Tiểu luận Thực trạng và giải pháp cho sự phát triển của thị trường chứng khoán Việt Nam

Môc lôc Lêi më ®Çu 4 Ch­¬ng 1. Thùc trang thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 5 1.1. Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 5 1.1.1. Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ 5 1.1.2. Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 6 1.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 7 1.2.1. C¸c phiªn giao dÞch 7 1.2.2. Quy m« cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 8 1.2.3. C¸c chñ thÓ tham gia 11 1.3. §¸nh gi¸ chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 13 1.3.1. Nh÷ng thµnh c«ng 13 1.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ 15 Ch­¬ng 2. Gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng CK ViÖt Nam ..............17 2.1. §Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 17 2.1.1. Yªu cÇu hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn 17 2.1.2. Nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n 19 2.2. Mét sè gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn cña thi tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 21 2.2.1. Hoµn chØnh khu«n khæ ph¸p lý cho thÞ tr­êng 21 2.2.2. T¹o hµng ho¸ cã chÊt l­îng cho thÞ tr­êng chøng kho¸n 22 2.2.3. Më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian…24 2.2.4. X©y dùng hÖ thèng giao dÞch míi ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng 25 2.2.5. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý vµ gi¸m s¸t 26 2.2.6. §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d­ìng c¸n bé 27 KÕt luËn 28 Tµi liÖu tham kh¶o 29Lêi Nãi §Çu ThÞ tr­êng chøng kho¸n ra ®êi c¸ch ®©y hµng mÊy thÕ kû vµ gi÷ vai trß rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ cña c¸c n­íc cã lùc l­îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn nhÊt hiÖn nay nh­ Mü, NhËt B¶n..v.v. ë ViÖt Nam, viÖc x©y dùng thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ rÊt cÇn thiÕt trong c«ng cuéc ®æi míi kinh tÕ. Cïng víi sù h×nh thµnh cña c¸c thÞ tr­êng kh¸c, sù h×nh thµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· lµm cho bé khung cña nÒn kinh tÕ n­íc ta trë nªn ®Çy ®ñ vµ hoµn thiÖn h¬n. Tuy nhiªn ë ViÖt Nam, thÞ tr­êng chøng kho¸n míi xuÊt hiÖn ch­a l©u vµ cßn l¹ lÉm víi nhiÒu ng­êi. XuÊt ph¸t tõ ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña vÊn ®Ò, em chän ®Ò tµi “ Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam “ lµm ®Ò tµI tiÓu luËn. §Ò tµi tiÓu luËn vÒ thùc tr¹ng thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam qua h¬n 2 n¨m ho¹t ®éng vµ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p cho sù hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. Em xin ®­îc ch©n thµnh c¶m ¬n sù chØ b¶o tËn t×nh cña Th.S TrÇn Träng Kim ®· gióp em hoµn thµnh bµi nghiªn cøu nµy. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, em mong cã ®­îc sù gãp ý, h­íng dÉn cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó bµi nghiªn cøu sau ®­îc tèt h¬n. Ch­¬ng 1 Thùc Tr¹ng thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam 1.1. Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 1.1.1. Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ Tr­íc tiªn chóng ta cÇn ph¶i hiÓu thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ g×? Cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n kh¸c nhau, nh­ng nh×n chung cã thÓ dÉn ra mét kh¸i niÖm cã tÝnh phæ biÕn. ThÞ tr­êng chøng kho¸n lµ mét thÞ tr­êng mµ ë n¬i ®ã ng­êi ta mua b¸n, chuyÓn nh­îng, trao ®æi chøng kho¸n nh»m môc ®Ých kiÕm lêi. ThÞ tr­êng chøng kho¸n cã vai trß rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ cña c¸c Quèc gia. V× vËy tr­íc yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ n­íc ta, thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ra ®êi. Ngµy 20/07/2000, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh chÝnh thøc khai tr­¬ng ho¹t ®éng, ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®ång bé vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh ë ViÖt Nam. §©y lµ sù kiÖn cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ n­íc ta v× nã ®· më ra mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n míi bªn c¹nh hÖ thèng ng©n hµng. Ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· cã t¸c dông tÝch cùc tíi tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc. §iÒu nµy còng t¸i kh¼ng ®Þnh viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n g¾n víi tiÕn tr×nh ®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµ chñ tr­¬ng hoµn toµn ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta. Sù chuÈn bÞ cho ra ®êi thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®­îc b¾t ®Çu tõ n¨m 1992. Nã ®­îc ®¸nh dÊu b»ng v¨n b¶n ph¸p lý vÒ vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. VÒ mÆt tæ chøc, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· ®­îc thµnh lËp vµo ngµy 28/11/1996 theo nghÞ ®Þnh 75/CP cña ChÝnh phñ, lµ c¬ quan thuéc ChÝnh phñ, thùc hiÖn chøc n¨ng tæ chøc vµ qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n.Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, cã con dÊu h×nh quèc huy, cã tµi kho¶n riªng, kinh phÝ ho¹t ®éng do Nhµ n­íc cÊp. Biªn chÕ cña uû ban thuéc biªn chÕ qu¶n lý Nhµ n­íc, cã trô së t¹i Hµ Néi vµ c¬ quan ®¹i diÖn t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh. VÒ mÆt ph¸p lý, ChÝnh phñ ®· ban hµnh NghÞ ®Þnh 48/N§-CP vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n, ®©y lµ v¨n b¶n ph¸p lý cao nhÊt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. VÒ hµng ho¸, Nhµ n­íc ta ®· tiÕn hµnh ph¸t hµnh c«ng tr¸i vµ tr¸i phiÕu. VÒ c¸c lùc l­îng tham gia, ®· ra ®êi c¸c trung gian tµi chÝnh, h×nh thµnh hÖ thèng ng©n hµng hai cÊp, c¸c c«ng ty tµi chÝnh ®· ra ®êi Sù ra ®êi cña thÞ tr­êng Ngµy 20/7/2000, trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ minh ®· chÝnh thøc khai tr­¬ng ho¹t ®éng. Phiªn giao dÞch ®Çu tiªn diÔn ra vµo ngµy 28/7/2000 ®· ®¸nh dÊu ngµy khai sinh thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam. ë phiªn giao dÞch ®Çu tiªn, thÞ tr­êng ban ®Çu chØ cã 4 lo¹i cæ phiÕu víi tæng gi¸ trÞ vèn cæ phÇn vµo kho¶ng h¬n 300 tû ®ång vµ 2 lo¹i tr¸i phiÕu chÝnh phñ. §¬n vÞ ®Çu tiªn huy ®éng vèn qua thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ c«ng ty cæ phÇn giÊy H¶i Phßng víi m· chøng kho¸n lµ Hapaco. Sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ®¸nh dÊu mét b­íc tiÕn quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng ®ång bé vµ hoµn thiÖn thÞ tr­êng tµi chÝnh. §©y lµ mét sù kiÖn cã ý nghÜa quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ, më ra mét kªnh huy ®éng vèn trung vµ dµi h¹n míi bªn c¹nh hÖ thèng ng©n hµng, kh¼ng ®Þnh quyÕt t©m cña §¶ng, Nhµ n­íc trong viÖc thùc hiÖn chñ tr­¬ng x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. 1.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 1.2.1. C¸c phiªn giao dÞch KÓ tõ phiªn giao dÞch ®Çu tiªn b¾t ®Çu vµo ngµy 28/7/2000 ®Õn hÕt n¨m 2002 ®· cã tæng céng 453 phiªn giao dÞch ®­îc thùc hiÖn. Tõ phiªn giao dÞch ®Çu tiªn ®Õn hÕt n¨m 2000 cã 66 phiªn giao dÞch. N¨m 2001 cã 152 phiªn giao dÞch vµ n¨m 2002 con sè phiªn giao dÞch lµ 218 phiªn. Ban ®Çu trung t©m giao dÞch chøng kho¸n chØ tiÕn hµnh giao dÞch 3 phiªn 1 tuÇn. Tõ ngµy 1/3/2002 ®· n©ng lªn thµnh 5 phiªn mét tuÇn. Thêi gian giao dÞch trong c¸c phiªn tõ 9 ®Õn 10 giê c¸c buæi s¸ng tõ thø hai ®Õn thø s¸u hµng tuÇn. ViÖc t¨ng phiªn giao dÞch nµy ®· cã t¸c dông tÝch cùc tíi viÖc giao dÞch vµ niªm yÕt c¸c chøng kho¸n trªn thÞ tr­êng. 1.2.2. Quy m« cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ban ®Çu chØ cã 4 lo¹i cæ phiÕu víi tæng gi¸ trÞ cæ phÇn vµo kho¶ng h¬n 300 tû ®ång vµ 2 lo¹i tr¸i phiÕu ChÝnh phñ.TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002 sè l­îng cæ phiÕu ®· lªn tíi con sè 20. C¸c nhµ ®Çu t­ ®· cã thÓ tiÕp cËn víi 41 lo¹i tr¸i phiÕu, trong ®ã cã 39 lo¹i tr¸i phiÕu ChÝnh phñ vµ 2 lo¹i tr¸i phiÕu doanh nghiÖp víi tæng gi¸ trÞ tr¸i phiÕu niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®¹t 4.276.338 tû ®ång. HiÖn nay cã 9 c«ng ty chøng kho¸n ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng, trong ®ã cã 3 c«ng ty cæ phÇn vµ 6 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Cã 20 c«ng ty niªm yÕt trªn thÞ tr­êng víi c¸c m· chøng kho¸n nh­ sau: REE, SAM, HAP, TMS, LAF, SGH, CAN, DPC, BBC, TRI, GIL, BTC, BPC, BT6, GMD, AGF, SAV, TS4, KHA, HAS. Tuy nhiªn quy m« cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn nhá bÐ so víi tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng, ch­a ®¹t ®­îc 0,5% GDP. Khèi l­îng giao dÞch trong n¨m 2001 vµ n¨m 2002: N¨m Tæng khèi l­îng giao dÞch Giao dÞch khíp lÖnh Giao dÞch tho¶ thuËn 2001 19.721.930 17.811.430 1.910.500 Tû träng(%) 100 90,31 9,69 2002 36.818.849 29.558.290 7.260.559 Tû träng(%) 100 80,28 19,72 B¶ng 1: Khèi l­îng giao dÞch n¨m 2001 vµ 2002 Nguån: Tæng côc thèng kª Gi¸ trÞ giao dÞch trong n¨m 2001 vµ n¨m 2002: N¨m Tæng gi¸ trÞ giao dÞch (1000®) Giao dÞch khíp lÖnh (1000®) Giao dÞch tho¶ thuËn (1000®) 2001 1.034.721.064 931.151.629 103.569.435 Tû träng(%) 100 89, 99 10,01 2002 2.076.731.706 785.397.325 291.334.471 Tû träng(%) 100 72,94 27,06 B¶ng 2: Gi¸ trÞ giao dÞch n¨m 2001 vµ 2002 Nguån: Tæng côc thèng kª §ã lµ t×nh h×nh giao dÞch cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam trong c¸c n¨m 2001 vµ 2002. Ta sÏ thÊy ®­îc sù chªnh lÖch vÒ quy m« gi÷a thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam vµ mét sè thÞ tr­êng chøng kho¸n kh¸c. Trong khi quy m« cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn qu¸ nhá bÐ so víi tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng, ch­a ®¹t ®­îc 0,5% GDP th× theo sè liÖu tõ n¨m 1994, c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n cña c¸c quèc gia kh¸c ®· ®¹t ®­îc quy m« rÊt lín. D­íi ®©y lµ b¶ng tæng hîp c¸c chØ sè chñ yÕu cña c¸c thÞ tr­êng chøng kho¸n quan träng cña thÕ giíi n¨m 1994. C¸c chØ sè chñ yÕu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n mét sè n­íc n¨m 1994 (®¬n vÞ tû USD) N­íc vµ khu vùc ThÞ tr­êng cæ phiÕu ThÞ tr­êng tr¸i phiÕu USD GDP% USD GDP% China 44 9 33 7 Hongkong 270 205 11 9 Indonesia 47 30 9 6 Korea 192 51 161 43 Malaysia 199 283 40 56 Philippines 56 87 25 39 Singapore 135 217 45 72 Thailand 132 94 14 10 Germany 471 25 1719 90 Japan 3720 80 3443 74 UK 1210 116 366 35 USA 5082 75 7429 110 B¶ng 3: C¸c chØ sè chñ yÕu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n mét sè Quèc gia Nguån: The emerging Bond Market 6/1995/ cña WB Ta thÊy so víi thÞ tr­êng chøng kho¸n cña c¸c Quèc gia ph¸t triÓn trªn thÕ giíi th× thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam cßn qu¸ nhá bÐ so víi tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng, ch­a cã mét vÞ thÕ xøng ®¸ng trong hÖ thèng tµi chÝnh víi t­ c¸ch lµ kªnh huy ®éng vèn trùc tiÕp cho nÒn kinh tÕ. Song ®©y míi chØ lµ sù khëi ®Çu, kh«ng thÓ trong mét thêi gian ng¾n l¹i ®¸p øng ngay môc tiªu huy ®éng vèn. VÊn ®Ò lµ ë chç ph¶i x¸c ®Þnh, x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ®¸p øng nhu cÇu cho nÒn kinh tÕ. 1.2.3. C¸c chñ thÓ tham gia C¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n gåm cã: Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, C¸c c«ng ty niªm yÕt, c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ ®Çu t­… Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n lµ n¬i diÔn ra c¸c ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n. §Ó thÞ tr­êng chøng kho¸n cã thÓ ho¹t ®éng minh b¹ch, hiÖu qu¶ vµ an toµn , kh«ng thÓ thiÕu c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian, trong ®ã cã c¸c c«ng ty chøng kho¸n, nhê c¸c c«ng ty chøng kho¸n mµ c¸c cæ phiÕu, tr¸i phiÕu l­u th«ng tÊp nËp trªn thÞ tr­êng, qua ®ã mét l­îng vèn nhµn rçi ®­îc ®­a vµo ®Çu t­ cho ph¸t triÓn kinh tÕ tõ nh÷ng nguån vèn lÎ tÎ trong c«ng chóng. C¸c c«ng ty chøng kho¸n lµ mét tæ chøc kinh doanh chøng kho¸n, cã t­ c¸ch ph¸p nh©n, cã vèn riªng ho¹t ®éng theo chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ, ho¹t ®éng theo giÊy phÐp cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÊp. C¸c c«ng ty chøng kho¸n cã chøc n¨ng cña ng­êi m«i giíi, ng­êi chuyªn viªn vµ b¶o l·nh chøng kho¸n. §Ó cã thÓ ho¹t ®éng, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph¶i héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn do luËt ®Þnh vµ ph¶i ®¨ng ký kinh doanh. Theo quy chÕ dù th¶o vÒ chøc n¨ng c«ng ty chøng kho¸n ViÖt Nam cã thÓ bao gåm nh­ sau: - C«ng ty chøng kho¸n lµ ng­êi m«i giíi chøng kho¸n cho kh¸ch hµng ®Ó h­ëng hoa hång. C«ng ty lµ ng­êi trung gian mua b¸n chøng kho¸n nî, chøng kho¸n vèn, chøng quyÒn, b¶o chøng phiÕu vµ hîp ®ång quyÒn lùa chän. C«ng ty chøng kho¸n thùc hiÖn c¸c lÖnh mua b¸n chøng kho¸n t¹i sµn giao dÞch. C¸c c«ng ty chøng kho¸n n¾m gi÷ mét khèi l­îng tiÒn b¹c vµ chøng kho¸n cña kh¸ch hµng. - Chøc n¨ng thø hai cña c«ng ty chøng kho¸n lµ tù doanh, cã nghÜa lµ kinh doanh mua b¸n cho m×nh theo nguyªn t¾c ­u tiªn cho kh¸ch hµng tr­íc råi ®Õn m×nh sau. TuyÖt ®èi cÊm nh÷ng giao dÞch cña c«ng ty chøng kho¸n mµ thanh to¸n b»ng tiÒn cña kh¸ch hµng. - Chøc b¨ng thø ba cña c«ng ty chøng kho¸n lµb¶o l·nh ph¸t hµnh. Nhê vµo chøc n¨ng trung gian cña m×nh mµ c«ng ty chøng kho¸n cã mèi quan hÖ réng r·i víi kh¸ch hµng, nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó triÓn khai ho¹t ®éng b¶o l·nh chøng kho¸n míi ph¸t hµnh. - Chøc n¨ng thø t­ cña c«ng ty chøng kho¸n lµ cung cÊp dÞch vô t­ vÊn ®Çu t­ chøng kho¸n cho kh¸ch hµng. Ho¹t ®éng t­ vÊn ®ßi hái cã nhiÒu kiÕn thøc chuyªn m«n mµ kh«ng cÇn cã nhiÒu vèn. HiÖn nay ë ViÖt Nam cã 9 c«ng ty chøng kho¸n ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng, trong ®ã cã 3 c«ng ty cæ phÇn vµ 6 c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n. Mét trong nh÷ng thµnh viªn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc cña thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ã lµ c¸c c«ng ty niªm yÕt chøng kho¸n. C¸c c«ng ty niªm yÕt cã nhiÖm vô ph¸t hµnh chøng kho¸n vµ c«ng bè th«ng tin. Còng nh­ c¸c c«ng ty chøng kho¸n, c¸c c«ng ty niªm yÕt muèn ho¹t ®éng còng ph¶i héi ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ ph¸p lý còng nh­ vÒ tµi chÝnh. TÝnh ®Õn hÕt n¨m 2002, ë ViÖt Nam cã 20 c«ng ty niªm yÕt chøng kho¸n. C¸c nhµ qu¶n lý ë ®©y chÝnh lµ Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc, thùc hiÖn chøc n¨ng tæ chøc vµ qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. Bªn c¹nh ®ã, Nhµ n­íc còng ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc x©y dùng vµ vËn hµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n. Mét trong c¸c thµnh viªn tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n ®ã lµ c¸c nhµ ®Çu t­, bao gåm c¸c nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ quèc tÕ. §©y lµ mét lùc l­îng rÊt quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. 1.3. §¸nh gi¸ chung vÒ thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam Nh÷ng thµnh c«ng ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc sù ho¹t ®éng æn ®Þnh vµ t¹o ra xu thÕ thuËn lîi cho sù tiÕp tôc ph¸t triÓn. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ®­îc dùa trªn c¨n b¶n mét m«i tr­êng kinh tÕ vµ ®Çu t­ cña ®Êt n­íc ngµy cµng ®­îc c¶i thiÖn, ®ång thêi lµ sù chØ ®¹o s¸t sao cña §¶ng vµ ChÝnh phñ trong chñ tr­¬ng quyÕt t©m vµ kiªn tr× x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. Víi nh÷ng chç dùa v÷ng ch¾c ®ã, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc phèi hîp cïng c¸c Bé, ngµnh liªn quan ®· x©y dùng vµ tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh ®­îc mét hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p luËt vµ h­íng dÉn ho¹t ®éng, qu¶n lý thÞ tr­êng t­¬ng ®èi ®Çy ®ñ, ®¶m b¶o cho sù vËn hµnh ban ®Çu mét thÞ tr­êng cßn míi mÎ cña ViÖt Nam. Tr¶i qua thêi gian, ho¹t ®éng qu¶n lý vËn hµnh cña Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc, trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh ngµy cµng s©u s¸t vµ tõng b­íc hoµn thiÖn trªn c¬ së rót kinh nghiÖm tõ ho¹t ®éng thùc tiÔn. Trong qu¸ tr×nh qu¶n lý lo¹i h×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n míi mÎ vµ phøc t¹p nµy, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc ®· ®Ò ra nh÷ng biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch thÝch hîp, kÞp thêi, nh»m ®¶m b¶o cho thÞ tr­êng ho¹t ®éng æn ®Þnh, c«ng khai, c«ng b»ng vµ hiÖu qu¶ , kh«ng ®Ó x¶y ra nh÷ng hËu qu¶ bÊt æn ®¸ng tiÕc. C¸c chñ thÓ tham gia thÞ tr­êng chøng kho¸n nh­ trung t©m giao dÞch, c«ng ty niªm yÕt, c«ng ty chøng kho¸n, c¸c nhµ qu¶n lý, c¸c nhµ ®Çu t­… tr¶i qua nh÷ng b­íc ®Çu lµm quen nay ®· tr­ëng thµnh mét b­íc vµ tham gia thÞ tr­êng víi vai trß ngµy cµng tÝch cùc h¬n. C¸c c«ng ty niªm yÕt ®· b¾t ®Çu cã chuyÓn biÕn trong viÖc hiÓu biÕt, tiÕp cËn vµ sö dông ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó huy ®éng vµ l­u th«ng vèn, hiÓu ®­îc sù cÇn thiÕt vµ lîi thÕ cña viÖc c«ng khai th«ng tin c«ng ty vµ c¶i tiÕn c¬ chÕ qu¶n lý vµ qu¶n trÞ c«ng ty theo h­íng phï hîp víi chuÈn mùc quèc tÕ ®Ó n©ng cao chÊt l­îng vµ uy tÝn. ViÖc c«ng bè th«ng tin cña c«ng ty niªm yÕt ngµy cµng ®i vµo nÒ nÕp. C¸c c«ng ty chøng kho¸n ®Òu ®· ho¹t ®éng cã l·i sím h¬n dù tÝnh vµ hÇy hÕt ®· t¨ng vèn ho¹t ®éng, më réng ph¹m vi ho¹t ®éng, më thªm nhiÒu chi nh¸nh vµ ®¹i lý nhËn lÖnh t¹i 7 tØnh, thµnh phè lµ: Hµ Néi, Tp Hå ChÝ Minh, H¶i Phßng, §µ N½ng, §ång Nai, B×nh D­¬ng, Long An. Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh ®· tæ chøc vµ vËn hµnh thÞ tr­êng æn ®Þnh. So víi thêi gian ®Çu kh¸ khiªm tèn, sau h¬n hai n¨m ho¹t ®éng ®Õn nay thÞ tr­êng ®· tõng b­íc ph¸t triÓn mét c¸ch kh¸ ch¾c ch¾n. Trªn nÒn t¶ng cña nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®ã, nh»m x©y dùng mét thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam hoµn thiÖn, theo quyÕt ®Þnh vµ chØ ®¹o cña ChÝnh phñ, chóng ta ®ang triÓn khai thÞ tr­êng giao dÞch cæ phiÕu cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. C«ng t¸c ®µo t¹o nh©n lùc vµ kiÕn thøc ngµnh chøng kho¸n nh­ c«ng t¸c th«ng tin, tuyªn truyÒn lu«n ®­îc chó träng vµ triÓn khai th­êng xuyªn, ®· ®ãng gãp ®¸ng kÓ trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng vÒ mäi mÆt. 1.3.2.Nh÷ng h¹n chÕ Bªn c¹nh nh÷ng mÆt ®­îc c¬ b¶n nãi trªn, ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n trong thêi gian qua ®· béc lé nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh. Mét lµ, khu«n khæ ph¸p ký hiÖn nay ch­a ®Çy ®ñ vµ ®ång bé. NghÞ ®Þnh 48/1998/ N§-CP lµ v¨n b¶n ph¸p luËt cao nhÊt vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n. NghÞ ®Þnh nµy ®­îc nghiªn cøu vµ ban hµnh vµo thêi ®iÓm mµ n­íc ta cßn ch­a cã thÞ tr­êng chøng kho¸n, v× vËy khi triÓn khai cã nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh nh­: ch­a ph©n ®Þnh râ vÒ ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng vµ niªm yÕt chøng kho¸n, ch­a thÓ hiÖn râ nguyªn t¾c vµ c¬ chÕ giao dÞch, ch­a ph©n ®Þnh cô thÓ vai trß cña trung t©m giao dÞch chøng kho¸n vµ cña uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t thÞ tr­êng. M« h×nh tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña quü ®Çu t­ chøng kho¸n vµ c«ng ty qu¶n ký quü ch­a ph©n ®Þnh râ rµng vµ thiÕu tÝnh hiÖn thùc. Mét sè chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý tµ chÝnh vµ h¹ch to¸n kÕ to¸n ®èi víi c«ng ty cæ phÇn ch­a ®­îc ban hµnh ®ång bé, quy ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch thuÕ vµ qu¶n lý ngo¹i hèi ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ch­a ®­îc ban hµnh. Hai lµ, sè l­îng vµ chñng lo¹i hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng cßn Ýt. TiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc cßn khã kh¨n, phÇn lín lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, trong khi ®ã ®iÒu kiÖn niªm yÕt kh¸ cao; bªn c¹nh ®ã nhiÒu doanh nghiÖp ch­a cã nhu cÇu huy ®éng vèn do thiÕu dù ¸n ®Çu t­ hoÆc kh«ng thÊy hÕt ®­îc viÖc niªm yÕt; chÝnh v× vËy chØ mét sè Ýt c¸c c«ng ty tham gia niªm yÕt trªn thÞ tr­êng. Sè l­îng hµng ho¸ Ýt, quan hÖ cung cÇu mÊt c©n ®èi, tõ ®ã lµm cho ho¹t ®éng thÞ tr­êng ch­a thùc sù æn ®Þnh. Ba lµ, hÖ thèng giao dÞch thÞ tr­êng cßn h¹n chÕ. HÖ thèng giao dÞch hiÖn nay lµ ®Êu lÖnh tËp trung, khíp lÖnh ®Þnh kú. HÖ thèng nµy chØ hîp víi giai ®o¹n ®Çu cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. MÆt kh¸c, hÖ thèng nµy ch­a cã c¸c chøc n¨ng c¶nh b¸o, gi¸m s¸t, v× vËy phÇn nµo còng cã h¹n chÕ trong viÖc qu¶n lý. Bèn lµ, c¸c tæ chøc trung gian cßn Ýt vµ ho¹t ®éng ®¬n ®iÖu. C¸c c«ng ty chøng kho¸n hiÖn nay míi chØ tËp trung vµo nghiÖp vô m«i giíi trong ph¹m vi c¸c ®Þa bµn n¬i c«ng ty ®ãng trô së. C¸c nghiÖp vô kh¸c nh­ b¶o l·nh ph¸t hµnh, qu¶n lý danh môc ®Çu t­ ch­a ®­îc triÓn khai ®ång bé. Cho ®Õn nay ch­a cã mét quü ®Çu t­ chøng kho¸n nµo ®­îc thµnh lËp; c¸c c«ng ty qu¶n lý quü ®Çu t­, c«ng ty xÕp h¹ng tÝn nhiÖm ch­a ®­îc h×nh thµnh. N¨m lµ, vai trß qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh cña Nhµ n­íc cÇn ®­îc xem xÐt vµ ph©n ®Þnh râ. Ph¶i nãi r»ng trong thêi gian qua, Nhµ n­íc cã vai trß quam träng trong viÖc x©y dùng vµ vËn hµnh thÞ tr­êng chøng kho¸n. Tuy nhiªn vÒ l©u dµi, cÇn x¸c ®Þnh râ h¬n vai trß cña Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng thÞ tr­êng. NÕu nh­ Nhµ n­íc can thiÖp qu¸ s©u sÏ lµm ¶nh h­ëng ®Õn sù ph¸t triÓn vµ mÊt ®i kh¶ n¨ng tù ®iÒu chØnh cña thÞ tr­êng. Ho¹t ®éng giao dÞch chøng kho¸n ch­a niªm yÕt trªn thÞ tr­êng tù do kh«ng cã v¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh, trong khi ®©y lµ ®èi t­îng quan träng, bëi v× cã rÊt nhiÒu cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn niªm yÕt ®ang giao dÞch trªn thÞ tr­êng nµy. Víi vai trß ®Þnh h­íng, h­íng dÊn , Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã chÝnh s¸ch thÝch hîp. Cã thÓ nãi qua h¬n 2 n¨m ho¹t ®éng, thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh c«ng rÊt ®¸ng khÝch lÖ. Bªn c¹nh ®ã vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ. §Ó thÞ tr­êng cã ®­îc sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh l©u dµi, cÇn ph¶i cã c¸c gi¶i ph¸p kh¾c phôc. Ch­¬ng 2 Gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ë ViÖt nam 2.1 §Þnh h­íng ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam 2.1.1. Yªu cÇu hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø 9 ®· x¸c ®Þnh “TiÕp tôc t¹o lËp ®ång bé c¸c yÕu tè thÞ tr­êng bao gåm thÞ tr­êng hµng ho¸ vµ dÞch vô, thÞ tr­êng lao ®éng, thÞ tr­êng tiÒn tÖ…., kÓ c¶ trong n­íc vµ ngoµi n­íc” Trªn c¬ së ®ã, Uû ban chøng kho¸n Nhµ n­íc cÇn x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn víi môc tiªu tæng qu¸t lµ: “cñng cè, ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt nam, bao gåm c¶ thÞ tr­êng tËp trung vµ thÞ tr­êng phi tËp trung, hoµn chØnh m«i tr­êng ph¸p lý, m«i tr­êng ®Çu t­ thuËn lîi, nh»m thu hót c¸c nguån vèn nhµn rçi trong x· héi phôc vô c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ gãp phÇn thóc ®Èy tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc, ®Èy nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn trong nÒn kinh tÕ, gãp phÇn ®iÒu hoµ l­u th«ng tiÒn tÖ”. Môc tiªu ph¸t triÓn thÞ tr­êng trong nh÷ng n¨m tíi lµ: tiÕp tôc cñng cè, æn ®Þnh ho¹t ®éng thÞ tr­êng, n©ng cÊp, hiÖn ®¹i ho¸ thÞ tr­êng nh»m b¶o vÖ ng­êi ®Çu t­ cã hiÖu qu¶, t¹o kªnh huy ®éng vèn dµi h¹n, phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Môc tiªu tr­íc m¾t lµ cñng cè, n©ng cÊp hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng cña trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, n©ng cÊp hÖ thèng giao dÞch tiÕn tíi khíp lÖnh liªn tôc. HiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng c«ng bè th«ng tin, hÖ thèng gi¸m s¸t thÞ tr­êng, x©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t tù ®éng kÕ nèi víi c¸c hÖ thèng giao dÞch, c«ng bè th«ng tin, l­u ký thanh to¸n. ChuÈn bÞ c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó ho¹t ®éng tµi chÝnh. X©y dùng trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi phôc vô cho trung t©m giao dÞch võa vµ nhá. §Çu t­ x©y dùng trung t©m l­u ký, phôc vô cho c¶ hai trung t©m giao dÞch chøng kho¸n tiÕn tíi sau n¨m 2005 cã thÓ thµnh lËp mét trung t©m chøng kho¸n thèng nhÊt, gäi lµ së giao dÞch chøng kho¸n. Môc tiªu c¨n b¶n cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ huy ®éng vèn dµi h¹n cho nÒn kinh tÕ. Quy m« cña gi¸ trÞ thÞ tr­êng ph¶i ®¹t 6,4 % GDP vµo n¨m 2005 vµ 20 – 25 % GDP vµo n¨m 2010 míi thùc sù ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ. Cã thÓ h×nh dung thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam lµm hai m¶ng, gåm thÞ tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp lín cã uy tÝn vµ thÞ tr­êng cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá. ViÖc tõng b­íc x©y dùng nÒn kinh tÕ tri thøc còng cã ý nghÜa lµ x©y dùng thÞ tr­êng huy ®éng vèn cho c¸c c«ng ty m¹o hiÓm. §a chñng lo¹i hµng ho¸, ngoµi cæ phiÕu phæ th«ng sÏ ®­a thªm c¸c lo¹i cæ phiÕu ­u ®·i, quyÒn mua cæ phiÕu vµo giao dÞch. §èi víi tr¸i phiÕu, ngoµi tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tr¸i phiÕu Ng©n hµng ®Çu t­ sÏ ®­a thªm tr¸i phiÕu c«ng tr×nh, tr¸i phiÕu doanh nghiÖp vµo niªm yÕt. Thóc ®Èy h×nh thµnh c¸c quü ®Çu t­ chøng kho¸n. KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng cña c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸ vµ c¸c c«ng ty t­ nh©n, c«ng ty liªn doanh víi n­íc ngoµi nh­: chÝnh s¸ch ­u ®·i thuÕ, chÝnh s¸ch ­u ®·i cho vay th­¬ng m¹i. Cñng cè vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng ty chøng kho¸n. N©ng cÊp quy m« vèn vµ më réng ho¹t ®éng ho¹t ®éng nghiÖp vô cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n. KhuyÕn khÝch c¸c c«ng ty chøng kho¸n më réng nghiÖp vô b¶o l·nh ph¸t hµnh, qu¶n lý danh môc ®Çu t­, t­ vÊn tµi chÝnh vµ ®Çu t­ chøng kho¸n. Më réng m¹ng l­íi dÞch vô chi nh¸nh, ®¹i lý nhËn lÖnh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n. HiÖn ®¹i, ho¸ c¬ së vËt chÊt kü thuËt th«ng tin nèi m¹ng gi÷a c«ng ty chøng kho¸n víi trung t©m giao dÞch chøng kho¸n vµ ng­êi ®Çu t­. T¨ng c­êng c¸c ho¹t ®éng gi¸m s¸t thÞ tr­êng nãi chung t¨ng c­êng viÖc gi¸m s¸t thÞ tr­êng th«ng qua viÖc t¨ng c­êng tæ chøc c¸c ho¹t ®éng theo dâi, kiÓm tra, thanh tra c¸c ho¹t ®éng trªn thÞ tr­êng ®Ó kÞp thêi ban hµnh chÝnh s¸ch ®iÒu chØnh phï hîp vµ xö lý c¸c hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt. Thµnh lËp hiÖp héi chøng kho¸n, x©y dùng hiÖp héi chøng kho¸n víi sù tham gia chñ yÕu lµ cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, ho¹t ®éng nh­ mét tæ chøc tù qu¶n, cã vai trß vµ chøc n¨ng tù qu¶n, tù gi¸m s¸t ®¶m b¶o ho¹t ®éng æn ®Þnh cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, ph¸t triÓn thÞ tr­êng, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c«ng ty chøng kho¸n. 2.1.2. Nh÷ng ®Þnh h­íng c¬ b¶n: Giai ®o¹n 2003-2005 : Cñng cè thÞ tr­êng chøng kho¸n, vµ hoµn thiÖn x©y dùng c¬ së h¹ tÇng c¬ b¶n cho thÞ tr­êng, tõng b­íc ph¸t triÓn quy m«, ph¹m vi ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n. NhiÖm vô chñ yÕu cña giai ®o¹n nµy lµ hoµn thiÖn khung ph¸p luËt cho ho¹t ®éng thÞ tr­êng chøng kho¸n, t¨ng cung hµng ho¸, hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng vËt chÊt, kü thuËt cña thÞ tr­êng, x©y dùng vµ ph¸t triÓn c¸c chÕ ®Þnh trªn thÞ tr­êng. Mét sè chØ tiªu cô thÓ: PhÊn ®Êu ®­a tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng ®¹t tíi møc 2-3 % GDP x©y dùng thÞ tr­êng giao dÞch chøng kho¸n ban ®Çu cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i Hµ Néi. Hoµn thiÖn, n©ng cÊp hÖ thèng giao dÞch tù ®éng t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh ®Ó thay thÕ hÖ thèng giao dÞch ban ®Çu ph¸t triÓn c¸c c«ng ty niªm yÕt, c«ng ty chøng kho¸n thµnh lËp mét sè c«ng ty qu¶n lý quü vµ quü ®Çu t­ chøng kho¸n. Giai ®o¹n 2006 – 2010: T¨ng c­êng n¨ng lùc, n©ng cao chÊt l­îng ho¹t ®éng cung cÊp dÞch vô cña thÞ tr­êng chøng kho¸n. NhiÖm vô chñ yÕu lµ më réng vµ t¨ng c­êng n¨ng lùc cña thÞ tr­êng, hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, dÞch vô, khuyÕn khÝch t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, thóc ®Èy héi nhËp quèc tÕ. Mét sè chØ tiªu cô thÓ: Tæng gi¸ trÞ thÞ tr­êng ®¹t 10-15% GDP N©ng cÊp trung t©m giao dÞch chøng kho¸n thµnh phè Hå ChÝ Minh thµnh së giao dÞch chøng kho¸n, hÖ thèng giao dÞch, gi¸m s¸t thÞ tr­êng, th«ng tin thÞ tr­êng tù ®éng ho¸ hoµn toµn. N©ng cÊp trung t©m giao dÞch thÞ tr­êng chøng kho¸n Hµ Néi vµ chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn ®Õn n¨m sau: 2010 ®­a trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi trë thµnh trung t©m phi tËp trung. Thµnh lËp mét trung t©m l­u ký ®éc lËp, cung cÊp ®ång thêi c¸c dÞch vô thanh to¸n, l­u ký, ®¨ng ký chøng kho¸n tËp trung. Thµnh lËp thÝ ®iÓm mét sè c«ng ty ®Þnh møc tÝn nhiÖm Víi nh÷ng môc tiªu trªn cÇn nghÜ ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò mÊu chèt ®Ó x©y dùng thµnh c«ng ty thÞ tr­êng nµy. Thø nhÊt, ph¶i cã sù nç lùc cña uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc trong viÖc thùc thi chiÕn lù¬c ph¸t triÓn thÞ tr­êng, ph¶i x©y dùng lßng tin cña c«ng chóng ®Çu t­, c¸c c«ng ty chøng kho¸n ph¶i nhËp cuéc, th«ng qua hiÖp héi chøng kho¸n ®Ó hiÖp søc l¹i thóc ®Èy viÖc t¹o hµng cho thÞ tr­êng, ®ång thêi t¹o ra m«i tr­êng ®Çu t­ lµnh m¹nh, b×nh ®¼ng. Thø hai, ph¶i cã ®­îc c¬ chÕ cho thÞ tr­êng, tr­íc hÕt Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc nªn ®ãng vai trß lµ ng­êi qu¶n lý Nhµ n­íc v× trªn mét sè ph­¬ng diÖn, thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¶i ®­îc chñ ®éng trong viÖc x©y dùng vµ gi¸m s¸t. Bé m¸y Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc còng ph¶i ®­îc tæ chøc lµ c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc trong lÜnh vùc ho¹t ®éng ®éc lËp, ®¸p øng yªu cÇu qu¶n lý linh ho¹t, nh¹y bÐn víi thÞ tr­êng chøng kho¸n. 2.2. Mét sè gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n t¹i ViÖt Nam 2.2.1. Hoµn chØnh khu«n khæ ph¸p lý cho thÞ tr­êng VÒ l©u dµi cÇn ph¶i x©y dùng luËt chøng kho¸n. Tr­íc m¾t, nghiªn cøu tr×nh ChÝnh phñ ban hµnh nghÞ ®Þnh míi vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Ó thay thÕ NghÞ ®Þnh 48/1998/N§ - CP . NghÞ ®Þnh nµy cÇn bæ sung vµo nh÷ng néi dung ho¹t ®éng giao dÞch B¶ng 2 theo ®Ò ¸n ®· ®­îc Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt vµ bæ sung söa ®æi nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c cã liªn quan. VÊn ®Ò quan träng lµ ph©n ®Þnh râ tiªu chuÈn niªm yÕt trªn B¶ng 1 vµ B¶ng 2, cô thÓ nh­ sau: Nh÷ng cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cã vèn ®iÒu lÖ tõ 10 tû trë lªn, ho¹t ®éng kinh doanh cã l·i 2 n¨m liªn tôc, cã Ýt nhÊt 20% sè cæ phiÕu b¸n cho trªn 100 nhµ ®Çu t­ ngoµi doanh nghiÖp, sÏ ®­îc niªm yÕt vµ giao dÞch trªn B¶ng 1 Nh÷ng cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty cã vèn ®iÒu lÖ tõ 5 tû trë lªn ®Õn d­íi, ho¹t ®éng kinh doanh cã l·i Ýt nhÊt mét n¨m, cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn tèt, cã Ýt nhÊt 1 n¨m, cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn tèt, cã Ýt nhÊt 10% cæ phiÕu ®­îc ph¸t hµnh ra c«ng chóng, th× ®­îc niªm yÕt ë B¶ng 2 C¸c chøng kho¸n cã ®ñ tiªu chuÈn niªm yÕt t¹i B¶ng 1 kh«ng ®­îc ®¨ng ký giao dÞch t¹i B¶ng 2: chøng kho¸n ë B¶ng 2 sau mét thêi gian nÕu ®ñ ®iÒu kiÖn th× ®­îc chuyÓn lªn B¶ng 1. Cã néi kh¸c nh­ ph¸t hµnh chøng kho¸n ra c«ng chóng, niªm yÕt, giao dÞch, thanh to¸n bï trõ, ®¨ng ký l­u ký, gi¸m s¸t thanh tra…. ®­îc bæ sung söa ®æi phï hîp vµ ¸p dông cho c¶ hai b¶ng giao dÞch C¸c v¨n b¶n ph¸p lý kh¸c bao gåm: LuËt doanh nghiÖp, LuËt tæ chøc tÝn dông, LuËt th­¬ng m¹i, LuËt thuÕ, LuËt kÕ to¸n…. cÇn cã sù ®ång bé vµ thèng nhÊt víi LuËt chøng kho¸n. Tr­íc m¾t cÇn bæ sung vµ hoµn chØnh c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp, kÕ to¸n, chÝnh s¸ch thuÕ vµ qu¶n lý ngo¹i hèi (liªn quan ®Õn ®Çu t­ cña bªn n­íc). 2.2.2.T¹o hµng ho¸ cã chÊt l­îng cho thÞ tr­êng chøng kho¸n. ThÞ tr­êng chøng kho¸n ®ßi hái cã nh÷ng doanh nghiÖp lín, lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ®­a cæ phiÕu cña m×nh lªn niªm yÕt vµ giao dÞch trªn trung t©m giao dÞch chøng kho¸n, tõ ®ã t¹o ra sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho thÞ tr­êng, t¹o lßng tin cho c¸c nhµ ®Çu t­. §Ó thùc hiÖn ®­îc ®iÒu ®ã ®ßi hái c¸c Bé, ngµnh cÇn ph¶i cã sù phèi kÕt hîp chÆt chÏ trong viÖc phèi kÕt hîp gi÷a tiÕn tr×nh cæ phÇn hãa víi sù ph¸t triÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n cô thÓ nh­ sau: Bé tµi chÝnh tr×nh ChÝnh phñ söa ®æi NghÞ ®Þnh 44/1998/N§ - CP vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc nh»m kh¾c phôc nh÷ng trë ng¹i vÒ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ n­íc hiÖn nay. Lùa chän nh÷ng doanh nghiÖp Nhµ n­íc lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ®ª cæ phÇn ho¸ g¾n víi viÖc ®¨ng ký niªm yÕt trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. C¶i tiÕn l¹i c¬ chÕ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp, c¶i tiÕn ph­¬ng thøc b¸n cæ phÇn theo h­íng giµnh mét tû lÖ nhÊt ®Þnh ®Ó b¸n ra c«ng chóng th«ng qua ®Êu thÇu hoÆc b¶o l·nh ph¸t hµnh. Thèng nhÊt tû lÖ n¾m gi÷ cæ phiÕu cña c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi ®­îc mua cæ phiÕu khi cæ phÇn ho¸ vµ tû lÖ n¾m gi÷ khi ®Çu t­ trªn thÞ tr­êng chøng kho¸n. Thèng nhÊt mÉu cæ phiÕu, tõng b­íc thùc hiÖn phi vËt chÊt ho¸ cæ phiÕu vµ quy ®Þnh vÒ ®¹i lý chuyÓn nh­îng cæ phiÕu ®èi víi c«ng ty cæ phÇn T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n trÞ c«ng ty, nhÊt lµ qu¶n trÞ c«ng ty cæ phÇn niªm yÕt cÇn ®­îc quan t©m h¬n. ChÝnh phñ cÇn ban hµnh NghÞ ®Þnh vÒ qu¶n trÞ c«ng ty, trªn c¬ së ®ã, Uû ban Chøng kho¸n Nhµ n­íc h­íng dÉn th«ng lÖ tèt nhÊt vÒ qu¶n trÞ c«ng ty cho c¸c tæ chøc ph¸t hµnh vµ niªm yÕt. C¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n cÇn xem xÐt hoµn chØnh quy tr×nh xÐt duyÖt hå s¬ ph¸t hµnh, ®¨ng ký niªm yÕt ®Ó võa ®¶m b¶o qu¶n lý chÆt chÏ, võa ®¶m b¶o thuËn tiÖn cho c¸c doanh nghiÖp gi¶m bít th­ tôc hµnh chÝnh. §èi víi c¸c cæ phiÕu niªm yÕt trªn B¶ng 1 thùc hiÖn chÕ ®é niem yÕt. §èi víi cæ phiÕu niªm yÕt trªn B¶ng 2 thùc hiÖn chÕ ®é ®¨ng ký giao dÞch víi c¸c thñ tôc ®¬n gi¶n h¬n, nh­ng vÉn ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu qu¶n lý. 2.2.3. Më réng vµ n©ng cao chÊt l­îng c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian ThÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn tèt hay kh«ng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian, v× nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng chøng kho¸n lµ thùc hiÖn qua c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian. §Ó ph¸t triÓn hÖ thèng nµy cÇn ph¶i: Më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n cho phÐp thµnh lËp thªm c«ng ty chøng kho¸n míi vµ cho phÐp më chi nh¸nh ë c¸c tØnh, thµnh phè lín. C¸c c«ng ty chøng kho¸n võa vµ nhá lµ thµnh viªn giao dÞch B¶ng 1 võa lµ thµnh viªn thÞ tr­êng B¶ng 2. N©ng cao chÊt l­îng phôc vô cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n, tËp trung chñ yÕu vµo chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn phôc vô hµnh nghÒ chøng kho¸n. §éi ngò nµy cÇn ph¶i cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô giái, cã ®¹o ®øc nghÒ nghiÖp cao. Thµnh lËp thªm c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian kh¸c nh­ c¸c c«ng ty qu¶n lý quü, tæ chøc xÕp h¹ng tÝn nhiÖm, cho phÐp c¸c c«ng ty kiÓm to¸n n­íc ngoµi ®­îc tham gia kiÓm to¸n c¸c tæ chøc ph¸t hµnh niªm yÕt vµ kiÓm to¸n c¸c tæ chøc kinh doanh dÞch vô chøng kho¸n. CÇn xem xÐt l¹i ®iÒu kiÖn thµnh lËp vµ m« h×nh tæ chøc ho¹t ®éng cña c«ng ty qu¶n lý quü còng nh­ quü ®Çu t­ chøng kho¸n theo hai h×nh thøc lµ ®Çu t­ tËp thÓ vµ ®Çu t­ chøng kho¸n theo hai h×nh thøc lµ ®Çu t­ tËp thÓ vµ ®Çu t­ t­ nh©n. Hoµn chØnh chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh, kÕ to¸n ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh trung gian vµ nghiªn cøu kh¶ n¨ng kh¶ n¨ng tiÕp tôc thùc hiÖn chinh s¸ch ­u ®·i vÒ thuÕ phÝ cho c¸c ®èi t­îng nµy. C¬ chÕ dù phßng gi¶m gi¸ chøng kho¸n lµ mét néi dung ®¸ng ®­îc quan t©m ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ chøng kho¸n trong giai ®o¹n tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi. 2.2.4. X©y dùng hÖ thèng giao dÞch míi ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng. HÖ thèng giao dÞch cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc tæ chøc vËn hµnh thÞ tr­êng. HÖ thèng nµy ph¶i ®¸p øng ®­îc yªu cÇu giao dÞch B¶ng 1 vµ giao dÞch ë B¶ng 2; ®ång thêi t¨ng c­êng c¸c chøc n¨ng kh¸c cña hÖ thèng giao dÞch nh­: c«ng bè th«ng tin, thanh to¸n bï trõ, l­­ ký gi¸m s¸t giao dÞch. Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hå ChÝ Minh, hiÖn ®ang triÓn khai dù ¸n ®Çu t­ x©y dùng hÖ thèng giao dÞch míi, cÇn ®Èy nhanh tiÕn ®é ®Ó ®­a hÖ thèng nµy vµo sö dông trong thêi gian sím nhÊt. Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Thµnh phè Hå ChÝ Minh sÏ trùc tiÕp qu¶n lý vµ vËn hµnh hÖ thèng giao dÞch B¶ng 1, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n Hµ Néi cÇn s¾p xÕp l¹i tæ chøc bé m¸y, lµm râ chøc n¨ng nhiÖm vô theo h­íng trùc tiÕp qu¶n lý vµ vËn hµnh hÖ giao dÞch B¶ng 2. Hai hÖ thèng nµy ®­îc x©y dùng trªn mét nÒn t¶ng thèng nhÊt vµ kÕt nèi víi nhau, t¹o thµnh hÖ thèng giao dÞch chøng kho¸n hoµn chØnh trong c¶ n­íc. Trªn c¬ së thèng nhÊt ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng, tõng b­íc n©ng cao vai trß ®éc lËp cña trung t©m giao dÞch chøng kho¸n ®Ó n©ng cÊp thµnh Së giao dÞch chøng kho¸n khi héi ®ñ ®iÒu kiÖn. Tõ viÖc x¸c ®Þnh m« h×nh ho¸ giao dÞch cña hai Trung t©m cÇn suy nghÜ ®Õn kh¶ n¨ng thµnh lËp mét trung t©m l­u ký vµ thanh to¸n bï trõ thèng nhÊt. 2.2.5. T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý gi¸m s¸t vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n nh»m ®¶m b¶o ho¹t ®éng thÞ tr­êng an toµn, hiÖu qu¶. §Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò nµy cÇn ph¶i nghiªn cøu vµ x¸c ®Þnh râ mét sè néi dung sau: X¸c ®Þnh vÞ thÕ cña c¬ quan Nhµ n­íc trong viÖc qu¶n lý vµ gi¸m s¸t thÞ tr­êng kinh nghiÖm cña c¸c n­íc cho thÊy, dï c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ®Æt ë ®©u th× Nhµ n­íc vÉn cã vai trß quan träng trong viÖc qu¶n lý, gi¸m s¸t thÞ tr­êng. §èi víi ViÖt Nam hiÖn nay, chøc n¨ng nµy ®­îc giao cho Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc v× vËy cÇn cñng cè bé m¸y tæ chøc, chøc n¨ng nhiÖm vô ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy, kÓ c¶ viÖc ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm, quyÒn h¹n cña c¸c c¬ quan nhµ n­íc trong viÖc x©y dùng vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt. X©y dùng c¬ chÕ gi¸m s¸t ho¹t ®éng thÞ tr­êng theo c¸c cÊp ®é kh¸c nhau: C¸c c«ng ty chøng kho¸n h­íng dÉn c¸c nhµ ®Çu t­ tu©n thñ chÕ ®é quy ®Þnh, Trung t©m giao dÞch chøng kho¸n gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng giao dÞch trªn sµn, qu¶n lý c¸c c«ng ty niªm yÕt, qu¶n lý c¸c c«ng ty thµnh viªn theo quy chÕ cña trung t©m; Uû ban chøng kho¸n nhµ n­íc qu¶n lý, gi¸m s¸t toµn bé thÞ tr­êng, phèi hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng xö lý c¸c vi ph¹m. Bªn c¹nh ®ã cßn cã sù phèi kÕt hîp víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng nh­ thanh tra tµi chÝnh, thanh tra nhµ n­íc vµ c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt kh¸c. 2.2.6. §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o vµ båi d­ìng ®éi ngò c¸n bé, t¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn phæ cËp kiÕn thøc ra c«ng chóng Muèn thÞ tr­êng chøng kho¸n ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× vÊn ®Ò ®µo t¹o, båi d­ìng c¸n bé vµ tuyªn truyÒn phæ cËp kiÕn thøc chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ra c«ng chóng lµ hÕt søc quan träng. Thùc hiÖn nhiÖm vô nµy cÇn tËp trung vµo c¸c néi dung sau: N©ng cao chÊt l­îng ®éi ngò c¸n bé, ®¸nh gi¸, s¾p xÕp l¹i ®éi ngò c¸n bé tõ ®ã cã kÕ ho¹ch båi d­ìng, ®µo t¹o cho phï hîp. C¸c c¸n bé kh«ng chØ giái vÒ nghiÖp vô chøng kho¸n mµ cßn ph¶i hiÓu c¸c kiÕn thøc vÒ qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, tÝn dông vµ luËt ph¸p. §µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé lµ yªu cÇu tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi ®èi víi ®Êt n­íc nãi chung vµ ®èi víi ngµnh chøng kho¸n nãi riªng. Thùc hiÖn tuyªn truyÒn, phæ cËp kiÕn thøc vÒ chøng kho¸n vµ thÞ tr­êng chøng kho¸n ra c«ng chóng b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh­: G¾n víi ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, c¸c ho¹t ®éng th«ng tin ®¹i chóng, x©y dùng mèi quan hÖ liªn hÖ gi÷a c¬ quan qu¶n lý Nhµ n­íc víi c¸c nhµ ®Çu t­ ®Ó thu nhËp vµ xö lý th«ng tin hai chiÒu, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ®Þnh h­íng vµ x©y dùng chÝnh s¸ch phï hîp. KÕt luËn ThÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam ®· ra ®êi vµ vËn hµnh ®­îc h¬n 2 n¨m. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thÞ tr­êng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu nhÊt ®Þnh. Bªn c¹nh ®ã, thÞ tr­êng còng béc lé mét sè thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. Tuy nhiªn ®©y lµ nh÷ng h¹n chÕ khã tr¸nh khái ®èi víi mét thÞ tr­êng cßn non trÎ. §Ó hoµn thiÖn thÞ tr­êng vµ ®Ó cho thÞ tr­êng ®¹t ®­îc sù ph¸t triÓn æn ®Þnh l©u dµi cÇn ph¶i kÕt hîp mét c¸ch ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p. Trong bµi nghiªn cøu nµy, em ®· nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng thÞ tr­êng chøng kho¸n ViÖt Nam vÒ sù ra ®êi, vÒ c¸c phiªn giao dÞch, quy m«, c¸c chñ thÓ tham gia, vµ ®¸nh gi¸ nh÷ng thµnh c«ng còng nh­ nh÷ng h¹n chÕ. Bªn c¹nh ®ã, em còng ®­a ra mét gi¶i ph¸p cho sù ph¸t triÓn cña thÞ tr­êng chøng kho¸n n­íc ta trong t­¬ng lai. Mét lÇn n÷a xin ®­îc c¶m ¬n Th.S TrÇn Träng Kim ®· tËn t×nh gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ hoµn thiÖn bµi nghiªn cøu nµy. V× kiÕn thøc cßn h¹n chÕ nªn ®Ò tµi nghiªn cøu cßn nhiÒu thiÕu sãt, em rÊt mong nhËn ®­îc sù chØ b¶o, gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o ®Ó nh÷ng bµi nghiªn cøu sau ®­îc tèt h¬n. Tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh thÞ tr­êng chøng kho¸n (§¹i häc Ngo¹i Th­¬ng - Nhµ xuÊt b¶n gi¸o dôc n¨m 1998) Tõ ®iÓn thÞ tr­êng chøng kho¸n (§Æng Quang Gia, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª n¨m 1996) HÖ thèng tµi chÝnh Quèc Gia ThÞ tr­êng chøng kho¸n vµ cæ phiÕu ( Nhµ xuÊt b¶n thèng kª n¨m 2000) NghÞ ®Þnh 48/1998/N§-CP ngµy 11/7/1998 T¹p chÝ: Chøng kho¸n (c¸c sè n¨m 2001, 2002, 2003) T¹p chÝ: §Çu t­ chøng kho¸n (c¸c sè n¨m 2001, 2002, 2003) T¹p chÝ kinh tÕ ph¸t triÓn (c¸c sè n¨m 2001, 2002, 2003)