Tiểu luận Tín dụng và các hình thức trong nền kinh tế thị trường
MỞ ĐẦU Mỗi khi xã hội phát triển, đến một trình độ nhất định, tự trong bản thân nó cho ra đời những sản phẩm - những công cụ để phục vụ chính cho sự phát triển đó. Từ khi có sự phân công lao động xã hội, và sự xuất hiện sở hữu tư nhân về tư liệu sản xuất đã tạo ra rất nhiều sản phẩm, mà một trong những sản phẩm của nó chính là quan hệ tín dụng. Đến lượt nó, khi ra đời sẽ thúc đẩy cho nền kinh tế phát triển lên trình độ cao hơn. Do đó, sự tồn tại của nó như một tất yếu khách quan. Ngày nay, chúng ta biết rằng, khi kinh tế thị trường là sự phát triển của nền kinh tế ở một trình độ cao. Trong đó, các chủ thể độc lập với nhau về tính chất sản xuất kinh doanh, về quyền sở hữu, về sự tuần hoàn và luân chuyển vốn. Như vậy trong nền kinh tế có những doanh nghiệp “thừa” vốn. Ví dụ như các doanh nghiệp có tiền bán hàng nhưng không phải trả lương, thuế và các khoản chi khác do đó tạm thời thừa tương đối. Trong khi đó có những doanh nghiệp thiếu vốn những người thừa vốn sử dụng vốn này để thu lợi nhuận còn doanh nghiệp thiếu vốn muốn sử dụng phải đi vay để duy trì hoạc tién hành sản xuất kinh doanh thu lợi nhuận. Như vậy hai nhu cầu này đều giống nhau ở chỗ để thu lợi nhuận và mang tính chất tạm thời. Nhưng chúng khác nhau về chiều vận động và quyền sở hữu. Do đó trong nền kinh tế tất yếu tồn tại quan hệ tiêu dùng và tín dụng. Hiện nay, nước ta đang trong thời kỳ quá độ chuyển sang nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa có sự quản lý của nhà nước, việc tồn tại các loại hình tín dụng là điều không thể tránh khỏi. Vấn đề là chúng ta phải nhận thức được tầm quan trọng của tín dụng trong nền kinh tế và từ đó xác định được loại hình tín dụng nào tồn tại ở nước ta. Qua đó, nhà nước có các chủ trương, chính sách để kích thích cho sự ra đời của nó. NHỮNG VẤN ĐỀ TRÌNH BÀY Phần 1: Những vấn đề chung về tín dụng I. Những quan niệm về tín dụng, II. Sự ra đời và phát triển của tín dụng III. Bản chất của tín dụng IV. Đặc điểm của tín dụng V. Chức năng của tín dụng Vi. Vai trò của tín dụng Phần 2: Phân loại tín dụng I. Theo thời hạn tín dụng II. Theo đối tượng tín dụng III. Theo mục đích sử dụng vốn IV. Chủ thể trong quan hệ tín dụng Phần 3: Các hình thức tín dụng trong nền kinh tế thị trường I. Tín dụng thương mại II. Tín dụng ngân hàng III. Tín dụng nhà nước IV. Tín dụng thuê mua Phần 4: Thực trạng các hình thức tín dụng trong nền kinh tế thị trường I. Tín dụng thương mại II. Tín dụng ngân hàng III. Tín dụng nhà nước IV. Tín dụng thuê mua
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Tiểu luận Tín dụng và các hình thức trong nền kinh tế thị trường, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Lêi nãi ®Çu
Mçi khi x· héi ph¸t triÓn, ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, tù trong b¶n th©n nã cho ra ®êi nh÷ng s¶n phÈm - nh÷ng c«ng cô ®Ó phôc vô chÝnh cho sù ph¸t triÓn ®ã. Tõ khi cã sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi, vµ sù xuÊt hiÖn së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®· t¹o ra rÊt nhiÒu s¶n phÈm, mµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm cña nã chÝnh lµ quan hÖ tÝn dông. §Õn lît nã, khi ra ®êi sÏ thóc ®Èy cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lªn tr×nh ®é cao h¬n. Do ®ã, sù tån t¹i cña nã nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan.
Ngµy nay, chóng ta biÕt r»ng, khi kinh tÕ thÞ trêng lµ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ ë mét tr×nh ®é cao. Trong ®ã, c¸c chñ thÓ ®éc lËp víi nhau vÒ tÝnh chÊt s¶n xuÊt kinh doanh, vÒ quyÒn së h÷u, vÒ sù tuÇn hoµn vµ lu©n chuyÓn vèn. Nh vËy trong nÒn kinh tÕ cã nh÷ng doanh nghiÖp “thõa” vèn. VÝ dô nh c¸c doanh nghiÖp cã tiÒn b¸n hµng nhng kh«ng ph¶i tr¶ l¬ng, thuÕ vµ c¸c kho¶n chi kh¸c do ®ã t¹m thêi thõa t¬ng ®èi. Trong khi ®ã cã nh÷ng doanh nghiÖp thiÕu vèn nh÷ng ngêi thõa vèn sö dông vèn nµy ®Ó thu lîi nhuËn cßn doanh nghiÖp thiÕu vèn muèn sö dông ph¶i ®i vay ®Ó duy tr× ho¹c tiÐn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh thu lîi nhuËn. Nh vËy hai nhu cÇu nµy ®Òu gièng nhau ë chç ®Ó thu lîi nhuËn vµ mang tÝnh chÊt t¹m thêi. Nhng chóng kh¸c nhau vÒ chiÒu vËn ®éng vµ quyÒn së h÷u. Do ®ã trong nÒn kinh tÕ tÊt yÕu tån t¹i quan hÖ tiªu dïng vµ tÝn dông.
HiÖn nay, níc ta ®ang trong thêi kú qu¸ ®é chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, viÖc tån t¹i c¸c lo¹i h×nh tÝn dông lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái. VÊn ®Ò lµ chóng ta ph¶i nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña tÝn dông trong nÒn kinh tÕ vµ tõ ®ã x¸c ®Þnh ®îc lo¹i h×nh tÝn dông nµo tån t¹i ë níc ta. Qua ®ã, nhµ níc cã c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch ®Ó kÝch thÝch cho sù ra ®êi cña nã.
ChÝnh v× sù cÇn thiÕt nh vËy, trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay vµ ®îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy c« gi¸o em quyÕt ®Þnh chän ®Ò tµi:
TÝn dông vµ c¸c h×nh thøc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
§Ó cã thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn, trong khu«n khæ bµi viÕt nµy em tr×nh bµy nh÷ng vÊn ®Ò sau:
PhÇn 1: Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tÝn dông
I. Nh÷ng quan niÖm vÒ tÝn dông,
II. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông
III. B¶n chÊt cña tÝn dông
IV. §Æc ®iÓm cña tÝn dông
V. Chøc n¨ng cña tÝn dông
Vi. Vai trß cña tÝn dông
PhÇn 2: Ph©n lo¹i tÝn dông
I. Theo thêi h¹n tÝn dông
II. Theo ®èi tîng tÝn dông
III. Theo môc ®Ých sö dông vèn
IV. Chñ thÓ trong quan hÖ tÝn dông
PhÇn 3: C¸c h×nh thøc tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
I. TÝn dông th¬ng m¹i
II. TÝn dông ng©n hµng
III. TÝn dông nhµ níc
IV. TÝn dông thuª mua
PhÇn 4: Thùc tr¹ng c¸c h×nh thøc tÝn dông trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
I. TÝn dông th¬ng m¹i
II. TÝn dông ng©n hµng
III. TÝn dông nhµ níc
IV. TÝn dông thuª mua
MÆc dï em ®· rÊt cè g¾ng song bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong sù ®ãng gãp cña thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n.
Néi dung
TÝn dông ra ®êi rÊt sím víi sù xuÊt hiÖn cña m«n kinh tÕ häc vµ ®îc lu truyÒn tõ ®êi nµy sang ®êi kh¸c. TÝn dông xuÊt ph¸t tõ gèc tõ Latin “credittum” tøc lµ tin tëng, tin nhiÖm, tÝn dông ®îc diÔn gi¶i theo ng«n ng÷ d©n gian ViÖt Nam lµ sù vay mîn.
Trong thùc tÕ tÝn dông hoat ®éng rÊt phong phó vµ ®a d¹ng, nhng ë bÊt cø d¹ng nµo, tÝn dông còng thÓ hiÖn ai mÆt c¬ b¶n sau:
Thø nhÊt: Ngêi së h÷u mét sè tiÒn hoÆc hµng ho¸ chuyÓn giao cho ngêi khac sö dông trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
Thø hai: §Õn thêi h¹n do hai bªn tho¶ thuËn ngêi sö dông hoµn l¹i cho ngêi së h÷u mét gi¸ trÞ lín h¬n. PhÇn t¨ng thªm ®îc gäi lµ phÇn lêi hay nãi theo ng«n ng÷ kinh tÕ lµ l·i suÊt.
Ngêi së h÷u (ngêi cho vay)
Ngêi sö dông (ngêi ®i vay)
Cho vay
Tr¶ nî
PhÇn 1
Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ tÝn dông
i. Nh÷ng quan niÖm vÒ tÝn dông
HiÖn nay thuËt ng÷ tÝn dông ®îc sö dông réng r·i vµ phæ biÕn. Tuy nhiªn kh«ng cã mét ®Þnh nghÜa nµo thèng nhÊt vÒ tÝn dông. Bëi v× mçi ngêi, mçi ngµnh l¹i quan niÖm vÒ tÝn dông mét c¸ch kh¸c nhau, ë nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau.
TÝn dông lµ quan hÖ vay mîn gi÷a hai bªn, ®©y lµ quan hÖ ®iÒu tiÕt chØ gi÷a hai ngêi, ®ã lµ ngêi ® vay vµ ngêi cho vay, sù vay mîn chñ yÕu b»ng tiÒn.
TÝn dông lµ sù tin tëng, t¹i sao nãi tÝn dông lµ sù tin tëng? Bëi v× chóng ta cã tin tëng míi ®i vay vµ cho vay (credit) ®Ó nhêng quyÒn sö dông vèn cho nhau.
TÝn dông lµ viÖc vay mîn, sö dông vèn cña nhau, nhng kh«ng chØ díi h×nh thøc tiÒn mµ cßn díi h×nh thøc hµng ho¸ vµ thËm chÝ phi tµi s¶n.
Cho dï cã nhiÒu quan niÖm vÒ tÝn dông, nhng tùu chung l¹i ta cã thÓ ®a ra mét kh¸i niÖm, cã thÓ nãi ®ã lµ mét kh¸i niÖm tæng qu¸t vÒ tÝn dông: TÝn dông lµ nghÒ vay mîn t¹m thêi sö dông vèn lÉn nhau dùa trªn nguyªn t¾c hoµn tr¶ vµ sù tin tëng.
§Ó hiÓu mét c¸ch thÊu ®¸o vÒ tÝn dông chóng ta cÇn ph¶i ®i s©u vµo qu¸ tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông còng nh b¶n chÊt cña nã. Cã nh vËy chóng ta míi cã mét c¸i nh×n s©u s¾c h¬n, hoµn h¶o h¬n vÒ tÝn dông.
ii. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tÝn dông
1. C¬ së ra ®êi cña tÝn dông
Sù ph©n c«ng lao ®éng vµ sù xuÊt hiÖn së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt lµ c¬ së ra ®êi cña tÝn dông.
XÐt vÒ mÆt x· héi sù xuÊt hiÖn chÕ ®é së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt lµ c¬ së h×nh thµnh sù ph©n ho¸ x· héi, cña c¶i, tiÒn tÖ cã xu híng tËp trung vµo mét nhãm ngêi, trong khi ®ã mét sè ngêi cã thu nhËp thÊp hay thu nhËp kh«ng ®¸p øng ®ñ cho nhu cÇu tèi thiÓu cu¶ cuéc sèng, ®Æc biÖt khi nh÷ng biÕn cè rñi ro bÊt thêng g©y ra. Trong ®iÒu kiÖn nh vËy ®ßi hái sö ra ®êi cña tÝn dông, ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn néi t¹i cña x· héi, thùc hiÖn viÖc ®iÒu hoµ nhu cÇu t¹m thêi cña cuéc sèng, ®Çu tiªn lµ tÝn dông nÆng l·i.
2. Quan hÖ tÝn dông nÆng l·i
TÝn dông nÆng l·i lµ tÝn dông ra ®êi ®Çu tiªn vµo thêi kú cæ ®¹i.
2.1. Chñ thÓ cña quan hÖ tÝn dông nÆng l·i
Ngêi ®i vay: chñ yÕu lµ n«ng d©n vµ thî thñ c«ng, ngoµi ra chñ nî, ®Þa chñ vµ quan l¹i còng cã mét phÇn ®i vay nÆng l·i.
Ngêi cho vay: lµ nh÷ng ngêi ho¹t ®éng th¬ng nghiÖp tiÒn tÖ, chñ nî, ®Þa chñ vµ mét sè quan l¹i.
2.2. Nguyªn nh©n xuÊt hiÖn tÝn dông nÆng l·i
Trong ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt thÊp kÐm, phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, l¹i thªm g¸nh nÆng su thuÕ vµ c¸c tÖ n¹n x· héi kh¸c, nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá khi ph¶i ®èi phã víi nh÷ng rñi ro x¶y ra trong cuéc sèngcã thÓ dÉn ®Õn ph¶i ®i vay ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng khã kh¨n trong ®êi sèng, nh mua l¬ng thùc, thuèc men, ®ãng t«, thuÕ. . . cßn c¸c tÇng líp kh¸c ®i vay ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng thiÕu hôt t¹m thêi víi c¸c nhu cÇu cao.
2.3. §Æc ®iÓm cña tÝn dông nÆng l·i
TÝn dông nÆng l·i cã l·i suÊt rÊt cao. Nguyªn nh©n lµ do cÇu tÝn dông lín h¬n so víi cung vµ nhu cÇu ®i vay thêng lµ cÊp b¸ch kh«ng thÓ tr× ho·n ®îc.
H×nh thøc vËn ®éng cña vèn trong quan hÖ tÝn dông nÆng l·i biÓu hiÖn rÊt ®a d¹ng ®ã lµ:
Cho vay b»ng hiÖn vËt vµ thu nî b»ng hiÖn vËt;
Cho vay b»ng tiÒn, thu nî b»ng hiÖn vËt;
Cho vay b»ng tiÒn, hiÖn vËt vµ thu nî b»ng c«ng lao ®éng;
Cho vay b»ng tiÒn vµ thu nî b»ng tiÒn;
Do nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cña tÝn dông nÆng l·i mµ tÝn dông nÆng l·i cã hai tÝnh chÊt sau: nh÷ng ngêi cho vay nÆng l·i muèn duy tr× nÒn s¶n xuÊt nhá ®Ó sù tån t¹i cña h×nh thøc tÝn dông nÆng l·i.
Cho vay nÆng l·i thóc ®Èy qu¸ tr×nh ph©n ho¸ giai cÊp vµ tËp trung vèn t¹o tiÒn ®Ò cho sù ra ®êi cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi.
2.4. TÝn dông nÆng l·i trong ®iÒu kiÖn ngµy nay
Trong ®iÒu kiÖn ngµy nay tÝn dông nÆng l·i cßn tån t¹i kh¸ phæ biÕn ë c¸c níc kÐm ph¸t triÓn. Nguyªn nh©n cña sù tån t¹i nµy lµ do:
Do ¶nh hëng cña chÕ ®é phong kiÕn. Trong n«ng nghiÖp ruéng ®Êt phÇn lín t¹p trung trong tay c¸c ®Þa chñ vµ ¸p dông ph¬ng ph¸p ph¸t canh thu t«, kho¶n ®Þa t« ph¶i tr¶ thêng lµ rÊt cao.
Møc thu nhËp cña ngêi lao ®éng thÊp. V× vËy, khi xuÊt hiÖn c¸c rñi ro bÊt thêng trong ®êi sèng ®ßi hái ph¶i cã vèn vay bæ sung.
HÖ thèng tÝn dông cha ph¸t triÓn.
Do tÝn dông nÆng l·i vÉn tån t¹i cho nªn ®Ó h¹n chÕ cho vay nÆng l·i, c¸c níc thêng ¸p dông biÖn ph¸p sau:
C¶i c¸ch d©n chñ trong n«ng nghiÖp mµ ph¬ng thøc c¬ b¶n lµ chia ruéng ®Êt cho n«ng d©n.
Ph¸t triÓn hÖ thèng tÝn dông, tæ chøc vµ më réng hÖ thèng ng©n hµng.
3. Sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng tÝn dông trong nÒn kinh tÕ
S¶n xuÊt hµng ho¸ lµ nguyªn nh©n ra ®êi cña tÝn dông, v× vËy ë bÊt cø x· héi nµo cã s¶n xuÊt th× tÊt yÕu cã sù ho¹t ®éng cña tÝn dông.
3.1. Nguyªn nh©n thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña tÝn dông
Trong kinh tÕ thÞ trßng c¸c xÝ nghiÖp ho¹t ®éng ®éc lËp vµ gi÷a chóng cã mèi quan hÖ th«ng qua trao ®æi - mua vµ b¸n ®Ó h×nh thµnh hÖ thèng kinh tÕ thèng nhÊt.
§Ó thùc hiÖn mèi quan hÖ trªn c¸c tæ chøc kinh doanh ph¶i cã vèn tiÒn tÖ vµ ph¶i sö dông thíc ®o tiÒn tÖ ®Ó tæ chøc vµ qu¶n lý kinh doanh. XuÊt ph¸t tõ tÝnh chÊt ho¹t ®éng ®ã mµ vèn cña doanh nghiÖp liªn tôc tr¶i qua c¸c giai ®o¹n vµ biªñ hiÖn díi c¸c h×nh th¸i kh¸c nhau. Qóa tr×nh tuÇn hoµn vèn thÓ hiÖn nh sau: T - H - SX - H’ - T’.
Giai ®o¹n 1: Vèn tiÒn tÖ øng ra ®Ó mua t liÖu s¶n xuÊt. Trong giai ®o¹n nµy vèn tõ h×nh th¸i tiÒn tÖ chuyÓn thµnh h×nh th¸i hµng ho¸.
Giai ®o¹n 2: TiÕn hµnh tæ chøc s¶n xuÊt, tøc lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp gi÷a lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm míi. ë giai ®o¹n nµy vèn tõ h×nh th¸i hµng ho¸ chuyÓn thµnh h×nh th¸i chi phÝ s¶n xuÊt vµ cuèi cïng sau khi s¶n phÈm míi ®· ®îc t¹o ra, vèn l¹i trë vÒ h×nh th¸ hµng ho¸.
Giai ®o¹n 3: S¶n phÈn ®îc ®a ra tiªu thô, vèn l¹i trë vÒ h×nh th¸i ban ®Çu cña nã tøc lµ vèn b»ng tiÒn. Riªng ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp trong lÜnh vùc lu th«ng, tuÇn hoµn vèn chØ ch¶i qua hai giai ®o¹n: mua s¶n phÈm vµ b¸n s¶n phÈm, do ®ã vèn còng chØ biÓu hiÖn díi hai h×nh th¸i lµ hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ.
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vèn nh trªn mµ mçi khi kh«ng cã sù ¨n khíp vÒ thêi gian vµ khèi lîng vÒ mua vËt t hµng ho¸ phôc vô s¶n xuÊt víi viÖc tiªu thô hµng ho¸ th× tÊt yÕu x¶y ra hiÖn tîng:
- HoÆc cã vèn hµng ho¸ cha tiªu thô hoÆc ®· tiªu thô vµ thu ®îc tiÒn nhng cha cÇn thiÕt ph¶i mua vËt t nguyªn liÖu dù tr÷ cho s¶n xuÊt.
- HoÆc cã nhu cÇu mua vËt t gµng hµng ho¸ phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nhng kh«ng cã tiÒn. HiÖn tîng thõa vèn nµy thÓ hiÖn kh¸ râ nÐt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mang tÝnh thêi vô. Cßn ®èi víi c¸c lo¹i h×nh xÝ nghiÖp kh¸c th× hiÖn tîng thõa vèn còng thêng xuyªn x¶y ra; Bëi v×, mÆc dï viÖc s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh liªn tôc nhng viÖc mua b¸n vËt t nguyªn liÖu vµ tiªu thô s¶n phÈm ®îc tiÕn hµnh theo ®Þnh kú. V× vËy, tÊt yÕu sÏ xuÊt hiÖn sù kh«ng ¨n khíp gi÷a hai qu¸ tr×nh mua b¸n. Tuy nhiªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kh«ng thêi vô viÖc thõa thiÕu vèn tiÒn tÖ víi thêi gian ng¾n h¬n vµ quy m« nhá h¬n so víi xÝ nghiÖp thêi vô, chØ trõ nh÷ng doanh nghiÖp cã chu kú s¶n xuÊt kinh doanh dµi.
ë mçi doanh nghiÖp th× cã lóc thiÕu vèn, lóc thõa vèn, nhng ®øng trªn gi¸c ®é toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n th× t¹i mçi thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh sÏ cã hiÖn tîng:
Mét nhãm doanh nghiÖp cã vèn t¹m thêi cha sö dông.
Mét nhãm nh÷ng xÝ nghiÖp kh¸c l¹i cã nhu cÇu bæ sung t¹m thêi.
Së dÜ cã hiÖn tîng nµy lµ v×, chu kú s¶n xuÊt kinh doanh vµ tÝnh chÊt thêi vô ë mçi doanh nghiÖp, mçi ngµnh kinh tÕ kh«ng gièng nhau, trong lóc ®ã t¸i s¶n xuÊt lµ mét qu¸ tr×nh liªn tôc trªn c¬ së ph©n c«ng vµ hîp t¸c trªn toµn bé nÒn kinh tÕ.
V× vËy khi mµ xÝ nghiÖp nµy thõa vèn th× tÊt yÕu sÏ cã xÝ nghiÖp kh¸c thiÕu vèn. VÝ dô, n«ng trêng s¶n xuÊt mÝa sau khi thu ho¹ch sÏ cã vèn t¹m thêi nhµn rçi, ngîc l¹i ®èi víi xÝ nghiÖp chÕ biÕn ®êng l¹i cã nhu cÇu rÊt lín vÒ dù tr÷ nguyªn liÖu cho s¶n xuÊt.
§©y lµ hiÖn tîng kh¸ch quan tån t¹i ngay trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, ®ång thêi nã lµ m©u thuÉn cña qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vµ chu chuyÓn vèn. ChÝnh ®iÒu nµy ®ßi hái ph¶i cã tÝn dông lµm cÇu nèi gi÷a n¬i thê vµ n¬i thiÕu.
NÕu xÐt vÒ ®Æc ®iÓm vèn trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt gi¶n ®¬n th× hiÖn tîng thõa thiÕu vèn t¹m thêi trong toµn bé nÒn kinh tÕ ®îc bï trõ lÉn nhau. Tuy nhiªn t¸i s¶n xuÊt lµ qu¸ tr×nh thêng xuyªn më réng vµ ph¸t triÓn, v× vËy ®ßi hái ph¶i cã vèn ®Çu t b»ng vèn tiÕt kiÖm.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng tån t¹i vµ ph¸t triÓn lu«n g¾n bã víi nhau, v× vËy nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kh«ng chØ ®Ó duy tr× møc s¶n xuÊt nh cò mµ cßn cã nhu cÇu ®Çu t ph¸t triÓn. Nhu cÇu vèn trong trêng hîp nµy ®îc dïng ®Ó ®Çu t vµo tµi s¶n cè ®Þnh, t¨ng dù tr÷ vËt t hµng ho¸ cho t¸i s¶n xuÊt më réng.
§èi víi c¸c xÝ nghiÖp, ®¬n vÞ kinh tÕ, lîi nhuËn tÝch luü ®Ó ®Çu t cã giíi h¹n. V× vËy muèn thùc hiÖn ®îc nhu cÇu më réng s¶n xuÊt cÇn thiÕt ph¶i nhê ®Õn nguån vèn trong x· héi.
Mçi kho¶n tiÕt kiÖm cã mét môc ®Ých nhÊt ®Þnh nh nhµ kinh doanh tiÕt kiÖm ®Ó më réng s¶n xuÊt, c¸ nh©n më réng ®Ó mua s¾m. . môc ®Ých cña tiÕt kiÖm cã thÓ ®îc thùc hiÖn ngay hoÆc ®îc thùc hiÖn trong t¬ng lai. ChÝnh v× vËy trong ®iÒu kiÖn cha thùc hiÖn ®îc nhòng môc ®Ých ®· ®Þnh nh÷ng ngêi chñ cña vèn
TiÕt kiÖm cã thÓ sö dông vèn nµy ®Ó cho vay hoÆc trùc tiÕp nh mua tr¸i phiÕu hoÆc gi¸n tiÕp nh göi vµo tæ chøc tÝn dông.
Nh vËy sù xuÊt hiÖn cña tÝn dung xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu tiÕt kiÖm, nhu cÇu ®Çu t vµ ph¸t triÓn. Mµ tÝn dông lµ nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t.
Tãm l¹i trong nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i, ®Æc ®iÓm tuÇn hoµn vèn vµ yªu cÇu cña qu¸ tr×nh tiÕt kiÖm vµ ®Çu t ®ßi hái ph¶i cã tÝn dông.
3.2. TÝn dông ngµy cµng më réng vµ ph¸t triÓn mét c¸ch ®a d¹ng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tÝn dông ngµy cµng më réng, chñ thÓ tham gia c¸c quan hÖ tÝn dông bao gåm c¸ nh©n, c¸c doanh nghiÖp vµ nhµ níc trung ¬ng, còng nh c¸c ®Þa ph¬ng.
Quan hÖ tÝn dông ®îc më réng vÒ ®èi tîng vµ quy m« thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau:
- C¸c tæ chøc ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ tæ chøc tÝn dông kh¸c ph¸t triÓn m¹nh vµ cã mÆt kh¾p mäi n¬i.
- PhÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®Òu cã sö dông vèn tÝn dông (vay ng©n hµng, mua chÞu hµng ho¸, ph¸i hµnh tr¸i phiÕu) vµ khèi lîng ngµy cµng lín.
- Thu nhËp ngµy cµng t¨ng ®èi víi c¸ nh©n vµ v× vËy ngµy cµng cã nhiÒu ngêi tham gia vµo c¸c quan hÖ tÝn dông
III. B¶n chÊt tÝn dông.
TÝn dông tån t¹ trong nhiÒu ph¬ng thøc s¶n xuÊt kh¸c nhau. ë bÊt cø ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµo tÝn dông còng biÓu hiÖn ra bªn ngoµi lµ sù vay mîn t¹m thêi mét vËt hoÆc mét sè vèn tiÒn tÖ, nhê vËy mµ ngêi ta cã thÓ sö dông ®îc gi¸ trÞ cña hµng ho¸ hoÆc trùc tiÕp, hoÆc gi¸n tiÕp th«ng qua trao ®æi.
§Ó v¹ch râ b¶n chÊt cña tÝn dông cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu liªn hÖ kinh tÕ cña tÝn dông trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña tÝn dông vµ mèi liªn hÖ cña nã víi qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
VÒ sù vËn ®éng cña tÝn dông: tÝn dông lµ mét quan hÖ kinh tÕ gi÷a ngêi cho vay vµ ngêi ®i vay, gi÷a hä cã mèi liªn hÖ víi nhau th«ng qua vËn ®éng gi¸ trÞ vèn, tÝn dông ®îc biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ. HoÆc qu¸ tr×nh vËn ®éng cña nã th«ng qua c¸c qu¸ tr×nh sau:
Thø nhÊt: ph©n phèi vèn tÝn dông díi h×nh thøc cho vay.
Thø hai: sö dông vèn tÝn dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
Thø ba: sù hoµn tr¶ cña tÝn dông. §©y lµ giai ®o¹n kÕt thóc mét vßng tuÇn hoµn cña tÝn dông.
Sù hoµn tr¶ cña tÝn dông lµ ®Æc trng thuéc vÒ b¶n chÊt vËn ®éng cña tÝn dông, lµ dÊu Ên ph©n biÖt tÝn dông víi c¸c ph¹m trï kinh tÕ kh¸c.
IV. §Æc ®iÓm cña tÝn dông.
- Cã sù vËn ®éng ®éc lËp t¬ng ®èi gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn sñ dông.
- Gi¸ c¶ trong quan hÖ mua b¸n ngang b»ng víi gi¸ trÞ nhng trong quan hÖ tÝn dông th× kh«ng. GÝa c¶ ë ®©y lµ biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ sö dông mét sè vèn trong mét thêi gian.
M¸c viÕt “ ®em tiÒn cho vay víi t c¸ch lµ mét vËt cã ®Æc ®iÓm lµ sÏ quay trë vÒ ®iÓm xuÊt ph¸t cña nã mµ vÉn gi÷ ®îc nguyªn vÑn gi¸ trÞ cña nã vµ ®ång thêi l¹i lín thªm trong qu¸ tr×nh vËn ®éng”.
V. Chøc n¨ng cña tÝn dông.
1. TÝch tô tËp trung vèn.
§Ó cho vay vµ ®¸p øng nhu cÇu sö dông kh¸c tÝn dông biÕn tµi s¶n phi tµi chÝnh thµnh tµi s¶n tµi chÝnh.
1.1. Cung cña quü cho vay.
TiÕt kiÖm cña d©n c;
TiÕt kiÖm cña nhµ doanh nghiÖp;
Møc thÆng d cña ng©n s¸ch nhµ níc;
Møc t¨ng cña khèi lîng tiÒn cung øng.
1.2. CÇu cña quü cho vay.
Nhu cÇu ®Çu t cña doanh nghiÖp;
Nhu cÇu tÝn dông tiªu dïng cña c¸ nh©n;
Th©m hôt ng©n s¸ch cña chÝnh phñ.
2. KiÓm so¸t vµ gi¸m ®èc b»ng tiÒn.
Th«ng qua c¸c thíc ®o chØ tiªu ®îc x©y dùng trªn c¬ së tiÒn tÖ mµ tÝn dông cã thÓ gãp phÇn vµo hai môc ®Ých sau:
§¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doang nghiÖp diÔn ra theo ®óng ph¸p luËt vµ cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.
Bëi v× doanh nghiÖp muèn vay ng©n hµng th× ph¶i cã tµi kho¶n hoÆc môc ®Ých sö dông vèn hay ph¬ng ¸n s¶n suÊt kinh doanh.
VÒ mÆt ph¸p luËt, mçi khi cã tiÒn göi vµo tµi kho¶n ph¶i thuyÕt tr×nh nguån thu.
VI. Vai trß cña tÝn dông.
1. Ho¹t ®éng tÝn dông ®¶m b¶o nhu cÇu vÒ vèn cho nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh vµ nhu vÇu tiªu dïng cho c¸c c¸ nh©n trong nÒn kinh tÕ.
Thõa thiÕu vèn t¹m thêi thêng xuyªn x¶y ra ë c¸c xÝ nghiÖp. ViÖc ph©n phèi vèn tÝn dông ®· gãp phÇn ®iÒu hoµ trong toµn bé nÒn kinh tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®îc liªn tôc.
Ngoµi ra tÝn dông cßn lµ cÇu nèi gi÷a tiÕt kiÖm vµ ®Çu t, lµ ®éng lùc kÝch thÝch tiÕt kiÖm ®ång thêi lµ ph¬ng tiÖn cung cÊp vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn.
Trong nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng ho¸, tÝn dông lµ mét trong nh÷ng nguån h×nh thµnh vèn lu ®éng vµ cè ®Þnh cña c¸c xÝ ghiÖp. V× vËy tÝn dông ®· gãp phÇn ®éng viªn vËt t ®i vµo s¶n xuÊt, thóc ®Èy øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
Riªng trong ®iÒu kiÖn níc ta hiÖn nay, c¬ cÊu kinh tÕ cßn nhiÒu mÊt c©n ®èi, l¹m ph¸t vµ thÊt nghiÖp vÉn cßn ë møc ®é cao. V× vËy th«ng qua viÖc ®Çu t tÝn dóngÏ gãp phÇn s¾p xÕp vµ tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý.
MÆt kh¸c th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông mµ sö dông nguån lao ®éng vµ nguån nguyªn liÖu mét c¸ch hîp lý, thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ, ®ång thêi gãp phÇn gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi.
2. Th«ng qua ho¹t ®éng tÝn dông, c¸c tæ chøc tÝn dông t¨ng cêng gi¸m s¸t ®èi víi kh¸ch hµng vay vèn, tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ chung trong toµn bé nÒn kinh tÕ.
3. Thóc ®Èy qu¸ tr×nh tËp trung vèn vµ tËp trung s¶n xuÊt.
Ho¹t ®éng cña ng©n hµng lµ tËp trung vèn tiÒn tÖ t¹m thêi cha sö dông, mµ vèn nµy n»m ph©n t¸n ë kh¾p mäi n¬i, trong tay c¸c nhµ doanh nghiÖp, c¸c c¬ quan nhµ níc vµ cña c¸ nh©n. Trªn c¬ së ®ã cho c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ vay. Tuy nhiªn qu¸ tr×nh ®Çu t tÝn dông kh«ng ph¶i r¶i ®Òu cho mäi chñ thÓ cã nhu cÇu, mµ viÖc ®Çu t ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch tËp trung, chñ yÕu lµ cho c¸c xÝ nghiÖp lín, nh÷ng xÝ nghiÖp kinh doanh cã hiÖu qu¶. §Çu t tËp trung lµ qu¸ tr×nh tÊt yÕu, võa ®¶m b¶o tr¸nh rñi ro tÝn dông, võa thóc ®Èy qu¸ tr×nh t¨ng trëng kinh tÕ.
4. TÝn dông lµ c«ng cô tµ trî cho c¸c ngµnh kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn vµ ngµnh mòi nhän.
Trong ®iÒu kiÖn níc ta n«ng nghiÖp lµ ngµnh s¶n xuÊt ®¸p øng nhu cÇu cÇn thiÕt cho x· héi, ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ lµ ngµnh chÞu t¸c ®éng nhiÒu nhÊt cña qu¸ tr×nh tù nhiªn. V× v©y, trong giai ®o¹n tríc m¾t nhµ níc cÇn tËp trung ®Çu t ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng nhu cÇu tèi thiÓu cña x· héi ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c.
Bªn c¹nh ®ã nhµ níc cÇn tËp trung tÝn ®ông ®Ó tµi trî cho c¸c ngµnh kinh tÕ mòi nhän, mµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nµy sÏ t¹o c¬ së vµ l«i cuèn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c.
5. Gãp phÇn t¸c ®éng ®Õn viÖc t¨ng cêng chÕ ®é h¹ch to¸n kinh tÕ cña c¸c xÝ nghiÖp.
§Æc trng c¬ b¶n cña tÝn dông lµ ho¹t ®éng trªn c¬ së hoµn tr¶ vµ cã lîi tøc. V× vËy, ho¹t ®éng cña tÝn dông ®· gãp phÇn kÝch thÝch sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶.
Khi sö dông vèn vay ng©n hµng th× c¸c xÝ nghiÖp ph¶i t«n träng ho¹t ®éng tÝn dông, tøc lµ ph¶i ®¶m b¶o hoµn tr¶ nî vay ®óng thêi h¹n vµ t«n träng c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c ®· ghi trong hîp ®ång tÝn dông. B»ng c¸c t¸c ®éng nh vËy, ®ßi hái xÝ nghiÖp ph¶i quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn, gi¶m chi phÝ xuÊt, t¨ng vßng quay cña vèn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó n©ng cao doanh lîi xÝ nghiÖp.
PhÇn 2
C¸c h×nh thøc tÝn dông
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tÝn dông ho¹t ®éng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó.
Trong qu¶n lý tÝn dông c¸c nhµ kinh tÕ thêng dùa vµo c¸c tiªu thøc sau ®©y ®Ó ph©n lo¹i
i. Thêi h¹n tÝn dông
1. TÝn dông ng¾n h¹n.
TÝn dông ng¾n h¹n lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n díi mét n¨m vµ thêng ®îc sö dông ®Ó cho vay bæ sung thiÕu hôt t¹m thêi vèn lu ®éng cña c¸c doanh nghiÖp vµ cho vay phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t cña c¸ nh©n.
2. TÝn dông trung h¹n.
Lµ lo¹i tÝn dông tõ 1 - 5 n¨m, lo¹i tÝn dông nµy ®îc cung cÊp ®Ó mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn vµ ®æi míi kü thuËt, më réng vµ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nhá cã thêi gian thu håi vèn nhanh.
3. TÝn dông dµi h¹n.
TÝn dông dµi h¹n lµ lo¹i tÝn dông cã thêi h¹n trªn n¨m n¨m, tÝn dông dµi h¹n ®îc dïng ®Ó ®Çu t cho x©y dùng c¬ b¶n.
ii. § èi tîng tÝn dông.
1. TÝn dông vèn lu ®éng
Lµ lo¹i tÝn dông ®îc cÊp ph¸t ®Ó h×nh thµnh vèn lu ®éng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ.
2. TÝn dông vèn cè ®Þnh.
Lµ lo¹i tÝn dông ®îc cÊp ph¸t ®Ó h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh.
iii. Môc ®Ých sö dông vèn.
1. TÝn dông s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸.
Lµ lo¹i cÊp ph¸t tÝn dông cho c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ c¸c chñ thÓ kinh doanh kh¸c ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ lu th«ng hµng ho¸.
2. TÝn dông tiªu dïng.
TÝn dông tiªu dïng lµ h×nh thøc cÊp ph¸t tÝn dông cho c¸ nh©n ®Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng.
iV. C¨n cø vµo chñ thÓ trong quan hÖ sö dông vèn.
1. TÝn dông th¬ng m¹i.
TÝn dông th¬ng m¹i lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a c¸c nhµ doanh nghiÖp, ®îc biÓu diÔn mua b¸n chÞu hµng ho¸.
2. TÝn dông ng©n hµng.
TÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c víi c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ c¸c c¸ nh©n.
3. TÝn dông nhµ níc.
TÝn dông nhµ níc lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a mét bªn lµ nhµ níc víi mét bªn lµ phÇn cßn l¹i cña nÒn kinh tÕ vµ nhµ níc lµ ngêi ®i vay.
4. TÝn dông thuª mua.
Lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a c¸c c«ng ty tµi chÝnh víi ngêi s¶n xuÊt kinh doanh ®îc thÓ hiÖn díi h×nh thøc cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh.
PhÇn 3
c¸c h×nh thøc tÝn dông xÐt theo chñ thÓ Trong quan hÖ tÝn dông
i. TÝn dông th¬ng m¹i.
1. Kh¸i niÖm.
TÝn dông th¬ng m¹i lµ h×nh thøc sö dông vèn lÉn nhau gi÷a c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ ®îc thÓ hiÖn díi h×nh thøc c¸c doanh nghiÖp mua chÞu hµng ho¸ vµ dÞch vô lÉn nhau.
2. Nguyªn nh©n cña sù xuÊt hiÖn tÝn dông th¬ng m¹i.
Lµ do sù c¸ch biÖt gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu thô, ®Æc ®iÓm thêi vô trong s¶n xuÊt, mua hoÆc b¸n s¶n phÈm, v× vËy x¶y ra hiÖn tîng cã mét sè nhµ doanh nghiÖp cã hµng ho¸ muèn b¸n, trong lóc ®ã mét sè nhµ doanh nghiÖp kh¸c muèn mua nhng kh«ng cã tiÒn. Trog trêng hùp nµy nhµ doanh nghiÖp víi t c¸ch lµ ngêi b¸n muèn thùc hiÖn ®îc s¶n phÈm hä cã thÓ b¸n chÞu hµng ho¸ cho gêi mua.
Mua b¸n chÞu lµ h×nh thøc tÝn dông v×:
Ngêi b¸n chuyÓn giao cho ngêi mua ®îc sö dông vèn t¹m thêi trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh.
§Õn thêi h¹n ®· ®îc tho¶ thuËn ngêi mua hoµn l¹i vèn cho ngêi b¸n díi h×nh thøc tiÒn tÖ vµ c¶ phÇn l·i suÊt.
3. Vai trß cña tÝn dông th¬ng m¹i.
Trong thêi kú qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo kÕ ho¹ch tËp trung hÇu hÕt c¸c níc x· héi chñ nghÜa ®Òu cÊm tÝn dông th¬ng m¹i ho¹t ®éng. §Õn nh÷ng n¨m 1980 g¾n liÒn víi qu¸ tr×nh c¶i tæ vµ ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ nhµ níc ®· b¾t ®Çu cho phÐp tÝn dông th¬ng m¹i ho¹t ®éng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn tîng thõa thiÕu vèn cña c¸c nhµ doanh nghiÖp thêng xuyªn x¶y ra, v× vËy ho¹t ®éng cña tÝn dông th¬ng m¹ mét mÆt ®¸p øng ®îc nhu cÇu vèn cña c¸c nhµ doanh nghiÖp t¹m thêi thiÕu, ®ßng thêi gióp c¸c xÝ nghiÖp tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh. MÆt kh¸c, sù tån t¹i cña h×nh thøc tÝn dông nµy sÏ giup cho c¸c nhµ doanh nghiÖp chñ ®éng khai th¸c ®îc vèn nh»m ®¸p øng kÞp thêi cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.
Mét vai trß quan träng kh¸c cña tÝn dông th¬ng m¹i, ®ã lµ nã quyÕt ®Þnh tÝnh kh«ng ¨n khíp cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh hµng ho¸. V× trong nÒn kinh tÕ ngêi s¶n xuÊt cã hµng ho¸ nhng cha ch¾c ngêi kinh doanh ®· cã tiÒn vµ ngêi kinh doanh cã tiÒn cha ch¾c ngêi s¶n xuÊt cã hµng ho¸. TÝn dông th¬ng m¹i ®· lµm t¨ng nhanh tãc ®é lu th«ng hµng ho¸ vµ lu th«ng tiÒn tÖ.
TÝn dông th¬ng m¹i cßn gãp phÇn tiÕt kiÖm tiÒn mÆt, tiÕt kiÖm lu th«ng tiÒn tÖ, ®¶m b¶o mèi quan hÖ kinh tÕ trong mét nÒn kinh tÕ.
4. §Æc ®iÓm cña tÝn dông th¬ng m¹i.
Vèn tÝn dông tån t¹i díi h×nh thøc hiÖn vËt (do ®ã cã ®é an toµn kh¸ cao);
Toµn bé vèn tÝn dông cha ph¶i lµ vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi ®· rót ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ nã vÉn ë trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh (vèn s¶n xuÊt kinh doanh);
Qu¸ tr×nh vËn ®æng cña vèn tÝn dông th¬ng m¹i phô thuéc vµc quy m« cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
5. C«ng cô cña tÝn dông th¬ng m¹i.
C¬ së ph¸p ly x¸c ®Þnh quan hÖ nî nî lµ giÊy b¸o nî. §©y lµ mét loai ®Æc biÖt cña khÕ íc d©n sù x¸c ®Þnh trao quyÒn cho ngêi b¸n vµ nghÜa vô thanh to¸n nî cña ngêi mua khi mãn nî ®Õn h¹n.
GiÊy nî trong tÝn dông th¬ng m¹i gäi lµ th¬ng phiÕu.
Thong phiÕu cã hai lo¹i ®ã lµ kú phiÕu vµ hèi phiÕu.
5.1. Kú phiÕu th¬ng m¹i lµ do ngêi mua chÞu ph¸t hµnh ra ®Ó cam kÕt tr¶ mét mãn nî tiÒn nhÊt ®Þnh khi ®Õn h¹n cho ngêi b¸n.
5.2. Hèi phiÕu lµ do ngêi b¸n chÞu ph¸t hµnh ra ®Ó ra lÖnh cho ngêi m ua chÞu tr¶ sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi hëng thô khi mãn nî ®¸o h¹n.
Bá qua sù kh¸c biÖt vÒ ngêi ph¸t hµnh ra nã, hèi phiÕu vµ kú phiÕu ®Òu gièng nhau lµ thùc hiÖn nghÜa vô tµi chÝnh mµ ngêi mua chÞu ph¶i chiô tr¸ch nhiÖm tríc ngêi b¸n chÞu vµo thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh víi nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
5.3. §Æc ®iÓm cña th¬ng phiÕu.
- TÝnh trõu tîng: trªn th¬ng phiÕu kh«ng ghi râ nguån gèc vµ môc ®Ých kho¶n nî mµ chØ ghi nghÜa vô tµi chÝnh.
- TÝnh b¾t buéc: luËt ph¸p sÏ can thiÖp vµo hµnh vi mua b¸n chÞu ®Õn thêi h¹n thanh to¸n ngêi mua chÞu ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ tiÒn mét c¸ch v« ®iÒu kiÖn ®èi víi ngêi b¸n chÞu.
- §ù¬c lu th«ng nh tiÒn: nã ®îc dïng lµm ph¬ng tiÖn lu th«ng, ph¬ng tiÖn thanh to¸n trong trêi h¹n hiÖu lùc cña nã.
6. ¦u, nhîc ®iÓm cña tÝn dông th¬ng m¹i.
6.1. ¦u ®iÓm.
- Gióp cho c¸c doanh nghiÖp (mua vµ b¸n) ®¶m b¶o duy tr× ®îc tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
- QuyÕt ®Þnh tÝnh kh«ng ¨n khíp cña s¶n xuÊt hµng ho¸, lµm ®Èy nhanh tèc ®é lu th«ng hµng ho¸;
- Gãp phÇn lµm gi¶m chi phÝ lu th«ng trong nÒn kinh tÕ vµ tham gia ®iÒu tiÕt vèn gi÷a c¸c doanh nghiÖp mét c¸ch trùc tiÕp;
- TiÕt kiÖm ®îc khèi lîng l th«ng tiÒn mÆt. TÝn dông th¬ng m¹i tån t¹i cïng víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng, trë thµnh mét ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
6.2. Nhîc ®iÓm.
MÆc dï tÝn dông th¬ng m¹i ®ãng vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ nhng nã kh«ng thÓ thay thÕ c¸c h×nh thøc tÝn dông kh¸c, v× nã cã nh÷g mÆt h¹n chÕ sau:
- H¹n chÕ vÒ quy m« tÝn dông vµ chiÒu vËn ®éng cña hµng ho¸. TÝn dông th¬ng m¹i do c¸c nhµ doanh nghiÖp cung cÊp vµ hä chØ cung cÊp giíi h¹n kh¶ n¨ng cña m×nh. NÕu ngêi ®i vay cã nhu cÇu cao h¬n th× ngêi cho vay kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc.
Quy m« lín nhÊt cña tÝn dông th¬ng m¹i = tæng gi¸ trÞ hµng ho¸ cña ngêi b¸n chÞu
ChiÒu vËn ®éng cña tÝn dông th¬ng m¹i phô thuéc vµo chiÒu vËn ®éng cña hµng ho¸.
Nã chØ vËn ®éng theo mét chiÒu nhÊt ®Þnh. Do ®ã ¶nh hëng ®Õn nÒn kinh tÕ, dÉn ®Õn khhñng ho¶ng kinh tÕ mang tÝnh lan tryÒn, céng hëng nÕu mét kh©u nµo ®ã hay mét bé phËn nµo ®ã bÞ ph¸ s¶n.
- H¹n chÕ vÒ thêi h¹n cho vay: §iÒu kiÖn kinh doanh vµ chu kú s¶n xuÊt cña mét doanh nghiÖp cã thÓ phï hîp víi nhau, v× vËy khi thêi h¹n mµ ngêi cho vay muèn cung cÊp vµ ngêi ®i vay cã nhu cÇu kh«ng phï hîp hau th× tÝn dông kh«ng thÓ x¶y ra. Tuy nhiªn, nhê ph¬ng ph¸p cÊp tÝn dông cña ng©n hµng díi h×nh thøc chiÕt khÊu ®· gi¶i quyÕt ®îc mét phÇn h¹n chÕ.
- H¹n chÕ ph¬ng híng: TÝn dông th¬ng m¹i ®îc cung cÊp díi h×nh thøc hµng ho¸, v× vËy nhµ doanh nghiÖp chØ cung cÊp ®îc tÝn dông cho mét sè xÝ nghiÖp nhÊt ®Þnh_ nh÷ng xÝ nghiÖp cÇn hµng ho¸ ®ã ®Ó sö dông cho s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc dù tr÷ ®Ó b¸n.
- T¹o ra mÇm mèng cña khñng ho¶ng s¶n xuÊt thõa
V× nÕu mua trao tay tøc lµ chØ mua nh÷ng thø cÇn thiÕt trong ng¾n h¹n v× sè tiÒn lµ cã giíi h¹n. Nhng nÕu cã tÝn dông th¬ng m¹i tøc lµ cã tÝch luü t¹o ra cÇu gi¶ t¹o lµm cho ngêi s¶n xuÊt sÏ s¶n xuÊt ra nhiÒu h¬n vµ do ®ã sÏ t¹o ra sù d thõa hµng ho¸.
- Lo¹i bá kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña hÖ thèng ng©n hµng víi ho¹t ®éng kinh tÕ quèc d©n lµm t¹o ra mÇm mèng cho nh÷ng nguån thu nhËp bÊt hîp ph¸p.
ii. TÝn dông ng©n hµng.
1. Kh¸i niÖm.
TÝn dông ng©n hµng lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a ng©n hµng, c¸c tæ chøc tÝn dông kh¸c víi c¸c nhµ doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n.
Trong nÒn kinh tÕ, ng©n hµng ®ãng vai trß lµ mét tæ chøc trung gian. V× vËy, trong quan hÖ tÝn dông víi c¸c nhµ doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n, ng©n hµng võa lµ ngêi cho vay ®ång thêi còng lµ ngêi ®i vay.
Víi t c¸ch lµ ngêi ®i vay, ng©n hµng nhËn tiÌn göi cña c¸c nhµ doanh nghiÖp, c¸ nh©n hoÆc ph¸t hµnh chøng chØ tiÒn göi, tr¸i phiÕu ®ã huy ®éng vèn trong x· héi.
Tr¸i l¹i víi t c¸ch lµ ngêi cho vay ng©n hµng cung cÊp tina dông cho c¸c doanh nghiÖp vµ c¸ nh©n.
2. §Æc ®iÓm cña tÝn dông ng©n hµng.
- Vèn tÝn dông ng©n hµng ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ, vèn tÝn dông ®· ®îc gi¶i phãng ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, lµ vèn tiÒn tÖ t¹m thêi nhµn rçi.
- Qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn tÝn dông ng©n hµng t¬ng ®èi ®éc lËp so víi qu¸ tr×h s¶n xuÊt kinh doanh;
- Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh më réng, ph¸t triÓn sÏ lµm cho nhu cÇu vÒ vèn t¨ng dÉn ®Õn hu cÇu vÒ vèn tÝn dông cao vµ ®iÒu nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn ho¹t ®éng tÝn dông ng©n hµng ph¸t triÓn theo;
- TÝn dông ng©n hµng vµ tÝn dông th¬ng m¹i cã mèi quan hÖ chÆt chÏ, bæ sung vµ hç trî cho nhau. Ho¹t ®éng cña tÝn dông th¬ng m¹i sÏ t¹o c¬ së ®Ó cung cÊp tÝn dông ng©n hµng, ®iÒu nµy thÓ hiÖn th«ng qua viÖc cÊp vèn tÝn dông ng©n hµng ttrªn c¬ së th¬ng phiÕu cña ng©n hµng th¬g m¹i. Tr¸i l¹i ho¹t ®éng cña tÝn dông ng©n hµng ®· gãp phÇn kh¾c phôc c¸c mÆt h¹n chÕ cña tÝn dông th¬ng m¹i, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn cho tÝn dông th¬ng m¹i ph¸t triÓn.
3. ¦u nhîc ®iÓm cña tÝn dông ng©n hµng.
3.1. ¦u ®iÓm.
- Cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu c¶ vÒ khèi lîng, thêi h¹n;
- Kh«ng bÞ giíi h¹n bëi quy m« vµ chiÒu vËn ®éng;
- Vai trß kiÓm so¸t cña c¸c tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng ph¸t huy ®îc vai trß kiÓm so¸t cña hÖ thèng ng©n hµng. V× vËy, tÝn dông ng©n hµng trë thµnh mét h×nh thøc chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ X· héi chñ nghÜa tríc ®©y;
- TÝn dông ng©n hµng chiÕm tû träng rÊt lín;
- Më réng ph¹m vi ho¹t ®èng sang c¸c lÜnh vùc, ngµnh nghÒ kh¸c nhau.
3.2. Nhîc ®iÓm.
- Rñi ro tÝn dông: Nh÷ng kÕt côc kh«ng mong muèn ®èi víi ng©n hµng cã thÓ x¶y ra bÊt cø lóc nµo, dÉn ®Õn ph¸ s¶n, sôp ®æ cña toµn bé hÖ thèng ng©n hµng, v× quy m« cña tÝn dông ng©n hµng lµ rÊt lín (lîi Ých gi¶m theo quy m« vµ do ®èi tîng lµ tiÒn nªn cã thÓ sö dông sai môc ®Ých, sai híng) .
iii. TÝn dông nhµ níc.
1. Kh¸i niÖm.
TÝn dông nhµ níc lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a mét bªn lµ nhµ níc vµ mét bªn lµ c¸c thµnh phÇn kh¸c cña nÒn kinh tÕ vµ nhµ níc lµ ngêi ®i vay.
Chñ thÓ trong quan hÖ tÝn dông nhµ níc (TDNN) bao gåm ngêi ®i vay lµ nhµ níc trung ¬ng, nhµ níc ®Þa ph¬ng. Ngêi cho vaylµ d©n chóng, c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ ng©n hµng níc ngoµi.
Trong nÒn kinh tÕ nhµ níc lµ mét chñ thÓ cã ng©n s¸ch riªng vµ kho b¹c nhµ níc lµ ngêi ®¹i diÖn thùc hiÖn c¸c kho¶n thu vµ chi ng©n s¸ch.
Thu vµ chi ng©n s¸ch cã thÓ diÔn ra trong ba trêng hîp sau:
- Th¨ng b»ng ng©n s¸ch, lµ trêng hîp c¸c kho¶n thu ng©n s¸ch ®óng b»ng c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch. Trong c¸c kho¶n thu vµ chi nµy kh«ng tÝnh c¸c kho¶n vay nî vµ tr¶ nî.
- ThÆng d ng©n s¸ch: lµ trêng hîp mµ thu lín h¬n c¸c kho¶n chi rßng. PhÇn thÆng d cã thÓ cã thÓ sö dông ®Ó tr¶ c¸c kho¶n nî ®· vay trong c¸c tµi kho¶n tríc hoÆc göi vµo ng©n hµng ®Ó dïng cho c¸c môc ®Ých sau nµy.
- ThiÕu hôt ng©n s¸ch: lµ c¸c kho¶n thu nhá h¬n c¸c kho¶n chi rßng. §Ó bï ®¾p c¸c kho¶n chi nµy kho b¹c nhµ níc ph¶i ®i vay phÇn thiÕu hôt ®ã. Nh vËy, môc ®Ých ®i vay cña tÝn dông nhµ níc lµ bï ®¾p kho¶n béi chi ng©n s¸ch.
2. Ph©n lo¹i.
TÝn dông nhµ níc ph©n ra hai lo¹i:
- TÝn dông ng¾n h¹n:lµ kho¶n vay ng¾n h¹n cña kho b¹c nhµ n¬c ®Ó bï ®¾p c¸c kho¶n béi chi t¹m thêi. VÝ dô, ®Çu n¨m ng©n s¸ch cÇn kho¶n chi ngay, nhng t¹m thêi cha cã c¸c kho¶n thu, cÇn ph¶i ®i vay ®Ó bï ®¾p, thêi h¹n vay thêng díi mét n¨m.
TÝn dông ng¾n h¹n cña nhµ níc ®îc thùc hiÖn b»ng c¸ch ph¸t hµnh kú phiÕu kho b¹c.
- TÝn dông dµi h¹n:
Lµ c¸c kho¶n vaydai h¹n cña kho b¹c nhµ níc. Thêi h¹n thêng tõ n¨m n¨m trë lªn, viªc ®i vay dµi h¹n ®îc thùc hiÖn b»ng viÖc ph¸t hµnh c«ng tr¸i
3. ¦u ThÕ Cña TÝn Dông Nhµ Níc
- §©ylµ h×nh thc tÝn dôngcã u thÕ tuyÖt ®èi, lµ con ®êng tèt nhÊt kh«ng dÉn ®Õn l¹m ph¸t vµ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi
- Gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ x· héivµ n©ng cao phóc lîi x· héi
- §©y lµ h×nh thc tÝn dông mµ nhµ níc kh«ng bao giê ph¶i tr¶ nî, viÖc thanh to¸n b»ng c¸ch ph¸t hµnh ra ®ît míi ®Ó tr¶ nî cò
- ViÖc mua c«ng tr¸i ®em l¹i cho ngêi n«ng d©n nh÷ng kho¶n thu nhËp vµ cãp thÓ giÇu lªn métc¸ch nhanh chãng, h¬n n÷a mua c«ng tr¸i t¬ng tù nh göi tiÕt kiÖm nhng cã thÓ giÇu lªn mét c¸ch nhanh chãng mµ kh«ng ph¶i chÞu rñi ro
4. Nguyªn nh©n mµ ngêi n«ng d©n ViÖt nam kh«ng thÝch mua c«ng tr¸i
- ViÖc mua b¸n tr¸i phiÕu chÝnh phñ lµ quan hÖ kinh tÕ v× vËy mang l¹i lîi Ých kinh tÕ. Nhng ë ViÖt nam l¹i mang tÝnh chÝnh trÞ h¬n kinh tÕ nªn viÖc mua c«ng tr¸i nh viÖc hiÕn tiÒn cho nhµ níc do tèc ®é l¹m ph¸t lín.
- Chi tiªu cña ng©n s¸ch nhµ níc Viªt nam l·ng phÝ, cha hîp lÝ
- Mua c«ng tr¸i vµ göi tiÕt kiÖm kh«ng cã sù kh¸c biÖt, nhng ngêi n«ng d©n l¹i cã thãi quen gñi tiÕt kiÖm h¬n.
iV. TÝn Dông Thuª Mua
1. Kh¸i niÖm
TÝn dông lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a c¸c c«ng ty tµi chÝnh víi ngêi s¶n xuÊt kinh doanh ®îc thÓ hiÖn díi h×nh thøc cho thuª tµi s¶n cè ®Þnh
S¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng lu«n ®ßi hái nh÷ng kho¶n ®Çu t vµ ph¶i cã n¨ng suÊt lao ®éng cao, v× vËy ph¶i ®æi míi c«ng nghÖ. C¸c doanh nghiÖp cã vèn tÝch luütù cã lµ kh«ng ®Çy ®ñ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ. Do ®ã ph¶i ®i thuª tµi s¶n cè ®Þnh. Nã gióp cho c¸c nhµ s¶n xuÊt doanh nghiÖp cã thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®æi míi c«ng nghÖ.
2. §Æc ®iÓm
ë ViÖt Nam tÝn dông thuª mua ®îc thÓ hiÖn díi h×nh thøc: c«ng ty cho thuª tµi chÝnh, thùc chÊt lµ c«ng ty tµi chÝnh thùc hiÖn viÖc cho thuª ®èi víi tµi s¶n c« ®Þnh. TÝn dông thuª mua cã hai h×nh thøc. Ngêi cho thuª ®· cã tµi s¶n cè ®Þnh cho thuª,
Cho thuª theo kiÓu vËn hµnh vèn: mäi chi phÝ vÒ söa ch÷a, b¶o dìng, tµi vËn hµnh s¶n cè ®Þnh sÏ do ngêi cho thuª chÞu.
Cho thuª theo kiÓu thuª tµi chÝnh: ngêi ®i thuª t×m kiÕm trªn thÞ trêng nh÷ng tµi s¶n cÇn thuª, sau ®ã yªu cÇu ngêi cho thuª mua tµi s¶n ®ã.
3. T¸c dông vµ h¹n chÕ cña tÝn dông thuª mua.
3.1. §èi víi nÒn kinh tÕ.
- §©y lµ h×nh thøc huy ®éng vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ tõ níc ngoµi ®Æc biÖt lµ nh÷ng ngµnh cã c«ng cô sö dông rÊt ®¾t.
- TiÕp thu ®îc thêng xuyªn tiÕn bé khoa häc kü thuËt trªn thÕ giíi.
- Gi¸ trÞ c¸c tµi s¶n thuª kh«ng tÝnh vµo h¹n møc nî quèc gia, do ®ã kh«ng ¶nh hëng ®Õn viÖc sö dông c¸c h¹n møc nî tõ c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc quèc tÕ.
3.2. §èi víi ngêi cho thuª.
- Lµ h×nh thøc ®Çu t ®Ó thu lîi nhuËn, ®Çu t cã ®é an toµn cao. V× ngêi thuª tµi s¶n cã môc ®Ých râ rµng, cã ®Þa chØ sö dông râ rµng vµ cô thÓ. Ngêi cho thuª bao giê còng n¾m c¬ së ph¸p lý ®Ó chøng minh së h÷u nguån gèc cho thuª.
- Lµm ®a d¹ng vµ phong phó thªm nh÷ng ho¹t ®éng kinh doanh thu lîi nhuËn cña c¸c doanh nghiÖp, tæ chøc kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ hÖ thèng c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i.
3.3. §èi víi ngêi ®i thuª.
Cã t¸c dông lín ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c trêng hîp tæ chøc kinh tÕ thiÕu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn tiÕp cËn ®Õn nguån vèn ng©n hµng kh«ng thÓ ®¶m b¶o ®îc. Vµ khi vay vèn ng©n hµng gÆp ph¶i khã kh¨n lµ ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp, hoÆc bÞ khèng chÕ bëi giíi h¹n vèn cho vay.
Cã t¸c dông ®èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh mang tÝnh thêi vô vµ nhu cÇu sö dông tµi s¶n kh«ng nhiÒu.
C¸c doanh nghiÖp cã thÓ lu«n lu«n ®æi míi vµ tiÕp cËn ®îc víi tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Tuy nhiªn h¹n chÕ cña tÝn dông thuª mua ®ã lµ chi phÝ cho thuª tµi s¶n cao h¬n nhiÒu so víi l·i suÊt ng©n hµng.
PhÇn 4
Thùc tr¹ng c¸c h×nh thøc tÝn dông
i. TÝn dông th¬ng m¹i.
Tõ rÊt l©u, tÝn dông th¬ng m¹i (TDTM) ®· tån t¹i ë ViÖt Nam, mÆc dï nã kh«ng ®îc ph¸p luËt thõa nhËn. TDTM tån t¹i ®óng h×nh trong c¸c cöa hµng mua b¸n chÞu. C¸c giÊy nî do bªn b¸n hoÆc bªn mua ph¸t hµnh chØ lµ do hai bªn tho¶ thuËn, kh«ng cã mét ®iÒu luËt nµo ®¶m b¶o vÒ tÝnh chÞu tr¸ch nhiÖm cña mâi bªn. ChÝnh ®iÒu nµy ®· kh«ng ph¸t huy hÕt ®îc vai trß, t¸c dông cña TDTM. Trong x· héi xuÊt hiÖn mét hiÖn tîng thay cho viÖc ¨n c¸p tµi s¶n, chØ cÇn ¨n c¾p sæ nî mµ kh«ng cã quy ph¹m ph¸p luËt nµo quy ®Þnh. Tuy nhiªn, v× TDTM tån t¹i mét c¸ch kh¸ch quan nªn cÇn thiÕt ph¶i thõa nhËn nã tån t¹i ë ViÖt Nam.
ii. TÝn dông ng©n hµng (TDNH) .
TÝn dông ng©n hµng lµ mét lÜnh vùc kh¸ réng, bao qu¸t mét kh«ng gian nhiÒu chiÒu (ngang, däc; trªn, díi; trong, ngoµi) cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia. HÖ qu¶ cña ho¹t ®éng hÖ tÝn dông cã quan hÖ biÖn chøng víi tiÕn tr×nh vËn hµnh chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, vµ héi nhËp thÕ giíi.
XÐt vÒ tÇm qu¶n lý vÜ m«, tÝn dông lµ mét ph¹m trï g¾n chÆt víi xu híng t¹o tiÒn, sù t¹o tiÒn nµy sÏ ®îc xo¸ ®i khi hoµn tr¶ tÝn dông ®Õn h¹n. TÊt nhiªn, trong mét nÒn kinh tÕ ph¸t triªn m¹nh th× thêng x¶y ra t×nh tr¹ng cßn ®äng l¹i mét lîng tiÒn nhÊt ®Þnh trong lu th«ng nªn kh«ng kiÓm so¸t ®îc sÏ sinh ra l¹m ph¸t lµm ¶nh hëng ®Õn mÆt b»ng gi¸ c¶, g©y phøc t¹p cho m«i trêng c¹nh tranh. Nãi hÑp vÒ lÜnh vùc tÝn dông, ho¹t ®éng cña tæ chøc tÝn dông lµ kinh doanh theo nguyªn t¾c “®i vay ®Ó cho vay” tøc lµ xoay quanh vÊn ®Ò gi÷ v÷ng thÕ c©n b»ng gi÷a “ ®Çu vµo ” vµ “ ®Çu ra”. Mét sù chÖch khíp nµo ®ã, tõ chñ thÓ nµy hay chñ thÓ kh¸c, bÊt kÓ xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n nµo ®Òu t¸c ®éng d©y truyÒn ®Õn hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng kinh doanh. C¸c NHTM khi cung øng tÝn dông cho kh¸ch hµng ®Òu cã thÓ gÆp rñi ro tõ hiÖn tîng ngêi vay mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc Ýt nhÊt lµ do kho¶n tÝn dông ®ã kh«ng ®îc hoµn tr¶ ®óng thêi h¹n nh ®· cam kÕt.
XuÊt ph¸t ú nhËn thøc ®ã, NHTM tríc khi quyÕt ®Þnh cho vay cÇn quan t©m ®Õn n¨ng lùc vµ tiÕn tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng trªn c¸c mÆt: Tµi chÝnh (ph¬ng ph¸p sö dông c¸c nguån vèn tù cã, ®¶m b¶o c©n ®èi c¸c tµi s¶n Nî - Cã vµ kh¶ n¨ng sinh lêi, kh¶ n¨ng thanh to¸n trªn mäi t×nh huèng); ThÞ trêng (nguån cung øng nguyªn vËt liÖu, thÞ trêng tiªu thô, cung – cÇu s¶n phÈm hµng ho¸) vµ c¶ mÆt qu¶n lý kinh doanh.
ë ViÖt Nam, trong thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung bao cÊp, tÝn dông vÉn rñi ro nhng l¹i ®îc bao che bëi chÝnh s¸ch bao cÊp. §Õn thêi kú ®æi mí sang c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc, theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa lÜnh vùc tÝn dông ngµy cµng bé lé nhiÒu ®iÒu kh«ng ®¬n gi¶n.
Trong x· héi, cã rÊt nhiÒu doanh nghiÖp thiÕu vèn, cÇn vèn trong khi ®ã, c¸c ng©n hµng thõa vèn, nhng v× kh«ng t×m ®îc dù ¸n ®ñ ®iÒu kiÖn cho vay, sî gÆp rñi ro nªn ®· kh«ng d¸m bá vèn cho vay.
NÕu cø “m¹nh d¹n” cho vay, mµ kh«ng ch¾c ®îc ®¶m b¶o thu håi vÒ dóng h¹n, hoÆc doanh nghiÖp ®em sö dôngvµo môc ®Ých kh¸c, hoÆc doanh nghiÖp say sa dån vèn vay vµo kinh doanh mét lo¹i s¶n phÈm mµ cung vît qu¸ cÇu, còng cã thÓ lµ c¸c c¸n bé tÝn dông dÔ bÞ cuèn hót bëi ®ång tiÒn ®· mãc ngoÆc víi kh¸ch hµng, khi ®ã th× râ rµng tÝn dông ®· gÆp rñi ro.
Nh vËy rñi ro TDNH lµ ®iÒu kh«ng thÓ kh«ng x¶y ra. Vµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng cña mçi NHTM lµ tèi thiÓu ho¸ rñi ro tÝn dông. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy, c¸c NHTM sö dông nhiÒu ph¬ng ph¸p, quy tr×nh ®¸nh gi¸ rñi ro kh¸c nhau, bao gåm c¶ h×nh thøc chÝnh thøc, vµ c¶ kh«ng chÝnh thøc.
Mét trong nh÷ng ®ßi hái cña c¸c NHTM lµ ®ßi hái kh¸ch hµng ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp khi ®i vay. Ngêi vay cÇn ph¶i thÕ chÊp hoÆc cÇm cè tµi s¶n tríc khi vay. Tuy nhiªn gi¶i ph¸p nµy kh«ng b¶o ®¶m sù thµnh c«ng cho chÝnh s¸ch tÝn dông cña c¸c ng©n hµng, tæ chøc tÝn dông.
Nguyªn nh©n:
- TÝnh phøc t¹p trong viÖc dù b¸o biÕn ®éng gi¸ c¶ tµi s¶n thÕ chÊp;
- Kh«ng thÓ dù b¸o chÝnh x¸c chu kú tÝn dông;
- TÝnh kh«ng æn ®Þnh cña diÔn biÕn l¹m ph¸t;
Trong lÜnh vùc kinh doanh tiÒn tÖ, vÊn ®Ò ®¶m b¶o an toµn cho c¸c nghiÖp vô tÝn dông lu«n lu«n lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò næi cém. DÔ dµng thÊy r»ng tÝn dông tríc ®©y vµ hiÖn nay cã mét ®iÓm chung c¬ b¶n lµ ®Òu cÇn cã sù b¶o ®¶m. Tuy nhiªn, ®¶m b¶o tÝn dông trong c¬ chÕ thÞ trêng kh¸c biÖt ®¸ng kÓ so víi ®¶m b¶o tÝn dông trong c¬ chÕ tríc ®©y.
- Trong chÕ ®é kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
Quan hÖ tÝn dông mang tÝnh chÊt hµnh chÝnh, kh«ng cã luËt ®Ó ®iÒu chØnh. Uy tÝn trong c¸c quan hÖ tÝn dông chÞu ¶nh hëng râ rÖt bëi ph¬ng thøc ®iÒu hµnh mÖnh lÖnh.
Cã ®Ò cËp ®Õn b¶o ®¶m tÝn dông nhng lµ b¶o ®¶m cã sau hµnh vi tÝn dông, lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng tÝn dông.
§¶m b¶o kh«ng ph¶i lµ ®iÒu kiÖn tÝn dông (mµ chØ lµ nguyªn t¾c tÝn dông) nªn kinh doanh tÝn dông bÞ ®Èy vµo tr¹ng th¸i bÞ ®éng.
§¶m b¶o ®a ra nhng kh«ng cã môc ®Ých vµ ®èi tîng râ rµng.
Gi¸ trÞ b¶o ®¶m ph¶i t¬ng ®¬ng (lÝ tëng b»ng) víi lîng tÝn dông.
§é tin cËy cña c¸c b¶o ®¶m còng rÊt thÊp, chØ cã vËt t hµng ho¸ lµ b¶o ®¶m tÝn dông.
- Trong c¬ chÕ thÞ trêng.
§¶m b¶o lµ tiÒn ®Ò, lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc cña mét quan hÖ tÝn dông, lµ “ c¸i chèt an toµn” cña lßng tin. Kinh doanh tÝn dông cã b¶o ®¶m ë trong tr¹ng th¸i chñ ®éng, ®¶m tÝn dông cã ®èi tîng, môc ®Ých râ rµng. Gi¸ trÞ c¸c b¶o ®¶m tÝn dông nh×n chung ph¶i lín h¬n lîng tÝn dông. Sù “ ch¾c ch¾n” an toµn ®èi víi ®¶m b¶o tÝn dông ®îc cao h¬n. H×nh thøc ®¶m b¶o ®a d¹ng vµ phong phó.
TÝnh tÊt yÕu cña sù ®æi míi trong ho¹t ®éng ng©n hµng lµ kh¸ch quan sù so s¸nh ë trªn cã thÓ gióp chóng ta cã thªm ®Þnh híng râ rµng trong c¸c quan hÖ kinh doanh tiÒn tÖ, ®¸p øng yªu cÇu ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ngµy cµng ph¸t triÓn. Kh¸ch hµng lµ “thîng ®Õ”, nhng ®ång thêi còng ph¶i b×nh ®¼ng víi ng©n hµng. Sù tin cËy trong quan hÖ tiÒn tÖ, uy tÝn trong giao dÞch cña kh¸ch hµng vµ ng©n hµng ®îc thö th¸ch theo thêi gian. Do ®ã, ng©n hµng ph¶i lu«n lu«n x¸c ®Þnh ®îc hµnh ®éng tÝch cùc cña m×nh trong c¸c trêng hîp ®Ó ®¹t ®îc sù æn ®Þnh, ®é tin cËy vµ tÝnh hiÖu qu¶ cao trong quan hÖ ®èi víi kh¸ch hµng. §¶m b¶o tÝn dông lu«n lu«n lµ mét c«ng cô quan träng vµ n¨ng ®éng trong tay ngan hµng ®Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã.
iii. TÝn dông nhµ níc.
Ngay tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 12, c¸c chÝnh phñ ®· nhËn thÊy nhu cÇu cÇn thiÕt ph¶i tµi trî cho ho¹t ®éng chÝnh quyÒn cña m×nh th«ng qua viÖc ph¸t hµnh nh÷ng c«ng cô nî chñ yÕu cña nhµ níc, ngoµi ra cßn cã tÝn phiÕu kho b¹c.
N¨m 1999, chÝnh phñ ViÖt Nam ph¸t hµnh c«ng tr¸i quèc gia huy ®éng ®îc h¬n 4000 tØ ®ång. Tuy vËy coi ®©y lµ thÊt mét b¹i do chi phÝ cho viÖc mua c«ng tr¸i qu¸ lín. Cßn gÇn ®©y thÊt b¹i lµ do ®ît ph¸t hµnh l¹i huy ®éng vèn trong c¸c doanh nghiÖp. Nhµ níc, lùc lîng vò trang, ®©y chÝnh lµ h×nh thøc dïng tiÒn nhµ níc l¹i cho nhµ níc vay. H¬n n÷a muèn cho tÝn dông nhµ níc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ th× cÇn ph¶i cã thÞ trêng chøng kho¸n, mµ ë ViÖt Nam cha cã thÞ trêng chøng kho¸n ho¹t ®éng theo ®óng nghÜa cña nã. Do ®ã kh«ng t¹o ra ®îc sù biÕn ®éng cña thÞ gi¸, v× vËy kh«ng kÝch thÝch ®îc c¸c nhµ ®Çu t.
T¹i ViÖt Nam, mua c«ng tr¸i lµ sù b¾t buéc ®èi víi ngêi d©n, hä cã thãi quen göi tiÕt kiÖm h¬n lµ mua c«ng tr¸i, mÆc dï mua c«ng tr¸i vµ göi tiÕt kiÖm lµ nh nhau. H¬n n÷a viÖc ph¸t hµnh c«ng tr¸i ë ViÖt Nam thêng g¾n víi mét môc ®Ých mµu s¾c chÝnh trÞ (mua c«ng tr¸i lµ yªu níc) mµ c«ng chóng kh«ng ph¶i ai còng thÝch chÝnh trÞ, nh÷ng viÖc lµm vÒ chÝnh trÞ. Vµ mét ®iÓm n÷a khiÕn cho tÝn dông nhµ níc kh«ng ®îc d©n chóng chÊp nhËn nhiÒu ®ã lµ hä cßn thÊy ®îc nh÷ng chi tiªu cña nhµ níc lµ cha hiÖu qu¶ vµ chøa ®ùng nh÷ng hiÖn tîng tiªu cùc.
Do ®ã muèn ph¸t triÓn tÝn dông nhµ níc lµ cßn nhiÒu khã kh¨n, ®ßi hái chÝnh phñ ph¶i ®Ò ra nh÷ng chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch hîp lý vÒ kinh tÕ còng nh vÒ mÆt chÝnh trÞ x· héi.
iV. TÝn dông thuª mua.
TÝn dông thuª mua lµ mét nghiÖp vô tµi trî vèn ®Çu t vµo tµi s¶n. ë ViÖt Nam nh»m t¹o ra kªnh tÝn dông míi ®Ó hç trî vèn trung vµ dµi h¹n cho c¸c doanh nghiÖp ®æi míi thiÕt bÞ c«ng nghÖ trong thêi kú C«ng nghiÖp ho¸, HiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, chÝnh phñ ®· cã nghÞ ®Þnh 64/cp ngµy 09/10/1995 ban hµnh quy chÕ tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cho thuª tµi chÝnh t¹i ViÖt Nam. C¸c c«ng ty nµy ®· ho¹t ®éng vµ tiÕn hµnh nhiÒu giao dÞch thuª mua.
Tuy vËy nh×n tæng thÓ cã thÓ thÊy, mÆc dï nhu cÇu thuª m¸y mãc thiÕt bÞ cña c¸c doanh nghiÖp lµ rÊt lín song ngµnh nghÒ thuª mua cha ®ñ c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn.
Nguyªn nh©n:
Thø nhÊt, tÝn dông thuª mua lµ lÜnh vùc hoµn toµn míi du nhËp vµo ViÖt Nam;
Thø hai, c¸c ®Þnh chÕ chñ thÓ cña thÞ trêng tÝn dông thuª mua (c«ng ty cho thuª tµi chÝnh) ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ph¶i cã vèn lín trong khi nh×n chung ®Þnh chÕ tµi chÝnh vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam víi thùc tr¹ng tµi s¶n cã rÊt nhá. §iÒu ®ã ®· lµm xuÊt hiÖn m« h×nh c«ng ty thuª ttµi chÝnh víi níc ngoµi. Song ®Ó t¹o ra lo¹i c«ng ty nµy, kh«ng thÓ mét sím, mét chiÒu cã thÓ lµm ®îc.
Thø ba, do trong giai ®o¹n thö nghiÖm, chóng ta cha thÓ t¹o lËp mét c¬ chÕ thËt sù kh¶ thi ®Ó tÝn dông thuª mua ph¸t triÓn.
Do nh÷ng nguyªn nh©n trªn mµ cÇn cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó ph¸t triÓn tÝn dông thuª mua.
1. VÒ phÝa ®i thuª.
§Ó më réng thÞ phÇn vµ ph©n t¸n rñi ro trong nghiÖp vô tÝn dông thuª mua cÇn ®a d¹ng ho¸ ®èi tîng ®i thuª.
2. §èi víi c«ng ty cho thuª tµi chÝnh, cã thÓ lµ c¸c thÓ nh©n, doanh nghiÖp t nh©n, hoÆc c¸c c«ng ty. Tuy nhiªn, c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ph¶i cã sù chi phèi vÒ vèn cña tæ chøc tÝn dông tham gia. §©y lµ yªu cÇu cã tÝnh b¾t buéc ®Ó tr¸nh rñi ro cho thÞ trêng tÝn dông thuª mua ë ViÖt Nam míi ph¸t triÓn bíc ®Çu.
3. Trong ®iÒu kiÖn níc ta, nhòng n¨m tríc m¾t, c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh chñ yÕu dùa vµo nhËp khÈu ®Ó t¹o nguån tµi s¶n cho thuª.
4. Do ®ång tiÒn ViÖt Nam cha thÓ chuyÓn ®æi, tû gi¸ víi ngo¹i tÖ thêng biÕn ®éng, bëi vËy viÖc ¸p dông ®ång tiÒn trong thanh to¸n hîp ®ång tÝn dông thuª mua lµ cÇn xem xÐt sao cho phï hîp.
KÕt luËn
Qua viÖc ph©n tÝch ë trªn, chóng ta cã thÓ thÊy quan hÖ tÝn dông rÊt ®a d¹ng vµ phong phu. Tuy nhiªn, t×nh h×nh ph¸t triÓn cña mçi lo¹i tÝn dôngtrong nÒn kinh tÕ lµ kh¸c nhau. Bëi vËy cÇn cã nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó n©ng cao, më réng c¸c lo¹i h×nh tÝn dông ®ã.
Chóng ta ®Òu biÕt tÝn dông lµ s¶n phÈm cña sù ph¸t triÓn x· héi. Do ®ã, tÝn dông ra ®êi lµ mét tÊt yÕu, nhng kh«ng ph¶i v× thÕ mµ chóng ta tÊt yÕu ®Ó no ph¸t triÓn mét c¸ch tù nhiªn. Chóng ta cÇn ®a nã vµo nh÷ng quy luËt ®Ó phôc vô cho nhu cÇu cña chÝnh chóng ta. Vµ chóng ta ngµy cµng ph¶i hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn c¸c quan hÖ tÝn dông ®ã.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
72939.DOC
