Tiểu luận Xuất khẩu lao động ở Việt Nam giai đoạn hiện nay

ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam lµ n¬I ch­a cã hoÆc hÇu nh­ ch­a cã lao ®éng ViÖt Nam lµm viÖc t¹i ®ã theo ch­¬ng tr×nh hîp t¸c XKL§ cña ViÖt Nam.NÕu ph©n theo ngµnh nghÒ lao ®éng th× ®ã lµ c¸c ngµnh nghÒ mµ ViÖt Nam ch­a cã lao ®éng lµm viÖc trong ®ã theo ch­¬ng tr×nh XKL§ cña m×nh. Cßn nÕu ph©n theo khu vùc ®Þa lý, TTL§ míi lµ c¸c quèc gia , vïng l·nh thæ hay mét khu vùc nµo ®ã bªn ngoµi l·nh thæ ViÖt Nam ®ã mµ chóng ta ch­a ®­a lao ®éng sang lµm viÖc t¹i ®ã. ViÖc t×m kiÕm vµ më réng TTL§ ngoµi nø¬c kh«ng nhÊt thiÕt lµ c¸c quèc gia vïng l·nh thæ hoµn toµn míi mµ lao déng ViÖt Nam ch­a sang lµm viÖc t¹i ®ã.§ã cã thÓ lµ n¬I mµ chóng ta ®· ®· cã ho¹t ®éng XKL§ t¹i ®ã, nh­ng tiÒm n¨ng cña thÞ tr­êng cßn réng më xÐt theo lÜnh vùc hay ngµnh nghÒ lao ®éng. 2.C¸c bªn liªn quan trong viÖc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. 2.1.Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé ngµnh liªn quan - Tr¸ch nhiÖm cña Bé Lao ®éng – Th­¬ng binh vµ x· héi: Lµ c¬ quan qu¶n lý thèng nhÊt vÒ xuÊt khÈu lao ®éng, Bé Lao ®éng –TBXH cã tr¸ch nhiÖm cô thÓ nh­: nghiªn cøu, x©y dùng chiÕn l­îc vµ më réng TTL§ ngoµi n­íc nãi riªng; ®µm ph¸n, ký kÕt tho¶ thuËn quèc tÕ víi c¸c ®èi t¸c n­íc ngoµi nãi chung; phèi hîp víi c¸c c¬ quan Trung ­¬ng, ®Þa phu¬ng trong viÖc gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh ®èi víi ng­êi lao déng ViÖt Nam lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Ngoµi ra BL§-TB&XH cßn cã mét sè tr¸ch nhiÖm kh¸c nh­: h­íng dÉn thùc hiÖn ®µo t¹o nguån lao ®éng xuÊt khÈu, ®µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh h­íng vµ ngo¹i ng÷ cho ng­êi lao ®éng, båi d­ìng nghiÖp vô cho c¸n bé lµm c«ng t¸c xuÊt khÈu lao ®éng; cÊp giÊy phÐp, ®×nh chØ, thu håi giÊy phÐp; ®¨ng kÝ hîp ®ång; thanh tra, kiÓm tra trong lÜnh vùc XKL§ Tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé ngµnh liªn quan kh¸c Bé ngo¹i giao:chØ ®¹o c¬ quan ®¹i diÖn ViÖt Nam ë n­íc ngoµi cung cÊp th«ng tin, t×nh h×nh thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng; phèi hîp xö lý gi¶I quyÕt c¸c vÊn ®Ò ph¸t sinh víi ng­êi lao ®éng vµ doanh nghiÖp. - Bé Tµi chÝnh:Quy ®Þnh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng ph¸t triÓn. - Bé C«ng an: t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc lµm thñ tôc xuÊt c¶nh cho ng­êi lao ®éng vµ phèi hîp phßng ngõa, ng¨n chÆn c¸c hµnh vi vi ph¹m trong xuÊt khÈu lao ®éng nh»m n©ng cao uy tÝn vµ h×nh ¶nh lao ®éng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ - Bé Y tÕ: h­íng dÉn c¸c bÖnh viÖn, c¬ së y tÕ trong viÖc b¶o ®¶m kiÓm tra søc khoÎ cho ng­êi lao ®éng -Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­: vÒ phèi hîp x©y d­ng kÕ ho¹ch hµng n¨m vµ 5 n¨m - Bé T­ ph¸p; phèi hîp víi bé Lao ®éng –TBXH, toµ ¸n nh©n d©n tèi cao, ViÖn KiÓm so¸t nh©n d©n tèi cao h­íng dÉn thñ tôc gi¶I quyÕt tranh chÊp trong xuÊt khÈu lao ®éng 2.2.PhÝa c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc XKL§ - C¸c doanh nghiÖp XKL§ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn ®óng vµ ®Çy ®ñ c¸c qui ®Þnh vÒ XKL§ cña Nhµ n­íc vµ Bé L§-TB&XH. - Chñ ®éng vµ tÝch cùc trong c«ng t¸c t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc ®Ó kh«ng nh÷ng t¨ng vÒ sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu hµng n¨m mµ cßn cã thÓ më réng c¸c thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc míi bªn c¹nh viÖc duy tr× nh÷ng thÞ tr­êng ®· cã. 3.C¸c ph­¬ng thøc t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc 3.1.Ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp: Lµ h×nh thøc khi doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng vµ xuÊt khÈu lao ®éng th«ng qua nh÷ng tæ chøc ®oäc lËp trong n­íc ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng XKL§ cña m×nh ; - ChÝnh phñ trùc tiÕp t×m kiÕm trªn c¬ së c¸c quan hÖ ngo¹i giao- chÝnh trÞ, kinh tÕ x· héi víi c¸c chÝnh phñ n­íc kh¸c - C¸c tæ chøc, thµnh phÇn kh¸c trùc tiÕp ®I t×m kiÕm thÞ tr­êng lao ®éng míi víi t­ c¸ch lµ m«I giíi trung gian. HiÖn ®©y ®ang lµ c¸ch lµm phæ biÕn vµ hiÖu qu¶ nhÊt. 3.2.Ph­¬ng thøc trùc tiÕp. Lµ h×nh thøc mµ doanh nghiÖp trùc tiÕp t×m kiÕm thÞ tr­êng ®Ó XKL§ ra thÞ tr­êng ngoµi n­íc. Doanh nghiÖp cã thÓ chän mét sè c¸ch sau; Tæ chøc mét bé phËn xuÊt khÈu riªng cña doanh nghiÖp ®¶m nhËn c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ tr­êng míi - Thµnh lËp mét chi nh¸nh xuÊt khÈu lao ®éng ë n­íc ngoµi, trong ®ã cã bé phËn t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. Sö dông n¨n phßng ®¹i diÖn ë n­íc ngoµi trùc tiÕp t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­ßng míi KÝ kÕt hîp ®ång c¸c c«ng ty ®Çu mèi n­íc ngoµi, th«ng qua hä ®Ó t×m kiÕm thÞ tr­êng míi. Nh×n chung th× ph­¬ng thøc trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ®Òu cã ­u nh­îc ®iÓm cña nã. Ph­¬ng thøc trùc tiÕp cho phÐp doanh nghiÖp cã thÓ thu lîi nhuËn cao, chñ ®éng n¾m b¾t t×nh h×nh còng nh­ n¾m b¾t t×nh h×nh còng nh­ mong muèn cña ®èi t¸c, nh­ng doanh nghiÖp sÏ ph¶I ®Çu t­ tµi chÝnh nhiÒu vµ nguy c¬ chÞu rñi ro cao h¬n so víi ph­¬ng thøc gi¸n tiÕp… III.C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ xuÊt khÈu lao ®éng 1. Sè l­îng lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi hµng n¨m Sè l­îng lao déng ®I lµm viÖc hµng n¨m ë n­íc ngoµi bao gåm sè lao ®éng ®ang lµm viÖc ë n­íc ngoµi trong n¨m céng víi sè lao ®éng n¨m tr­íc ch­a vÒ n­íc vµ sè lao ®éng xuÊt khÈu b×nh qu©n trong n¨m trõ ®I sè lao ®éng b×nh qu©n vÒ n­íc trong n¨m. ChØ tiªu nµy cã ý nghÜa lµ; NÕu ho¹t ®éng t¹o viÖc lµm ngoµi nø¬c ®­îc duy tr× th­êng xuyªn víi qui m« hîp lÝ, sÏ cã mét lùc l­îng lµm viÖc æn ®Þnh ë n­íc ngoµi, nhµ n­íc tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n vèn t¹o viÖc lµm trong n­íc vµ t¹o ra c¸c kho¶n ‘kho¶ng trèng’ ®Ó sö dông c¸c c«ng nghÖ cã hµm l­îng vãn cao, ®Èy nhanh tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 2.Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu trong tæng sè lùc l­îng lao ®éng x· héi Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu trong tæng sè lao ®éng x· héi lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè ng­êi Lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng lùc l­îng lao ®éng trong nuíc. Tû träng lao ®éng xuÊt khÈu ph¶n ¸nh qui m« gi¶I quyÕt viÖclµm ngoµi n­íc cña XKL§. Tû träng cµng cao lùc l­îng lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi cµng lín vµ ng­îc l¹i ; xu h­íng gi¶m xuèng hay t¨ng lªn cña tû träng nµy cho biÕt ®­îc kh¶ n¨ng t¹o viÖc lµm vµ thu nhËp cña nÒn kinh tÕ t¨ng hay gi¶m 3.Tû lÖ lao ®éng xuÊt khÈu ®­îc ®µo t¹o nghÒ trong tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu Tû träng lao ®éng ®­îc ®µo t¹o nghÒ trong tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu ph¶n ¸nh chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu. Lao ®éng ®· ®µo t¹o nghÒ ®¸p øng nhu cÇu cña nhµ tuÓn dông n­íc ngoµi thuêng ®­îc tr¶ l­¬ng cao h¬n nhiÒu lÇn so víi lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o. §ã lµ nh÷ng ng­êi thî bËc cao hoÆc c¸c chuyªn gia võa cã kh¶ n¨ng thu ngo¹i tÖ lín, võa cã kh¶ n¨ng lùa chän ®Ó tiÕp thu c«ng nghÖ míi phï hîp. Tû träng lao déng xuÊt khÈu ®· ®­îc ®µo t¹o trªn tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè ng­êi lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. §Ó nghiªn cøu chi tiÕt chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu, ta cã thÓ chia tû träng lao ®éng xuÊt khÈu ®· ®­îc ®µo t¹o t¹o thµnh; tû träng lao ®«ng xuÊt khÈu lµ c«ng nh©n lµnh nghÒ vµ chuyªn gia.lao Tû träng c«ng nh©n lµnh nghÒ xuÊt khÈu lao ®éng trªn tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè c«ng nh©n lµnh nghÒ ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. Tû träng chuyªn gia xuÊt khÈu trªn tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu lµ tû lÖ phÇn tr¨m sè chuyªn gia ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi so víi tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ cña mét quèc gia. C¸c nø¬c cã tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn, cã ®éi ngò c¸n bé khoa häc, c«ng nghÖ dåi dµo víi ®¼ng cÊp cao th­êng xuÊt khÈu c¸c chuyªn gia sang c¸c n­íc cã tr×nh ®é khoa häc vµ c«ng nghÖ kÐm ph¸t triÓn h¬n kÌm theo c¸c ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh nh»m thu lîi nhuËn cao. 4.Tû lÖ lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång vÒ n­íc Tû lÖ lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång vÒ nhËp n­íc lµ tØ lÖ phÇn tr¨m sè lao ®éng XKL§ d· hoµn thµnh hîp ®ång lao ®éng vÒ n­íc trªn tæng sè lao ®égn ®I XKL§ theo hîp ®ång. Trong XKL§, tû lÖ nµy ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ tæng hîp cña ho¹t ®éng XKL§ bao gåm c¶ chÊt luîng cña c¸c hîp ®ång cung øng lao ®éng, chÊt l­îng lao ®éng cung øng, tr×nh ®é qu¶n lÝ lao ®éng ë n­íc ngoµi. Khi sè lao ®éng hoµn thµnh hîp ®ång vÒ n­íc cµng lín, c¸c chi phÝ ph¸t sinh nh­ tiÒn båi th­êng cho chñ sö dông lao ®éng vµ c¸c kho¶n chi phÝ kh¸c cµng thÊp, sè lao ®éng bá trèn ra ngoµi sèng vµ c­ tró bÊt hîp ph¸p cµng Ýt sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng giò v÷ng vµ më réng thÞ phÇn ë n­íc së t¹i. Ng­îc l¹i, khi tû lÖ lao ®égn vÒ n­íc cµng nhá, c¸c kho¶n chi phÝ ph¸t sinh cµng lín, nguy c¬ bÞ mÊt thÞ phÇn vµ ®ãng cöa thÞ tr­êng cµng lín 5.Møc tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ t¹o viÖc lµm ChØ tiªu nµy cho biÕt, XKL§ ®· tiÕt kiÖm ®ù¬c bao nhiªu vèn cho ®Çu t­ t¹o viÖc lµm trong n­íc. Møc tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ t¹o viÖc lµm b»ng suÊt ®Çu t­ t¹o viÖc lµm trong n­íc 1 n¨m nh©n víi sè lao ®éng b×nh qu©n lµm viÖc ë n­íc ngoµi cïng n¨m §­a lao ®éng ®I lµm viÖc ë ngoµi n­íc gãp phÇn tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ d¹y nghÒ, t¹o viÖc lµm míi cho ng­êi lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay,khi nguån nh©n lùc cña n­íc ta cßn eo hÑp, møc tiÕt kiÖm vèn nµy ãc ý nghÜa cùc k× to lín 6.Møc gia t¨ng thu nhËp quèc gia tõ XKL§ Møc gia t¨ng thu nhËp quèc gia tõ XKL§lµ kho¶n thu nhËp quèc gia t¨ng thªm do thu nhËp tõ ho¹t ®éng phôc vô XKL§ vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng lµm viÖc ë n­íc ngoµi mang l¹i IV.C¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi xuÊt khÈu lao ®éng 1.YÕu tè thuéc vÒ phÝa nhµ n­íc XKL§ chÞu sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña m«I tr­êng chÝnh trÞ, ph¸p lÝ cña c¸c n­íc xuÊt khÈu, nhËp khÈu lao ®éng vµ luËt ph¸p quèc tÕ. Cung- cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng phô thuéc rÊt nhiÒu vµo sù ph¸t triÓn vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña c¸c n­íc nh­; thu nhËp, ®Çu t­, l·I suÊt…cña khu vùc vµ thÕ giíi. Khi cung-cÇu lao ®éng mÊt c©n ®èi do nhu cÇu t×m viÖc lµm qu¸ lín nh­ng kh¶ n¨ng x©m nhËp vµ khai th¸c thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ cßn h¹n chÕ, nh÷ng chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ cßn nhiÒu bÊt cËp, ch­a th«ng tho¸ng, chËm ch¹p..mÆt kh¸c c¹nh tranh gay g¾t sÏ ®Èy chi phÝ khai th¸c thÞ tr­êng lªn qu¸ cao, ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi ng­êi lao ®éng. V× vËy, qu¶n lÝ lao ®éng xuÊt khÈu ngoµi viÖc tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh, nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng h×nh thøc, qui luËt cña qu¶n lÝ kinh tÕ, cßn ph¶I tu©n thñ nh÷ng qui ®Þnh vÒ qu¶n lÝ nh©n sù cña c¶ n­íc xuÊt c­ còng nh­ n­íc nhËp c­. Do vËy mµ hÖ thèng ph¸p luËt vµ c¸c chÝnh s¸ch hç trî cho c«ng t¸c XKL§ cÇn ph¶I hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp bæ sung cho phï hîpvíi t×nh h×nh míi, hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp bæ sung cho phï hîp víi t×nh h×nh míi. 2.YÕu tè thuéc vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp,c¬ së XKL§ Trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay, c¸c Doanh nghiÖp ®· ®­îc Nhµ n­íc giµnh quyÒn chñ ®éng trong ho¹t ®éng cña m×nh, tù chñ trong viÖc qu¶n lý, tuyÓn dông lao ®éng, ®µo t¹o lao ®éng cho xuÊt khÈu, khai th¸c thÞ tr­êng, qu¶n lý lao ®éng ë n­íc ngoµi. Cô thÓ, c«ng t¸c tuyÓn chän, ®µo t¹o gi¸o dôc ®Þnh h­íng, ®µo t¹o tr­íc khi xuÊt khÈu lao déng ®­îc c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh. §ång thêi, C¸c c¬ së ®µo t¹o chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu.V× vËy, Doanh nghiÖp cã vai trß v« cïng quan träng trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng nguån nh©n lùc xuÊt khÈu còng nh­ trong ho¹t ®éng më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. 3.YÕu tè thuéc vÒ phÝa ng­êi lao ®éng Ng­êi lao ®éng lµ ng­êi trùc tiÕp tham gia vµo c«ng t¸c XKL§, c«ng t¸c XKL§ cã hiÖu qña hay kh«ng phô thuéc phÇn lín vµo chÊt l­îng lao ®égn xuÊt khÈu, b¶n th©n lao ®éng xuÊt khÈu. GÇn ®©y cã hiÖn t­îng lao ®éng bá trèn, lao ®éng bá hîp ®ång … lµm ¶nh h­ëng rÊt lín tíi c«ng t¸c XKL§ cña n­íc ta, v« h×nh dung t¹o ra sù ‘miÖt thÞ” cña n­íc ngoµi ®èi víi thÞ tr­êng lao ®éng cña nuíc ta trªn thÞ tr­êng lao ®éng thÕ giíi Ch­¬ng 2: thùc tr¹ng xu¸t khÈu lao ®éng ë viÖt nam hiÖn nay I.Bèi c¶nh kinh tÕ x· héi Sau hai thËp kû tiÕn hµnh c«ng cuéc ®æi míi, nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ quan träng. GDP t¨ng tr­ëng ë møc t­¬ng ®èi cao ®· gãp phÇn n©ng cao thu nhËp cña d©n c­. Đã gần một năm kể từ khi Việt Nam trở thành thành viên chính thức của WTO, nhìn chung nền kinh tế Việt Nam đã có sự chuyển biến tích cực. Sự gia tăng của các hoạt động thương mại và đầu tư đã tác động đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa, tạo tiền đề quan trọng để giải quyết nhiệm vụ lớn lao của xã hội, đó là vấn đề tạo việc làm cho người lao động. Với những thành tựu đáng kể trong khu vực kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài và những hiệu ứng tích cực của khu vực này đối với các doanh nghiệp trong nước, chúng ta tạo ra được một số lượng việc làm không nhỏ, góp phần ổn định đời sống cho một bộ phận dân cư, ổn định xã hội. Thành công này đồng thời cũng tạo điều kiện cho người lao động được tham gia một cách tích cực và chủ động vào thị trường lao động, dần thích nghi với nó và có thể ứng xử kịp thời, linh hoạt trước những thay đổi bất thường của nền kinh tế thị trường. Qua đó, Việt Nam cũng đang từng bước nâng cao vị thế của mình trên thị trường khu vực và thế giới. Tuy nhiên, quá trình hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang đặt ra nhiều thách thức đối với lĩnh vực việc làm nói riêng và đối với phát triển kinh tế nói chung. Điều đó đòi hỏi Nhà nước cần có các chủ chương chính sách cụ thể, các biện pháp thực tiễn, phối hợp thực hiện đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, các cơ sở, nhằm mục tiêu chung là nâng cao đời sống và thu nhập cho người dân, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, phát triển xã hội. II.Qui m« vµ chÊt l­îng xuÊt khÈu lao ®éng 1.Qui m« xuÊt khÈu lao ®éng 1.1. VÒ thÞ tr­êng So víi thêi k× tr­íc, tèc ®é ph¸t triÓn, qui m« vµ diÖn m¹o thÞ tr­êng XKL§ ®· ®­îc khëi s¾c. §Õn 2006 lao ®éngViÖt Nam ®· ®I lµm viÖc ë 40 quèc gia vµ vïng l·nh thæ 1.2. VÒ h×nh thøc, qui m« xuÊt khÈu lao ®éng Trong bèi c¶nh c¹nh tranh gi÷a c¸c n­íc XKL§ trªn thÞ tr­êng quèc tÕ diÔn ra trªn thÞ tr­êng quèc tÕ diÔn ra ngµy cµng gay g¾t, nh­ng ho¹t ®éng XKL§ vÉn thu ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng.Giai ®o¹n 2001-2005,gÇn 300 ngh×n lao ®éng gÊp 4 lÇn giai ®o¹n 1996-2000 vµ C¶ nø¬c ®· d­a ®ù¬c78885 lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi n¨m 2006, b»ng 105% so víi chØ tiªu ®Æt ra, trong ®ã Malaysia: 37950 ng­êi, §µi loan 14120 ng­êi, Hµn Quèc: 10500 ng­êi, NhËt B¶n gÇn 5400 ng­êi. Cho ®Õn thêi ®iÓm nµy ®· cã kho¶ng 400 ngh×n lao ®éng ®ang lµm viÖc ë h¬n 40 n­íc vµ khu vùc trªn thÕ giíi , hµng n¨m thu nhËp xÊp xØ 1.6 tû USD . DÉn ®Çu vÒ sè l­îng lµ Malaysia víi trªn 100 ngh×n lao ®éng, cã thu nhËp b×nh qu©n kho¶ng 2-3 triÖu ®ång/th¸ng, mét sè nghÒ cã thu nhËp tõ 5-7 triÖu ®ång/th¸ng; §µi loan cã trªnn 90 ngh×n lao ®éng cã thu nhËp tíi 300-500USD/th¸ng, Hµn quèc cã trªn 30 ngh×n lao ®éng, TNBQ kho¶ng 900-1000USD/th¸ng B¶ng 2: sè l­îng lao ®éng ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi tõ 1996-2006 ®¬n vÞ tÝnh : ng­êi N¨m Sè l­îng lao ®éng N¨m Sè l­îng lao ®éng 1996 12661 2002 46122 1997 18469 2003 75720 1998 12238 2004 67447 1999 21810 2005 75545 2000 31468 2006 78850 2001 36168 Nguån: Côc qu¶n lÝ lao ®éng ngoµi n­íc- Bé L§TB Vµ XH VIÖt Nam Qua b¶ng ta nhËn thÊy sè l­îng lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi t¨ng dÇn qua c¸c n¨m, ®Æc biÖt t¨ng nhanh vµ m¹nh tõ n¨m 2000, n¨m 2006 gÊp 2,5 lÇn so víi n¨m 2000. Tõ n¨m 2001 , b×nh qu©n mçi n¨m cã 70.000 lao ®éng ®­îc ®­a ra n­íc ngoµi lµm viÖc. Thu nhËp cña ng­êi lao ®éng chuyÓn vÒ n­íc b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 1,5 tû USD , gãp phÇn c¶I thiÖn ®êi sèng cho b¶n th©n vµ gia ®×nh, t¨ng nguån vèn ®Ó ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt MÆt kh¸c,c¸c h×nh thøc XKL§ ®­îc thùc hiÖn rÊt ®a d¹ng nh­; ng­êi lao déng ®i lµm viÖc t¹i n­íc ngoµi th«ng qua c¸c Doanh nghiÖp XKL§ hay th«ng qua c¸c doanh nghiÖp nhËn thÇu c«ng tr×nh, hay th«ng qua c¸c hîp ®ång c¸ nh©n. VÒ c¬ cÊu lao ®éng xuÊt khÈu dÞch chuyÓn theo h­íng lao ®«gn cã tay nghÒ ngµy cµng t¨ng, thÓ hiÖn chiÕm 35,5% tæng sè lao ®éng xuÊt khÈu. Lao ®éng trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng dÇn, hiÖn cã 30 nhãm ngµnh nghÒ thuéc 3 khu vùc: n«ng l©m ng­ nghiÖp; c«ng nghiÖp x©y dùng vµ dÞch vô 2.VÊn ®Ò chÊt l­îng lao ®éng xuÊt khÈu ChÊt l­îng lao ®éng lµ mèi quan t©m hµng ®Çu cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung còng nh­ c¸c doanh nghÖp XKL§ nãi riªng §· cã nhiÒu doanh nghiÖp XKL§ cña n­íc ta thµnh lËp tr­êng d¹y nghÒ XKL§ nh»m ®¸p øng nhu cÇu vÒ lao ®éng kü thuËt cña c¸c ®èi t¸c ë c¸c thÞ tr­êng c¬ b¶n: NhËt b¶n, §µi loan, Hµn quèc vµ mét sè thÞ tr­êng kh¸c. ChÊt l­îng lao ®éng theo nghÜa chuyªn m«n lµ kü n¨ng, kü x·o cña ng­êi lao ®éng khi thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc ®­îc giao.Tr×nh ®é chuyªn m«n cña ng­êi lao ®éng ®¸p øng tèt yªu cÇu c«ng viÖc cña ®èi t¸c lµm t¨nng uy tÝn cña doanh nghiÖp ®­a ®I trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ. §· cã doanhnghiÖp chñ tr­¬ng thùc hiÖn viÖc ®µo t¹o nghÒ cho lao ®éng xuÊt khÈu nh»m x©y dùng “thu¬ng hiÖu lao ®éng” cho riªng m×nh. §Ó tån t¹i vµ ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng th× yÕu tè chÊt l­îng lao ®éng lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn Trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, hÇu hÕt c¸c n­íc ®Òu thiÕu lao ®éng cã tr×nh ®ä vµ ®ang t×m c¸ch c¶I thiÖn chÝnh s¸ch nh»m thu hót lao ®éng cã tay nghÒ cao. Víi ViÖt Nam, mçi n¨m cã h¬n 1 triÖu ng­êi ®­îc bæ sung vµo lùc l­îng lao ®éng, trong ®ã phÇn lín lµ lao ®éng ch­a qua ®µo t¹o, chÝnh v× vËy, ViÖt Nam chÊp nhËn xu h­íng xuÊt khÈu lao ®éng ®I lµm viÖc gi¶n ®¬n, kh«ng qua ®µo t¹o hoÆc ®µo t¹o Ýt. Thªm vµo ®ã lµ nhu cÇu tiÕp nhËn lao ®éng phæ th«ng lín t¹i mét sè n­íc trong khu vùc, nhÊt lµ ®èi víi mét sè nghµnh nguy hiÓm, nÆng nhäc, ®éc h¹i. Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ kinh tÕ x· häi cña viÖc sö dông lao ®égn phæ th«ng trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ ch­a cao, cßn nhiÒu h¹n chÕ do: thu nhËp thÊp, kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ kÐm, bÞ ®èi xö thiªó b×nh ®¼ng, gi¸ nh©n c«ng thÊp, kh¶ n¨ng c¹nh tranh khã… HiÖn t¹i ViÖt Nam cã trªn 50 triÖu lao ®éng, trong ®ã chiÕm tíi trªn 72 Bªn c¹nh kh¶ n¨ng chuyªn m«n, chÊt l­îng lao ®éng cßn ®­îc thÓ hiÖn ë t¸c phong lao ®éng, kh¶ n¨ng ngo¹i ng÷, hiÓu biÕt vÒ phong tôc tËp qu¸n cña n­íc së t¹i Tû lÖ lao ®éng cã tay nghÒ tr­íc khi ®I XKL§ vã xu h­íng gi¶m xuèng tõ n¨m 2000 ®Õn 2003, n¨m 2004 cã xu h­íng t¨ng lªn tõ 34,62% n¨m 2003, n¨m 2004 tû lÖ nµy lµ 45,15% vµ chung c¶ 5 n¨m tû lÖ nµy lµ 43,34%. Tû lÖ lao ®éng cã nghÒ tr­íc khi ®I XKL§ còng cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ gi÷a c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp. Trong tæng sè lao ®éng ®­a ®I, Tû lÖ lao ®éng cã nghÒ ®I qua cÊc doanh nghiÖp XKL§,Nhµ n­íc lµ 43,695, cao h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c doanh nghiÖp XKL§ ngoµi Nhµ n­íc(13,72%). Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÎm ®ã lµ kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh, cÇn cï, chÞu khã, tr×nh ®é v¨n ho¸ kh¸ th× so víi lao ®éng c¸c n­íc trong khu vùc lao ®éng n­íc ta cßn nhiÒu h¹n chÕ, ¶nh h­ëng tíi kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu lao ®éng . §ã lµ, tr×nh ®é ngo¹i ng÷ kÐm, ®Æc biÖt lµ hiÖn t­îng vi ph¹m hîp ®ång, bá trèn, c­ tró bÊt hîp ph¸p ë n­íc ngoµi cña mét bé phËn lao ®éng nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Tû lÖ lao ®éng ViÖt Nam bá trèn ë c¸c n­íc( NhËt B¶n, Hµn quèc, §µi Loan ) ë møc rÊt cao. So víi lao ®éng cña c¸c n­ícTrung Quèc,Philiplipines, Th¸I lan…th× cña ViÖt Nam cao h¬n rÊt nhiÒu. Thùc tÕ nÕu kh«ng kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng nµy sÏ ¶nh h­ëng ®Õn uy tÝn, “kh¶ n¨ng c¹nh tranh” cña lao ®éng ViÖt Nam trªn c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ thÞ tr­êng míi. 3.Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi ®èi víi c«ng t¸c XKL§ 3.1.HiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ cña doanh nghiÖp Truíc hÕt, ®èi víi Doanh nghiÖp XKL§, ®Çu t­ vèn cho hoµn thiÖn qu¶n lÝ nhµ nuíc, chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ c¬ b¶n cña Doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng ®Çu t­ nµy bao gåm: hoµn thiÖn bé m¸y qu¶n lý, ®iÒu hµnh ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ph¸t triÓn vµ khai th¸c thÞ tr­êng lao ®éng, t¨ng c­êng qu¶n lý ng­êi lao ®éng tr­íc,trong vµ sau khi ®I lµm viÖc cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi.§Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t­ vµo hoµn thiÖn qu¶n lý XKL§ cña Doanh nghiÖp, cã thÓ th«ng qua c«ng thøc sau; - Ti=(DTi/Cpi):(DTi-1/Cpi-1) Trong ®ã Ti:HiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng ®Çu t­ vµo hoµn thiÖn qu¶n lÝ XKL§. DTi: Doanh thu XKL§ cña doanh nghiÖp n¨m i DTi-1: Doanh thu XKL§ cña donah nghiÖp n¨m tr­íc gi¸p n¨m i Cpi: Chi phÝ XKL§ cña doanh nghiÖp n¨m i Cpi-1:Chi phÝ XKL§ cña doanh nghiÖp n¨m tr­íc gi¸p n¨m i Tû sè nµy nh»m so s¸nh sù chªnh lÖch gi÷a doanh thu vµ chi phÝ n¨m sau so víÝ n¨m trø¬c, nÕu lín h¬n 1 lµ sù ®Çu t­ vµo hoµn thiÖn qu¶n lÝ nhµ n­íc ®em l¹i sù gia t¨ng sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu, t¨ng kh¼ n¨ng hoµnh thµnh hîp dång lao ®éng cña ng­êi lao ®éng vµ do ®ã t¨ng doanh thu. Thªo sè liÖu cña c«ng ty SOS,n¨m 2001 tû sè nµy lµ 0,13, nh­ng dÕn n¨m 2002 t­ng lªn 1,11 vµ n¨m 2003 lµ 1,19. §iÒu nµy kh¼ng ®Þnh, viÖc ®Çu t­ vµo hoµn thiÖn qu¶n lÝ XKL§ ë SOS ®· ph¸t huy hiÖu qu¶. Ngoµi ra, hiÖu qu¶ c«ng t¸c hoµn thiÖn qu¶n lý XKL§ cña doanh nghiÖp cã thÓ xem xÐt qua chØ tiªu gia t¨ng sè l­äng hoµn mthµnh hîp ®ång cã thêi h¹n, qua c«ng thøc -Li=Ltti:Lh®i Trong ®ã: Ltti: tæng sè n¨m nguêi lµm viÖc thùc tÕ cña n¨m i Lh®i: Tæng sè n¨m ng­êi lµm viÖc theo hîp ®ång cña n¨m i Tû sè nµy s¸nh gi÷a thêi gain lµm viÖc thùc tÕ vµ thêi gian lµm viÖc theo hîp ®ång. NÕu chØ sè nµy cµng gÇn 1 th× chøng tá kh¶ n¨ng hoµn thµnh hîp ®ång cña ng­êi lao ®éng cµng cao 3.2.HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña nhµ n­íc vµ x· héi HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµ 1 chØ tiªu tæng hîp, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña XKL§ th«ng qua nhiÒu yÕu tè nh­: t¨ng nguån thu cho ng©n s¸ch, t¨ng nguån thu cho x· héi, gãp phÇn ®Çu t­ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o viÖc lµm, hç trî céng ®ång xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo…C«ng t¸c XKL§ ®em l¹i nhiÒu hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi thiÕt thùc. ë ®ay ta ®Ò cËp ®Õn lîi Ých XKL§ ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n­íc cña ng­êi tham gia XKL§ cña SONA, thÓ hiÖn qua b¶ng sau: B¶ng 3 §¬nvÞ tÝnh:1.000 VND N¨m 2000 2001 2002 2003 §µi Loan Tæng sè n¨m-ng­êi lµm viÖc thùc tÕ 1.046 1.200 1.374 1.508 Tæng sè nép NSNN 407.376 751.856 1.311.766 1.834.757 BQ 1 n¨m-ng­êi nép NSNN 389 627 955 2.217 Malaisia Tæng sè n¨m-ng­êi lµm viÖc thùc tÕ - - 5.054 7.408 Tæng sè nép NSNN - - 1.181.183 1.697.552 BQ 1 n¨m-ng­êi nép NSNN - - 234 229 Nguån: T¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi sè 295,trang 17 Qua b¶ng sè liÖu cho ta thÊy, ®èi víi thÞ tr­êng §µi Loan mçi lao ®éng cña SONA ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n­íc 407.376 ®ång, n¨m 2003 ®· lªn tíi 1.834.757 ®ång, trong vßng 4 n¨m ®· t¨ng lªn gÊp 4,5 lÇn t­¬ng øng 1424381 ®ång. §iÒu nµy chøng tá hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña XKL§ ®ang ngµy cµng t¨ng. Cµng nhiÒu ng­êi lao ®éng ®I n­íc ngoµi lµm viÖc cµng cã nhiÒu ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch nhµ n­íc 3.3.HiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi ng­êi lao ®éng §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi víi ng­êi lao ®éng th«ng qua c«ng thøc tÝnh hiÖu qu¶ thu nhËp rßng b×nh qu©n( TNBQi) víi chi phÝ b×nh qu©n ( CPBQi) cña ng­êi lao ®éng nh­ sau Ri= TNBQi: CPBQ Ri: tû sè so s¸nh gi÷a thu nhËp rßng( tæng htu nhËp trõ tæng chi phÝ) b×nh qu©n th¸ng víi chi phÝ b×nh qu©n th¸ng cña ng­êi lao ®éng trong n¨m i, Ri cµng lín h¬n 1 th× tÝnh hiÖu qu¶ ®Çu t­ cho ng­êi lao ®éng cµng cao B¶ng 5: N¨m 2000 2001 2002 2003 2004 §µi Loan,c«ng nh©n nhµ m¸y Ri theo hîp ®ång 1,60 1,34 1,24 1,28 1,28 Ri theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ($) 1,34 1,24 1,10 1,22 1,26 TN rßng b×nh qu©n th¸ng theo hîp ®ång 338 324 304 309 309 TN rßng b×nh qu©n th¸ng theo thêi gian lµm viÑc thùc tÕ($) 315 305 289 303 306 TN mÊt ®I do lµm vÒ tr­íc h¹n 1 th¸ng §µi Loan ,gióp viÖc gia ®×nh Ri theo H§ 3,29 2,82 2,78 3,10 3,10 Ri theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ 2,40 2,22 2,04 2,59 2,96 TN rßng b×nh qu©n theo th¸ng theo H§($) 307 295 294 302 302 TN rßng b×nh qu©n th¸ng theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ($) 282 276 268 289 299 Thu hËp mÊt ®I do vÒ tr­íc h¹n 1 th¸ng 366.22 ThÞ tr­êng lao ®éng Malaysia CNNM CNXD Ri theo hîp ®ång 2,73 Ri theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ($) 2,53 TN rßng b×nh qu©n th¸ng theo hîp ®ång 144, TN rßng b×nh qu©n th¸ng theo thêi gian lµm viÑc thùc tÕ($) 142 TN mÊt ®I do lµm vÒ tr­íc h¹n 1 th¸ng 187,96$ Nguån: t¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi sè 295, trang17 Qua b¶ng trªn ta cã thÓ so s¸nh chi phÝ vµ thu nhËp cña ng­êi lao ®éng cho thÊy: §èi víi thÞ tr­êng §µi loan lo¹i h×nh c«ng nh©n nhµ m¸y(CNNM) mÆc dï cã thu nhËp b×nh qu©n th¸ng cao h¬n so víi lo¹i h×nh gióp viÖc gia ®×nh nh­ng do chi phÝ ban ®Çu cao h¬n rÊt nhiÒu nªn hiÖu qu¶ ®Çu t­ vèn cña ng­êi lao ®éng l¹i thÊp h¬n(1,60 vµ 3,29) còng chÝnh v× thÕ do vÒ tr­íc thêi h¹n ®èi víi c«ng nh©n nhµ m¸y cao h¬n so víi gÝup viÖc gia ®×nh( 512,33$ vµ 366,22$). Tuy nhiªn, møc ®é æn ®Þnh cña lo¹i h×nh CNNM cao h¬n GVG§ khiÕn cho chªnh lÖch gi÷a Ri theo hîp ®ång vµ theo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña lo¹i h×nh CNNM thÊp h¬n so víi GVG§ §èi víi thÞ tr­êng MALAYSIA, do chi phÝ ban ®Çu t­¬ng ®èi thÊp(kho¶ng 16,6 triÖu cho thêi h¹n hîp ®ång 3 th¸ng) nªn mÆc dï thu nhËp b×nh qu©n th¸ng thÊp nh­ng hiÖu qu¶ ®Çu t­ so víi thÞ tr­êng §µi loan vÉn tu¬ng ®ãi cao vµ ph©n fthu nhËp do vÒ tr­íc thêi h¹n còng thÊp h¬n: 187,96$ Víi viÖc ph©n tÝch vµ tÝnh to¸n b»ng sè liÖu thùc tÕ cho phÐp chóng ta ®¸nh gi¸ ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cña XKL§ trªn c¶ 3 ph­¬ng diÖn nhµ n­íc, doanh ngiÖp vµ ng­êi lao ®éng, qua ®ã n©ng cao tr×nh dé qu¶n lý XKL§ ph¶I ®­îc coi lµ gi¶I ph¸p c¬ b¶n, ®¶m b¶o thêi h¹n hîp ®ång lao ®éng lµ gi¶I ph¸p quan träng. C¸c donh nghiÖp muèn gi÷ ®­îc uy tÝn ph¶I tù hoµn thiÖn m×nh, quan t©m chÝnh ®¸ng ®Õn quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña ng­êi lao ®éng víi doanh nghiÖp III.Ph©n tÝch néi dung xuÊt khÈu lao ®éng 1.ChiÕn l­îc, qui ho¹ch vµ kÕ ho¹ch xuÊt khÈu lao ®éng giai ®o¹n 1996-2005 ChiÕn l­îc, qui ho¹ch vµ kÕ ho¹ch giai ®o¹n 1996-2005, Côc qu¶n lý lao ®éng ngoµi n­íc ®· ®Ò ¸n XKL§ giai ®o¹n 1996-2005 víi c¸c chñ tr­¬ng:- Më réng, khuyÕn khÝch vµ dÈy m¹nh XKL§ - §I theo c¬ chÕ htÞ tr­êng XKL§: ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng, thµnh phÇn tham gia vµ nghµnh nghÒ dua ®i - Coi ®©y lµ 1 nghµnh kinh tÕ cÇn d­îc ®Çu t­ - Coi XKL§ Lµ nhiÖm vô cña mäi nghµnh, mäi cÊp Chñ tru¬ng x©y dùng 1 c¬ chÕ qu¶n lý Nhµ n­íc phï hîp theo h­íng tËp trung mäi lo¹i h×nh ®­a ®I lao ®éng, lµm ¨n cã thêi h¹n ë n­íc ngoµi vµo 1 ®Çu mèi cñ Bé L§TB&XH - VÒ chÝnh s¸ch, ®Ò ¸n XKL§ trong giai ®o¹n nµy chñ tr­¬ng nghiªn cøu ban hµnh 1 møc thuÕ hîp lý vµ c¸ chÝnh s¸ch thu chi tµi chÝnh nh»m ®¶m b¶o vµ khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ tham gia XKL§; ban hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch thu chi tµi chÝnh cña ng­êi lao ®éng hîp lý, kh«ng ®Ó ng­êi lao ®éng ph¶I chÞu nh÷ng chi phÝ bÊt hîp lý; t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng dïng thu nhËp ë n­íc ngoµi ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng sau khi vÒ n­íc; cã chÝnh s¸ch thuëng ph¹t nghiªm minh ®èi víi nh÷ng ®èi tuîng liªn quan ®Õn XKL§ -VÒ c«ng t¸c qu¶n lý : chñ tr­¬ng qu¶n lý nhµ n­íc chÆt chÏ mäi lo¹i h×nh ®I XKL§; t¨ng cuêng ph¸p chÕ XHCN trong XKL§; ®Çu t­ chÝnh ®¸ng vÒ vËt chÊt vµ c¸n bé cho c¬ quan QLNN; t¹o ra sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan liªn quan; tæ chøc tèt viÖc ®µo t¹o chuÈn bÞ nguån lao ®éng, h×nh thµnh c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý vµ b¶o vÖ ng­êi lao déng ë n­íc ngoµi KÕ ho¹nh cô thÓ: trong n¨m 2008 gi¶i quyÕt viÖc lµm cho 1,7 triÖu l­ît ng­êi lao ®éng, trong ®ã xuÊt khÈu lao ®éng 8,5 v¹n l­ît ng­êi 2.Tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l­îc, kÕ ho¹ch - VÒ quan ®iÓm, ®Þnh h­íng KhuyÕn khÝch c¸c c¬ quan tæ chøc vµ ng­êi ViÖt Nam ë trong vµ ngoµi n­íc th«ng qua ho¹t ®éng cña m×nh tham gia ho¹t ®éng t×m kiÕm vµ khai th¸c thÞ tr­êng phï hîp víi ph¸p luËt quèc tÕ, ph¸p luËt ViÖt Nam vµ ph¸p luËt cña n­íc sö dông lao ®éng ViÖt Nam - VÒ thñ tôc cÊp phÐp ho¹t ®éng, chuyªn doanh vµ ®¨ng kÝ ho¹t ®éng XKL§ -VÒ qui ®Þnh chÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi doanh nghiÖp XKL§ Sau khi N§ 152 ra ®êi, Bé L§-TB&XH ®· cÊp phÐp cho c¸c doanh nghiÖp cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®­îc phÐp lµm Doanh nghiÖp XKL§ chuyªn doanh lµ DNNN,DN ®oµn thÓ thuéc trung ­¬ng ®oµn thanh niªn céng s¶n HCM, Trung ­¬ng héi LHPNVN, Tæng Liªn §oµn lao ®éng ViÖt Nam, Héi n«ng d©n ViÖt Nam, Héi ®ång T¦ liªn minh HTX VIÖt Nam, phßng TM&CNVN cã vèn ®iÒu lÖ tõ 1 tû trë lªn, cã Ýt nhÊt 50% c¸n bé qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng XKL§ cã tr×nh ®é §¹i häc trë lªn, cã ngo¹i ng÷ ®Î trùc tiÕp lµm viÖc trùc tiÕp víi ng­êi n­íc ngoµi, cã tµi liÖu chøng minh kh¶ n¨ng kÝ kÕt hîp ®ång vµ thùc hiÖn nhiÖm vô XKL§ -VÒ tæ chøc t¹o nguån Tr­íc khi ®I XKL§, ng­êi lao ®éng ®ùoc tËp trung ®Ó ®µo t¹o vµ gi¸o dôc ®Þnh h­íng t¹i c¸c tr­êng, trung t©m d¹y nghÒ vµ ®µo t¹o thuéc c¸c bé ngµnh ®Þa ph­¬ng cã gi¸y phÐp ho¹t ®éng hîp ph¸p.Néi dung häc bao gåm: häc ngo¹i ng÷ ®¸p øng yªu cÇu n­íc tiÕp nhËn ng­êi lao ®éng theo hîp ®ång, gi¸o dôc ®Þn h­íng n÷ng hiÓu biÕt cÇn thiÕt cã liªn quan nh­: LuËt lao ®éng, H×nh sù, D©n sù , xuÊt- nhËp c¶nh vµ c­ tró cña ViÖt Nam , ph¸p luËt cña n­íc sö dông lao ®éng , nghÜa vô chÊp hµnh vµ tu©n thñ ph¸p luËt, phong tôc tËp qu¸n, ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ sinh ho¹t quan hÖ chñ thî, kinh nghiÖm giao tiÕp, néi dung mµ Hîp ®ång lao ®éng ®· ký; tr¸ch nhiÖm cña ng­êi lao ®éng vµ cña doanh nghiÖp vÒ nh÷ng qui ®Þnh vÒ an toµn lao ®éng … Ngoµi ra, trong c¸c tr­êng cÇn thiÕt ng­êi lao ®éng cßn ®­îc d¹y nghÒ, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ theo hîp ®ång cung øng lao ®éng víi tõng n­íc. Ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o vµ gi¸o dôc do Bé L§-TB&XH ban hµnh( trõ lÜnh vùc chuyªn gia, kü thuËt viªn vµ sü quan thuû thñ do Bé chñ quan qui ®Þnh) ë mét sè doanh nghiÖp cã qui m« XKL§ lín thuêng cã trung t©m ®µo t¹o trùc thuéc doanh nghiÖp ®Ó thuËn lîi trong viÖc ®¸p øng nguån lao ®éng cÇn thiÕt, kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ cho c«ng t¸c XKL§ -VÒ phèi hîp qu¶n Lý Qóa tr×nh tæ chøc thùc hiÖn cã sù tham gia cña Bé L§-TB&XH, tµi chÝnh, C«ng an, KÕ ho¹ch §Çu t­, Ng©n hµng Nhµ n­íc, kho b¹c Nhµ n­íc…Trong mét vµi n¨m gÇn ®©y, cã mét sè c¬ quan ®· cã sù tham gia tÝch cùc, c¶I thiÖn mét b­íc ®¸ng kÓ cho qu¸ tr×nh ®­a lao ®éng ®I XKL§ nh­: viÖc c¶I tæ thñ tôc hµnh chÝnh cÊp visa Hé chiÕu cña Bé c«ng an, c¶I tiÕn thñ tôc vµ ®iÒu kiÖn cho vay tiÒn cña c¸c ng©n hµng, sù t¨ng c­êng vËt chÊt kü thuËt ®Ó ®µo t¹o nghÒ cho ng­êi lao ®éng cña Tæng côc d¹y nghÒ… 3.Gi¸m s¸t kiÓm tra C«ng t¸c kiÓm tra, thanh tra XKL§ ®· ®­îc thùc hiÖn nh»m môc ®Ých: - §¸nh gi¸ thùc tr¹ng t×nh h×nh thùc hiÖn c¸c qui ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ XKL§, kinh nghiÖm vµ m« h×nh tèt trong ho¹t ®éng XKL§ cña c¸c doanh nghiÖp XKL§, c¸c tæ chøc liªn quan - H­íng dÉn,hç trî nh»m ph¸t huy nh©n tè tÝch cùc, gãp phÇn thóc ®Èy ho¹t ®éng dÞch vô XKL§ - Phßng ngõa vµ ng¨n chÆn, vµ xö lý c¸c vi ph¹m trong ho¹t ®éng XKL§ - Gióp c¸c c¬ quan QLNN xem xÐt, xö lý c¸c vi ph¹m, gi¶I quyÕt tranh chÊp, khiÕu n¹i ph¸t sinh tõ ho¹t ®éng XKL§ - §Ò xuÊt,kiÕn nghÞ ®Ó gãp phÇn hoµn thiÖn c¸c c¬ chÕ qu¶n lý, chÕ ®é chÝnh s¸ch liªn quan ®ªn ho¹t ®éng XKL§ - B¶o vÖ lîi Ých cña Nhµ n­íc, c¸c quyÒn vµ lîi Ých ho¹t ®éng cña c¸c Doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc - T¨ng c­êng ph¸p chÕ XHCN trong lÜnh vùc XKL§ ViÖc thanh tra, kiÓm tra ®­îc thùc hiÖn trong ph¹m vi c¸c doanh nghiÖp ®­îc cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng chuyªn doanh, c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc cung cÊp lao ®éng cho c¸c doanh nghiÖp vµ gi¶I quyÕt c¸c ®¬n th­ khiÕu n¹i, tè c¸o cã liªn quantheo h×nh thøc ®Þnh kú theo chuyªn ®Ò, theo vô viÖc hay thanh kiÓm träng ®iÓm C¸c néi dung thanh kiÓm tra gåm: t­ c¸ch ph¸p nh©n cña DN XKL§, c¸c ho¹t ®éng cã liªn quan, c«ng t¸c tuyÓn chän, c«ng t¸c gi¸o dôc ®Þnh h­íng, viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é tµi chÝnh ®èi víi Doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng 4.§¸nh gi¸ vµ ®iÒu chØnh Tron qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng t¸c XKL§ ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh tùu nhÊt ®Þnh, song vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ sau: 4.1. VÒ ho¹t ®éng XKL§ vµ qu¶n lý vÜ m«: Lµ mét n­íc cã nguån lùc dåi dµo nh­ng kÕt qu¶ XKL§ thêi gian qua ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng nguån nh©n lùc cña ®Êt n­íc. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë nh÷ng ®iÓm nh­ sau: thÞ tr­êng XKL§ më réng víi ph¹m vi ch­a lín l¾m vµ thiÕu æn ®Þnh, qui m« thÞ tr­êng cßn nhá, hÑp. H×nh thøc vµ phu¬ng thøc thùc hiÖn XKL§ ch­a cao, tû lÖ lao ®éng phæ th«ng cßn chiÕm tû lÖ cao, tû lÖ chuyªn gia chiÕm 1-2% Nhµ n­íc ch­a cã chiÕn l­îc ®Þnh h­íng l©u dµi cho ho¹t ®éng XKL§ nh­: ch­a cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ho¹t ®éng XKL§ nh­ chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp XKL§; chÝnh s¸ch tµi chÝnh gióp cho ng­êi lao ®éng tham gia XKL§ nh­: cho vay ®Æt cäc tiÒn thÕ ch©n, vay vèn häc nghÒ… 4.2.VÒ phÝ© Doanh nghiÖp XKL§ Doanh nghiÖp XKL§ tuy cã ph¸t triÓn trong thêi gian qua, nh­ng vÉn cßn Ýt vÒ sè l­îng vµ yÕu vÒ chÊt l­îng, thÓ hiÖn h¹n chÕ sau; - Søc c¹nh tranh cña c¸c Doanh nghiÖp cßn yÕu thÓ hiÖn ë chç: quy m« doanh nghiÖp cßn nhá bÐ, tr×nh ®é qu¶n lý cßn yÕu. KhÈ n¨ng tiÕp cËn nghiªn cøu thÞ truêng bªn ng«µincnf nhá, thiÕu kinh nghiÖm trong viÖc më thÞ tr­êng míi, thô ®éng trong kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng chiÕn luîc XKL§ vµ cßn Ø l¹i sù gióp ®ì cña Nhµ n­íc - Ch­a g¾n kÕt gi÷a cung øng søc lao ®éng víi nghiªn cøu vÒ søc lao ®éng. §iÒu nµy thÓ hiÖn Doanh nghiÖp ch­a cã chiÕn l­îc t×m nguån lao ®éng vµ tæ chøc ®µo t¹o theo thÞ tr­êng. HiÖn t¹i, c¸c Doanh nghiÖp vÉn lµm ¨n theo kiÓu cß con khi cã hîp ®ång th× b¾t ®Çu ®I thu gom, tuyÓn mé ng­êi lao ®éng - C¸c doanh nghiÖp XKL§©cnhj tranh theo kiÓu “sèng chÕt mÆc bay”. Trªn thÞ tr­êng ®· xuÊt hiÖn hiÖn t­îng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh gi÷a c¸c doanh nghiÖp ®· g©y thiÖt h¹i cho ng­êi lao ®éng vµ ¶nh h­ëng tíi uy tÝn cña ng­ê lao ®éng ViÖt Nam t¹i n­íc ngoµi - ViÖc qu¶n lý lao ®éng ®ang lµm viÖc ë n­íc ngoµi cña c¸ Doanh nghiÖp cßn yÕu kÐm, bu«ng láng vµ ®«I khi vi p¹hm chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc . ViÖc thu tr¶ phÝ thÕ ch©n bõa b·I, tù ý thu ph¸I cao, khi cã sù cè hay hÕt hîp ®ång l¹i kh«ng tr¶ phÝ ®óng, ®ñ cho ng­êi al ®éng . C¸c doanh nghiÖp ch­a cã c¬ chÕ qu¶n lý ng­ßi lao ®éng ë ngoµi g©y ra t×nh tr¹ng bá trèn, huû hîp ®ång lao ®éng, vi p¹hm luËt ph¸p n­íc së t¹i … 4.3.VÒ phÝa ng­êi lao ®éng Lao ®éng dåi dµo vÒ sè luîng nh­ng chÊt luîng vÉn cßn thÊp , lao ®éng qua ®µo t¹o, cã tay nghÒ cao cßn thÊp, ý thøc tæ chøc kû luËt ch­a cao, t¸c phong lµm viÖc cßn h¹n chÕ… Do vËy cÇn ph¶I tõng b­íc kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trªn, lµm ho c«ng t¸c XKL§ ngµy cµng ph¸t triÓn phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña n­íc. §iÒu ®ã phô thuéc vµo c¸c chÝnh s¸ch quÈn lý cña nhµ n­íc, nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp XKL§ vµ chÝnh b¶n th©n ng­êi lao ®éng IV.Ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Õn xuÊt khÈu lao ®éng 1.Vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc §¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ trªn lµ nhê sù nç lùc cña c¸c ®Þa ph­¬ng, c¸c doanh nghiÖp trong ®ã cã vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc, thÓ hiÖn ë hÖ thèng chÝnh s¸ch ®­îc ®æi míi theo h­íng t¨ng c­êng, atä m«I tr­êng kinh doanh thuËn lîi th«ng tho¸ng vµ minh b¹ch cho Doanh nghiÖp nh»m thu hót c¸c nguån lùc tiÒm n¨ng ®Ó ®Èy m¹nh XKL§, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Bé L§-TB&XH ®· phèi hîp víi c¸c bé nghµnh liªn quan ban hµnh mét sè th«ng t­ liªn tÞch, trong ®ã qui ®Þnh râ tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp, cña ng­êi lao ®éng. Sù ra ®êi cña LuËt Ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo hîp ®ång, ®­îc Quèc héi kho¸ XI th«ng qua t¹i k× häp thø 10, ngµy 29/11/2006. LuËt ra ®êi cã nhiÒu ®iÓm quy ®Þnh míi vµ më réng h¬n so víi nh÷ng v¨n b¶n truíc ®ã, lµ nÒn t¶ng quan träng cho QLNN vÒ XKL§. Còng nhê ®ã, ng­êi lao ®éng còng ®­îc b¶o vÖ lîi Ých vµ t¹o ra khung ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp XKL§. §iÒu ®ã thÓ hiÖn quan niÖm cña §¶ng vµ Nhµ n­íc vÒ ®Èy m¹nh XKL§, gi¶I quyÕt viÖc lµm, gãp phÇn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo… 2.C¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng Trong thêi gian qua ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ trªn lµ nhê sù ®ãng gãp to lín tõ phÝa c¸c Doanh nghiÖp XKL§, c¸c DN ngµy cµng më réng qui m« ho¹t ®«ng, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ho¹t ®éng. ThÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc ngµy cnµg ®­îc më réng, nhê ®ã sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu t¨ng lªn qua c¸c n¨m. MÆt kh¸c, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp XKL§ mét mÆt thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng XKL§, mét mÆt sù c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nh­ hiÖn nay, theo kiÓu” sèng chÕt mÆc bay” lµm n¶h h­ëng trùc tiÕp ®Õn ng­êi lao ®éng còng nh­ uy tÝn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng lao ®éng quèc tÕ Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng vµ gi¶i ph¸p vÒ vÊn ®Ò xuÊt khÈu lao ®éng I.Ph­¬ng h­íng xuÊt khÈu lao ®éng trong giai ®o¹n tíi 1.C¬ héi ®èi víi ho¹t ®éng XKL§ C«ng cuéc ®æi míi chÝnh s¸ch më c­¶ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ta, xu h­íng toµn cÇu ho¸ hiÖn nayvµ qu¸ tr×nh héi nhËp vÒ kinh tÕ quèc tÕ ®· t¹o ra nhiÒu c¬ héi ®èi víi ho¹t ®éng XKL§ cña ViÖt Nam ®ã lµ: ViÖt Nam ®· më réng quan hÖ víi nhiÒu n­íc vµ vïng l·nh thç trªn thÕ giíi, thiÕt lËp c¸c c¬c quan ngo¹i giao t¹i nhiÒu quèc gia nªn cã nhiÒu c¬ héi t×m hiÓu kh¶ n¨ng ®­a lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp, nhiÒu c¬ héi viÖc lµm ë ngoµi n­íc sÏ më ra ®èi víi Lao ®éng ViÖt Nam. Cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp vÒ kinh tÕ, nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt nam cã dù ¸n ®Çu t­ ë n­íc ngoµi vµ cã nhu cÇu ®­a lao ®éng ViÖt Nam ®I lµm viÖc t¹i c¸c dù ¸n ®Çu t­ ë n­íc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã, c¸c doanh nghiÖp XKL§ cña ViÖt Nam cã thÓ khai th¸c vµ t×m hiÓu th«ng tin vÒ nhu cÇu lao ®éng c ña c¸c n­íc qua nhiÒu kªnh th«ng tin( m¹ng internet, b¸o chÝ,..)®ång thêi tham gia c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó th¨m dß vµ khia th¸c nh÷ng c¬ héi ®­a ng­êi lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi Ngoµi ra, nhiÒu doanh nghiÖp n­íc ngoµi ®Çu t­ ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam còng cã nhu cÇu nhËn loa ®éng ViÖt Nam, nh÷ng ng­êi ®· tõng lµm viÖc, tu nghiÖp t¹i n­íc m×nh vµo lµm viÖc( nh­ lµ c¸c doanh nghiÖp cña Hµn Quèc vµ NhËt B¶n..) 2.Th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi XKL§ vµ chyªn gia Trong qu¸ tr×nh héi nhËp mÆc dï cã nh÷ng c¬ héi nh­ rªn, tuy nhiªn ho¹t ®éng XKL§ vµ chuyªn gia còng gÆp nhiÒu th¸ch thøc Thø nhÊt, mÆc dï chóng ta ®· hîp t¸c lao ®éng víi c¸c n­íc trªn 25 n¨m vµ thu ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh nh­ng so víi c¸c n­íc trong khu vùc, n­íc ta ch­a cã nhiÒu kinh nghiÖm ; cßn h¹n chÕ vÒ am hiÓu vÒ thÞ tr­êng, vÒ uy tÝn lao ®éng ViÖt Nam, n¨ng lùc cña c¸c doanh nghiÖp XKL§. MÆc dï, bé ChÝnh trÞ ®· cã ChØ thÞ 41/CT-TW; quèc héi vµ ChÝnh phñ ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lÝ dÎ ®iÒu chØnh trong lÜnh vùc XKL§, nh­ng trong thùc tÕ ®ßi hái chóng ta ph¶i nghiªn cøu, söa ®æi bæ sung, hoµn thiÖn vµ ®æi míi hÖ thèng ph¸p luËt trong lÜnh vùc nµy Thø hai,chÊt l­îng nguån lao ®éng xuÊt khÈu cña ta cßn bÊt cËp, h¹n chÕ vÒ ngo¹i ng÷, t¸c phong c«ng nghiÖp, am hiÓu vÒ lèi sèng, phong tôc tËp qu¸n, kh¶ n¨ng hoµ nhËp, søc khoÎ. HiÖn nay, lao ®éng ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi chñ yÕu lµ lao ®éng phæ th«ng, tay nghÒ kh«ng cao. Do ®ã, chóng ta ph¶I x©y dùng chiÕn l­îc tæng thÓ ®Ó ®µo t¹o nghÒ cho XKL§ Thø ba, n¨ng lùc cña c¸c doanh nghiÖp XKL§ cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ tr×nh ®é ngo¹i ng÷ cña c¸n bé, kinh nghiÖm, hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng, kü n¨ng ®µm ph¸n, qu¶n lý, xö lý tranh chÊp còng nh­ n¨ng lùc tµi chÝnh, quy m« tæ chøc, c¬ së vËt chÊt…Do ®ã c¸c doanh nghiÖp ph¶I chñ ®éng ®Çu t­ n©ng cao n¨ng lùc vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ho¹t ®éng cã uy tÝn víi ®èi t¸c n­íc ngoµi vµ víi ng­êi lao ®éng. 3.Ph­¬ng h­íng XKL§ 3.1.Phương hướng Trong thêi gian tíi,vÊn ®Ò XKL§ cña ViÖt Nam cÇn ®­îc gi¶I quyÕt theo h­íng sau: Thứ nhất, lao động giản đơn xuất khẩu sang các nước phát triển nhất là các nước công nghiệp mới thông thường làm việc trong những môi trường khó khăn, quyền lợi của người lao động dễ bị xâm phạm nếu việc xuất nhập khẩu lao động không được tổ chức chu đáo, không có sự cam kết của xí nghiệp dùng lao động và sự giám sát của các cơ quan của nước sở tại. Thứ hai, vì là lao động giản đơn, trình độ học vấn, trình độ văn hoá của người đi lao động nước ngoài thấp nên khó thích nghi với điều kiện văn hoá, xã hội nước ngoài. Không ít người thất vọng với hoàn cảnh sống và làm việc ở xứ người, và có nhiều trường hợp phạm pháp xảy ra, gây ra hình ảnh xấu cho nước xuất khẩu lao động. Ngoài ra, cùng với điểm thứ nhất, lao động có trình độ văn hoá thấp thường dễ bị bóc lột tại xứ người.  Thứ ba, nước xuất khẩu lao động hầu hết là những nước không thành công trong các chiến lược phát triển kinh tế. Với trình độ văn hoá thấp, người dân các nước nầy không khỏi không lo âu khi rời xứ sở ra nước ngoài làm việc. Tại Á châu, ngay cả việc rời nông thôn để ra thành thị đối với họ cũng không phải là sự chọn lựa dễ dàng. Thành ra, nếu trong nước có công ăn việc làm, ít người muốn tham gia xuất khẩu lao động. Thứ tư, cho đến nay, trong những nước xuất khẩu lao động chưa thấy nước nào đưa vấn đề nầy vào trong chiến lược phát triển kinh tế chung, trong đó lao động được đưa đi sẽ bảo đảm rèn luyện được tay nghề khi trở về, ngoại hối thu được sẽ được dùng một cách hiệu quả trong việc du nhập công nghệ, tư bản, v.v... và có kế hoạch chấm dứt xuất khẩu lao động trong tương lai. Chỉ thấy có truờng hợp (như Malaysia đã làm 20 năm trước) tích cực đưa thực tập sinh sang tu nghiệp ngắn hạn tại các nước tiên tiến để sau đó về làm việc với năng suât cao hơn tại các nhà máy hoặc các cơ sở kinh tế khác, nhằm thực hiện thành công chiến lược phát triển chung. Nhưng thực tập sinh khác về chất với vấn đề xuất khẩu lao động. 3.2. Chương trình quốc gia về việc làm đến năm 2010 II.Gi¶i ph¸p vÒ vÊn dÒ xuÊt khÈu lao ®éng 1.Quan ®iÓm vµ chÝnh s¸ch thóc ®Èy xuÊt khÈu lao ®éng 1.1 Quan ®iÓm - X¸c ®Þnh xuÊt khÈu lao ®éng lµ mé ngµnh kinh tÕ mòi nhän thuéc kÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i. D©y lµ quan ®iÓm c¬ b¶n nh»m tõ ®ã x©y dùng chiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt khÈu lao ®éng. Xem chiÕn l­îc xuÊt khÈu lao ®éng lµ mét néi dung träng yÕu, mét bé phËn h÷u c¬ cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi. - §Èy m¹n ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng theo h­íng ®a d¹ng, bao gåm ®a d¹ng ho¸ ngµnh nghÒ, thÞ tr­êng thµnh phÇn tham gia vµ ph­¬ng thøc thùc hiÖn. Theo quan ®iÓm trªn, ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian tíi cÇn ph¶i më réng ®Èy m¹nh thi tr­êng sang c¸c n­íc, kh«ng ph©n biÖt chÕ ®é chÝnh trÞ, kinh tÕ, t«n gi¸o, phong tôc tËp qu¸n, víi tÊt c¶ c¸c ph­¬ng thøc thùc hiÖn tõ ho¹t ®éng c¸ nh©n th«ng qua c¸c doanh nghiÑp xuÊt khÈu lao ®éng. C¸c hîp ®ång nhËn thÇu cña doanh nghiÖp x©y dùng…CÇn ph¶I thu hót mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ho¹t ®çnguÊt khÈu lao ®éng kÓ c¶ khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi. C¬ cÊu lao ®éng xuÊt khÈu còng cÇn ®a d¹ng ho¸ theo h­íng t¨ng c­êng xuÊt khÈu chuyªn gia, lao ®éng cã kü thuËt, chuyªn m«n tay nghÒ cao trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ngµnh nghÒ. - T¨ng c­êng qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng trªn c¬ së ®Èy m¹nh x©y dùng vµ hoµn thiÖn c¸c quy ®Þnh qu¶n lý ph¸p luËt liªn quan ®Õn xuÊt khÈu lao ®éng, thùc hiÖn triÖt ®Ó c¶I c¸ch hµnh chÝnh, gi¶m tèi ®a c¸c thñ tôc phiÒn hµ ®èi víi doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng tham gia xuÊt khÈu lao ®éng. 1.2 ChÝnh s¸ch thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng - ChÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng ChÝnh phñ cÇn ti¸ch cùc ®µm ph¸n më ra c¸c thi tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng míi cho ViÖt Nam theo h­íng ®a d¹ng ho¸. Trong khi më réng thÞ tr­êng cÇn chó ý cñng cè c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­: NhËt B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc, … ®ång thêi khai th¸c c¸c thÞ tr­êng míi tiÒm n¨ng nh­: Mü, Canada, Ph¸p, §øc, Nga…ChÝnh s¸ch ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng se gióp chóng ta gi÷ æn ®Þnh trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng khi thi tr­êng quèc tÕ cã nhiÒu biÕn ®éng. - ChÝnh s¸ch qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n­íc Vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc thÓ hiÖn tr­íc hÕt th«ng qua viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh song ph­¬ng, ®a ph­¬ng më ®­êng cho c¸c doanh nghiÖp ký kÕt hîp ®ång. ChÝnh phñ cÇn ®­a ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng vµo ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i. §ång thêi t¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý, thanh tra vµ kiÓm tra cña c¸c c¬ quan chøc n¨ng, c¸c cÊp. ChÝnh quyÒn ph¸t hiÖn kÞp thêi vµ ng¨n chÆn xö lý nh÷ng hµnh vi vi ph¹m cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n lao ®éng nh»m tr¸nh g©y tæn h¹i ®Õn lîi Ých kinh tÕ chÝnh trÞ, x· héi cña quèc gia, céng ®ång, doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng. - ChÝnh s¸ch ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng Trong thêi gian tíi cÇn ph¸t huy thÕ m¹nh cña h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng theo hiÖp ®Þnh tho¶ thuËn cÊp Nhµ n­íc. §ång thêi ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng ®· cã hiÖn nay, t¨ng c­êng t×m kiÕm nh÷ng h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng míi. Më réng h×nh thøc liªn doanh víi c¸c h·nh thÇu quèc tÕ, c¸c nhµ qu¶n lý kü thuËt viªn, c«ng nh©n lµnh nghÒ lµm viÖc trong liªn doanh, thùc hiÖn c¸c dù ¸n c«ng tr×nh ë n­íc ngoµi. - §Èy m¹nh c«ng t¸c ®µo t¹o, chuÈn bÞ nguå lùc cho xuÊt khÈu lao ®éng phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr­êng, t¨ng c­êng vèn Nhµ n­íc cho xuÊt khÈu lao ®éng. - Thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch hç trî ng­êi cho ng­êi lao ®éng xuÊt khÈu vÒ mÆt tÝnh chÊt , thñ tôc, sù hiÓu biÕ vÒ v¨n ho¸, tËp qu¸n thãi quen vµ lèi sèng cña c¸ n­íc së t¹i. 2.Gi¶i ph¸p xuÊt khÈu lao ®éng trong thêi gian tíi 2.1.Gi¶i ph¸p thuéc vÒ qu¶n lÝ nhµ n­íc -TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ chÝnh s¸ch, khÈn tr­¬ng nghiªn cøu ban hµnh c¸c v¨n b¶n h­íng dÉn LuËt ng­êi ViÖt Nam ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo ho¹t ®éng vµ triÓn khai thùc hiÖn khi luËt cã hiÖu lùc hiÖn hµnh - T¨ng c­êng c«ng t¸c qu¶n lý. Cô thÓ lµ: + TriÓn khai thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh cña LuËt ng­êi lao ®éng ViÖt Nam ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi theo hîp ®ång g¾n víi viÖc chÊn chØnh, s¾p xÕp l¹i Doanh nghiÖp XKL§ + Thµnh lËp Ban qu¶n lý lao ®éng t¹i UAE ®Ó qu¶n lý lao ®éng ViÖt Nam t¹i c¸c n­íc khu vùc Trung §«ng + Hoµn thiÖn quy tr×nh: tuyÓn chän lao ®éng, ®µo t¹o nghÒ vµ ngo¹i ng÷, gi¸o dôc ®Þnh h­íng, x©y dùng c¬ chÕ kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l­îng nguån lao ®éng tr­íc khi ®I lµm viÖc ë n­íc ngoµi ®Ó t¹o ®µ cho viÖc n©ng cao ch¸t l­îng lao ®éng XKL§, t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña lao ®éng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng lao ®éng thÕ giíi + TiÕp tôc phèi hîp víi c¸c ®Þa ph­¬ng, doanh nghiÖp thùc hiÖn m« h×nh liªn kÕt, n©ng cao chÊt l­îng tuyÓn chän , ®ång th¬× tæng kÕt , ®¸nh gi¸ lµm c¬ së nh©n réng m« h×nh + Nghiªn cøu ®æi míi c«ng t¸c th«ng tin tuyªn truyÒn nh»m ®­a th«ng tin ®Õn ®Þa ph­¬ng, c¬ së vµ ng­êi lao ®éng. Thùc hiÖn c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra h­íng dÉn Doanh nghiÖp , h¹n chÕ t×nh tr¹ng Doanh nghiÖp vi ph¹m c¸c qui ®Þnh cña ph¸p luËt -x©y dùng chiÕn l­îc ®Þnh h­íng l©u dµi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng -x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt khÈu lao ®éng nh­: chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng, chÝnh s¸ch ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho xuÊt khÈu lao ®éng; chÝnh s¸ch tµi chÝnh gióp ®ì ng­êi lao ®éng tham gia xuÊt khÈu lao ®éng nh­: cho vay ®Æt cäc thÕ ch©n,vay vèn häc nghÒ… - Më réng hÖ thèng th«ng tin tuyªn truyÒn vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu tíi mäi ng­êi d©n, th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh tuyªn truyÒn, gi¸o dôc c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn ho¹t ®éng XKL§. Nh­ th«ng qua tivi, internet, b¸o chÝ, c¸c c¸n bé, chuyªn gia … nh»m phæ cËp cho ng­êi d©n nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt vÒ XKL§ vµ gi¶i ®¸p nh÷ng th¾c m¾c cña ng­êi d©n. - Hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p luËt vÒ c¸c vÊn dÒ xuÊt khÈu lao ®éng. §©y lµ gi¶i ph¸p v« cïng quan träng nh»m ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng XKL§ ngµy mét ph¸t triÓn. ChØ cã nh­ vËy míi t¹o ra m«i truêng th«ng tho¸ng, minh b¹ch cho sù ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. §ång thêi b¶o vÖ quyÒn lîi vµ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng khi ®i lµm viÖc ë n­íc ngoµi - T¨ng c­êng më réng quan hÖ quèc tÕ nh¼m tõng b­íc thiÕt lËp mèi quan hÖ, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu lao ®éng. Trong xu thÕ héi nhËp, viÖc thiÕt lËp vµ më réng quan hÖ víi c¸c n­íc lµ ®iÒu kh«ng tyeer thiÕu, ®Æc biÖt ®èi víi n­íc ta hiÖn nay xem XKL§ lµ mét kªnh quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng. Do ®ã, t¨ng c­êng giao l­u vµ hîp t¸c víi n­íc ngoµi th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o, gaÝo dôc còng nh­ c¸c ch­ong tr×nh giao l­u v¨n ho¸…Qua ®ã, tõng b­íc x©y dùng mèi quan hÖ gãp phÇn më réng thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc. 2.2 GI¶i ph¸p thuéc vÒ doanh nghiÖp xuÊt khÈu lao ®éng - TiÕp tôc xuÊt khÈu lao ®éng Ýt kÜ n¨ng, mÆt kh¸c ph¶I cè g¾ng gia t¨ng sè l­îng lao ®éng xuÊt khÈu cã hµm l­îng chÊt x¸m cao, lao ®éng ®· qua ®µo t¹o ®Ó gia t¨ng gi¸ trÞ lao ®éng - Ph¸t triÓn thÞ tr­êng lao ®éng ngoµi n­íc, tiÕp tôc xuÊt khÈu lao ®éng sang c¸c thÞ tr­êng cò, ®ång thêi më réng ra c¸c thÞ tr­ßng míi cã tiÒm n¨ng. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy c¸c doanh nghiÖp XKL§ ph¶i kh«ng ngõng t¹o ra uy tÝn, t¹o lßng tin ®èi víi nh÷ng thÞ truêng quen thuéc. MÆt kh¸c ph¶i më réng ra thÞ truêng míi tiÒm n¨ng nh»m ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng tõng b­íc më réng thÞ tr­êng ngµy mét réng lín - §æi míi c«ng t¸c ®µo t¹o nh»m n©ng cao chÊt l­îng nguån lao ®éng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng lao ®éng thÕ giíi - Më réng c¸c kªnh th«ng tin vÒ xuÊt khÈu lao ®éng nh»m thu hót nguån lao ®éng cho xuÊt khÈu lao ®éng - X©y dùng hÖ thèng qu¶n lÝ lao ®éng xuÊt khÈu t¹i c¸c n­íc, ®ång thêi cã chÝnh s¸ch b¶o vÖ lao déng xuÊt khÈu. 2.3.Gi¶i ph¸p thuéc vÒ ng­êi lao ®éng - T¨ng c­êng hiÓu biÕt vÒ hoat ®éng xuÊt khÈu lao ®éng, chÝnh b¶n th©n ng­êi lao ®éng ph¶i tù t×m hiÓu vÒ c¸c th«ng tin liªn quan ®Õn XKL§ tr­íc khi ®i lao ®éng ë n­íc ngoµi, tr¸nh t×nh tr¹ng bë ngì khi ®i ra n­íc ngoµi, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ng­êi lao ®éng bÞ lõa ®¶o bëi mét sè c¸ nh©n hay tæ chøc nµo ®ã. Ng­êi lao ®éng ph¶i t×m hiÓu th«ng tin thËt kü cµng, cã thÓ hái trùc tiÕp ®Õn nh÷ng c¬ quan thÈm quyÒn, chøc n¨ng. §ång htêi cã thÓ t×m hiÓu qua c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt, s¸ch b¸o, m¹ng internet… - N©ng cao ý thøc tæ chøc kû luËt. Muèn lµm ®­îc ®iÒu nµy th× b¶n th©n nguêi lao ®éng ph¶i tù m×nh ý thøc, nh»m t¹o ra uy tÝn lµm viÖc ®èi víi c¸c chñ sö dông lao ®éng lµ ng­êi n­íc ngoµi. Tøc lµ, trong thêi gian lµm viÖc ë n­íc ngoµi ng­êi lao ®éng ph¶i chÊp hµnh mäi qui ®Þnh t¹i n¬i lµm viÖc còng nh­ luËt ph¸p cña n­íc së t¹i còng nh­ luËt ph¸p ViÖt Nam - N©ng cao kiÕn thøc tr×nh ®é tay nghÒ tr­íc khi xuÊt khÈu lao ®éng, ®Ó n©ng cao chÊt luîng lao ®éng xuÊt khÈu th× h¬n ai hÕt ng­êi lao ®éng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc n©ng cao chÊt l­îng lao ®éng. C.KÕT LUËN Nh­ vËy, trªn c¬ së lý luËn, ph©n tÝch thùc tr¹ng XKL§ ë ViÖt Nam giai ®o¹n hiÖn nay, ta cã thÓ thÊy ®­îc vai trß v« cïng quan träng cña ho¹t ®éng XKL§ trong giai ®o¹n hiÖn nay. Lµ mét kªnh gi¶i quyÕt viÖc lµm kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi nguån nh©n lùc ë ViÖt Nam. XKL§ cã ý nghÜa kh«ng chØ ®èi víi nguêi lao ®éng xuÊt khÈu, doanh nghiÖp XKL§ mµ cßn gãp phÇn t¨ng ®¸ng kÓ ng©n s¸ch nhµ n­íc, cã ý nghÜa kinh tÕ x· héi s©u s¾c. Do vËy, lµm thÕ nµo ®Ó ®­a ho¹t ®éng XKL§ ngµy mét ®i lªn c¶ vÒ sè l­îng lÉn chÊt l­îng lµ mét c©u hái ®ang ®Æt ra, mµ tr¸ch nhiÖm kh«ng chØ thuéc vÒ qu¶n lý nhµ n­íc, doanh nghiÖp XKL§ mµ cßn ®èi víi ng­êi lao ®éng. Trªn ®©y em m¹nh d¹n ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng XKL§ trong thêi gian tíi. Trong bµi viÕt cña em cßn nhiÒu h¹n chÕ vµ thiÕu sãt, em rÊt mong sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o Mai Quèc Ch¸nh ®· gióp ®ì em trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh bµi viÕt D.Danh môc tµi liÖu tham kh¶o B¶n tin thÞ tr­êng lao ®éng sè 1-2006, sè 4-2006 kinh tÕ ®èi ngo¹i ViÖt Nam, nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Quèc gia Thµnh phè Hå ChÝ Minh 4/2006 t¹p chÝ lao ®éng vµ x· héi sè 295( tõ 16-30/9/2006), sè 264 ( tõ 1-15/6/2005) www.ethitruong.com www.vietnamnet.vn www.vntrades.com www.vnecnomy.vn môc lôc