Tiểu luận Sự hình thành và thực trạng hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam

Lêi më ®Çu §Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ thµnh c«ng, t¨ng tr­ëng kinh tÕ bÒn v÷ng, kh¾c phôc nguy c¬ tôt hËu so víi c¸c n­íc trong khu vùc cÇn ph¶I cã nguån vèn lín. Mµ ®Ó cã nguån vèn lín cÇn ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn, viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n.y kinh tÕ nh­ng còng chÝnh nã l¹i cã thÓ trë thµnh vËt c¶n cho nÒn kinh tÕ Êy. ChÝnh tÝnh chÊt quan träng, thùc tiÔn, phøc t¹p cña vÊn ®Ò ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam ®· gîi ý cho SV cã nh÷ng nghiªn cøu cô thÓ rÊt bæ Ých. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù h­íng dÉn cña c« gi¸o, ®· gióp em n©ng cao kiÕn thøc vµ hoµn thµnh bµi viÕt nµy. Trong khu«n khæ mét bµi viÕt ng¾n, vµ v× nh÷ng h¹n chÕ hiÓu biÕt, ch¾c ch¾n bµi viÕt kh«ng khái m¾c ph¶i nh÷ng sai sãt. Mong thÇy c« vµ b¹n bÌ gãp ý ®Ó bµi viÕt cã thÓ ®­îc hoµn chØnh h¬n. Ch­¬ng 1 Kh¸i qu¸t vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n 1. Chøng kho¸n vµ c¸c lo¹i chøng kho¸n. 1.1. Kh¸i niÖm chøng kho¸n . Chøng kho¸n lµ ®èi t­îng giao dÞch hay hµng ho¸ cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. Chøng kho¸n ®­îc ®Þnh nghÜa trªn ph­¬ng diÖn tµi chÝnh lµ tµi s¶n nî, lµ b»ng chøng cña quyÒn tµi s¶n nªn gäi lµ chøng kho¸n cã gi¸,vÒ mÆt thuËt ng÷ ph¸p lý th× chøng kho¸n lµ lo¹i v¨n b¶n ghi râ quyÒn tµi s¶n thÓ hiÖn quyÒn chñ nî vµ quyÒn së h÷u. Ng­êi së h÷u chøng kho¸n cã quyÒn tù do chuyÓn nh­îng vµ ®Þnh ®o¹t chøng kho¸n thuéc së h÷u cña m×nh . Theo kho¶n 1, ®iÒu 2, NghÞ ®Þnh sè 48/CP ngµy 28/11/1998 th× chøng kho¸n ®­îc ®Þnh nghÜa: "Chøng kho¸n lµ chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn c¸c quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi së h÷u chøng kho¸n ®èi víi tµi s¶n hoÆc vèn cña tæ chøc ph¸t hµnh ". Chøng kho¸n bao gåm: + Cæ phiÕu + Tr¸i phiÕu + Chøng chØ quü ®Çu t­ vµ mét sè lo¹i chøng kho¸n kh¸c. 1.2. C¸c lo¹i chøng kho¸n 1.2.1. Chøng kho¸n vèn : Cæ phiÕu. Cæ phiÕu lµ lo¹i chøng kho¸n do c«ng ty cæ phÇn ph¸t hµnh chøng nhËn viÖc gãp vèn vµo c«ng ty cña c¸c cæ ®«ng. Th«ng t­ sè 01/1998/UBCK ®Þnh nghÜa :"Cæ phiÕu lµ mét lo¹i chøng kho¸n ph¸t hµnh d­íi d¹ng chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn quyÒn së h÷u vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng­êi së h÷u cæ phiÕu ®èi víi tµi s¶n hoÆc vèn cña c«ng ty cæ phÇn ." Ph©n lo¹i cæ phiÕu. + Theo h×nh thøc ph¸t hµnh cã cæ phiÕu v« danh vµ cæ phiÕu ghi danh. + Theo quyÒn ®­îc h­ëng lîi, cæ phiÕu ®­îc chia thµnh cæ phiÕu th­êng vµ cæ phiÕu ­u ®·i. 1.2.2. Chøng kho¸n nî : tr¸i phiÕu . Tr¸i phiÕu lµ mét h×nh thøc vay nî , trong ®ã ng­êi ®i vay ph¸t hµnh mét chøng chØ víi l·i xuÊt nhÊt ®Þnh vµ ®¶m b¶o thanh to¸n vµo mét thêi gian nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai . Theo th«ng t­ sè 01/1998/UBCK ngµy 13/10/1998 vÒviÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chøng th× :"Tr¸i phiÕu lµ mét lo¹i chøng kho¸n ph¸t hµnh d­íi h×nh thøc chøng chØ hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn nghÜa vô tr¶ nî ( bao gåm c¶ gèc vµ l·i ) cña tæ chøc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu víi ng­êi së h÷u tr¸i phiÕu ." Ph©n lo¹i tr¸i phiÕu: + C¨n cø vµo lîi tøc, tr¸i phiÕu ®­îc ph©n thµnh tr¸i phiÕu cã lîi tøc æn ®Þnh vµ tr¸i phiÕu cã lîi tøc th¶ næi. + C¨n cø vµo chñ thÓ ph¸t hµnh, tr¸i phiÕu ®­îc ph©n thµnh tr¸i phiÕu c«ng ty ; tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ tr¸i chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng . + C¨n cø vµo h×nh thøc ph¸t hµnh, tr¸i phiÕu ®­îc ph©n thµnh tr¸i phiÕu v« danh vµ tr¸i phiÕu ghi danh . 1.2.3. C¸c chøng tõ tµi chÝnh cã nguån gèc chøng kho¸n (chøng tõ ph¸t sinh). + Chøng quyÒn ( giÊy b¶o ®¶m quyÒn mua cæ phiÕu ). Lµ mét lo¹i chøng th­ do c«ng ty ph¸t hµnh cho c¸c cæ ®«ng, trong ®ã quy ®Þnh quyÒn cña cæ ®«ng ®­îc mua mét sè l­îng cæ phiÕu míi do c«ng ty ph¸t hµnh theo mét gi¸ quy ®Þnh trong mét thêi h¹n nhÊt ®Þnh. Cæ ®«ng cã thÓ thùc hiÖn quyÒn mua, nh­ng còng cã thÓ chuyÓn nh­îng hoÆc ®em b¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ nhËn kho¶n chªnh lÖch gi¸ ­u tiªn nÕu kh«ng thùc hiÖn quyÒn mua hoÆc quyÒn ®Æt mua tr­íc. + B¶o chøng kho¸n (chøng khÕ). Lµ mét chøng tõ tµi chÝnh ph¸t hµnh cïng víi tr¸i phiÕu hay cæ phiÕu ­u ®·i. B¶o chøng phiÕu cÊp tr¸i chñ hoÆc cæ ®«ng khi ph¸t hµnh chøng kho¸n míi quy ®Þnh l­äng tr¸i phiªó hoÆc cæ phiÕu th­êng ®­îc quyÒn mua chøng kho¸n víi gi¸ ®¨ng ký cao h¬n gi¸ thÞ tr­êng vµo thêi ®iÓm ph¸t hµnh trong thêi h¹n t­¬ng ®èi dµi, cã khi lµ vÜnh viÔn . + Chøng kho¸n quü ®Çu t­ . Theo quyÕt ®Þnh sè 05/UBCK3 th× chøng chØ quü ®Çu t­ lµ sù x¸c nhËn cña c«ng ty qu¶n lý quü ®èi víi phÇn vèn mµ ng­êi ®Çu t­ ®· ®Çu t­ vµo quü nh»m môc ®Ých kinh doanh chøng kho¸n ®Ó kiÕm lêi. VÒ b¶n chÊt, nã gièng nh­ c¸c chøng kho¸n kh¸c ®Òu thÓ hiÖn quyÒn tµi s¶n cña ng­êi së h÷u chóng víi tµi s¶n hoÆc vèn cña tæ chøc ph¸t hµnh . 2. ThÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i. * Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm . Nãi ®Õn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ nãi ®Õn ho¹t ®éng giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n, ë ®©u cã giao dÞch chøng kho¸n th× còng cã nghÜa lµ ë ®ã cã thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao nhÊt cña thÞ tr­êng tµi chÝnh mµ t¹i ®ã diÔn ra c¸c ho¹t ®éng giao dÞch mua b¸n chøng kho¸n nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. §Æc ®Óm c¬ b¶n cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ thÞ tr­êng tù do, ë thÞ tr­êng chøng kho¸n kh«ng cã sù ®éc ®o¸n, can thiÖp hoÆc c­ìng Ðp vÒ gi¸ c¶. Gݸ mua b¸n chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n hoµ toµn do cung cÇu quyÕt ®Þnh . *Ph©n lo¹i. + C¨n cø vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ giao dÞch chøng kho¸n th× thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia thµnh thÞ tr­êng s¬ cÊp vµ thÞ tr­êng thø cÊp . ThÞ tr­êng s¬ cÊp: lµ thÞ tr­êng mµ chøng kho¸n lÇn ®Çu ®­îc ph¸t hµnh ra nh»m t¹o lËp mét doanh nghiÖp cæ phÇn hoÆc mét doanh nghiÖp ChÝnh phñ, chÝnh quyÒn ®Þa ph­¬ng ph¸t hµnh mét chøng kho¸n míi. ThÞ tr­êng s¬ cÊp lµ thÞ tr­êng t¹o vèn cho ®¬n vÞ ph¸t hµnh. ThÞ tr­êng thø cÊp: lµ thÞ tr­êng mua ®i b¸n l¹i c¸c lo¹i chøng kho¸n ®· ®­îc ph¸t hµnh qua thÞ tr­êng s¬ cÊp. TiÒn vµ lîi Ých thu ®­îc tõ viÖc mua b¸n chøng kho¸n ®­îc chuyÓn cho ng­êi së h÷u chøng kho¸n. + C¨n cø vµo tÝnh tËp trung cña thÞ tr­êng th× thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc ph©n thµnh thÞ tr­êng tËp trung vµ thÞ tr­êng kh«ng tËp trung. + C¨n cø vµo ®èi t­îng mua b¸n lµ cæ phiÕu hay tr¸i phiÕu, cã thÓ chia ra hai lo¹i thÞ tr­êng chøng kho¸n c¬ b¶n lµ thÞ tr­êng cæ phiÕu vµ thÞ tr­êng tr¸i phiÕu . + C¨n cø vµo kú h¹n giao dÞch , thÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc chia thµnh thÞ tr­êng giao ngay, thÞ tr­êng giao dÞch kú h¹n vµ thÞ tr­êng giao dÞch t­¬ng lai. 2.2. Vai trß cña thÞ tr­êng chøng kho¸n . * T¹o nguån vèn cho ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh . ThÞ tr­êng chøng kho¸n cã vai trß quan träng trong huy ®éng vèn ®Ó ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c nhu cÇu chi tiªu cña ChÝnh phñ. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi lµ n¬i thu hót m¹nh mÏ c¸c nguån vèn nhµn rçi vµo ®Çu t­ s¶n xuÊt kinh doanh, thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹o thµnh nguån vèn khæng lå tµi trî cho nguån kinh tÕ mµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c kh«ng lµm ®­îc. ThÞ tr­êng chøng kho¸n t¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó thu nhiÌu lîi nhuËn. * ThÞ tr­êng chøng kho¸n khuyÕn khÝch ng­êi d©n tiÕt kiÖm ®Ó ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt kinh doanh . Víi viÖc mua b¸n chøng kho¸n mét c¸ch dÔ dµng trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, nguån tiÒn t¹m thêi nhµn rçi trong d©n c­ ®­îc sö dông mét c¸ch linh ho¹t h¬n, t¹o ra lîi nhuËn, tr¸nh t×nh tr¹ng "vèn chÕt". ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®­îc xem lµ cÇu nèi v« h×nh gi÷a ng­êi cã vèn vµ ng­êi cÇn vèn. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ kªnh ®iÒu hoµ c¸c nguån vèn t­ n¬i thõa ®Õn n¬i thiÕu, gi¶i quyÕt linh ho¹t nhu cÇu vÒ vèn gi÷a c¸c vïng kinh tÕ, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ . * ThÞ tr­êng chøng kho¸n t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp sö dông vèn cã hiÖu qu¶, ®ång thêi lµ c«ng cô ®Ó Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ. ThÞ tr­êng chøng kho¸n kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n ®µng hoµng hiÖu qu¶ h¬n. D©n chóng chØ mua nh÷ng chøng kho¸n cña c¸c c«ng ty lµm ¨n cã l·i , thÞ tr­êng chøng kho¸n buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i c«ng khai b¸o c¸o tµi chÝnh, kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh qua ®ã c«ng chóng cã c¬ héi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp ®Ólùa chän ®Çu t­. V× vËy, muèn tån t¹i kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c lµ doanh nghiÖp ph¶i lµm sao ®Ó sö dông ®ång vèn cã hiÖu qu¶ nhÊt. §èi víi nhµ n­íc, thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét c«ng cô ®Ó nhµ n­íc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi. Th«ng qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, Nhµ n­íc vay tiÒn trong d©n chóng ®Ó cïng ng©n s¸ch Nhµ n­íc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng gi¶i quyÕt nh÷ng th©m hôt ng©n s¸ch t¹m thêi. §ång thêi qua thÞ tr­êng chøng kho¸n, Nhµ n­íc kiÓm so¸t mét phÇn l­îng tiÒn tÖ trong l­u th«ng vµ phÇn nµo cã t¸c dông kiÒm chÕ l¹m ph¸t, khuyÕn khÝch ®Çu t­ thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña m×nh. + ThÞ tr­êng lµ c«ng cô ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp, ®¸nh gi¸ vµ ph¶n ¸nh nÒn kinh tÕ. Th«ng qua gi¸ cæ phiÕu, tr¸i phiÕu cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, ng­êi ®Çu t­ biÕt ®­îc kh¶ n¨ng kinh doanh cña doanh nghiÖp . TrÞ gi¸ cæ phiÕu cao biÓu hiÖn doanh nghiÖp ®ã lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµ thu hót ®­îc ng­êi ®Çut­. Ng­îc l¹i gi¸ cæ phiÕu trªn thÞ tr­êng thÊp h¬n mÖnh gi¸ chøng tá viÖc kinh doanh cña doanh nghiÖp kh«ng tèt, nÕu doanh nghiÖp cã biÖn ph¸p chÝnh s¸ch kinh doanh kh«ng tèt sÏ ®i tíi ph¸ s¶n. TriÓn väng t­¬ng lai cña c¸c doanh nghiÖp còng ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch trùc tiÕp trªn thÞ tr­êng gi¸ cæ phiÕu vµ sù diÔn biÕn qu¸ tr×nh biÕn ®éng thÞ tr­êng gi¸ cæ phiÕu cña c«ng ty. 2.3. C¸c nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. * Nguyªn t¾c c«ng khai. TÊt c¶ c¸c ho¹t ®énh trªn thÞ tr­êng ®Òu ®­îc c«ng khai. C¸c lo¹i chøng kho¸n ®­îc mua b¸n trªn thÞ tr­êng chõng kho¸n, t×nh h×nh tµi chÝnh, kÕt qu¶ kinh doanh ngiÖp ph¸t hµnh chøng kho¸n ®­îc niªn yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n, c«ng khai sè l­îng chøng kho¸n ®­îc mua b¸n, gi¸ mua b¸n trªn thÞ tr­êng vµ trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. §ång thêi nguyªn t¾c nµy ®ßi hái c¸c chñ thÓ ph¸p hµnh ph¶i cung cÊp mét c¸ch trung thùc c¸c th«ng tin vÒ n¨ng lùc kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña c«ng ty vÒ lîi nhuËn, ph©n chia lîi nhuËn… vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nh÷ng th«ng tin cña m×nh. * Nguyªn t¾c trung gian. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mäi ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n ®Òu ph¶i th«ng qua nh÷ng ng­êi m«i giíi thùc hiÖn mµ kh«ng ph¶i lµ do trùc tiÕp nh÷ng ng­êi muèn mua vµ ng­êi muèn b¸n tiÕn hµnh. Nguyªn t¾c nµy ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng lµnh m¹nh, ®Òu ®Æn, tr¸nh sù lõa ®¶o gi¶ m¹o nh»m b¶o vÖ lîi Ých cho ng­êi ®Çu t­. Nh÷ng ng­êi m«i giíi lµ nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng ph©n tÝch vÒ chøng kho¸n vµ biÕt râ ®­îc t×nh h×nh tµi chÝnh kinh tÕ cña doanh nghiÖp mµ ®­a ra ®­îc nh÷ng lêi khuyªn. Trong ho¹t ®éng mua b¸n chøng kho¸n hä nh©n danh kh¸ch hµng ®Ó thùc hiÖn viÖc mua b¸n víi gi¸ tèt nhÊt vµ ®­îc h­ëng hoa hång cña hîp ®ång. Nguyªn t¾c nµy tr¸nh cho sù nhÇm lÉn hoÆc bÞ lõa ®¶o do ch­a hiÓu biÕt râ vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®ång thêi nã lµm t¨ng nguån ®Çu t­ vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. * Nguyªn t¾c ®Êu gi¸. ViÖc ®Þnh gi¸ chøng kho¸n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua mét cuéc ®Êu gi¸ . GÝa chøng kho¸n ®­îc x¸c ®Þnh khi cã sù thèng nhÊt gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ mua. GÝa b¸n vµ gi¸ mua chøng kho¸n t¹i mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh do nhµ m«i giíi ®­a ra tuú theo nhËn ®Þnh vµ kinh nghiÖm riªng cña hä vµ tuú theo sè l­îng cung cÇu chøng kho¸n ë t¹i thêi ®iÓm ®ã . Ch­¬ng 2 Sù h×nh thµnh vµ thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam 1. Sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 1.1. TÝnh tÊt yÕu cña viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam . §Ó ®­a ®Êt n­íc ®i lªn vµ b­íc vµo mét thêi k× míi, thêi k× c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, thùc hiÖn qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña Nhµ n­íc vÒ tµi chÝnh vµ tiÒn tÖ th× §¶ng vµ Nhµ n­íc cÇn ph¶i h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõng b­íc thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng vèn trong n­íc lµ chÝnh, g¾n thÞ tr­êng vèn trong n­íc víi thÞ tr­êng vèn quèc tÕ, ®éng viªn thu hót tËp trung c¸c nguån lùc tµi chÝnh ®Ó thùc hiÖn ®¾c lùc c«ng cuéc ®æi míi toµn diÖn trªn ®Êt n­íc ®Æc biÖt lµ ®æi míi kinh tÕ. Bëi v× thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét h×nh thøc huy ®éng vèn dµi h¹n trong vµ ngoµi n­íc rÊt h÷u hiÖu gãp phÇn lµm cho dßng ch¶y vèn cã thÓ ®iÒu hoµ ®Õn tÊt c¶ c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cÇn më réng ph¹m vi vµ quy m« ho¹t ®éng. §ã còng lµ mét kªnh quan träng thu hót vèn dµi h¹n ®Ó c¸c doanh nghiÖp cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ë nh÷ng nghµnh kinh tÕ then chèt, ®æi míi c«ng nghÖ, më réng vµ n©ng cao søc canh tranh trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi sÏ gãp phÇn tÝch cùc vµo cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ n­íc, gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh x· héi ho¸ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn . X©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cña chÝnh s¸ch tµi chÝnh quèc gia, thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét thÓ chÕ tµi chÝnh tÊt yÕu, kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®ang h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë n­íc ta. X©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam ®· ®­îc §¶ng vµ ChÝnh phñ quan t©m rÊt cao trong viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung. §iÒu nµy ®· ®­îc kh¼ng ®Þnh râ th«ng qua hµng lo¹t nhh÷ng NghÞ quyÕt Héi nghÞ Trung ­¬ng II, Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng kho¸ VIII, NghÞ quyÕt 10 cña Bé chÝnh trÞ, NghÞ quyÕt ®¹i héi VIII cña §¶ng, NghÞ quyÕt k× häp thø 4 Quèc héi kho¸ IX cïng víi hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n ph¸p quy kh¸c ®­îc ban hµnh cña ChÝnh phñ. 1.2. Nh÷ng thuËn lîi trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña trÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam Tr­íc hÕt lµ xu h­íng ®¶o ng­îc ®µ t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ tõ " ©m " (suy gi¶m tèc ®é) sang "d­¬ng'' (n©ng cao tèc ®é ). Chóng ta cã hÖ thèng chÝnh trÞ æn ®Þnh . Sau nhiÒu n¨m ®æi míi ViÖt nam ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng trong mäi mÆt cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ®Êt n­íc . Tèc ®é t¨ng tr­ëng tæng s¶n phÈm quèc néi ( GDP) b×nh qu©n tõ 6-7%/ n¨m trong nhiÒu n¨m qua , s¸u th¸ng ®Çu n¨m 2000 lµ 6,2% (cïng k× n¨m ngo¸i lµ 4,3%). Tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp t¨ng 14,3% cao h¬n so víi cïng k× n¨m ngo¸i Ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn kh¸ m¹nh víi kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t trªn 5 tû USD, t¨ng 28,5% so víi cïng k× n¨m tr­íc . Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ n©ng cao sÏ gióp gi¶i to¶ t×nh tr¹ng ¸ch t¾c thÞ tr­êng l©u nay . Nhê ®ã , c¸c doanh nghiÖp sÏ tÝch cùc ®Çu t­ trë l¹i , c«ng chóng tham gia c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ víi møc ®é s½n sµng cao h¬n .Trong khu«n c¶nh nh­ vËy , thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n ch¾c ch¾n sÏ dÔ dµng thu hót sù quan t©m vµ tham gia ho¹t ®éng cña ®«ng ®¶o mäi ng­êi . Trong viÖc c¶i thiÖn m«i tr­êng kinh doanh diÔn ra trong nÒn kinh tÕ n­íc ta cã thÓ kÓ ®Õn hai biÕn cè chÝnh lµ söa ®æi vµ hoµn chØnh hÖ thèng thuÕ , ban hµnh luËt doanh nghiÖp. §i liÒn víi viÖc ¸p dông luËt doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh xo¸ bá hµng lo¹t c¸clo¹i giÊy phÐp con. Sè doanh nghiÖp míi ®¨ng kÝ t¨ng vät ®ã lµ sù ra ®êi cña h¬n 5000 doanh nghiÖp víi vèn ®Çu t­ ®¨ng kÝ trªn 4000 tû ®ång, ®iÒu nµy ®­îc xem nh­ dÊu hiÖu chuyÓn ®éng cña nÒn kinh tÕ vµ d­îc c¸c nhµ tµi trî ®¸nh gi¸ cao. §©y lµ m«i tr­êng rÊt thuËn lîi cho sù ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n, m«i tr­êng ®ã chøa ®ùng kh¶ n¨ng t¹o nªn mét søc thóc ®Èy ®Çy tÝnh n¨ng ®éng ®Çu t­ vµ sù quan t©m m¹nh mÏ h¬n ®Õn ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n. §èi víi lÜnh vùc tµi chÝnh - ng©n hµng, trong nh÷ng n¨m c¶i c¸ch vµ ®æi míi ®· ra ®êi vµ ph¸t triÓn kh¸ nhiÒu c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh kh¸c t¹o nªn sù c¹nh tranh gi÷a c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh, ®· thóc ®Èy tÝnh hiÖu qu¶ trong mäi ho¹t ®éng kinh doanh, dÞch vô ®èi víi khu vùc nµy, ®ång thêi l·i suÊt cho vay ngµy mét gi¶m. §©y lµ c¸c nh©n tè vµ ®iÖu kiÖn quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng tµi chÝnh nãi chung vµ lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi riªng. ChÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc vµ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®ang gi¶i phãng mäi n¨ng l­îng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , huy ®éng mäi nguån vèn cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng vèn. Sau h¬n 8 n¨m kÓ tõ khi triÓn khai thùc hiÖn thÝ ®iÓm chuyÓn ho¸ mét sè doanh nghiÖp nhµ n­íc thµnh c«ng ty cæ phÇn (theo qui ®Þnh 202 / CT ngµy 08 th¸ng 6 n¨m 1992) tÝnh ®Õn nay, chóng ta ®· thùc hiÖn CPH thµnh c«ng gÇn 500 doanh nghiÖp Nhµ n­íc. Bªn c¹nh ®ã hÖ thèng kiÓm to¸n, kÓ c¶ kiÓm to¸n Nhµ n­íc vµ phi Nhµ n­íc, kiÓm to¸n n­íc ngoµi ®· ®­îc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn. §©y còng chÝnh lµ mét trong nh÷ng m¾t xÝch vµ ®Çu mèi quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Ngoµi ra hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c truyÒn th«ng ë n­íc ta còng ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh vµ còng nhê chÝnh s¸ch më cöa, héi nhËp víi bªn ngoµi lµm cho nÒn kinh tÕ trong n­íc còng nh­ kinh tÕ ®èi ngo¹i ngµy cµng thu hót ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ rÊt ®¸ng phÊn khëi. 1.3. Nh÷ng khã kh¨n trong viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam . Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi vµ nh÷ng yÕu tè cã kh¶ n¨ng t¸c ®éng rÊt tÝch cùc ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam th× m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« hiÖn nay theo ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam sÏ gÆp ph¶i nhiÒu t¸c ®éng kh«ng hoµn toµn thuËn chiÒu. Cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay ViÖt Nam vÉn lµ mét trong nh÷ng n­íc cã thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi thÊp nhÊt thÕ giíi , tuy so víi n¨m ngo¸i , n¨m nay tèc ®é t¨ng tr­ëng tæng s¶n phÈm quèc néi , tèc ®é t¨ng tr­ëng c«ng nghiÖp vµ ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn kh¸ m¹nh nh­ng trong mÊy n¨m gÇn ®©y , tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña n­íc ta bÞ chËm. l¹i. §©y lµ hËu qu¶ cña sù suy gi¶m m¹nh ®Çu t­ vµ nh÷ng khã kh¨n trong tiªu thô s¶n phÈm d­íi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng khu vùc vµ nh÷ng yÕu kÐm néi t¹i cña nÒn kinh tÕ . Qu¸ tr×nh kh«i phôc tèc ®é t¨ng tr­ëng diÔn ra chËm., hÖ thèng tµi chÝnh - ng©n hµng gÆp khã kh¨n trong viÖc gi¶i quyÕt mèi quan hÖ tiÕt kiÖm - ®Çu t­ , tÝnh n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ gi¶m sót mµ b»ng chøng râ nhÊt lµ xu h­íng thiÓu ph¸t kÐo dµi . Trong vµi n¨m gÇn ®©y, ë n­íc ta, xu h­íng suy gi¶m ®Çu t­ ,c¶ ®Çu t­ n­íc ngoµi trùc tiÕp lÉn ®Çu t­ trong n­íc béc lé kh¸ râ rµng. Trªn thùc tÕ ®· nãi ®Õn thÞ tr­êng th× ph¶i nãi ®Õn hµng ho¸ cho thÞ ®ã song , thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam vÒ hµnh ho¸ cßn rÊt nghÌo lµn c¶ vÒ sè l­îng vµ chñng lo¹i, nh÷ng c«ng ty cæ phÇn ®ö tiªu chuÈn tham gia niªm yÕt cæ phiÕu t¹i trung t©m giao dÞch chøng kho¸n cßn rÊt h¹n chÕ, hiÖn nay chØ cã 4 c«ng ty cæ phÇn tham gia niªm yÕt chøng kho¸n t¹i trung t©m giao dÞch chøng kho¸n TP.HCM. Mét khã kh¨n n÷a cÇn ph¶i ®Ò cËp ®Õn ®ã lµ ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý, ®iÒu hµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n cßn non trÎ,thiÕu c¶ vÒ sè l­îng ,kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc nghiÖp vô. Th«ng tin vÒ nh÷ng tæ chøc ph¸t hµnh cho nh÷ng ng­êi bá vèn mua cæ phiÕu, cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp th× th­êng bÞ thiÕu. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®· g©y nh÷ng khã kh¨n kh«ng nhá cho viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n nhÊt lµ trong giai ®o¹n hiÖn nay - giai ®o¹n cña thêi k× trøng n­íc. 2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam hiÖn nay . Ngµy 20/7/2000 Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n TP.HCM ®­îc khai tr­¬ng vµ ngµy 28/7/2000 phiªn giao dÞch ®Çu tiªn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®­îc thùc hiÖn lµ mét sù kiÖn ®¸ng ghi nhí vµ cã ý nghÜa trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ViÖt Nam. Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam d­íi m« h×nh Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n TP.HCM ®· ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn tÝch cùc cña nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc theo h­íng x©y dùng nh÷ng thÓ chÕ cña kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. §· mÊy th¸ng tr«i qua kÓ tõ khi Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ra ®êi nh­ng ho¹t ®éng cña nã chØ cßn ®ang ë trong b­íc thö nghiÖm.Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ViÖt Nam ®­îc ho¹t ®éng trong quy m« qu¸ nhá bÐ trong khi ®ã sè l­îng cæ phiÕu n»m trong tay c¸c nhµ ®Çu t­ lín lµ kh¸ lín do ®ã mµ nã dÔ dµng bÞ t¸c ®éng bëi c¸c ®èi t­îng nµy. TÝnh ®Õn th¸ng1/2001 th× tæng sè l­îng cæ phiÕu niªm yÕt trªn thÞ tr­êng lµ 30.208.000 trong ®ã sè ®ñ ®iÒu kiÖn giao dÞch lµ 21.466.399 cæ phiÕu chiÕm 71% tuy nhiªn chØ cã kho¶ng35% trong sè nµy ®­îc l­u kÝ . Cho ®Õn ngµy 13/12/2000,Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®· tæ chøc thµnh c«ng 59 phiªn giao dÞch, chØ sè VN-idex cã xu h­íng t¨ng liªn tôc trong thêi gian dµi, t¹i phiªn giao dÞch ngµy 13/12/2000 chØ sè VN-idex ®· ®¹t ®­îc 184,48 ®iÓm, trung b×nh mçi phiªn giao dÞch t¨ng 1.07%. Nh×n chung gi¸ cæ phiÕu cã xu h­íng t¨ng ®¸ng kÓ, tuy nhiªn cßn qu¸ Ýt chñng lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng vµ khèi l­îng tõng chñng lo¹i hµng ho¸ ®­îc giao dÞch qu¸ Ýt, trong khi ®ã sù hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n cña ®a sè c«ng chóng cßn s¬ khai vµ t©m lý ban ®Çu lµ tham gia ®Ó biÕt, do vËy ®Ó æn ®Þnh thÞ tr­êng ngay tõ khi khai tr­¬ng,Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc vµ Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n chØ ¸p dông khíp lÖch mét lÇn trong mét ngµy giao dÞch, gi¶m biªn ®é giao ®éng gi¸ cßn +2% hoÆc -2% kh«ng cho thùc hiÖn giao dÞch l« lín. Trong th¸ng 3/2001 biÓu ®å VN-idex cã mét sè biÕn ®éng, chØ sè bÞ sôt gi¶m trong hai phiªn giao dÞch tõ ngµy 5/3 ®Õn ngµy 7/3 cô thÓ: T¹i phiªn giao dÞch ngµy 5/3 chØ sè gi¶m xuèng cßn 250,73 ®iÓm (gi¶m -2,91 ®iÓm so víi phiªn giao dÞch ngµy 2/3). §Õn phiªn giao dÞch ngµy 7/3 chØ sè tiÕp tôc gi¶m xuèng cßn 248,05 ®iÓm. Tuy nhiªn ®Õn phiªn giao dÞch tiÕp theo ngµy9/3 chØ sè b¾t ®Çu ®­îc phôc håi trë l¹i ®¹t 252,61 ®iÓm t¨ng 4,65 ®iÓm so víi phiªn giao dÞch tr­íc ®ã, vµ t¨ng liªn tôc trong c¸c phiªn giao dÞch kÕ tiÕp t­¬ng øng lµ 255,99 ®iÓm trong ngµy 11/3 t¨ng 3,38 ®iÓm, ngµy13/3 ®¹t 257,70 ®iÓm t¨ng 1,71 ®iÓm vµ ®¹t 258,52 ®iÓm trong ngµy 15/3 t¨ng 0,82 ®iÓm. Qua ®ã cho thÊy tuy chØ sè ®· ®­îc phôc håi vµ còng cã h­íng t¨ng lªn song møc ®é t¨ng l¹i cã xu h­íng gi¶m dÇn møc t¨ng thÊp nhÊt chØ ®¹t lµ 0,82 ®iÓm. Trong phiªn giao dÞch ngµy 23/4/2001 gi¸ tÊt c¶ c¸c cæ phiÕu ®Òu t¨ng cã thÓ nãi lµ t¨ng ë møc cao nhÊt nªn chØ sè gi¸ chøng kho¸n còng t¨ng m¹nh, lªn tíi 317,36 ®iÓm nh­ng sau ®ã 2 ngµy th× chØ sè chøng kho¸n l¹i gi¶m m¹nh cô thÓ gi¶m 4,02 ®iÓm xuèng cßn 313,74 ®iÓm . Trong nh÷ng th¸ng qua, nh×n chung chØ sè chøng kho¸n cã nhiÒu lóc th¨ng trÇm song vÉn ë t×nh tr¹ng tr× trÖ, thiÕu linh ho¹t ch­a cã ®­îc søc hót l«i cuèn t¹o nªn mét thÞ tr­êng chøng kho¸n s«i ®éng mÆc dï hÖ thèng giao dÞch cña thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n lu«n ho¹t ®éng tèt, gãp phÇn gióp thÞ tr­êng ho¹t ®éng æn ®Þnh. MÆt kh¸c hÖ thèng nµy cßn phô thu«c nhiÒu vµo hÖ thèng giao dÞch do phÝa Th¸i Lan ch­a chuyÓn giao ®Çy ®ñ, chØ míi ë møc vËn hµnh, cã khã kh¨n trong viÖc b¶o tr× khi cã sù cè, viÖc c«ng bè th«ng tin cßn h¹n chÕ do ch­a x©y dùng ®­îc m¹ng diÖn réng . VÒ phÝa ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n th× trong nh÷ng th¸ng qua, hÇu hÕt c¸c c«ng ty ®Òu lµm ¨n cã l·i hoÆc lç rÊt Ýt nh­ng l·i ë ®©y chØ chñ yÕu tõ tiÒn giö tiÕt kiÖm, tuy nhiªn hä ®Òu x¸c ®Þnh môc tiªu chÝnh ch­a ph¶i lµ lîi nhuËn trong giai ®o¹n nµy v× thÕ hä ®· c¾t gi¶m chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®én. Võa qua c¸c c«ng ty chøng kho¸n ho¹t ®éng nghiÖp vô chñ yÕu lµ m«i giíi cho kh¸ch hµng, mét sè c«ng ty do ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®· thu hót ®­îc kh¸ch hµng ®Õn më tµi kho¶n vµ cã tæng gi¸ trÞ m«i giíi mua b¸n chøng kho¸n cho kh¸ch hµng kh¸ cao. Mét sè c«ng ty ®­îc phÐp thùc hiÖn ho¹t ®éng t­ doanh còng b¾t ®Çu triÓn khai ho¹t ®éng nh­ng tû träng vÉn cßn thÊp h¬n nhiÒu so víi ho¹t ®éng chøng kho¸n. Ch­¬ng 3 Ph­¬ng h­íng vµ nh÷ng gi¶i ph¸p cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 1. §Èy nhanh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc ë ViÖt Nam. Cæ phÇn ho¸ (CPH) doanh nghiÖp Nhµ n­íc(DNNN) lµ qu¸ tr×nh thay ®æi s©u s¾c c¶ vÒ néi dung vµ h×nh thøc doanh nghiÖp. Môc ®Ých chñ yÕu cña CPHDNNN lµ c¬ cÊu l¹i vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý doanh nghiÖp. ViÖc CPHDNNN lµ chñ tr­¬ng cña ChÝnh phñ ®­îc triÓn khai thùc hiÖn tõ 8 n¨m qua. Tuy nhiªn , thùc tÕ thêi gian qua qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ®· diÔn ra rÊt chËm so víi kÕ ho¹ch ®Ò ra. Mét trong nhiÒu lý do lµ d©n chóng kh«ng muèn ®Çu t­ vµo nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, hä kh«ng thÝch rñ ro, hä th­êng tin t­ëng ®Çu t­ vµo c¸c doanh nghiÖp ®­îc qu¶n lý tèt vµ kinh doanh cã hiÖu qu¶. Nh÷ng doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc qu¶n lý ®óng theo tiªu chuÈn quèc tÕ trong ®ã nhiÒu doanh nghiÖp ®ang cã l·i sÏ lµ ®èi t­îng hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ b×nh th­êng, nÕu c¸c doanh nghiÖp nµy ®­îc phÐp cæ phÇn ho¸. Khã kh¨n mµ CPHDNNN ®ang gÆp ph¶i lµ thiÕu th«ng tin râ rµng vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp, qu¶n lý doanh nghiÖp láng lÎo vµ khã ®Þnh gi¸ chÝnh x¸c c¸c tµi s¶n cña doanh nghiÖp. V× thÕ mµ cÇn ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p luËn h­íng dÉn viÖc ®Êu gi¸ doanh nghiÖp thay thÕ viÖc thµnh lËp héi ®ång ®¸nh gi¸ trong viÖc ®Þnh gi¸ doanh nghiÖp ®Ó gi¸ trÞ doanh nghiÖp sÏ ®­îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c h¬n, møc phÝ tæn Ýt h¬n, thêi gian ®¸nh gi¸ nhanh h¬n, cÇn x¸c ®Þnh râ nguyªn nh©n cña kho¶n nî trong c¸c DNNN ®ang chuÈn bÞ CPH ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p xö lý thÝch hîp, cÇn t¨ng c­êng sù phèi chÆt chÏ gi÷a c¸c bé ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng, c¸c c¬ quan h÷u tr¸ch ®Î qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®­îc th«ng suèt. Ph¶i tiÕp tôc hoµn chØnh c¬ chÕ chÝnh s¸ch t¹o hµnh lang ph¸p lý cho viÖc CPHDNNN t¹o lËp m«i tr­êng kinh tÕ x· héi lµnh m¹nh thuËn lîi cho ch­¬ng tr×nh CPH. 2. Mét sè gi¶i ph¸p vÒ phÝa Nhµ n­íc. Do qu¸ Ýt chñng lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng vµ khèi l­îng tõng chñng lo¹i hµng ho¸ ®­îc giao dÞch qu¸ Ýt, Nhµ n­íc ph¶i kÝch thÝch tõ phÝa " cung" hµng ho¸ cho thÞ tr­êng nãi chung vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n nãi riªng. Nhµ n­íc ph¶i cã gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ b»ng c¸ch t¸c ®éng vÒ phÝa"cÇu" doanh nghiÖp vµ vÒ phÝa"cung" nhµ ®Çu t­, c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh. Gi¶i ph¸p CPH dï kh«ng ph¶i lµ ®iÒu míi nh­ng ®ã lµ biÖn ph¸p c¨n b¶n ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶, t¹o ra nguån hµng dåi dµo cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. Bªn c¹nh viÖc t¹o ®iÒu kiÖn vµ thu hót c¸c c«ng ty cæ phÇn ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n th× cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c nh­ tr¸i phiÕu chÝnh phñ, tr¸i phiÕu c«ng ty ®Æc biÖt lµ tr¸i phiÕu cña c¸c ng©n hµng, c¸c tæ chøc phi ng©n hµng… Cã nh­ vËy míi lµm gi¶m ®­îc ¸p lùc cÇu chøng kho¸n. Nhµ n­íc cÇn phæ biÕn kiÕn thøc ®Ó t¹o cho c«ng chóng hiÓu s©u vÒ chøng kho¸n vµ ®Çu t­ chøng kho¸n. §ång thêi c¶i thiÖn t×nh h×nh cung cÊp th«ng tin cña c¸c c«ng ty, niªm yÕt, t¹o tÝnh minh b¹ch cho thÞ tr­êng chøng kho¸n, xö lý mäi hµnh vi gian lËn, mua b¸n néi gi¸n g©y rèi lo¹n thÞ tr­ênglµm mÊt lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­. ChÝnh phñ nªn thµnh lËp mét tæ chøc chuyªn ®¸nh gi¸ møc tÝn nhiÖm cña c«ng ty, c¸c thµnh viªn cña tæ chøc lµ nh÷ng ng­êi cã kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc trong lÜnh vùc nµy. Nhµ n­íc cÇn x©y dùng mét hÖ thèng c«ng bè th«ng tin mét c¸ch c«ng khai, chÝnh x¸c, kÞp thêi vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó c¸c nhµ ®Çu t­ hiÓu râ ho¹t ®éng cña c«ng ty mµ t­ ®ã cã thÓ thùc hiÖn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh . 3. Mét sè gi¶i ph¸p vÒ phÝa c¸c c«ng ty chøng kho¸n . Tõ thùc tr¹ng ho¹t ®éng trong c¸c phiªn giao dÞch cña thÞ tr­ßng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· dÉn ®Õn sù mÊt c©n ®èi nghiªm träng gi÷a cung vµ cÇu trong suèt thêi gian dµi vµ tiÕp tôc kÐo dµi nÕu kh«ng cã biÖn ph¸p hîp lý. HiÖn nay thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam chØ cã 4 c«ng ty ®­îc niªm yÕt t¹i trung t©m. Trªn thùc tÕ c¶ n­íc hiÖn nay cã trªn 500 c«ng ty cæ phÇn trong ®ã cã kho¶ng 50 c«ng ty cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó niªm yÕt cæ phiÕu dÓ giao dÞch t¹i Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n vµ trªn thÞ tr­êng kh«ng chÝnh thøc, hµng ngµy còng ®· cã trªn 50 lo¹i cæ phiÕu ®­îc ra giao dÞch trao tay, mÆc dï c¸c cæ phiÕu nµy kh«ng ®­îc niªm yÕt t¹i Trung t©m. Do ®ã mµ uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÇn cã gi¶i ph¸p th¸o gì vÊn ®Ò nµy ®Ó thu hót ®­îc c¸c loaÞ cæ phiÕu ®ã tham gia vµo giao dÞch trªn thÞ tr­êng tËp trung. §©y ph¶i lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n vµ l©u dµi cho thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. C¸c b¶n tin trÞ tr­êng chøng kho¸n vµ c¸c Ên phÈm chÝnh thøc cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc nªn phæ biÕn réng r·i, kh«ng nªn gß bã trong viÖc ph¸t hµnh néi bé , bëi ®ay lµ ®×ªu kiÖn ®­a kiÕn thøc chøng kho¸n tíi c«ng chóng ®Çu t­ mét c¸ch hiÖu qu¶ , v¶ l¹i viÖc ph¸t hµnh réng r·i kh«ng dõng l¹i b¶n tin néi bé t¹o t©m lý tin t­ëng vµo tÝnh minh b¹ch cña thÞ tr­êng chøng kho¸n vµ hä s·n sµng tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n. Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÇn ®­a vµo c¸c quy ®Þnh cÊm c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cïng thùc hiÖn lÖnh mua vµ b¸n mét lo¹i chøng kho¸n trong mét phiªn giao dÞch ®Ó tr¸nh viÖc "lµm gi¸" g©y rèi lo¹i thÞ tr­êng Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÇn quy ®Þnh chÆt chÏ viÖc qu¶n lý tµi s¶n ®èi víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n. C¸c c«ng ty chøng kho¸n ph¶i qu¶n lý tµi s¶n chøng kho¸n cña kh¸ch hµng t¸ch biÖt víi tµi s¶n chøng kho¸n cña c«ng ty, tr¸nh t×nh tr¹ng c«ng ty sö dông tµi s¶n cña kh¸ch hµng vµo môc ®Ých riªng. Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÇn phèi hîp víi c¸c c¬ quan b¸o chÝ ®Ó tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc réng r·i kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n mét c¸ch th­êng xuyªn vµ l©u dµi nh»m ®µo t¹o ra nh÷ng ng­êi trùc tiÕp tham gia vµo thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ c¸c nhµ m«i giíi, c¸c nhµ t­ vÊn ®Çu t­ vµ c«ng chóng ®Çu t­. HiÖn nay trÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n ®ang tiÕn hµnh vµ rµ so¸t mét sè kh¸ch hµng vi ph¹m quy ®Þnh më tµi kho¶n l­u kÝ t¹i mét thµnh viªn l­u kÝ vµ ®· th«ng b¸o ®Õn c¸c thµnh viªn ®Ó yªu cÇu c¸c kh¸ch trªn thùc hiÖn ®óng quy ®Þnh do Uû ban chøng kho¸n ban hµnh. KÕt luËn Trªn ®©y lµ nh÷ng kiÕn thøc s¬ l­îc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. ViÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt Nam lµ hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Tuy nhiªn, viÖc tiÕn hµnh vÉn cßn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. §¶ng vµ nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p hç trî còng nh­ sù gãp søc cña tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c cÊp còng nh­ sù ñng hé cña nh©n d©n. C¸c chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn mét c¸ch ®ång bé vµ linh ho¹t. song ®iÒu quan träng h¬n c¶ lµ chóng ta cÇn ph¶i lùa chäng ®­îc mét m« h×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n thÝch hîp víi ViÖt Nam trong hoµn c¶nh hiÖn nay. Tµi liÖu tham kh¶o Chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n - Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc Nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n - Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc T¹p chÝ tµi chÝnh B¸o ®Çu t­ Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam Ph©n tÝch ®Çu t­ - Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc T¹p chÝ Kinh tÕ vµ Dù b¸o