Tiểu luận Thể loại phỏng vấn trong báo chí truyền hình

Tr­êng ®¹i häc khoa häc x· héi & nh©n v¨n ®¹i häc quèc gia hµ néi --------------- TiÓu luËn M«n: b¸o chÝ truyÒn h×nh §Ò tµi: thÓ lo¹i pháng vÊn trong b¸o chÝ truyÒn h×nh. PhÇn më ®Çu Trong nh÷ng n¨m qua, b¸o chÝ truyÒn h×nh n­íc ta ®· cã nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc, ®¸p øng ngµy cµng t«t h¬n nhu cÇu th«ng tin, gi¶i trÝ cña c«ng chóng trong vµ ngoµi n­íc… Song song lµ sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng lý luËn c¸c thÓ lo¹i b¸o b¸o chÝ truyÒn h×nh. Xu h­íng hiÖn nay lµ viÖc giao thoa gi÷a c¸c kü n¨ng c¸c thÓ lo¹i b¸o chÝ trong cïng mét t¸c phÈm truyÒn h×nh. Tuy nhiªn, còng kh«ng thÓ phñ nhËn vai trß cña tõng thÓ lo¹i, vµ ng­êi lµm truyÒn h×nh ph¶i lu«n n¾m v÷ng nh÷ng cë së lý luËn nµy ®Ó t¹o ra mét s¶n phÈm tèt phôc vô kh¸n gi¶. Pháng vÊn lµ mét lo¹i h×nh b¸o chÝ phæ biÕn, nã xuÊt hiÖn ngay tõ khi nghÒ b¸o míi ra ®êi. Trong ®iÒu kiÖn bïng næ th«ng tin hiÖn nay, thÓ lo¹i pháng vÊn ngµy cµng cã ý nghÜa quan träng v× nã cã kh¶ n¨ng khai th¸c th«ng tin mét c¸ch kh¸ch quan vµ ch©n thùc nhÊt. Cã ng­êi cßn cho r»ng, nÕu n¾m ®­îc nghÖ thuËt pháng vÊn th× sÏ chi phèi ®­îc tÊt c¶ c¸c thÓ lo¹i kh¸c. Bëi pháng vÊn ngoµi lµ mét thÓ lo¹i, nã cßn lµ mét ph­¬ng ph¸p ®Ó khai th¸c th«ng tin trong b¸o chÝ. Víi t­ c¸ch lµ mét sinh viªn b¸o chÝ ®­îc häc tËp vµ t×m hiÓu vÒ c¸c nghµnh b¸o chÝ truyÒn h×nh vµ thÊy râ ®­îc vai trß quan träng cña pháng vÊn trong truyÒn h×nh, t«i xin ®­îc gãp mét phÇn bÐ nhá b»ng nhòng t×m hiÓu qua s¸ch b¸o cña m×nh vÒ ®Ò tµi “ThÓ lo¹i pháng vÊn trong b¸o chÝ truyÒn h×nh”. Bã hÑp trong ph¹m vi mét bµi tiÓu luËn nªn nh÷ng g× ®­îc tr×nh bµy lµ rÊt cã h¹n. Trong tiÓu luËn nµy, t«i chØ t×m hiÓu vÒ thÓ lo¹i pháng vÊn víi t­ c¸ch lµ mét thÓ lo¹i b¸o chÝ truyÒn h×nh chø kh«ng ®i s©u vµo pháng vÊn víi t­ c¸ch lµ mét ph­¬ng ph¸p. Néi dung cña bµi tiÓu luËn gåm cã nh÷ng phÇn sau: Ch­¬ng I : ThÓ lo¹i pháng vÊn vµ pháng vÊn b¸o chÝ truyÒn h×nh. Ch­¬ng II : §Ó thùc hiÖn tè mét t¸c phÈm pháng vÊn truyÒn h×nh Ch­¬ng III : KÞch b¶n pháng vÊn truyÒn h×nh. Sau ®©y t«i xin ®­îc ®i vµo néi dung chi tiÕt. Ch­¬ng 1. THÓ LO¹I PHáNG VÊN Vµ PHáNG VÊN B¸O CHÝ TRUYÒN H×NH I . ThÓ lo¹i pháng vÊn: 1 . Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn vµ thÓ lo¹i pháng vÊn Chóng ta ®Òu cã thÓ thÊy, pháng vÊn lµ mét thÓ lo¹i b¸o chÝ khai th¸c th«ng tin mét c¸ch kh¸ch quan ch©n thùc vµ trùc tiÕp nhÊt. Nã giíi thiÖu nh÷ng ý kiÕn, th«ng tin cho mäi ng­êi trong mét h×nh thøc kh«ng chØ t¸i dùng l¹i b¶n chÊt cña viÖc hái ý kiÕn, mµ cßn t¹o dung ®­îc tÝnh hîp lý cña nã ®Õn nh÷ng s¾c th¸i nhá nhÊt. Pháng vÊn cã thÓ xem xÐt vãi hai t­ c¸ch: ph­¬ng ph¸p pháng vÊn vµ thÓ lo¹i pháng vÊn. Pháng vÊn lµ mét ph­¬ng ph¸p: Trong ph­¬ng thøc ho¹t ®éng cña nhµ b¸o, cã 3 ph­¬ng ph¸p chÝnh: quan s¸t, thu thËp tµi liÖu qua v¨n b¶n, vµ pháng vÊn. C¸c ph­¬ng ph¸p nµy g¾n liÒn víi nhau vµ ®­îc sö dông song song víi nhau. Cã phãng viªn th¹o sö dông ph­¬ng ph¸p nµy Ýt th¹o sö dông ph­¬ng ph¸p kia nh­ng ®ã lµ vÒ møc ®é, cßn Ýt nhiÒu c¶ 3 ph­¬ng ph¸p ®Òu ®­îc sö dông. Còng khã ®Ó thÊy ®­îc ph­¬ng ph¸p nµo quan träng h¬n ph­¬ng ph¸p nµo. Ph­¬ng ph¸p pháng vÊn cã nh÷ng ­u ®iÎm mµ nh÷ng ph­¬ng ph¸p kh¸c kh«ng cã ®­îc. Vµ nã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: - §èi víi lo¹i th«ng tin bao gåm quan ®iÓm, ý kiÕn, suy nghÜ, t×nh c¶m ®­îc thu thËp chñ yÕu b»ng ph­¬ng ph¸p pháng vÊn lµ ch¾c ch¾n nhÊt. - B»ng pháng vÊn cã thÓ thu nhËn ®­îc th«ng tin vÒ c¸c sù kiÖn, sù viÖc ®· x¶y ra hoÆc ®ang x¶y ra, nh­ng kh«ng ®­îc hoÆc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ghi nhËn qua quan s¸t vµ v¨n b¶n. - Nh÷ng th«ng tin thu thËp b»ng quan s¸t vµ v¨n b¶n ®Òu mang dÊu Ên cña l¨ng kÝnh chñ quan. Nh­ng so víi c¸c ph­¬ng ph¸p trªn, ph­¬ng ph¸p pháng vÊn cßn chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè chñ quan h¬n. §ã lµ do c¸c th«ng tin cña ng­êi tr¶ lêi pháng vÊn lµ nh­ng th«ng tin thuÇn tuý chñ quan. Ngay c¶ trong tr­êng hîp ng­êi tr¶ lßi pháng vÊn muèn cung cÊp th«ng tin trung thùc kh¸ch quan vÒ sù kiªn b¶n th©n ng­êi ®ã ®· chóng kiÕn th× vÉn cã sù sai lÖch do kh¶ n¨ng vÒ thÓ tr¹ng riªng, trÝ nhí cña tõng ng­êi bèi c¶nh cuéc nãi chuyÖn, mèi quan hÖ gi÷a ng­êi pháng vÊn vµ ng­êi ®­îc pháng vÊn, nghÖ thuËt hái chuyÖn cña ng­êi pháng vÊn… Cßn tr­êng hîp ng­êi tr¶ lêi ®em ra c¸c chøng cø , suy luËn riªng cña m×nh, hoÆc nhÊt lµ khi cã sù cè ý xuyªn t¹c sù thËt th× yÕu tè chñ uan l¹i cµng lín. Ngoµi lµ mét ph­¬ng ph¸p trong ho¹t ®éng b¸o chÝ, pháng vÊn cßn ®­îc sö dông nhiÒu trong ®iÒu tra x· héi häc, pháng vÊn ®iÒu tra x· héi häc cã nh­ng ®Æc ®iÓm kh¸c so vëi ph­¬ng ph¸p pháng vÊn trong b¸o chÝ. Víi t­ c¸ch lµ mét ph­¬ng ph¸p, pháng vÊn ®­îc sö dông réng r·I ë nhiÒu thÓ lo¹i b¸o chÝ kh¸c nhau, tõ tin truyÒn h×nh, phãng dù truyÒn h×nh, phim tµI liÖu truyÒn h×nh cho ®Õn ký sù truyÒn h×nh… Tuy nhiªn, nã vÉn ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ ë thÓ lo¹i pháng vÊn. Pháng vÊn víi t­ c¸ch lµ mét thÓ lo¹i b¸o chÝ Pháng vÊn lµ mét thÓ lo¹i mµ h×nh thøc cña nã lµ mét cuéc nãi chuyÖn gi÷a phãng viªn va ng­êi cung cÊp th«ng tin. Trong ®ã b¸o chÝ còng cã nh÷ng h×nh thøc t­¬ng tù nh­ vËy, trong ®µm luËn, trong häp b¸o… Cã thÓ ph©n biÖt thÓ lo¹i pháng vÊn víi c¸c thÓ loai ®ã nh­ sau: - Pháng vÊn kh¸c ®µm luËn ë chç: + VÞ trÝ cña ng­êi pháng vÊn vµ ng­êi tr¶ lêi pháng vÊn kh¸c nhau. Trong ®µm luËn, c¶ phãng viªn còng ®­a ra quan ®iÓm, chÝnh kiÕn cña m×nh ®Ó trao ®æi víi ng­êi kh¸c, vÞ trÝ ë ®µm luËn gi­a phãng viªn vµ ng­ßi tr¶ lêi lµ ngang b»ng nhau. Trong pháng vÊn, ng­êi pháng vÊn ®i khai th¸c th«ng tin lµ chñ yÕu. Nh©n vËt träng t©m cña pháng vÊn lµ ng­êi tr¶ lêi. + TÝnh chÊt th«ng tin: Trong ®µm luËn, ng­êi ®äc, xem , nghe chøng kiÐn c¸c quan ®iÓm, ý kiÕn kh¸c nhau lµ chñ yÕu. Cßn trong pháng vÊn, cã thÓ qua lêi kÓ mµ biÕt ®­îc sù kiÖn ®· hoÆc sÏ x¶y ra. Néi dung quan träng cña pháng vÊn lµ khai th¸c th«ng tin vÒ sù viÖc, sù kiÖn ®· diÔn ra. DÜ nhiªn, ý kiÕn quan ®iÓm còng lµ néi dung cña pháng vÊn. - Pháng vÊn kh¸c víi häp b¸o chñ yÕu ë møc ®é chñ ®éng cña ng­êi hái kh¸c. ë häp b¸o, c©u hái cã tÝnh chÊt ®¬n lÎ, viÖc x¸c ®Þnh chñ ®Ò cña phãng viªn cã tÝnh chÊt phô thuéc. Bèi c¶nh cña c¸c cuéc häp b¸o kh¸c víi bæi c¶nh nhiÒu cuéc pháng vÊn. 2 . Kh¸i niÖm vÒ thÓ lo¹i pháng vÊn: Tõ sù ph©n biÖt víi c¸c thÓ lo¹i kh¸c vµ ®Æc biÖt lµ sù ph©n biÖt gi÷a thÓ lo¹i pháng vÊn vµ ph­¬ng ph¸p pháng vÊn, cã thÓ ®i ®Õn ®iÞnh nghÜa vÒ thÓ lo¹i pháng vÊn nh­ sau: Pháng vÊn lµ thÓ lo¹i b¸o chÝ, trong ®ã nhµ b¸o lµm râ sù kiÖn, sù viÖc tõ ng­êi cã thÈm quyÒn hoÆc ®­îc chøng kiÕn sù viÖc b»ng c¸c c©u hái ®­îc chuÈn bÞ tõ tr­íc hoÆc ngay trong qu¸ tr×nh pháng vÊn. Pháng vÊn kh«ng chØ ®am l¹i th«ng tin mµ cßn ®­a l¹i toµn bé tiÕn tr×nh diÔn biÕn cuéc hái chuyÖn, lµm cho ng­êi ®äc, ng­êi nghe, ng­êi xem thÊy ®­îc c¶ tÝnh c¸ch cña ng­êi hái, ng­êi tr¶ lêi. ë trªn b¸o ®µi th­êng cã h×nh thøc tãm l­îc l¹i cuéc nãi chuyÖn. §©y kh«ng ph¶i lµ cuéc pháng vÊn. Cuéc pháng vÊn hiÖn diÖn khi ®äc (ë b¸o viÕt) ng­êi nghe (ë ph¸t thanh), ng­êi xem (ë truyÒn h×nh) thÊy diÔn ra tiÕn tr×nh cuéc nãi chuyÖn. NÕu kh«ng ¸p dông bµi viÕt ®éc lËp cña ®èi t­îng (ë b¸o in) ho¹c ph¸t biÓu (ë ph¸t thanh truyÒn h×nh) nhµ b¸o chØ chuÈn bÞ cho ®èi t­îng ph¸t biÓu. Trong tr­êng hîp nµy, ng­êi ®äc, ng­êi xem kh«ng thÊy kh«ng khÝ trß chuyÖn giòa hai bªn. Tøc lµ vÉn chØ lµ ®éc tho¹i chø kh«ng ph¶i ®èi tho¹i. KiÓu chÕ biÕn nh÷ng ®èi tho¹i cña ®èi t­îng thµnh d¹ng “hái”, “®¸p” lµ kh«ng dóng víi h×nh thøc pháng vÊn. II . ThÓ lo¹i pháng vÊn b¸o chÝ truyÒn h×nh §Þnh nghÜa pháng vÊn truyÒn h×nh. 1.1. Pháng vÊn truyÒn h×nh lµ thÓ lo¹i Thuéc nhãm th«ng tÊn truyÒn hØnh thÓ hiÖn vÒ cuéc trao ®æi hái-®¸p gi÷a mét hoÆc nhãm ng­êi nµy víi mét nhãm ng­êi kh¸c nh»m thu thËp khai th¸c th«ng tin vÒ mét vÊn ®Ò ®­îc kh¸n gi¶ quan t©m mét c¸ch kh¸ch quan trung thùc.ThÓ lo¹i pháng vÊn ®­îc x©y dung thµnh ch­¬ng tr×nh chuyªn môc ®éc lËp. 1.2. Pháng vÊn truyÒn h×nh cßn lµ ph­¬ng ph¸p Sö dông lêi tho¹i vµ tù thuËt cña c¸c nh©n chøng trong sù kiÖn ,sù viÖc th«ng qua c¸c c©u hái “më” cña phãng viªn (nh­ng kh«ng ®Ó lé microphone vµ phãng viªn trong khu«n nh×n) nh»m cung cÊp th«ng tin minh chøng sinh ®éng vµ tin cËy cho c¸c thÓ lo¹i th«ng chÝnh luËn kh¸c. Vai trß cña pháng vÊn : cung cÊp nhiÒu th«ng tin ,chi tiÕt h×nh ¶nh ,tiÕng ®éng vµ lêi tù thuËt cña nh©n chøng lµm cho t¸c phÈm giµu gi¸ trÞ th«ng tin kh¸ch quan trung thùc. Khi pháng vÊn nh÷ng ng­êi ®· chøng kiÕn sù kiÖn ,sù viÖc x¶y ra nh÷ng c©u hái “më” ®Ó hä kÓ l¹i cho nh÷ng ng­êi xem (mµ kh«ng cã c¬ héi chøng kiÕn sù kiÖn, sù viÖc ®ã) n¾m b¾t ®­îc toµn bé th«ng tin: ViÖc g× ®· x¶y ra? Ai liªn quan ®Õn sù viÖc ®ã? Sù viÖc x¶y ra ë ®©u? Sù viÖc x¶y ra nh­ thÕ nµo nµo? Vµ t¹i sao sù viÖc Êy l¹i x¶y ra? §Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i pháng vÊn truyÒn h×nh: Nh÷ng ®Æc ®iÓm cña thÓ lo¹i truyÒn h×nh ®­îc quy ®Þnh bëi ®Æc tr­ng cña truyÒn h×nh, cã thÓ nªu nhòng ®¹c ®iÓm chñ yÕu sau ®©y: - Pháng vÊn truyÒn h×nh lµ cuéc nãi chuyÖn “nguyªn chÊt” nhÊt, ng­êi ta kh«ng ph¶i ®äc t­êng thuËt cuéc pháng vÊn mµ lµ “xem” cuéc hái chuyÖn, kh«ng ph¶i lµ h×nh dung mµ chøng kiÕn sù viÖc ®ã. Pháng vÊn truyÒn h×nh cã 2 tÇng th«ng tin: + TÇng th«ng tin thø nhÊt bao gåm lêi nãi cña phãng viªn (c¸c c©u hái) vµ lêi nãi cña ng­êi ®­îc pháng vÊn (c¸c c©u tr¶ lêi) th«ng qua ®ã n¾m b¾t ®­îc néi dung cña sù kiÖn. Th«ng tin vÒ sù kiÖn trong lêi nãi chñ yÕu th«ng qua lêi nãi. Tuy nhiªn trong truyÒn h×nh cßn cã tÇng th«ng tin thø hai. + TÇng th«ng tin thø hai: ®©y lµ tÇng th«ng tin chØ cã trong truyÒn h×nh. Th«ng qua pháng vÊn truyÒn h×nh kh«ng chØ bao gåm sù kiÖn, néi dung mµ bao gåm c¶ khÝa c¹nh, th¸i ®é biÓu c¶m, ®éng t¸c ®Òu ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ trän vÑn h¬n. TiÕt tr×nh cña mét cuéc pháng vÊn truyÒn h×nh ch©n thËt, kh«ng bÞ c¾t xÐn, sù sai lÖch vÒ th«ng tin gi÷a ng­êi pháng vÊn ®­îc gi¶m ë møc tèi thiÓu. DÜ nhiªn lµ trrong truyÒn h×nh, montage cã thÓ lµm cuéc pháng vÊn kh¸c ®i, nh­ng nÕu l¹m dông ng­êi xem dÔ nhËn ra sù c¾t xÐn , xuyªn t¹c. - Pháng vÊn truyÒn h×nh ë ®é dån nÐn cao vÒ kh«ng gian, thêi gian. Pháng vÊn truyÒn h×nh th­êng lµ nguyªn b¶n cuéc nãi chuyÖn thËt, pháng vÊn trong b¸o viÕt hoÆc trong ph¸t thanh th× l¹i cã thÓ dµn tr¶i vÒ mÆt kh«ng gian vµ thêi gian kh¸c nhau. §iÒu nµy g©y phøc t¹p cho phãng viªn, cÇn ph¶i chÝnh x¸c cao ®é, bè côc cuéc pháng vÊn ph¶i ®­îc thùc hiÖn ngay tr­íc m¾t kh¸n gi¶. Nh÷ng nh­îc ®iÓm trong giao tiÕp cña phãng viªn còng ®­îc thÓ hiÖn râ rµng nhÊt. Ng­êi tr¶ lêi pháng vÊn còng ë tr¹ng th¸i t©m lÝ khã kh¨n h¬n, bÞ gß Ðp h¬n vÒ mÆt thêi gian, sù cã mÆt cña c¸c ph­¬ng tiÖn kü thuËt… t©m tr¹ng c¨ng th¼ng khi biÕt m×nh ®ang ë trong khu«n h×nh, ViÖc chän lùa ng­êi tr¶ lêi ph¶i xÐt vÒ c¶ yÕu tè ngo¹i h×nh. ë pháng vÊn truyÒn h×nh, kh¶ n¨ng c¾t xÐn, lµm l¹i Ýt, bÊt cø sù diÔn tËp nµo tr­íc ®ã còng tr¸i tù nhiªn lµm tæn h¹i ®Õn tÝnh ch©n thËt cña buæi pháng vÊn. - Pháng vÊn truyÒn h×nh cã kh¶ n¨ng t¹o lËp mèi quan hÖ mËt thiÕt víi ng­êi xem cao h¬n b¸o viÕt, Ýt nhÊt lµ còng t¹o ra ®­îc tËp thÓ kh¸n gi¶ ë møc ®é nhá ngay t¹i n¬i tiÕn hµnh cuéc pháng vÊn. Trong ®iÒu kiÖn truyÒn h×nh ë n­íc ta, kh¶ n¨ng t¹o lËp mèi quan hÖ nµy cßn Ýt ®­îc vËn dông. Nh­ng trong truyÒn h×nh n­íc ngoµi, mèi quan hÖ nµy l¹i ®­îc sö dông nhiÒu h¬n. 3 . C¸c d¹ng pháng vÊn truyÒn h×nh: §Ó ph©n lo¹i truyÒn h×nh, ng­êi ta cã nhiÒu c¸ch dùa trªn nh÷ng c¨n cø kh¸c nhau: - C¨n cø vµo tÝnh chÊt bµi pháng vÊn - C¨n cø vµo lÜnh vùc mµ pháng vÊn ®Ò cËp tíi (chÝnh trÞ, kinh tÕ, nghÖ thô©t) - C¨n cø vµo vÞ x· héi cña ng­êi tr¶ lêi (®Þa vÞ cao hay ng­êi binh th­êng) - C¨n cø vµo c¸ch tæ chøc qu¸ tr×nh diÔn ra pháng vÊn (ngÉu høng, cã hÑn tr­íc, nhiÒu phãng viªn pháng vÊn, pháng vÊn tay ®«i…) - C¨n cø vµo c¸ch thøc giao tiÕp (B»ng v¨n b¶n, trùc tiÕp…) Trong truyÒn h×nh cã thÓ ph©n lo¹i nh­ sau: Pháng vÊn biªn b¶n: TiÕp nhËn nh­ng c©u tr¶ lêi cña c¸c nh©n vËt cã thÈm quyÒn mµ gi¸ trÞ cña nh÷ng c©u tr¶ lêi Êy nh­ nh÷ng tuyªn c¸o chÝnh thøc vÒ c¸c vÊn ®Ò ch×nh trÞ, do phÝa c«ng bè s¾p xÕp, tho¶ thuËn tr­íc. Mét sè l­u ý khi thùc hiÖn d¹ng pháng vÊn nµy: - Mang tÝnh nghiªm tóc, ngÆt nghÌo, ®ßi hái sù chÝnh x¸c râ rµng ngay c¶ c¸ch ¨n mÆc, phong th¸i khi pháng vÊn còng cÇn phï hîp. - Th­êng diÔn ra ë n¬i lµm viÖc cña b¶n th©n ng­êi tr¶ lêi. - Phãng viªn ®­a ra nh÷ng c©u hái cã tr­íc, kh«ng ®­a ra c©u hái phô, kh«ng hái l¹i, kh«ng tá ra tù nhiªn qu¸ ®¸ng, kh«ng ®­a ra b×nh luËn riªng cña m×nh trõ nh÷ng tr­êng hîp ®Æc biÖt. Cã thÓ ®äc c©u hái ®· chuÈn bÞ râ rµng m¹ch l¹c. - Ph¹m vi thêi gian còng ng¹t nghÌo h¬n,cã thÓ cã hai tr­¬ng hîp: Pháng vÊn biªn b¶n hÑn tr­íc vµ pháng vÊn biªn b¶n thùc ®Þa (phßng nghØ san bay, cÇu thang m¸y, tr­íc phßng häp …). VÝ dô: c¸c cuéc pháng vÊn c¸c nguyªn thñ quèc gia, c¸c Bé tr­ëng ngo¹i giao, Thñ t­íng do TTXVN thùc hiÖn. Pháng vÊn thêi sù. Môc ®Ých cña d¹ng pháng vÊn nµy lµ khai th¸c ®­îc th«ng tin cô thÓ vÒ sù kiÖn hoÆc ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò cÊp b¸ch, thêi sù. Ng­êi tr¶ lêi cã thÓ lµ ng­êi chøng kiÕn hoÆc lµ ng­êi cã uy tÝn trong lÜnh vùc. C©u tr¶ lêi kh«ng ph¶i lµ th«ng c¸o chÝnh thøc cho nªn phong c¸ch pháng vÊn gièng cuéc nãi chuyÖn b×nh th­êng. Pháng vÊn ®iÒu tra. Kh¸c víi pháng vÊn thêi sù, pháng vÊn ®iÒu tra trªn ruyÒn h×nh cã thÓ b¾t ®Çu tõ mét kÕt qu¶ tèt hoÆc xÊu ®i vµ ng­îc l¹i. Víi lo¹i pháng vÊn nµy, t¸c gi¶ nªu vÊn ®Ò, sau ®ã b»ng nh÷ng cuéc pháng vÊn tay ®«i, tay ba hoÆc mét nhãm ë mäi tÇng líp x· héi ®Ó lµm râ sù viÖc. + Chóng ta lµm pháng vÊn ®iÒu tra khi: Lµ nh÷ng vÊn ®Ò mµ x· héi ®ang quan t©m s©u s¾c, vÊn ®Ò nhµ ë, vÊn ®Ò lªn gi¸ x¨ng dÇu ¶nh h­ëng ®Õn ®êi sèng x· héi …nh­ng nÕu nh­ chØ mang tÝnh chÊt c¸ biÖt th× gi¶i quyÕt b»ng c¸ch kh¸c Nh÷ng vÊn ®Ò ®ang cã nhiÒu ý kiÕn kh¸c nhau, ®ang lµ m©u thuÉn gay g¾t. + NÐt kh¸c biÖt gi÷a pháng vÊn ®iÒu tra víi c¸c lo¹i pháng vÊn kh¸c lµ ë chç: trong c¸c pháng vÊn kh¸c, phãng viªn lµ ng­êi khai th¸c th«ng tin, cßn trong pháng vÊn ®iÒu tra, phãng viªn ®­a ra c¸c quan ®iÓm cña m×nh, cã thÓ tranh luËn, cä s¸t c¸c ý kiÕn. Tuy vËy nhµ b¸o kh«ng nªn “lÊp miÖng” ng­êi kh¸c bµng ý kiÕn cña m×nh, ph¶i lu«n t«n träng ý kiÕn cña ng­êi kh¸c nh­ mét quy t¾c thu thËp th«ng tin cña chÝnh nhµ b¸o. ý kiÕn cña nhµ b¸o trong tr­êng hîp nµy chØ nªn lµ ch©t xóc t¸c ®Ó lµm râ c¸c ý kiÕn kh¸c, c¸c quan niÖm kh¸c lµm râ c¸c khÝa c¹nh cña vÊn ®Ò. Kh«ng nªn dµnh cho m×nh vÞ trÝ ch©n lý cuèi cïng + Yªu cÇu trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ tiÕn hµnh pháng vÊn ®iÒu tra: LËp tr­êng c«ng d©n râ rÖt, coi vÊn ®Ò ®iÒu tra lµ vÊn ®Ò l­¬ng t©m, vÊn ®Ò cña chÝnh m×nh. Tr¸nh tr­êng hîp lµm pháng vÊn ®iÒu tra nh­ ®Ó khoe trÝ tuÖ, ng«n tõ, ®Ó lªn g©n. Ph¶i n¾m thËt v÷ng vÊn ®Ò, chØ hái nhòng ng­êi n¾m v÷ng vÊn ®Ò Trong pháng vÊn ®iÒu tra, cã thÓ sö dông c¸c phãng sù nhá kh¸c xen vµo ®Ó kh¼ng ®Þnh hoÆc b¸c bá cÊc ý kiÕn ®­îc tr×nh bµy trong pháng vÊn. Ph¶i x©y dông kü tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña cuéc pháng vÊn ®iÒu tra, h­íng ph¸t triÓn, kÞch tÝnh vµ ®iÓm nót cña nã. ChuÈn bÞ kü c©u hái vµ lËp luËn cña m×nh, nh÷ng lËp luËn cã thÓ cã cña ng­êi tr¶ lêi, cã c¸ch tiÕp tôc ®Ó ®µo s©u thªm vÊn ®Ò, ph¶i v­ît qua ®­îc vÎ bÒ ngoµi cña sù vËt, ph¶i lét tr¸i ®­îc b¶n chÊt cña sù viÖc ra phÝa tr­íc. Khi b¾t ®Çu cuéc pháng vÊn ®iÒu tra, ph¶i tÝch luü vµ dù kiÕn h­íng sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt c¸c tµi liÖu thu nhËn ®­îc b»ng quan s¸t, v¨n b¶n. Pháng vÊn ch©n dung. Thiªn vÒ kh¾c ho¹ tÝnh c¸ch, lµ ®iÓm tiÕp gi¸p gi÷a th«ng tin b¸o chÝ vµ chÝnh luËn nghÖ thuËt. Do môc ®Ých cña ng­êi pháng vÊn lµ kh¾c ho¹ ®­îc mét c¸ tÝnh, mét ch©n dung nªn cã thÓ ®­a ra nhiÒu c©u hái nhá. Th­êng hái trùc tiÕp, sau ®ã cã nh÷ng c©u hái phô, c©u hái gi¸n tiÕp ®Ó lµm bËt nªn vÊn ®Ò chÝnh cÇn nªu. Khi tiÕn hµnh pháng vÊn ch©n dung cÇn l­u ý ®Õn mét sè yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn t©m lý ng­êi tr¶ lêi nh­ ®Þa ®iÓm hái, ®Ìn, èng kÝnh, phong c¸ch hái cña phãng viªn. Kh«ng nªn Ðp buéc hoÆc gîi ý tr¶ lêi. Trong pháng vÊn (truyÒn h×nh) ch©n dung, sè l­îng c©u hái ngÉu høng ®­îc phÐp ®Æt ra nhiÒu h¬n c¸c lo¹i pháng vÊn kh¸c. Pháng vÊn An kÐt. §©y lµ lo¹i pháng vÊn th­êng dïng trong ®iÒu tra x· héi häc. Nã dïng ®Ó thèng kª, ph©n lo¹i c¸c ý kiÕn, nh­ng ®Æt träng t©m vµo viÖc ph©n tÝch xö lÝ kÕt qu¶. §©y lµ d¹ng pháng vÊn ®­îc coi lµ ®iÓm tiÕp gi¸p gi÷a b¸o chÝ vµ x· héi häc. Ng­êi ta sö dông d¹ng pháng vÊn nµy trong b¸o chÝ khi muèn biªt ý kiÕn d­ luËn vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nh­ ham thÝch cña quÇn chóng vÒ mét nghÖ sü, mét mèt quÇn ¸o, vÒ mét cÇu thñ bãng ®¸… + Pháng vÊn An kÐt vµ pháng vÊn ®iÒu tra cã chung mét ®iÓm gièng nhau lµ ®iÒu tra nh­ng chóng kh¸c nhau ë chç: Pháng vÊn An kÐt lµ ®Æt ra cho cµng nhiÒu ng­êi cµng tèt mét bé c©u hái ®Ó biÕt ®­îc tØ lÖ c¸c ý kiÕn. Pháng vÊn ®iÒu tra lµ cho tõng ®èi t­îng cô thÓ, nhiÒu c©u hái cô thÓ. Kh«ng nhÊt thiÕt lµ ph¶i nhiÒu ng­êi nh­ng nÕu nhiÒu ng­êi th× néi dung c©u hái ph¶i kh¸c ®i. + Mét sè d¹ng pháng vÊn An kÐt: Hái ng­êi ngoµi phè, ghi h×nh trong ngay vµi gi©y c«ng t¸c, Ðp buéc ng­êi l¹ tr¶ lêi. Hái ë nhiÒu n¬i sau ®ã ghÐp l¹i. TËp trung trong phßng quay mét sè l­îng ng­êi nµo ®ã. Tuy nhiªn, cÇn chó ý tÝnh ®¹i diÖn cña nã theo quy t¾c ®iÒu tra x· héi häc. Ch­¬ng 2. ®Ó thùc hiÖn mét pháng vÊn truyÒn h×nh I . Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh mét pháng vÊn truyÒn h×nh. 1 . C«ng t¸c chuÈn bÞ: a/ ChuÈn bÞ chung. §ã lµ sù chuÈn bÞ hµng ngµy, th­êng xuyªn, nã kh«ng g¾n bÝ víi bÊt k× mét cuéc pháng vÊn cô thÓ nµo. Cã thÓ ®­a ra mét sè ®iÓm c¬ b¶n ®Ó gióp mçi phãng viªn chuÈn bÞ chung ®­îc tèt h¬n nh­ sau : §Þnh h­íng vÒ t­ t­ëng Phãng viªn ph¶i lu«n lu«n ë trong dßng thêi cuéc, b¸m s¸t c¸c vÊn ®Ò thêi sù, n¾m v÷ng c¸c chñ tr­¬ng míi ban hµnh, n¾m b¾t nh÷ng vÊn ®Ò cÇn chó ý trong lÜnh vùc cña m×nh cã thÓ nhanh chãng x¸c ®Þnh ®­îc viÖc sö dông thÓ lo¹i pháng vÊn trong tr­êng hîp nµo, vµ trong tr­êng hîp cô thÓ x¸c ®Þnh ®­îc cÇn hái c¸i g×? §Ó lµm c¸i g× ? Vèn sèng, vèn hiÓu biÕt Ng­êi phãng viªn ph¶i biÕt r»ng ng­êi ®­îc pháng vÊn bao giê còng ®¸nh gi¸ xem phãng viªn cã ®¸ng ®Ó m×nh céng t¸c mét c¸ch cëi më “dèc bÇu t©m sù” hay kh«ng? Ng­êi ®­îc pháng vÊn th­êng hay xem xÐt sù hiÓu biÕt cña phãng viªn, sù chuyÖn trß cëi më chØ cã thÓ xuÊt hiÖn khi hä thÊy nhµ b¸o ngang tÇm víi m×nh. NÕu kh«ng, cuéc pháng vÊn coi nh­ thÊt b¹i hoµn toµn, nhµ b¸o sÏ kh«ng hái ®­îc g× ngoµi vµi ba c©u tr¶ lêi x· giao tÎ nh¹t. Phãng viªn cÇn nhí r»ng trong cuéc pháng vÊn ng­êi tr¶ lêi nãi nhiÒu h¬n, nh­ng tr­íc ®ã phãng viªn còng buéc ph¶i nãi nhiÒu h¬n vµ ph¶i nãi nh÷ng ®iÒu hÊp dÉn. Ng­êi phãng viªn ph¶i lµ ng­êi biÕt t¹o nªn c¶m høng chuyÖn trß cña ng­êi ®­îc pháng vÊn. V× vËy yªu cÇu ®èi víi phãng viªn vÒ vèn sèng ,vèn hiÓu biÕt lµ hÕt søc cÇn thiÕt. HiÓu biÕt vÒ thÓ lo¹i:’ ThÓ lo¹i pháng vÊn ®­îc dïng xen víi nhiÒu thÓ lo¹i kh¸c, pháng vÊn trong ký sù kh¸c vµ pháng vÊn thuÇn tuý kh¸c. X¸c ®Þnh ®­îc râ nh­ vËy th× hÖ thèng c¸c c©u hái míi nhÊt qu¸n vµ khai th¸c ®­îc ®óng tÇng th«ng tin vµ cã ®é s©u cÇn thiÕt. HiÓu biÕt vÒ kh¸n gi¶. Ph¶i hiÓu biÕt râ vÒ kh¸n gi¶ cña m×nh, ch­¬ng tr×nh mµ m×nh th­êng lµm phôc vô cho lo¹i ®éc gi¶ nµo lµ chÝnh. Ph¶i biÕt ®­îc nhu cÇu, sù quan t©m vµ tr×nh ®é hiÓu biÕt cña lo¹i ®èi t­îng ®ã. Tèt nhÊt lµ hiÓu biÕt ®Õn móc c¶m nhËn ®­îc sù cã mÆt tr­íc micro cña mét ng­êi xem nµo ®ã, cã thÓ coi lµ h×nh t­îng tæng hîp cña lo¹i ®èi t­îng xem ch­¬ng tr×nh. Lµm ®­îc nh­ vËy, míi cã thÓ ®­a ra nh÷ng c©u hái vÒ nh÷ng ®Ò tµi mµ ng­êi xem quan t©m thùc sù. HiÓu biÕt vÒ ®Ò tµi sÏ pháng vÊn. §©y lµ yªu cÇu cÇn thiÕt ®èi víi phãng viªn tr­íc khi tiÕn hµnh mét cuéc pháng vÊn. Tuy vËy, vÉn cã 2 ý kiÕn tr¸i ng­îc nhau vÒ vÊn ®Ò nµy: + Phãng viªn cÇn chuyªn m«n h¸o ho¹t ®éng cña m×nh vÒ khoa häc kü thuËt, vÒ n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, vÒ ph©n phèi l­u th«ng, vÒ v¨n ho¸ x· héi. Trong bé phËn nµy l¹i chuyªn vÒ mét vÊn ®Ò nµo ®ã, cã nh­ vËy míi cã kiÕn thøc vÒ lÜnh vùc pháng vÊn + Cã thÓ kh«ng cÇn nh­ vËy v× dï cã cè g¾ng th× còng kh«ng thÓ thµnh chuyªn gia ®­îc. V× vËy, cã thÓ ®­a ra ý kiÕn ë gi÷a, kiÕn thøc cña phãng viªn bao giê còng mang tÝnh tæng hîp, n¾m v÷ng ®­îc nh÷ng nÐt chÝnh trong t×nh h×nh ph¸t triÓn cña mçi lÜnh vùc, mçi ngµnh. MÆt kh¸c nÕu x¸c ®Þnh ®­îc lÜnh vùc cña m×nh, ®µo s©u suy nghÜ, t¨ng hiÓu biÕt chuyªn s©u, cã sù say mª. b/ ChuÈn bÞ cô thÓ: X¸c ®Þnh môc ®Ých cña cuéc pháng vÊn vµ tÝnh chÊt th«ng tin. - Nguyªn nh©n cña c¸c c©u hái chung chung lµ do tù b¶n th©n phãng viªn kh«ng biÕt râ m×nh muèn biÕt c¸i g×? Cã thÓ lµ do phãng viªn còng kh«ng biÕt nªn b¾t ®Çu tõ ®©u ®Ó cã ®­îc th«ng tin cÇn thiÕt. - C¸ch tèt nhÊt lµ phãng viªn ph¶i nghiªn cøu kü vÊn ®Ò m×nh ®ang quan t©m tr­íc khi tiÕn hµnh cuéc pháng vÊn. - Cã thÓ tù m×nh ®Æt ra c¸c c©u hái vµ tù tr¶ lêi ®Ó x¸c ®Þnh ®­îc ®iÓm cÇn gì ra c¸c th«ng tin cÇn thiÕt. TÊt c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®­îc c¸c phãng viªn cã kinh nghiÖm vÒ pháng vÊn rÊt quan t©m, bao giê hä còng lùa chän tõ ng÷, c©u hái ®Ó lµm cho ng­êi tr¶ lêi kh«ng bÞ ch¸n ng¸n bëi c¸c c©u hái kiªu chung chung ë trªn. Nghiªn cøu kü c¸c ®Ò tµi cô thÓ cña cuéc pháng vÊn vµ ng­êi tr¶ lêi. §Ó lµm ®­îc vÊn ®Ò nµy cÇn l­u ý ®Õn c¸c c«ng viÖc nh­ sau: - Xem xÐt c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nh­ v¨n kiÖn, chñ tr­¬ng, chØ thÞ c¸c vÊn ®Ò kh¸c vÒ lÜnh vùc t­¬ng tù. - Nghiªn cøu kü ng­êi tr¶ lêi (møc ®é nghiªn cøu tuú theo d¹ng pháng vÊn) : TiÓu sö, tÝnh c¸ch c¸ nh©n, c¸c quan ®iÓm cña ng­êi ®ã vÒ vÊn ®Ò ®ang bµn ®Õn. - H×nh thµnh quan ®iÓm ý kiÕn cña riªng m×nh. - S­u tÇm, dù tr÷ tµi liÖu, ¶nh, b¨ng cã thÓ cÇn ®Õn trong qua tr×nh thùc hiÖn cuéc pháng vÊn hoÆc tr­íc lóc ®ã. § èi víi pháng vÊn truyÒn h×nh ®iÒu nµy hÕt søc quan träng v× trong truyÒn hinh, cuéc pháng vÊn chØ diÔn ra cã mét lÇn, l­îng dån nÐn vÒ kiÕn thøc, th«ng tin còng rÊt lín. §Þnh tr­íc tiÕn tr×nh cña cuéc pháng vÊn. §iÒu nµy phô thuéc vµo: + Môc ®Ých cña cuéc pháng vÊn. + Tay nghÒ , thãi quen cña nhµ b¸o. + ý thÝch tÝnh c¸ch ng­êi tr¶ lêi. + Bèi c¶nh cuéc pháng vÊn (kh«ng gian, thêi gian…) nh×n chung cã 2 c¸ch chÝnh : so¹n th¶o c©u hái tr­íc; h×nh dung ra cuéc pháng vÊn ®Ó ®Þnh tr­íc tiÕn tr×nh. Quan träng nhÊt lµ phãng viªn ph¶i h×nh thµnh ®­îc s­ên kÞch tÝnh cho cuéc pháng vÊn. KÞch tÝnh dùa vµo m©u thuÉn trong b¶n th©n ®Ò tµi sù viÖc… cã thÓ lµm b»ng c¸ch ®Ò nghÞ ng­êi tr¶ lêi nãi vÒ vÊn ®Ò mµ ng­êi ®ã quan t©m nhÊt. §­a ra nh÷ng t­ liÖu, quan ®iÓm ®èi lËp víi quan ®iÓm cña ng­êi tr¶ lái. V¹ch ra m©u thuÉn trong quan ®iÓm cña b¶n th©n ng­êi tr¶ lêi tõ tr­íc tíi nay ®Ó t¹o ra t¸c ®éng vµo ng­êi tr¶ lêi. C¸c c©u hái ®Òu ph¶i ®­îc kÌm theo nhiÒu ph­¬ng ¸n triÓn khai. Tho¶ thuËn víi ng­êi ®­îc pháng vÊn + Chon ng­êi cã ®ñ thÈm quyÒn, hiÓu biÕt râ vÊn ®Ò ®Þnh pháng vÊn. Kh«ng ®­îc chän ng­êi kÐm hiÓu biÕt nh­ng l¹i thÝch danh tiÕng, nh­ng còng kh«ng cÇn ph¶i chän ng­êi h¬n (nÕu gÆp bé tr­ëng chØ ®Ó hái vÇ n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng th× kh«ng nªn). CÇn ph¶i bá sù ham mª pháng vÊn nh©n vËt “tÇm cì”. Víi mét sè ®èi t­îng h× cã thÓ Ðp b»ng c¸ch sö dông uy tÝn cña c¬ quan b¸o chÝ . MÒm máng thuyÕt phôc, g©y c¶m t×nh. Víi nh÷ng ng­êi cã tr¸ch nhiÖm mµ trèn tr¸nh th× ph¶i tá ra kiªn quyÕt. Phãng viªn cÇn biÕt râ nh÷ng trë ng¹i vÒ mét t©m lý ®Ó thuyÕt phôc, ®ång thêi cÇn biÕt nh÷ng thuËn lîi dÉn tíi sù ®ång ý céng t¸c,nh÷ng nguyªn nh©n dÉn tíi tõ chèi hoÆc kh«ng hµo høng, t×m c¸ch kh¾c phôc ®Ó ®¹t ®­îc tho¶ thuËn pháng vÊn. + Cã sù hÑn tr­íc víi ng­êi ®­îc pháng vÊn lµ tèt nhÊt, phãng viªn ph¶i biÕt ®­îc diÔn biÕn t­ t­ëng cña ng­êi tr¶ lêi. §éng c¬ khiÕn cho ng­êi tr¶ lêi lµ g×? Cã thÓ lµ do muèn nãi chÝnh kiÕn cña m×nh, do thÝch thó c¸ nh©n, do nhu cÇu giao tiÕp, do lÞch sù tèi thiÓu hoÆc do cã thÓ ng­êi tr¶ lêi cho r»ng vÊn ®Ò tr¶ lêi Ýt nghÜa sÏ dÉn ®Õn quyÒn lîi gi÷a 2 bªn m©u thuÉn, g©y c¨ng th¼ng. Chän ®Þa ®iÓm, thêi gian pháng vÊn C¸c phãng viªn cã kinh nghiÖm th­êng chó ý ®Õn vÊn ®Ò nµy. Tr­íc hÕt cÇn x¸c ®Þnh d¹ng pháng vÊn g× ®Î chän ®Þa ®iÓm. - Studio lµ n¬i phï hîp víi ®a sè d¹ng pháng vÊn, cÇn bè trÝ c¸c khung c¶nh studio gi¶n dÞ, chó ý s¾p xÕp chç ngåi sao cho t­ thÕ ngåi tho¶i m¸i kh«ng gß bã. - §èi víi lo¹i pháng vÊn ch©n dung An ket th× tèt nhÊt lµ ë ngoµi trêi lµm cho ph«ng nÒn thay ®æi liªn tôc. - Pháng vÊn kiÓu gÆp c«ng nh©n trong phßng Gi¸m ®èc hoÆc c«ng ®oµn lµ ®iÓm hÕt søc tèi kÞ, pháng vÊn t¹i chç ph¶i cã phong th¸i phï hîp. * Bèi c¶nh cña cuéc pháng vÊn. - Kh«ng bao giê tiÕn hµnh pháng vÊn khi ng­êi ta ®ang lµm viÖc hoÆc ®ang ¨n. ¡n mÆc cña ng­êi phãng viªn sao cho kh«ng t¹o sù ng¨n c¸ch. - Xo¸ bá quan niÖm cho r»ng pháng vÊn c«ng nh©n lµ ph¶i ë ph©n x­ëng. - Sù cã mÆt cña ng­êi kh¸c cã thÓ cã lîi, t¹o ra sù m¹nh d¹n bæ sung chi tiÕt nh­ng ®ã lµ pháng vÊn sù kiÖn ®· x¶y ra. Nh×n chung, sù cã mÆt ®ã lµ cã h¹i vÒ nh÷ng ®iÓm sau: Ng­êi tr¶ lêi gß bã mÊt tù nhiªn, ng­ßi tr¶ lêi theo b¶n n¨ng sÏ dÔ dµng ®i theo quan ®iÓm cña sè ®«ng, theo c¸ch ®¸nh gi¸ víi sè ®«ng mµ kh«ng ®­a ra quan ®iÓm cu¶ riªng m×nh, nhÊt lµ trong pháng vÊn vÊn ®Ò. B¶n th©n ng­êi pháng vÊn còng thÊy gß bã. * VÒ thêi gian VÒ nguyªn t¾c phô thuéc mét sè yÕu tè nh­ d¹ng pháng vÊn c¸ tÝnh ng­êi tr¶ lêi. Cã thÓ ®Ò nghÞ ng­êi tr¶ lêi tù chän nh­ng ph¶i cã c¸c ph­¬ng ¸n chuÈn bÞ s½n. ChuÈn bÞ vÒ mÆt t©m lÝ. Th­êng xuyªn chuÈn bÞ cho m×nh vÒ mÆt t©m lÝ ,nh÷ng ®øc tÝnh cÇn thiÕt nh­ kiªn tr× cëi më ,trÝ t­ëng t­îng tèt ph¶n øng nhanh… Kh¶ n¨ng h×nh dung vÒ ng­êi s¾p nãi chuþªn, sù h×nh dung ®ã xuÊt hiÖn sau mét thêi gian ho¹t ®éng b¸o chÝ. Nã ®­îc ®­a ra ®Ó ®¸nh gi¸ ng­êi sÏ gÆp. VÝ dô:KÕ to¸n,chñ nhiÖm tæ chøc hoÆc lµ gi¸m ®èc kÕ ho¹ch, mçi ng­êi nµy sau mét thêi gian ho¹t ®éng b¸o chÝ phãng viªn th­êng cã Ên t­îng hoÆc lµ tèt hoÆc lµ xÊu vÒ mét mÉu ng­êi nh­ vËy cÇn ph¶i hÕt søc tr¸nh ®Þnh kiÕn ®ã. Chñ ®éng chuÈn bÞ s½n c¸c ph­¬ng ¸n v­ît qua c¸c trë ng¹i vÒ mÆt t©m lÝ trªn c¬ së hiÓu biÕt vÒ ®èi t­îng vµ dù ®o¸n t×nh huèng cã thÓ h×nh thµnh nh÷ng trë ng¹i ®ã, th­êng lµ do tÝnh c¸ch ®èi t­îng, hoÆc lµ do tÝnh chÊt cña cuéc pháng vÊn t¹o nªn. T¹o lËp c¸c tr¹ng th¸i t©m lÝ mµ trong ®ã phÈm chÊt c¸ nh©n cã thÓ ®­îc béc lé. Víi ng­êi tr¶ lêi cÇn kh¼ng ®Þnh ®Ó ng­êi ®ã thÊy râ sù cÇn thiÕt cña m×nh. 2. Qu¸ tr×nh tiÕn hµnh pháng vÊn. C©u hái - Chøc n¨ng cña c©u hái lµ khai th¸c ®óng s©u vµ nhiÒu th«ng tin. ®ång thêi t¹o lËp ®­îc quan hÖ hîp t¸c gi÷a ng­êi pháng vÊn vµ ng­êi tr¶ lêi. C©u hái ph¶i lµ mét bé phËn h×nh cèt chuyÖn vµ bè côc cña cuéc pháng vÊn. - Yªu cÇu cña phãng viªn khi ®Æt c©u hái +ThÓ hiÖn ®­îc sù am hiÓu t­êng tËn ®Ì tµi cÇn bµn tíi. +ThÓ hiÖn ®­îc sù am hiÓu sÏ x¶y ra víi cuéc pháng vÊn +C©u hái ph¶i tÝnh to¸n sao cho ng­êi tr¶ lêi kh«ng lÈn tr¸nh ®­îc,l«i kÐo ng­êi tr¶ lêi vµo ngay vÊn ®Ò chÝnh +C©u hái ph¶i phï hîp víi ph­¬ng ¸n tr¶ lêi ®­îc dù ®Þnh tr­íc phï hîp víi møc ®é hiÓu biÕt cña ng­êi tr¶ lêi. +C©u hái cuèi cã t¸c dông tæng kÕt cuéc pháng vÊn C¸c d¹ng c©u hái. + C©u hái më vµ c©u hái ®ãng. C©u hái më lµ c©u hái ®Æt ra c¸c t×nh huèng cã nhiÒu d÷ liÖu, ng­êi tr¶ lêi cã thÓ tr¶ lêi theo nhiÒu h­íng kh¸c nhau. C©u hái ®ãng lµ d¹ng c©u hái th«ng qua c¸c d÷ kiÖn cã tr­íc phãng viªn muèn kh¼ng ®Þnh l¹i vÊn ®Ò. + C©u hái chÝnh vµ c©u hái bæ sung (chÝnh - phô). C©u hái chÝnh lµ c©u hái tõ tr­íc ®· ®­îc ®Æt ra. Cßn c©u hái phô lµ c©u hái míi ph¸t sinh khi c©u hái chÝnh kh«ng ph¸t huy t¸c dông, c¨n cø vµo th¸i ®é, bèi c¶nh mµ ra c©u hái bæ sung hoÆc lµ khi xuÊt hiÖn chñ ®Ò míi b­íc ngoÆt míi cña ®Ò tµi. + C©u hái trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp. NhiÒu khi c©u hái th¼ng kh«ng ph¸t huy ®­îc t¸c dông, cho nªn xuÊt hiÖn c¸c c©u hái vßng. Môc ®Ých cña lo¹i c©u hái nµy lµ khi xuÊt hiÖn c¸c yÕu tè c¶n trë c©u hái th¼ng th× lo¹i trõ yÕu tè ®ã. + C©u hái chung vµ c©u hái riªng. C©u hái chung lµ c©u hái vÒ c¸c vÊn ®Ò chung, vÝ dô nh­: H×nh thøc kho¸n ®Êu thÇu cã ph¶i lµ h×nh thøc kho¸n tèt kh«ng? C©u hái riªng lµ c©u hái cã mét ph¹m vi vÒ mét vÊn ®Ò cô thÓ trong mét ®¬n vÞ cô thÓ, vÝ dô: §ång chÝ cã ¸p dông ë ®¬n vÞ ®ång chÝ kh«ng? + C©u hái ®iÒu chØnh: Lµ c©u hái ®­a ng­êi tr¶ lêi ®i ®óng h­íng. + C©u hái kiÓm tra lµ c©u hái ®Ó kiÓm tra møc ®é chÝnh x¸c cña c©u tr¶ lêi . + C©u hái “Nh¾c vë”: dïng ®Ó gîi ý cho ng­êi tr¶ lêi. + C©u hái c¶nh c¸o dïng trong tr­êng hîp ng­êi tr¶ lêi cè ý kh«ng nãi râ t×nh h×nh thùc tÕ. V¨n phong cña c©u hái - Ph¶i hÕt søc râ rµng, ph¶i lµ c©u hái, nhÊt lµ trong tr­êng hîp cã dïng thuËt ng÷. - Ng«n ng÷ cÇn phï hîp víi ng­êi tr¶ lêi nh­ng kh«ng ph¶i lµ sù thÝch øng gi¶ t¹o. - C©u hái nªn chøa ®ùng mét ý. - C©u hái ph¶i sinh ®éng bÊt ngê,míi l¹ th× míi cã søc gîi më cao. * Vµi khÝa c¹nh t©m lÝ trong khi ®Æt c©u hái. + Nªn: - Cã sù ®Þnh h­íng thèng nhÊt, tËp trung xo¸y s©u vµo c¸c chñ ®Ò ®ã, cã thÓ chØ mét c©u hái ngoµi chñ ®Ò sÏ dÉn ®Õn viÖc ®i xa hoµn toµn vÊn ®Ò muèn khai th¸c. - C©u hái cÇn khuyÕn khÝch tÝnh chñ ®éng vµ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi tr¶ lêi. - C©u hái ph¶i khÐo lÐo t¸c ®éng vµo trÝ t­ëng t­îng kh¬i m¹ch suy nghÜ cña ng­êi tr¶ lêi, ®Þnh h­íng m×nh mong muèn. + Kh«ng nªn Kh«ng nªn cã c¸c c©u hái thuéc c¸c d¹ng: - C©u hái ®Æt ng­êi tr¶ lêi vµo thÕ bÞ kiÓm tra, vÝ dô nh­: V× sao anh chän nghÒ nµy? - C©u hái cã thÓ buéc ng­êi tr¶ lêi ph¶i ®­a ra c©u tr¶ nh­ kiÓu tuyªn bè. - C©u hái më ra cho ng­êi tr¶ lêi kh¶ n¨ng cã c©u tr¶ lêi h×nh thøc lÊy lÖ. - C©u hái chung chung kh«ng cã ®Þnh h­íng lµm cho ng­êi tr¶ lêi lóng tóng, kh«ng biÕt tr¶ lêi vÊn ®Ò g× hoÆc lµ tù do lùa chän vµ tõ ®ã coi th­êng sù hiÓu biÕt cña ng­êi ra c©u hái. - C©u hái t¹o ®iÒu kiÖn tr¶ lêi theo lèi mßn . Giai ®o¹n ®Çu cña pháng vÊn : * T¹o lËp ®­îc h×nh ¶nh cña b¶n th©n cña b¶n th©n ng­êi ®­îc pháng vÊn. §©y lµ vÊn ®Ò cã hai mÆt râ rµng ®­îc quy ®Þnh bëi c¸c ®Æc tr­ng cña truyÒn h×nh. Hai mÆt ®ã lµ c¸c ®Æc ®iÓm bªn ngoµi vµ phÈm chÊt bªn trong cña phãng viªn . + §Æc ®iÓm bªn ngoµi :Bao gåm giíi tÝnh tuæi t¸c, phong th¸i … ®Òu cã ¶nh h­ëng nhÊt ®Þnh tíi cuéc pháng vÊn ch¼ng h¹n nh­ ®iÒu tra x· héi häc cho thÊy r»ng: N÷ phãng viªn moi ®­îc nhiÒu tµi liÖu h¬n khi pháng vÊn ®µn «ng trÎ. HoÆc lµ tuæi cao h¬n th× phï hîp víi c¸c cuéc häp b¸o pháng vÊn c¸c nh©n vËt chÝnh thøc. Tuy nhiªn, ng­êi tr¶ lêi chØ thËt lßng céng t¸c khi ng­êi hái cã hiÓu biÕt cã thÓ c¶m nhËn chÝnh x¸c lêi nãi cña m×nh. + PhÈm chÊt bªn trong: ®iÒu nµy ¶nh h­ëng trùc tiÕp vµ quyÕt ®Þnh tíi cuéc pháng vÊn. Ph¶i cã hiÓu biÕt vÒ lÜnh vùc ®ang pháng vÊn ®Ó khi tiÕp xóc hä cho r»ng phãng viªn lµ ng­êi trong cuéc. T¹o ®­îc thiÖn c¶m ban ®Çu b»ng c¸ch tiÕp cËn thÝch hîp nhÊt. * T¹o lËp ®­îc c¸ch hiÓu ®óng vÒ môc ®Ých, ý nghÜa cña cuéc pháng vÊn. H·y chøng minh cho ®­îc nhiÖm vô m×nh lµm lµ quan träng. Lµm cho ng­ßi tr¶ lêi thÊy râ chÝnh anh ta chø kh«ng ai kh¸c lµ ng­êi ®­îc pháng vÊn Cã mét sè nguyªn nh©n khiÕn ng­êi tr¶ lêi rÝch cùc céng t¸c: - Muèn qua c©u tr¶ lêi cña m×nh thóc ®Èy c«ng viÖc nµo ®ã, g©y d­ luËn x· héi xung quanh vÊn ®Ò nµo ®ã. - Muèn ®­îc biÓu lé chÝnh kiÕn quan ®iÓm cña m×nh . - Ngoµi ra, cßn cã mét sè nguyªn nh©n kh¸c nh­ do ý thÝch c¸ nh©n, do nhu cÇu giao tiÕp, coi tr¶ lêi lµ nghÜa vô hoÆc do hiÕu kh¸ch. Mét sè nguyªn nh©n dÉn ®Õn gi¶m nhiÖt t×nh céng t¸c: - Do môc ®Ých cña cuéc pháng vÊn ®­îc coi lµ kÐm ý nghÜa. - Kh«ng phï hîp víi quyÒn lîi cña ng­êi tr¶ lêi . Trong khi pháng vÊn: Dï ®· ®­îc chuÈn bÞ cùc k× chu ®¸o nh­ng phãng viªn còng kh«ng thÓ xem nhÑ th¸i ®é cña m×nh trong khi pháng vÊn. Phãng viªn cÇn ch¨m chó l¾ng nghe ng­êi tr¶ lêi ®Ó cã thÓ biÕt ®­îc nh÷ng chñ ®Ò hoÆc nh÷ng b­íc ngoÆt míi cña cuéc pháng vÊn. Ph¶i cã nh÷ng h×nh thøc khuyÕn khÝch ng­êi tr¶ lêi nh­ gËt ®Çu nhÑ, mØm c­êi… Phãng viªn truyÒn h×nh trong khi pháng vÊn ph¶i nªn nhí r»ng micro lµ vò khÝ cho nªn kh«ng ®­îc trao cho ng­êi tr¶ lêi . KÕt thóc cuéc pháng vÊn Khi kÕt thóc cuéc pháng vÊn, phãng viªn cÇn c¶m ¬n ng­êi tr¶ lêi vµ ph¶i më ®­êng cho nh÷ng lÇn pháng vÊn tiÕp theo b»ng nh÷ng c©u hái thÝch hîp ®iÒu nµy kh«ng chØ gióp phãng viªn t¹o Ên t­îng tèt ®èi víi ng­êi pháng vÊn mµ cßn g©y Ên t­îng cho ng­êi xem. KÕt thóc mçi cuéc pháng vÊn ng­êi lµm ch­¬ng tr×nh còng nªn xem xÐt l¹i c¶ qu¸ tr×nh diÔn ra pháng vÊn t×m ra nh÷ng c¸i ®­îc vµ ch­a ®­îc ®Ó tõ ®ã rót ra nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm cho b¶n th©n mçi phãng viªn. 3. NghÖ thuËt tiÕn hµnh pháng vÊn truyÒn h×nh : TruyÒn h×nh lu«n ®­îc xem lµ m«n nghÖ thuËt thø 7, ng­êi lµm truyÒn h×nh nãi chung vµ ng­êi lµm nªn mét ch­¬ng tr×nh pháng vÊn nãi riªng ph¶i n¾m b¾t ®­îc nghÖ thuËt lµm truyÒn h×nh. VÒ nghÖ thuËt tiÕn hµnh mét cuéc pháng vÊn, c¸c phãng viªn c¹o céi cã cho nh÷ng ®iÓm sau ®©y + Tr­íc hÕt phãng viªn ph¶i biÕt ®­a ra nh÷ng c©u hái ngo¹i giao giíi thiÖu lµm quen, t¹o kh«ng khÝ th©n mËt, kh«ng gß bã… Ph¶i tr¸nh hái nh­ng c©u hái xo¸y s©u vµo ®êi t­ c¸ nh©n, ®Æc biÖt lµ nh÷ng nçi niÒm thÇm kÝn khã nãi cña ®èi t­îng, cã thÓ nh¾c ®Õn chøc vô, häc hµm häc vÞ cña ng­êi ®­îc pháng vÊn. Khi hái ph¶i tËp trung vµo vÊn ®Ò chÝnh, kh«ng vßng vo lan man. Ph¶i ®­a ra nh÷ng c©u hái dÔ hiÓu, vÒ chñ ®Ò hÑp: dÉn d¾t theo sù kiÖn sù viÖc, bµy tá quan ®iÓm, chÝnh kiÕn, nªu râ c¶m t­ëng, tr×nh bµy lý do, nguyªn nh©n, nÕu cã con sè th× phãng viªn ph¶i lµm trßn sè tr­íc ®Ó ng­êi tr¶ lêi dÔ nhí… + C¸ch ®Æt c©u hái: tÊt nhiªn ®èi víi mçi phãng viªn khi chuÈn bÞ tiÕn hµnh pháng vÊn mét ai ®ã hä lu«n ph¶i cã kÕ ho¹ch dù trï c©u hái, thËm chÝ ph¶I l­êng tr­íc c©u tr¶ lêi vµ chñ ®éng ®èi tho¹i cëi më. C©u hái ®Æt ra ng¾n gon, kh«ng dµi dßng nhiÒu ý, néi dung hái kh«ng réng qu¸. Phãng viªn kh«ng ®­îc b×nh luËn tr­íc, kh«ng trõu t­îng khã hiÓu kiÓu ®¸nh ®è. + Phãng viªn ph¶i cÇn dµi (boom) ®Ó bè trÝ micro trªn ®Ønh ®Çu nh©n vËt sao cho ghi ©m tèt mµ kh«ng ®Ó lé micro trong khu«n h×nh. TuyÖt ®èi kh«ng giao micro cho ®èi t­îng tr¸nh viÖc gi»ng giËt micro, khua móa micro tr­íc mÆt kh¸n gi¶. + Lu«n gi÷ th¸i ®é lÞch sù v¨n ho¸ t¹o bÇu kh«ng khi ch©n thµnh th©n thiÖn tù nhiªn, nh· nhÆn lÞch thiÖp, kh«ng ¸p ®Æt h¸ch dÞch ý kiÕn cña m×nh ®èi víi ng­êi tr¶ lêi, kh«ng lÔ t©n kh¸ch s¸o. + §éng t¸c m¸y camera zoom vµo cËn c¶nh khu«n mÆt ng­êi tr¶ lêi víi gãc nghiªng 3/4 t¹o thÈm mü ­a nh×n dÔ coi tù nhiªn tho¶i m¸i, kh«ng tr¬ s­îng tr­íc «ng kÝnh camera, lµm cho kh¸n gi¶ t­ëng m×nh nh­ ®ang giao l­u víi nh©n vËt ®ang nãi. + Chñ ®éng ghi h×nh, chñ ®éng chép ®­îc kiÓu phãng sù kh¸ch quan, thÓ hiÖn hµnh vi th¸i ®é nh©n vËt, kh«ng giµn dùng bè trÝ gi¶ t¹o lé liÔu, t¸c gi¶ còng ph¶i biÕt chép ngay th¸i ®é ph¶n øng cña phãng viªn hoÆc ng­êi hái ®èi víi c©u tr¶ lêi cña nh©n vËt. Ch­¬ng 3. KÞch b¶n pháng vÊn truyÒn h×nh Trong lo¹i h×nh b¸o chÝ truyÒn h×nh th× tÊt c¶ c¸c ch­¬ng tr×nh ®Òu ph¶i cã kÞch b¶n, pháng vÊn còng kh«ng n»m ngoµi quy luËt ®ã. Tr­íc khi pháng vÊn cÇn cã kÞch b¶n h×nh ¶nh vµ lêi tù thuËt cÇn cã ®­îc. Víi tõng t­ c¸ch kh¸c nhau kÞch b¶n pháng vÊn truyÒn h×nh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c nhau. Sau khi ®Þnh h­íng ®­îc chñ ®Ò vµ t­ t­ëng chñ ®Ò cña t¸c phÈm pháng vÊn, ®iÒu nhÊt thiÕt lµ phãng viªn ph¶I lµm ph¸c th¶o kÞch b¶n. I. Kh¸I niÖm vÒ kÞch b¶n vµ kÞch b¶n truyÒn h×nh: 1. Kh¸i niÖm vÒ kÞch b¶n truyÒn h×nh: D­íi gãc ®é lµ mét kÞch b¶n ®iÖn ¶nh, nguyªn hiÖu tr­ëng tr­êng §¹i häc §iÓn ¶nh Liªn X« cò J.Dan cho r»ng: “KÞch b¶n ®iÓn ¶nh lµ ®iÖn ¶nh ë d¹ng v¨n häc, hoÆc lµ v¨n häc trªn ®­êng ®i lªn mµn ¶nh. Còng gièng nh­ kÞch b¶n s©n khÊu lµ s©n khÊu ë d¹ng v¨n häc hoÆc lµ v¨n häc trªn ®­êng ®i lªn s©n khÊu”. §èi víi truyÒn h×nh, viÖc tiÕp thu ë ®iÖn ¶nh c¸c h×nh thøc thÓ hiÖn cho phÐp nã häc tËp nh÷ng kh¸i niÖm, nh÷ng c¸ch lµm ®iÖn ¶nh cã ®­îc. KÞch b¶n t¸c phÈm truyÒn h×nh lµ lµ v¨n b¶n thÓ hiÖn t¸c phÈm b»ng tõ ng÷. Nã thÓ hiÖn ý ®å cña t¸c gi¶ trong viÖc th«ng tin sù viÖc, sù kiÖn, con ng­êi víi c«ng chóng. Cßn kÞch b¶n quay phim lµ ph©n chia néi dung thµnh nhiÒu ®o¹n h×nh ¶nh nhá h¬n nh­ c¸c c¶nh, c¸c tr­êng ®o¹n… Tuy nhiªn, kÞch b¶n truyÒn h×nh cã nhòng ®Æc ®iÓm riªng biÖt cña nã. 2. C¸c ®Æc ®iÓm cña kÞch b¶n truyÒn h×nh: + KÞch b¶n truyÒn h×nh mang tÝnh dù ®o¸n, dù b¸o chø kh«ng ë d¹ng æn ®Þnh. PhÇn lín c¸c chi tiÕt trong kÞch b¶n ®Òu lµ dù kiÕn cña phãng viªn trªn c¬ së thùc tÕ cuéc sèng, lµ con ng­êi thùc vµ sù viÖc thùc, kh«ng ®­îc phÐp h­ cÊu. §Æc ®iÓm nµy ph¶n ¸nh râ tÝnh chÊt b¸o chÝ truyÒn h×nh. C¸c sù kiÖn, c¸c nh©n vËt, nhÊt lµ nh÷ng sù kiÖn hoÆc sÏ x¶y ra kh«ng mang tÝnh chÊt æn ®Þnh, nã cã thÓ ph¸t triÓn ra ngoµi h­íng ®· ®Þnh s½n. Kh«ng ®­îc coi bÊt kú mét sù kiÖn nµo lµ bÊt biÕn ®Ó lµm mét t¸c phÈm truyÒn h×nh æn ®Þnh. + KÞch b¶n b¸o chÝ truyÒn h×nh th­êng lµ kÞch b¶n v¨n häc vµ kÞchb¶n ®¹o diÔn, nã to¸t lªn néi dung t¸c phÈm. Kh¸c víi ®iÖn ¶nh, kÞch b¶n v¨n häc ®­a ra t­ t­ëng ch­ ®Ò vµ chñ ®Ò, h­íng ®i cña t¸c phÈm, cßn kÞch b¶n ®¹o diÔn ®em l¹i biÖn ph¸p thÓ hiÖn t¸c phÈm. Víi b¸o chÝ truyÒn h×nh nã diÔn ra 2 kÞch b¶n víi lý do: Thøc nhÊt, nã ph¶i c¨n cø vµo viÖc thôc, cã ®Þa chØ ®Ó ph¶n ¸nh. Thø hai, nã kh«ng ®­îc h­ cÊu vµ nhÊt thiÕt kh«ng ®­îc xuyªn t¹c sù thËt. Thø ba, kÞch b¶n truyÒn h×nh lµ kÞch b¶n cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn vµ thùc hiÖn ngay lËp tøc. Thø t­, kÞch b¶n truyÒn h×nh chØ ®­îc sö dông mét lÇn. ý nghÜa cña kÞch b¶n truyÒn h×nh: KÞch b¶n truyÒn h×nh t¹o ra mét kÕ ho¹c cô thÓ cho phãng viªn vµ kÝp lµm viÖc. KÞch b¶n truyÒn h×nh lµ sîi d©y liªn kÕt gi÷a phãng viªn biªn tËp vµ phãng viªn quay phim. KÞch b¶n lµm cho t¸c phÈm chÆt chÏ, chän lcoj ®­îc c¸c chi tiÕt hay vµ khèng chÕ ®­îc thêi l­îng. KÞch b¶n truyÒn h×nh cßn gióp cho ban ban biªn tËp ho¹ch ®Þnh ®­îc ch­¬ng tr×nh. Nh­ vËy, cã thÓ thÊy râ kÞch b¶n truyÒn h×nh t¹o ra mét sù ¨n khíp gi÷a c¸c bé phËn khi lµm mét ch­¬ng tr×nh truyÒn h×nh. II. ph¸c th¶o kÞch b¶n thÓ lo¹i pháng vÊn b¸o chÝ truyÒn h×nh: Dï lµ mét cuéc pháng vÊn nhá hay mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ thêi sù lín th× ph¸c th¶o kÞch b¶n còng lµm t¨ng tèc ®é vµ hiÖu qu¶ b»ng c¸ch h×nh dung tr­íc s¶n phÈm . 1. §èi víi ph­¬ng ph¸p pháng vÊn cung cÊp t­ liÖu cho tin tøc, phãng sù thêi sù hoÆc tµi liÖu truyÒn h×nh: Nh÷ng pháng vÊn phãng sù tµi liÖu kh«ng cÇn tiÕn hµnh ë mét ®Þa ®iÓm duy nhÊt vµ toµn bé cuéc pháng vÊn tiÕn hµnh trong mét lÇn. Sù thay ®æi vÒ ®Þa ®iÓm sÏ t¹o ra tÝnh n¨ng ®éng h¬n cho sù kiÖn vµ ng­êi ®­îc pháng vÊn còng cã xu thÕ h­ëng øng pháng vÊn ë mäi ®Þa ®iÓm kh¸c nhau. Trong qu¸ tr×nh biªn tËp nh÷ng phÇn kh¸c nhau cña bµi pháng vÊn kh«ng nªn biªn tËp ®o¹n nµy nèi tiÕp ®o¹n kia mµ ph¶i xen lÉn c¸c h×nh ¶nh mét c¸ch tù nhiªn cïng víi nh÷ng lêi dÉn. Còng cÇn cã nh÷ng phÇn gi¸n ®o¹n trong cÊu tróc cña bµi ®· biªn tËp (®o¹n t¹m nghØ ®Ó thë), ®Ó cho ng­êi xem tiÕp thu th«ng tin tr­íc khi theo dâi tiÕp nh÷ng th«ng tin tiÕp theo. H·y sö dông tèt nh÷ng ©m thanh tù nhiªn. NhÞp ®é ph©n chia lêi dÉn nªn chËm. H¬n th«ng tin vµ nªn nhÊn m¹nh h¬n. 2. §èi víi tin tøc, phãng sù thêi sù hoÆc tµi liÖu truyÒn h×nh kh«ng cÇn lêi b×nh Mét sè tin tøc phãng sù thêi sù hoÆc tµi liÖu truyÒn h×nh ®­îc thùc hiÖn kh«ng cã lêi dÉn ngo¹i h×nh. Toµn bé néi dung t¸c phÈm ®­îc tr×nh bµy l¹i th«ng qua c¸c nh©n vËt, nh©n chøng liªn quan ®Õn sù kiÖn sù viÖc b»ng nh÷ng c¶nh ghi h×nh cã bè côc chÆt chÏ, tiÕng ®éng tù nhiªn vµ lêi tho¹i trung thùc tho¶i m¸i cña ng­êi tr¶ lêi pháng vÊn. C¸c nh©n vËt tù tr×nh bµy sù viÖc mét c¸ch tho¶i m¸i tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ®­îc, thËm chÝ cßn t©m sù, kÓ lÓ, gi·i bµy cÆn kÏ mäi ®iÒu chø kh«ng ph¶i tr¶ lêi mét c¸ch bÞ ®éng, gß bã g©y h¹n chÕ th«ng tin… Ph­¬ng ph¸p biªn tËp tin kiÓu nµy ®ßi hái chuÈn bÞ kÞch b¶n pháng vÊn theo kiÓu më vµ dÉn ®Ó thay cho t¸c gi¶, ng­êi tr¶ lêi tù tr×nh bµy toµn bé néi dung sù viÖc nh­ thÓ nãi thay cho t¸c gi¶ chø kh«ng ph¶i tr¶ lêi pháng vÊn, kh«ng cã c¸i t«i t¸c gi¶. 3. §èi víi thÓ lo¹i ch­¬ng tr×nh pháng vÊn truyÒn h×nh. KÞch b¶n pháng vÊn cÇn x¸c ®Þnh m×nh sÏ hái c¸i g×, ý ®Þnh quay nhòng c¶nh vÒ ng­êi ®­îc pháng vÊn còng nh­ ng­êi phãng viªn ë gãc ®é nµo ®Ó cã thÓ thÓ hiÖn chñ ®Ò t­ t­ëng tèt nhÊt. Ph¸c th¶o kÞch b¶n pháng vÊn còng lµ lóc phãng viªn nghiªn cøu kü vÒ ®Ò tµi, qua nghiªn cøu vÒ ®Ò t¹i phãng viªn cã phÇn nµo dù ®o¸n tr­íc ®­îc phÇn nµo c©u tr¶ lßi cña ng­êi ®­îc pháng vÊn. Víi thÓ lo¹i nµy kÞch b¶n ph¶i râ rµng, chÝnh x¸c, dù trï c¸c c©u hái ®Ó t¹o thµnh ch­¬ng tr×nh hoÆc chuyªn môc hoµn chØnh, cã bèi c¶nh phï hîp vµ néi dung ý nghÜa ®Çy ®ñ. C©u hái kh«ng ®­îc lan man, dµi dßng, hái “cã hay kh«ng ¹?”. CÇn ph©n c¶nh dung h×nh tr­íc ®Ó lêi khíp thêi gian vµ bæ sung nh÷ng th«ng tin cã liªn quan ®Õn h×nh ¶nh Êy. Khi lêi tho¹i khíp víi h×nh ¶nh th× sÏ ®em l¹i Ên t­îng m¹nh mÏ h¬n vÒ toµn bé néi dung sù kiÖn. ChuÈn bÞ kÞch b¶n pháng vÊn t¹i v¨n phßng, c«ng së th× mang tÝnh h×nh thøc qu¸. NÕu cã thÓ th× nªn pháng vÊn ë mét ®Þa ®iÓm cã bèi c¶nh phï hîp víi ®Ò tµi pháng vÊn. Víi kÞch b¶n thÓ lo¹i pháng vÊn b¸o chÝ truyÒn h×nh sÏ gióp cho c¶ ªkÝp lµm phim t¹o ra mét t¸c phÈm b¸o chÝ mang thÓ lo¹i pháng vÊn cã tÝnh chÊt chuyªn nghiÖp, t¸c phÈm t¹o ra hoµn thiÖn h¬n vµ buæi pháng vÊn còng sÏ mang hiÖu qña cao h¬n. KÕt luËn chung Pháng vÊn lµ mét thÓ lo¹i xuÊt hiÖn tõ rÊt sím vµ hiÖn nay vai trß cña nã vÉn ngµy cµng ®­îc kh¼ng ®Þnh. Trong lo¹i h×nh b¸o chÝ truyÒn h×nh, thÓ lo¹i nµy ®ang ngµy cµng ph¸t huy t¸c dông, gióp nh÷ng ng­êi lµm truyÒn h×nh thu thËp vµ mang l¹i cho ®éc gi¶ mét l­îng th«ng tin lín h¬n, hoµn thiÖn h¬n, ch©n thùc vµ cã ý nghÜa kh¸ch quan. Qua nhòng t×m hiÓu vÒ thÓ lo¹i pháng vÊn truyÒn h×nh, chóng ta cã thÓ thÊy ®­îc thªm vai trß quan träng cña thÓ lo¹i nµy. Dï ch­a thùc sù ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn vÒ néi dung v× thêi gian t×m hiÓu cã h¹n, nh­ng t«i mong b¶n tiªu luËn nµy sÏ gãp phÇn gióp cho ®éc gi¶ hiÓu biÕt thªm mét phÇn th«ng tin vÒ lý luËn b¸o chÝ còng nhñ lý luËn vÒ thÓ lo¹i phãng sù truyÒn h×nh. Trong ph¹m vi bµi tiÓu luËn nµy, t«i cã ®­îc th©m kh¶o nhiÒu s¸ch b¸o vÒ thÓ lo¹i b¸o chÝ nãi chung vµ thÓ lo¹i pháng vÊn truyÒn h×nh nãi chung. Nã còng ®· mang l¹i thªm cho t«i nhiÒu hiÓu biÕt míi vÒ chuyªn ngµnh m×nh ®ang theo häc. B¶n tiÓu luËn nµy nÕu cã g× sai sãt mong ®­îc sù chØ gi¸o cña b¹n ®äc. MôC LôC