Tiểu luận Quản lý nhà nước về du lịch trong quan hệ tương tác với quản lý di sản văn hoá ở Việt Nam

®¹i häc quèc gia Hµ Néi Tr­êng §¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n Khoa Du lÞch häc --------------- tiÓu luËn cao häc M«n: Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ Du lÞch §Ò tµi: Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch trong quan hÖ t­¬ng t¸c víi qu¶n lý di s¶n v¨n ho¸ ë ViÖt Nam 1. Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch lµ viÖc nhµ n­íc thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý kinh tÕ trong lÜnh vùc du lÞch thÓ hiÖn qua bèn néi dung: - Qu¶n lý kinh tÕ trùc tiÕp. - Qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong du lÞch cña c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. - X¸c ®Þnh c¸c quy t¾c øng xö kinh tÕ cña mçi chñ thÓ qu¶n lý. - ChØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i g¾n víi du lÞch. Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch b»ng qu¶n lý kinh tÕ trùc tiÕp tøc lµ: tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng t¨ng gi¶m lîi nhuËn, c¸c chÝnh s¸ch vÒ s¶n phÈm…®Òu ph¶i chÞu sù ®iÒu chØnh, qu¶n lý trùc tiÕp cña ngµnh du lÞch. §ång thêi, ngµnh du lÞch còng kh«ng thÓ ®­a ra bÊt cø mét s¶n phÈm chÝnh s¸ch nµo tr¸i víi quy ®Þnh cña nhµ n­íc. Nãi c¸ch kh¸c, tÊt c¶ c¸c s¶n phÈm chÝnh s¸ch Êy ph¶i ®­îc ®¶o b¶m ®iÒu kiÖn l­u hµnh. VÝ dô: S¶n phÈm Sextour cã thÓ ®­îc phÐp tån t¹i, ®­îc mua b¸n ë mét sè quèc gia nh­ §øc, Th¸i Lan…nh­ng ë ViÖt Nam s¶n phÈm Êy kh«ng ®­îc phÐp l­u hµnh. C¸c c¬ quan kiÓm tra, ®iÒu chØnh cho ®óng víi c¸c quy ®Þnh v¨n b¶n ph¸p quy lµ c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch tõ cÊp vi m« cho ®Õn cÊp vÜ m«. C¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch ë cÊp vÜ m« cã tr¸ch nhiÖm theo dâi, ho¹ch ®Þch chÝnh s¸ch vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý kinh tÕ trùc tiÕp cña m×nh. Sù t¨ng gi¶m vÒ lîi nhuËn, s¶n phÈm, doanh thu…trong ho¹t ®éng kinh doanh du lÞch cßn ®ång thêi lµ th­íc ®o rÊt trùc tiÕp, rÊt cô thÓ n¨ng lùc qu¶n lý cña c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch. NÕu c«ng t¸c quy ho¹ch kh«ng tèt, dù b¸o kh«ng tèt th× khi ®Çu t­ vµo sÏ kh«ng thu ®­îc vèn. Nh­ vËy chøng tá ng­êi lµm qu¶n lý ch­a hiÖu qu¶. Mét trong nh÷ng chøc n¨ng cña qu¶n lý lµ chøc n¨ng ®iÒu khiÓn, ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ du lÞch diÔn ra ®óng quü ®¹o. Chøc n¨ng nµy thÓ hiÖn cô thÓ ë viÖc: ®Þnh h­íng, tæ chøc, ®iÒu khiÓn, kiÓm tra, ®iÒu chØnh. Cµng ë cÊp vi m«, c¸c chøc n¨ng nµy cµng ®­îc thÓ hiÖn cô thÓ h¬n vµ cã vai trß v« cïng quan träng. Cã thÓ thÊy chøc n¨ng nµy ®­îc thÓ hiÖn nhÊt trong viÖc ®iÒu tiÕt viÖc khai th¸c vµ sö dông tµi nguyªn. Cã tr­êng hîp hai khu du lÞch cïng tranh chÊp mét nguån n­íc, hai ngµnh chøc n¨ng cïng tranh chÊp mét lo¹i tµi nguyªn…. NÕu qu¶n lý nhµ n­íc mµ kh«ng ®iÒu tiÕt ®­îc th× kh«ng cßn lµ qu¶n lý nhµ n­íc. Bëi mét lÏ s¶n phÈm du lÞch sö dông tµi nguyªn cïng víi viÖc liªn kÕt c¸c dÞch vô t­¬ng øng ®Ó phôc vô kh¸ch du lÞch. Kh«ng cã tµi nguyªn du lÞch th× kh«ng cã s¶n phÈm du lÞch. ViÖc tranh chÊp tµi nguyªn n»m trong ph¹m vi cña qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch. Trong néi bé ngµnh du lÞch tõ trung ­¬ng trë xuèng ph¶i x¸c ®Þnh c¸c quy t¾c øng xö sao cho phï hîp. Cßn ë ngoµi ngµnh du lÞch, c¸c chñ thÓ qu¶n lý cã nhiÖm vô phèi hîp, hîp t¸c víi nhau ®Ó thèng nhÊt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch. VÝ dô: §Ó khai th¸c mét khu du lÞch cã hiÖu qu¶, c¸c chñ thÓ qu¶n lý (c¶ së du lÞch vµ c¸c ban, ngµnh ®Þa ph­¬ng) ph¶i phèi kÕt hîp ®Ó ®¶m b¶o hµi hoµ lîi Ých cña tÊt c¶ c¸c bªn liªn quan. Ph¶i ®¶m b¶o kh¸ch du lÞch ®­îc h­ëng dÞch vô xøng ®¸ng víi sè tiÒn hä bá ra, ®¶m b¶o ng­êi kinh doanh nhµ ®Çu t­ ph¶i thu ®­îc lîi nhuËn trªn c¬ së sè vèn ®Çu t­ mµ hä ®· ®æ vµo khu du lÞch nh­ng còng ph¶i ®¶m b¶o ng­êi d©n ®Þa ph­¬ng ®­îc h­ëng lîi Ých nhÊt ®Þnh tõ m¶nh ®Êt cña hä vµ ®¶m b¶o mét sù ph¸t triÓn l©u dµi, bÒn v÷ng. Qu¶n lý nhµ n­íc vÒ du lÞch thÓ hiÖn ë néi dung chØ ®¹o c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i g¾n víi du lÞch cã nghÜa lµ: kh«ng ph¶i lµm kinh tÕ ®èi ngo¹i trùc tiÕp mµ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña ngµnh qu¶n lý du lÞch. 2. Qu¶n lý di s¶n. Di s¶n v¨n ho¸ lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn c¬ b¶n cña tµi nguyªn du lÞch. Cã thÓ nãi, mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña tµi nguyªn du lÞch lµ cã tÝnh së h÷u chung. NghÜa lµ tµi nguyªn du lÞch, mµ ë ®©y lµ di s¶n v¨n ho¸ võa thuéc së h÷u cña ngnµh du lÞch nh­ng còng ®ång thêi thuéc së h÷u cña ngµnh v¨n ho¸. Nãi ®Õn viÖc qu¶n lý di s¶n kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn c¸c quy ®Þnh, v¨n b¶n ph¸p quy quy ®Þnh viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c di s¶n v¨n ho¸. §iÒu nµy ®· ®­îc quy ®Þnh trong “LuËt di s¶n v¨n ho¸ n¨m 2001” nh»m “t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lý nhµ n­íc, n©ng cao tr¸ch nhiÖm cña nh©n d©n trong viÖc tham gia b¶o vÖ vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ di s¶n v¨n ho¸”. (LuËt di s¶n v¨n ho¸ - NXB ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 2001) 2.1. QuyÒn së h÷u vÒ di s¶n v¨n ho¸. LuËt Di s¶n v¨n ho¸ quy ®Þnh c¸c h×nh thøc së h÷u ®èi víi di s¶n v¨n ho¸ lµ: së h÷u toµn d©n, së h÷u tËp thÓ, së h÷u chung cña céng ®ång, së h÷u t­ nh©n vµ c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c. Theo quy ®Þnh th× Nhµ n­íc thèng nhÊt qu¶n lý di s¶n v¨n ho¸ thuéc së h÷u toµn d©n, ®ång thêi c«ng nhËn vµ b¶o vÖ c¸c h×nh thøc së h÷u tËp thÓ, së h÷u chung cña céng ®ång, së h÷u t­ nh©n vµ c¸c h×nh thøc së h÷u kh¸c vÒ di s¶n v¨n ho¸ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. LuËt Di s¶n v¨n ho¸ kh¼ng ®Þnh, mäi di s¶n v¨n ho¸ ë trong lßng ®Êt thuéc ®Êt liÒn, h¶i ®¶o, ë vïng néi thuû, l·nh h¶i, vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ thÒm lôc ®Þa cña n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ®Òu thuéc së h÷u toµn d©n. Di s¶n v¨n ho¸ ph¸t hiÖn ®­îc mµ kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc chñ së h÷u, thu ®­îc trong qu¸ tr×nh th¨m dß, khai quËt kh¶o cæ ®Òu thuéc së h÷u toµn d©n (theo quy ®Þnh cña Bé luËt D©n sù n¨m 2005, ng­êi t×m thÊy vËt hoÆc nhÆt ®­îc vËt lµ di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ ®­îc h­ëng mét kho¶n tiÒn th­ëng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt). Mäi di s¶n v¨n ho¸ trªn l·nh thæ ViÖt Nam, cã xuÊt xø trong n­íc hoÆc tõ n­íc ngoµi, thuéc c¸c h×nh thøc së h÷u, ®Òu ®­îc b¶o vÖ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ. §èi víi di s¶n v¨n ho¸ cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi th× ®­îc b¶o hé theo tËp qu¸n quèc tÕ vµ theo quy ®Þnh cña c¸c §iÒu ­íc quèc tÕ mµ n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ký kÕt hoÆc tham gia. 2.2. QuyÒn vµ nghÜa vô cña tæ chøc, c¸ nh©n ®èi víi di s¶n v¨n ho¸. Theo quy ®Þnh cña LuËt Di s¶n v¨n ho¸ th× tæ chøc, c¸ nh©n cã quyÒn së h÷u hîp ph¸p di s¶n v¨n ho¸; tham quan, nghiªn cøu di s¶n v¨n ho¸; cã nghÜa vô t«n träng, b¶o vÖ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n v¨n ho¸; th«ng b¸o kÞp thêi ®Þa ®iÓm ph¸t hiÖn di vËt, cæ vËt, b¶o vËt quèc gia, di tÝch lÞch sö - v¨n ho¸, danh lam th¾ng c¶nh; giao nép di vËt, cæ vËt, b¶o vËt quèc gia do m×nh t×m ®­îc cho c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn n¬i gÇn nhÊt; ng¨n chÆn hoÆc ®Ò nghÞ c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn ng¨n chÆn, xö lý kÞp thêi nh÷ng hµnh vi ph¸ ho¹i, chiÕm ®o¹t, sö dông tr¸i phÐp di s¶n v¨n ho¸. Ngoµi c¸c quyÒn vµ nghÜa vô nªu trªn, tæ chøc, c¸ nh©n lµ chñ së h÷u di s¶n v¨n ho¸ cßn cã c¸c quyÒn vµ nghÜa vô sau: - Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p b¶o vÖ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ di s¶n v¨n ho¸; th«ng b¸o kÞp thêi cho c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn trong tr­êng hîp di s¶n v¨n ho¸ cã nguy c¬ bÞ lµm sai lÖch gi¸ trÞ, bÞ hñy ho¹i, bÞ mÊt. - Göi s­u tËp di s¶n v¨n ho¸ phi vËt thÓ, di vËt, cæ vËt, b¶o vËt quèc gia vµo b¶o tµng Nhµ n­íc hoÆc c¬ quan Nhµ n­íc cã thÈm quyÒn trong tr­êng hîp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng b¶o vÖ vµ ph¸t huy gi¸ trÞ; - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tæ chøc, c¸ nh©n tham quan, du lÞch, nghiªn cøu di s¶n v¨n ho¸; - Thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - Tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý trùc tiÕp di s¶n v¨n ho¸ cã c¸c quyÒn vµ nghÜa vô sau: + B¶o vÖ, gi÷ g×n di s¶n v¨n ho¸; + Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p phßng ngõa, ng¨n chÆn kÞp thêi c¸c hµnh vi x©m h¹i di s¶n v¨n ho¸. + Th«ng b¸o kÞp thêi cho chñ së h÷u hoÆc c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn n¬i gÇn nhÊt khi di s¶n v¨n ho¸ bÞ mÊt hoÆc cã nguy c¬ bÞ huû ho¹i. + T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho tæ chøc, c¸ nh©n tham quan, du lÞch, nghiªn cøu di s¶n v¨n ho¸. + Thùc hiÖn c¸c quyÒn vµ nghÜa vô kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. 3. Mèi quan hÖ gi÷a qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch vµ qu¶n lý di s¶n v¨n ho¸. 3.1. Di s¶n v¨n ho¸ thuéc së h÷u chung cña c¸c ngµnh du lÞch vµ ngµnh v¨n ho¸. Cã thÓ thÊy râ di s¶n v¨n ho¸ tr­íc tiªn thuéc së h÷u cña ngµnh v¨n ho¸. Nã ®­îc sù dông cho môc ®Ých nghiªn cøu, b¶o tån cña ngµnh v¨n ho¸. Nãi nh­ vËy kh«ng cã nghÜa lµ di s¶n kh«ng thuéc së h÷u cña ngµnh du lÞch. Chóng ta ®Òu biÕt di s¶n v¨n ho¸ lµ mét tµi nguyªn v« cïng cã gi¸ trÞ cña ngµnh du lÞch - tµi nguyªn du lÞch nh©n v¨n. Cã hai ngµnh du lÞch vµ v¨n ho¸ ®Òu cã quyÒn së h÷u, sö dông, khai th¸c c¸c di s¶n v¨n ho¸ phôc vô cho môc ®Ých riªng cña m×nh nh­ng còng kh«ng ®ång thêi cã nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm g×n gi÷, b¶o vÖ, t«n t¹o c¸c gi¸ trÞ di s¶n ®ã. XÐt ë ph­¬ng diÖn nµo ®ã, di s¶n v¨n ho¸ cßn thuéc së h÷u chung cña c¶ d©n téc, nh©n lo¹i, cña nhiÒu ngµnh chøc n¨ng kh¸c (kh¶o cæ, mü thuËt, nÕu lµ di s¶n mü thuËt, kiÕn tróc - nÕu lµ di s¶n kiÕn tróc…). ChÝnh sù lång ghÐp ®an xen gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc nh­ vËy ®· t¹o nªn mét ®Æc tr­ng c¬ b¶n cña di s¶n v¨n ho¸ lµ: thuéc së h÷u chung trong ®ã cã hai ngµnh du lÞch vµ v¨n ho¸. 3.2. MÆt kh¸c cña qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch vµ qu¶n lý di s¶n thÓ hiÖn ë chøc n¨ng ®iÒu tiÕt viÖc sö dông vµ khai th¸c di s¶n v¨n ho¸. V× di s¶n v¨n ho¸ thuéc së h÷u chung cña c¶ ngµnh du lÞch vµ v¨n ho¸ nªn nã thuéc ph¹m vi qu¶n lý cña hai ngµnh nµy. Ngµnh du lÞch qu¶n lý viÖc sö dông vµ khai th¸c di s¶n mét c¸ch hîp lý b»ng c¸ch ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng du lÞch ®­îc triÓn khai ë n¬i cã di s¶n v¨n ho¸ kh«ng lµm ph­¬ng h¹i ®Õn c¸c gi¸ trÞ cña di s¶n nµy. Nãi c¸ch kh¸c, ngµnh du lÞch ph¶i ®¶m b¶o ph¸t triÓn du lÞch bÒn v÷ng. Ngµnh v¨n ho¸ qu¶n lý ®iÒu tiÕt viÖc sö dông vµ khai th¸c di s¶n v¨n ho¸ b»ng c¸ch ®¶m b¶o viÖc nghiªn cøu, trïng tu, b¶o tån, t«n t¹o sao cho gi÷ nguyªn ®­îc gi¸ trÞ cña di s¶n. Kh«ng ®Ó c¸c ngµnh, c¸c tæ chøc, c¸ nh©n nµo x©m h¹i ®Õn c¸c di s¶n ®ã. Tuy nhiªn, c¶ ngµnh du lÞch vµ v¨n ho¸ cÇn cã sù phèi hîp víi nhau tr¸nh chång chÐo hay ®Ó x¶y ra tranh chÊp vÒ viÖc qu¶n lý, ®iÒu tiÕt hay khai th¸c sö dông tµi s¶n chung ®ã. Ngµnh du lÞch sÏ gióp qu¶ng b¸, gi÷ g×n c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ cña di s¶n kh«ng chØ trªn thùc tÕ mµ cßn trong Ên t­îng, tiÒm thøc cña mçi du kh¸ch trong vµ ngoµi n­íc. Cßn ngµnh v¨n ho¸ gióp b¶o tån, gi÷ g×n ph¸t huy, nghiªn cøu chØ ra c¸c gi¸ trÞ ®Æc s¾c cña di s¶n t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh du lÞch khai th¸c, sö dông nh­ lµ nguån tµi nguyªn ®éc ®¸o cã gi¸ trÞ cña m×nh. 3.3. X©y dùng c¸c quy t¾c øng xö trong qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch vµ qu¶n lý di s¶n ®èi víi di s¶n v¨n ho¸. Trªn c¬ së x¸c ®Þnh di s¶n v¨n ho¸ lµ së h÷u chung, ®ång thêi x¸c ®Þnh viÖc ®iÒu tiÕt khai th¸c sö dông di s¶n v¨n ho¸ lµ tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n chung cña m×nh, c¶ hai ngµnh du lÞch vµ v¨n ho¸ cÇn x©y dùng nªn c¸c quy t¾c øng xö ®Ó ®¶m b¶o viÖc qu¶n lý di s¶n mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt. Cã thÓ x¸c ®Þnh cña quy t¾c øng xö trªn c¸c nguyªn t¾c chung nh­ sau: - NhÊt qu¸n, ®ång thuÇn. - §¶m b¶o lîi Ých cña bªn liªn quan. - §¶m b¶o nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm ®i cïng víi lîi Ých. - §¶m b¶o tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt. + Tr­íc hÕt, c¸c quy t¾c øng xö ®­îc x©y dùng ph¶i ®¶m b¶o nguyªn t¾c ®ång thuÇn, nhÊt qu¸n. NghÜa lµ c¶ ngµnh v¨n ho¸ vµ du lÞch ®Òu nhÊt trÝ víi quy t¾c ®ã vµ ®¶m b¶o ph¶i ®­îc ¸p dông thùc hiÖn mét c¸ch nhÊt qu¸n (kh«ng thÓ tù ý thay ®æi mµ kh«ng cã sù ®ång ý cña bªn kia). + Thø hai, c¸c quy t¾c øng xö Êy ph¶i ®¶m b¶o lîi Ých cña hai ngµnh, cña d©n c­ ®Þa ph­¬ng vµ cña ng­êi ®­îc h­ëng c¸c gi¸ trÞ di s¶n ®ã (kh¸ch du lÞch, nhµ nghiªn cøu…) + Thø ba, bªn c¹nh c¸c lîi Ých ®­îc h­ëng, c¸c quy t¾c øng xö ®­îc x©y dùng còng ph¶i ®¶m b¶o c¸c bªn liªn quan ph¶i thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô t­¬ng øng trong viÖc b¶o tån vµ ph¸t huy c¸c gi¸ trÞ cña di s¶n v¨n ho¸. + Cuèi cïng, c¸c quy t¾c øng xö ®­îc x©y dùng kh«ng thÓ n»m ngoµi c¸c quy ®Þnh chung cña ph¸p luËt hiÖn hµnh. KÕt luËn Nh­ vËy, qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch vµ qu¶n lý di s¶n cã mèi quan hÖ t­¬ng t¸c víi nhau. Qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch vµ qu¶n lý di s¶n trªn c¬ së t«n träng, b×nh ®¼ng, cÇn phèi kÕt hîp ®Ó t¹o ra hiÖu qu¶ qu¶n lý tèt nhÊt ®èi víi ho¹t ®éng qu¶n lý c¸c gi¸ trÞ di s¶n v¨n ho¸. Cã thÓ nãi qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch vµ qu¶n lý di s¶n t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy gióp ®ì nhau cïng ®iÒu tiÕt viÖc sö dông vµ khai th¸c, b¶o tån vµ t«n t¹o tµi s¶n chung, ®ã lµ di s¶n v¨n ho¸. Hai ho¹t ®éng qu¶n lý nµy võa ®éc lËp, võa lång ghÐp vµo nhau. V× vËy cÇn x©y dùng c¸c quy t¾c øng xö phï hîp tr¸nh viÖc chång chÐo, ®ïn ®Èy, tranh chÊp nh»m gióp ho¹t ®éng qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ du lÞch còng nh­ ho¹t ®éng qu¶n lý di s¶n cã hiÖu qu¶. Tµi liÖu tham kh¶o §æng Ngäc Minh, V­¬ng L«i §×nh, Kinh tÕ du lÞch vµ du lÞch häc, NguyÔn Xu©n Quý dÞch, Nxb TrÎ, TP.Hå ChÝ Minh, 2000. Lª Thu Ho¹ch (s­u tÇm, biªn so¹n). T×m hiÓu quy ®Þnh ph¸p luËt vÒ di s¶n v¨n ho¸, Nxb Lao ®éng , Hµ Néi, 2006. LuËt di s¶n v¨n ho¸ - Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 2001. LuËt du lÞch, Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi, 2005. MỤC LỤC