những tập đoàn xuyên quốc gia đang có xu hướng hợp nhất hoá để tập trung tiềm lực phát triển công nghệ mũi nhọn thì tính dễ thích ứng, mức độ biến hoá linh hoạt và vấn đề giải quyết lao động, việc làm tốt hơn... đã mang lại vị trí quan trọng hơn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong nền kinh tế và trong xuất khẩu của các nước kể cả phát triển và đang phát triển. Trong quá trình xây dựng và chỉ đạo thực hiện các chiến lược xuất khẩu quốc gia, nhà nước phải có các biện pháp chính sách cụ thể và thiết thực để phát triển xuất khẩu của khu vực doanh nghiệp này nhằm đảm bảo thực hiện thắng lợi các mục tiêu xuất khẩu, đóng góp cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Tµi liÖu tham kh¶o 1 . Chñ quyÒn kinh tÕ trong mét thÕ giíi ®ang toµn cÇu ho¸, NXB chÝnh trÞ quèc gia -1999. 2 . Héi th¶o vÒ WTO vµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, Bé ngo¹i giao - 1999. 3 . Toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸. C¬ héi vµ th¸ch thøc ®ãi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, Trung t©m KHXH vµ NV Quèc gia - 2000. 4 . Tù do ho¸ vµ toµn cÇu ho¸. Rót ra nh­ng kÕt luËn ®èi víi c«ng cuéc ph¸t triÓn, ViÖn nghiªn cøu qu¶n lÝ kinh tÕ TW -2000. 5 . Tõ diÔn ®µn Siat¬n. Toµn cÇu ho¸ vµ tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi, NXB chÝnh trÞ quèc gia - 2000. 6 . ViÖt Nam vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ, NXB chÝnh trÞ quèc gia -2000. 7 . WTO - future organization. 8 . Phan ThÞ Thanh Hµ, Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ víi viÖc ®iÒu chØnh mét sè chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, t¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o - sè 4/2000. 9 . TS Vâ §¹i L­îc, Nh­ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam, t¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi - 10 . PGS, PTS §ç Hoµi Nam; PTS §ç §×nh Thiªm, Xu h­íng toµn cÇu ho¸ vµ t¸c ®éng cña nã ®Õn ViÖt Nam, t¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ThÕ giíi - sè 2(58) /1999. 11 . NguyÔn Duy Khiªn, Tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi vµ nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, t¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ - sè 276, th¸ng 5/2001. 12 . NguyÔn Xu©n Th¾ng, Toµn cÇu ho¸ & vÊn ®Ò c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ tronh c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn vµ chuyÓn ®æi, t¹p chÝ Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi - sè 5 (61) /1999.