Tiểu luận Thu hút và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư nước ngoài trong nền kinh tế thị trường Việt Nam hiện nay

®­îc môc ®Ých cña nhµ ®Çu t­, chóng ta cã thÓ hiÓu mét c¸ch tæng qu¸t vÒ FDI nh­ sau: FDI lµ sù ®Çu t­ cña c¸c c«ng ty nh»m x©y dùng c¸c c¬ së kinh doanh cña m×nh ë n­íc ngoµi vµ lµm chñ toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã. §©y lµ h×nh thøc ®Çu t­ mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®ãng gãp mét sè vèn ®ñ lín vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô, cho phÐp hä trùc tiÕp tham gia ®iÒu hµnh mµ hä ®· bá vèn ®Çu t­ vµ hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ ®ång vèn còng nh­ kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh. 2.2. §Æc ®iÓm cña FDI-®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. FDI lµ mét trong hai lo¹i h×nh ®Çu t­ quèc tÕ rÊt quan träng trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¶ n­íc ®Çu t­ l©u n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ do ®ã nã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu sau: - FDI lµ mét h×nh thøc ®Çu t­ b»ng vèn cña t­ nh©n, c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i ®ãng gãp mét sè vèn tèi thiÓu vµo vèn ph¸p ®Þnh tuú theo luËt ®Çu t­ cña mçi n­íc, hä tù quyÕt ®Þnh h×nh thøc ®Çu t­, s¶n xuÊt kinh doanh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ lç, l·i nªn h×nh thøc nµy th­êng mang tÝnh kh¶ thi vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. - Tû lÖ vèn gãp sÏ quyÕt ®Þnh viÖc ph©n chia quyÒn lîi vµ nghÜa vô gi÷a c¸c chñ ®Çu t­. Tuú theo luËt cña tõng n­íc mµ quyÒn vµ nghÜa vô gi÷a hai bªn trong n­íc vµ n­íc ngoµi ®­îc quy ®Þnh kh¸c nhau. QuyÒn qu¶n lý phô thuéc vµo møc ®é ®ãng gãp vèn. VÝ dô nÕu gãp 100% vèn th× doanh nghiÖp hoµn toµn do chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý. - Thu nhËp cña chñ ®Çu t­ phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh chø kh«ng ph¶i lµ mét kho¶n thu nhËp æn dÞnh. Lîi nhuËn cña c¸c chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi thu ®­îc phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®­îc chia theo tû lÖ gãp vèn trong vèn ph¸p ®Þnh. - Ho¹t ®éng FDI phÇn lín lµ v× môc ®Ých t×m kiÕm lîi nhuËn nªn chñ yÕu ®­îc tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt, kinh doanh ®em l¹i lîi nhuËn cao cho nhµ ®Çu t­. FDI ®­îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc mua l¹i toµn bé hay tõng phÇn cña doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc mua cæ phiÕu ®Ó th«n tÝnh hay s¸t nhËp gi÷a c¸c C«ng ty víi nhau - Tån t¹i hiÖn t­îng hai chiÒu trong FDI, ®ã lµ hiÖn t­îng mét n­íc võa nhËn sù ®Çu t­ cña n­íc kh¸c l¹i võa thùc hiÖn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi nh»m tËn dông lîi thÕ so s¸nh gi÷a c¸c n­íc víi nhau. 2.3 TÝnh tÊt yÕu cña ®Çu t­ n­íc ngoµi. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i ra ®êi muén h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c. Nh­ng ngay tõ khi xuÊt hiÖn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· cã mét vai trß v« cïng quan träng trong c¸c ho¹t ®éng, mèi quan hÖ cña hÖ thèng kinh tÕ Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c quan hÖ kinh tÕ th× ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ngµy cµng ®­îc më réng vµ ph¸t triÓn.Nh÷ng n¨m 70, l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp trªn toµn ThÕ giíi b×nh qu©n hµng n¨m lµ 25 tû USD, con sè nµy cµng t¨ng lªn gÊp ®«i trong thêi kú 1986 - 1985 vµ n¨m 1986 l­îng vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi lµ 78 tû USD, n¨m 1987 lµ 133 tû USD, n¨m 1988 lµ 195 tû USD. TÝnh b×nh qu©n hµng n¨m trong thêi kú (85-90), ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¨ng gÊp 4 lÇn (24%) so víi tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu (6,%). T×nh h×nh trªn cho thÊy r»ng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cµng ngµy trë thµnh xu h­íng ph¸t triÓn cña hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Ngµy nay, FDI chiÕm mét tû lÖ t­¬ng ®èi trong c¬ cÊu ®Çu t­ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Trongn¨m 1999, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thu hót ®­îc 208tû USD vèn FDI (b»ng 24% FDI ra cña thÕ giíi) t¨ng 10% so víi n¨m 1998 vµ lµ møc t¨ng cao nhÊt tõ tr­íc ®Õn nay. XÐt ë mét sè n­íc tû lÖ vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI), GNP trung b×nh kho¶ng 10% nh­: Braxin 12,2%, Colonha 15,8%.. . vµ mét sè n­íc cao nh­ Acgentia 23,2%, Malayxia 26,6% vµ ®Æc biÖt lµ Xingapo 65,3%. Thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay ë c¸c n­íc ®ang lµ mét tÊt yÕu bëi v×: Mét lµ: vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét yÕu tè quan träng vµ lµ bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong tæng vèn ®Çu t­ cña x· héi. ViÖc thu hut vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét qu¸ tr×nh tÊt yÕu ®Ó khai th¸c tèt h¬n c¸c nguån lùc trong n­íc, më réng hîp t¸c kinh tÕ víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, vµ t¹o nªn søc m¹nh tæng hîp ®Ó ph¸t triÓn ®Êt n­íc. Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng lµm gia t¨ng nguån vèn tõ ®ã gãp phÇn më réng quy m« s¶n xuÊt t¨ng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu vµ më réng thÞ tr­êng n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Hai lµ: vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gãp phÇn gia t¨ng sù ph¸t triªn vµ øng dông khoa häc c«ng nghÖ. Cïng víi viÖc ®­a vèn ®Çu t­ ra n­íc ngoµI, c¸c nhµ ®Çu t­ cßn ®­a c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn c¶ nh÷ng kü thu©t, c«ng nghÖ, bÝ quyÕt kü thuËt, s¶n xuÊt, kinh doanh, kü n¨ng maketting hiÖn ®¹i. Qua ®©y, c¸c n­íc cã thÓ tiÕp thu nh÷ng thµnh tùu cña c¸c n­íc ®i tr­íc, n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña m×nh. Ba lµ: Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi còng gãp phÇn t¹o sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu gi÷a c¸c ngµnh. Bëi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn khi ®­îc ®Çu t­ dÇn gi¶i quyÕt ®­îc nh÷ng khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ vµ cïng víi nã lµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu h×nh thµnh theo h­íng c¸c ngµnh cã hµm l­îng kü thuËt c«ng nghÖ cao ngµy cµng chiÕm tû träng lín, tõ chç chñ yÕu c¬ cÊu kinh tÕ n«ng - c«ng nghiÖp - dÞch vô nay chuyÓn dÇn sang c¬ cÊu c«ng nghiÖp, dÞch vô vµ n«ng nghiÖp. Vµ trong t­¬ng lai ngµnh c«ng nghiÖp, dÞch vô sÏ lµ nh÷ng ngµnh then chèt. Bèn lµ: Vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cã quan hÖ mËt thiÕt víi an ninh quèc phßng cña mét quèc gia mét khu vùc. Thùc tÕ lÞch sö ®· cho thÊy sù yÕu kÐm vÒ kinh tÕ lu«n kÐo theo sù ®e do¹ mÊt an ninh quèc phßng. Sù ®e do¹ nµy cã thÓ b¾t nguån tõ bªn trong néi bé quèc gia vµ cã thÓ tõ bªn ngoµi hoÆc cã thÓ c¶ 2 h­íng ®ã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc x©y dùng - c¬ së h¹ tÇng, vËt chÊt v÷ng ch¾c sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t­ x©y dùng nÒn an ninh quèc phßng v÷ng m¹nh h¬n. N¨m lµ: vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi gi¶i quyÕt phÇn nµo sù thiÕu vèn ë c¸c quèc gia. Vèn, hay nãi réng ra lµ t­ liÖu s¶n xuÊt, lµ mét trong hai yÕu tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Song vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vÉn lµ mét bµi to¸n nan gi¶i ®èi víi c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ l¹c hËu bëi lÏ nÒn kinh tÕ tr­íc ®©y cña hä hÇu nh­ kh«ng cã hoÆc Ýt cã tÝch luü. Nguån vèn FDI sÏ lµ mét biÖn ph¸p cã hiÖu qu¶ quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, S¸u lµ: vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ mét nguån vèn rÊt cã ý nghÜa ®èi víi c¸c n­íc, nhÊt lµ c¸c n­íc l¹c hËu, nã lµ nguån vèn ®Ó c¸c n­íc ®ã vùc dËy mét nÒn kinh tÕ vèn yÕu kÐm, kÐm n¨ng ®éng. Tranh thñ vèn vµ kü thuËt cña n­íc ngoµi, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn sÏ sö dông nã ®Ó thùc hiÖn môc tiªu quan träng hµng ®Çu lµ ®Èy m¹nh t¨ng tr­ëng kinh tÕ. §©y còng lµ ®iÓm nót ®Ó c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tho¸t khái c¸i vßng luÈn quÈn cña sù nghÌo ®ãi. Thùc tiÔn vµ kinh nghiÖm cña nhiÒu n­íc cho thÊy quèc gia nµo thùc hiÖn chiÕn l­îc kinh tÕ më c­¶ víi bªn ngoµi, biÕt tranh thñ vµ ph¸t huy t¸c dông cña c¸c nh©n tè bªn ngoµi, biÕn nã thµnh nh©n tè bªn trong th× quèc gia ®ã t¹o ra ®­îc tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao. 2.4 C¸c h×nh thøc tån t¹i cña FDI. Trong thùc tiÕn, FDI cã nhiÒu h×nh thøc tæ chøc kh¸c nhau. Nh÷ng h×nh thøc ®­îc ¸p dông phæ biÕn lµ: Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh Doanh nghiÖp liªn doanh Doanh nghiÖp 100% vèn n­íc ngoµi Hîp ®ång x©y dùng - vËn hµnh - chuyÓn giao c«ng nghÖ Hµng ®æi hµng – Ph­¬ng thøc ®Çu t­ thu hót n­íc ngoµi quan träng ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Hµng ®æi hµng lµ ph­¬ng thøc ®Çu t­ mµ gi¸ trÞ cña trang thiÕt bÞ cung cÊp ®­îc hoµn tr¶ b»ng chÝnh s¶n phÈm mµ c¸c trang thiÕt bÞ ®ã lµm ra. Ph­¬ng thøc nµy liªn quan tíi hai hîp ®ång quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ c©n b»ng nhau vÒ mÆt gi¸ trÞ.Trong mét hîp ®ång, nhµ cung cÊp ®ång ý x©y dùng nhµ m¸y hoÆc cung cÊp c¸c c«ng nghÖ cña nhµ m¸y cho phÝa ®èi t¸c. Trong hîp ®ång kh¸c, nhµ cung cÊp ®ång ý mua l¹i s¶n phÈm mµ c«ng nghÖ ®ã s¶n xuÊt ra víi khèi l­îng t­¬ng øng víi gÝa trÞ thiÕt bÞ mµ nhµ m¸y ®· ®Çu t­. Hµng ®æi hµng cã vai trß quan träng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc ®ang chuyÓn ®æi. Thùc tÕ ®· chØ ra r»ng hµng ®æi hµng cã ý nghÜa quan träng trong ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n gãp phÇn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng ë c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. 2.5 ChÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI) trªn thÕ giíi vµ kinh nghiÖm ë mét sè n­íc. Trªn thÕ giíi. Trong xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ nÒn kinh tÕ th× c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI ho¹t ®éng cã vÞ trÝ vµ vai trß ngµy cµng lín vµ ®­îc nhiÒu quèc gia sö dông nh­ mét chÝnh s¸ch kinh tÕ quan träng vµ l©u dµi khai th¸c vµ sö dông cã hiÖu qu¶ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®ang lµ mét môc tiªu ®­îc ­u tiªn hµng ®Çu ë nhiÒu n­íc trªn ThÕ giíi nhÊt lµ nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, n¬i cã nhu cÇu rÊt lín vÒ vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn kinh tÕ. §Ó thu hót vèn FDI c¸c n­íc ®· sö dông c¸c gi¶i ph¸p nh­ sau: Thø nhÊt: C¶i tæ c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n theo h­íng më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Thø hai: Ban hµnh c¸c ®¹o luËt ®Çu t­ hÊp dÉn, giµnh nhiÒu ­u ®·i ®èi víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi x©y dùng mét m«i tr­êng mét ph¸p lý vµ m«i tr­êng c¹nh tranh lµnh m¹nh. Thø ba: Ph¸t triÓn kinh tÕ më, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn m¹nh c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nhÊt lµ kinh tÕ t­ nh©n cÇn ®­îc ph¸t triÓn vµ më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Thø t­: §æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« Thø n¨m: §æi míi vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ, ®a d¹ng ho¸ nÒn s¶n xuÊt xuÊt hiÖn. Thø s¸u: æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ æn ®Þnh m«i tr­êng kinh tÕ vÜ m« t¹o ra tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh, kiÒm chÕ l¹m ph¸t… §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Trung Quèc §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Trung Quèc chiÕm mét phÇn t­ tæng ®Çu t­ vµo c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c n­íc nµy. Quy m« trung b×nh cña c¸c dù ¸n n¨m 1991 lµ 920000USD, n¨m 1993 lµ 1310000 USD. Tõ n¨m 1992 b¾t ®Çu cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ trong c¸c dù ¸n võa hoÆc lín víi kü thuËt tiªn tiÕn trong ngµnh ®iÖn, m¸y mãc, ho¸ chÊt, ®iÖn tö, vËt liÖu x©y dùng. C¸c ®Æc khu kinh tÕ vµ khu c«ng nghiÖp ®­îc x©y dùng ngµy cµng nhiÒu. Cho ®Õn nay Trung Quèc vÉn lµ n¬i hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ vµ Trung Quèc vÉn duy tr× møc t¨ng tr­ëng cao. §iÒu g× ®· dÉn ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng tèt nh­ vËy cña Trung Quèc .Bªn c¹nh mét sè nh©n tè thuËn lîi, Trung Quèc ®· cã c¸c biÖn ph¸p thu hót vµ sö dông FDI cho sù ph¸t triÓn mét c¸ch tÝch cùc vµ kÕ ho¹ch. Thø nhÊt , Trung Quèc ®· t¹o ra mét m«i tr­êng kh¸ thuËn lîi vµ æn ®Þnh cho c¸c nhµ ®Çu t­, t¹o ra møc tin cËy cao n¬i hä. Nhê ®ã ®· thu hót luång ®Çu t­ lín víi h×nh thøc vµ ®èi t¸c phong phó. Thø hai , FDI ë Trung Quèc ®­îc thu hót mét c¸ch cã kÕ ho¹ch. ë giai ®o¹n ®Çu FDI ®­îc khuyÕn khÝch tËp trung vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ ngµnh cã hÖ sè t¹o viÖc lµm cao vµ dÇn dÇn th¸o bá nh÷ng bÊt æn trong viÖc thu hót tró träng h¬n tíi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Th¸i Lan §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ë Th¸i Lan ®· gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ë n­íc nµy. Cuèi thËp kû 80, Th¸i Lan ®· thu hót kho¶ng 30 tû USD vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, nÒn kinh tÕ Th¸i Lan lu«n gi÷ ë møc t¨ng tr­ëng 8%/ n¨m. Trong ba n¨m l¹i ®©y, nguån vèn ®æ vµo Th¸i Lan lµ 55 tû USD song hÇu hÕt l¹i ®­îc ®Çu t­ vµo bÊt ®éng s¶n vµ mét sè lÜnh vùc kh«ng ph¸t huy ®­îc hiÖu qu¶ . §Çu t­ nh÷ng kho¶n khæng lå vµo bÊt ®éng s¶n nh­ng chñ yÕu ®Ó phôc vô tiªu dïng Ýt t¹o ra viÖc lµm cã chÊt l­îng cho nÒn kinh tÕ , víi kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp , chØ t¹o cho mäi ng­êi c¶m gi¸c giµu cã nh­ng ®ã chØ lµ sù phån vinh gi¶ t¹o. §iÒu nµy cã nghÜa lµ FDI kh«ng nh»m vµo ph¸t triÓn mµ chØ ®Ó kiÕm chªnh lÖch. ViÖc vay tiÒn n­íc ngoµi víi l·i suÊt thÊp qu¸ dÔ dµng lµm cho c¸c nhµ ®Çu t­ ë Th¸i Lan thiÕu chän läc lÜnh vùc kinh doanh. Mét sè lÜnh vùc cã l·i suÊt rÊt thÊp còng ®­îc ®Çu t­. Bµi häc rót ra tõ nghiªn cøu kinh nghiÖm cña Trung Quèc vµ Th¸i Lan Tõ vµi thËp niªn trë l¹i ®©y, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng cña nhiÒu n­íc.C¸c bµi häc rót ra tõ nghiªn cøu kinh nghiÖm cña Trung Quèc vµ Th¸i Lan lµ: VÒ l©u dµi, chóng ta cÇn ph¶i g¾n viÖc c¶i c¸ch m«i tr­êng ®Çu t­ víi c¶i c¸ch toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖc lµm nµy cã t¸c dông m¹nh mÏ h¬n so víi viÖc ­u ®·i vµ khuyÕn khÝch riªng lÎ cho c¸c nhµ ®Çu t­ ( chñ yÕu chØ ®Ó gi÷ ch©n c¸c nhµ ®Çu t­ tr­íc chuyÓn dÞch lîi thÕ c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc). C¶i c¸ch m«i tr­êng ®Çu t­ sÏ chØ lµ mét phÇn trong viÖc c¶i c¸ch c¬ cÊu kinh tÕ vµ cã thu hót ®­îc nhiÒu FDI hay kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ cña nh÷ng nç lùc c¶i c¸ch Êy.CÇn ph¶i thÊy r»ng nÕu chØ c¶i thiÖn theo h­íng tèt h¬n so víi tr­íc lµ ch­a ®ñ . C¸c nhµ ®Çu t­ sÏ chØ ®Çu t­ khi cho r»ng c¸c ®iÒu kiÖn cña m«i tr­êng ®· ®ñ tèt ®èi víi hä vµ cã thÓ ®em l¹i lîi Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ – x· héi cïng víi chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n vµ l©u dµi cña ViÖt Nam trong viÖc héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi vµ nh÷ng lîi thÕ vèn cã vÒ tµi nguyªn , con ng­êi sÏ vÉn lµ nh÷ng thÕ m¹nh cña m«i tr­êng ®Çu t­ cña ViÖt Nam. Nh­ vËy nÕu chóng ta cÇn biÕt tËn dông vµ ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ ViÖt Nam vÉn sÏ lµ mét thÞ tr­êng hÊp dÉn vµ cã nhiÒu c¬ héi ®Çu t­. Ch­¬ng 3 Thùc tr¹ng thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi hiÖn nay ë ViÖt Nam. Sau thêi k× ®æi mêi tõ n¨m1986 tíi nay ®Êt n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn ®¸ng kÓ trong viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi.§¶ng ®· nhËn thÊy vai trß hÕt søc to lín cña vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµ kh¼ng ®Þnh" Trong thêi ®¹i ngµy nay kh«ng mét quèc gia nµo dï lín, dï nhá, dï ph¸t triÓn theo con ®­êng T­ b¶n chñ nghÜa hay ®Þnh h­íng XHCN l¹i kh«ng cÇn ®Õn nguån vèn ®©ï t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, vµ coi ®ã lµ mét nguån lùc quèc tÕ cÇn khai th¸c ®Ó tõng b­íc hoµ nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ" Tr­íc sù ®æi míi trong nhËn thøc ®ã n­íc ta ®· thu hót ®­îc ngµy cµng nhiÒu vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI, c¸c dù ¸n ®Çu t­ víi quy m« lín vµ nhá kh¸c nhau.Trong ®ã c¸c h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo n­íc ta gåm cã: - Hîp ®ång hîp t¸c kinh tÕ. - Doanh nghiÖp liªn doanh. - Doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.1 C¸c thµnh tùu ®· ®¹t ®­îc. Sau 15 n¨m ban hµnh LuËt §Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam, tÝnh ®Õn 31 th¸ng 12 n¨m 2003, ViÖt Nam ®· thu hót ®­îc 5.424 dù ¸n FDI víi tèng vèn ®¨ng ký (kÓ c¶ t¨ng vèn) lµ 51,7 tû USD. Còng tÝnh tíi thêi ®iÓm nµy, ®· cã 36 dù ¸n hÕt h¹n ho¹t ®éng víi tæng sè vèn ®¨ng ký 649,5 triªu USD vµ 901 dù ¸n gi¶i thÓ tr­íc thêi h¹n víi tæng vèn ®¨ng ký 1,5 tû USD. Nh­ vËy sè dù ¸n cßn hiÖu lùc tÝnh ®Õn 31 th¸ng 12 n¨m 2003 lµ 4.487 dù ¸n víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 40,5 tû USD. Sè liÖu thÓ hiÖn diÔn biÕn cña dßng vèn n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi kú 1988 - 2003. N¨m cÊp giÊy phÐp Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng ký (TriÖu USD) N¨m cÊp giÊy phÐp Sè dù ¸n Tæng vèn ®¨ng ký (TriÖu USD) 1988 37 321,8 1996 387 8979,0 1989 68 525,5 1997 358 4894,2 1990 108 735,0 1998 285 4138,0 1991 151 1275,0 1999 311 1568,0 1992 197 2027,0 2000 389 2018,0 1993 274 2589,0 2001 550 2592,0 1994 367 3746,0 2002 802 1621,0 1995 408 6848,0 2003 748 1899,6 (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª n¨m 2003, NXB thèng kª - Hµ néi n¨m 2004) C¨n cø vµo tÝnh chÊt cña dßng vèn n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam trong thêi kú ®æi míi 1991 – 2003 cã thÓ chia thµnh 2 giai ®o¹n c¬ b¶n sau: Giai ®o¹n t¨ng tr­ëng theo chiÒu réng víi c¸c kho¶n ®Çu t­ quy m« lín (1991-1997). Sau sù tan r· cña hÖ thèng x· héi chñ nghÜa ®Çu nh÷ng n¨m 1990, c¸c nguån tµi trî ccña n­íc ngoµi cho ViÖt Nam hÇu nh­ bÞ c¾t hoµn toµn. LÖnh cÊm vËn cña Mü khiÕn cho viÖt Nam cµng khã tiÖp cËn ®­îc víi c¸c nguån tµi chÝnh kh¸c. Nî n­íc ngoµi lµ g¸nh nÆng lín ®èi víi mét nÒn kinh tÕ mµ quy m« vµ kh¶ n¨ng xuÊt khÈu hÕt søc h¹n chÕ nh­ n­íc ta. Trong khi ®ã, nguån tÝch luü tõ néi bé nÒn kinh tÕ l¹i qu¸ eo hÑp, hËu qu¶ cña mét c¬ chÕ qu¶n lý yÕu kÐm, trong ®ã tiªu dïng vµ ®Çu t­ chñ yÕu phô thuéc vµo n­íc ngoµi (tû lÖ tiÕt kiÖm/GDP kho¶ng 10%). Do vËy, gi¶i ph¸p chiÕn l­îc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a nhu cÇu vèn c¨ng th¼ng vµ nguån cung cÊp vèn h¹n hÑp chØ cã thÓ lµ khai th¸c nguån vèn FDI. Trong giai ®o¹n nµy, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc söa ®æi 2 lÇn (n¨m 1990 vµ 1992) theo h­íng th«ng tho¸ng vµ phï hîp h¬n víi nh÷ng th«ng lÖ quèc tÕ, ®· ®­a luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam trë thµnh mét trong nh÷ng bé luËt ®Çu t­ hÊp dÉn nhÊt trong khu vùc, ®iÒu nµy ®· khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. N¨m 1992, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam c¬ b¶n ®· rêi ra khái khñng ho¶ng, lÇn ®Çu tiªn c¸n c©n th­¬ng m¹i c©n b»ng vµ cã thÆng d­ chót Ýt. C«ng cuéc ®æi míi ®· cã nh÷ng thµnh c«ng nhÊt ®Þnh khiÕn c¸c n­íc ph¸t triÓn cã nh×n nhËn kh¸c vÒ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Quan hÖ ®èi ngo¹i ®· b¾t ®Çu ®­îc phôc håi, quan hÖ víi IMF ®­îc thiÕt lËp l¹i n¨m 1993 më ®­êng cho c¸c nguån vèn viÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) vµ c¸c nguån viÖn trî song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng kh¸c. Tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP trong giai ®o¹n nµy t¹i ViÖt Nam. 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Tèc ®é t¨ng GDP (%) 6,0 8,6 8,1 8,8 9,5 9,3 8,2 Nguån: Niªn gi¸m thèng kª c¸c n¨m. T×nh h×nh nµy ®· gãp phÇn tÝch cùc lµm gia t¨ng luång vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Sè l­îng dù ¸n FDI ®­îc cÊp phÐp vµ vèn ®Çu t­ t¨ng liªn tôc tõ n¨m 1991 vµ ®¹t tíi ®Ønh cao vµo n¨m 1996. Trong giai ®o¹n nµy, ngoµi c¸c dù ¸n trong lÜnh vùc th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ vµ lÜnh vùc bÊt ®éng s¶n, lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· ®­îc më réng, ®Æc biÖt trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. C¸c dù ¸n FDI giai ®o¹n nµy cã quy m« ®Çu t­ kh¸ lín, kho¶ng 14 triÖu USD/dù ¸n cao gÇn gÊp ®«i quy m« ®Çu t­ b×nh qu©n cña gia ®o¹n tr­íc. C¸c dù ¸n quy m« lín kh«ng chØ lµ dù ¸n ®Çu t­ trong lÜnh vùc s¶n xuÊt nh­ s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng (xi m¨ng, c¸n thÐp, sø vÖ sinh…), c«ng nghiÖp thùc phÈm… mµ cßn lµ c¸c dù ¸n ®Çu t­ trong lÜnh vùc dÞch vô h¹ tÇng nh­ kh¸ch s¹n, du lÞch m¹ng l­íi viÔn th«ng … C¸c dù ¸n h¹ tÇng nµy ®· gãp phÇn lµm thay ®æi bé mÆt ®« thÞ ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn cho ViÖt Nam cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕp nhËn ®­îc c¸c luång vèn ®Çu t­ míi. B¶ng: quy m« ®Çu t­ b×nh qu©n/1dù ¸n 1988 - 1990 1991 - 1997 1998 - 2002 Quy m« ®Çu t­ b×nh qu©n/dù ¸n (TriÖu USD) 7,4 14,0 5,2 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­. Bªn c¹nh c¸c yÕu tè bªn trong, c¸c yÕu tè bªn ngoµi còng ®ãng gãp vµo sù gia t¨ng cña FDI. Thø nhÊt lµ lµn sãng vèn ch¶y dån vÒ c¸c thÞ tr­êng míi næi trong nh÷ng n¨m 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90. Trong c¸c thÞ tr­êng nµy, §«ng nam ¸ lµ ®iÓm chÝnh nhËn FDI. N¨m 1990, c¸c n­íc §ong Nam ¸ thu hót 36% tæng dßng FDI ®Õn c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Thø hai lµ dßng vèn n­íc ngoµi ch¶y vµo c¸c nÒn kinh tÕ qu¸ ®é XHCN tr­íc ®©y víi hy väng cã nh÷ng c¬ héi kinh doanh míi víi lîi nhuËn cao. Thø ba lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn nhÊt trong vïng nh­ Singapore, Th¸i lan… b¾t ®Çu xuÊt khÈu vèn. Lµ mét n­íc cã nÒn kinh tÕ trong thêi kú qu¸ ®é ViÖt Nam ®· cã ®­îc nh÷ng lîi thÕ tõ c¸c yªu tè bªn ngoµi. Cïng víi c¸c thµnh c«ng cña c«ng cuéc ®æi míi, hÖ thèng ph¸p luËt liªn quan ®Õn ho¹t ®éng FDI tõng b­íc ®­îc hoµn thiÖn ®· khiÕn cho ho¹t ®ång FDI trë nªn thuËn lîi h¬n, dßng vèn thùc hiÖn còng gia t¨ng liªn tôc tõ n¨m 1991 vµ ®¹t ®Ønh cao n¨m 1997, víi h¬n 3 tû USD ®· ®­îc thùc hiÖn (kh«ng gièng nh­ vèn ®¨ng ký, vèn thùc hiÖn cã ®é trÔ nhÊt ®Þnh nªn ch­a suy gi¶m ngay vµo thêi ®iÓm nµy). Tr­íc n¨m 1997, tû lÖ vèn thùc hiÖn t¨ng dÇn vµ n¨m 1997 ®· chiÕm h¬n 40% vèn ®¨ng ký. Trong 3 n¨m 1994 - 1997 tû lÖ nµy hÇu nh­ kh«ng t¨ng mÆc dï dßng vèn thùc hiÖn ®· gia t¨ng ®¸ng kÓ bëi v× sù gia t¨ng m¹nh mÏ dßng vèn ®¨ng ký. §iÒu nµy chøng tá giai ®o¹n t×m hiÓu thÞ tr­êng ®· qua vµ c¸c nhµ ®Çu t­ ®· b¾t ®Çu ®­a vèn vµo c¸c lÜnh vùc cña nÒn kinh tÕ, bæ sung nguån vèn cho t¨ng tr­ëng vµ khu vùc FDI ®· dÇn trë thµnh mét bé phËn h÷u c¬ cña nÒn kinh tÕ. N¨m 1997, do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc (th¸ng 7 n¨m 1997) dßng vèn ®¨ng ký ®· gi¶m h¼n, chØ b»ng 54% vèn ®¨ng ký n¨m 1996. Giai ®o¹n khã kh¨n sau khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc (1998-2004). Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ khu vùc ®· khiÕn cho c¸c nÒn kinh tÕ khu vùc, c¸c ®èi t¸c FDI chÝnh cña ViÖt Nam bÞ r¬i vµo khñng ho¶ng, ph¶i ®èi mÆt thùc sù víi nh÷ng khã kh¨n t¹i chÝnh quèc vµ buéc ph¶i c¾t gi¶m ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. Cuéc khñng ho¶ng ®· lµm béc lé nhiÒu nh­îc ®iÓm cña nÒn kinh tÕ nµy, buéc c¸c quèc gia nµy ph¶i cã nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ, nhÊt lµ vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ sö dông c¸c nguån vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn, trong ®ã cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®iÒu nµy khiÕn cho c¹nh tranh thu hót FDI ngµy cµng gay g¾t. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Çu tiªn n¨m 1987 ®· ®­îc thay b»ng luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi míi n¨m 1996 víi nhiÒu quy ®Þnh ­u ®·i h¬n. Trong c¸c n¨m 1998 vµ 1999 ChÝnh phñ ®· liªn tiÕp ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch nh»m c¶i thiÖn m«i tr­êng FDI, c¸c thay ®æi chñ yÕu nh»m ban hµnh thªm c¸c quy ®Þnh vÒ ­u ®·i ®µu t­ nh­ gi¶m gi¸ tiÒn thuª ®Êt, gi¶m møc thuÕ vµ t¨ng thêi h¹n còng nh­ tiªu chÝ h­ëng ­u ®·i miÔn, gi¶m thuÕ lîi tøc (nay lµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp), ®Æt ra lé tr×nh chÝnh s¸ch mét gi¸, thùc hiÖn chÝnh s¸ch mét cöa, mét ®Çu mèi … Tuy nhiªn, ViÖt Nam còng kh«ng thu hót thªm ®­îc nhiÒu nhµ ®Çu t­ míi, vèn ®Çu t­ ®¨ng ký vµ vèn t¨ng thªm vÉn tiÕp tôc suy gi¶m 17% trong n¨m 1998 vµ tiÕp tôc gi¶m 60% n¨m 1999. §iÒu nµy chÝnh tá luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi cña ViÖt Nam ®· trë nªn kÐm hÊp dÉn m«t so víi c¸c n­íc trong khu vùc nãi riªng vµ c¸c n­íc trªn thÕ giíi nãi chung. N¨m 2000, LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc söa ®æi lÇn thø 5 víi ba thµnh c«ng lín nhÊt, ®­îc céng ®ång c¸c nhµ ®Çu t­ ®¸nh gi¸ cao lµ: Thø nhÊt ®­a ra 4 lo¹i danh môc: LÜnh vùc ®Æc biÖt khuyÕn khÝch ®Çu t­, lÜnh vùc khuyÕn khÝch ®Çu t­, lÜnh vùc ®Çu t­ cã ®iÒu kiÖn vµ lÜnh vùc kh«ng ®­îc ®Çu t­ Thø hai: ®­a ra hai quy tr×nh cÊp phÐp: ®¨ng ký cÊp phÐp vµ thÈm ®Þnh cÊp phÐp. Thø ba lµ cho phÐp c¸c donh nghiÖp ®­îc tæ chøc l¹i b»ng c¸ch chuyÓn ®æi h×nh thøc ®Çu t­, chia, t¸ch, s¸t nhËp, hîp nhÊt. N¨m 2000 còng lµ n¨m ®Çu tiªn ViÖt Nam chñ ®éng tæ chøc vËn ®éng , xóc tiÕn ®Çu t­ ë n­íc ngoµi. Héi th¶o chia sÎ kinh nghiÖm ®Çu t­ kinh doanh thµnh c«ng t¹i ViÖt Nam ®­îc tæ chøc t¹i Singapore th¸ng 3 n¨m 2000. Víi c¸c nç lùc nµy, dßng vèn ®¨ng ký kh«ng tiÕp tôc suy gi¶m n÷a mµ b¾t ®Çu t¨ng lªn, mÆc dï t¨ng chËm. Vµ ch­a v÷ng ch¾c vµo n¨m 2000 (t¨ng 28%) vµ n¨m 2001 (t¨ng 26%). Vèn ®¨ng ký gia t¨ng trong hai n¨m nµy chñ yÕu lµ do c¸c dù ¸n lín ®­îc cÊp phÐp trong lÜnh vùc dÇu khÝ. Tuy nhiªn vèn t¨ng thªm n¨m 2002 ®¹t møc t¨ng tr­ëng v­ît bËc, lÇn ®Çu tiªn vèn t¨ng thªm b»ng 2/3 vèn ®¨ng ký míi, ®iÒu nµy cho thÊy mét dÊu hiÖu tèt cña sù phôc håi dßng FDI vµo ViÖt Nam. Trong giai ®o¹n nµy, nhiÒu dù ¸n quy m« võa vµ nhá ®­îc cÊp phÐp, vèn ®¨ng ký b×nh qu©n/dù ¸n chØ b»ng 37% quy m« b×nh qu©n 1 dù ¸n giai ®o¹n tr­íc.Víi c¸c quy m« võa vµ nhá, c¸c dù ¸n FDI ®· triÓn khai nhanh chãng h¬n. Dßng vèn thùc hiÖn l¹i chØ bÞ suy gi¶m n¨m 1998 sau ®ã kh«ng tiÕp tôc gi¶m mµ cã t¨ng chót Ýt. N¨m 1999, lÇn ®Çu tiªn vèn thùc hiÖn ®· caoh¬n vèn ®¨ng ký cÊp míi nh­ng kh«ng cao h¬n nhiÒu nh­ n¨m 1999. Qua xu h­íng nµy, cã thÓ thÊy r»ng viÖc chuyÓn h­íng, coi träng kh©u sö dông vèn ®· cho nh÷ng kÕt qu¶ tÝch cùc. Mét sè kÕt qu¶ míi ®¹t ®­îc hiÖn nay: VÒ doanh thu: Trong 4 n¨m tõ n¨m 1988 - 1991 doanh thu cña c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi møc ®¹t 192 triÖu USD, trong ®ã xuÊt khÈu 52 triÖu USD. B­íc sang n¨m 1992 doanh thu ®· t¨ng lªn 230 triÖu USD trong ®ã xuÊt khÈu 112 triÖu USD; n¨m 1993 doanh thu ®¹t 358 triÖu USD trong ®ã xuÊt khÈu 115 triÖu USD, n¨m 1994 ®¹t 850 triÖu USD trong ®ã xuÊt khÈu 300 triÖu USD vµ n¨m 1995 ®¹t 1277 triÖu USD trong ®ã xuÊt khÈu 400 triÖu USD (kh«ng kÓ dÇu khÝ). NÕu c¶ dÇu khÝ trong n¨m 1995 ®¹t kho¶ng 2000 triÖu USD trong ®ã xuÊt khÈu ®¹t kho¶ng 1000 triÖu USD. Cïng víi xuÊt khÈu hµng ho¸ cña c¸c nhµ n­íc cã ®Çu t­ TTNN th× 1994 - 1995 gi¸ trÞ kinh ng¹ch xuÊt khÈu cña c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çut­ NN chiÕm 10% tæng gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu. VÒ thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi Nhµ n­íc: Mét trong nh÷ng môc tiªu cña thu hót ®Çu t­ n­íc ngoµi lµ t¹o ra nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ n­íc. §©y lµ môc tiªu cã ý nghÜa quan träng c¶ vÒ tr­íc m¾t vµ l©u dµi. Nh÷ng n¨m ®Çu thùc hiÖn LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi tõ 1988 - 1992 c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh ®èi víi Nhµ n­íc ®¹t 292 triÖu USD; n¨m 1993 ®¹t 120 triÖu USD; n¨m 1994 ®¹t 128 triÖu USD, n¨m 1995 ®¹t 195 triÖu USD (kh«ng tÝnh phÇn ®ãng gãp cña liªn doanh dÇu khÝ ViÖt - X« Petro vµ má §¹i Hïng). VÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng: TÝnh ®Õn th¸ng 5 n¨m 1996 c¸c xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®¨ thu hót ®­îc kho¶ng 130 ngh×n lao ®éng trùc tiÕp ViÖt Nam vµ t¹o viÖc lµm cho hµng chôc v¹n lao ®éng trong c¸c ngµnh phôc vô vµ dÞch vô kh¸c . MÆt khac ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn t¹o thu nhËp cho lao ®éng qua ®ã ®éi ngò c«ng nh©n cña chóng ta ®· häc tËp ®­îc nh÷ng kh¶ n¨ng kü thuËt vµ rÌn luyÖn ®­îc t¸c phong c«ng nghiÖp. Đạt được những kết quả tích cực nói trên chủ yếu do: a) Nước ta kiên trì thực hiện đường lối đổi mới, đa phương hoá, đa dạng hoá quan hệ kinh tế đối ngoại, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, tạo hình ảnh tích cực đối với các nhà đầu tư. b) Nền kinh tế tăng trưởng cao, thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư quốc tế, nhất là về khả năng mở rộng dung lượng thị trường trong nước. c) Môi trường đầu tư nước ta từng bước được cải thiện. Hệ thống luật pháp chính sách về ĐTNN đã được hoàn chỉnh hơn tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ, rõ ràng và thông thoáng hơn cho hoạt động đầu tư trực tiếp nước ngoài. d) Công tác chỉ đạo điều hành của Chính phủ, của các bộ, ngành và chính quyền địa phương đã tích cực, chủ động hơn (đẩy nhanh lộ trình áp dụng cơ chế một giá, hỗ trợ nhà đầu tư giảm chi phí sản xuất, tiếp tục thực hiện việc cải cách hành chính, quan tâm hơn tới việc tháo gỡ khó khăn cho việc triển khai dự án). 3.2. §Æc ®iÓm cña dßng FDI vµo ViÖt Nam. FDI tËp trung vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn. FDI tËp trung chñ yÕu vµo c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, trong ®ã riªng c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®· chݪm tíi 65% sè dù ¸n. Trong ngµnh c«ng nghiÖp FDI chñ yÕu tËp trung vµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, chiÕm 71% vèn ®¨ng ký, 69% vèn thùc hiÖn ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng vµ chiÕm 46% so víi tæng l­­äng vèn FDI ®¨ng ký vµ 47% vèn FDI thùc hiÖn vµ ViÖt Nam. B¶ng: FDI vµo ViÖt Nam theo ngµnh vµ lÜnhvùc TT Ngµnh Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký (TriÖu USD) Vèn thùc hiÖn (TriÖu USD) I C«ng nghiÖp vµ x©y dùng. 2,576 25,180 14,617 1 C«ngnghiÖp chÕ biÕn. 2,439 17,826 10,037 2 X©y dùng. 69 3,487 576 3 C«ng nghiÖp khai th¸c má. 48 2,003 3,196 4 S¶n xuÊt, PP ®iÖn, khÝ ®èt, níc 20 1,863 808 II DÞch vô 790 11,072 5,594 1 KD tµi s¶n vµ DV t vÊn 394 3,869 1,770 2 Kh¸ch s¹n vµ nhµ hµng. 108 2,865 1,820 3 VËn t¶i, kho b·i vµ th«ng tin. 112 2,560 987 4 V¨n ho¸ vµ thÓ thao. 51 706 321 5 Tµi chÝnh, tÝn dông. 39 573 517 6 Th¬ng nghiÖp, söa ch÷a. 40 251 125 7 Y tÕ 16 185 37 8 Gi¸o dôc. 30 64 16 III N«ng L©m ng nghiÖp 373 2,340 1,404 1 N«ng - L©m nghiÖp 312 2,155 1,298 2 Thuû s¶n 61 185 106 Tæng sè 3,739 38,592 21,616 Ghi chó: ChØ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc ®Õn 31/12/2002; Nguån: Bé KÐ ho¹ch vµ ®Çu t­. NÕu xÐt vèn thùc hiÖn th× tû träng ngµnh c«ng nghiÖp vµ x©y dùng cßn cao h¬n, trong ®ã chñ yÕu lµ vèn thùc hiÖn cña ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn, víi tû träng gÇn b»ng vèn ®¨ng ký. Tû träng vèn thùc hiÖn trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp kh¸c cao h¬n so víi tû träng vèn ®¨ng ký chñ yÕu lµ do vèn thùc hiÖn trong ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c má, víi c¸c dù ¸n dÇu khÝ vèn ®¨ng ký chØ lµ vèn cam kÕt tèi thiÓu. Trong qu¸ tr×nh triÓn khai, vèn thùc hiÖn ®Òu v­ît vèn cam kÕt tèi thiÓu nµy. §èi t¸c ®Çu t­ chÝnh lµ c¸c n­íc trong khu vùc: Luång FDI vµo ViÖt Nam chñ yÕu lµ c¸c n­íc Ch©u ¸ (chiÕm 69,7% vèn ®¨ng ký), trong ®ã NhËt b¶n, c¸c n­íc c«ng nghiÖp míi vµ c¸c n­íc ASEAN lµ c¸c ®èi t¸c chñ yÕu. C¸c n­íc Ch©u ¢u chiÕm 25,7% vèn ®¨ng ký, Ch©u óc chiÕm 1,3%, Ch©u Mü chiÕm 3,1% vµ Ch©u phi chØ chiÕm 0,1% dßng FDI vµo ViÖt Nam. §©y còng chÝnh lµ nguyªn nh©n khiÕn cho dßng vån FDI bÞ biÕn ®éng nhiÒu khi x¶y ra khñng ho¶ng kinh tÕ tµi chÝnh trong khu vùc. B¶ng: 10 nhµ ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt Nam. TT §èi t¸c Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký (TriÖu USD) Vèn thùc hiÖn (TriÖu USD) 1 Singapore 269 7,319 2,713 2 §µi Loan 937 5,301 2,479 3 NhËt B¶n 377 4,344 3,454 4 Hµn quèc 500 3,723 2,191 5 Hång K«ng 261 2,938 1,773 6 Ph¸p 124 2,076 861 7 British Virgin Islands 161 1,825 102 8 Hµ Lan 45 1,685 1,269 9 Th¸i Lan 110 ,377 578 10 V¬ng quèc Anh 46 1,188 891 I 10 ®èi t¸c ®Çu t lín nhÊt. 2,830 31,776 16,311 Tû träng so víi tæng sè (%) 76 82 75 II C¸c ®èi t¸c kh¸c 909 6,815 5,304 III Tæng FDI vµo ViÖt nam (III)=(I)+(II) 3,739 38,592 21,616 Ghi chó: ChØ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc ®Õn 31/12/2002; Nguån: Bé KÐ ho¹ch vµ ®Çu t­. 5 nhµ ®Çu t­ lín nhÊt vµo ViÖt nam ®Òu lµ c¸c nhµ ®Çu t­ Ch©u ¸, xÕp theo vèn ®¨ng ký tnhµ ®Çu t­ lín nhÊt lµ Singapore, tiÕp theo ®ã lµ §µi Loan, NhËt b¶n, Hµn quèc vµ Hång k«ng. Riªng 5 nhµ ®Çu t­ lín nhÊt nµy d· chiÕm 61,2% tæng vèn ®¨ng ký. C¸c nhµ ®µu t­ Ch©u ¢u lín ®ã lµ Ph¸p, hµ Lan; QuÇn ®¶o British Virgin Islands vµ Anh. 10 nhµ ®Çu t­ lín nhÊt chiÕm tíi 76% sè dù ¸n, 82% vèn ®¨ng ký vµ 75% vèn thùc hiÖn cña toµn bé khu vùc FDI. FDI tËp trung t¹i c¸c vïng cã c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi. HiÖn nay FDI cã xu h­íng tËp trung t¹i 64 tØnh/thµnh phè cña c¶ n­íc . Tuy nhiªn sù ph©n bå FDI l¹i cã sù kh¸c biÖt lín gi÷a c¸c vïng. PhÇn lín phÇn vèn nµy tËp trung t¹i miÒn Nam (chiÕm 62%vèn ®¨ngký vµ 64% vèn thùc hiÖn) mµ chñ yÕu lµ c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm phÝa nam (58% vèn ®¨ng ký vµ 59% vèn thùc hiÖn) víi ®Çu tµu lµ thµnh phè Hå ChÝ minh (27% vèn ®¨ng ký vµ 25% vån thùc hiÖn). MiÒn B¾c cã quy m« FDI thÊp h¬n h¼n, chiÕm 30% vèn ®¨ng ký vµ 29% vèn thùc hiÖn. B¶n chÊt dßng FDI lµ ®Çu t­ t­ nh©n víi môc tiªu lµ lîi nhuËn, do vËy, c¸c vïng cã ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi thu hót nhiÒu FDI còng lµ tÊt yÕu. Tõ khi b¾t ®Çu më cöa thu hót FDI n¨m 1988, c¸c ®Þa ®iÓm ®­îc c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi lùa chän ®Çu t­ kh«ng cã sù thay dæi ®¸ng kÓ. MiÒn Nam lu«n thu hót ®­îc sù quan t©m cña c¸c nhµ ®Çu t­ do ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi tèt, m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi. MiÒn B¾c tuy ®· cã nh÷ng nç lùc nhÊt ®Þnh nh»m thu hót FDI nh­ng dßng vèn FDI vµo khu vùc nµy tuy cã t¨ng lªn nh­ng vÒ quy m« ®Çu t­ vÉn thÊp h¬n so víi khu vùc phÝa Nam. NÕu nh×n vµo 10 ®Þa ph­¬ng thu hót FDI lín nhÊt còng cã thÓ thÊy, quy m« thu hót FDI cña hµ néi thÊp h¬n h¼n cña thµnh phè Hå ChÝ minh, c¶ vÒ sè dù ¸n, vèn ®¨ng ký còng nh­ vèn thùc hiÖn. §­îc minh ho¹ theo b¶ng sè liÖu sau: TT §Þa ph¬ng Sè dù ¸n Vèn ®¨ng ký (TriÖu USD) Vèn Thùc hiÖn (TriÖu USD) 1 Thµnh phè Hå ChÝ Minh 1224 10545 5444 2 Hµ néi 442 7534 3016 3 §ång Nai 427 5817 2865 4 B×nh D¬ng 636 3072 1550 5 Bµ rÞa – Vïng tµu 79 1867 873 6 H¶i phßng 121 1356 1083 7 L©m dång 57 853 116 8 H¶i D¬ng 36 488 162 9 Kiªn Giang 6 448 393 10 Thanh ho¸ 9 444 410 I 10 ®Þa ph¬ng thu hót FDI lín nhÊt 3028 31979 15503 II Riªng dÇu khÝ ngoµi kh¬i 26 1866 3104 III C¸c ®Þa ph¬ng kh¸c 685 4746 3009 IV Tæng (IV)=(I)+(II)+(III) 3739 38592 21616 Nguån: Bé KÕ ho¹ch ®Çu t­, chØ tÝnh c¸c dù ¸n cßn hiÖu lùc ®Õn hÕt 31/12/2002 MiÒn trung thu hót ®­îc 8% FDI vµo ViÖt Nam, mét tû lÖ nhá so víi FDI c¶ n­íc. C¸c tØnh ngoµi khu vùc träng ®iÓm hÇu nh­ kh«ng thu hót ®­îc FDI. MÆc dï ChÝnh phñ ®· ban hµnh nhiÒu khuyÕn khÝch, ­u ®·i nh­ mÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt víi thêi h¹n dµi h¬n, møc gi¸ thuª ®Êt rÊt thÊp, miÔn gi¶m thu thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp l©u h¬n, miÔn thuÕ nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu trong 5 n¨m ... ®Ó khuyÕn khÝch ®Çu t­ vµo c¸c vïng nµy, nh­ng FDI vµo c¸c khu vùc nµy vÉn t¨ng rÊt Ýt, do sù yÕu kÐm cña hÖ thèng h¹ tÇng, thÞ tr­êng hÑp, thu nhËp thÊp vµ thiÕu lao ®éng cã tay nghÒ. Thu ng©n s¸chnhµ n­íc/vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI FDI. Nép ng©n s¸ch cña khu vùc FDI (kh«ng kÓ thu tõ dÇu khÝ vµ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu) ®ang kh«ng ngõng t¨ng lªn, c¶ vÒ mÆt gi¸ trÞ lÉn tû träng trong tæng thu ng©n s¸ch, trong khi khu vùc ngoµi nhµ n­íc th× mÆc dï vÉn t¨ng vÒ l­îng nh­ng l¹i gi¶m vÒ tû träng. B¶ng : Nép ng©n s¸ch nhµ n­íc cña c¸c khu vùc. TT Khu vùc 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 I Gi¸ trÞ (tû ®ång, gi¸ hiÖn hµnh) 1 Nhµ n­íc 21,938 25,887 27,149 28,911 32,114 45,195 51,443 2 Ngoµi nhµ n­íc 7,971 10,005 10,229 10,825 11,115 10,834 11,257 3 FDI (kh«ng kÓ thu tõ dÇu th«) 2,131 2,992 3,799 4,240 3,874 4,735 5,707 Tæng thu 53,370 62,387 65,352 72,965 78,489 90,749 102,970 II Tû träng (%) 1 Nhµ n­íc /tæng thu 41,1 41,5 41,5 39,6 40,9 49,8 50,0 2 Ngoµi nhµ n­íc /tæng thu 14,9 16,0 15,7 14,8 14,2 11,9 10,9 3 FDI (kh«ng kÓ thu tõ dÇu th«)/tæng thu 4,0 4,8 5,8 5,8 4,9 5,2 5,5 Ghi chó: Tæng thu trong b¶ng trªn ngoµi thu tõ khu vùc nhµ n­íc, ngoµi nhµ n­íc vµ FDI cßn bao gåm thu tõ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, viÖn trî vµ thu kh¸c. Nguån: Bé Tµi chÝnh. NÕu tÝnh c¶ thu tõ dÇu th« (100% vèn FDI) vµ thu tõ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu th× tû träng ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ nuíc cña khu vùc FDI cßn cao h¬n n÷a. N¨m 1999, thu ng©n s¸ch tõ khu vùc FDI gi¶m ®i do thùc hiÖn chÝnh s¸ch ­u ®·i nh»m khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c nhµ ®Çu t­ ®ang ho¹t ®éng, gÆp khã kh¨n do khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc. C¸c chÝnh s¸ch miÔn, gi¶m tiÒn thuª ®Êt ... ®­îc ban hµnh vµ hµng tr¨m doanh nghiÖp ®· ®­îc ®iÒu chØnh miÔn, gi¶m thuÕ, miÔn gi¶m tiÒn thuª ®Êt... ®· lµm gi¶m nguån thu tõ khu vùc FDI. Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch nµy ®· cã hiÖu qu¶ râ rÖt víi luång vèn vµo t¨ng thªm vµ nép ng©n s¸ch cña khu vùc FDI ®· gia t¨ng trë l¹i vµo c¸c n¨m sau. NÕu so víi vèn ®Çu t­ ®· bá ra th× khu vùc FDI cã tû lÖ thu cña nhµ n­íc thÊp nhÊt trong 3 khu vùc vµ so víi tû lÖ huy ®éng vµo ng©n s¸ch chung cña c¶ nÒn kinh tÕ. Khu vùc nhµ n­íc ®ãng gãp nhiÒu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc do sö dông vèn cña nhµ n­íc, sau ®ã ®Õn khu vùc ngoµi nhµ n­íc, cuèi cïng lµ khu vùc cã FDI. B¶ng: Thu ng©n s¸ch nhµ n­íc/vèn theo thµnh phÇn kinh tÕ. §¬n vÞ tÝnh: ®ång nép ng©n s¸ch/®ång ®Çu t­. TT Khu vùc 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 1 Khu vùc nhµ n­íc 0,72 0,60 0,51 0,44 0,42 0,54 0,54 2 Khu vùc ngoµi nhµ n­íc 0,40 0,46 0,42 0,39 0,35 0,31 0,29 3 Khu vùc FDI 0,10 0,13 0,13 0,17 0,17 0,17 0,19 Toµn nÒn kinh tÕ 0,74 0,71 0,60 0,62 0,60 0,62 0,63 Nguån: T¸c gi¶ tÝnh dùa trªn sè liÖu cña Bé Tµi chÝnh vµ niªn gi¸m thèng kª. Tuy nhiªn, con sè thu ng©n s¸ch cña FDI ch­a ph¶n ¸nh hÕt ®­îc c¸c kho¶n thu ng©n s¸ch tõ khu vùc FDI v× ch­a tÝnh thu tõ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña khu vùc FDI vµ thu tõ dÇu khÝ. Riªng ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, hµng n¨m khu vùc FDI chiÕm trªn 40% tæng kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña c¶ n­íc. Nh­ vËy, xÐt chØ tiªu thu ng©n s¸ch nhµ n­íc, khu vùc FDI hiÖn vÉn ®ang ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i nhÊt ®Þnh vÒ tµi chÝnh nªn ®em l¹i nguån thu cho ng©n s¸ch Ýt h¬n so víi c¸c khu vùc kh¸c. Tuy nhiªn, xu h­íng nµy ®ang cã xu h­íng ngµy mét gia t¨ng vµ diÔn biÕn tèt h¬n c¸c khu vùc kh¸c. Sè viÖc lµm/ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI FDI. TÝnh ®Õn n¨m 2002, khu vùc FDI d· t¹o viÖc lµm trùc tiÕp cho 62 v¹n lao ®éng, tèc ®é thu hót lao ®éng vµo khu vùc FDI t¨ng lªn rÊt nhanh. N¨m 2001 cã thªm 6,9 v¹n lao ®éng ®­îc thu hót vµo khu vùc nµy, tèc ®é t¨ng 19%. N¨m 2002, cã thªm 17,5 v¹n lao ®éng t¨ng 39%. B¶ng: Sè lao ®éng trùc tiÕp cña khu vùc FDI. TT LÜnh vùc 2000 2001 2002 I N«ng l©m ng nghiÖp 33,313 40,957 63,224 II C«ng nghiÖp vµ x©y dùng 304,418 362,068 512,189 II DÞch vô 38,469 42,959 46,085 Tæng sè 376,200 445,984 621,498 Nguån: Bé KÕ ho¹ch vµ ®Çu t­. Lao ®éng trong khu vùc FDI còng tËp trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng, trong ®ã chñ yÕu lµ ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Sè lao ®éng thu hót thªm vµo khu vùc FDI trong 2 n¨m trë l¹i ®©y còng chñ yÕu lµ thu hót thªm vµo ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. N¨m 2001, ngµnh nµy ®· t¹o ra thªm 5,7 v¹n chç lµm viÖc, chiÕm tíi 82% tæng sè chç lµm viÖc t¨ng thªm do khu vùc FDI t¹o ra. N¨m 2002, ngµnh nµy t¹o thªm ®­îc 14,7 v¹n chç lµm viÖc, chiÕm 84% tæng sè chç lµm viÖc t¨ng thªm do khu vùc FDI t¹o ra. §Æc biÖt lµ sù gia t¨ng cña c¸c doanh nghiÖp ngµnh may mÆc ®Ó tranh thñ lîi thÕ cña HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt – Mü vµ tËn dông thêi c¬ khi Mü ch­a ¸p ®Æt h¹n ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ViÖt Nam. Hạn chế: Bên cạnh những kết quả tích cực đã đạt được, trong hoạt động ĐTNN tại Việt Nam trong năm qua vẫn còn những mặt hạn chế cần khắc phục: - Vốn đầu tư đăng ký tuy tăng, nhưng vẫn còn ở mức thấp. Năm 2003, vốn đăng ký mới đạt 3,1 tỷ USD chỉ bằng khoảng 40% của năm 1996. Vốn đầu tư thực hiện tuy tăng qua các năm nhưng tỷ trọng vốn ĐTNN trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội lại có xu hướng giảm dần do vốn ĐTNN thực hiện tăng chậm hơn so với vốn đầu tư của các thành phần kinh tế khác. Tỷ trọng vốn đầu tư trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội giảm từ 25% trong thời kỳ 1991 - 1995 xuống 24% trong thời kỳ 1996 - 2000 và xuống còn 17,8% trong năm 2003. - Cơ cấu vốn ĐTNN còn có một số bất hợp lý. Trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp mặc dù đã có những chính sách ưu đãi nhất định, nhưng ĐTNN còn quá thấp và tỷ trọng vốn ĐTNN đăng ký liên tục giảm. ĐTNN tập trung chủ yếu vào những địa phương có điều kiện thuận lợi, trong khi có tác động rất hạn chế đến khu vực miền núi phía Bắc, một số tỉnh miền Trung, Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long. - Đầu tư từ các nước phát triển có thế mạnh về công nghệ nguồn như Nhật, EU, Mỹ tăng chậm, những năm gần đây chưa có sự chuyển biến đáng kể. Hiệp định hương mại Việt Nam - Hoa Kỳ đã thúc đẩy gia tăng mạnh mẽ kim ngạch buôn bán giữa hai nước nhưng đầu tư của Hoa Kỳ vào Việt Nam chưa có chuyển biến đáng kể. - Khả năng góp vốn của Việt Nam còn hạn chế. Bên Việt Nam trong các liên doanh hầu hết là các doanh nghiệp Nhà nước (chiếm 98% tổng vốn đầu tư và 92% tổng số dự án liên doanh) chủ yếu là góp vốn bằng giá trị quyền sử dụng đất nên tỷ lệ góp vốn của Việt Nam không đáng kể. Cho đến nay vẫn còn thiếu cơ chế huy động các nguồn lực khác nhau để góp vốn liên doanh với nước ngoài. - Chủ trương phân cấp, uỷ quyền cấp giấy phép đầu tư, quản lý hoạt động ĐTNN cho các địa phương, Ban quản lý các KCN đã phát huy tính năng động, sáng tạo của các địa phương, xử lý các vấn đề phát sinh kịp thời, sát thực tế. Tuy nhiên trong quá trình thực hiện phân công quản lý ĐTNN cũng đã nẩy sinh hiện tượng cạnh tranh thu hút đầu tư giữa các địa phương dẫn đến thua thiệt cho phía Việt Nam. Nguyên nhân của những mặt hạn chế nói trên là: - Môi trường đầu tư nước ta tuy được cải thiện nhưng tiến bộ đạt được còn chậm hơn so với các nước trong khu vực, trong khi cạnh tranh thu hút vốn ĐTNN tiếp tục diễn ra ngày càng gay gắt, đã làm hạn chế kết quả thu hút đầu tư mới. - Hệ thống luật pháp, chính sách về đầu tư đã được sửa đổi, bổ sung nhưng vẫn chưa đồng bộ, hay thay đổi, khó tiên đoán trước. Một số bộ, ngành chậm ban hành các thông tư hướng dẫn các nghị định của Chính phủ đã gây khó khăn đối với việc thẩm định cấp phép đầu tư và thu hút các dự án mới vào lĩnh vực này. - Công tác quy hoạch còn bất hợp lý, nhất là quy hoạch ngành còn nặng về xu hướng bảo hộ sản xuất trong nước, chưa kịp thời điều chỉnh để phù hợp với các cam kết quốc tế. Theo quy định của pháp luật, ngoài các dự án không cấp Giấy phép đầu tư, nhà đầu tư có quyền lập các dự án xin cấp giấy phép đầu tư tại Việt Nam. Tuy nhiên, trong quá trình chỉ đạo điều hành, ta đã ban hành thêm một số quy định tạm dừng hoặc không cấp Giấy phép đầu tư đối với các dự án thuộc các lĩnh vực như: sản xuất thép, xi măng, cấp nước theo hình thức BOT, xây dựng nhà máy đường, lắp ráp xe gắn máy hai bánh, nước giải khát có gas... Ngoài ra, các văn bản về một số ngành ban hành gần đây cũng đã hạn chế ĐTNN như điều kiện về kinh doanh dịch vụ hàng hải, về đại lý vận tải hàng không, về quản lý hoạt động kinh doanh dịch vụ bảo vệ. Thực tế trên đã bó hẹp lĩnh vực thu hút ĐTNN, làm cho các nhà ĐTNN cho rằng chính sách của Việt Nam không nhất quán, minh bạch ảnh hưởng đến môi trường đầu tư -C¸c ­u ®·i vÒ thuÕ, tµi chÝnh kh«ng cao, chñ yÕu dµnh cho lÜnh vùc vµ c¸c ®Þa bµn ®Çu t­ mµ hä Ýt quan t©m, ch­a thùc sù h­íng vµo xuÊt khÈu, khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña ta. Chi phÝ kinh doanh cao kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp -C¬ së h¹ tÇng kinh tÕ-x· héi cßn nhiÒu h¹n chÕ (giao th«ng, vËn t¶i ®iÖn n­íc, c¸c dÞch vô x· héi y tÕ, giao th«ng, gi¶i trÝ cho ®èi t­îng ng­êi n­íc ngoµi...). -ViÖc cung cÊp nguyªn,liÖu phô tïng t¹i chç cho c¸c doanh nghiÖp §TNN gÆp khã kh¨n vµ kÕ hoÆc kh«ng æn ®Þnh, ¶nh h­ëng ®Õn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ lµm t¨ng gi¸ s¶n phÈm -ChÊt l­îng lao ®éng cña ViÖt Nam cßn h¹n chÕ, ch­a ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña c¸c doanh nghiÖp §TNN vÒ lao ®éng kÜ thuËt cã tay nghÒ cao, kØ luËt lao ®éng cßn kÐm, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, do ®ã thÕ m¹nh vÒ lao ®éng cña ViÖt Nam gi¶m dÇn. 3.3 Gi¶i ph¸p t¨ng c­êng thu hót vµ sö dông vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam §Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gay g¾t nh­ hiÖn nay, cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶I ph¸p. Mét lµ: Thùc hiÖn tèt c¸c quan ®iÓm ®­êng lèi cña §¶ng về tăng c­êng thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. VÊn ®Ò nµy cã tÇm quan träng ®Æc biÖt v× c¸c cÊp bé §¶ng cÇn n¾m v÷ng ®­êng lèi cña §¶ng ®Ó viÖc thu hót ®Çu t­ theo ®óng môc tiªu chiÕn l­îc ®· v¹ch ra, ChÝnh sù l·nh ®¹o cña §¶ng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù æn ®Þnh chÝnh trÞ vµ thu hót ®Çu t­ ®óng h­íng cña môc tiªu chiÕn l­îc. §iÒu ®ã kh«ng chØ cã ý nghÜa tr­íc m¾t mµ c¶ l©u dµi. Cïng víi sù l·nh ®¹o cña §¶ng lµ sù t¨ng c­êng hiÖu lùc qu¶n lý cña bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp. Trªn thùc tÕ c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ph¶i lµm viÖc trùc tiÕp víi c¸c cÊp chÝnh quyÒn tõ trung ­¬ng ®Õn ®Þa ph­¬ng. Mäi viÖc lµm cña nhµ n­íc ®Òu cã tÝnh quyÕt ®Þnh trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp ®Õn lîi Ých cña c¸c nhµ ®Çu t­ do ®ã quyÕt ®Þnh ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t­ cña hä. §èi víi n­íc ta, do lÜnh vùc ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn míi mÎ, bé m¸y nhµ n­íc c¸c cÊp trùc tiÕp qu¶n lý ®Çu t­ n­íc ngoµi míi ®­îc x©y dùng, ch­a qua nhiÒu thö th¸ch nªn kh«ng thÓ ch¸nh khái nh­ìng thiÕu sãt. ViÖc v¹ch ra kÕ ho¹ch ngay tõ ®Çu vµ ®µo t¹o bé m¸y c¸n bé trong nhµ n­íc nãi trung, bé m¸y qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc ®Çu t­ nãi riªng, cã ý nghÜa lín. HiÖu lùc cña c¸c cÊp nhµ n­íc ph¶i th­îc hiÖn trªn x©y dùng vµ kiÓm so¸t trong c¸c lÜnh vùc, tõ x©y dùng luËt, v¨n b¶n d­íi luËt tíi tæ chøc thùc hiÖn nh»m thu hót ®Çu t­ cã hiÖu qu¶. Hai lµ: Gi÷ v÷ng sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ vµ m«i tr­êng ®Çu t­. Gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ cã ý nghÜa v« cïng quan träng lµ yÕu tè sèng cßn vµ quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc thu hót sè l­îng vèn ®Çu t­, ®Æc biÖt lµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®¶m b¶o cho mét x· héi an toµn an ninh quèc phßng ®­îc gi÷ v÷ngvµ cho thÊy chÝnh phñ cã ®ñ n¨ng lùc qu¶n lý. Kinh nghiÖm cña hÇu hÕt cña c¸c n­íc cho thÊy r»ng khi t×nh h×nh chÝnh trÞ mÊt æn ®Þnh th× c¸c nhµ ®Çu t­ sÏ kh«ng ®Çu t­ hoÆc ngõng viÖc ®Çu t­ cña m×nh.V× vËy yªu cÇu gi÷ v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ ®Ó thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI lu«n lµ yÕu tè ®¹t ra h»ng ®Çu.§Ó gi÷ v÷ng vµ t¨ng c­êng æn ®Þnh chÝnh trÞ cÇn ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn ®æi míi m¹nh mÏ h¬n n÷a c¶ vÒ kinh tÕ , ®Çu t­,x· héi, v¨n ho¸ t­ t­ëng, ®Æc biÖt lµ ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, thùc hiÖn c¶i c¸ch nªn hµnh chÝnh quèc gia. §èi víi ViÖt Nam, tõ khi thùc hiÖn sù ®æi míi, sù æn ®Þnh chÝnh trÞ lu«n ®­îc ®¶m b¶o. Tuy nhiªn ®øng tr­íc nguy c¬ diÔn biÕn hoµ b×nh vµ sù ph¸ ho¹i cña c¸c thÕ lùc ph¶n ®éng trong n­íc còng nh­ quèc tÕ, chóng ta lu«n c¶nh gi¸c, ®ång thêi tiÕp tôc duy tr× vµ t¨ng c­êng sù æn ®Þnh h¬n n÷a. Chóng ta cã tiÕp tôc duy tr× lîi thÕ chÝnh trÞ æn ®Þnh, chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n th× c¸c nhµ ®Çu t­ míi yªn t©m kinh doanh l©u dµi. ChÝnh phñ còng cÇn cã kÕ ho¹ch ®µo t¹o c¸n bé n©ng cao n¨ng lùc tæ chøc qu¶n lý cña m×nh. Ba lµ:Xãa bá c¸c h¹n chÕ bÊt æn trong ®Çu t­. Hoàn chỉnh quy hoạch, dỡ bỏ một số hạn chế về đầu tư. Rà soát điều chỉnh quy hoạch ngành theo hướng xoá bỏ độc quyền và bảo hộ sản xuất trong nước, tạo điều kiện cho khu vực vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi tham gia nhiều hơn vào phát triển các ngành.CÇn theo hướng loại bỏ bớt các hạn chế đối với ®Çu t­ n­íc ngoµi sao cho phù hợp với các cam kết quốc tế song phương và đa phương. Ban hành các quy hoạch ngành còn thiếu như quy hoạch mạng lưới các trường đại học, dạy nghề cùng với các điều kiện, tiêu chuẩn cấp phép cho các dự án thuộc lĩnh vực này. Bèn lµ: Ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p cô thÓ hîp lý ®Ó trong thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. ChÝnh phñ ph¶i ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n trong thu hót vèn ®Çu t­ n­¬cs ngoµi, nhÊt lµ c¸c tËp ®oµn xuyªn quèc gia, h­íng m¹nh vµo nh÷ng ngµnh, h÷ng lÜnh vùa quan träng cña nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ cao, c«ng nghÖ nguån, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­, më réng lÜnh vùc thu hót ®Çu t­ phï hoÞ­p víi lé tr×nh cam kÕt quèc tÕ; t¹o thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc ®Çu t­ kinh doanh nhiÒu h¬n trong c¸c lÜnh vùc nh­ bÊt ®éng s¶n, tµi chÝnh, ng©n hµng, vËn t¶i hµng kh«ng, ®­êng biÓn, ph¸p lý, viÔn th«ng, th­¬ng m¹i. TiÕp tôc gi¶m chi phÝ ®Çu vµo, h×nh thµnh chÝnh s¸ch mét gi¸ ®èi víi c¶ ®Çu t­ trong n­íc vµ ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. B¶o ®¶m sù æn ®Þnh cña c¸c chÝnh s¸ch vµ yªu cÇu ®èi víi ®Çu t­ n­íc ngoµi, thùc hiÖn triÖt ®Ó nguyªn t¾c kh«ng håi tè ®Ó d÷ v÷ng lßng tin cña céng ®ång nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. Chñ ®éng sö lý c¸c vÊn ®Ò ph¸p lý liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt cña ta trong lé tr×nh héi nhËp kinh tÕ. N¨m lµ:TiÕp tục hoàn thiện hệ thống luật pháp vµ chính sách N­íc ta, kÓ tõ khi luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi c«ng bè, c¸c c¬ quan qu¶n lý th­êng xuyªn theo dâi t×nh h×nh thùc tÕ, kÞp thêi kiÕn nghÞ nh÷ng söa ®æi bæ sung cho phï hîp víi t×nh h×nh, võa ®¶m b¶o lîi Ých kinh tÕ-x· héi cña ViÖt Nam võa t¨ng tÝnh hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi Tiếp tục hoàn thiện hệ thống luật pháp, chính sách về ĐTNN theo hướng hình thành một mặt bằng pháp lý chung cho đầu tư trong nước và đầu tư nước ngoài, tạo thêm điều kiện thuận lợi, đảm bảo tính minh bạch và dễ tiên đoán, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế. TiÕp tôc nghiªn cøu, hoµn thiÖn khung khæ ph¸p luËt hÊp dÉn, th«ng tho¸ng, râ rµng, æn ®Þnh, mét hÖ thèng ­u ®·i vµ khuyÕn khÝch mang tÝnh c¹nh tranh cao so víi c¸c n­íc trong khu vùc. TriÓn khai nghiªn cøu ®Ó tiÕn tíi x©y dùng mét Bé luËt ®Çu t­ chung cho c¶ ®Çu t­ tronh n­íc vµ §TNN. Hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p lý chung vÒ kinh tÕ ®Ó t¹o lËp m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh, b×nh ®¼ng, sím ban hµnh c¸c bé luËt vÒ kinh doanh bÊt ®éng s¶n, luËt c¹nh tranh vµ chèng ®éc quyÒn... S¸u lµ: §iÒu chØnh c¸c thñ tôc ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn bÊt æn. Thñ tôc ®Çu t­ n­íc ngoµi ®· vµ ®ang lµ vÊn ®Ò g©y chë ng¹i viÖc thu hót ®Çu t­.ViÖc thêi gian chÈn bÞ keo dµi, c¬ quan nµo còng cã quyÒn buéc nhµ ®Çu t­ ph¶i tr×nh dù ¸n ®Ó hä xem xÐt gãp ý mÆc dï nhiÒu khi kh«ng ®ñ tr×nh ®é. Thªm vµo ®ã, viÖc chuÈn bÞ thñ tôc cña bªn ViÖt Nam th­êng s¬ sµi khi ®µm ph¸n ph¶i söa ®æi bæ sung nhiÒu lÇn ®ang lµ rµo c¶n lín ®èi víi viÖc thu hót vèn ®Çu t­ n­íc ngoµI. T×nh h×nh ®ã ®ßi hái cÊp b¸ch ph¶i c¶i tiÕn thñ tôc ®Çu t­ theo h­íng ®¬n gi¶n ho¸ vµ thùc hiÖn mét cöa. Tuy nhiªn viÖc thùc hiÖn trong thùc tÕ ph¶i ®­îc chØ ®¹o chØ ®¹o s¸t sao, ®ång thêi cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn thªm. KÕt luËn Cã thÓ nãi, thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®· trë thµnh mét bé phËn quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña n­íc ta, gãp phÇn ph¸t huy néi lùc vµ lîi thÕ so s¸nh, t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu, n©ng cao søc c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ, më réng nguån thu vµ t¹o thÕ chñ ®éng trong c©n ®èi ng©n s¸ch. MÆc dï cßn nh÷ng thiÕu sãt vµ nh­îc ®iÓm trong cô thÓ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch, trong chØ ®¹o thùc tiÔn vµ thùc hiÖn nh­ng tæng thÓ thµnh tùu ®¹t ®­îc trong lÜnh vùc thu hót, sö dông ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ to lín vµ chñ yÕu, võa bæ sung nguån vèn quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, võa b¶o ®¶m gi÷ v÷ng ®éc lËp chñ quyÒn, an ninh quèc gia. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam thêi gian qua vÉn cßn mét sè tån t¹i do nhiÒu nguyªn nh©n. Tuy nhiªn chóng ta kh«ng nªn qu¸ nhÊn m¹nh ­u ®iÓm cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi mµ cÇn th­êng xuyªn tæng kÕt vµ cã nh÷ng c¸i nh×n tæng thÓ kh¸ch quan ®iÒu chØnh theo h­íng ph¸t huy ­u ®iÓm, h¹n chÕ nh­îc ®iÓm, gãp phÇn vµo ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ v÷ng toµn diÖn, lµm cho vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi thËt sù lµ mét yÕu tè quan träng trong sù nghiÖp ph¸t triÓn cña ®Êt n­íc theo ®Þnh h­íng XHCN, v× môc tiªu d©n giÇu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, viÖc hoµn thiÖn tæ chøc vµ thu hót vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam nãi chung ®ang lµ mét vÊn ®Ò cÊp b¸ch, ph¶i nh×n nhËn râ h¬n vÒ vai trß cña nguån vèn n­íc ngoµi nµy, ®ßi hái chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p kÞp thêi vµ ®óng ®¾n. Cã nh­ vËy, chóng ta míi cã thÓ thu hót cã hiÖu qu¶ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Sinh Viªn: TrÇn §øc H÷u Líp: §Çu T­ 45A Danh môc tµi liÖu tham kh¶o 1. PGS,TS §ç §øc B×nh, TS NguyÔn Th­êng L¹ng-Gi¸o tr×nh Kinh tÕ quèc tÕ-Nhµ xuÊt b¶n lao ®éng x· héi, Hµ Néi 2004 2. §¹i häc khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n quèc gia-ViÖn kinh tÕ häc: TiÕn sü NguyÔn Träng Xu©n-®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi víi c«ng cuéc CNH-H§H ë ViÖt Nam, NXB Khoa häc x· héi 2002; 3. GS.PTS Mai Ngäc C­êng-Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch vµ tæ chøc thu hót ®Çu t­ trùc tiÕp cña n­íc ngoµi ë ViÖt Nam, NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi-2000; 4. LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam 5. C¸c t¹p chÝ: Kinh tÕ ph¸t triÓn, thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam c¸c sè ®Çu n¨m 2004, Thêi b¸o tµi chÝnh c¸c sè trong n¨m 2004, tµi chÝnh tÝn dông (sè 3 th¸ng 3/2003, sè 23 th¸ng 12/2003). 6. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ M¸c-Lªnin-Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia. 7. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ vÜ m« trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam-Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia. 8. T¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng qua ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam-Nhµ xuÊt b¶n Thèng Kª 9. T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ th¸ng 5-9 n¨m 2000 10.T¹p chÝ Kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng. 11.T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o th¸ng 10-11 n¨m 2000 12.Gi¸o tr×nh Kinh TÕ ®Çu t­-§¹i häc kinh tÕ Quèc d©n.