Tiểu luận Tăng cường quan hệ liên kết giữa khoa học và sản xuất của hộ gia đình nông dân nước ta

ë n«ng th«n. ViÖn nghiªn cøu øng dông tiÕn bé kü thuËt ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn s¶n phÈm nhiÖt ®íi ngoµi lóa g¹o nh­ lµ chÌ, cµ phª, cao su... §Æc biÖt lµ kh©u chÕ biÕn, b¶o qu¶n sau thu ho¹ch nh»m n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §ång thêi, cÇn tËp trung ph¸t triÓn c«ng nghÖ sinh häc trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp nh­ chän t¹o gièng vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng c©y trång vËt nu«i. Gièng lµ t­ liÖu s¶n xuÊt cã hµm l­îng chÊt x¸m cao nhÊt trong n«ng nghiÖp, do vËy quan t©m tuyÓn chän gièng tõ nguån gèc b¶n ®Þa, tiÕp tôc nghiªn cøu chän t¹o ra c¸c gièng c©y trång cã nhiÒu ®Æc tÝnh di truyÒn tèt còng nh­ nhËp néi gièng c©y trång vËt nu«i quý cña thÕ giíi. ViÖc lai t¹o, chän läc gièng c©y trång theo ba h­íng: gièng n¨ng suÊt cao chÊt l­îng tèt, gièng chèng chÞu s©u bÖnh, gièng cho c¸c vïng khã kh¨n. Nghiªn cøu kü thuËt ch¨n nu«i tiªn tiÕn nhÊt lµ kü thuËt vÒ sinh s¶n, c¸c c«ng nghÖ ch¨n nu«i ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. §Ó h¹n chÕ tæn thÊt sau thu ho¹ch, n©ng cao gi¸ trÞ n«ng s¶n, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cÇn ph¶i cã c«ng nghÖ b¶o qu¶n rau qu¶ t­¬i, t¨ng tØ lÖ n«ng s¶n ®­îc chÕ biÕn... 2.2 §¸nh gi¸ kÕt qu¶ qu¸ tr×nh thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt 2.2.1.H×nh thøc liªn kÕt vµ c¸ch thøc thùc hiÖn C¸c nhµ khoa häc vµ c¸c tæ chøc cã vai trß rÊt lín trong viÖc gióp n«ng d©n kü thuËt tiªn tiÕn ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng n«ng s¶n, t¨ng gi¸ b¸n vµ t¨ng søc c¹nh tranh cña n«ng s¶n hµng ho¸, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt . H×nh thøc liªn kÕt : Cã nhiÒu h×nh thøc tham gia liªn kÕt cña lùc l­îng khoa häc víi n«ng d©n : Bé khoa häc trùc thuéc doanh nghiÖp h­íng dÉn kü thuËt cho n«ng d©n s¶n xuÊt theo hîp ®ång ®· ký kÕt víi doanh nghiÖp (nh÷ng doanh nghiÖp nh­: tæng c«ng ty b«ng ViÖt Nam, c«ng ty mÝa ®­êng Lam S¬n, n«ng tr­êng S«ng HËu...). C¸c ®¬n vÞ khoa häc t¹i ®Þa ph­¬ng (së n«ng nghiÖp, trung t©m khuyÕn n«ng, chi côc b¶o vÖ thùc vËt ,chi côc thó Y ) vµ c¸c c¬ quan khoa häc Trung ­¬ng (c¸c viÖn,tr­êng,trung t©m khuyÕn n«ng cña bé...) chuyÓn giao kü thuËt tiªn tiÕn cho n«ng d©n . C¸c c¬ quan khoa häc kÕt hîp ký kÕt hîp ®ång tay ba víi doanh nghiÖp vµ n«ng d©n, chÞu tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn kü thuËt cho n«ng d©n s¶n xuÊt theo hîp ®ång... C¸c hé n«ng d©n cã thÓ hîp t¸c víi c¸c trung t©m viÖn nghiªn cøu, c¸c c«ng ty dÞch vô, chÕ biÕn kinh doanh n«ng s¶n. H×nh thøc hîp t¸c nµy cã thÓ thùc hiÖn th«ng qua c¸c hîp ®ång kinh tÕ hoÆc d­íi d¹ng c«ng ty cæ phÇn... C¸c c¸ch thøc thùc hiÖn : §Ó sö dông cã hiÖu qu¶ gièng c©y, con vµ c¸c vËt t­ kü thuËt n«ng nghiÖp, khoa häc cã ý nghÜa hÕt søc quan träng. Liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt kh«ng chØ cã t¸c dông gióp n«ng d©n ¸p dông tiÕn bé kü thuËt trong s¶n xuÊt mµ cßn biÕt sö dông c¸c yÕu tè kü thuËt cã hiÖu qu¶, lµm gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt, t¹o ra n«ng phÈm an toµn cung cÊp cho x· héi.ThËt lµ khiÕm khuyÕt vµ kÐm hiÖu qu¶ nÕu doanh nghiÖp chØ b¸n gièng tèt, vËt t­ kü thuËt cho n«ng d©n theo kiÓu "mua ®øt, b¸n ®o¹n". C¸c tæ chøc khuyÕn n«ng phi lîi nhuËn cña nhµ n­íc, cña c¸c viÖn, tr­êng vµ c¸c tæ chøc ®oµn thÓ ( héi nghÒ nghiÖp, héi n«ng d©n, ®oµn thanh niªn, héi phô n÷, héi cùu chiÕn binh ) cÇn t¹o niÒm tin ë n«ng d©n b»ng hiÖu qu¶ cña khuyÕn n«ng ®em l¹i. Nãi c¸ch kh¸c ph¶i g¾n lîi Ých kinh tÕ ®èi víi c¸c c¸n bé khoa häc c¬ së, nh÷ng ng­êi hµng ngµy tiÕp cËn víi n«ng d©n. §Ó tiªu thô ®­îc gièng,vËt t­ n«ng nghiÖp, thu håi ®­îc c«ng nî vµ nhÊt lµ ®Ó t¹o nguån hµng æn ®Þnh cung cÊp n«ng s¶n nguyªn liÖu cho chÕ, biÕn - tiªu thô, ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr­êng trong vµ ngßai n­íc, ®ái hßi c¸c doanh nghiÖp ph¶i liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt, b»ng c¸ch nh­ thùc hiÖn hîp ®ång gi÷a doanh nghiÖp vµ nhµ khoa häc, hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Õn tõng hé gia ®×nh n«ng d©n ... Th«ng qua c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng, héi phô n÷, c¸c tæ chøc quèc tÕ... VÝ dô : N¨m 2002, c«ng ty ViÔn Ph¸t ë thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· ký hîp ®ång s¶n xuÊt g¹o an toµn víi hîp t¸c x· Phó Thä, huyÖn Phó T©n, tØnh An Giang ®· ®Çu t­ cho n«ng d©n ph©n bãn h÷u c¬ sinh häc vµ thuèc trõ s©u bÖnh sinh häc, c¸n bé khuyÕn n«ng cña c«ng ty ®· mua cña n«ng d©n víi gi¸ 2200® /kg, cung cÊp gÇn 200 tÊn g¹o siªu s¹ch chÊt l­îng cao cho thÞ tr­êng, cã lîi nhuËn kho¶ng 10triÖu ®ång /ha lóa cho n«ng d©n, b»ng hai lÇn so víi quy tr×nh canh t¸c ho¸ häc tr­íc ®©y. HoÆc cuèi n¨m 2002, c«ng ty dÞch vô b¶o vÖ thùc vËt tØnh An giang ®· ký hîp ®ång trång rau an toµn víi 105 hé d©n ë x· T©n Quý T©y, huyÖn B×nh Ch¸nh, thµnh phè Hå ChÝ Minh. C«ng ty cö c¸n bé khuyÕn n«ng xuèng tËp huÊn cho c¸c hé n«ng d©n quy tr×nh kü thuËt trång rau an toµn, cung cÊp bé thuèc thùc vËt dïng cho s¶n xuÊt rau an toµn. Nhê cã ho¹t ®éng khuyÕn n«ng nªn n«ng d©n s¶n xuÊt ®­îc n«ng phÈm an toµn víi gi¸ thµnh h¹, lµm t¨ng lîi nhuËn, ®ång thêi doanh nghiªp mua ®­îc n«ng phÈm chÊt l­îng cao, an toµn, víi khèi l­îng æn ®Þnh ®Ó chÕ biÕn, tiªu thô trªn thÞ tr­êng. §«i bªn ®Òu cã lîi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng l©u dµi vµ hiÖu qu¶ . Cã thÓ nãi khuyÕn n«ng lµ mét qu¸ tr×nh dÞch vô th«ng tin truyÒn b¸ kiÕn thøc vµ ®µo t¹o tay nghÒ cho n«ng d©n ,gióp hä cã kh¶ n¨ng tù gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®Æt ra trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®êi sèng x· héi. Trong c¬ chÕ míi hé n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, khuyÕn n«ng ®­îc coi lµ biÖn ph¸p cÊp b¸ch vµ l©u dµi cã t¸c ®éng s©u s¾c ®Õn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ cña n«ng d©n vµ x©y dùng n«ng th«n míi. C¸c h×nh thøc khuyÕn n«ng cã thÓ lµ: x©y dùng c¸c m« h×nh tr×nh diÔn, tæ chøc cho n«ng d©n ®Õn th¨m quan , trao ®æi kinh nghiÖm víi nh÷ng n«ng d©n s¶n xuÊt giái, truyÒn b¸ kiÕn thøc míi trªn c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng; tæ chøc c¸c héi nghÞ ®Çu bê, trong tr¹i ch¨n nu«i theo ph­¬ng ch©m: "tr¨m nghe kh«ng b»ng mét thÊy"; tæ chøc c¸c c©u l¹c bé nghÒ nghiÖp vµ c©u l¹c bé n«ng d©n s¶n xuÊt giái ... Nh­ vËy, liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt lµ cÇu nèi hai chiÒu gi÷a thùc tÕ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n víi nghiªn cøu khoa häc, t¹o ra tiÕn bé kü thuËt cña c¸c nhµ khoa häc, cña c¸c viÖn, c¸c tr­êng . 2.2.2. Thµnh tùu Trong hµng chôc n¨m qua n«ng nghiÖp, n«ng th«n n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu quan träng trong viÖc nghiªn cøu vµ øng dông c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. C¸c viÖn nghiªn cøu khoa häc - kü thuËt n«ng nghiÖp ®· nghiªn cøu lai t¹o, thuÇn chñng nhiÒu gièng c©y trång vËt nu«i cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng s¶n phÈm tèt vµ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sinh th¸i cña tõng vïng, tõng ®Þa ph­¬ng. C«ng nghÖ sinh häc ®· gãp phÇn quan träng trong viÖc s¶n xuÊt c¸c lo¹i ph©n bãn, thuèc trõ s©u kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng, trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm chÕ biÕn, trong viÖc b¶o qu¶n s¶n phÈm. NhiÒu lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®­îc nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt phôc vô nhu cÇu cña n«ng d©n phï hîp víi ®iÒu kiÖn tõng vïng ,tõng lo¹i c©y trång, vËt nu«i. ViÖc nhËp khÈu c«ng nghÖ ®· cã sù quan t©m ®óng møc tíi thÞ tr­êng trong n­íc . Ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ ®· g¾n bã h¬n víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña n«ng d©n. NhiÒu tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ®· ®­a vµo øng dông gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt l­îng hiÖu qu¶ trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n . C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c viÖn nghiªn cøu, c¸c trung t©m khoa häc vµ c«ng nghÖ ®­îc t¨ng c­êng mét b­íc, cã nhiÒu c¶i thiÖn, gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng nghiªn cøu . §éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp n«ng th«n ®· cã sù tr­ëng thµnh vµ ph¸t huy kh¶ n¨ng trong c«ng t¸c nghiªn cøu øng dông tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ. HÖ thèng c¸c tr­êng ®¹i häc vÒ n«ng-l©m-ng­ nghiÖp, c¸c viÖn nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp, c¸c tr­êng d¹y nghÒ ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n . MÆt kh¸c, nhê ¸p dông tiÕn bé khoa häc - c«ng nghÖ mµ n¨ng suÊt c©y trång, n¨ng suÊt vËt nu«i, n¨ng suÊt lao ®éng ®· t¨ng lªn, n«ng s¶n lµm ra nhiÒu víi chÊt l­îng tèt h¬n, gi¸ thµnh thÊp, gióp cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh n«ng s¶n n©ng cao søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ . ViÖt Nam tõ mét n­íc cã nÒn n«ng nghiÖp l¹c hËu nhiÒu n¬i cßn ®ãi kÐm nh­ng nhê thuû lîi ho¸, ho¸ häc ho¸, c¬ giíi ho¸, ®iÖn khÝ ho¸, ¸p dông c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ sinh häc, chÕ biÕn, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn s¶n phÈm... LÇn ®Çu tiªn nÒn kinh tÕ v­ît "cöa ¶i" l­¬ng thùc, sè hé n«ng d©n ®ãi nghÌo gi¶m nhanh (gi¶m h¬n 50% trong giai ®o¹n 1990-1998); NÒn kinh tÕ b¾t ®Çu "cÊt c¸nh"vµ ®· trë thµnh n­íc xó©t khÈu nhiÒu mÆt hµng n«ng s¶n nh­ g¹o, cµ phª, h¹t ®iÒu... HÖ thèng ®ª, m­¬ng, cèng thãat n­íc phôc vô cho c«ng t¸c t­íi tiªu ®­îc chó träng h¬n, nhê vËy tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng kh« c»n khi ®Õn mïa h¹n còng nh­ tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng ngËp óng khi ®Õn mïa m­a. NhiÒu gièng míi (gièng vËt nu«i,c©y trång), thuèc trõ s©u, ph©n bãn... ®­îc sö dông phôc vô cho s¶n xuÊt. Do vËy nÒn n«ng nghiÖp ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc . BiÓu hiÖn: tèc ®é t¨ng tr­ëng n«ng nghiÖp hµng n¨m ®¹t 4,5%. Trªn gi¸c ®é s¶n xuÊt l­¬ng thùc, tèc ®é t¨ng tr­ëng b×nh qu©n ®¹t 5,2%/n¨m. ViÖt Nam coi träng viÖc ph¸t triÓn nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt lóa lai cho n¨ng suÊt cao h¬n lóa thuÇn tõ 1,0-1,5 tÊn/ha. Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n ®· chñ tr­¬ng ph¸t triÓn viÖc nghiªn cøu vµ ¸p dông trång lóa lai cña ViÖt Nam. §Õn nay diÖn tÝch trång lóa lai ®· lªn tíi 340000 ha so víi 100 ha n¨m 1991. Nhê më réng lóa lai ë miÒn nói, diÖn tÝch lóa n­¬ng ngµy cµng gi¶m. Trung b×nh cø trång mét ha lóa lai th× gi¶m mét ha rõng ®èt ph¸ ®Ó lµm n­¬ng rÉy. Trong nh÷ng n¨m qua, hé n«ng d©n sö dông c¸c chÊt b¶o vÖ thùc vËt, ph©n ho¸ häc, thøc ¨n gia sóc vµ c¸c m¸y mãc trong s¶n xuÊt ngµy mét t¨ng. ViÖc sö dông ph©n bãn cïng víi c¸c tiÕn bé vÒ kü thuËt, gièng, kü thuËt canh t¸c... ®· lµm t¨ng s¶n l­îng n«ng nghiÖp mét c¸ch ®¸ng kÓ so víi tr­íc ®©y, ®¶m b¶o cho nhu cÇu trong n­íc vµ xuÊt khÈu. Theo kÕt qu¶ nghiªn cøu cña viÖn nghiªn cøu thæ nh­ìng n«ng ho¸(1998): ë ViÖt Nam trung b×nh bãn 1 kg N+P2O5 +K2O lµm t¨ng 7,5-8,5 kg l­¬ng thùc quy thãc. Møc nµy thÊp h¬n so víi trung b×nh Ch©u ¸ (10 kg). Nh­ng cao h¬n Ch©u phi vµ Ch©u mü La-tinh (5-7 kg). Theo tû lÖ nµy sö dông ph©n bãn lµm t¨ng 9,3 triÖu tÊn l­¬ng thùc chiÕm 27-30,4% tæng s¶n l­îng quy thãc cña c¶ n­íc(1997). Hµng n¨m, ViÖt Nam xuÊt khÈu l­îng rau qu¶ cho thÞ tr­êng Trung Quèc lµ chñ yÕu chiÕm 60% s¶n l­îng cña c¶ n­íc. Bªn c¹nh ngµnh trång trät, ngµnh ch¨n nu«i ®Æc biÖt lµ ch¨n nu«i lîn ®· cã nhiÒu ®ãng gãp ®¸ng kÓ. Giai ®o¹n 1985 - 1989 b×nh qu©n mçi n¨m ViÖt Nam xuÊt 5000 tÊn thÞt ®«ng l¹nh. Giai ®o¹n 1990-1995 mçi n¨m xuÊt h¬n 10000 tÊn vµ n¨m 2000 xuÊt kho¶ng 12200 tÊn. ViÖt Nam xuÊt khÈu thÞt lîn chñ yÕu sang NhËt B¶n, Hång K«ng, Nga , ngoµi ra c¸c n­íc Malaysia, Singapore, Trung Quèc ®ang lµ nh÷ng thÞ tr­êng cã nhiÒu høa hÑn . §¸nh gi¸ thµnh tùu s¶n xuÊt l­¬ng thùc, ch­¬ng tr×nh l­¬ng thùc thÕ giíi (WFP) cho r»ng ViÖt Nam ®· ®¶m b¶o an ninh l­¬ng thùc cã ®ñ l­¬ng thùc cho mäi ng­êi vµ trë thµnh n­íc xuÊt khÈu l­¬ng thùc ®øng thó hai trªn thÕ giíi, cho nªn WFP ®· chÊm døt ch­¬ng tr×nh ho¹t ®éng cøu trî ë ViÖt Nam vµo ngµy 31/12/2000 ®Ó hç trî cho c¸c n­íc thiÕu l­¬ng thùc kh¸c. Thµnh tùu næi bËt kh¸c thu hót sù chó ý cña quèc tÕ lµ ViÖt Nam ®· ph¸t triÓn thµnh c«ng c¸c n«ng s¶n ®Æc thï nhiÖt ®íi cã søc c¹nh tranh nh­ cµ phª, cao su, hå tiªu, ®iÒu. Kim ngh¹ch xuÊt khÈu n«ng s¶n ®· chiÕm tíi 30-40%tæng kim ngh¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. KÕt qu¶ næi bËt ®¸ng chó ý nhÊt vÒ øng dông c«ng nghÖ sinh häc lµ c¸c nhµ khoa häc ®· tuyÓn chän vµ lai t¹o ®­îc nhiÒu gièng lu¸ míi cã n¨ng suÊt cao, ng¾n ngµy gãp phÇn vµo viÖc th©m canh t¨ng vô. C¬ cÊu mïa vô ®· chuyÓn theo h­íng t¨ng diÖn tÝch lóa ®«ng xu©n vµ lóa hÌ thu cã n¨ng suÊt cao, æn ®Þnh. §Õn nay c¶ n­íc cã h¬n 90%diÖn tÝch ®­îc gieo cÊy b»ng gièng lóa míi. ë c¸c tØnh phÝa B¾c ®· t¨ng thªm vô lóa xu©n, ë c¸c tØnh phÝa nam t¨ng thªm diÖn tÝch cÊy lóa ®«ng xu©n, hÌ thu. Do vËy diÖn tÝch gieo trång vµ n¨ng suÊt lóa ®· t¨ng nhanh, lµm chñ ®­îc c«ng nghÖ trong lai t¹o, chän läc vµ nh©n gièng mét sè lo¹i c©y trång, vËt nu«i. §Õn n¨m 2000, ®· x©y dùng ®­îc quy tr×nh s¶n xuÊt lóa lai F1hÖ b¾c ­u vµ tæ chøc s¶n xuÊt ®­îc 1350 tÊn gièng, ®¸p øng ®­îc kho¶ng 20%nhu cÇu gièng trong tæng diÖn tÝch 330 ngh×n ha lóa lai. Vô ®«ng xu©n 2001-2002 duy tr× vµ nh©n ®­îc dßng bè mÑ ®ñ cho gieo cÊy 15 ngh×n ha ®Ó s¶n xuÊt kho¶ng 3000-4000 tÊn F1. ChÝnh nhê ¸p dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng thµnh tùu míi vÒ c«ng nghÖ sinh häc, kÕt hîp hµi hoµ víi ph­¬ng ph¸p chän t¹o gièng truyÒn thèng mµ trong n¨m 2002 ®· chän, t¹o ®­îc 37 gièng lóa míi, 12 gièng ng«, 9 gièng l¹c, 6 gièng rau, 2 gièng hoa, 9 gièng khoai t©y, 8 gièng c©y c«ng nghiÖp dµi ngµy vµ 22 gièng c©y ¨n qu¶, 12 gièng gia sóc, 3 gièng d©u t»m c«ng nhËn ®­îc 51 dßng vµ xuÊt sø lµ gièng c©y l©m nghiÖp . Cïng víi gièng, nhiÒu quy tr×nh kü thuËt ®· hoµn thiÖn gãp phÇn ph¸t huy tiÒm n¨ng cña gièng: x¸c ®Þnh bé gièng lóa xuÊt khÈu cho ®ång b»ng s«ng Cöu Long (IR64, vnd 95, IR2031, OM1490 vµ MTL250); tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ®óc kÕt më réng kÕt qu¶ vÒ nghiªn cøu c¬ cÊu c©y trång ®Ó bè trÝ mïa vô hîp lý, t¨ng vô, h¹n chÕ ¶nh h­ëng bÊt thuËn cña thêi tiÕt, øng dông kü thuËt IPM, qu¶n lý dinh d­ìng tæng hîp, bãn ph©n c©n ®èi, bãn ph©n theo b¶ng so s¸nh ph©n mÇu cña lóa. NhiÒu vïng s¶n xuÊt n«ng s¶n hµng ho¸ tËp trung g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn b­íc ®Çu ®­îc h×nh thµnh; s¶n phÈm n«ng nghiÖp ®a d¹ng h¬n. So víi n¨m 1995, diÖn tÝch mét sè c©y c«ng nghiÖp t¨ng kh¸: cµ phª gÊp h¬n 2,7 lÇn, cao su t¨ng 46%, mÝa t¨ng kho¶ng 35%, b«ng t¨ng 8%... Mét sè lo¹i gièng c©y c«ng nghiÖp cã n¨ng suÊt cao ®· ®­îc ®­a vµo s¶n xuÊt ®¹i trµ. Trong c«ng nghÖ sau thu ho¹ch ,tiÕp tôc hoµn thiÖn c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ sÊy thãc, ng« nh­ sÊy thñ c«ng, sÊy tÜnh th«ng giã, b¾t ®Çu øng dông c«ng nghÖ sÊy hång ngo¹i d¶i tÇn hÑp; c«ng nghÖ b¶o qu¶n t­¬i rau qu¶... Nh÷ng n¨m gÇn ®©y lÜnh vùc nghiªn cøu khoa häc vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ®­îc quèc héi vµ chÝnh phñ ®Æc biÖt quan t©m. §Çu t­ cho nghiªn cøu khoa häc t¨ng nhiÒu so víi tr­íc. N¨m 2002, ngµnh n«ng nghiÖp - ph¸t triÓn n«ng th«n ®­îc nhµ n­íc ®Çu t­ 171.778 triÖu ®ång t¨ng 43.605 triÖu ®ång so víi n¨m 2000 vµ gÊp ba lÇn so víi n¨m 1996. Møc ®Çu t­ trung b×nh cho mét c¸n bé khoa häc trong ngµnh n¨m 2002 lµ 38,4 triÖu ®ång, t¨ng h¬n 5% so víi n¨m 2001 vµ gÊp 2,6 lÇn so víi n¨m 1996. Víi hÖ thèng 27 viÖn chuyªn m«n, trung t©m nghiªn cøu vµ c¸c tr­êng ®¹i häc, cao ®¼ng trong ngµnh. NhiÒu kÕt qu¶ n¨m 2002 ®­îc b¾t nguån tõ nh÷ng thÝ nghiÖm trong c¸c n¨m tr­íc. Trong lÜnh vùc trång trät, chän gièng c©y trång, ngµy 29/11/2002, Bé ®· cã quyÕt ®Þnh sè 5310Q§/BNN-KHCN c«ng nhËn vµ cho phæ biÕn trong s¶n xuÊt 18 gièng quèc gia,16 gièng tiÕn bé kü thuËt, 9 c©y ®Çu dßng (m¨ng côt vµ ®iÒu); 19 biÖn ph¸p kü thuËt míi ... Trong lÜnh vùc ch¨n nu«i n¨m 2002 ®­îc ghi nhËn sù chuyÓn biÕn m¹nh trong viÖc chän t¹o gièng bß, ®¸nh dÊu sù thµnh c«ng cña c¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp ViÖt Nam b­íc ®Çu nghiªn cøu thµnh c«ng nh©n v« tÝnh b»ng ph­¬ng ph¸p c¾t ph«i ®Ó t¹o ra cÆp bª song sinh hoµn toµn gièng nhau vÒ ®Æc tÝnh di truyÒn. KÕt qu¶ nh©n v« tÝnh ph«i ®· më ra triÓn väng míi kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn nhanh c¸c gièng quý vµ ®µn bß s÷a ë ViÖt Nam. Cïng víi viÖc nh©n t¹o gièng ®µn bß s÷a c¸c nhµ khoa häc n«ng nghiÖp còng cã nhiÒu thµnh tùu trong lÜnh vùc nghiªn cøu ®µn lîn h¹t nh©n dßng mÑ ®Ó t¹o nªn ®µn lîn lai h­íng n¹c vµ ®µn gµ ri thuÇn , gµ th¶ v­ên . Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ hé n«ng d©n ®­îc phôc håi vµ ph¸t triÓn lµ phï hîp víi quy luËt kh¸ch quan cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Cã thÓ nãi kinh tÕ hé n«ng d©n ®· gãp phÇn quyÕt ®Þnh vµo nh÷ng thµnh tùu rÊt ngo¹n môc cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Thùc tiÔn ®· chØ râ khi nµo kinh tÕ hé n«ng d©n ®Æt ®óng vÞ trÝ vèn cã cña nã th× khi ®ã s¶n xuÊt n«ng nghiÖp míi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn . 2.2.2. H¹n chÕ Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc qu¸ tr×nh thùc hiÖn liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cßn gÆp mét sè khã kh¨n nh­ khã kh¨n cña n«ng d©n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm , kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng n«ng s¶n ViÖt Nam ch­a m¹nh, nghiªn cøu vµ øng dông ch­a g¾n kÕt víi nhau cã khi cßn kho¶ng c¸ch lín . PhÇn lín c¸c tiÕn bé kü thuËt trong n«ng nghiÖp ®­îc triÓn khai víi chi phÝ cao, cã khi v­ît qu¸ n¨ng lùc ®Çu t­ cña n«ng d©n, trong khi ®ã l¹i kh«ng mang l¹i kÕt qu¶ tøc thêi th­êng lµ ph¶i sau mét hoÆc nhiÒu vô s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, c¸c tiÕn bé kü thuËt míi th­êng bao hµm nh÷ng yÕu tè tù nhiªn (lôt, h¹n...) mµ con ng­êi ch­a khèng chÕ tèi ®a ®­îc. PhÇn lín c¸c hé n«ng d©n, nh÷ng chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp, lµ ng­êi quyÕt ®Þnh viÖc tiÕp thu tiÕn bé kü thuËt míi l¹i kh«ng ®ñ kh¶ n¨ng khèng chÕ rñi ro. Kü thuËt canh t¸c vÉn mang nÆng tÝnh truyÒn thèng. Sù ph¸t triÓn cña c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn ch­a ®­îc øng dông, hÖ thèng c«ng cô s¶n xuÊt trùc tiÕp cña c¸c kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ch­a cã sù thay ®æi lµm cho hÖ thèng kü thuËt canh t¸c ®· h×nh thµnh tõ l©u ®êi ®­îc duy tr×, mµ hÖ canh t¸c nµy h×nh thµnh trªn c¬ së kinh nghiÖm s¶n xuÊt cña c¸c hé n«ng d©n vµ nã còng ®­îc thiÕt lËp trªn c¬ së hÖ sinh th¸i, m«i tr­êng cña vïng mµ c¸c hé c­ tró. YÕu tè truyÒn thèng quy ®Þnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña n«ng hé trªn c¶ kü thuËt s¶n xuÊt lÉn tËp qu¸n kinh doanh .ë nh÷ng vïng trång lóa n­íc, c¸c kü thuËt canh t¸c truyÒn thèng ®­îc duy tr× mét c¸ch l©u ®êi. BiÓu hiÖn râ nÐt cña thùc tr¹ng s¶n xuÊt theo tËp qu¸n vµ kinh nghiÖm lµ nhãm hé s¶n xuÊt th©m canh c©y lóa n­íc. Nh­ vËy khoa häc vµ s¶n xuÊt ch­a thùc hiÖn sù g¾n kÕt víi nhau cßn cã kho¶ng c¸ch. S¶n xuÊt vÉn cßn ph©n t¸n, manh món quy m« hé gia ®×nh nhá bÐ chÊt l­îng s¶n phÈm kh«ng phï hîp víi ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn; s¶n phÈm d­ thõa, tiªu thô khã kh¨n vµ lµ mèi lo th­êng xuyªn cña n«ng d©n, ch­a kÝch thÝch ®­îc s¶n xuÊt ph¸t triÓn . §iÒu kiÖn s¶n xuÊt ë mét sè vïng cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n, chÞu nhiÒu ¶nh h­ëng cña thêi tiÕt kh¾c nhiÖt nh­ng kh¶ n¨ng phßng tr¸nh cßn rÊt h¹n chÕ. Thùc tÕ gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt nhiÒu khi cßn quay l­ng víi nhau, do vËy s¶n phÈm s¶n xuÊt ra nhiÒu khi kh«ng b¸n ®­îc do chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm, s¶n xuÊt s¶n phÈm ch­a s¹ch, ch­a ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm, v× thÕ mµ gi¸ rÎ g©y nhiÒu thiÖt h¹i cho n«ng d©n, n«ng s¶n lµm ra kh«ng c¹nh tranh ®­îc víi hµng nhËp ngo¹i c¶ vÒ gi¸ c¶ vµ chÊt l­îng, tØ lÖ n«ng s¶n h­ háng cao... Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n cña n«ng d©n trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, vÒ phÝa c¸c nhµ khoa häc còng gÆp mét sè h¹n chÕ nh­ : Tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ thÊp. C¸c viÖn nghiªn cøu vµ tr­êng ®¹i häc ®­îc ®Çu t­ thÊp, phèi hîp ho¹t ®éng kÐm. Theo ®¸nh gi¸ cña ng©n hµng thÕ giíi, tæng chi phÝ cho mét c¸n bé nghiªn cøu cña ViÖt Nam 1 n¨m chØ b»ng 9% suÊt ®Çu t­ cña Indonesia vµ Th¸i Lan ; 2,5 % suÊt ®Çu t­ cña Malaysia . Víi møc ®Çu t­ qóa Ýt cho khoa häc hiÖn nay ,th× phÇn chi l­¬ng, ho¹t bé m¸y ®· chiÕm gÇn 60%tæng chi phÝ , thùc chi cho ®Ò tµi chØ cßn 37%. ThiÕt bÞ m¸y mãc, c¬ së vËt chÊt kü thuËt l¹c hËu, cò kü, th«ng tin khoa häc Ýt ái, tr×nh ®é c¸n bé thÊp dÇn vµ mÊt dÇn nh©n tµi. Nguån tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi ch­a ®­îc thu thËp, ph©n tÝch vµ chuyÓn giao ®Çy ®ñ, kÞp thêi cho ng­êi s¶n xuÊt. Tr×nh ®é ¸p dông thµnh tùu c¸ch m¹ng sinh häc thÊp trõ mét vµi lo¹i s¶n phÈm nh­ cµ phª, lóa, ng«; cßn phÇn lín c¸c c©y trång, vËt nu«i n¨ng suÊt thÊp, chÊt l­îng s¶n phÈm kÐm. NhiÒu lo¹i s¶n phÈm dï ViÖt Nam cã tiÒm n¨ng, nh­ng sù thua kÐm vÒ khoa häc kü thuËt lµm cho hµng ho¸ kÐm c¹nh tranh . Nghiªn cøu khoa häc yÕu, ®Çu t­ ¸p dông c«ng nghÖ míi còng rÊt kÐm. C¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c c¬ së vµ hé ngµnh, nghÒ ë n«ng th«n rÊt thÊp, chØ cã 18,6% cã nhµ x­ëng kiªn cè, 35%cã sö dông ®iÖn, 37%c«ng viÖc ®­îc c¬ giíi ho¸, cßn 63% lµm b»ng tay. T×nh tr¹ng nhËp khÈu c¸c c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng ®ång bé cßn phæ biÕn. §éi ngò c¸n bé khoa häc ho¹t ®éng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n cßn thiÕu nhiÒu c¸n bé ®Çu ngµnh. Sè ®«ng c¸n bé cã tr×nh ®é cao ®· lín tuæi, sè c¸n bé trÎ, sinh viªn míi ra tr­êng kh«ng muèn vÒ c«ng t¸c ë vïng n«ng th«n do c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp qu¸ thiÕu vµ l¹c hËu, thiÕu ®ång bé, ch­a ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh, tôt hËu trong ®æi míi c«ng nghÖ vµ n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm . Trong thêi gian qua, ch­a ®Çu t­ hîp lý vµo trang thiÕt bÞ m¸y mãc cho nghiªn cøu khoa häc, ch­a sö dông hÕt n¨ng lùc cña ®éi ngò c¸n bé khoa häc trong c«ng t¸c nghiªn cøu khoa häc vµ chuyÓn giao kü thuËt. C«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn cho c¸c thµnh tùu míi trong nghiªn cøu khoa häc ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc . Ch­a cã sù phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ®Þa ph­¬ng trong c«ng t¸c chuyÓn giao kü thuËt, ch­a n¾m b¾t ®­îc c¸c nhu cÇu cÊp thiÕt cña n«ng d©n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt . C¸c h×nh thøc chuyÓn giao kü thuËt kh«ng ®a d¹ng, phong phó vµ ch­a thùc sù gÇn gòi víi ®èi t­îng nhËn chuûªn giao (n«ng d©n), do vËy c«ng t¸c chuyÓn giao ch­a ®¹t hiÖu qu¶ cao. C¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng tËp trung chñ yÕu vµo nh÷ng lÜnh vùc n¨ng ®éng: ch¨n nu«i, c©y c«ng nghiÖp, thuû s¶n; kh«ng t­¬ng xøng víi tû träng t­¬ng øng cña c¸c lÜnh vùc trong GDP n«ng nghiÖp. KhuyÕn n«ng thóc ®Èy viÖc tiÕp thÞ n«ng s¶n ch­a ®­îc quan t©m... MÆt kh¸c, do ®Þa bµn chuyÓn giao lµ vïng ®åi nói cao, dèc ®øng, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng cßn nhiÒu khã kh¨n, kinh tÕ - x· héi kÐm ph¸t triÓn. M¹ng l­íi khuyÕn n«ng cång kÒnh, c¸c c¬ quan lµm nhiÖm vô tiÕp nhËn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ë c¬ së rÊt thiÕu vµ yÕu. Néi dung chuyÓn giao dµn tr¶i kh«ng ®ång bé, chÝch s¸ch ®·i ngé ®èi víi c¸n bé chuyÓn giao cßn thÊp,®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c chuyªn gia n«ng nghiÖp ph¶i lµm viÖc xa thµnh phè,xa c¸c trung t©m v¨n ho¸ - khoa häc kü thuËt vµ víi mét m«i tr­êng hÕt søc khã kh¨n song ®·i ngé kh«ng h¬n g× ng­êi thµnh phè nªn hä ch­a an t©m vµ nhiÖt t×nh c«ng t¸c. NhiÒu ch­¬ng tr×nh chuyÓn giao bÞ chång chÐo mµ thiÕu sù lång ghÐp vµ phèi hîp. ViÖc chuyÓn giao vÉn cßn mang tÝnh ¸p ®Æt ,xin cho, thiÕu sù quy ho¹ch vµ lËp kÕ ho¹ch, ®«i khi ch­a phï hîp víi nhu cÇu cña d©n. NhiÒu m« h×nh ®ßi hái ®Çu t­ lín ,nªn nh÷ng hé nghÌo rÊt khã tham gia .Mét sè dù ¸n, nhÊt lµ cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®­îc triÓn khai theo nguyªn t¾c cøng nh¾c, do vËy tÝnh nh©n réng vµ hiÖu qu¶ kh«ng cao. C¸c m« h×nh t­ nh©n chuyÓn giao th× ng­êi lµm c«ng t¸c chuyÓn giao th­êng lµ ng­êi lµm kinh doanh t­ nh©n, do ®ã hä th­êng ®Æt yÕu tè lîi nhuËn lªn hµng ®Çu mµ quªn ®i yÕu tè g×n gi÷ m«i tr­êng... Ngoµi ra, cßn chÞu ¶nh h­ëng cña c¬ chÕ qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ chËm vÉn ch­a ®­îc ®æi míi mét c¸ch c¨n b¶n, mÆc dï t­ t­ëng ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt sím. 2.2.4.Nguyªn nh©n Nguyªn nh©n tõ phÝa nhµ n­íc Nguyªn nh©n cña sù yÕu kÐm vÒ khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp n«ng th«n lµ do c¸c cÊp uû §¶ng, c¸c cÊp chÝnh quyÒn ch­a thùc sù coi ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ lµ quèc s¸nh hµng ®Çu. ChÝnh s¸ch kinh tÕ ch­a thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ, ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®Çu t­, tÝn dông, thuÕ, xuÊt nhËp khÈu. §Çu t­ tµi chÝnh cña nhµ n­íc cho ho¹t ®éng khoa häc - c«ng nghÖ cßn qu¸ thÊp, nhÊt lµ ®Çu t­ cho ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp. Møc chi cho nghiªn cøu n«ng nghiÖp cña ViÖt Nam vµo n¨m 1980 chØ b»ng 1/31 c¸c n­íc c«ng nghiÖp vµ b»ng 1/12 c¸c n­íc khu vùc Th¸i B×nh D­¬ng, vµ b»ng 1/8 c¸c n­íc §«ng Nam ¸. Riªng chØ cho c«ng t¸c triÓn khai (khuyÕn n«ng trùc tiÕp )chØ b»ng 1/29 so víi c¸c n­íc §«ng Nam ¸. Theo ®¸nh gi¸ cña ng©n hµng thÕ giíi (WB) th× ViÖt Nam chi cho nghiªn cøu ®èi víi mét c¸n bé mét n¨m lµ 2200 USD; trong khi ®ã ë Th¸i Lan lµ 25000USD; Indonesia lµ 22900USD vµ Malaysia lµ 89600USD. HiÖn nay n­íc ta cã 32 viÖn nghiªn cøu trùc thuéc Bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n. C¸c viÖn nghiªn cøu tËp trung chñ yÕu ë mét sè thµnh phè lín: 22 viÖn n»m ë Hµ Néi ,ba ë thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ b¶y ë mét sè thµnh phè kh¸c. ViÖc tËp trung qu¸ cao c¸c c¬ së nghiªn cøu ë thµnh phè lín cã nhiÒu bÊt lîi khi thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn n«ng th«n ë nh÷ng vïng sinh th¸i kh¸c nhau, ®Æc biÖt lµ trong viÖc n¾m b¾t c¬ héi, khã kh¨n cña n«ng d©n ë c¸c vïng nµy vµ c¸ch gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®ãi nghÌo, sù bÒn v÷ng cña m«i tr­êng. Bªn c¹nh ®ã, chi tiªu cña nhµ n­íc cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp n¨m 2002 chØ chiÕm kho¶ng 0,14%GDP thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c n­íc nh­ Trung Quèc 0,43%,Th¸i Lan 1,4%... Trong khi ®ã h¬n mét nöa chi nghiªn cøu n«ng nghiÖp ®­îc dïng ®Ó tr¶ tiÒn l­¬ng vµ c¸c chi phÝ kh¸c, phÇn chi cho nghiªn cøu n«ng nghiÖp chØ chiÕm 1/3 tæng ng©n s¸ch nghiªn cøu n«ng nghiÖp. Ngoµi ra cßn do c¸c nguyªn nh©n vÒ tæ chøc vµ qu¶n lý khoa häc c«ng nghÖ ch­a thËt sù ®æi míi theo h­íng kÕt hîp chÆt chÏ c¸c ch­¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ víi ch­¬ng tr×nh kinh tÕ - x· héi, qu¶n lý khoa häc c«ng nghÖ nÆng nÒ vÒ mÆt hµnh chÝnh. Víi nh÷ng chÝnh s¸ch nh­ vËy ®· kh«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ khoa häc h¨ng say nghiªn cøu . Nguyªn nh©n vÒ phÝa c¸c nhµ khoa häc Tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ n­íc ta cßn thÊp ;cßn thiÕu nhiÒu c¸n bé cã kinh nghiÖm cã n¨ng lùc, c¬ së vËt chÊt kü thuËt phôc vô cho c«ng t¸c nghiªn cøu cßn thiÕu thèn vµ l¹c hËu. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y Nhµ n­íc ®· cã nhiÒu chÝnh s¸ch ­u ®·i ®èi víi nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c khoa häc song còng ch­a tho¶ ®¸ng. N¨ng suÊt, chÊt l­îng n«ng s¶n thÊp, gi¸ thµnh n«ng s¶n cao, nhiÒu lo¹i n«ng s¶n ch­a ®¸p øng thÞ hiÕu tiªu dïng trong n­íc còng nh­ trªn thÕ giíi lµ do c«ng nghÖ vÒ gièng, chÕ biÕn, b¶o qu¶n n«ng s¶n ch­a theo kÞp nhu cÇu ph¸t triÓn n«ng nghiÖp hµng ho¸ xuÊt khÈu .HÇu hÕt c¸c nghiªn cøu ®Òu tËp trung vµo c©y l­¬ng thùc vµ gièng trong ch¨n nu«i, Ýt chó träng tíi ho¹t ®éng nghiªn cøu sau thu ho¹ch ,b¶o vÖ c©y trång vËt nu«i. VÉn cßn t×nh tr¹ng chuyÓn giao mét chiÒu tøc lµ c¸c viÖn c¸c trung t©m nghiªn cøu, kh¶o s¸t... Qua kªnh dÉn lµ m¹ng l­íi khuyÕn n«ng hoÆc c¸c tæ chøc chuyªn ngµnh ®Õn ng­êi tiÕp nhËn lµ hé n«ng d©n lµm cho bÞ ®éng vµ ®­a vµo nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ mµ n«ng d©n ch­a cã nhu cÇu . Nguyªn nh©n vÒ phÝa c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n HiÖn nay, tr×nh ®é häc vÊn cña lùc l­îng lao ®éng ë khu vùc n«ng th«n cßn thÊp 25%ch­a tèt nghiÖp tiÓu häc, sè ng­êi tèt nghiÖp PTTH chØ chiÕm11,1 %. MÆt kh¸c ,hÇu hÕt lao ®éng n«ng th«n lµm c¸c c«ng viÖc trång trät, ch¨n nu«i kh«ng qua tr­êng líp mµ theo kiÓu "cha truyÒn con nèi" theo kinh ngiÖm lµ chÝnh. V× vËy n¨ng suÊt lao ®éng trong n«ng nghiÖp ë n­íc ta thÊp, dÉn tíi thu nhËp thÊp (ChØ b»ng 37% thu nhËp cña lao ®éng khu vùc thµnh thÞ ). Thùc tÕ ®ã ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng tiÕp nhËn vµ øng dông tiÕn bé kü thuËt cña n«ng d©n . Còng do tr×nh ®é v¨n ho¸, khoa häc -kü thuËt cña n«ng d©n thÊp, l¹i thiÕu vèn. C¸c hîp t¸c x· theo m« h×nh cò tan r·, hîp t¸c x· kiÓu míi ch­a ra ®êi nªn viÖc ®­a tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo phôc vô cho hé n«ng d©n gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tõng hé n«ng d©n kh«ng thÓ tù m×nh nghiªn cøu ¸p dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt ®­îc . MÆt kh¸c, do thiÕu hiÓu biÕt vµ ch¹y theo lîi nhuËn tr­íc m¾t trong nhiÒu n¨m qua ë nhiÒu vïng s¶n xuÊt mét sè n«ng d©n ®· kh«ng sö dông hîp lý c¸c lo¹i ph©n bãn, thuèc trõ s©u g©y « nhiÔm m«i tr­êng mÊt c©n b»ng sinh th¸i, g©y ®éc h¹i ®Õn ng­êi s¶n xuÊt vµ tiªu dïng . Ch­¬ng III Gi¶i PH¸P 3.1 quan ®iÓm vÒ ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ vµ ®Þnh h­íng Quan ®iÓm vÒ ph¸t triÓn khoa häc trong n«ng th«n Trong nh÷ng n¨m tíi nªn tæ chøc c¸c c¬ së nghiªn cøu theo c¸c vïng sinh th¸i, g¾n víi ®Þa bµn tõng vïng; x©y dùng vµ ph¸t triÓn mèi liªn kÕt gi÷a hÖ thèng nghiªn cøu c¸c tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp t¹i Hµ Néi, Th¸i Nguyªn, N«ng -L©m HuÕ, Thñ §øc, CÇn Th¬... Trong nghiªn cøu chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc phôc vô ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu vµ ®Þnh h­íng cña ngµnh, tranh thñ sù hîp t¸c, gióp ®ì vµ tµi trî cho nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, t¨ng c­êng ®Çu t­ kinh phÝ cña n«ng nghiÖp vµo ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, t¨ng c­êng ®Çu t­ kinh phÝ cña n«ng nghiÖp cho nghiªn cøu tõ møc 0,14%(n¨m2002) lªn 0,15 % n¨m 2005 (b»ng møc trung b×nh cña c¸c n­íc Ch©u ¸ n¨m 1998) vµ duy tr× møc ®ã trong giai ®o¹n 2006-2010 §Þnh h­íng §Èy nhanh tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®¹t møc tiªn tiÕn trong khu vùc vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ thu nhËp trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch n¨ng suÊt lao ®éng n©ng cao chÊt l­îng vµ søc c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Më réng thÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n trong n­íc, t¨ng ®¸ng kÓ thÞ phÇn cña c¸c n«ng s¶n chñ lùc trªn thÕ giíi . Chó träng ®iÖn khÝ ho¸,c¬ giíi ho¸ ë n«ng th«n. Ph¸t triÓn m¹nh c«ng nghiÖp chÕ biÕn g¾n víi vïng nguyªn liÖu, c¬ khÝ ho¸ phôc vô n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp gia c«ng vµ dÞch vô; liªn kÕt n«ng nghiÖp - c«ng nghÖ-dÞch vô trªn tõng ®Þa bµn vµ trong c¶ nø¬c . §iÒu chØnh quy ho¹ch s¶n xuÊt l­¬ng thùc phï hîp víi nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng tiªu thô, t¨ng n¨ng suÊt ®i ®«i víi n©ng cÊp chÊt l­îng.B¶o ®¶m an ninh l­¬ng thùc trong mäi t×nh huèng .X©y dùng c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung lóa hµng ho¸ vµ ng« lµm thøc ¨n ch¨n nu«i ;tËn dông ®iÒu kiÖn thÝch hîp cña c¸c ®Þa bµn kh¸c ®Ó s¶n xuÊt l­¬ng thùc cã hiÖu qu¶ . Cã chÝnh s¸ch b¶o ®¶m lîi Ých cña ng­êi s¶n xuÊt l­¬ng thùc . Ph¸t triÓn theo quy ho¹ch vµ chó träng ®Çu t­ th©m canh c¸c vïng c©y trång c«ng nghiÖp nh­ cµ phª, cao su, chÌ, ®iÒu, h¹t tiªu, dõa, d©u t»m, b«ng, mÝa, l¹c, thuèc l¸...h×nh thµnh c¸c vïng rau qu¶, hoa cã gi¸ trÞ cao g¾n víi ph¸t triÓn c¬ së b¶o qu¶n, chÕ biÕn . Ph¸t triÓn n©ng cao chÊt l­îng ,hiÖu qu¶ ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm; më réng ph­¬ng ph¸p nu«i c«ng nghiÖp g¾n víi chÕ biÕn s¶n phÈm t¨ng tû träng ngµnh ch¨n nu«i n«ng nghiÖp . T¨ng c­êng tiÒm lùc khoa häc vµ c«ng nghÖ trong n«ng nghiÖp, nhÊt lµ c«ng nghÖ sinh häc kÕt hîp víi c«ng nghÖ th«ng tin. Chó träng vµ sö dông gièng c©y, con cã n¨ng suÊt, chÊt l­îng vµ gi¸ trÞ cao. §­a nhanh c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, thu ho¹ch, b¶o qu¶n, chÕ biÕn, vËn chuyÓn vµ tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp. øng dông c«ng nghÖ s¹ch trong nu«i, trång vµ chÕ biÕn rau qu¶, thùc phÈm. H¹n chÕ viÖc sö dông ho¸ chÊt ®éc h¹i trong n«ng nghiÖp. X©y dùng mét sè khu n«ng nghiÖp c«ng nghÖ cao. T¨ng c­êng ®éi ngò, n©ng cao n¨ng lùc vµ ph¸t huy t¸c dông cña c¸n bé khuyÕn n«ng, khuyÕn l©m, khuyÕn ng­. X©y dùng c¸c vïng s¶n xuÊt hµnh ho¸ chuyªn canh phï hîp víi tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ vÒ khÝ hËu,®Êt ®ai vµ lao ®éng cña tõng vïng tõng ®Þa ph­¬ng; g¾n n«ng nghiÖp víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ tr­êng tiªu thô h×nh thµnh sù liªn kÕt n«ng-c«ng nghiÖp-dÞch vô ngay trªn ®Þa bµn n«ng th«n . TÝch cùc khai hoang më réng diÖn tÝch canh t¸c ë nh÷ng n¬i cßn ®Êt hoang ho¸ ch­a ®­îc sö dông; gi¶m nhÑ t¸c ®éng cña thiªn tai víi s¶n xuÊt. TiÕp tôc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt l­¬ng thùc theo h­íng th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt vµ t¨ng nhanh lóa ®Æc s¶n, chÊt l­îng cao, s¶n l­îng l­¬ng thùc cã h¹t n¨m 2005 dù kiÕn 37 triÖu tÊn, b¶o ®¶m an ninh l­¬ng thùc quèc gia. TËp trung ph¸t triÓn c¸c gièng c©y c«ng nghiÖp chñ lùc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh nh­ cao su, cµ phª, chÌ, ®iÒu... Ngoµi ra cÇn ®Æc biÖt chó träng ph¸t triÓn c¸c lo¹i rau qu¶ vµ c¸c s¶n phÈm ®Æc tr­ng kh¸c. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i dù kiÕn n¨m 2005, s¶n l­îng thÞt h¬i c¸c lo¹i kho¶ng 2,5 triÖu tÊn. H­íng chÝnh lµ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn tiÕn bé hoÆc n«ng tr¹i ch¨n nu«i quy m« lín; ®Çu t­ c¶i t¹o ®µn gièng, t¨ng c­êng c«ng t¸c thó y; chÕ biÕn thÞt s÷a t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu . Ph¸t triÓn m¹ng l­íi thuû lîi, ®¶m b¶o c¶i t¹o ®Êt, th©m canh, t¨ng vô vµ khai th¸c c¸c vïng ®Êt míi. X©y dùng vµ cñng cè hÖ thèng ®ª biÓn vµ c¸c c«ng tr×nh ng¨n mÆn, thuû lîi cho nu«i, trång thuû s¶n ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Kiªn cè ho¸ c¸c tuyÕn ®ª xung yÕu; tiÕp tôc thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh kiªn cè ho¸ kªnh m­¬ng. PhÊn ®Êu n¨m 2005 ®­a n¨ng lùc t­íi tiªu lªn 6,5 triÖu ha gieo trång vµ 1,5 triÖu ha rau mÇu c©y c«ng nghiÖp (t¨ng 60 v¹n ha). . Gi¶i ph¸p. Gi¶i ph¸p tõ phÝa nhµ n­íc. §Ó kinh tÕ hé cã thÓ ®øng v÷ng trªn "®«i ch©n" cña m×nh ph¸t triÓn hµng ho¸ theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. Trong ®iÒu kiÖn nguån vèn h¹n hÑp th× mÊu chèt lµ ph¶i lùa chän, x¸c ®Þnh lÜnh vùc ­u tiªn (gièng, c«ng nghÖ, ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é cho n«ng d©n, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, thuû lîi, c«ng nghiÖp chÕ biÕn ...) vµ x©y dùng mét hÖ thèng nh÷ng chÝnh s¸ch gi¶i ph¸p vÜ m« h÷u hiÖu . §Ó t¨ng c­êng chÊt l­îng cña c«ng t¸c nghiªn cøu vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt ®Õn n«ng d©n cÇn ph¶i : S¾p xÕp l¹i hÖ thèng nghiªn cøu ®¸p øng nhu cÇu ph¸t triÓn cña tõng vïng, ph©n c«ng hîp lý chøc n¨ng, nhiÖm vô, tr¸nh t×nh tr¹ng ph©n t¸n chång chÐo nh­ tËp trung mËt ®é qu¸ cao c¸c c¬ së nghiªn cøu ë mét sè thµnh phè lín, c¸c c¸n bé khoa häc ®µo t¹o ra kh«ng muèn vÒ n«ng th«n... §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu nµy nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®·i ngé ®èi víi nh÷ng c¸n bé khoa häc, t¹o ®iÒu kiÖn vµ kÝch thÝch c¸c nhµ khoa häc h¨ng say nghiªn cøu vµ ®­a tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo phôc vô s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n. §Æc biÖt lµ cÇn mét chÕ ®é ®·i ngé tho¶ ®¸ng cho nh÷ng ng­êi lµm viÖc ë nh÷ng n¬i xa x«i, hÎo l¸nh, ë nh÷ng vïng nói cao vµ h¶i ®¶o nh­ tr¶ l­¬ng theo ®ãng gãp, tr¶ phô cÊp cao, cã chÕ ®é khen th­ëng vµ chÕ ®é nghÜa vô cho c¸c c¸n bé c«ng t¸c ë n«ng th«n, trî cÊp cho c¸c doanh nghiÖp sö dông c¸n bé kü thuËt... MÆt kh¸c, ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn trang thiÕt bÞ lµm viÖc cho c¸n bé khoa häc. Cho phÐp c¸c c¬ së nghiªn cøu ®­îc phÐp s¶n xuÊt kinh doanh c¸c mÆt hµng do m×nh s¶n xuÊt ra. CÇn cã chÝnh s¸ch gi¶m thuÕ trong thêi gian ®Çu . Bªn c¹nh viÖc s¾p xÕp l¹i hÖ thèng nghiªn cøu cÇn t¨ng c­êng n¨ng lùc ®Ó c¸c viÖn nghiªn cøu g¾n bã víi c¸c tr­êng ®¹i häc vµ hÖ thèng khuyÕn n«ng. Trong giai ®o¹n ®Çu, tËp trung tiÕp thu vµ ¸p dông tr×nh ®é tiªn tiÕn trªn thÕ giíi vµo øng dông trong s¶n xuÊt, kinh doanh cña ViÖt Nam. G¾n nghiªn cøu víi chuyÓn giao vµ hç trî ¸p dông, ­u tiªn ®Çu t­ cho c¸c c«ng nghÖ phôc vô trùc tiÕp cho kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n (c«ng nghÖ s¬ chÕ n«ng s¶n, c¸c tiÕn bé vÒ gièng vµ vÒ c©y ¨n qu¶, c«ng nghÖ gièng ­u thÕ lai...). Trong thêi gian dµi h¹n, ph¸t huy thÕ m¹nh cña n«ng nghiÖp vµ cña c¸n bé nghiªn cøu ViÖt Nam, h×nh thµnh mét sè c«ng tr×nh c¬ b¶n, tËp trung vµo c«ng nghÖ sinh häc, tin häc vµ c¬ giíi ho¸. Møc ®Çu t­ vµo nghiªn cøu vµ ¸p dông khoa häc ph¶i t­¬ng xøng víi møc ®ãng gãp quan träng cña ngµnh n«ng nghiÖp. Kinh phÝ ®µo t¹o c¸c c¸n bé khoa häc vµ kü thuËt ph¶i t¨ng. H×nh thµnh mét sè khu c«ng nghÖ cao vÒ khoa häc c«ng nghÖ n«ng nghiÖp cho c¸c vïng sinh th¸i chÝnh, t¹o nªn c¸c trung t©m ®µo t¹o, nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ cho n«ng th«n, ph¶i x¸c ®Þnh mét tû träng ®¸ng kÓ cho ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc, ph¸t triÓn vµ ¸p dông c«ng nghÖ. T¨ng chi cho nghiªn cøu vÒ n«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c¸c viÖn nghiªn cøu gièng; cïng víi viÖc t¨ng chi cho nghiªn cøu khuyÕn n«ng ph¶i ®i kÌm víi nh÷ng c¬ chÕ kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a nghiªn cøu khuyÕn n«ng víi sù tham gia cña n«ng d©n vµ ®¹i diÖn cña giíi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n trong viÖc qu¶n lý c¸c dÞch vô nµy. Khi më réng c¸c ho¹t ®éng khuyÕn n«ng cÇn ­u tiªn tr­íc nhÊt ®èi víi c¸c x· nghÌo nhÊt. Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó t¨ng chi phÝ cho nghiªn cøu,khuyÕn n«ng vµ t¨ng chi nh­ thÕ nµo ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ tèt nhÊt lµ mét vÊn ®Ò cÇn c©n nh¾c, xem xÐt nh»m ®¶m b¶o: mét nghµnh n«ng nghiÖp ph¸t triÓn theo mét c¬ cÊu kinh tÕ ngµnh hîp lý-khoa häc n«ng nghiÖp lµ mét nÒn mãng cho mét nÒn n«ng nghiÖp ph¸t triÓn æn ®Þnh. CÇn tiÕp tôc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i ®éi ngò c¸n bé, nhµ khoa häc nghiªn cøu n«ng nghiÖp cã tr×nh ®é cao t­¬ng ®­¬ng víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã cÇn ®a d¹ng ho¸ ph­¬ng thøc ®µo t¹o, Nhµ n­íc cÇn dµnh mét kho¶n ®Çu t­ tho¶ ®¸ng vµo viÖc ®µo t¹o ®éi ngò chuyªn gia n«ng nghiÖp, n©ng cÊp c¸c c¬ së ®µo t¹o chuyªn gia cho n«ng nghiÖp; Tæ chøc l¹i hÖ trèng khuyÕn n«ng vµ c¸n bé khuyÕn n«ng, t¨ng sè c¸n bé nghiªn cøu-kü s­ n«ng nghiÖp trªn sè hé n«ng d©n. §æi míi qu¶n lý khoa häc, g¾n khoa häc kü thuËt víi s¶n xuÊt vµ ®êi sèng n«ng d©n th«ng qua h×nh thøc ký kÕt hîp ®ång nghiªn cøu, øng dông vµ triÓn khai th«ng qua c¸c dù ¸n, c¸c ch­¬ng tr×nh tæng hîp. Nhµ n­íc cÇn ®æi míi hoµn thiÖn tæ chøc ho¹t ®éng khoa häc c«ng nghÖ tõ nghiªn cøu ®Õn triÓn khai, rót ng¾n kho¶ng c¸ch tõ kh©u nghiªn cøu ®Õn triÓn khai øng dông vµo thùc tÕ. CÇn cã c¬ chÕ g¾n c¸c viÖn, c¸c trung t©m nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµo tr­êng ®¹i häc víi c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña c¸c hé gia ®×nh theo h­íng kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt. Víi nhøng gi¶i ph¸p trªn, khi thùc hiÖn sÏ khuyÕn khÝch c¸c nhµ khoa häc nghiªn cøu phôc vô n«ng d©n. §©y míi chØ lµ nh÷ng biÖn ph¸p tõ phÝa nhµ n­íc ®èi víi c¸c nhµ khoa häc. MÆt kh¸c, ®Ó n«ng d©n cã c¬ héi tiÕp cËn víi khoa häc c«ng nghÖ nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n sau: KhuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ nghiªn cøu vµ c¸c nhµ khoa häc hîp ®ång víi n«ng d©n tæ chøc nghiªn cøu øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c hé gia ®×nh theo nguyªn t¾c hai bªn cïng cã lîi. CÇn chó träng c«ng t¸c th«ng tin vµ båi d­ìng kiÕn thøc khoa häc c«ng nghÖ cho c¸c hé gia ®×nh. §Æc biÖt chó träng tËp trung c«ng t¸c khuyÕn n«ng ®èi víi c¸c hé n«ng d©n, cÇn tæ chøc c¸c c©u l¹c bé khuyÕn n«ng. T×m mäi h×nh thøc, biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao n¨ng lùc tiÕp thu nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ. §Ó khoa häc c«ng nghÖ gãp phÇn dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n cÇn ph¶i cã dù ¸n n©ng cao n¨ng lùc cho ng­êi d©n. Tr­íc khi ®­a vèn ph¶i d¹y nghÒ, d¹y c¸ch lµm ¨n cho n«ng d©n. B»ng biÖn ph¸p khuyÕn n«ng, khuyÕn khÝch n«ng d©n tÝch cùc häc nghÒ, häc ph­¬ng ph¸p vµ c¸ch thøc qu¶n lý s¶n xuÊt, qu¶n lý sö dông vèn sao cho cã hiÖu qu¶ .T¨ng c­êng cung cÊp th«ng tin, ®Æc biÖt lµ th«ng tin vÒ thÞ tr­êng cho n«ng d©n, qua ®ã n©ng dÇn kh¶ n¨ng tiÕp thÞ c¸c s¶n phÈm cña hä. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî n«ng d©n trong viÖc ®µo t¹o h­íng dÉn kü thuËt míi nh­ më líp båi d­ìng kiÕn thøc vÒ khoa häc - kü thuËt, cung cÊp tµi liÖu, trî gióp vËt t­, tuyªn truyÒn h­íng dÉn kü thuËt míi th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng. Tãm l¹i, Nhµ n­íc ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh b»ng v¨n b¶n ®Ó t¹o c¬ së ph¸p lý triÓn khai khoa häc c«ng nghÖ vµo n«ng th«n vµ cïng víi nã ph¶i cö nh÷ng c¸n bé cã t©m huyÕt víi n«ng d©n vÒ c«ng t¸c t¹i n«ng th«n tõ 1-2 n¨m ®Ó gióp n«ng d©n triÓn khai c¸c ch­¬ng tr×nh dù ¸n, sau ®ã giao l¹i cho ®Þa ph­¬ng qu¶n lý . 3.2.2 VÒ phÝa nhµ khoa häc ,viÖn nghiªn cøu X©y dùng c¸c m« h×nh liªn kÕt sao cho nã cã hiÖu qu¶ nhÊt vµ th«ng qua c¸c h×nh thøc nh­ hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ, nghiªn cøu chuyÓn giao... M« h×nh t¨ng c­êng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt l­¬ng thùc, thùc phÈm t¹i chç trªn c¬ së øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vÒ gièng c©y trång vËt nu«i, c¸c biÖn ph¸p ch¨m sãc vµ b¶o vÖ tiÕn bé: nh÷ng m« h×nh thuéc lo¹i nµy ®· chøng minh ®­îc diÖn tÝch canh t¸c kh«ng t¨ng, vèn ®Çu t­ kh«ng v­ît qu¸ kh¶ n¨ng kinh tÕ cña hé gia ®×nh n«ng d©n song lîi Ých mang l¹i lín rÊt nhiÒu so víi tËp qu¸n lµm ¨n l©u nay. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ cña kh©u chuyÓn giao cÇn cã sù g¾n kÕt chÆt chÏ gi÷a ho¹t ®éng nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ vµ chuyÓn giao, sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¬ quan nghiªn cøu vµ hÖ thèng khuyÕn n«ng. §Æc biÖt kh«ng thÓ thiÕu sù lùa chän nh÷ng c«ng nghÖ tiÕn bé kü thuËt ®¸p øng nhu cÇu thùc tÕ s¶n xuÊt theo nhu cÇu cña n«ng d©n vµ cña thÞ tr­êng khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng chuyÓn giao. MÆt kh¸c c¸c ch­¬ng tr×nh chuyÓn giao ph¶i phï hîp víi ®iÒu kiÖn kinh tÕ, tËp qu¸n cña tõng ®Þa ph­¬ng, c«ng nghÖ chuyÓn giao ®¬n gi¶n, dÔ hiÓu dÔ ¸p dông, cã ph­¬ng thøc chuyÓn giao phï hîp. X©y dùng vµ x©y dùng m« h×nh tr×nh diÔn. ViÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ, tiÕn bé khoa häc kü thuËt ph¶i lµ mét hÖ thèng tæng hîp g¾n víi tËp qu¸n, chÝnh s¸ch, dÞch vô ,phï hîp víi thÞ tr­êng ... X©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng tæ chøc ®Ó chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ vµo phôc vô cho hé gia ®×nh n«ng d©n . TËp trung ®Èy m¹nh viÖc nghiªn cøu øng dông vµ chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ cho s¶n xuÊt, coi ®ã lµ kh©u ®ét ph¸ quan träng nhÊt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch; trong ®ã chó träng ­u tiªn ®Çu t­ tËp trung cho c«ng nghÖ sinh häc, ch­¬ng tr×nh gièng c©y trång, vËt nu«i, c«ng nghÖ b¶o qu¶n sau thu ho¹ch vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn n«ng s¶n. §ång thêi chó träng ®Çu t­ vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng khuyÕn n«ng ®Ó thùc hiÖn chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ trùc tiÕp cho hé n«ng d©n. Ph¶i g¾n s¶n xuÊt víi chÕ biÕn ngay tõ kh©u s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trªn c¬ së yªu cÇu cña thÞ tr­êng; ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i, cung cÊp th«ng tin, h­íng dÉn n«ng d©n lùa chän s¶n phÈm ®Ó s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn phï hîp. C¸c c¸n bé khoa häc h­íng dÉn n«ng d©n øng dông c«ng nghÖ sinh häc vµ kh©u b¶o qu¶n sau thu ho¹ch, nhÊt lµ viÖc sö dông c¸c chÕ phÈm trong chÕ biÕn vµ b¶o qu¶n c¸c lo¹i qu¶ trong thêi gian chê tiªu thô nh»m ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng ho¸, n©ng cao gÝa trÞ sö dông vµ ®¶m b¶o an toµn thùc phÈm cho ng­êi tiªu dïng. Tæ chøc m¹ng l­íi khuyÕn n«ng réng kh¾p trªn c¸c ®Þa bµn n«ng th«n. M¹ng l­íi khuyÕn n«ng cã nhiÖm vô ®­a ®Õn tõng hé gia ®×nh nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ mµ hä cã nhu cÇu, phæ biÕn kü thuËt míi, tËp huÊn, lµm thö ®Ó n«ng d©n lµm theo. Th«ng qua ho¹t ®éng thùc tiÔn m¹ng l­íi khuyÕn n«ng sÏ n¾m b¾t ®­îc nhu cÇu cña n«ng d©n, tõ ®ã ®Æt hµng cho c¸c c¬ së nghiªn cøu, s¶n xuÊt, thö nghiÖm c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ . §i ®«i víi viÖc t¨ng c­êng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n th«ng qua c¸c hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ, cÇn ph¶i ®Çu t­ x©y dùng mét sè c¬ së nghiªn cøu, tuyÓn chän gièng c©y, con míi cho n¨ng xuÊt vµ hiÖu qu¶ cao, thÝch øng víi tõng vïng. Cô thÓ: TËp trung cho c¸c c«ng t¸c gièng c©y trång, vËt nu«i, triÓn khai ch­¬ng tr×nh c«ng nghÖ sinh häc nh»m t¹o ra sù ®ét ph¸ vÒ n¨ng suÊt ,chÊt l­îng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng s¶n ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi .Tuy nhiªn do kh¶ n¨ng ®Çu t­ cã h¹n nªn cÇn cã sù lùa chän kh©u cèt yÕu ®Ó ­u tiªn, ®ã lµ: - T¹o ra c¸c gièng lóa, ng« vµ c¸c gièng c©y trång kh¸c cã n¨ng suÊt cao chÊt l­îng tèt phï hîp víi thÞ tr­êng thÕ giíi vµ néi ®Þa trªn c¬ së ph¸t huy ­u thÕ lai. §Çu t­ cho nghiªn cøu t¹o gièng míi kh«ng chØ lµ kü thuËt lai t¹o, chän läc, thuÇn chñng mµ tiÕn tíi t¹o gièng b»ng nh÷ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh­ nghiªn cøu c«ng nghÖ tÕ bµo, c«ng nghÖ gen, ph­¬ng ph¸p g©y ®ét biÕn.. . - T¹o gièng c©y ¨n qu¶ cã n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng cao phï hîp víi tõng vïng sinh th¸i, gãp phÇn ®æi míi c¬ cÊu ngµnh trång trät. - C¶i t¹o ®µn bß ViÖt Nam theo h­íng ch¨n nu«i lÊy thÞt, s÷a cã n¨ng suÊt cao. - N¹c ho¸ ®µn lîn trong ch¨n nu«i xuÊt khÈu . - Nghiªn cøu ¸p dông c¸c biÖn ph¸p phßng trõ dÞch bÖnh tæng hîp, gi¶m bít viÖc dïng ho¸ chÊt ®Ó b¶o vÖ m«i sinh... - øng dông m¹nh mÏ mét sè c«ng nghÖ cao trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­ ¸p dông ph­¬ng ph¸p canh t¸c vµ nu«i trång s¹ch bÖnh. øng dông thuèc trõ s©u sinh häc ,ph©n bãn sinh häc chÊt l­îng cao, s¹ch c«n trïng vµ ký sinh trïng ®èi víi s¶n phÈm n«ng nghiÖp . - X©y dùng m« h×nh nh©n gièng c©y ¨n qu¶, c©y cã mói s¹nh bÖnh, m« h×nh ch¨n nu«i c«ng nghÖ cao an toµn dÞch bÖnh, m« h×nh s¶n xuÊt lóa chÊt l­îng cao. - Nghiªn cøu øng dông nhanh nh÷ng tiÕn bé cña c«ng nghÖ sinh häc trªn thÕ giíi phôc vô c«ng t¸c chän ,t¹o ,nh©n nhanh gièng míi phôc vô s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ nh©n nhanh c¸c gièng mÝa, døa, c©y ¨n qu¶ . Quan t©m ®Çu t­ cho viÖc nghiªn cøu c«ng nghÖ chÕ biÕn ,b¶o qu¶n phï hîp víi ®iÒu kiÖn ViÖt Nam (khÝ hËu, thêi tiÕt vµ c¸c lo¹i n«ng s¶n ). Tiªu chuÈn cña c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n lµ chÊt l­îng s¶n phÈm cao, gi¸ thµnh h¹, ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng, nhÊt lµ xuÊt khÈu. Trong nghiªn cøu c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n kh«ng chØ chó träng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, quy m« lín, tËp trung mµ cßn ph¶i nghiªn cøu c«ng nghÖ chÕ biÕn b¶o qu¶n ë quy m« gia ®×nh nhÊt lµ s¬ chÕ: ph¬i, sÊy lóa, ng«, chÌ... §Çu t­, nghiªn cøu s¶n xuÊt c¸c lo¹i m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô n«ng nghiÖp ®Ó n©ng cao tr×nh ®é c¬ giíi ho¸ n«ng nghiÖp. Nghiªn cøu m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô n«ng nghiÖp ph¶i phï hîp ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt tõng vïng (®Êt ®ai, ®Þa h×nh c©y trång, vËt nu«i) còng nh­ nhu cÇu cña ng­êi s¶n xuÊt (chñ yÕu lµ n«ng d©n ) ®¶m b¶o hiÖu qu¶ sö dông cao, phï hîp víi kh¶ n¨ng sö dông vµ mua s¾m cña hä. Cïng víi qu¸ tr×nh ®Çu t­ nghiªn cøu khoa häc vµ c«ng nghÖ cÇn quan t©m ®­a c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nhÊt lµ vµo c¸c hé gia ®×nh n«ng d©n . Muèn ®­a c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ph¶i cã hÖ thèng tæ chøc ®Ó chuyÓn giao c«ng nghÖ. HÖ thèng tæ chøc ®Ó chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo n«ng nghiÖp bao gåm c¸c tæ chøc cña Nhµ n­íc theo tõng chuyªn nghµnh (gièng, b¶o vÖ thùc vËt, thó y..) vµ c¸c tæ chøc phi Nhµ n­íc (c¸c hiÖp héi n«ng nghiÖp; c¸c tæ chøc x· héi ..) hoÆc th«ng qua c¸c c«ng ty theo ngµnh (chÌ, cµ phª, mÝa ,®­êng..) hoÆc cã thÓ th«ng qua c¸c hîp t¸c x· dÞch vô, c¸c n«ng tr­êng quèc doanh...VÒ nguyªn t¾c, hÖ thèng chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ph¶i cã sù thèng nhÊt tõ Trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng (th«n, x·), ph¶i kiÓm sãat ®­îc c¸c tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ®­a vµo s¶n xuÊt. C¸c tæ chøc chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®Õn kÕt qu¶ cuèi cïng cña s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong tõng hé gia ®×nh . VÒ phÝa Nhµ n­íc ph¶i kiÓm tra, gi¸m s¸t ®­îc c¸c tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ®­a vµo s¶n xuÊt ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng ®­a c«ng nghÖ l¹c hËu, c«ng nghÖ kÐm chÊt l­îng vµo n«ng nghiÖp vµ xö lý nghiªm minh c¸c tr­êng hîp gian dèi trong qu¸ tr×nh chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ n«ng nghiÖp n«ng th«n . 3.2.3. VÒ phÝa hé gia ®×nh n«ng d©n §Ó cã thÓ tiÕp thu ®­îc nh÷ng tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ, ng­êi n«ng d©n ph¶i n©ng cao tr×nh dé d©n trÝ th«ng qua ch­¬ng tr×nh phæ cËp gi¸o dôc do Nhµ n­íc ®Ò ra. Phæ cËp gi¸o dôc phæ th«ng cho häc sinh n«ng th«n nhÊt lµ c¸c vïng khã kh¨n, miÒn nói. Xo¸ mï ch÷ cho mäi ng­êi. Tæ chøc c¸c ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc chuyªn ngµnh ,khuyÕn n«ng cho n«ng d©n b»ng c¸c kªnh truyÒn h×nh, truyÒn thanh, internet cho mäi ng­êi cã nhu cÇu. CÊp häc bæng cho con em n«ng d©n ®i häc ë c¸c tr­êng kü thuËt vµ khuyÕn khÝch hä trë vÒ c«ng t¸c ë n«ng th«n. Më tr­êng d¹y nghÒ ë ®Þa ph­¬ng khuyÕn khÝch c¸c h×nh thøc hîp t¸c, tæ chøc céng ®ång cña n«ng d©n c¸c lo¹i tæ chøc khuyÕn n«ng tù nguyÖn ®Ó chuyÓn giao vµ tæ chøc tËp huÊn kü thuËt cho n«ng d©n. ChuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸ hé n«ng d©n cã nhu cÇu thùc sù trong viÖc ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ®Ó cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra nh÷ng n«ng s¶n cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng, cho nªn mçi ng­êi n«ng d©n cÇn ph¶i n©ng cao tr×nh ®é ®Ó cã thÓ tiÕp nhËn nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ mét c¸ch chñ ®éng, tiÕp thu nh÷ng kü thuËt míi ®ång thêi ng­êi n«ng d©n cÇn ph¶i tham gia vµo c¸c hiÖp héi nghÒ nghiÖp (héi n«ng d©n ); ng­êi n«ng d©n ph¶i tù trang bÞ cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc s¶n xuÊt trùc tiÕp trªn ®ång ruéng nh­ kü thuËt trång trät, ch¨n nu«i, b¶o vÖ thùc vËt; nh÷ng kiÕn thøc vÒ söa ch÷a, b¶o qu¶n m¸y mãc kü thuËt, b¶o qu¶n chÕ biÕn n«ng s¶n, kü n¨ng dÞch vô... ®Ó tiÕp thu nhanh nh÷ng ph­¬ng thøc, kü thuËt chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ . Nhµ n«ng víi sù hç trî cña cña nhµ n­íc, khoa häc, ph¶i tù chuyÓn thµnh ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é khoa häc kü thuËt, cã kiÕn thøc thÞ tr­êng, cã kh¶ n¨ng qu¶n lý vµ nhÊt lµ ph¶i cã tinh thÇn céng ®ång cao. KÕt luËn Liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan vµ lµ xu thÕ cña thêi ®¹i. Ng­êi n«ng d©n muèn s¶n phÈm cña m×nh cã søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng trong n­íc vµ quèc tÕ ®ßi hái ph¶i liªn kÕt víi c¸c nhµ khoa häc ®Ó cã gièng tèt, kü thuËt nu«i trång... Quan hÖ liªn kÕt nµy ®· ®ãng gãp vµo nh÷ng thµnh tùu v­ît bËc cña nÒn n«ng nghiÖp n­íc ta trong nh÷ng n¨m qua: s¶n l­îng l­¬ng thùc liªn tôc t¨ng, s¶n phÈm lµm ra kh«ng nh÷ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu trong n­íc mµ cßn xuÊt khÈu nh­ g¹o, cµ phª, chÌ, cao su, hå tiªu... Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc cßn cã mét sè h¹n chÕ nh­: quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt ch­a thùc sù g¾n kÕt chÆt chÏ, cã kho¶ng c¸ch lín, ®«i khi cßn quay l­ng l¹i víi nhau; nhiÒu kÕt qu¶ cña nghiªn cøu khoa häc ch­a ®­îc ¸p dông vµo thùc tiÔn hoÆc cã nh÷ng nghiªn cøu khoa häc khi ®­îc ¸p dông vµo l¹i kh«ng mang l¹i hiÖu qu¶... Do Nhµ n­íc ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ khoa häc h¨ng say nghiªn cøu ®Ó t¹o ra nh÷ng gièng c©y trång, vËt nu«i cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt. MÆt kh¸c, nghiªn cøu ch­a g¾n víi nhu cÇu cña n«ng d©n khiÕn hä bÞ ®éng trong tiÕp thu nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ ... Tõ ®ã ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé tõ phÝa Nhµ n­íc ( Trung ­¬ng, ®Þa ph­¬ng ), cña c¸c ngµnh còng nh­ b¶n th©n tõng hé ®Ó t¨ng c­êng quan hÖ liªn kÕt gi÷a khoa häc vµ s¶n xuÊt cña hé gia ®×nh n«ng d©n. Tµi liÖu tham kh¶o 1.Mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ……..NXB Thèng Kª - 2002 ……..T¸c gi¶ :§Æng Kim s¬n – Hoµng Thu HiÒn 2.§Çu t­ hç trî cña Nhµ n­íc cho n«ng d©n ph¸t triÓn kinh tÕ hé gia ®×nh ……..NXB Khoa häc X· héi ……..T¸c gi¶ : NguyÔn H÷u §¹t 3. Liªn kÕt kinh tÕ gi÷a s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i trong qu¸ tr×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ……..NXB Khoa häc x· héi ……..T¸c gi¶ : D­¬ng B¸ Ph­îng Kinh tÕ n«ng nghiÖp ……..NXB Tµi ChÝnh ……..T¸c gi¶: NguyÔn §×nh Hîi 5.Kinh tÕ c¸c ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh ……..NXB Tµi ChÝnh ……..T¸c gi¶ : NguyÔn §×nh Hîi 6. Ph©n tÝch chÝnh s¸ch n«ng nghiÖp n«ng th«n ……..NXB N«ng nghiÖp - 1996 7. §æi míi vµ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp n«ng th«n ……..NXB N«ng nghiÖp 8. V¨n kiÖn §¹i héi §¶ng IX T¹p chÝ N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n : Sè 1/2003; Sè 3/2003; Sè 4/2003; Sè 5/2003 ; Sè 8/2003; Sè 9/2003 T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ Sè 303 (th¸ng 8/2003) T¹p chÝ Céng s¶n: Sè 2 (th¸ng 1 – 1999); Sè 3 (Th¸ng 2 –1999); Sè 6 (Th¸ng 3 – 2000) B¸o §Çu t­ Sè 100 (Ra ngµy 20/8/2003) B¸o §¹i ®oµn kÕt Sè 34 (Ra ngµy 29/4/2003) B¸o N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n (Ra ngµy 26/3/2003) B¸o Nh©n d©n : Ra ngµy 19/5/2003 ; 30/9/2003 B¸o N«ng nghiÖp Sè 1+2 (Ra ngµy 1/1/2003) B¸o Nghiªn cøu Tµi chÝnh – Kinh tÕ Sè 57 Nghiªn cøu khoa häc Sinh viªn Sè 3 (20) TËp san Khoa häc kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp Sè th¸ng 11/1999 (Tr­êng §¹i häc N«ng L©m thµnh phè Hå ChÝ Minh) - B¸o ®iÖn tö: