Tiểu luận Thời kỳ quá độ lên CNXH bỏ qua chế độ TBCN ở Việt Nam

§ÆT VÊN §Ò ViÖt Nam lµ mét n­íc n«ng nghiÖp tõ l©u ®êi, hµng ngµn n¨m d­íi chÕ ®é phong kiÕn vµ ¸ch ®« hé cña bän thùc d©n mµ nÒn kinh tÕ quèc d©n chñ yÕu dùa vµo c©y lóa . §¶ng céng s¶n ViÖt nam ®· chØ ®¹o nh©n d©n ta tõng b­íc ®¸nh ®æ chÕ ®é phong kiÕn thùc d©n dµnh l¹i ®éc lËp tù do vµ v¹ch ra nh÷ng chñ tr­¬ng, ®­êng lèi ®Ó ph¸t triÓn vµ x©y dùng ®Êt n­íc ngµy cµng giaï m¹nh, v¨n minh, xem ®ã nh­ lµ mét biÖn ph¸p tÝch cùc ®Ó ®Êt n­íc yªn b×nh vµ æn ®Þnh, lßng d©n ®· thùc sù tin t­ëng vµo §¶ng. Muèn vËy chóng ta ph¶i kiªn ®Þnh theo chñ nghÜa Mac - Lenin vµ t­ t­ëng Hå ChÝ Minh lµ ph¶i tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi. HiÖn nay ®Êt n­íc ta ®ang ë trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa .Qu¸ tr×nh ®ã ®· ®Æt ra nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n. Chóng ta ®· t¹o ra ®­îc mét lùc l­îng s¶n xuÊt ®ång ®Òu, nÒn kinh tÕ hµng ho¸ lµm cho x· héi ph¸t triÓn nhanh chãng, t¹o lªn sù c¹nh tranh hµng ho¸ vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ ®ã lµ ®éng lùc chñ yÕu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é TBCN víi nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n ë n­íc ta vÉn gÆp nh÷ng c¶n trë trªn quan ®iÓm nhËn thøc còng nh­ trong chØ ®¹o thùc tiÔn. Qua ®ã chóng ta cÇn tiÕp tôc nghiªn cøu lµm s¸ng tá h¬n n÷a. Néi dung chÝnh I. Néi dung kinh tÕ cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é TBCN ë ViÖt Nam. Thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ thời kì cải tạo cách mạng xã hội tư bản chủ nghĩa thành xã hội xã hội chủ nghĩa, bắt đầu từ khi giai cấp công nhân giành được chính quyền và kết thúc khi xây dựng xong các cơ sở của chủ nghĩa xã hội. Đặc trưng kinh tế của thời kì này là cơ cấu kinh tế nhiều thành phần. Thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ mét b­íc tiÕn vÜ ®¹i trong lÞch sö d©n téc. §Æc biÖt §¹i héi §¶ng lÇn thø VI thùc sù lµ §¹i héi cña nh÷ng quyÕt s¸ch lín nh»m xoay chuyÓn t×nh h×nh vµ t¹o ra mét b­íc ngoÆt cho sô ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc ta. §©y chÝnh lµ con ®­êng ph¸t triÓn “ rót ng¾n” lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. VÒ chÝnh trÞ, bá qua chÕ ®é TB lµ bá qua giai ®o¹n thèng trÞ cña giai cÊp t­ s¶n, cña kiÕn tróc th­îng tÇng tư bản chủ nghĩa. VÒ kinh tÕ, bá qua chÕ ®é TB lµ bá qua sù thèng trÞ cña quan hÖ s¶n xuÊt tư bản chủ nghĩa, nh­ng ph¶i biÕt tiÕp thu, kÕ thõa nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc d­íi chÕ ®é tư bản chủ nghĩa, ®Æc biÖt vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ, ®Ó ph¸t triÓn nhanh lùc l­îng s¶n xuÊt, x©y dùng nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i. §ã chÝnh lµ sù rót ng¾n thêi gian thùc hiÖn qu¸ tr×nh x· héi ho¸ s¶n xuÊt tư bản chủ nghĩa b»ng con ®­êng ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng chñ nghÜa x· héi, tøc lµ rót ng¾n mét c¸ch ®¸ng kÓ qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lªn chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta. Chñ nghÜa t­ b¶n ®· cã vai trß lÞch sö lµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ lùc l­îng s¶n xuÊt, x· héi ho¸ lao ®éng dùa trªn nÒn t¶ng chÕ ®é t­ h÷u tư bản chủ nghĩa. Qu¸ tr×nh nµy ®· diÔn ra mét c¸ch tù ph¸t, tuÇn tù, kÐo dµi hµng thÕ kØ cïng víi nh÷ng ®au khæ ®èi víi con ng­êi. Ngµy nay, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, chóng ta cã thÓ ®i con ®­êng ph¸t triÓn rót ng¾n, ph¸t triÓn theo ®Þnh h­íng chñ nghÜa x· héi, tr¸nh cho nh©n d©n ta nh÷ng ®au khæ cña con ®­êng tư bản chủ nghĩa. Sù rót ng¾n nµy ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc sö dông biÖn ph¸p kÕ ho¹ch ®ång thêi víi viÖc sö dông biÖn ph¸p thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc theo ®Þnh h­íng chñ nghÜa x· héi trªn c¬ së x©y dùng, ph¸t triÓn kinh tÕ Nhµ n­íc v÷ng m¹nh ®ãng vai trß chñ ®¹o ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n. Sù rót ng¾n nµy chØ cã thÓ thùc hiÖn thµnh c«ng víi ®iÒu kiÖn chÝnh quyÒn thuéc vÒ nh©n d©n d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Tuy nhiªn, cÇn nhËn thøc ®Çy ®ñ r»ng sù rót ng¾n ë ®©y kh«ng ph¶i lµ c«ng viÖc cã thÓ lµm nhanh chãng nh­ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ râ: “ TiÕn lªn chñ nghÜa x· héi, kh«ng thÓ mét sím mét chiÒu. §ã lµ c¶ mét c«ng t¸c tæ chøc vµ gi¸o dôc”. “chñ nghÜa x· héi kh«ng thÓ lµm mau ®­îc mµ ph¶i lµm dÇn dÇn”. Bá qua chÕ ®é tư bản chủ nghĩa cßn cã nghÜa lµ nh÷ng qu¸ tr×nh kinh tÕ cã tÝnh quy luËt ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi th× kh«ng ®­îc bá qua: + CÇn thùc hiÖn c¸ch m¹ng kinh tÕ ®Ó ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt x· héi nh­ng kho¶ng thêi gian c¸ch m¹ng kinh tÕ ph¶i rót ng¾n laÞ. + Ph¶i ph©n c«ng l¹i lao ®éng x· héi, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng hiÖn ®¹i ho¸. + Ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸, kinh tÕ thÞ tr­êng. + Ph­¬ng thøc qu¶n lý kinh tÕ cña nÒn §¹i c«ng nghiÖp. + KØ luËt lao ®éng cña nÒn §¹i c«ng nghiÖp. II- TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é TBCN ë ViÖt Nam 1. TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan cña thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. Tõ khi hoµ b×nh ®­îc lËp l¹i n¨m 1954, miÒn b¾c n­íc ta ®· b­íc vµo thêi kú qu¸ ®é tiÕn lªn CNXH víi ®Æc ®iÓm nh­ chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· nãi: “ §Æc ®iÓm to nhÊt cña ta trong thêi kú qu¸ ®é lµ tõ mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu tiÕn th¼ng lªn CHXH kh«ng ph¶i kinh qua giai ®o¹n ph¸t triÓn tư bản chủ nghĩa’’. Tõ n¨m 1975,sau khi ®Êt n­íc ®· hoµn toµn ®éc lËp vµ c¶ n­íc thèng nhÊt ,c¸ch m¹ng d©n téc-d©n chñ ®· hoµn toµn th¾ng lîi trªn ph¹m vi c¶ n­íc th× c¶ n­íc cïng tiÕn hµnh c¸ch m¹ng XHCN, cïng qu¸ ®é lªn CNXH. C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH cña §¶ng ta nãi râ h¬n thùc tr¹ng kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña ®Êt n­íc: “ N­íc ta qu¸ ®é lªn CNXH, bá qua chÕ ®é TB, tõ mét x· héi vèn lµ thuéc ®Þa, nöa phong kiÕn, lùc l­îng s¶n xuÊt rÊt thÊp. §Êt n­íc tr¶i qua hµng chôc n¨m chiÕn tranh, hËu qu¶ ®Ó l¹i cßn nÆng nÒ. Nh÷ng tµn d­ thùc d©n, phong kiÕn cßn nhiÒu. C¸c thÕ lùc thï ®Þch th­êng xuyªn t×m c¸ch ph¸ ho¹i chÕ ®é XHCN vµ nÒn ®éc lËp d©n téc cña nh©n d©n ta”. Thêi kú qu¸ ®é lµ thêi kú lÞch sö mµ bÊt cø mét quèc gia nµo ®i lªn CNXH còng ®Òu ph¶i tr¶i qua, ngay c¶ ®èi víi nh÷ng n­íc ®· cã nÒn kinh tÕ rÊt ph¸t triÓn, bëi lÏ, ë c¸c n­íc nµy, tuy lùc l­îng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn cao, nh­ng vÉn cßn cÇn ph¶i c¶i t¹o vµ cÇn ph¶i x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi, x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi. DÜ nhiªn, ®èi víi nh÷ng nø¬c thuéc lo¹i nµy, vÒ kh¸ch quan cã nhiÒu thuËn lîi h¬n, thêi kú qu¸ ®é cã thÓ sÏ diÔn ra ng¾n h¬n. §èi víi n­íc ta, mét n­íc n«ng nghiÖp l¹c hËu ®i lªn CNXH bá qua chÕ ®é tư bản chủ nghĩa th× l¹i cµng ph¶i tr¶i qua mét thêi kú qu¸ ®é l©u dµi. Theo Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n­íc ta lµ mét thêi kú lÞch sö mµ: “ nhiÖm vô quan träng nhÊt cña chóng ta lµ ph¶i x©y dùng nÒn t¶ng vËt chÊt vµ kü thuËt cña CNXH, tiÕn dÇn lªn CNXH, cã c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, cã v¨n ho¸ khoa häc tiªn tiÕn. Trong qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng XHCN, chóng ta ph¶i c¶i t¹o nÒn kinh tÕ cò vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ míi, mµ x©y dùng lµ nhiÖm vô chñ chèt vµ l©u dµi”. Qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é tư bản chủ nghĩa lµ mét tÊt yÕu lÞch sö ®èi víi n­íc ta v×: + Toµn thÕ giíi ®· b­íc vµo thêi ®¹i qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNXH. Thùc tiÔn ®· kh¼ng ®Þnh CNTB lµ chÕ ®é x· héi ®· lçi thêi vÒ mÆt lÞch sö, sím hay muén còng ph¶i ®­îc thay b»ng h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi CSCN mµ giai ®o¹n ®Çu lµ giai ®o¹n x· héi XHCN. Cho dï hiÖn nay, víi nh÷ng cè g¾ng ®Ó thÝch nghi víi t×nh h×nh míi, CNTB thÕ giíi vÉn ®ang cã nh÷ng thµnh tùu ph¸t triÓn nh­ng vÉn kh«ng v­ît ra khái nh÷ng m©u thuÉn c¬ b¶n cña nã, nh÷ng m©u thuÉn nµy kh«ng dÞu ®i mµ ngµy cµng ph¸t triÓn gay g¾t vµ s©u s¾c. CNTB kh«ng ph¶i lµ t­¬ng lai cña loµi ng­êi. §Æc ®iÓm cña thêi ®¹i ngµy nay lµ thêi ®¹i qu¸ ®é tõ CNTB lªn CNXH trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Qu¸ tr×nh c¶i biÕn x· héi cò, x©y dùng x· héi míi - x· héi XHCN kh«ng ph¶i lµ qu¸ tr×nh c¶i l­¬ng, duy ý chÝ, mµ lµ qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng s«i ®éng tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n ph¸t triÓn kh¸ch quan, hîp víi quy luËt cña lÞch sö. CNXH khoa häc, tù do, d©n chñ vµ nh©n ®¹o mµ nh©n d©n ta vµ loµi ng­êi tiÕn bé ®ang v­¬n tíi lu«n ®¹i diÖn cho nh÷ng gi¸ trÞ tiÕn bé cña nh©n lo¹i, ®¹i diÖn lîi Ých cña ng­êi lao ®éng, lµ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi cao h¬n CNTB. Qu¸ tr×nh c¸ch m¹ng ®ã vï sù nghiÖp cao c¶ lµ gi¶i phãng con ng­êi, v× sù ph¸t triÓn tù do vµ toµn diÖn cña con ng­êi, v× tiÕn bé chung cña loµi ng­êi. §i theo dßng ch¶y cña thêi ®¹i còng tøc lµ ®i theo quy luËt ph¸t triÓn tù nhiªn cña lÞch sö. + C¸ch m¹ng ViÖt nam ph¸t triÓn theo con ®­êng ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi CNXH. TÝnh tÊt yÕu lÞch sö Êy xuÊt hiÖn tõ nh÷ng n¨m 20 cña thÕ kû XX. Nhê ®i con ®­êng Êy, nh©n d©n ta ®· lµm c¸ch m¹ng Th¸ng 8 thµnh c«ng, ®· tiÕn hµnh th¾ng lîi hai cuéc kh¸ng chiÕn hoµn thµnh sù nghiÖp gi¶I phãng d©n téc. Ngµy nay, chØ cã ®i lªn CNXH míi gi÷ v÷ng ®­îc ®éc lËp, tù do cho d©n téc, míi thùc hiÖn ®­îc môc tiªu lµm cho ng­êi d©n ®­îc Êm no, tù do h¹nh phóc. Sù lùa chän con ®­êng ®éc lËp d©n téc vµ CNXH cña nh©n d©n ta lµ sù lùa chän cña chÝnh lÞch sö d©n téc l¹i phï hîp víi xu thÕ cña thêi ®¹i.§iÒu ®ã còng ®· thÓ hiÖn sù qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë n­íc ta lµ mét tÊt yÕu lÞch sö. Qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa ë ViÖt Nam. NhËn thøc ®øng néi dung cña thêi k× qu¸ ®é bá qua chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa nµy cã ý nghÜa thùc tiÔn quan träng gióp ta kh¾c phôc ®­îc quan niÖm ®¬n gi¶n, duy ý chÝ vÒ thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi tõ mét n­íc mµ chñ nghÜa t­ abnr ch­a ph¸t triÓn. MÆc dï kinh tÕ cßn l¹c hËu, Liªn X« vµ c¸c n­íc XHCN §«ng ¢u sôp ®æ, n­íc ta vÉn cã nh÷ng kh¶ n¨ng vµ tiÒn ®Ò ®Ó qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN. - VÒ kh¶ n¨ng kh¸ch quan: Tr­íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn nh©n tè thêi ®¹i,tøc xu thÕ qu¸ ®é lªn CNXH trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Nh©n tè thêi ®¹i ®ãng vai trß tÝch cùc lµm thøc tØnh c¸c d©n téc, c¸c quèc gia, kh«ng nh÷ng lµm cho qu¸ ®é bá qua chÕ ®é TBCN trë thµnh mét tÊt yÕu mµ cßn ®em l¹i nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ kh¶ n¨ng kh¸ch quan cho sù qu¸ ®é nµy.Qóa tr×nh quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt vµ sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c n­íc ngµy cµng t¨ng lªn ,còng nh­ sù ph¸t triÓn cña khoa häc vµ c«ng nghÖ vÒ kh¸ch quan ®· t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng ®Ó c¸c n­íc kÐm ph¸t triÓn ®i sau cã thÓ tiÕp thu vµ vËn dông vµo n­íc m×nh nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i cña thÕ giíi vµ nh÷ng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc ®i tr­íc ®Ó thùc hiÖn “ con ®­êng ph¸t triÓn rót ng¾n”. Xu thÕ toµn cÇu ho¸, sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ngµy cµng t¨ng lªn tuy cã chøa ®ùng nh÷ng nguy c¬ vµ th¸ch thøc nh­ng vÉn t¹o kh¶ n¨ng cho viÖc kh¾c phôc khã kh¨n vÒ nguån vèn vµ kü thuËt hiÖn ®¹i cho c¸c n­íc chËm ph¸t triÓn, nÕu nh­ cã ®­êng lèi chÝnh s¸ch ®óng ®¾n. Trong ®iÒu kiÖn ®ã, cho phÐp vµ buéc chóng ta ph¶i biÕt tranh thñ c¬ héi, tËn dông, khai th¸c, sö dông cã hiÖu qu¶ nh÷ng thµnh tùu mµ nh©n lo¹i ®· ®¹t ®­îc ®Ó rót ng¾n thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n­íc ta. - VÒ nh÷ng tiÒn ®Ò chñ quan: + ViÖt Nam lµ n­íc cã sè d©n t­¬ng ®èi ®«ng, nh©n lùc dåi dµo, tµi nguyªn ®a d¹ng. Nh©n d©n ta ®· lËp lªn chÝnh quyÒn Nhµ n­íc d©n chñ nh©n d©n d­íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n, lµm nhiÖm vô lÞch sö cña chuyªn chÝnh v« s¶n, ®· x©y dùng nh÷ng c¬ së ban ®Çu vÒ chÝnh trÞ, kinh tÕ cña CNXH.So s¸nh víi Liªn X« tr­íc ®©y khi b¾t ®Çu thêi kú qu¸ ®é, ta tuy cã mÆt yÕu nh­ng còng cã nh÷ng mÆt thuËn lîi h¬n trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc qu¸ ®é lªn CNXH. C¸ch m¹ng ViÖt Nam do §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam l·nh ®¹o-mét ®¶ng giµu tinh thÇn c¸ch m¹ng, s¸ng t¹o, khoa häc vµ trÝ tuÖ, cã ®­êng lèi ®óng ®¾n vµ g¾n bã víi quÇn chóng - ®ã lµ nh©n tè chñ quan cã ý nghÜa v« cïng quan träng, b¶o ®¶m cho th¾ng lîi cña c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt nam x· héi chñ nghÜa + Nh©n d©n ta, d­íi sô l·nh ®¹o cña §¶ng Céng S¶n ViÖt Nam, ®· tõng chiÕn ®Êu, hy sinh kh«ng chØ nh»m môc ®Ých giµnh l¹i ®éc lËp d©n téc, mµ cßn v× cuéc sèng Êm no, tù do, h¹nh phóc. Nh÷ng yªu cÇu ®ã chØ cã chñ nghÜa x· héi míi ®¸p øng ®­îc. V× vËy, quyÕt t©m cña nh©n d©n sÏ trë thµnh lùc l­îng vËt chÊt ®ñ søc v­ît qua mäi khã kh¨n vµ x©y dùng thµnh c«ng cña chñ nghÜa x· héi. + C«ng cuéc ®æi míi ®Êt n­íc do §¶ng ta khëi x­íng vµ l·nh ®¹o b¾t ®Çu tõ §¹i héi §¶ng lÇn thø VI ®Õn nay ®a thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ b­íc ®Çu kh¶ quan, gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ; t¹o m«i trêng hîp t¸c ®Çu t­; ph¸t triÓn kinh tÕ; ®êi sèng nh©n d©n ®­îc c¶i thiÖn… ®iÒu ®ã ®· cñng cè vµ kh¼ng ®Þnh con ®­êng lùa chän lªn chñ nghÜa x· héi cña chóng ta lµ ®óng ®¾n. III- NhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam. §Ó thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n­íc m¹nh theo con ®­êng XHCN, diÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i c¶i biÕn c¨n b¶n t×nh tr¹ng kinh tÕ x· héi, ph¶i x©y dùng mét nÒn kinh tÕ XHCN víi c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, khoa häc vµ kü thuËt tiªn tiÕn. Một mặt là phát huy đầy đủ quyền dân chủ của nhân dân lao động, chuyên chính với mọi hoạt động chống chủ nghĩa xã hội ; mặt khác từng bước cải tạo xã hội cũ, xây dựng xã hội mới. Muèn vËy trong thêi kú qu¸ ®é ®ã chóng ta cÇn ph¶i thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n sau: 1. Ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc, x©y dùng c¬ së vËt chÊt kÜ thuËt : §©y ®­îc coi lµ nhiÖm vô trung t©m cña c¶ thêi kú qu¸ ®é nh»m x©y dùng c¬ së vËt chÊt - kÜ thuËt ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt cña CNXH v× n­íc ta cßn ®ang lµ mét n­íc kÐm ph¸t triÓn . C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n b¶n, toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi tõ sö dông søc lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang viÖc sö dông mét c¸ch phæ biÕn søc lao ®éng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tiªn tiÕn, t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng cao. C«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc lµ nhiÖm vô cã tÝnh quy luËt cña sù qu¸ ®é lªn CNXH ë nh÷ng n­íc kinh tÕ l¹c hËu ,CNTB ch­a ph¸t triÓn. Tuy nhiªn chiÕn l­îc, néi dung, h×nh thøc, b­íc ®i, tèc ®é, biÖn ph¸p c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña mçi n­íc qu¸ ®é lªn CNXH ph¶i ®­îc xuÊt ph¸t tõ ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ cña mçi n­íc vµ tõ bèi c¶nh quèc tÕ trong mçi thêi kú. ChØ cã hoµn thµnh nhiÖm vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc míi cã thÓ x©y dùng ®­îc c¬ së vËt chÊt - kü thuËt cho x· héi míi, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng ®Õn møc ch­a tõng cã ®Ó lµm cho t×nh tr¹ng dåi dµo s¶n phÈm trë nªn phæ biÕn, nhê ®ã míi thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu cña chñ nghÜa x· héi. V× con ng­êi lao ®éng lµ lùc l­îng s¶n xuÊt c¬ b¶n, cho nªn trong lao ®éng con ng­êi cã kh¶ n¨ng sö dông vµ qu¶n lý nÒn s¶n xuÊt x· héi ho¸ cao víi kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn nhÊt. Bëi lÏ: “Muèn x©y dùng CNXH, tr­íc hÕt cÇn cã nh÷ng con ng­êi XHCN”. 2. Cải tạo những thành phần kinh tế không xã hội chủ nghĩa theo hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa từng bước phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất : Ph¶i x©y dùng tõng b­íc nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc l­îng s¶n xuÊt míi .Nh­ng viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi kh«ng thÓ thùc hiÖn theo ý muèn chñ quan duy ý chÝ mµ ph¶i tu©n theo nh÷ng quy luËt kh¸ch quan vÒ mèi quan hÖ gi÷a lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.XuÊt ph¸t tõ quan ®iÓm cho r»ng bÊt cø mét sù c¶i biÕn nµo vÒ mÆt quan hÖ së h÷u còng ®Òu ph¶i lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña viÖc t¹o nªn nh÷ng lùc l­îng s¶n xuÊt míi. V× vËy, viÖc x©y dùng quan hÖ s¶n xuÊt míi ë n­íc ta ph¶i ®­îc ph¸t triÓn tõng b­íc theo dÞnh h­íng XHCN. Trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë nh÷ng n­íc nh­ n­íc ta, chÕ ®é së h÷u tÊt yÕu ph¶i ®a d¹ng, ë c¬ cÊu kinh tÕ tÊt yÕu ph¶i cã nhiÒu thµnh phÇn:kinh tÕ nhµ n­íc; kinh tÕ hîp t¸c mµ nßng cèt lµ c¸c hîp t¸c x·;kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc; kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ; kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n; kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi.§­êng lèi ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cã ý nghÜa chiÕn l­îc l©u dµi, cã t¸c dông to lín trong viÖc ®éng viªn mäi nguån lùc c¶ bªn trong lÉn bªn ngoµi,lÊy néi lùc lµm chÝnh ®Ó x©y dùng kinh tÕ, ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt. ChØ cã thÓ c¶i t¹o quan hÖ së h÷u hiÖn nay mét c¸ch dÇn dÇn, bëi kh«ng thÓ lµm cho lùc l­îng s¶n xuÊt hiÖn cã t¨ng lªn ngay lËp tøc ®Ðn møc cÇn thiÕt ®Ó x©y dùng mét nÒn kinh tÕ c«ng h÷u thuÇn nhÊt mét c¸ch nhanh chãng. V× quan hÖ së h÷u ®a d¹ng cho nªn ph¶i cã nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi vµ nhiÒu h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý hîp lý, còng nh­ viÖc x¸c lËp ®Þa vÞ lµm chñ cña ng­êi lao ®éng trong toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n ph¶i diÔn ra tõng b­íc, d­íi nhiÒu h×nh thøc vµ ®i tõ thÊp ®Õn cao. 3. Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i. §øng tr­íc xu thÕ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ vµ sù t¸c ®éng cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ, nÒn kinh tÕ n­íc ta kh«ng thÓ lµ métnÒn kinh tÕ khÐp kÝn, mµ lµ ph¶i tÝch cùc më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. §ã lµ xu thÕ tÊt yÕu cña thêi ®¹i, lµ vÊn ®Ò cã tÝnh chÊt quy luËt trong thêi ®¹i ngµy nay. Chóng ta “më cöa” nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn ®a d¹ng, ®a ph­¬ng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, nh»m thu hót c¸c nguån lùc ph¸t triÓn tõ bªn ngoµi vµ ph¸t huy lîi thÕ kinh tÕ trong n­íc lµm thay ®æi m¹nh mÏ vÒ c«ng nghÖ, c¬ cÊu ngµnh vµ s¶n phÈm…më réng ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, t¨ng c­êng liªn doanh, liªn kÕt, hîp t¸c, lµ c¬ së ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn vµ kÝch thÝch s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, v­¬n lªn b¾t kÞp tr×nh ®é thÕ giíi.Më réng quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ph¶i trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, cïng cã lîi vµ kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau. Muèn vËy, ph¶i tõng b­íc n©ng cao søc c¹nh tranh quèc tÕ; tÝch cùc khai th¸c thÞ tr­êng thÕ giíi; tèi ­u ho¸ c¬ cÊu xuÊt - nhËp khÈu; tÝch cùc tham gia hîp t¸c kinh tÕ khu vùc vµ hÖ thèng mËu dÞch ®a ph­¬ng toµn cÇu; xö lý ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i víi ®éc lËp tù chñ, tù lùc c¸nh sinh, b¶o vÖ an ninh kinh tÕ quèc gia. IV. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam: XÐt mét c¸ch tæng thÓ, tõ n¨m 1955 tíi nay, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· tr¶i qua nhiÒu thêi kú ph¸t triÓn kh¸c nhau. Cã thÓ xem xÐt sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ n­íc ta th«ng qua qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®­êng lèi c¸ch m¹ng XHCN cña §¶ng ta (mµ träng t©m lµ ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ). 1. B­íc ®Çu h×nh thµnh ®­êng lèi c¸ch m¹ng XHCN ë miÒn B¾c: Tõ khi hoµ b×nh ®­îc lËp l¹i, miÒn B¾c ®· chuyÓn sang c¸ch m¹ng XHCN. Héi nghÞ lÇn thø 14 cña Trung ­¬ng (11-1958) chñ tr­¬ng: “ ®Èy m¹nh cuéc c¶i t¹o XHCN víi thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ cña n«ng d©n, thî thñ c«ng vµ cuéc c¶i t¹o XHCN ®èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ doanh, ®ång thêi ph¶i ra søc ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh lµ lùc l­îng l·nh ®¹o toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n”, lÊy hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp lµm kh©u trung t©m trong toµn bé c«ng cuéc c¶i t¹o XHCN. Héi nghÞ lÇn thø 16 cña Trung ­¬ng (4-1959) ®· th«ng qua hai nghÞ quan träng: NghÞ quyÕt vÒ hîp t¸c ho¸ n«ng nghiÖp vµ NghÞ quyÕt vÒ c¶i t¹o c«ng th­¬ng nghiÖp t­ b¶n t­ doanh ë miÒn B¾c. §¹i héi III cña §¶ng ®¸nh dÊu mét mèc lÞch sö quan träng cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam, v¹ch ra con ®­êng tiÕn lªn CNXH ë miÒn B¾c vµ con ®­êng gi¶i phãng miÒn Nam, thèng nhÊt n­íc nhµ. §­êng lèi chung cña §¶ng trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë miÒn B¾c ®­îc nghÞ quyÕt §¹i héi ®­a lªn lµ: “ §oµn kÕt toµn d©n, ph¸t huy tinh thÇn yªu n­íc nång nµn, truyÒn thèng phÊn ®Êu anh dòng vµ lao ®éng cÇn cï cña nh©n d©n ta, ®ång thêi t¨ng c­êng ®oµn kÕt víi c¸c n­íc XHCN anh em do Liªn X« ®øng ®Çu ®Ó ®­a miÒn B¾c tiÕn nhanh, tiÕn m¹nh, tiÕn v÷ng ch¾c lªn CNXH, x©y dùng ®êi sèng Êm no, h¹nh phóc ë miÒn B¾cvµ cñng cè miÒn Nam thµnh c¬ së v÷ng m¹nh cho cuéc ®Êu tranh hoµ b×nh thèng nhÊt n­íc nhµ,gãp phÇn t¨ng c­êng phe XHCN,b¶o vÖ hoµ b×nh ë §«ng Nam ¸ vµ thÕ giíi. Nh×n mét c¸ch tæng qu¸t, thùc hiÖn ®­êng lèi c¸ch m¹ng do §¹i héi §¶ng lÇn thø III nªu, miÒn B¾c ®· xã nh÷ng b­íc tiÕn vµ ph¸t triÓn nhanh c¸c lÜnh vùc kinh tÕ vµ x· héi; c¬ së vËt chÊt trong c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ kÕt cÊu h¹ tÇng ®­îc x©y dùng, ph¸t triÓn t­¬ng ®èi nhanh. Tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh, gi¸o dôc, y tÕ còng ph¸t triÓn, x· héi miÒn B¾c trë thµnh x· héi do nh÷ng ng­êi lao ®éng lµm chñ, ®êi sèng tinh thÇn lµnh m¹nh, chÝnh nhê nh÷ng thµnh tùu nµy mµ miÒn B¾c trë thµnh hËu ph­¬ng lín, c¨n cø ®Þa c¸ch m¹ng cña c¶ n­íc. 2. Qu¸ tr×nh bæ sung vµ hoµn chØnh ®­êng lèi c¸ch m¹ng XHCN cña §¶ng (tõ sau §¹i héi III ®Õn §¹i héi IV). Sù t×m tßi s¸ng t¹o, bæ sung ®­êng lèi c¸ch m¹ng XHCN cña §¶ng ta ®­îc thÓ hiÖn trªn nhiÒu vÊn ®Ò nh­ : - TÝnh tÊt yÕu cña thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n­íc ta ®­îc luËn gi¶i b»ng tÝnh tÊt yÕu phæ biÕn cña thêi ®¹i vµ lÝ luËn vÒ c¸ch m¹ng kh«ng ngõng. - Hoµn chØnh ®­êng lèi chung cña c¸ch m¹ng XHCN ë n­íc ta: + N¾m v÷ng chuyªn chÝnh v« s¶n ®Ó tiÕn hµnh ®ång thêi 3 cuéc c¸ch m¹ng lµ néi dung c¬ b¶n cña ®Êu tranh giai cÊp trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë miÒn b¾c n­íc ta. + C¸ch m¹ng XHCN vÒ t­ t­ëng, v¨n ho¸, kü thuËt mµ §¹i héi III nªu ra ®­îc chia thµnh: “ C¸ch m¹ng t­ t­ëng vµ v¨n ho¸” vµ “ C¸ch m¹ng kü thuËt”, trong ®ã x¸c ®Þnh vai trß then chèt cña c¸ch m¹ng kü thuËt – sau ®­îc n©ng lªn thµnh c¸ch m¹ng khoa häc – kü thuËt lµ then chèt. + Môc tiªu cña CNXH lµ: x©y dùng chÕ ®é lµm chñ tËp thÓ XHCN; nÒn s¶n xuÊt lín XHCN;nÒn v¨n ho¸ míi: con ng­êi míi XHCN. - VÒ ®­êng lèi kinh tÕ: + Vai trß cña n«ng nghiÖp vµ c«ng nghiÖp nhÑ ®­îc coi träng h¬n. + Nªu lªn vµ coi träng vai trß kinh tÕ ®Þa ph­¬ng. + Kh¸i qu¸t ph­¬ng h­íng x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é lµ ®­a s¶n xuÊt nhá lªn s¶n xuÊt lín XHCN. 3. C¶ n­íc qu¸ ®é lªn CNXH vµ c«ng cuéc ®æi míi do §¶ng ta khëi x­íng vµ l·nh ®¹o. - N­íc ta ®· cã nh÷ng t×m tßi, thö nghiÖm tr­íc ®æi míi. - §¹i héi §¹i biÓu toµn quèc lÇn thø VI cña §¶ng lµ b­íc ngoÆt trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë ViÖt Nam. Tuy nhiên trong quá trình đổi mới và xây dựng đất nước đi lên con đường CNXH, chúng ta cũng dã vướng phải những khuyết điểm : Tại Đại hội VII và trong cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kì quá độ lên CNXH", Đảng ta đã chỉ rõ: "Trong cách mạng XHCN, Đảng ta đã có nhiều cố gắng nghiên cứu, tìm tòi, xây dựng đường lối, xác định đúng mục tiêu và phương hướng XHCN. Nhưng Đảng đã phạm sai lầm chủ quan duy ý chí, vi phạm quy luật khách quan: nóng vội trong cải tạo XHCN, xóa bỏ ngay nền kinh tế nhiều thành phần, có lúc đẩy mạnh quá mức việc xây dựng công nghiệp nặng, duy trì quá lâu cơ chế quản lý kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp… Nhận định đó cho thấy chủ nghĩa chủ quan và duy ý chí là một trong những yếu tố chủ yếu dẫn đến những sai lầm, khuyết điểm trong việc hoạch định đường lối, chính sách, trong hoạt động thực tiễn của Đảng và Nhà nước ta suốt một thời gian dài.Trong quá trình xây dựng CNXH, chúng ta đã phạm phải sai lầm giáo điều, cứng nhắc và chủ quan duy ý chí khi áp đặt một mô hình CNXH được thiết kế không xuất phát từ thực tiễn nước ta. Đó là mô hình CNXH thuần khiết với nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, chỉ hai hình thức sở hữu toàn dân và tập thể được phép tồn tại với sự thống nhất tuyệt đối về chính trị và tinh thần. Do nhận thức mang tính chủ quan duy ý chí, xa rời thực tiễn, không tôn trọng quy luật khách quan nên đường lối, chính sách nhằm xây dựng mô hình đó và các biện pháp, phương tiện để thực hiện đường lối, chính sách này không có tác dụng cài tạo thực tiễn, làm cho thực tiễn kinh tế - xã hội của nước ta phát triển theo chiều hướng tiến lên mà ngược lại còn kìm hãm sự phát triển đó.Biểu hiện rõ nét nhất của sai lầm đó là đường lối xây dựng CNXH với bốn mục tiêu chủ yếu mà Đại hội IV đã đề ra, là kế hoạch hoàn thành thời kỳ quá độ trong vòng 20 năm, là mong muốn giải quyết mọi vấn đề kinh tế - xã hội cả bề rộng lẫn chiều sâu trong một khoảng thời gian ngắn, là sự phủ nhận nền sản xuất hàng hóa và thành kiến với quy luật giá trị, với mối quan hệ hàng - tiền, với cạnh tranh . KÕt luËn Qua toµn bµi chóng ta thÊy qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan ®èi víi ViÖt Nam. Thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë n­íc ta víi nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n ®· ®æi míi toµn diÖn – tõ ®æi míi kinh tÕ lµ chñ yÕu, ®i ®Õn ®æi míi chÝnh trÞ, v¨n ho¸, x· héi; tõ ®æi míi t­ duy, nhËn thøc, t­ t­ëng ®Õn ®æi míi ho¹t ®éng thùc tiÔn cña §¶ng, Nhµ n­íc vµ c¸c tÇng líp nh©n d©n. Qu¸ ®é lªn CNXH t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ m¹nh mÏ, ®ång ®Òu trªn mäi ph­¬ng diÖn. ViÖt Nam ®ang trªn ®­êng ®i lªn CNXH tiÒn th©n cña CNCS tuy ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tùu to lín nh­ng còng ®ang cßn rÊt nhiÒu gian nan thö th¸ch. Song §¶ng ta ®· l·nh ®¹o nh©n d©n tõng b­íc gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn vµ ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ, thùc tÕ qua gÇn 20 n¨m ®æi míi ®Êt n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn v÷ng ch¾c.Thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë n­íc ta ®· më ra thêi kú ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nhiÒu thµnh phÇn trong ®ã thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Qua ®é lªn CNXH ë ViÖt Nam tr­íc hÕt nh»m lµm cho nh©n d©n lao ®éng tho¸t n¹n bÇn cïng, lµm cho mäi ng­êi cã c«ng ¨n viÖc lµm, ®­îc Êm no vµ sèng mét ®êi h¹nh phóc. Bªn c¹nh nh÷ng c¸i ®¹t ®­îc th× trong thùc tÕ vÉn cßn tån t¹i mét sè vÊn ®Ò mµ x· héi quan t©m vµ §¶ng ta cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu h¬n trong c¸c vÊn ®Ò nµy ®Ó ®­a ViÖt Nam sím ®¹t tíi ®Ønh vinh quang. C«ng cuéc x©y dùng XHCN ë n­íc ta hiÖn nay lµ mét vÊn ®Ò quan träng nhÊt, xuyªn suèt nhÊt trong ®o nhiÖm vô cÊp b¸ch lµ chó träng ph¸t triÓn lùc l­îng s¶n xuÊt, t¹o tiÒn ®Ò vËt chÊt cho c«ng cuéc x©y dùng XHCN ë n­íc ta. Nh­ng chóng ta còng ph¶i nhËn thÊy r»ng bªn c¹nh mÆt tÝch cùc cña x· héi míi th× còng cßn cã nh÷ng mÆt h¹n chÕ vµ khiÕm khuyÕt. Th«ng qua viÖc nghiªn cøu em ®· phÇn nµo hiÓu s©u s¾c thªm vÒ thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ë ViÖt Nam víi nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ c¬ b¶n. Tuy b¶n th©n ®· cè g¾ng t×m tßi nh­ng do l­îng kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn nh÷ng ph©n tÝch cña em cßn nhiÒu thiÕu sãt. Em mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp cña c¸c thÇy c«. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n! C¸c tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin – NXB ChÝnh trÞ Quèc gia. V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX. Hå chÝ Minh : toµn tËp – NXB chÝnh trÞ quèc gia 1996. C­¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n­íc trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH – NXB sù thËt 1991. T¹p chÝ céng s¶n – n¨m 2002. T¹p chÝ ph¸t triÓn kinh tÕ - n¨m 2002. T¹p chÝ kinh tÕ vµ dù b¸o – n¨m 2002.