Tiểu luận Thoả ước lao động tập thể và ví dụ thực tế

Lời nói đầu Đối với các nước có nền kinh tế thị trường thì thuật ngữ " Thoả ước lao động tập thể " hết sức quen thuộc. Thoả ước lao động tập thể thực chất là việc thương lượng tập thể được áp dụng cho mọi cuộc thương lượng ở mức độ khác nhau giữa một bên là một người, một nhóm người, hoặc một hay nhiều tổ chức của người sử dụng lao động với một bên là một hay nhiều tổ chức của người lao động để giải quyết những mối quan hệ giữa những người sử dụng lao động với những người lao động. Việc tiến hành thương lượng tập thể áp dụng trong phạm vi, đối tượng cũng như nội dung và biện pháp cụ thể được qui định trong công ước 154- Công ước về xúc tiến thương lượng tập thể đã được hội nghị toàn thể của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) thông qua ngày 19/6/1981 và có hiệu lực từ ngày 11/8/1983. ở Việt Nam việc ký thoả ước lao động tập thể cũng không phải là một vấn đề mới mẻ hay xa lạ gì. Ngay sau khi Cách mạng Tháng tám thành công, Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời, năm 1947 Hồ Chủ Tịch đã ký sắc lệnh Số 29/SL - nội dung của sắc lệnh đề cập đến việc điều chỉnh mối quan hệ lao động làm công ăn lương, và Điều 44 Bộ Luật Lao động ghi rõ: " Thoả ước lao động tập thể là văn bản thoả thuận giữa tập thể người lao động và người sử dụng lao động về các điều khoản lao động, quyền lợi và nghĩa vụ của hai bên trong quan hệ lao động ". nội dung I . khái niệm 1.) Khái niệm Thoả ước lao động tập thể ( sau đây gọi tắt là thoả ước tập thể) là văn bản thoả thuận giữa tập thể lao động với người sử dụng lao động về các điều kiện lao động và sử dụng lao động, quyền lợi và nghĩa vụ của hai bên trong quan hệ lao động. 2.) Giải thích khái niệm Thoả ước lao động tập thể là sự thương lượng có tính chất tập thể thông qua đại diện của các bên quan hệ lao động ( giữa người sử dụng lao động với người lao động ) nhằm cụ thể hoá quyền lợi và nghĩa vụ của các bên sao cho phù hợp với điều kiện, khả năng của từng doanh nghiệp và không trái với pháp luật của nhà nước. Quá trình thương lượng phải được hai bên tiến hành trên tinh thần trách nhiệm vì hợp tác, vì lợi ích của mỗi bên và lợi ích chung của toàn Xã hội. II . nội dung 1.) Đối tượng và phạm vi áp dụng thoả ước tập thể 1.1 Những đối tượng và phạm vi bắt buộc áp dụng thoả ước tập thể - Các doanh nghiệp nhà nước. - Các doanh nghiệp thuộc các thành phần kinh tế khác, các tổ chức, cá nhân có thuê mướn sử dụng từ 10 lao động trở lên. - Các cơ quan, tổ chức nước ngoài và quốc tế đặt tại Việt Nam có thể thuê mướn sử dụng từ 10 lao động là người Việt Nam trở lên, trừ trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ký kết hoặc tham gia có quy định khác. - Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài theo Luật Đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, các doanh nghiệp trong khu chế xuất, khu công nghiệp. - Các tổ chức sự nghiệp, dịch vụ hạch toán độc lập, các đơn vị hành chính, sự nghiệp được áp dụng một số điểm quy định tại phần nội dung của thoả ước tập thể. 1.2 Những đối tượng không bắt buộc áp dụng thoả ước lao động tập thể - Công viên chức làm việc trong các cơ quan hành chính, sự nghiệp Nhà nước. - Người thuộc các đoàn thể nhân dân, các tổ chức chính trị, xã hội. - Những người làm việc trong các doanh nghiệp đặc thù của lực lượng Quân đội nhân dân, công an nhân dân, sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ trong lực lượng Quân đội nhân dân, công an nhân dân. 2.) Nguyên tắc ký kết thoả ước tập thể - Thoả ước lao động tập thể do đại diện của tập thể lao động và người sử dụng lao động thương lượng và ký kết theo nguyên tắc tự nguyện, nguyên tắc bình đẳng, nguyên tằc công khai. - Nội dung thoả ước tập thể không được trái với các quy định của pháp luật lao động và pháp luật khác. Điều này có nghĩa không được thấp hơn những quy định tối thiểu, không được cao hơn quy định tối đa trong hành lang pháp lý của pháp luật lao động, nhưng có tác dụng tích cực trong việc khuyến khích người lao động ( ví dụ quy định về tiền lương hoặc nghỉ về việc riêng ). - Nguyên tắc bảo vệ quyền lợi của người lao động. Điều này có nghĩa là việc ký thoả ước tập thể với những quy định có lợi hơn cho người lao động so với quy định của pháp luật lao động. 3 .) Nội dung của thoả ước lao động Khoản 2 Điều 46 Bộ luật lao động cũng đã quy định rõ: " Nội dung chủ yếu của thoả ước tập thể gồm những cam kết về việc làm và đảm bảo việc làm; thời gian làm việc, thời giờ nghỉ ngơi; tiền lương, tiền thưởng; phụ cấp lương; địch mức lao động; an toàn, vệ sinh lao động và bảo hiểm xã hội đối với người lao động ". Khi tiến hành thương lượng những chỉ tiêu, yêu cầu các bên đưa ra phải được xây dựng sát với thực tế của doanh nghiệp, phải khách quan và có tính khả thi. Có như vậy, thoả ước mới thực hiện được và quyền lợi của hai bên mới được đảm bảo. 3.1 Về việc làm và đảm bảo việc làm Các bên cùng nhau cam kết hợp đồng lao động đối với từng loại công việc, các biện pháp bảo đảm việc làm, các trường hợp chấm dứt hợp đồng lao động , các chế độ trợ cấp thôi việc, trợ cấp chờ việc, mất việc làm, trợ cấp cho việc đào tạo lại khi thay đổi kỹ thuật hay tổ chức lại sản xuất, nâng cao tay nghề và thời gian chuyển người đi làm công việc khác. 3.2 . Về thời gian làm việc và nghỉ ngơi Cần quy định rõ về thời gian làm việc cho từng loại công việc cụ thể ( số giờ/ngày, ngày / tuần, bố trí ca kíp ). Thời gian nghỉ ngơi phù hợp cho từng loại công việc ngành nghề, nghỉ hàng tuần, nghỉ lễ, nghỉ việc riêng ( con ốm, mẹ nghỉ, nghỉ lo việc hiếu, hỷ ), nghỉ chế độ hàng năm, tiền tàu xe cho người lao động khi nghỉ phép năm, chế độ ưu tiên dành cho người có thâm niên làm việc cho doanh nghiệp. 3.3 . Về tiền lương, phụ cấp lương, tiền thưởng Có thể nói đây là một nội dung có tầm quan trọng đặc biệt, là trung tâm của mọi cuộc thương lượng, khi tiến hành thương lượng về tiền lương, tiền thươngt và các loại phục cấp về lương. Khi đó cả hai bên sẽ thoả thuận cụ thể cho từng công việc phù hợp với khả năng hiệu quả của doanh nghiệp đặc biệt là phải làm sao để thoả thuận của hai bên phù hợp mức lương tối thiểu của doanh nghiệp. Mức lương trung bình doanh nghiệp trả cho người lao động, phương thức bồi thường khi người sử dụng lao động trả chậm, tiền thưởng khi làm tăng ca, các chế độ phụ cấp và mức phụ cấp theo lương cũng cần được thoả thuận cụ thể trong thoả ước. 3.4 . Định mức lao động Thoả thuận về các nguyên tắc, phương pháp xây dựng định mức lao động, áp dụng định mức lao động cho các loại hình lao động; các định mức trung bình, tiên tiến áp dụng trong doanh nghiệp. Thoả thuận về biện pháp đối với những trường hợp không hoàn thành định mức; các nguyên tắc khoán, khoán tổng hợp cả lao động và kể cả vật tư ( nếu có ). Trách nhiệm giám đốc của các doanh nghiệp về việc nộp các khoản bảo hiểm cho người lao dộng. Thực hiện đầy đủ và đúng các quy định về thanh toán các chế độ như: Đau ốm, thai sản, chăm sóc con ốm, các mức chi thăm hỏi, hiểu hỉ, trợ cấp khó khăn, trợ câp cho người lao động khi nghỉ hưu, mất sức lao động hoặc khi thôi việc. 3.5 . An toàn lao động, vệ sinh lao động Xây dựng các nội quy về an toàn lao động, các biện pháp bảo đảm an toàn lao động, vệ sinh lao động, tiêu chuẩn và việc trang bị phòng hộ lao động, về các biện pháp cải thiện điều kiện làm việc, về chế độ bổi dưỡng, về bồi dưỡng tai nạn lao động , bệnh nghề nghiệp, chế độ đối với người lao động làm những công việc nặng nhọc, độc hại ảnh hưởng đến sức khoẻ của họ. 4 .) Thủ tục thương lượng ký kết thoả ước tập thể 4.1. Chủ thể có quyền thương lượng thoả ước tập thể - Bên tập thể lao động là Ban chấp hành công đoàn cơ sở hoặc tổ chức công đoàn lâm thời. - Bên người sử dụng lao động là Giám đốc doanh nghiệp hoặc người được uỷ nhiệm quyền theo điều lệ tổ chức tổ chức doanh nghiệp hoặc có giấy uỷ quyền của Giám đốc doanh nghiệp. 4.2. Thủ tục thương lượng, ký kết thoả ước lao động tập thể Mỗi bên đều có quyền đề xuất yêu cầu ký kết và nội dung thoả ước tập thể và phải bằng văn bản do bên kia ( nội dung thương lượng của bên tập thể người lao động do Ban chấp hàng công đoàn cơ sở hoặc tổ chức công đoàn lâm thời đưa ra). Khi nhận được yêu cầu, bên nhận yêu cầu phải chấp nhận việc thương lượng và phải thoả thuận thời gian bắt đầu thương lượng chấm dứt 20 ngày, kể từ ngày nhận được yêu cầu. Người sử dụng lao động chịu trách nhiệm tổ chức để hai bên tiến hành thương lượng. Kết quả thương lượng là căn cứ để xây dựng thoả ước lao động tập thể của doanh nghiệp, đơn vị. Sau khi thương lượng thành và trước khi đại diện hai bên ký vào thoả ước với tư cách là bảo vệ quyền người lao động trong các doanh nghiệp, đơn vị kinh tế, công đoàn cơ sở hoặc tổ chức công đoàn lâm thời phải tổ chức lấy ý kiến tập thể người lao động về nội dung của thoả ước. Thoả ước tập thể chỉ có thể được hai bên tiến hành ký kết khi có trên 50% số lao động trong tập thể lao động tán thành nội dung của thoả ước đã thương lượng. Đại diện ký kết của bên tập thể lao động là Chủ tịch Ban chấp hành công đoàn cơ sở hoặc người có giấy uỷ quyền của Ban chấp hành công đoàn. Đại diện ký kết của bên người sử dụng lao động là Giám đốc doanh nghiệp hoặc người có giấy uỷ quyền của Giám đốc doanh nghiệp. 4.3 . Số lượng bản thoả ước lao động tập thể Thoả ước tập thể đã ký kết phải làm thành 4 bản, trong đó: - Một bản do người sử dụng lao động giữ. - Một bản do Ban chấp hành công đoàn cơ sở giữ. - Một bản do Ban chấp hành công đoàn cơ sở gửi công đoàn cấp trên. - Một bản do người sử dụng lao động gửi đăng ký tại cơ quan quản lý nhà nước về lao động tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi đặt trụ sở chính của doanh nghiệp chậm nhất là 10 ngày kể từ ngày ký. 5 .) Trình tự ký kết, đăng ký và hiệu lực của thoả ước lao động tập thể 5.1. Trình tự thương lượng và ký kết Để quá trình thương lượng tiến hành được thuận lợi, nhanh chóng và đạt kết quả thì trước khi thương lượng và ký kết thoả ước, hai bên cần gặp nhau để thoả thuận về chương trình, kế hoạch, thời gian, số lượng và danh sách đại diện bên tham gia thương lượng. Quá trình thương lượng được tiến hành theo các bước sau: - Hai bên đưa ra yêu cầu và nội dung thương lượng. Những yêu cầu và nội dung này phải sát với thực tế doanh nghiệp, khách quan trên tinh thần hai bên cùng có lợi, tránh đưa ra những yêu cầu mà nội dung trái với pháp luật hoặc có tính chất yêu sách đòi hỏi hoặc áp đặt vì như vậy sẽ cản trở quá trình thương lượng. - Hai bên tiến hành thương lượng trên cơ sở xem xét các yêu cầu và nội dung của mỗi bên, hai bên phải thông báo cho nhau những thông tin liên quan đến thoả ước , phải có biên bản ghi rõ những điều khoản hai bên đã thoả thuận và những điều khoản chưa thoả thuận được. - Mỗi bên tổ chức lấy ý kiến về dự thảo thoả ước. Khi dự thảo thoả ước đã được xây dựng , hai bên phải tổ chức lấy ý kiến của tập thể lao động trong doanh nghiệp. Trong quá trình lấy ý kiến để hoàn thiện thoả ước, hai bên có thể tham khảo ý kiến của cơ quan lao động, liên đoàn lao động ngành, địa phương. - Các bên hoàn thiện lần cuối dự thảo thoả ước trên cơ sở đã được lấy ý kiến của tập thể lao động doanh nghiệp và cơ quan hữu quan và tiến hành ký kết khi có trên 50% số người của tập thể lao động trong doanh nghiệp tán thành nội dung của thoả ước. 5.2 . Đăng ký thoả ước lao động tập thể Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày ký kết, người sử dụng lao động phải gửi bản thoả ước tập thể có đính kèm biên bản lấy ý kiến tập thể người lao động đến Sở Lao động - Thương binh và xã hội thuộc tỉnh , thành phố trực thuộc Trung ương (cấp tỉnh ) nơi có trụ sở chính của doanh nghiệp hoặc tổ chức đó. - Doanh nghiệp thuộc khu chế xuất, khu công nghiêp phải gửi bản thoả ước tập thể đến Ban Quản lý khu chế xuất, khu công nghiêp để đăng ký tại Sở Lao động - Thương binh và xã hội thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ( cấp tỉnh ) nơi có trụ sở chính của Ban Quản lý đó. - Những doanh nghiệp có cơ sở ở nhiều tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thì việc đăng ký thoả ước tập thể phải được tiến hành ở cơ quan lao động cấp tỉnh nơi có trụ sở chính của doanh nghiệp. 5.3 . Hiệu lực của thoả ước lao động tập thể Trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được bản thoả ước tập thể, Sở Lao động - Thương binh và xã hội thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương xem xét và thông báo bằng văn bản về việc đăng ký cho hai bên biết. Nếu thoả ước tập thể có những điều khoản trái pháp luật thì chỉ rõ và hướng dẫn cho hai bên cùng sửa đổi và đăng ký lại. Nếu hết thời hạn trên mà không có thông báo thì thoả ước tập thể đương nhiên có hiệu lực. - Trường hợp thoả ước tập thể bị coi là vô hiệu toàn phần. Theo quy định của pháp luật một bản thoả ước bị coi là vô hiệu toàn bộ khi: + Toàn bộ nội dung thoả ước trái pháp luật. + Người ký kết thoả ước không đúng thẩm quyền. + Không tiến hành đúng trình tự ký kết. + Không đăng ký ở cơ quan Lao động tỉnh. III . ý nghĩa Việc ký kết và thực hiện thoả ước tập thể có ý nghĩa quan trọng đối với doanh nghiệp và người lao động: + Thứ nhất: Nó đề cao trách nhiệm và ý nghĩa của cả hai bên đối với việc thực hiện các biện pháp công cụ quản lý sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp, gắn trách nhiệm từng người với công việc được giao, phát huy tính độc lập tự chủ trong lao động. + Thứ hai: Thực hiện thoả ước tập thể giúp các doanh nghiệp giữ được nhịp độ sản xuất liên tục, điều hành sản xuất có nề nếp , quan hệ lao động trong doanh nghiệp được hài hoà ổn định, phòng ngừa được xung đột giữa người sử dụng lao động và người lao động. + Thứ ba: Thoả ước lao động tập thể nếu được ký kết đúng đắn trên cơ sở bình đẳng tự do thương lượng, hợp tác sẽ là nguồn quy phạm thích hợp tại chỗ bổ xung cho nội qui doanh nghiệp , tăng cường kỷ luật trong doanh nghiệp và còn là cơ sở pháp lý quan trọng để doanh nghiệp tiến hành ký hợp đồng lao động với người lao động phù hợp với điều kiện, khả năng của doanh nghiệp, nhằm đảm bảo quyền lợi của hai bên . Mặt khác : Thỏa ước lao động tập thể còn tạo cho người lao động nắm vững quyền và nghĩa vụ của mình khi làm việc cho doanh nghiệp và cũng thuận lợi hơn khi các nhà doanh nghiệp quản lý nhân sự của mình. IV . Trình bày một bản thoả ước lao động tập thể tại một doanh nghiệp cụ thể Để hiển và nắm rõ về " Thoả ước lao động tập thể tại một doanh nghiệp ". Tôi đã lấy ví dụ về Cụm cảng hàng không miền Bắc. Bởi đây là một doanh nghiệp có quy mô lớn và lại là một doanh nghiệp dịch vụ. Để thực hiện một bản thoả ước lao động tập thể doanh nghiệp này đã tiến hành như sau: Căn cứ vào Bộ Luật Lao động tại Khoản 1, Điều 45 Bộ Luật Lao động. Căn cứ vào quyết định thành lập Doanh nghiệp Cụm cảng hàng không miền Bắc Gồm các quyết định chung như sau: + Đối tượng: Đại diện của doanh nghiệp và tập thể người lao động. + Thỏa thuận giữa tập thể người lao động và doanh nghiệp. + Trách nhiệm của mỗi bên: Tập thể người lao động phải thực hiện đúng những quy định mà doanh nghiệp đã đưa ra. Nhà doanh nghiệp phải có nghĩa vụ trả quyền lợi cho người lao động. + Ngoài ra còn theo các quy định khác của pháp luật như: Quy định của Bộ Luật dân sự … Quy định về việc làm và đảm bảo việc làm + Người lao động phải bình đẳng hợp tác để tạo điều kiện cho Cụm cảng phát triển. Ví dụ : Cụm cảng hàng không miền Bắc sau khi ký hợp đồng với người lao động phải có nhiệm vụ giao việc làm thích hợp với trình độ của người lao động và mọi quyền lợi của người lao động như: - Trả lương ngay sau tháng đầu tiên. - Khi thay đổ việc làm người lao động phải được sự đồng ý của chủ doanh nghiệp. Thời gian làm việc, nghỉ ngơi đối với người lao động ở doanh nghiệp này cũng như quy định của Luật Lao động ngày làm việc của người lao động là 8 tiếng một ngày. Về nghỉ hưu: - Tết Dương lịch nghỉ: 3 ngày - 30/4 nghỉ: 1 ngày - 1/5 nghỉ: 1 ngày Tiền lương: Theo cấp bậc, hạn ngạch, 2 năm tăng lương một lần Tiền lương : Theo quý, năm An toàn lao động và vệ sinh lao động Đại diện của Cụm cảng đã có những thoả thuận cụ thể với người lao động về chế độ trang bị phòng hộ cá nhân. Nhân viên cụm máy soi của cảng mỗi tháng lương được phụ cấp tiền độc hại. Khen thưởng và kỷ luật - Khen thưởng theo như quy định hiện hành của Luật Lao động: Bằng khen của ngành, khen thưởng thi đua của ngành … - Kỷ luật: Tại Cụm cảng người lao động không được vi phạm những quy định của Cụm cảng đã đề ra. Nếu quy định bị vi phạm thì bị kỷ luật theo những mức độ nặng nhẹ tuỳ theo vi phạm. Tóm lại : Đôi bên phải tiến hành thương lượng trên cơ sở xen xét các yêu cầu và nội dung của mỗi bên và nội dung đó phải sát với thực tế của doanh nghiệp , khách quan trên tinh thần hai bên cùng có lợi. Tránh đưa ra những yêu cầu mà nội dung trái pháp luật hoặc có tính chất ưu sách, đòi hỏi hoặc áp đặt vì như vậy sẽ cản trở quá trình thương lượng. V . kiến nghị , đề xuất của sinh viên Qua các nội dung của thoả ước lao động tập thể và qua một ví dụ thực tế tại cụm cảng hàng không miền Bắc em có một vài ý kiễn như sau: 1 . Thời gian làm việc nghỉ ngơi đối với người lao động - ở đây cụm cảng chưa quy định rõ mức tiền phụ cấp tiền tàu xe cho người lao động khi nghỉ phép năm. - Chưa có chế độ ưu tiên dành cho người lao động có thâm niên làm việc cho doanh nghiệp. - Chưa quy định rõ số tiền lương phải trả cho người lao động vì công việc mà chưa nghỉ phép năm hoặc chưa nghỉ hết số ngày được nghỉ. 2 . Tiền lương, tiền thưởng , phụ cấp - Cụm cảng chưa quy định rõ các chế độ phụ cấp và mức phụ cấp theo lương như: Làm việc vào những ngày nghỉ phải có tiền bồi dưỡng, phải có tiền trợ cấp ốm đau …, chế độ đối với những người làm những công việc nặng nhọc, độc hại ảnh hưởng đến sức khoẻ của họ. - Trợ câp thêm cho người lao động khi nghỉ hưu, nghỉ mất sức lao động hoặc khi thôi việc, đau ốm, sinh đẻ, chăm sóc con ốm, hiếu hỉ, các mức cho thăm hỏi. 3 . Bảo hiểm xã hội và y tế Giám đốc cụm cảng chưa thực hiện trách nhiệm của mình là chưa nộp các khoản bảo hiểm cho người lao động. Tóm lại: Để bản thoả ước giữa người lao động và cụm cảng miền Bắc được tốt đẹp thì người đại diện ở cụm cảng phải thực hiện đầy đủ các nội dung của bản thoả ước đối với người lao động. Kết luận " Thoả ước lao động tập thể " là một loại văn bản thoả thuận giữa một tập thể người lao động với người sử dụng lao động về các điều kiện lao động và sử dụng lao động, là sự thương lượng có tính chất tập thể thông qua đại diện của các bên quan hệ lao động nhằm cụ thể hoá quyền và nghĩa vụ của các bên phù hợp với điều kiện, khả năng của từng doanh nghiệp và không trái với những quy định của pháp luật. Thoả ước được xây dựng trên nguyên tắc bình đẳng, công khai, tự nguyện nhằm đạt hiệu quả cao nhất trong quá trình thương lượng để đi đến kết quả thống nhất. Bởi cả hai bên đều cần có nhau trong suốt quá trình lao động, vì vậy để đảm bảo được lợi ích của cả hai phía thì họ cần phải biết xử sự với nhau trên cơ sở bình đẳng, tôn trọng và hợp tác cùng nhau đưa doanh nghiệp phát triển và tạo điều kiện thuận lợi đưa nền kinh tế nước nhà đi lên. Để hoàn thành bài tiểu luận này, em đã được sự giúp đỡ tận tình của các thầy cô giáo trong khoa. Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô ! Tài liệu tham khảo 1.) Bộ Luật Dân sự 2.) Bộ Luật Lao động 3.) Pháp luật Hợp đồng kinh tế 4.) Tìm hiểu Luật Kinh tế - Nhà xuất bản Thống kê 5.) Giáo trình Luật Kinh tế - Trường Đại học Luật Hà Nội 6.) Giáo trình Luật kinh tế - Trường đại học QL & KD Hà Nội 7.) 81 mẫu văn bản hợp đồng trong quản lý, giao dịch kinh doanh