Tiểu luận Tăng cường liên kết giữa sản xuất nguyên liệu và công nghiệp chế biến nông sản ở Việt Nam

nguyªn thiªn nhiªn cã giíi h¹n vÒ diÖn tÝch, cã vÞ trÝ cè ®Þnh vµ chÊt l­îng ®Êt ®ai kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng… Nh÷ng ®Æc ®iÓm ®ã cã ¶nh h­ëng lín ®Õn viÖc khai th¸c, sö dông ruéng ®Êt. V× vËy, cÇn ®­îc nghiªn cøu vµ vËn dông mét c¸ch thÝch hîp vµo thùc tiÔn ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. Trong ®ã cÇn ®Æc biÖt quan t©m ®Õn chÝnh s¸ch ®Çu t­ cho c«ng t¸c ph©n vïng, quy ho¹ch sö dông ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch thuÕ sö dông ®Êt nãi chung vµ ®Êt n«ng nghiÖp nãi riªng. 2.2.5 S¶n xuÊt n«ng nghiÖp diÔn ra trªn ph¹m vi kh«ng gian lín, phøc t¹p vµ mang tÝnh khu vùc râ nÐt Ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp bao gåm c¸c kh©u tõ cung øng c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ( cung øng c¸c yÕu tè ®Çu vµo ) ®Õn s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm. C¸c ho¹t ®éng ®ã ®­îc tiÕn hµnh trªn mét ®Þa bµn réng lín phøc t¹p, thuéc nhiÒu vïng l·nh thæ cã nh÷ng ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi còng nh­ lÞch sö truyÒn thèng rÊt kh¸c nhau. Mçi vïng, mçi ®Þa ph­¬ng cã nh÷ng lîi thÕ riªng, ®ång thêi còng cã nh÷ng khã kh¨n, phøc t¹p trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nãi chung vµ n«ng nghiÖp nãi riªng. V× vËy muèn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t hiÖu qu¶ cao cÇn t¹o ra sù liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a c¸c ngµnh cã liªn quan, tõ s¶n xuÊt ®Õn chÕ biÕn vµ tiªu thô s¶n phÈm cÇn g¾n ph¸t triÓn n«ng nghiÖp víi l©m nghiÖp - ng­ nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë tõng ®Þa ph­¬ng, tõng vòng l·nh thæ. ViÖc quy ho¹ch c¸c vïng n«ng nghiÖp chuyªn m«n ho¸ ( vïng lý, chÌ, cµ phª, mÝa..) cÇn g¾n víi viÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn giao th«ng vËn t¶i, c¸c ngµnh dÞch vô vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn, b¶o qu¶n, tiªu thô s¶n phÈm. §Ó tËn dông ®­îc lîi thÕ so s¸nh cña tõng vïng trong ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ n«ng nghiÖp , n«ng th«n nãi riªng cÇn lµm tèt c«ng t¸c ph©n vïng, quy ho¹ch vµ bè trÝ c©y trång , vËt nu«i phï hîp víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn tõng vïng. §ång thêi nhµ n­íc cÇn quan t©m ®Çu t­ ®ång bé cho c¸c vïng, c¸c ®Þa ph­¬ng vÒ c¬ së h¹ tÇng còng nh­ ®Çu t­ cho ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, nhÊt lµ nh÷ng vïng khã kh¨n, nh÷ng vïng chËm ph¸t triÓn. CÇn nghiªn cøu vµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi nh÷ng vïng khã kh¨n trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. §èi víi nh÷ng vïng cã nhiÒu lîi thÕ trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, cÇn cã chÝnh s¸ch ­u tiªn trong ®Çu t­, t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc còng nh­ ngoµi ®Çu t­ vµo c¸c vïng ®ã ChÝnh tõ nh÷ng ®Æc ®iÓm cña n«ng nghiÖp vËy trªn, nh­ mang tÝnh thêi vô, ph©n t¸c theo vïng l·nh thæ lín, s¶n phÈm n«ng nghiÖp cã hµm l­îng n­íc cao dÉn ®Õn chóng nhanh bÞ háng, cho nªn ®Ó h¹n chÕ nh÷ng nh­íc ®iÓm nµy vµ ph¸t huy nh÷ng ­u ®iÓm cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp th× cÇn thiÕt ph¶i liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Bëi v×: C«ng nghiÖp chÕ biÕn sÏ gióp b¶o qu¶n n«ng s¶n trong mét thêi gian dµi vµ nã cã thÓ t¹o ra nhiÒu c¸c t¸c dông kh¸c nhau, cho nªn nã lµm t¨ng Ýa trÞ cña hµng ho¸ n«ng s¶n , ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ®a d¹ng cña x· héi vµ t¨ng nhanh xuÊt khÈu. NÕu mét ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë tr×nh ®é cao th× mäi nguån nguyªn liÖu ®Ò trë nÕn cã gi¸ trÞ, kh«ng cs thø nµo bë phÝ, kÓ c¶ lo¹i phu, phÕn phÈm trong qu¸ tr×nh chÕ biÕn. Ch¼ng h¹n nh­ c«ng nghiÖp mÝa ®­êng hiÖn ®¹i , nã sö dông mÝa c©y ®Ó Ðp lÊy n­íc tõ th©n c©y mÝa ®Ó lµm ra ®­êng ¨n, nh­ng trong qu¸ tr×nh Êy cã rÊt nhiÒu phÕ phÈm lµ c¸c vá c©y mÝa, vá c©y mÝa khi tr­íc th× ng­êi ta bá ®i cho nªn tèn rÊt nhiÒu c«ng søc ®Ó mang bá chóng ®i, cßn ngµy nay víi tr×nh ®é c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ng­êi ta sö dông vë mÝa ®Ó Ðp thµnh c¸c lo¹i v¸n Ðp cã thÈm mü vµ chÊt l­îng cã thÓ chÊp nhËn ®­îc, v× vËy nã lµm t¨ng thªm hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lªn. ë n­íc ta hiªn nay c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn nªn nhiÒu lo¹i n«ng s¶n ë n­íc ta hiªn nay c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn nªn nhiÒu lo¹i n«ng s¶n tr­íc ®ay kh«ng ®­îc coi träng, nh­ng nay cã thÓ lµ nh÷ng c©y n«ng nghiÖp cã gi¸ trÞ kinh tÕ nh­: s¾n, c¸c lo¹i c©y cã bét kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp nh­: chÌ, cµ phª, ch¨n nu«i bß lÊy s÷a, hå tiªu, thuèc l¸, h¹t ®iÒu. Nhê cã sù ra ®êi cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn cho nªn ng­êi ta cã thÓ ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt hµng ho¸ n«ng s¶n víi sè l­îng lín nh­ ë n­íc ta hiÖn nay ®· h×nh thµnh ®­îc mét sè vïng s¶n xuÊt hµng lín nh­ chÌ ë Th¸i Nguyªn, cao su, hå tiªu, cµ phª… ë T©y nguyªn, c©y ¨n qu¶ ë Nam bé. Nh­ vËy liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn tèt th× nã gãp phÇn vµo sù nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n cña n­íc ta gãp phÇn trùc tiÕp vµ to lín vµo tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña ®Êt n­íc lµm thay ®æi quan hÖ xuÊt nhËp khÈu thay ®æi c¸n c©n ngo¹i th­¬ng, lµm thay ®æi nhanh bé mÆt kinh tÕ x· héi ®Êt n­íc Ch­¬ng II Thùc tr¹ng liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë n­íc ta thêi gian qua. 1.C¸c h×nh thøc liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ë n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nhanh chãng. Trong nh÷ng n¨m qua viÖc liªn kÕt gi÷a s¶n phÈm nguyªn liÖu vµ cong nghiÖp chÕ biÕn ë n­íc ta ®· cã nh÷ng bø¬c ph¸t triÓn nhanh chãng: chóng ta ®· x©y dùng vµ c¶i t¹o hµng lo¹t c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn n«ng s¶n, víi trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i cña thÕ giíi. Cho nªn hµng n¨m chóng ta ®· xuÊt khÈu ®­îc mét l­îng lín n«ng s¶n qua chÕ biÕn ra thÞ tr­êng thÕ giíi. Thu ®­îc l­îng ngo¹i tÖ lín chiÕm tû träng cao trong kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nh­ : n¨m 2000 chiÕm 39% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam (4,35 tû USD, n¨m 2001 lµ 29% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu (4,379 tû USD). §Ó ®¹t ®­îc thanh tùu nh­ vËy lµ do cã sù ®ãng gãp lín cña viÖc thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c¸c h×nh th­cs liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu thùc hiÖn nhiÒu c¸c h×nh thøc, kinh tÕ ,h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn. 1.1 H×nh thµnh hîp ®ång * Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa cho tõ hîp ®ång nãi chung hîp ®ång giao ­íc bÞ r»ng buéc bëi ph¸p lý, hîp ®ång lµ mét lo¹i giao ­íc hay mét lo¹i giao ­íc mµ sù vi ph¹m cña giao ­íc ®ã luËt ph¸p sÏ ®iÒu chØnh". HÇu hÕt chóng ta hiÓu mét c¸ch trùc gi¸c hîp ®ång lµ g×, nh­ng vÉn cã t×nh thÕ xuÊt hiÖn mµ cã thÓ tho¹t nh×n thÊy nh­ lµ hîp ®ång thùc sù kh«ng phØa lµ hîp ®ång. * T¹i ®iÒu 1 ph¸p lÖnh hîp ®ång kinh tÕ ngµy 25 - 9- 1989 quy ®Þnh: Hîp ®ång kinh tÕ lµ sù tho¶ thuËn b»ng v¨n b¶n, tµi liÖu giao dÞch gi÷a c¸c bªn ký kÕt vÒ viÖc thùc hiÖn c«ng viÖc s¶n xuÊt trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô, nghiªn cøu øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c¸c th¶o thuËn kh¸c cã móc ®Ých kinh doanh, víi sù quy ®Þnh râ rµng vÒ quyÒn vµ nghÜa vô cña mçi bªn ®Ó x©y dùng vµ thùc heÞen kÕ ho¹ch cña m×nh §Ó ch¸nh c¸c sai lÇm cã thÓ x¶y ra trong viÖc kÝ kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ ®iÒu quan träng tr­íc tiªn lµ c¸c bªn phØa ®¶m b¶o hîp ®ång cã hiÖu lùc ph¸p lý. Hîp ®ång kinh tÕ chØ cã hiÖu lùc ph¸p lý khi héi tô ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: - Chñ thÓ cña hîp ®ång kinh tÕ ph¶i hîp ph¸ph¸p luËt Chñ thÓ cña hîp ®ång kinh tÕ lµ c¸c chñ thÓ cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, cßn bªn kia lµ ph¸p nh©n hay c¸ nhan cã ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ ph¶i kÝ kÕt trong ph¹m vi nghÒ nghiÖp kinh doanh ®· ký Ph¸p nh©n ph¶i lµ mét tæ chøc cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn sau: * Lµ mét tæ chøc thµnh lËp mét c¸ch hîp ph¸p. * Cã tµi s¶n riªng vµ chÞu tr¸ch nhiÖm mét c¸ch ®éc lËp b»ng c¸c tµi s¶n ®ã. * Cã quyÒn quyÕt ®Þnh mét c¸ch ®éc lËp vÒ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh. * Cã quyÒn tù m×nh tham gia c¸c quan hÖ ph¸p luËt. - Néi dung cña hîp ®ång kinh tÕ ph¶i hîp ph¸p luËt: Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 12 ph¸p lÖnh kinh tÕ th× hîp ®ång kinh tÕ bao gåm c¸c ®iÒu kho¶n sau ®©y. 1. Ngµy th¸ng n¨m ký hîp ®ång Tªn, ®Þa chØ, tµi kho¶n, ng©n hµng giao dÞch cña c¸c bªn Hä, tªn ng­êi ®¹i diÖn, ng­êi ®øng tªn ®¨ng kú KINH DOANH 2. §iÒu kho¶n ®èi t­îng cña hîp ®ång: tøc lµ bªn trao ®æi, mua b¸n, giao dÞch vÒ c¸i g×? c«ng viÖc g×? 3. §iÒu kho¶n chÊt l­îng 4. §iÒu kho¶n vÒ gi¸ c¶ 5. §iÒu kho¶n vÒ b¶o hµnh 6. §iÒu kho¶n vÒ nhiÖm thu, giao nhËn 7. §iÒu kho¶n vÒ ph­¬ng thøc thanh to¸n 8. §iÒu kho¶n vÒ tr¸ch nhiÖm do vÞ ph¹m hîp ®ång kinh tÕ 9. §iÒu kho¶n thêi h¹n cã hiÖu lùc cña hîp ®ång 10. C¸c biÖn ph¸p b¶o ®¶m thùc hiÖn hîp ®ång 11. C¸c bªn cã quyÒn x©y dùng nh÷ng ®iÒu kho¶n thÓ hiÖn sù tho¶ thuËn vÒ c¸c vÊn ®Ò kh¸c kh«ng tr¸i quy ®Þnh cña ph¸p luËt. * H×nh thøc hîp ®ång kinh tÕ gi÷a doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt nguyªn liªu. §©y lµ mét hîp ®ång ®­îc ký kÕt gi÷a doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt nguyªn liÖu ®Ó h×nh thµnh c¸c vïng nguyªn liÖu phôc vô cho doanh nghiÖp chÕ biÕn. Trªn c¬ së quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vÒ hîp ®ång gi÷a c¸c bªn tr­íc ph¸p luËt vµ x¸c ®Þnh quyÒn lîi cña mçi bª. ë n­íc ta hiÖn nay h×nh thøc hîp ®ång chñ yÕu ®­îc kÝ kÕt gi÷a c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn víi hé n«ng d©n, cho c¸c hîp t¸c x·, c¸c n«ng tr­êng vµ c¸c trang tr¹i. Tiªu thô n«ng s¶n qua hîp ®ång gãp phÇn th¸o gì nh÷ng bÊt cËp táng s¶n xuÊt vµ tiªu thô n«ng s¶n hiÖn nay, nã gãp phÇn ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng vµ xuÊt khÈu. H×nh thµnh nªn mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ xuÊt kh©ñ, h¹n chÕ ®­îc t×nh tr¹ng n«ng s¶n d­ thõa, kh«ng cã thÞ tr­êng tiªu thô t¹o m«i tr­êng ®Ó doanh nghiÖp víi c¸c hé n«ng d©n, c¸c hîp t¸c x¸c, c¸c n«ng tr­êng, c¸c trang tr¹i thóc ®Èy chuyÓn ®æi c¬ cÊu n«ng nghiÖp theo l­îng s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, cã chÊt l­îng tèt ®Ó xuÊt khÈu, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông ®Çu t­ hç trî cña nhµ n­íc. C¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®­îc kÝ kÕt hîp ®ång tiªu thô thay ®æi tiªu thô n«ng s¶n theo c¸c h×nh thøc nh­: Doanh nghiÖp cung øng vèn tr­íc, vËt t­, hç trî kü thuËt, c«ng nghÖ vµ mua l¹i n«ng s¶n hµng ho¸, doanh nghiÖp trùc tiÕp tiªu thô 1.2 H×nh thøc c«ng ty cæ phÈn: Theo quy ®Þnh cña luËt doanh nghiÖp n¨m 1999 * C«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp trong ®ã: - Vån ®iÒu lÖ ®­îc chia thµnh nhiÒu phÇn b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn. - Cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ nî vµ c¸c nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña doanh nghiÖp trong ph¹m vi sè vèn ®· gãp vµo doanh nghiÖp - Cæ ®«ng cã quyÒn tù do chuûªn nh­îng cæ phÇn cña m×nh cho ng­êi kh¸c trõ tr­êng hîp quy ®Þnh tµi kho¶n 3 ®iÒu 55 cæ ®«ng së h÷u cæ phÇn ­u ®·i biÓu quyÕt kh«ng ®­îc chuyÓn nh­îng cæ phÇn ®ã cho ng­êi kh¸c) vµ kh¶on 1 ®iÒu 58 trong 3 n¨m ®Çu kÓ tõ ngµy c«ng ty ®­îc cÊp giÊy chøng nhËn kinh doanh, c¸c cæ ®«ng s¸ng lËp ph¶i cïng nhau n¾m gi÷ Ýt nhÊt 20% sè cæ phÇn phæ th«ng ®­îc trµo b¸n, cæ phÇn phæ th«ng cña cæ ®«ng s¸ng lal¹p cã thÓ chuyÓn nh­îng cho ng­êi kh«ng ph¶i lµ cæ ®«ng nªó ®­îc sù chÊp nhË cña §¹i héi cæ ®«ng. Cæ ®«ng dù ®Þnh chuyÓn cæ phÇn kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt vÒ viÖc chuyÓn nh­îng c¸c cæ phÇn ®ã cña luËt nµy . - Cæ ®«ng cã thÓ lµ tæ chøc, c¸ nh©n, sè l­îng cæ ®«ng tèi thiÓu lµ 3 vµ kh«ng h¹n chÕ sè l­îng tèi ®a. - C«ng ty cæ phÇn cã quyÒn ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ chøng kho¸n. - C«ng ty cæ phÇn cã t­ c¸ch ph¸p nh©n kÓ tõ ngµy ®ùoc cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh. Lµ doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c«ng ty cæ phÇn cã ®Èy ®ñ c¸c quyÒn vµ nghÜa vô cña mét doanh nghiÖp cô thÓ lµ C«ng ty cã c¸c quyÒn sau: - ChiÕm h÷u sö dông, ®Þnh ®o¹t c¸c tµi s¶n cña c«ng ty. - Chñ ®äng lùa träng ngµnh, nghÒ kh¸c, chñ ®éng më réng quy m« vµ ngµnh nghÒ kinh doanh. - Chñ ®éng t×m kiÕm thÞ tr­êng, kh¸ch hµng vµ kÝ kÕt hîp ®ång - Lùa trän h×nh thøc vµ c¸ch thøc huy ®éng vèn - kinh doanh xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu - TuyÓn vµ sö dông lao ®éng theo yªu cÇu kinh doanh. - Tù chñ kinh doanh, chñ ®éng ¸p dông ph­¬ng ph¸p qu¶n lý khoa häc, hiÖn ®¹i ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - Tõ chèi vµ tè c¸o mäi yªu cÇu cung cÊp c¸c nguån lùc kh«ng ®­îc ph¸p luËt quy ®Þnh cña bÊt k× c¸ nh©n, c¬ quan hay tæ chøc nµo, trõ nh÷ng kho¶n tù nguyªn ®ãng gãp v× môc ®Ých nh©n ®¹o vµ c«ng Ých. - C¸c quyÒn kh¸c do ph¸p luËt quy ®Þnh. * C«ng ty cã nghÜa vô sau: - Ho¹t ®éng kinh doanh theo ®óng ngµnh nghÒ ®· ®¾ng kÝ. - LËp sæ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ vµ lËp b¸o c¸o tµi chÝnh trung thùc, chÝnh x¸c. - §¨ng kÝ thuÕ, kª khai thuÕ, nép thuÕ vµ thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tµi chÝnh kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. - B¶o ®¶m chÊt l­îng hµng ho¸ theo tiªu chuÈn ®· ®¨ng kÝ. - Kª khai vµ ®Þnh kú b¸o c¸o chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ c¸c th«ng tin vÒ doanh nghiÖp vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cu¶ doanh nghiÖp víi c¬ quan ®¨ng kÝ kinh doanh khi ph¸t hiÖn c¸c th«ng tin kª khai hoÆc b¸o c¸o tµi chÝnh, kh«ng ®Çy ®ñ, hoÆc gi¶ m¹i th× ph¶i kÞp thêi hiÖu ®Ýnh l¹i c¸c th«ng tin ®ã víi c¬ quan ®¨ng kÝ kinh doanh. - ¦u tiªn sö dông lao ®éng trong n­íc, b¶o ®¶m quyÒn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ lao ®éng, t«ng träng quyÒn cña c¸c tæ chøc c«ng ®oµn theo luËt vÒ c«ng ®oµn. - Tu©n thñ c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ quèc phßng, an ninh, trËt trù , an toµn x· héi, b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i tr­êng, b¶o vÖ di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ vµ danh lam th¾ng c¶nh. - Thùc hiÖn c¸c nghÜa vô kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. * Tõ khi b¾t ®Çu triÓn khai chñ tr­¬ng cæ phÇn ho¸ vµo n¨m 1992 ®Õn hÕt th¸ng 11 n¨m 2001, c¶ n­íc ®· cã 771 doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc cæ phÇn ho¸ cæ phÇn ho¸ ®· cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Qua cæ phÇn ho¸ ®· huy ®éng ®­îc kho¶ng 3.000 tû ®ång vèn x· héi vµo s¶n xuÊt kinh doanh, ®Çu t­ chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ, nhê ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ trªn mét n¨m ®a sè ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn, ®Ýnh chung doanh t¨ng 1,4 lÇn, lîi nhuËn t¨ng 2 lÇn, nép ng©n s¸ch 1,2 lÇn, thu nhËp ng­êi lao ®éng t¨ng 22%, sè lao ®éng t¨ng 5,1% Trong nh÷ng n¨m qua ë n­íc ta ®· cæ phÇn ho¸ ®­îc nhiÒu c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, lµm cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nh÷ng n¨m qua ®· cã b­íc ph¸t triÓn tèt. - H×nh thøc liªn kÕt gi÷a doanh nghiÖp chÕ biÕn vµ ng­êi s¶n xuÊt n«ng s¶n ®­îc th«ng qua cæ phÇn ho¸, nã cã néi dung: Nhµ n­íc cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n, ®­a mét sè doanh nghiÖp lªn thµnh c«ng ty cæ phÇn, tõ ®ã ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i phiÕu b¸n cho nh÷ng ng­êi trong c«ng ty vµ nh÷ng ng­êi ngoµi doanh nghiÖp theo tû lÖ nhÊt ®Þnh, ®Æc biÖt lµ b¸n cæ phiÕu cho ng­êi n«ng d©n cung cÊp nguyªn liÖu ®Çu vµo cho nhµ m¸y. - T¸c dông: ViÖc cæ phÇn ho¸ c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ®ã ®· lµm cho ng­êi n«ng d©n g¾n bã víi nhµ m¸y, bëi v× mét phÇn tµi s¶n cña doanh nghiÖp còng lµ cña hä, nÕu nhµ m¸y lµm ¨n cã hiÖu qu¶ thu ®­îc nhiÒu lîi nhuËn cao th× hä còng b¸n ®­îc c¸c s¶n phÈm nguyªn liÖu lµ ®Çu vµo cho nhµ m¸y víi gi¸ c¶ tèt, ngoµi ra khi doanh nghiÖp lam f¨n cã l·i th× hä còng ®­îc h­ëng mét phÇn lîi nhuËn ®ã. Ch×nh v× vËy viÖc liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn th«ng qua viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ rÊt cã hiÖu qu¶, cÇn ®ùoc ph¸t huy vµ më réng. Thùc tiÔn nh÷ng n¨m qua mét sè doanh nghiÖp chÕ biÕn ®· cæ phÇn ho¸ ®· lµm cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã hiªô qu¶ h¬n. §¹t ®­îc ®iÒu ®ã chÝnh lµ nhê cã cá phÇn ho¸ mµ mèi quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n g¾n bã mËt thiÕt víi nhau, ®ã lµ nhê vµo mèi quan hÖ lîi Ých g¾n bã víi nhau mËt thiÕt 2.Nhøng thµnh tùu ®¹t ®­îc. 2.1 Tõ phÝa s¶n xuÊt nguyªn liÖu n«ng s¶n 2.1.1 VÒ c«ng t¸c quy ho¹ch. Trong nh÷ng n¨m qua, c«ng t¸c quy ho¹ch ®· ®­îc chó träng vµ thùc hiÖn ®ång bé h¬n. §· h×nh thµnh ®­îc mét sè vïng s¶n xuÊt nguyªn liÖu tËp trung g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn. N­íc ta ®· h×nh thµnh ®­îc c¸c vïng s¶n xuÊt hµng h¸o cã quy m« lín nh­: vïng lóa ®ång b»ng S«ng Cöu Long, vïng c©y ¨n qu¶ ë Nam Bé, B¾c Giang) vïng chuyªn canh c©y c«ng nghiÖp ë T©y Nguyªn ( cµ phª, cao su, tiªu, ®iÒu…), Vïng lóa ë §ång B»ng S«ng Hång, vïng lóa ë Duyªn H¶i miÒn Trung 2.1.2. S¶n l­îng vµ chÊt l­îng nguyªn liÖu: Nhê ®éng lùc to lín cña chÝnh s¸ch ®æi míi thËp lû 90 ®· ®¸nh dÊu mét thêi kú quan träng cña n«ng nghiÖp ViÖt Nam chuyÓn m¹nh tõ nÒn s¶n xuÊt t­ cÊp , tù tóc sang s¶n xuÊt hµng ho¸. Liªn tôc trong 10 n¨m ( 1989- 1999) s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t nhÞp ®é b×nh qu©n 4,3%/ n¨m. N«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh¸ toµn diÖn vµ bÒn v÷ng. lÇn hµngN¨ng suÊt nhiÒu lo¹i c©y con ®Òu t¨ng n¨ng suÊt lóa t¨ng 33%, cµ phªn t¨ng 6-7 lÇn, cao su t¨ng 27%.. An ninh l­¬ng thùc quèc gia ®­îc ®¶m b¶o. Tõ møc nhËp khÈu hµng n¨m 600 ngh×n ®Õn 1 triÖu tÊn l­¬ng thùc ®Ðn n¨m 1989 ViÖt Nam ®· xuÊt khÈu 1,4 triÖu tÊn g¹o, n¨m 2000 ®¹t tæng s¶n l­îng l­¬ng thùc quy thãc 35,64 triÖu tÊn, ®­a l­¬ng thùc b×nh quan ®Çu ng­êi tõ 330 kg n¨m 1990 lªn 444kg n¨m 2000. - Ch¨n nu«i tiÕp tôc ph¸t triÓn chiÕm 13-14% gi¸ trÞ toµn ngµnh vµ t¨ng b×nh qu©n 5,.4% gi¸ trÞ s¶n l­îng thñy s¶n b×nh qu©n hµng n¨m t¨ng lªn 8,8%, trong ®ã s¶n l­îng nu«i trång t¨ng 13%/ n¨m ( xem b¶ng d­íi) S¶n l­îng mét sè lo¹i nguyªn liÖu n«ng s¶n chÝnh Lóa ChÌ Cµ phª MÝa Thuèc l¸ Cao su 1995 249763,7 40,2 218,0 10711,1 27,7 124,7 1997 27623,9 52,2 420,5 11920,9 27,2 186,5 1998 29145,5 56,6 409,3 13843,5 33,3 193,5 1999 31393,8 70,2 509,8 11761,3 35,6 248,7 2000 32554,0 76,5 698,2 15246,0 27,2 291,1 2001 32911,3 84,1 632,4 14325,4 31,0 331,5 Nguån: niªn gi¸m thèng kª 2002 2.1.3 VÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu ®· thu hót ®­îc sù quan t©m cña c¸c cÊp cã thÈm quyÒn còng nh­ cña c¸c doanh nghiÖp. - Tæng vèn ®Çu t­ cho m¸y mãc vµ thiÕt bÞ chÕ biÕn t¨ng ®¸ng kÓ ®èi víi nhµ m¸y chÕ biÕn cµ phª tõ nay ®Õn n¨m 2010 ®Çu t­ kho¶ng 1.700 tû ®ång, ®èi víi Nhµ m¸y chÕ biÕn cao su, c¸c d©y chuyÒn s½n cã ®ang dÇn dÇn ®­îc n©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸ . - Gièng míi ®­îc sö dông h¬n 90% diÖn tÝch gieo trång lóa vµ 60% diÖn tÝch ng« b¾p gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trªn 1 ha giao trång t¨ng tõ 13,5 triÖu n¨m 1996 18 triÖu ®ång n¨m 2001 - KÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi n«ng th«n ®­îc t¨ng c­êng, nhÊt lµ vÒ thuû lîi t¨ng lªn gÇn 3 triÖu ha n¨m 1996, ®¶m b¶o t­íi gÇn 80% diÖn tÝch giao trång. 2.1.4. VÒ c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt, qu¶n lý vïng nguyªn liÖu. ViÖc s¶n xuÊt qu¶n lý vïng nguyªn liÖu ngµy cµng ®­îc tæ chøc khoa häc lu«n theo h­íng kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô trong ®ã ®ãng vai trß tiªn phong ph¶i kÓ ®Õn 2 n«ng tr­êng S«ng MËu vµ N«ng tr­êng Cê §á. 2.1.5 VÒ lîi Ých cña ng­êi d©n: §êi sèng n«ng d©n ë hÇu hÕt c¸c vïng ®­îc c¶i thiÖn râ rÖt. Thu nhËp b×nh qu©n hé ®¹t h¬n 10 triÖu ®ång/ n¨m, t¨ng 29,8% so víi n¨m 1993. Hé ®ãi nghÌo ë n«ng th«n gi¶m 8,08% lªn 20%. Tèc ®é t¨ng thu nhËp b×nh qu©n hµng n¨m ë khu vùc n«ng th«n trong 3 n¨m 1996-1999 lµ 6% thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi trªn n¨m 1999 so víi n¨m 1992 ®Òu t¨ng tõ 3 ®Õn 4,85 lÇn 2.2 C«ng nghiÖp chÕ biÕn Nhê cã sù liªn kÕt cã hiÖu qu¶ nªn trong nh÷ng n¨m qua cã hµng lo¹t c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn n«ng s¶n ra ®êi víi c«ng nghÖ vµ kü thuËt hiÖn ®¹i cña thÕ giíi, chÕ biÕn nhiÒu c¸c lo¹i n«ng s¶n kh¸c nhau nh­: chÌ, cµ phÒ, h¹t ®iÒu, rau qu¶, mÝa c©y.. cho nªn d· h×nh thµnh ®­îc nhiÒu vïng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ lín cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c nhµ m¸y. N«ng s¶n hµng ho¸ lín cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn n«ng s¶n ra ®êi, víi c«ng nghÖ vµ kü thuËt hiÖn ®¹i cña thÕ giíi, chÕ biÕn nhiªn liÖu c¸c lo¹i n«ng s¶n kh¸c nhau nh­: chÌ, cµ phª, h¹t ®iÒu , ra qña, mÝa c©y… cho nªn ®· h×nh thµnh ®­îc nhiÒu vßng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ lín cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c nhµ m¸y. Nhê vËy trong nh÷ng n¨m qua chóng ta ®· chÕ biÕn ra c¸c s¶n phÈm kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng trong n­íc vµ hµng n¨m chóng ta ®· xuÊt khÈu vµ thu vÒ l­îng ngo¹i tÖ lín cho ®Êt n­íc, lµm gi¶m c¸n c©n gi÷a xuÊt vµ nhËp khÈu. Nh­ n¨m 2000 chóng ta xuÊt khÈu 4,35 USD, n¨m 2001 ®¹t 4,379 tû USD, n¨m 2002 ®¹t 4,6 tû USD 2.3. VÒ vai trß cña nhµ n­íc. Tõ khi n­íc ta chuyÓn tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch tËp trung quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ ngi· cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc th× vai trß cña nhµ n­íc ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc, còng nh­ kinh tÕ n«ng nghiÖp n«ng th«n ngµy cµng t¨ng c­êng. NghÞ quyÕt 10 cña bé chÝnh trÞ ban hµnh n¨m 1988 ®­îc coi lµ ®ét ph¸ ®ª ra gi¶i ph¸p t×nh thÕ, ®· chÆn ®­îc sù sa xót trong n«ng nghiÖp n«ng th«n ngµy cµng t¨ng c­êng . NghÞ quyÕt 10 cña Bé tµi chÝnh ban hµnh n¨m 1988 ®­îc coi lµ kh©u ®ét ph¸ ®Ò ra gi¶i ph¸p t×nh thÕ, ®· chÆn ®­îc sù sa xót trong n«ng nghiÖp, hé n«ng d©n trë thµnh d¬n vÞ s¶n xuÊt tù chñ, ngµy cµng cã nhiÒu hé n«ng th«n lµm ¨n giái vµ trë lªn giµu cã, tiÕn lªn s¶n xuÊt hµng ho¸, theo m« h×nh tr¹ng th¸i. KÕt qu¶ lµ h×nh thµnh nhê ®­îc mét sè vïng s¶n xuÊt n«ng s¶n tËp trung phôc vô cho c«ng nghiÖp chÕ biÐen. Nhµ n­íc coi c«ng nhËn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cña kinh tÕ thÞ tr­êng cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn vµ ®­îc coi lµ sù ngang b»ng nhau, nhê vËy lªn thu hót ®­îc nhiÒu nguån vèn cña x· héi vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ vµo c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n. Ngoµi ra, nhµ n­íc cßn ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch nh­: chÝnh s¸ch ruéng ®Êt, chÝnh s¸ch giao ®Êt giao rõng… nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp n«ng th«n ®· ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc, t¹o ra b­íc ph¸t triÓn râ rÖt ®èi víi kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n nãi chung, c¸c vïng nguyªn liÖu n«ng s¶n vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn nãi riªng. Nhê c¸c chñ tr­¬ng vµ chÝnh s¸ch ®óng ®¾n cña §¶ng vµ nhµ n­íc ®· lµm cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¸t triÓn rÊt nhanh, tõ ®ã ®· ra ®êi hµng lo¹t nhµ m¸y chÕ biÕn quan hÖ, t¸c ®éng, phô thuéc m¹nh mÏ lÉn nhau lµm cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ n«ng nghiÖp nong th«n diÔn ra rÊt nhanh, h×nh thµnh ®­îc hµng lo¹t c¸c vïng g¸n s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn nh­; c¸c vïng chÌ ( Th¸i nguyªn) , mÝa ®­êng, cao su,. Cµ phª nhê vËy mµ kim ng¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n cña n­íc ta liªn tôc t¨ng n¨m 1990 lµ gÇn 1,2 tû ®« la, n¨m 1995 lµ gÇn 2,5 tû ®« la, n¨m 2001 lµ gÇn 4,4 tû ®o la ( theo liªn gi¸m thèng kª 2000) 3. H¹n chÕ. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc, viÖc thùc hiÖn liªn kÕt ®ã vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ. ViÖc thùc hiÖn hîp ®ång gi÷a doanh nghiÖp vµ ng­êi s¶n xuÊt nguyªn liÖu cßn nhiÒu vÊn ®Ò bÊt cËp, hîp ®ång cßn ch­a mang tÝnh ph¸p lý cao lªn trong nh÷ng n¨m võa qua ®· x¶y ra nhiÒu hiÖn t­îng vi ph¹m hîp ®ång lµm cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thÊp, lµm cho hä mÊt lßng tin vµo nhau. VÝ dô nh­ ë c«ng ty B«ng ã §ång Lai liªn vô 2002 - 2003 cã t×nh tr¹ng ng­êi n«ng d©n vi ph¹m hîp ®ång ký víi c«ng ty B«ng §«ng Lai. Ngay khi võa khëi ®éng vô thu ho¹ch b«ng ( 12/2002) tõ th­ëng ®· tranh mua quyÕt liÖt lµm cho gi¸ b«ng lªn cao vµ nh©n d©n ®· b¸n b«ng cho t­ th­¬ng, mµ kh«ng b¸n ho nhµ m¸y theo hîp ®ång ®· ký dÉn ®Õn c«ng nh©n th× kh«ng cã viÖc lµm ho¹t ®éng s¶n xuÊt nhµ m¸y bÞ ®×nh ®èn. Ngoµi ra cßn cã tr­êng hîp vi ph¹m tõ phÝa nhµ m¸y nh­ t×nh tr¹ng mÊy n¨m tr­íc do gi¸ ®­êng ®· ký lµm cho c«ng nh©n ph¶i ®ãt bá mÝa, lµm cho ng­êi d©n ®· nghÌo l¹i cµng nghÌo h¬n. Ch×nh v× vËy nh÷ng h¹n chÕ trªn cho nªn lµm ¶nh h­ëng tíi ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n cña n­íc ta, ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n vÉn cßn ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng thÕ m¹nh cña n­íc ta vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, lµm gi¶m tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ 4. Nguyªn nh©n : 4.1. Nguyªn nh©n tõ c¸c cÊp qu¶n lý - Tr×nh ®é tæ chøc vµ thùc hiÖn quy ho¹ch: + Ch­a g¾n kÕt víi quy ho¹ch víi chÝnh s¸ch thùc hiÖn quy ho¹ch, t¹o ra lµ tæng cho viÖc ph¸t triÓn tù ph¸t, kÐm bÒn v÷ng, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng võa thõa võa thiÕu nguyªn liÖu. + Trinh ®é tæ chøc vµ thùc hiÖn c¸c quy ho¹ch cña c¸c cÊp qu¶n lý cßn nhiÒu h¹n chÕ + Do viÖc xö lý vi ph¹m hîp ®ång cña ph¸p luËt ch­a døt ®iÓm, cßn lóng tóng trong viÖc xö lý c¸c tr­êng hîp vi ph¹m ph¸p luËt. - ChÝnh s¸ch ®Çu t­ cho ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu ch­a tho¶ ®¸ng + ViÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn hÖ thèng thuû lîi cho vïng trång c©y c«ng nghiÖp ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc. + ThiÕu gièng chÊt l­îng cao, hiªn nay phÇn líi sö dông c¸c gièng cò, cho n¨ng suÊt thÊp. Trong khi ®ã, viÖc ®Çu t­ c«ng t¸c gièng qu¸ Ýt ái, c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt nghÌo nµn, ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c gièng ch­a ®­îc chó ý ®¹o t¹o ®ñ tr×nh ®é tiÕp cËn tiÕn bé khoa häc kÜ thuËt míi + N¨ng suÊt c¸c lo¹i c©y nguyªn liÖu ch­a caok do thiÕu vèn ®Çu t­.s + C¬ chÕ chÝnh s¸ch cßn nhiÒu bÊt cËp, thiÕu ®ång bé. + ViÖc triÓn khai vµ thùc hiÖn c¸c ký kÕt hîp ®ång kinh tÕ gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ víi n«ng d©n vïng nguyªn liÖu cßn chËm vµ gÇn nh­ chõa ph¸t huy t¸c dông trªn thùc tÕ, do ch­a cã quy chÕ vÒ xö lý vi ph¹m hîp ®ång cña nhµ n­íc, do ®ã t×nh tr¹ng vi ph¹m hîp ®ång kinh tÕ cña c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi d©n ®Æc biÖt tõ phÝa doanh nghiÖp th­êng xuyªn xaû ra. 4.2 Nguyªn liÖu tõ phÝa doanh nghiÖp - HÇu hÕt c¸c nhµ m¸y chÕ biÐn ch­a quan t©m ®Çu t­ x©y dùng vïng nguyªn liÖu thËm chÝ cã nhµ m¸y kh«ng thùc hiÖn vïng nguyªn liÖu - Kh«ng gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng vÒ mÆt lîi Ých vËt chÊt cho ng­êi n«ng d©n. NhiÒu tr­êng hîp doanh nghiÖp l¹m dông thÕ ®éc quyÒn thu mua nguyªn liÖu g©y søc Ðp ®èi víi hé n«ng d©n vÒ gi¸ c¶, tiªu chuÈn chÊt l­îng. Bªn c¹nh ®ã, do c¬ chÕ qu¶n lý láng lÎo, t×nh tr¹ng c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n thiÕu tr¸ch nhiÖm ®èi víi ng­êi d©n cßn kh¸ phæ biÕn. - C¸c doanh nghiÖp ch­a x©y dùng ®­îc mèi quan hÖ liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vÒ nguyªn liÖu. - C¸c c¬ së chÕ biÕn c«ng nghiÖp cßn manh món, quy m« nhá, n¨ng suÊt thÊp, ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶. - ChÕ biÕn chñ yÕu thñ c«ng, ch­a khoa häc. Do thiÕu c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ chÕ biÕn nªn s¶n phÈm cã chÊt l­îng kÐm. - L©u nay cã hiÖn t­îng khi mÊy ch­a x©y dùng th× n«ng d©n ®· trång tù ph¸t, å ¹t trµn lan, kh«ng ai mua, sau khi cã nhµ m¸y, n«ng d©n ®· mái mÖt chuyÓn sang c©y trång kh¸c, dù ¸n s¶n xuÊt l¹i khan hiÕm nguyªn liªu. 4.3 Tõ phÝa ng­êi n«ng d©n. - Do nhËn thøc tõ phÝa ng­êi n«ng d©n thÊp kÐm vÒ kiÕn thøc thÞ tr­êng, n«ng d©n kh«ng cã kh¶ n¨ng dù to¸n vÒ nhu cÇu, xu h­íng ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng, mïa chñ yÕu hµnh ®éng mang tÝnh tù ph¸t lµ chñ yÕu, å ¹t trång khi gi¸ nguyªn liÖu lªn cao råi l¹i µo ¹t ph¸ khi gi¸ xuèng, kh«ng theo quy ®Þnh. - Ng­êi n«ng d©n cßn ch­a quen víi cung c¸ch lµm ¨n míi lµ th«ng qua hîp ®ång khiÕn nhiÒu doanh nghiÖp muèn thùc hiÖn còng khã t×m ®èi t¸c. - Tû lÖ lao ®éng ®­îc ®µo t¹o chuyªn m«n kü thuËt cßn rÊt thÊp, thùc tÕ nµy ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn chÊt l­îng nguyªn liªu. 4.4 Ngoµi ra cßn nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c - KÕt cÊu h¹ tÇng n«ng th«n, nhÊt lµ h¹ tÇng phôc vô s¶n xuÊt tuy ®· cã nhiÒu tiÕn bé ®¸ng kÓ, song so víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n trong giai ®o¹n c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cßn rÊt kÐm vµ l¹c hËu. - Nh×n chung c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n hiªn nay vÉn nÆng nÒ vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®éc c¹nh ë nhiÒu vïng víi n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng n«ng s¶n ch­a cao, ®é ®ång ®Òu thÊp, møc ®é tËp trung hµng ho¸ ch­a nhiÒu. ViÖc chuyÓn ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt tuy cã tiÕn bé mét b­íc, nh­ng chËm vµ kh«ng v÷ng ch¾c. §Æc biÖt kh«ng Ýt n¬i chuyÓn dÞch thiÕu ®Þnh h­íng quy ho¹ch manh món, mang tÝnh tù ph¸t. - Lùc l­îng lao ®éng ë n«ng th«n cã tr×nh ®é thÊp, phÇn lín ch­a ®­îc ®µo t¹o nghÒ nghiÖp chØ cã kho¶ng 3,5% lao ®éng ®­îc ®µo t¹o so víi tæng sè lao ®éng ë n«ng th«n. Chñ yÕu vÉn lµ lao ®éng thñ c«ng, cã b¶n n¨ng kÐm vµ chÊt l­îng kÐm. §iÒu ®ã ®· vµ ®ang lµ th¸ch thøc to lín trong viÖc liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn - Sù thµnh c«ng cña 17 n¨m ®æi míi, bªn c¹nh vÞªc cã c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®óng ®¾n ph¶i thõa nhËn yÕu tè khoa häc, c«ng nghÖ tr­íc hÕt lµ c«ng nghÖ sinh häc ®· gãp phÇn quan träng cho sù thµnh c«ng nµy. Song nh×n chung c«ng nghÖ sinh häc nãi riªng vµ khoa häc c«ng nghÖ nãi chung ë n­íc ta vÉn ®ang ë t×nh tr¹ng l¹c hËu vµ thÊp kÐm nhiÒu so víi c¸c n­íc trong khu vùc. S¶n phÈm lµm ra chÊt l­îng ch­a cao, søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng cßn yÕu, ®ßi hái ph¶i ®­îc ®Çu t­ lín ®Ó t¨ng c­êng tiÒn lùc khoa häc c«ng nghÖ trong khi vèn rÊt thiÕu ®ang lµ mét m©u thuÉn vµ th¸ch thøc gay g¾t. - Mét sè nÒn kinh tÕ lín t¨ng tr­ëng chËm, thËm chÝ cã dÊu hiÖn suy tho¸i ®· lmµ hÑp thÞ tr­êng tiªu thô hµng ho¸ nãi chung, thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n nãi riªng ë n­íc ta. - Do viÕn ®éng th­êng xuyªn cña gi¸ c¶ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, g©y ¶nh h­ëng lín ®Õn gi¸ c¶ nguyªn liÖu còng nh­ s¶n xuÊt hµng ho¸ n«ng s¶n trong nøoc, ¶nh h­ëng xÊu ®Õn t©m lý ng­êi n«ng d©n. - S¶n xuÊt n«ng s¶n chøa nhiÓu rñi ro vÒ thêi tiÕt dÞch bÖnh trong khi gi¸ c¶ trong n­íc vµ trªn thÕ giíi th­êng xuyªn biÕn ®éng nh­ng vÉn ch­a cã mét ph­¬ng ¸n b¶o hiÓm rñi ro nµo cho n«ng nghiÖp hoÆc c¬ chÕ b¶o hiÓm nµo cã hiÖu qu¶. - Cã nhiÒu bÊt cËp tõ kh©u ®Çu t­, thu ho¹ch, vËn chuyÓn mét sè nguyªn liÖu thiÕu æn ®Þnh diÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l­îng khi th× lªn cao khi th× xuèng thÊp ¶nh h­ëng ®Õ khai th¸c hÕt c«ng suÊt vµ ®¶m b¶o hiªô qu¶ kinh doanh cña nhµ m¸y. - C«ng t¸c th«ng tin thÞ tr­êng ë nøoc ta hiªn nay ch­a ®­îc gi¶i quyÕt tèt ë c¸c cÊp doanh nghiÖp, chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i Ch­¬ng III. Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ë n­íc ta 1. §Þnh h­íng cña §¶ng. 1.1 §Þnh h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt nguyªn liÖu n«ng s¶n. NghÞ quyÕt §¹i Héi §¶ng lÇn thø IX ®· kh¼ng ®Þnh: " §iÒu chØnh quy hoach s¶n xuÊt l­¬ng thùc phï hîp víi nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tiªu thô, t¨ng n¨ng suÊt ®i ®«i víi s¶n xuÊt tËp trung lóa hµng ho¸ vµ ng« lµm thøc ¨n ch¨n, tËn dông ®iÒu kiÖn thÝch hîp cña c¸c ®Þa bµn kh¸c ®Ó s¶n xuÊt l­¬ng thùc cã hiÖu qu¶. N©ng cao gi¸ trÞ vµ hiÖu qu¶ xuÊt khÈu g¹o. Cã chÝnh s¸ch b¶o ®¶m lîi Ých cña ng­êi s¶n xuÊt l­¬ng thùc". Ph¸t triÓn theo quy ho¹ch vµ chó träng ®Çu t­ th©m canh c¸c vïng c©y c«ng nghiÖp nh­: ca phª, cao su, chÌ, ®iÒu, h¹t tiªu, dõa, d©u t»m, b«ng , thuèc l¸, mÝa, l¹c.. h×nh thµnh c¸c vïng trång rau, hoa qu¶ quÝ cã gi¸ trÞ cao g¾n víi ph¸t triÓn co së b¶o qu¶n, chÕ biÕn. 1.2 §Þnh h­íng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng IX kh¼ng ®Þnh: - KhuyÕn khÝch mäi thµnh phÇn kinh tÕ (kinh tÕ nhµ n­íc, kinh tÕ t­ nh©n, kinh tÕ cã ®Çu t­ nøoc ngoµi) tham gia ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp víi nhiÒu quy m«, nhiÒu tr×nh ®é, chó träng c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, phï hîp víi ®Þnh h­íng chung vµ lîi thÕ cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng, tr­íc hÕt tËp trung cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn c«ng nghiÖp sö dông nhiÒu lao ®éng vµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, ph¸t triÓn m¹nh mÏ tiÓu thñ c«ng nghiÖp. - C«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n, ph¸t triÓn m¹nh theo h­íng ®Çu t­ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong nøoc vµ n­íc ngoµi, chó träng c¸c mÆt hµng nh­ chÕ biÕn thuû s¶n, chÕ biÕn l­¬ng thùc thùc phÈm, thÞt s÷a, ®­êng mËt, nø¬c gi¶i kh¸t, dÇu thùc vËt. PhÊn ®Êu n¨m 2005 ®¹t 8-10 lÝt s÷a/ ng­êi/ n¨m vµ ®­a kim ng¹ch xuÊt khÈu s¶n phÈm s÷a gÊp 2 lÇn so víi n¨m 2000 n©ng tû lÖ sö dông nguyªn liÖu n­íc lªn 20%. TiÕp tôc quy ho¹ch ph¸t triÓn ®ång bé ngµnh mÝa ®­êng c¶ vÒ vïng nguyªn liÖu vµ c¬ së chÕ biÕn, dù kiÕn s¶n l­îng ®­êng mét c¸c lo¹i b×nh qu©n ng­êi vµo n¨m 2005 kho¶ng 14,4 kg chó träng ®Çu t­ s¶n xuÊt dÇu thùc vËt, ph¸t triÓn c¸c c¬ së chÕ biÕn rau qu¶ g¾n víi ph¸t triÓn vïng nguyªn liªu. 2. Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ë n­íc ta 2.1 PhÝa n«ng nghiÖp: C¸c gi¶i ph¸p vÒ phÝa n«ng nghiÖp bao gåm: gi¶i ph¸p cña ngµnh n«ng nghiÖp, hé gia ®×nh, trang tr¹i 2.1.1 Gi¶i ph¸p tõ phÝa ngµnh n«ng nghiÖp §Ó t¨ng c­êng liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ngµnh n«ng nghiÖp cÇn thùc hiÖn mét sè nhiÖm vô sau: * Tæ chøc c«ng t¸c quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu n«ng s¶n g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn. - ViÖc quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu n«ng s¶n ph¶i ®¶m b¶o ®ång bé c¸c yÕu tè nh­; c¬ së chÕ biÕn kÕt cÊu h¹ tÇng vµ hÖ thèng dÞch vô, nh»m kh¾c phôc nh÷ng yÕu kÐm trong c«ng t¸c quy ho¹ch hiªn nay. - X©y dùng vµ thùc hiÖn quy ho¹ch sö dông ®Êt chi tiÕt trªn c¬ së g¾n víi c¸c c¬ së chÕ biÕn, tõ ®ã kÕt hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu ®Êt ®ai mµ quy ho¹ch c¸c vïng nguyªn liÖu, x¸c ®Þnh c¸c lo¹i c©y mòi nhän cho tõng vïng, tr¸nh ®Çu t­ trµn lan vµ tù ph¸t. - Cã sù phèi hîp gi÷a c¸c cÊp, c¸c ngµnh tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng trong viÖc rµ so¸t, hoµn chØnh quy ho¹ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu víi tõng lo¹i c©y trång. - Trªn c¬ së x¸c ®Þnh nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ ®Ó lùa chän c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ tr«ng c¸c lo¹i c©y chÊt l­îng tèt cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu lín theo ph­¬ng ch©m tËp trung ®Çu t­ th©m canh, t¨ng gi¸ trÞ thu nhËp trªn cïng mét ®¬n vÞ diÖn tÝch, ®ång thêi h¹n chÕ ph¸t triÓn c¸c lo¹i nguyªn liÖu chÊt l­îng kÐm hoÆc d­a thõa so víi nhu cÇu. * Ngµnh n«ng nghiÖp cÇn ph¶i gióp n«ng d©n trong viÖc trang bÞ kiÕn thø cho hä vµ ¸p dông còngc nh­ nghiªn cøu c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®Ó ¸p dông vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ c«ng nghÖ sinh häc ViÖc nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ sinh häc tiªn tiÕn vµo trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ bao qu¸t tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn, b¶o qu¶n n«ng, l©m, thuû s¶n theo yªu cÇu t¨ng cao nhÊt gi¸ trÞ sö dông vµ ­u thÕ c¹nh tranh cña chón tren thÞ tr­êng. Tr­íc m¾t, cã thÓ tËp trung thùc hiÖn mét sè h­íng c¬ b¶n nh­ sau: - TuyÓn chän gièng c©y trång, vËt nu«i tèt tõ nguån gien s½n cã cña n­íc ta, nghiªn cøu c¶i t¹o ®Ó cã nh÷ng gièng víi nhiÒu ®Æc tÝnh di truyÒn tèt. §ång thêi nhËp nh÷ng gièng c©y trång, vËt nu«i tèt cña khu vùc vµ cña c¸c n­íc tiªn tiÕn ®Ó t¹o ra bé gièng phï hîp víi ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thêi tiÕt vµ thæ nh­ìng n­íc ta. Riªng c«ng nghÖ cÊp chuyÓn phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ n­íc ta. - TËp trung nghiªn cøu sö dông ­u thÕ lai cña gièng ®Ó n«ng nghiÖp n­íc ta ®­îc ¸p dông phÇn lín c¸c gièng ®· cã ­u thÕ lai. H­íng chñ yÕu tËp trung vµo c¸c gièng lóa, ng«, b«ng, rau, qu¶, lîn, bß, gµ, c¸ nu«i… §©y ®­îc coi lµ h­íng ®ét ph¸ ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt sinh häc vµ chÊt l­îng n«ng s¶n phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr­êng ngµy cµng cao ë trong n­íc vµ trªn thÕ giíi. - Nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ vi sinh phôc vô trång trät, ch¨n nu«i (kÓ c¶ nu«i c¸). Nghiªn cøu dinh d­ìng c©y trång, vËt nu«i ®Ó cã chÕ ®é ch¨m sãc thÝch hîp víi qu¸ tr×nh sinh tr­ëng vµ ph¸t triÓn tõng giai ®o¹n. Nghiªn cøu hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn n«ng s¶n h­íng tíi nÒn n«ng nghiÖp s¹ch, an toµn tiªu thô víi yªu cÇu b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, lµm cho s¶n phÈm cã chÊt l­îng phï hîp víi yªu cÇu thÞ tr­êng. - §Èy m¹nh s¶n xuÊt ph©n bãn vi sinh tõ c¸c nguån phÕ th¶i h÷u c¬ vµ s¶n xuÊt c¸c lo¹i thuèc thï y, thuèc trõ s©u, trõ cá d¹i cã nguån gèc thùc vËt hoÆc b»ng c¸c c«ng nghÖ ho¸ sinh hiÖn ®¹i kh«ng g©y h¹i cho ng­êi gia sóc. - Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp ho¸ chÕ biÕn n«ng s¶n trªn c¬ së øng dông c«ng nghÖ sinh häc hiÖn ®ai. §Æc biÖt coi träng viÖc nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ sinh häc trong viÖc b¶o qu¶n phï hîp v¬Ý ®iÒu kiÖn thêi tiÕt n­íc ta, gi¶m bít tæn thÊt sau thu ho¹ch, b¶o qu¶n s¶n phÈm l©u dµi mµ kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng s¶n phÈm. §Ó ®¸p øng cã hiÖu qu¶ viÖc nghiªn cøu vµ øng dông c«ng nghÖ sinh häc vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, c©n gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò quan träng nh­: - Nghiªn cøu tæ chøc l¹i hÖ thèng c¸c c¬ së nghiªn cøu, triÓn khai khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp, ®Çu t­ cao cho trang bÞ c¬ së vËt chÊt, kü thuËt hiÖn ®¹i, tuyÓn chän, ®µo t¹o ,båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé. Cã chÝnh s¸ch ®·i ngé thÝch ®¸ng cho c¸n bé chuyªn ngµnh c«ng nghÖ sinh häc. Cã gi¶i th­ëng lín cho c¸c ph¸t minh khoa häc c«ng nghÖ cã gi¸ trÞ. 2.1.2. Gi¶i ph¸p tõ phÝa hé gia ®×nh trang tr¹i. - TÝch cùc chñ ®éng tham gi¸ c¸c líp tËp huÊn, c¸c trung t©m d¹y nghÒ d­íi mäi h×nh thøc nh­: ®µo t¹o tËp trung, l­u ®éng, dµi h¹n, ng¾n h¹n, nh»m n©ng cao tr×nh ®é nhËn thøc, trau råi kinh nghiÖm, kü n¨ng s¶n xuÊt, gãp phÇn n©ng cao s¶n l­îng vµ chÊt l­îng nguån nguyªn liÖu n«ng s¶n. - Ph¶i chñ ®éng ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt nh­; Gièng, ph©n bãn, m¸y mãc.. vµo s¶n xuÊt ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt. T×m tßi häc hái nh÷ng kinh nghiÖm tèt cña c¸n bé kh¸c - §Çu t­ ph¸t triÓn thuû lîi phôc vô yªu cÇu t­íi tiªu. §Èy m¹nh nghiªn cøu vµ ¸p dông réng r·i c«ng nghÖ tøãi tèt tiÕt kiÖm n­íc nh­ : t­íi phun, t­íi giät, t­íi thÊm, cho c¸c lo¹i c©y trång cÇn thiÕt ë c¸c vïng sinh th¸i thÝch hîp. - Ph¶i chñ ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng ®Ó tõ ®ã nu«i trång c©y con theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng ®Ó tr¸nh ®­îc c¸c rñi ro trong s¶n xuÊt. - KÕt hîp chÆt chÏ gi÷a th©m canh, khai hoang t¨ng vô vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp + §Ó t¹o ra s¶n phÈm hµng ho¸ lín phôc vô cho nhu cÇu toµn bé ®Êt n­íc, còng nh­ cho nhu cÇu chÕ biÕn th× cÇn ph¶i thùc hiÖn chñ yÕu theo con ®­êng th©m canh tÝch ruéng ®Êt mét c¸ch hîp lý, ®ay lµ xu h­íng cã tÝnh quy luËt trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn th©m canh. + §Èy m¹nh chÕ ®é ®a d¹ng ho¸ trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp tiÕn bé, kh¾c phôc nh­îc ®iÓm cña chÕ ®é ®éc canh. Bè trÝ c¬ cÊu mïa vô thÝch hîp t¹o hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. §a d¹ng ho¸ ®a canh t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¹o ®é ph× nhiªu cho ®Êt. §¸p øng nhu cÇu n«ng s¶n cho tiªu dïng vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam hiÖn ®ang ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµ h­íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp hiÖu qu¶ nhÊt. 2. Gi¶i ph¸p tõ phÝa c«ng nghiÖp chÕ biÕn. - KÕt hîp ®Çu t­ tõ n«ng nghiÖp víi ®Çu t­ c¸c c¬ së chÕ biÕn hiÖn t¹i b¶o ®¶m ®Çu ra cho c©y trång vËt nu«i theo quy ho¹ch, cã kÕ ho¹ch ®Çu t­ hîp lý, cã träng ®iÓm vµ phï hîp víi viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu nguyªn liÖu, ®ång thêi rót ng¾n thêi gian ®Çu t­, gi¶m l­îng vèn vay, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm c«ng nghiÖp - Ph¸t triÓn quy m« phï hîp víi vïng nguyªn liÖu nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm tõ rõng, c©y c«ng nghiÖp , c©y ¨n qu¶. - Nghiªn cøu ¸p dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Ó b¶o qu¶n, s¬ chÕ , chÕ biÕn n«ng s¶n nh»m gi¶m ®­îc tæn thÊt sau thu ho¹ch, n©ng cao chÊt l­îng, ®¶m b¶o tiªu chuÈn chÊt l­îng quèc tÕ, vµ ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm phôc vô tiªu dïng vµ néi ®Þa vµ phôc vô cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu - T¨ng c­êng ®Çu t­, hç trî n«ng d©n trong viÖc trång trät, thu h¸i, b¶o qu¶n vµ tiªu thô s¶n phÈm. - Doanh nghiÖp ph¶i lµm hîp ®ång víi ng­êi s¶n xuÊt nguyªn liÖu ®Ó ®¶m b¶o nguyªn liÖu cho nhµ m¸y, ph¶i cã gi¸ c¶ thu mua hîp lý ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ cho hé, tõ ®ã hä míi yªn t©m ®Ó ®Çu t­ vµo s¶n xuÊt, 2.3 Gi¶i ph¸p tõ phÝa nhµ nø¬c. §Ó cho liªn kÕt cã hiÖu qu¶, gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ ®Êt n­íc nãi chung, n«ng nghiÖp n«ng th«n ph¸t triÓn theo em cÇn cã mét sè biÖn ph¸p nh­ sau. 2.3.1 C¬ së h¹ tÇng. : C¬ së h¹ tÇng lµ nh©n tè quan träng thóc ®Èy liªn kÕt n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua c¬ së h¹ tÇng còng cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng mõng, song nã vÉn cßn tån t¹i nhiÒu yÕu kÐm cÇn ®­îc gi¶i quyÕt. Sù yÕu kÐm tån t¹i cña c¬ së h¹ tÇng kh«ng chØ ë vïng cao, vïng xa mµ ngay c¶ ë nh÷ng vïng s¶n xuÊt hµng ho¸ tËp trung nh­ :T©y nguyªn, §ång b»ng s«ng Cöu Long. Râ rµng ®Ó ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu ë n«ng th«n, cÇn cã quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n c¶ nøoc. Ph­¬ng h­íng chung cña x©y dùng c¬ së h¹ tÇng n«ng nghiÖp, n«ng th«n lµ: - ¦u tiªn x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi, giao th«ng, ®iÖn c¬ së chÕ biÐn. - Ph¶i tËp trung x©y dùng nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, chñ lùc, trªn c¬ së mét nÒn n«ng nghiÖp ®a d¹ng ho¸, khai th¸c ®­îc lîi thÕ tµi nguyªn cña ®Êt n­íc vµ tõng vïng b¸n s¸t nhu cÇu cña thÞ tr­êng trong vµ ngoa× n­íc biÕn cã lîi thÕ tµi nguyªn thµnh lîi thÕ kinh tÕ, ®¶m b¶o c¸c ngµnh hµng chñ lùc cña c¶ n­íc ta cã chç ®øng trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. - ¦u tiªn nh÷ng vïng träng ®iÓm s¶n xuÊt hµng ho¸, xuÊt khÈu vµ nh÷ng vïng cao, vïng xa hiÖn gÆp nhiÒu khã kh¨n. - KÕt hîp gi÷a n©ng c¸p nh÷ng c«ng tr×nh ®· cã s½n vµ x©y dùng nh÷ng c«ng tr×nh míi - Ph©n cÊp hîp lý viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng gi÷a trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng vµ c¬ së lµm nh÷ng c«ng tr×nh nhá trong ph¹m vi sö dông cña x· vµ th«n. 2.3.2 Bæ xung vµ hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu n«ng s¶n. - VÒ chÝnh s¸ch tÝn dông. + ViÖc quy ®Þnh thêi h¹n cho vay cÇn c¨n cø vµo chu kú s¶n xuÊt cña tõng loaÞ c©y trång vËt nu«i, t¨ng tû träng vèn vay trung vµ dµi h¹n. + CÇn sö dông h×nh thøc thÕ chÊp phï hîp víi ®iÒu kiÖn n«ng d©n hiÖn nay. + Më réng h×nh thøc cho vay theo tr­¬ng tr×nh c¸c dù ¸n ( xo¸ ®ãi, gi¶m nghÌo, phñ xanh ®Êt trång, ®åi träc) _+ CÇn thùc hiÖn ®æi míi vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ huy ®éng vèn vµ cho vay cña c¸c tæ chøc tÝn dông trong n­íc. + Nhµ nø¬c cÇn ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch hç trî vÒ tÝn dông cho c¸c tæ chøc, hé gia ®×nh, c¸ nh©n tham gia s¶n xuÊt ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu co ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn quü tÝn dông nh©n d©n ë c¸c x·, h¹n chÕ møc thÊp nhÊt t×nh tr¹ng cho vay nÆng l·i ë n«ng th«n. - VÒ chÝnh s¸ch thuÕ: CÇn nghiªn cøu sím thùc hiÖn sö dông ®Êt n«ng nghiÖp cho n«ng d©n ®Ó n«ng d©n cã thªm nguån lùc ®Èu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt c¶i thiÖn ®êi sèng - VÒ chÝnh s¸ch ®Êt ®µi: Nhµ nøoc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c hé gia ®×nh tr¹ng tr¹i tÝch tô ruéng ®Êt ®Ó më réng quy m« s¶n xuÊt nguyªn liÖu th«ng qua viÖc chuyÓn nh­îng, cho thuª. + Xóc tiÕn viÖc më réng vµ cñng cè quyÒn giao ®Êt, thuÕ ®Êt vµ ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc ®Ó ng­êi sö dông ®Êt ®­îc thùc hiÖn c¸c quyÒn cña m×nh, kh¾c phôc t×nh tr¹ng bÊt hîp lý th«ng qua quan hÖ ®Êt ®ai, gãp phÇn t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Êt ®ai. + N«ng d©n ®­îc phÐp ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt nh»m n©ng cao gi¸ trÞ sö dông ®Êt. - VÒ c«ng nghÖ vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ: Nhµ nø¬c t¨ng c­êng phæ biÕn c¸c c«ng nghÖ míi, gièng míi, kinh nghiÖm s¶n xuÊt, th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng nh­: ph¸t thanh, truyÒn h×nh, s¸ch b¸o, hoµn thiÖn vµ më réng ho¹t ®éng cña hÖ thèng khuyÕn n«ng, khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m tíi c¸c x·, c¸c ph­¬ng ®Æc biÖt nh÷ng n¬i cã vïng nguyªn liÖu n«ng s¶n tËp trung. 2.3.3 Hoµn thiÖn vµ bæ xung chÝnh s¸ch x©y dùng c¸c nhµ m¸y c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Ó tiªu thô - §Çu t­ x©y dùng sè 1 nhµ m¸y träng ®iÓm c«ng xuÊt lín, v× quy m« nhµ m¸y cµng lín th× hiÖu qu¶ cao vµ tr¸nh t×nh tr¹ng ®Çu t­ ®Òu, chØ tÝnh chñ ®éng c«ng suÊt theo yªu cÇu - Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch chu ®·i ( thuÕ, tÝn dông) nh»m khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu c¸c c¬ së chÕ biÕn còng n­h thÞ tr­êng ®Çu ra cho n«ng s¶n. - Nhµ n­íc cÇn gi¸m s¸t kiÓm tra chÆt chÏ trong viÖc ban hµnh quy chÕ, quy ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn vµ ®ñ cho viÖc x©y dùng nhµ m¸y chÕ biÕn ë c¸c ®Þa ph­¬ng, tr¸nh t×nh tr¹ng thµnh lËp å ¹t c¸c nhµ m¸y vµ b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn cho ngµnh. 2.3 Th«ng qua viÖc tæng hîp c¸c m« h×nh liªn kÕt. Hµng n¨m nhµ n­íc chØ ®¹o ngµnh n«ng nghiÖp tæng kÕt c¸c m« h×nh liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn lieÑu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n. §Ó tõ ®ã ®óc rót c¸c kinh nghiÖm thµnh c«ng, còng nh­ rót ra c¸c bµi häc tõ phÝa nhµ n­íc, c¸c doanh nghiÖp, hé n«ng d©n… tõ ®ã ®Ò ra c¸c ph­¬ng h­íng biÖn ph¸p ®Ó thóc ®Èy viÖc liªn kÕt cã hiÖu qu¶ h¬n. §Æc biÖt lµ nªu ra sù thµnh c«ng cña mét sè n¬i, tõ ®ã sÏ lµ bµi häc ®Ó c¸c n¬i kh¸c thùc hiÖn theo. VÝ dô: m« h×nh liªn kÕt thµnh c«ng nh­ c«ng tr­êng S«ng HËu, C«ng ty ®­êng Lam S¬n, hai ®¬n vÞ nµy thµnh c«ng ®Òu nhê thùc hiÖn hîp ®ång gi÷a doanh nghiÖp vµ n«ng d©n. §· tõ l©u n«ng tr­êng S«ng HËu , CÇn Th¬ næi lªn nh­ mét ®iÓn h×nh thµnh c«ng cña c¸c thêi kú bao cÊp, c¶ trong c¬ chÕ thÞ tr­êng. Sau 8 n¨m gi¸ trÞ s¶n l­îng t¨ng 17 lÇn nép lîi nhuËn vµo ng©n s¸ch t¨ng 2,6 lÇn doanh thu h¬n 1000 tû ®ång/ n¨m víi 10 tû ®ång lîi nhuËn sau thuÕ. §Ó ®¹t ®­îc thµnh tùu ®ã lµ do: N«ng tr­êng gåm hai thêi kú g¾n bã nÒn t¶ng gèc lµ 2000 n«ng tr¹i nhá cã quy m« kho¶ng 3 ha, thùc sù do c¸c hé n«ng d©n lµm chñ. §©y lµ lùc l­îng t¹o ra s¶n phÈm th« s¬ c¬ b¶n phôc vô c¸c hé n«ng d©n lµm chñ. Lµ n«ng tr¹i hoµn chØnh, mçi hé lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh tæng hîp c¶ ruéng v­ên ao chuång. Khèi thø hai míi thùc sù lµ doanh nghiÖp chÞu tr¸ch nhiÖm chØ ®¹o vµ lµm giao dÞch kü thuËt, chÕ biÕn n«ng s¶n, kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ cung cÊp c¶ dÞch vô v¨n ho¸, ®êi sèng. §iÒu ®¸ng nãi lµ tÝch lòy cña n«ng tr­êng qua hé ®­îc ®Çu t­ më réng ®Ó t¸i s¶n xuÊt theo chiÒu s©u mét c¸ch ®óng h­íng, h×nh thµnh m¶ng " c«ng nghiÖp ho¸ träng néi bé n«ng tr­êng" NÕu nh­ S«ng HËu b¾t ®Çu tõ bµn tay tr¾ng th× c«ng ty ®­êng Lam S¬n ®i lªn tõ mét doanh nghiÖp s¾p ph¸ s¶n. Sau 10 n¨m s¶n l­îng ®­êng, doanh thu vµ nép ng©n s¸ch ®Òu t¨ng lªn 100 lÇn. C«ng ty ®· h×nh thµnh mät vïng ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ s¶n xuÊt, kinh doanh tæng hîp víi h¹t nh©n lµ nhµ maý ®­êng, vÒ tinh lµ dÞch vô, x©y dùng, vËt liÖu, vËn t¶i vµ c¶ mét vµnh ®ai s¶n xuÊt nguyªn liÖu mÝa vµ n«ng s¶n phèi hîp nh­ ch¨n nu«i, c©y ¨n qu¶, trång nÊm, N¨m 1997 khi vèn tµi s¶n cè ®Þnh cña c«ng ty ®· khÊu hao gÇn hÕt th× tæng gi¸ trÞ hiÖn cã lµ trªn 174 tû ®ång víi s¸ng t¹o. Nhê ®ã mµ ®· ®Çu t­ x©y dùng mét xÝ nghiÖp c«ng suÊt 1 triÖu lit/n¨m, mét nhµ m¸y b¸nh kÑo 500 tÊn/ n¨m, 1 xÝ nghiÖp ph©n vi sinh 20 ngh×n tÊn/ n¨m, ®oµn xe t¶i 100 chiÕc, nhµ m¸y 6500 tÊn mÝa/ ngµy. Gièng nh­ S«ng HËu, Lam S¬n còng cã hai khèi g¾n bã mËt thiÕt ; khèi n«ng th«n gåm 15 vïng lao ®éng th­êng xuyªn cña h¬n 3 v¹n hé n«ng d©n thuéc x· vµ 4 n«ng tr­oõng vïng trung du T©y Thanh Ho¸. C¸c hé n«ng d©n s¶n xuÊt nguyªn liÖu mÝa cho c¸c nhµ m¸y vµ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®a d¹ng. Thêi thø hai lµ khèi c«ng nghiÖp dÞch vô trùc thuéc hiÖp héi gåm c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn ng©n hµng, xÝ nghiÖp vËn t¶i. 2.3.5 Gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng mèi quan hÖ lîi Ých gi÷a n«ng d©n vµ c¸c vïng nguyªn liÖu víi c¸c c¬ së chÕ biÕn n«ng s¶n. * X©y dùng vµ ph¸t triÓn m« h×nh liªn kÕt ngang vµ liªn kÕt däc. - Liªn kÕt ngang: bao gåm liªn kÕt gi÷a nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ liªn kÕt c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn víi nhau. M« h×nh liªn kÕt gãp phÇn th¾t chÆt mèi quan hÖ hîp t¸c, t­¬ng trî lÉn nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ång thêi b¶o vÖ lîi Ých cho nhau, tr¸nh ®­îc sù chÌn Ðp cña c¸c thÕ lùc kh¸c vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng… - Liªn kÕt däc: Liªn kÕt gi÷a c¸c kh©u s¶n xuÊt nguyªn liÖu, chÕ biÕn vµ tiªu dïng n«ng s¶n. §Ó t¹o lËp vµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ liªn kÕt nµy, cÇn thùc hiÖn c¸c gi¶i ph¸p sau: + Thùc hiÖn tèt viÖc liªn kÕt gi÷a doanh nghiÖp víi hîp t¸c x· vµ kinh tÕ hé n«ng d©n ®Ó chÕ biÕn vµ tiªu thô n«ng s¶n. Ngoµi ra, cÇn cã sù liªn kÕt gi÷a n«ng d©n doanh nghiÖp chÕ biÕn c¸c c¬ quan khao häc víi nhµ nøoc nh»m ®­a ra c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, ®ång thêi cñng cè liªn minh c«ng - n«ng - tri thøc, b¶o ®¶m hµi hoµ lîi Ých ng­êi lao ®éng, lîi Ých doanh nghiÖp vµ lîi Ých Nhµ n­íc. + §Èy m¹nh c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc trong ngµnh n«ng nghiÖp, thu hót cµng nhiÒu c¸c cæ ®«ng lµ n«ng d©n vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c c«ng ty thu mua nguyªn liÖu. + Uû ban nh©n d©n c¸c tØnh cã vïng nguyªn liÖu khÈn tr­¬ng ®iÒu tra, nghiªn cøu lËp ®Ò ¸n quy ho¹ch vïng nguyªn liÖu, ®Ò xuÊt chÝnh s¸ch ­u ®·i khuyÕn khÝch n«ng d©n c¸c ®Þa ph­¬ng tham gia ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu, ®Ó xuÊt chÝnh s¸ch ­u ®·i khuyÕn khÝch n«ng d©n c¸c ®Þa ph­¬ng tham gia ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu cung cÊp cho c¬ së chÕ biÕn + Quy ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña c¸c bªn tham gia hîp ®ång. * Tæ chøc c«ng t¸c thu mua, vËn chuyÓn nguyªn liªu. - ChØ cã c¸c ®¬n vÞ ®Çu míi ®­îc phÐp thu mua, tr¸nh tr×nh tr¹ng tranh mua, tr¸nh b¸n thiÕt lËp c¸c quan hÖ hîp ®ång kinh tÕ gi÷a c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn víi n«ng d©n c¸c vïng trång nguyªn liªu. - Gi¸ thu mua lªn c«ng bè ngay tõ ®Çu vô ®Ó bµ con yªn t©m s¶n xuÊt, cÇn tæ chøc c¸c ®iÓm thu mua hîp lý ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian vµ chi phÝ vËn chuyÓn. - §èi víi vïng s¶n xuÊt nguyªn liÖu ph©n t¸n, cÇn lµm tèt c¸c vÊn ®Ò: + §Çu t­ c«ng nghiÖp s¬ chÕ quy m« gia ®×nh, liªn gia ®×nh hoÆc quy m« th«n. + Tæ chøc thu mua nguyªn liÖu qua c¸c hîp t¸c x·, ®¹i lý, t­ th­¬ng, cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn. Cã thÓ t¹o ra sù liªn kÕt gi÷a nhµ m¸y chÕ biÕn t­ th­¬ng hé n«ng d©n hoÆc nhµ m¸y chÕ biÕn hîp t¸c x· n«ng d©n hoÆc c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn n«ng d©n 2.3.6 Gióp hai bªn vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ - §Èy m¹nh c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, t¹o c¬ së x©y dùng ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn s¶n phÈm cô thÓ tõ ®Çu t­ n©ng cao chÊt l­îng nguyªn liÖu ®Õn c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn tiªu thô s¶n phÈm. - TriÓn khai c¸c thµnh tùu vÒ c«ng nghÖ sinh häc tõ phßng thÝ nghiÖm vµ ®­a nhanh nh÷ng tiÕn bé míi vÒ kü thuËt ®Õn n«ng d©n s¶n xuÊt nguyªn liÖu. - Ph¸t triÓn c«ng nghÖ sau thu ho¹c: t¨ng c­êng ®Çu t­ cho nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ sau thu ho¹ch nh»m lµm gi¶m bít tæn thÊt sau thu ho¹ch, n©ng cao chÊt l­îng b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn n«ng s¶n phÈm - Thùc hiÖn chuyÓnn giao c«ng nghÖ g¾n víi qu¸ tr×nh ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt cho ng­êi lao ®éng. - §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý khoa häc, nhÊt lµ c¬ chÕ qu¶n lý nh©n sù, tµi chÝnh n©ng cao hiÖu qu¶ nghiªn cøu, chuyÓn giao khoa häc vµ c«ng nghÖ cho n«ng d©n. - Nhµ n­íc cÇn níi réng quan hÖ hîp t¸c víi nøoc ngoµi ®Ó tranh thñ c«ng nghÖ t¹o b¹n hµng míi, truyÒn thèng vµ æn ®Þnh KÕt luËn . N­íc ta ®i lªn tõ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ nghÌo nµn vµ l¹c hËu, so víi thÕ giíi rÊt xa, cho nªn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cã ý nghÜa kinh tÕ, chÝnh trÞ to lín, muèn ph¸t triÓn kinh tÕ mét c¸ch bÒn v÷ng vµ t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ cao th× cÇn ph¶i thùc hiÖn " liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ". Cho nÒn ®Ò tµi cã ý nghÜa, vai trß quan träng. Nh÷ng néi dung chñ yÕu ®Ò tµi nµy ®Ò cËp vai trß, thùc tr¹ng vµ ®­a ra c¸c gi¶i ph¸p thóc ®Èy liªn kÕt gi÷a c«ng - n«ng nghiÖp, t¹o ®iÒu kiÖn cho nÒn kinh tÕ hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ cña céng ®ång quèc tÕ T¨ng c­êng liªn kÕt gi÷a s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn víi môc tiªu chñ yÕu lµ t¨ng c­êng vÒ vèn, khoa häc kü thuËt, kinh nghiÖm vµ lÜnh vùc n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®Ó h×nh thµnh c¸c vïng nguyªn chÊt l­îng cao, s¶n l­îng lín ®Ó phôc vô cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn. §Æc biÖt lµ chó träng ®Çu t­ vµo c¸c vïng s©u xa, vïng n«ng th«n, vïng nói. Tõ ®ã gãp phÇn thùc hiÖn th¾ng lîi nghÞe quyÕt TW 5 vÒ ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n cña §¶ng ta. Ngoµi ra nã cßn t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm gi¶m ¸p lùc thÊt nghiÖp hiªn nay, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo cho hµng chôc v¹n lao ®éng, nhÊt lµ lao ®éng n«ng nghiÖp. Tõ ®ã sÏ thu hep kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, gi÷a ®ång b»ng vµ miÒn nói. §Ò tµi nghiªn cøu mong ®ãng gãp mét sè ý kiÕn tham kh¶o cho viÖc t¨ng c­êng liªn kÕt s¶n xuÊt nguyªn liÖu vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ë ViÖt Nam. Hy väng r»ng sù gãp mÆt cña ®Ò tµi nµy sÏ gãp mét phÇn nhá vµo sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ n«ng nghiÖp n«ng th«n mµ §¶ng ®· ®Ò ra