Tình hình đầu tư phát triển nuôi trồng thuỷ sản ở Việt Nam

Lêi më ®Çu Trong nh÷ng n¨m qua thùc hiÖn chiÕn l­îc æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tõ §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø VIII vµ kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 t¹i §¹i héi §¶ng lÇn thø IX, ngµnh thuû s¶n nç lùc ph¸t huy mäi nguån lùc vµo ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n vµ ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu to lín, ®ãng gãp kh«ng nhá vµo qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n­íc. Kim ng¹ch xuÊt khÈu ®øng vÞ trÝ thø 3 (sau dÇu th«, giµy da), ®ãng gãp cho ng©n s¸ch nhµ n­íc l­îng kh«ng nhá, gãp phÇn t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ. Song hiÖn nay ®øng tr­íc th¸ch thøc lín cña ngµnh thuû s¶n lµ nguån lîi h¶i s¶n ®ang ngµy cµng c¹n kiÖt mµ nguån lîi thuû s¶n xa bê ch­a ®­îc khai th¸c. §Ó gi÷ ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn cao nh­ hiÖn nay, trong tiÕn tr×nh héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã nh÷ng khã kh¨n míi lu«n ®Æt ra cho ngµnh thuû s¶n. V× vËy ngµnh thuû s¶n cÇn cã nh÷ng b­íc ®i mang tÝnh chiÕn l­îc, th× ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n chÝnh lµ h­íng ®i tÊt yÕu cña ngµnh thuû s¶n. §Ó cã c¸i nh×n tæng qu¸t vµ kh¸ch quan vÒ vÊn ®Ò nµy, em ®· m¹nh d¹n lùa chän ®Ò tµi “ T×nh h×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë ViÖt Nam” lµm ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cña m×nh. Néi dung ®Ò tµi gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung. Ch­¬ng II: Thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë n­íc ta hiÖn nay Ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p t¨ng c­êng ®Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n giai ®o¹n 2003-2010 §Ò tµi ®· ®i s©u xem xÐt t×nh h×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë n­íc ta trong thêi gian qua vµ ph­¬ng h­íng trong nh÷ng n¨m tíi. Tõ ®ã cã mét sè gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m thóc ®Èy ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n nãi riªng vµ ngµnh thuû s¶n nãi chung, trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. §Ó hoµn thµnh ®Ò tµi nµy, trong suèt qu¸ tr×nh nghiªn cøu em ®· ®­îc sù chØ b¶o h­íng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o TS.NguyÔn B¹ch NguyÖt, qua ®©y em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« gi¸o. MÆc dï ®· hÕt søc cè g¾ng t×m tßi nghiªn cøu song thêi gian vµ hiÓu biÕt h¹n chÕ, nªn ®Ò tµi kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. Em rÊt mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o, ®Ó em cã thÓ hoµn thiÖn ®Ò tµi cña m×nh chÆt chÏ trong lý luËn vµ thiÕt thùc trong thùc tiÔn. Hµ néi, th¸ng 5 n¨m 2003 Sinh viªn: NguyÔn B»ng Th¾ng. Ch­¬ng I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung I. Lý luËn chung vÒ ®Çu t­ ph¸t triÓn 1. Kh¸i niÖm, vµ ®Æc ®iÓm cña ®Çu t­ ph¸t triÓn 1.1 Kh¸i niÖm: XuÊt ph¸t tõ ph¹m vi ph¸t huy t¸c dông cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ chóng ta cã thÓ cã nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau vÒ ®Çu t­ Theo nghÜa réng: §Çu t­ lµ sù “hy sinh” c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã nh»m thu vÒ cho ng­êi ®Çu t­ c¸c kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra ®Ó ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®ã. Nguån lùc ë hiÖn t¹i cã thÓ lµ: tiÒn, tµi nguyªn thiªn nhiªn, thêi gian, søc lao ®éng vµ trÝ tuÖ. Nh÷ng kÕt qu¶ ®ã cã thÓ lµ sù t¨ng thªm c¸c tµi s¶n tµi chÝnh, tµi s¶n vËt chÊt, tµi s¶n trÝ tuÖ vµ nguån nh©n lùc cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó lµm viÖc víi n¨ng suÊt cao h¬n trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. Trong c¸c kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trªn ®©y nh÷ng kÕt qu¶ lµ c¸c tµi s¶n vËt chÊt, tµi s¶n trÝ tuÖ vµ nguån lùc t¨ng thªm cã vai trß quan träng trong mäi lóc mäi n¬i, kh«ng chØ ®èi víi ng­êi bá vèn mµ cßn ®èi víi c¶ nÒn kinh tÕ. Nh÷ng kÕt qu¶ nµy kh«ng chØ ng­êi ®Çu t­ mµ c¶ nÒn kinh tÕ ®­îc h­ëng. Theo nghÜa hÑp: §Çu t­ chØ bao gåm nh÷ng ho¹t ®éng sö dông c¸c nguån lùc ë hiÖn t¹i nh»m ®em l¹i cho nÒn kinh tÕ x· héi nh÷ng kÕt trong t­¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· sö dông ®Ó ®¹t ®­îc c¸c kÕt qu¶ ®ã. Ph¹m trï ®Çu t­ theo nghÜa hÑp ®­îc gäi lµ §Çu t­ ph¸t triÓn. VËy ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ ho¹t ®éng sö dông c¸c nguån lùc tµi chÝnh, nguån lùc vËt chÊt, nguån nh©n lùc vµ tµi s¶n trÝ tuÖ ®Ó x©y dùng nhµ cöa vµ cÊu tróc h¹ tÇng, mua s¾m trang thiÕt bÞ vµ l¾p ®Æt chóng trªn nÒn bÖ, båi d­ìng ®µo t¹o nguån nh©n lùc, thùc hiÖn chi phÝ th­êng xuyªn g¾n liÒn víi ho¹t ®éng cña c¸c tµi s¶n nµy nh»m duy tr× tiÒm lùc ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ®ang tån t¹i vµ t¹o tiÒm lùc duy tr× tiÒm lùc ho¹t ®éng cña c¸c c¬ së ®ang tån t¹i vµ t¹o tiÒm lùc míi cho nÒn kinh tÕ x· héi, t¹o viÖc lµm vµ n©ng cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn trong x· héi. Trªn gi¸c ®é nÒn kinh tÕ ®Çu t­ lµ sù hy sinh nh÷ng gi¸ trÞ ë hiÖn t¹i g¾n liÒn víi viÖc t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ. C¸c ho¹t ®éng mua b¸n, ph©n phèi l¹i, chuyÓn giao tµi s¶n hiÖn cã gi÷a c¸c c¸ nh©n, kh«ng ph¶i lµ ®Çu t­ ®èi víi nÒn kinh tÕ. §Çu t­ cã thÓ ph©n lo¹i thµnh ba h×nh thøc chÝnh theo b¶n chÊt vµ lîi Ých do ®Çu t­ mang l¹i nh­ sau: §Çu t­ tµi chÝnh: Lµ lo¹i ®Çu t­ trong ®ã ng­êi cã tiÒn bá tiÒn ra cho vay hoÆc mua c¸c chøng chØ cã gi¸ ®Ó h­ëng l·i suÊt. §Çu t­ tµi chÝnh kh«ng t¹o ra s¶n phÈm míi cho nÒn kinh tÕ quèc d©n (nÕu kh«ng xÐt ®Õn quan hÖ quèc tÕ trong lÜnh vùc nµy) mµ chØ lµm t¨ng gi¸ trÞ tµi s¶n tµi chÝnh cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®Çu t­. Víi ho¹t ®éng cña h×nh thøc ®Çu t­ tµi chÝnh, vèn bá ra ®Çu t­ ®­îc l­u chuyÓn dÔ dµng khi cÇn cã thÓ rót ra mét c¸ch nhanh chãng. §iÒu nµy khuyÕn khÝch ng­êi cã tiÒn bá ra ®Çu t­. §Ó gi¶m ®é rñi ro hä cã thÓ ®Çu t­ vµo nhiÒu n¬i, mçi n¬i mét Ýt tiÒn. §©y lµ mét kªnh cung cÊp vèn quan träng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. §Çu t­ th­¬ng m¹i: Lµ lo¹i h×nh ®Çu t­ mµ ng­êi cã tiÒn bá tiÒn ra ®Ó mua hµng ho¸ vµ sau ®ã ®em b¸n l¹i gi¸ cao h¬n nh»m thu lîi nhuËn do chªnh lÖch gi¸ khi mua vµ b¸n l¹i. Lo¹i h×nh ®Çu t­ nµy còng kh«ng t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ quèc d©n (nÕu kh«ng xÐt ®Õn ngo¹i th­¬nng) mµ chØ lµm t¨ng tµi chÝnh cña ng­êi ®Çu t­ trong qu¸ tr×nh mua b¸n hµng hµng ho¸, chuyÓn giao quyÒn së h÷u hµng ho¸ gi÷a ng­êi b¸n vµ ng­êi mua. Tuy nhiªn ®Çu t­ th­¬ng m¹i cã t¸c dông thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn, t¨ng thu cho ng©n s¸ch nhµ n­íc, t¨ng tÝch luü cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô nãi riªng vµ nÒn s¶n xuÊt x· héi nãi chung. Ngoµi ra cã thÓ hiÓu ®Çu t­ theo quan ®iÓm t¸i s¶n xuÊt më réng: §Çu t­ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vèn thµnh c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cho viÖc t¹o ra c¸c n¨ng lùc s¶n xuÊt, t¹o ra c¸c yÕu tè c¬ b¶n tiªn quyÕt cho qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt. §©y lµ ho¹t ®éng mang tÝnh th­êng xuyªn cña mäi nÒn kinh tÕ vµ lµ c¬ së cña mäi sù ph¸t triÓn, t¨ng tr­ëng kinh tÕ. 1.2 §Æc ®iÓm ®Çu t­ ph¸t triÓn Tõ sù ph©n tÝch ë trªn, cho ta thÊy b¶n chÊt cña ®Çu t­ ph¸t triÓn nãi riªng cã nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt víi c¸c lo¹i h×nh ®Çu t­ kh¸c ë nh÷ng ®iÓm sau: ( §Çu t­ lµ ho¹t ®éng bá vèn nªn viÖc quyÕt ®Þnh ®Çu t­ th­êng lµ quyÕt ®Þnh tµi chÝnh Vèn ®­îc hiÓu nh­ lµ c¸c nguån lùc sinh lîi d­íi c¸c h×nh thøc kh¸c nhau, nh­ng vèn cã thÓ x¸c ®Þnh d­íi c¸c h×nh thøc tiÒn tÖ. V× vËy c¸c quyÕt ®Þnh ®Çu t­ th­êng ®­îc xem xÐt c¸c ph­¬ng diÖn trong ®ã ph­¬ng diÖn tµi chÝnh lµ quan träng nhÊt. YÕu tè tµi chÝnh sÏ cho ta thÊy tõ mét dù ¸n th×: tæn phÝ bao nhiªu, cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn kh«ng? Cã kh¶ n¨ng thu håi vèn kh«ng? Møc sinh lîi lµ bao nhiªu? Trªn thùc tÕ ho¹t ®éng ®Çu t­ vµ c¸c quyÕt ®Þnh chi tiªu ®Çu t­ th­êng ®­îc c©n nh¾c bëi sù h¹n chÕ cña ng©n s¸ch cña (nhµ n­íc, doanh nghiÖp, c¸ nh©n) vµ lu«n ®­îc xem xÐt khi¸ c¹nh tµi chÝnh nãi trªn. NhiÒu dù ¸n cã thÓ kh¶ thi ë nh÷ng ph­¬ng diÖn kh¸c (kinh tÕ x· héi, an ninh quèc phßng, m«i tr­êng) nh­ng kh«ng kh¶ thi vÒ mÆt tµi chÝnh nªn dù ¸n còng kh«ng ®­îc thùc hiÖn ®­îc. ( §Çu t­ ph¸t triÓn mang tÝnh chÊt l©u dµi, c¸c nguån lùc vËt t­, tiÒn, lao ®éng cÇn ®­îc huy ®éng lín Thêi gian tõ lóc tiÕn hµnh ®Çu t­ cho ®Õn khi c¸c thµnh qu¶ ®Çu t­ ph¸t huy t¸c dông th­êng kÐo dµi nhiÒu th¸ng, n¨m. Do ®ã trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¶i huy ®éng mét sè vèn lín vµ ®Ó n»m khª ®äng trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­, kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh chu chuyÓn, nªn nã kh«ng sinh lîi cho nÒn kinh tÕ. §©y lµ c¸i gi¸ ph¶i tr¶ kh¸ lín cña ®Çu t­ ph¸t triÓn. ( Thêi gian cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn mét c«ng cuéc ®Çu t­ th­êng kÐo dµi Qu¸ tr×nh vËn hµnh c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­ cho ®Õn khi thu håi ®­îc vèn hoÆc cho ®Õn khi thanh lý tµi s¶n do vèn ®Çu t­ t¹o ra còng th­êng kÐo dµi trong nhiÒu n¨m. Nªn kh«ng tr¸nh khái sù t¸c ®éng hai mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc cña c¸c yÕu tè vÒ tù nhiªn, x· héi, chÝnh trÞ, kinh tÕ. C¸c thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn cã gi¸ trÞ sö dông l©u dµi nhiÒu n¨m, cã khi hµng tr¨m hµng nghµn n¨m vµ thËm chÝ tån t¹i vÜnh viÔn. §iÒu nµy nãi lªn gi¸ trÞ lín lao cña c¸c thµnh qu¶ ®Çu t­ ph¸t triÓn. Nh÷ng thµnh qu¶ cña ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng sÏ ho¹t ®éng ë ngay n¬i mµ nã ®­îc t¹o dùng nªn. Do ®ã c¸c ®iÒu kiÖn vÒ ®Þa lý ®Þa h×nh t¹i ®ã ¶nh h­ëng ®Õn qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ còng nh­ t¸c dông sau nµy cña c¸c kÕt qu¶ ®Çu t­. ( §Çu t­ ph¸t triÓn lµ ho¹t ®éng mang tÝnh rñi ro Ho¹t ®éng ®Çu t­ mét mÆt lµ sù ®¸nh ®æi lîi Ých ë hiÖn t¹i vµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn diÔn ra trong mét thêi gian dµi kh«ng cho phÐp nhµ ®Çu t­ l­êng tr­íc hÕt nh÷ng thay ®æi cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Çu t­ so víi dù tÝnh. Do c¸c kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña thµnh qña ®Çu t­ chÞu ¶nh h­ëng nhiÒu cña c¸c yÕu tè kh«ng æn ®Þnh theo thêi gian vµ ®iÒu kiÖn ®Þa lý cña kh«ng gian. §Ó ®¶m b¶o cho c«ng cuéc ®Çu t­ ph¸t triÓn ®¹t ®­îc hiÓu qu¶ kinh tÕ x· héi cao th× ®ßi hái ph¶i lµm tèt c«ng t¸c chuÈn bÞ ®Çu t­. 2. Vai trß cña ®Çu t­ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ Tõ viÖc xem xÐt kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña ®Çu t­ ph¸t triÓn , c¸c lý thuyÕt kinh tÕ, c¶ lý thuyÕt kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ lý thuyÕt kinh tÕ thÞ tr­êng ®Òu coi ®Çu t­ ph¸t triÓn lµ nh©n tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, lµ ch×a kho¸ cña sù t¨ng tr­ëng. Vai trß nµy cña ®Çu t­ ph¸t triÓn ®­îc thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau: 2.1 Trªn gi¸c ®é nÒn kinh tÕ cña quèc gia ( §Çu t­ võa t¸c ®éng ®Õn tæng cung, võa t¸c ®éng ®Õn tæng cÇu. ( §èi víi tæng cÇu: §Çu t­ lµ mét yÕu tè chiÕm tû träng lín trong tæng cÇu cña toµn bé nÒn kinh tÕ. §èi víi tæng cÇu, t¸c ®éng cña ®Çu t­ ng¾n h¹n. Khi tæng cung ch­a kÞp thay ®æi, sù t¨ng lªn cña ®Çu t­ lµm cho tæng cÇu t¨ng (®­êng D dÞch sang D’) kÐo s¶n l­îng c©n b»ng t¨ng theo tõ Q0 ®Õn Q1 vµ gi¸ trÞ cña c¸c ®Çu vµo cña ®Çu t­ t¨ng tõ P0 ®Õn P1, ®iÓm c©n b»ng dÞch tõ E0 ®Õn E1 ( §èi víi tæng cung: Khi c¸c thµnh qu¶ ®Çu t­ ph¸t huy t¸c dông, c¸c n¨ng lùc míi ®i vµo ho¹t ®éng th× tæng cung ( ®Æc biÖt lµ tæng cung dµi h¹n ) t¨ng lªn (®­êng S dÞch chuyÓn sang S’) kÐo s¶n l­îng tiÒm n¨ng t¨ng tõ Q1 lªn Q2 vµ do ®ã gi¸ gi¶m tõ P1 xuèng P2. S¶n l­îng t¨ng, gi¸ gi¶m cho phÐp tiªu dïng t¨ng. Tiªu dïng t¨ng l¹i kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn mµ s¶n xuÊt ph¸t triÓn lµ nguån gèc c¬ b¶n cña ®Ó t¨ng tÝch luü, ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, n©ng cao ®êi sèng cña mäi thµnh viªn x· héi. ( §Çu t­ cã t¸c ®éng hai mÆt ®Õn sù æn ®Þnh kinh tÕ Sù t¸c ®éng kh«ng ®ång thêi vÒ mÆt thêi gian cña ®Çu t­ ®èi víi tæng cÇu vµ tæng cung cña nÒn kinh tÕ cã t¸c ®éng lµm cho mçi sù thay ®æi cña ®Çu t­, dï lµ t¨ng hay gi¶m ®Òu cïng mét lóc võa lµ yÕu tè duy tr× sù æn ®Þnh võa lµ yÕu tè ph¸ vì sù æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ c¸c quèc gia. VÝ dô, khi cÇu c¸c yÕu tè cña ®Çu vµo t­ t¨ng lµm cho gi¸ c¶ cña hµng ho¸ cã liªn quan t¨ng ®Õn mét møc ®é nµo ®ã sÏ dÉn ®Õn l¹m ph¸t. §Õn l­ît m×nh, l¹m ph¸t lµ yÕu tè lµm cho s¶n xuÊt ®×nh trÖ, ®êi sèng ng­êi lao ®éng gÆp nhiÒu khã kh¨n do tiÒn l­¬ng ngµy cµng thÊp h¬n, th©m hôt ng©n s¸ch, kinh tÕ ph¸t triÓn chËm. MÆt kh¸c t¨ng ®Çu t­ lµm cho cÇu cña c¸c yÕu tè cã liªn quan t¨ng, s¶n xuÊt cña c¸c ngµnh nµy ph¸t triÓn, thu hót thªm lao ®éng, gi¶m t×nh tr¹ng thÊt nghiÖp, n©ng cao ®êi sèng ng­êi lao ®éng, gi¶m tÖ n¹n x· héi vµ tÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy lµm cho kinh tÕ ph¸t triÓn. ( §Çu víi viÖc t¨ng c­êng kh¶ n¨ng khoa häc c«ng nghÖ cña ®Êt n­íc Cã hai con ®­êng c¬ b¶n ®Ó cã c«ng nghÖ lµ: tù nghiªn cøu ph¸t minh ra c«ng nghÖ vµ nhËp c«ng nghÖ tõ n­íc ngoµi. Dï lµ tù nghiªn cøu hay nhËp tõ n­íc ngoµi ®Òu cÇn ph¶i cã tiÒn, cÇn ph¶i cã vèn ®Çu t­. Mäi ph­¬ng ¸n ®æi míi c«ng nghÖ kh«ng g¾n víi nguån vèn ®Çu t­ sÏ lµ ph­¬ng ¸n kh«ng kh¶ thi. MÆt kh¸c c«ng nghiÖp lµ trung t©m cña c«ng nghiÖp ho¸. §Çu t­ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña sù ph¸t triÓn vµ t¨ng c­êng khoa häc c«ng nghÖ n­íc ta hiÖn nay. Qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam sÏ gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n nÕu chóng ta kh«ng ®Ò ra ®­îc mét chiÕn l­îc ®Çu t­ ph¸t triÓn c«ng nghÖ nhanh vµ v÷ng ch¾c. ( §Çu t­ vµ sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ Thùc tiÔn cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi cho thÊy, ®Ó t¨ng tr­ëng kinh tÕ nhanh víi tèc ®é 9% ®Õn 10% th× ph¶i t¨ng c­êng ®Çu t­ nh»m t¹o ra sù ph¸t triÓn nhanh ë mäi khu vùc. VÒ c¬ cÊu l·nh thæ, ®Çu t­ cã t¸c dông gi¶i quyÕt nh÷ng mÆt c©n ®èi vÒ ph¸t triÓn gi÷a c¸c vïng l·nh thæ ®­a nh÷ng vïng kÐm ph¸t triÓn tho¸t khái t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo, ph¸t huy tèi ®a lîi thÕ so s¸nh vÒ tµi nguyªn, ®Þa thÕ ®Þa h×nh…cña nh÷ng vïng ph¸t triÓn h¬n lµm bµn ®¹p thóc ®Èy nh÷ng vïng kh¸c cïng ph¸t triÓn. ( §Çu t­ t¸c ®éng ®Õn tèc ®é t¨ng tr­ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ Qua nghiªn cøu cña c¸c nhµ kinh tÕ ng­êi ta thÊy r»ng, muèn gi÷ tèc ®é t¨ng tr­ëng ë møc trung b×nh th× tû lÖ ®Çu t­ ph¶i ®¹t ®­îc t­ 15% ®Õn 25% so víi GDP tuú thuéc vµo chØ sè ICOR cña mçi n­íc Vµ tõ ®ã suy ra: NÕu nh­ hÖ sè ICOR kh«ng ®æi, møc t¨ng GDP hoµn toµn phô thuéc vµo vèn ®Çu t­. ChØ tiªu ICOR mçi n­íc phô thuéc vµo nhiÒu nh©n tè, thay ®æi theo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c¬ chÕ chÝnh s¸ch mçi n­íc. Thùc tÕ cho thÊy c¸c vïng l·nh thæ còng nh­ phô thuéc vo¹ kiÖu qu¶ cña chÝnh s¸ch kinh tÕ nãi chung. Th«ng th­êng ICOR trong n«ng nghiÖp vÉn thÊp h¬n ICOR trong c«ng nghiÖp, ICOR trong giai ®o¹n chyÓn ®æi c¬ chÕ th­êng cao chñ yÕu do tËn dông n¨ng lùc s¶n xuÊt. 2.2 Trªn gi¸c ®é ®¬n vÞ kinh tÕ cña ®Êt n­íc ( §èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt-kinh doanh-dÞch vô: §Çu t­ quyÕt ®Þnh sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi c¬ së. Khi t¹o dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho sù ra ®êi cña bÊt kú c¬ së nµo ®Òu cÇn ph¶i x©y dùng nhµ x­ëng, mua s¾m m¸y mãc thiÕt bÞ. C¸c ho¹t ®éng nµy chÝnh lµ ho¹t ®éng ®Çu t­ MÆt kh¸c sau mét thêi gian ho¹t ®éng, c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt cña c¸c c¬ së nµy hao mßn, h­ háng. §Ó duy tr× sù ho¹t ®éng b×nh th­êng cÇn ph¶i söa ch÷a, thay míi, mua s¾m bæ sung c¸c thiÕt bÞ míi thay thÕ cho c¸c thiÕt bÞ cò ®· lçi thêi, còng cã nghÜa lµ ph¶i ®Çu t­. ( §èi víi c¸c c¬ së v« vÞ lîi (ho¹t ®éng kh«ng thÓ thu lîi cho b¶n th©n m×nh) ®ang tån t¹i. §Ó duy tr× sù ho¹t ®éng ngoµi tiÕn hµnh söa ch÷a lín theo ®Þnh kú c¸c c¬ së vËt chÊt kü thuËt cßn ph¶i thùc hiÖn c¸c chi phÝ th­êng xuyªn. TÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng vµ chi phÝ nµy ®Òu lµ nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t­. 3. Vèn vµ nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn 3.1 Kh¸i niÖm vèn vµ nguån vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn Xem xÐt nguån h×nh thµnh vµ môc tiªu sö dông, vèn ®Çu t­ lµ tiÒn tÝch luü cña x· héi, cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh dÞch vô, lµ tiÒn tiÕt kiÖm cña d©n c­ vµ vèn huy ®éng cña c¸c nguån kh¸c ®­îc ®­a vµo sö dông trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, nh»m duy tr× tiÒm lùc s½n cã vµ tiÒm lùc míi cho nÒn s¶n xuÊt x· héi. Nguån vèn ®Çu t­ lµ thuËt ng÷ ®Ó chØ c¸c nguån tËp trung vµ ph©n phèi vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ, ®¸p øng nhu cÇu chung cña nhµ n­íc vµ x· héi. Nguån vèn ®Çu t­ bao gåm hai bé phËn c¬ b¶n lµ nguån vèn ®Çu t­ trong n­íc vµ nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 3.2 Vèn trong n­íc ( Nguån vèn nhµ n­íc: ( Nguån vèn ng©n s¸ch nhµ n­íc:lµ nguån vèn ®Çu t­ quan träng trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña mçi quèc gia. Nguån vèn nµy th­êng ®­îc ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc, ®Þa bµn cã khã kh¨n mµ c¸c nguån vèn kh¸c kh«ng muèn ®Çu t­ nªn nã cã tÝnh x· héi rÊt cao vµ còng lµ nguån vèn ®ãng vai trß thu hót c¸c nguån vèn kh¸c. ( Nguån vèn tÝn dông ®Çu t­ ph¸t triÓn cña nhµ n­íc: Thay ph¶i cÊp ph¸t vèn ®Çu t­ trùc tiÕp cho ®¬n vÞ sö dông, ®©y lµ nguån vèn cho vay tÝn dông c¸c chñ ®Çu t­ cã tr¸ch nhiÖm ph¶i hoµn tr¶ sau khi dù ¸n ®Çu t­ ho¹t ®éng. Nguån vèn tÝn dông nhµ n­íc gãp phÇn gi¶m tÝnh bao cÊp vÒ vèn trong ®Çu t­ vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ngµnh, vïng, lÜnh vùc theo ®Þnh h­íng chiÕn l­îc ®Êt n­íc. ( Nguån vèn tõ c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc §©y lµ nguån hÕt søc quan träng v× c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam ®­îc x¸c ®Þnh lµ thµnh phÇn chñ ®¹o n¾m gi÷ vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ vµ n¾m gi÷ khèi l­îng vèn cña nhµ n­íc kh¸ lín. ( Nguån vèn t­ nh©n Nguån vèn tõ khu vùc t­ nh©n bao gåm phÇn tiÕt kiÖm cña d©n c­, phÇn tÝch luü cña c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n vµ c¸c hîp t¸c x·. §©y lµ nguån vèn ®ãng gãp to lín vµo tæng quy m« cña toµn x· héi, cÇn ®­îc huy ®éng vµ khai th¸c triÖt ®Ó. 3.3 Vèn n­íc ngoµi ( Nguån vèn ODA §©y lµ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn cña chÝnh phñ c¸c n­íc ph¸t triÓn, c¸c tæ chøc quèc tÕ cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. So víi c¸c nguån vèn kh¸c ODA cã tÝnh ­u ®·i cao nhÊt. MÆc dï cã c¸c ­u ®·i vÒ l·i suÊt, thêi h¹n cho vay dµi, khèi l­îng vèn lín, lo¹i vèn nµy th­êng ®i kÌm c¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc t­¬ng ®èi kh¾t khe nh­ tÝnh hiÓu qu¶ cña dù ¸n, thñ tôc chuyÓn giao vèn. Tuy nhiªn nguån vèn ODA cã t¸c dông lµm gi¶m sù ph¸t triÓn kinh tÕ mÊt c©n ®èi gi÷a c¸c vïng kinh tÕ trong n­íc vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n, ®ång thêi lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gi÷a c¸c vïng. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam th× nguån vèn viÖn trî tõ n­íc ngoµi lµ rÊt quan träng cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng vµ gãp phÇn thóc ®Èy thµnh c«ng sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. (Nguån vèn FDI: Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cã ®Æc ®iÓm lµ viÖc tiÕp nhËn nguån vèn nµy kh«ng ph¸t sinh nî cho n­íc tiÕp nhËn . Nã th­êng ®¬n thuÇn mang tÝnh kinh doanh nh­ng cã t¸c ®«ng kh¸ lín ®Õn nÒn kinh tÕ v× nã th­êng mang theo c¸c c«ng nghÖ míi, c¸c quy tr×nh qu¶n lý tiªn tiÕn vµo c¸c n­íc nhËn ®Çu t­. Cã thÓ thÊy r»ng FDI cung cÊp nguån vèn bæ sung cho n­íc chñ nhµ ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt cña nguån vèn trong n­íc. HÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong giai ®o¹n ®Çu cÇn vèn ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Thùc tÕ cho thÊy c¸c n­íc trong khu vùc ASEAN nhê cã FDI mµ ®· gi¶i quyÕt ®­îc phÇn nµo khã kh¨n vÒ vèn chiÕm 20% tæng vèn ®Çu t­ toµn x· héi. Bªn c¹nh ®ã FDI gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu nÒn kinh tÕ, thóc ®Èy ph¸t triÓn c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm ®Ó t¹o ®µ cho c¸c vung kinh tÕ kh¸c cïng ph¸t triÓn theo. Ngoµi ra FDI lµ h×nh thøc hîp t¸c ®Çu t­ quèc tÕ do ®ã th«ng qua h×nh thøc nµy ViÖt Nam cã thªm ®iÒu kiÖn ®Ó më réng quan hÖ quèc tÕ n©ng cao vÞ trÝ cña ®Êt n­íc trªn tr­êng quèc tÕ. ( ThÞ tr­êng vèn quèc tÕ Xu h­íng toµn cÇu ho¸ hiÖn nay ngµy cµng diÔn ra víi tèc ®é nhanh, mèi liªn kÕt ngµy cµng t¨ng cña c¸c thÞ tr­êng vèn quèc gia voµ hÖ thèng tµi chÝnh quèc tÕ, ®· t¹o nªn vÎ ®a d¹ng vÒ c¸c nguån vèn cho mçi quèc gia vµ lµm t¨ng khèi l­îng vèn l­u chuyÓn trªn toµn cÇu. §©y lµ nguån vèn cã thÓ huy ®éng víi sè l­îng vèn lín trong thêi gian cao nªn rÊt hÊp dÉn ®èi víi nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi. 3.4 Mèi quan hÖ gi÷a hai nguån vèn Cã thÓ nãi r»ng mèi quan hÖ g÷a hai nguån vèn trong n­íc vµ nguån vèn n­íc ngoµi lµ mèi quan hÖ biÖn chøng víi nhau. Khi mét n­íc ®ang ph¸t triÓn vÊn ®Ò nan gi¶i ngay tõ ®Çu lµ thiÕu vèn vµ dÉn tíi sù thiÕu thèn c¸c thø cÇn thiÕt kh¸c ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ c«ng nghÖ, c¬ së h¹ tÇng.. .Do ®ã trong b­íc ®Çu cÇn ph¶i cã “có hÝch ban ®Çu” chÝnh v× thÕ mµ kh«ng thÓ kh«ng huy ®éng nguån vèn tõ n­íc ngoµi vµo. Tr­íc hÕt ta xem xÐt t¸c ®éng nguån vèn trong n­íc ®èi víi nguån vèn n­íc ngoµi. Nguån vèn trong n­íc lu«n gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia. Quy m« vµ hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn trong n­íc lµ nh©n tè c¬ b¶n cho ph¸t triÓn kinh tÕ, ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi th× ®©y lµ tiªu chÝ hµng ®Çu khi xem xÐt cã ®©u t­ trùc tiÕp hay cho vay vèn hay kh«ng. Bªn c¹nh ®ã nguån vèn trong n­íc ®­îc ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, khi c¬ së h¹ tÇng ngµy mét hiÖn ®¹i ®ång bé th× ho¹t ®éng ®Çu t­ cµng thuËn lîi th× dßng vèn ch¶y vµo cµng nhiÒu. MÆt kh¸c sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Êt n­íc c¬ b¶n b»ng chÝnh nguån vèn trong n­íc ®· t¹o uy tÝn víi c¸c nhµ ®Çu t­ quèc tÕ. Nguån vèn n­íc ngoµi t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi nguån vèn trong n­íc, theo ®¸nh gi¸ cña c¸c chuyªn gia kinh tÕ tèc ®é t¨ng GDP cña n­íc ta trong n¨m 1995 lµ 9,5% nh­ng nÕu kh«ng cã ®Çu t­ n­íc ngoµi th× møc t¨ng tr­ëng chØ ®¹t ®­îc kho¶ng 5,2%. Cïng víi sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi cßn t¹o ra khèi l­îng lín viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. §©y lµ nguån gèc cña tÝch luü vèn ®Çu t­ trong n­íc. Ngoµi ra khu vùc cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi sÏ mang l¹i kinh nghiÖm qu¶n lý, c«ng nghÖ.. .®iÒu nµy sÏ lµm tÝnh c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t­ ngoµi. Do vËy sù cã mÆt cña nguån vèn n­íc ngoµi tÝnh hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng ViÖt Nam ®­îc c¶i thiÖn vµ qua ®ã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn nguån vèn trong n­íc. Tuy nhiªn nÕu ®Êt n­íc phô thuéc qu¸ nhiÒu vµo nguån vèn n­íc ngoµi th× nÒn kinh tÕ sím hay muén còng sÏ bÞ phô thuéc vµ bÞ thao tóng lòng ®o¹n tõ c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín cña n­íc ngoµi. Tõ mèi quan hÖ trªn nhµ n­íc ta ph¶i cã chÝnh s¸ch hîp lý trong thu hót vèn vµ sö dông gi÷a hai nguån vèn nµy cã hiÓu qu¶ cao nhÊt ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu kinh tÕ ®Êt n­íc ®Ò ra. II. Lý luËn chung vÒ nghµnh thuû s¶n 1. §Æc ®iÓm, vai trß cña nghµnh thuû s¶n 1.1 Kh¸i niÖm vÒ ngµnh thuû s¶n: Ngµnh thuû s¶n lµ ngµnh kinh tÕ cÊp I, bao gåm c¸c ho¹t ®éng ®¸nh b¾t, nu«i trång, chÕ biÕn thñy s¶n vµ c¸c ho¹t ®éng dÞch vô thuû s¶n cã liªn quan. Lµ mét ngµnh kinh tÕ sinh häc, ®­îc ph©n ngµnh thuéc ngµnh n«ng nghiÖp, ra ®êi sím vµ ®ù¬c nhµ n­íc x¸c ®Þnh lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän trong c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Qu¸ tr×nh nu«i trång thuû s¶n ®­îc tiÕn hµnh trªn c¸c lo¹i h×nh mÆt n­íc ngät, lî, mÆn ®­îc khoanh nu«i. Bªn c¹nh ®ã viÖc nu«i cÊy nh©n gièng thuû s¶n còng ®­îc tiÕn hµnh song song víi qu¸ tr×nh nu«i. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô liªn quan ®Õn thuû s¶n nh­: DÞch vô mua, vËn chuyÓn s¶n phÈm, cung øng c¸c lo¹i vËt t­ cho c«ng viÖc ®¸nh b¾t thuû s¶n trªn biÓn, c¸c tµu th­êng lµm c«ng viÖc ®¸nh b¾t ®ång thêi chuyªn lµm dÞch vô hç trî ®¸nh b¾t thuû s¶n. DÞch vô cung øng con gièng, thøc ¨n, vËt t­ kü thuËt 1.2 §Æc ®iÓm cña ngµnh Thuû s¶n Thuû s¶n lµ mét ngµnh kinh tÕ kü thuËt ®Æc tr­ng gåm c¸c lÜnh vùc khai th¸c, nu«i trång, chÕ biÕn, c¬ khÝ hËu cÇn, dÞch vô th­¬ng m¹i; lµ mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ quan träng cña ®Êt n­íc. S¶n xuÊt kinh doanh thuû s¶n dùa trªn khai th¸c cã hiÓu qu¶, l©u bÒn nguån lîi thuû sinh, tiÒm n¨ng c¸c vïng n­íc. Do vËy cã mèi liªn hÖ ngµnh víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, vËn t¶i, du lÞch, c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Ngµnh thuû s¶n ®­îc x¸c ®Þnh gi÷ vai trß quan träng trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ViÖt Nam. Nã khai th¸c vµ ph¸t triÓn mét trong nh÷ng nguån tµi nguyªn cã thÓ t¸i sinh quan träng cña ®Êt n­íc, nh÷ng tµi nguyªn víi tiÓm n¨ng cã thÓ ®èng gãp lín cho c¸c môc tiªu lín vÒ tµi chÝnh , vÒ c«ng ¨n viÖc lµm vµ vÒ dinh d­ìng. XÐt mét c¸ch tæng thÓ th× ngµnh thuû s¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: ( Ngµnh thuû s¶n lµ ngµnh võa mang tÝnh n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp, th­¬ng m¹i l¹i võa chÞu sù chi phèi rÊt lín cña thiªn nhiªn. ( Ngµnh thuû s¶n lµ ngµnh cã n¨ng suÊt vµ hiÓu qu¶ lao ®éng tù nhiªn cao, cã t¸c dông t¸i s¶n xuÊt më réng. Cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ tham gia s¶n xuÊt ®a d¹ng. ( Ngµnh thuû s¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt cã liªn quan ®Õn viÖc sö dông diÖn tÝch mÆt n­íc còng nh­ khai th¸c c¸c s¶n phÈm cã liªn quan ®Õn mÆt n­íc. C¸c s¶n phÈm thuû s¶n cã gi¸ trÞ dinh d­ìng vµ kinh tÕ cao, ®­îc nhiÒu ng­êi nhiÒu n¬i trong vµ ngoµi n­íc ­a chuéng ( Ngµnh thuû s¶n cã kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh cã thÓ thu ho¹ch ®­îc s¶n phÈm vµ tiªu thô trong thêi gian ng¾n ( Ngµnh thuû s¶n lµ ngµnh cã nguån tµi nguyªn phong phó víi tr÷ l­îng lín, t¹o kh¶ n¨ng khai th¸c víi quy m« lín vµ con ng­êi cã thÓ t¸i t¹o nguån tµi nguyªn nµy. 1.3 Vai trß cña ngµnh thuû s¶n trong nÒn kinh tÕ N­íc ta cã ­u thÕ vÒ biÓn, cuéc sèng x· héi g¾n chÆt víi s«ng n­íc. V× vËy thuû s¶n nãi chung, nghÒ c¸ nãi riªng cña n­íc ta lµ mét ngµnh cã truyÒn thèng l©u ®êi. §ã lµ ngµnh cung cÊp chÊt dinh d­ìng vµ t¹o møc an toµn thùc phÈm cho con ng­êi. C¸c s¶n phÈm cña thuû s¶n lµ nh÷ng yÕu tè quan träng ®èi víi sù an toµn vÒ l­¬ng thùc, thùc phÈm cho nh©n d©n. Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, tõ chç lµ mét bé phËn cã tû träng kh«ng lín trong ngµnh n«ng nghiÖp nh÷ng n¨m cña thËp kû 80. Thuû s¶n ®· trë thµnh mét ngµnh kinh tÕ quan träng cã tèc ®é vµ quy m« ph¸t triÓn ngµy cµng cao. XuÊt khÈu ngµnh thuû s¶n ®· ®ãng gãp vai trß ®ßn bÈy, t¹o nªn ®éng lùc ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÒn kinh tÕ n­íc ta. Tõ giai ®o¹n 1991 ®Õn nay cïng víi dÇu th«, g¹o, dÖt may, gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu thuû s¶n lu«n chiÕm tû träng cao. HiÖn nay ngµnh thuû s¶n ®· v­¬n lªn ®øng thø 19 vÒ tæng s¶n l­îng, thø 3 vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu (sau dÇu th« vµ giµy da), thø 5 vÒ s¶n l­îng nu«i t«m trªn thÕ giíi. Vai trß cña ngµnh thuû s¶n ®­îc kh¼ng ®Þnh trong nghÞ quyÕt cña chÝnh phñ (ngµy15/6/2000) “ Mét sè chñ tr­¬ng vµ chÝnh s¸ch chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ tiªu thô s¶n phÈm n«ng nghiÖp” ®ã lµ: “Thuû s¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt s¶n phÈm ®¹m ®éng vËt cã nhu cÇu ngµy cµng t¨ng ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ xuÊt khÈu lín, cã kh¶ n¨ng trë thµnh ngµnh s¶n xuÊt cã lîi thÕ lín nhÊt cña nÒn n«ng nghiÖp ViÖt Nam. S¶n l­îng thuû s¶n ®¹t 3 triÖu ®Õn 3,5 triÖu tÊn/n¨m, ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr­êng trong n­íc, n©ng kim ng¹ch xuÊt khÈu v­¬n lªn hµng ®Çu trong khu vùc Ch©u ¸”. Nh­ vËy vai trß cña ngµnh thuû s¶n ®èi víi nÒn kinh tÕ cã thÓ hiÖn d­íi nh÷ng gãc ®é sau ( Ngµnh thuû s¶n gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng nghiÖp theo h­íng ngµy cµng hîp lý vµ hiÓu qu¶ h¬n. Khi ho¹t kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn th× ho¹t ®éng ®¸nh b¾t thuû s¶n ®­îc xem nh­ lµ ho¹t ®éng chÝnh cña ngµnh thuû s¶n vµ ®­îc g¾n liÒn víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Sau ®ã khi mµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®· ph¸t triÓn th× nhu cÇu cuéc sèng t¨ng lªn, khoa häc kü thuËt tiÕn bé. Ng­ d©n ®· ¸p dông tiÕn bé kü thuËt vµo nu«i trång-khai th¸c thuû s¶n, tõ ®ã ngµnh thuû s¶n tõng b­íc ph¸t triÓn m¹nh. Víi ®Æc ®iÓm ®a d¹ng cña ngµnh thuû s¶n nh­: nu«i trång, khai th¸c, chÕ biÕn, c¬ khÝ tµu thuyÒn khai th¸c...®· thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng tham gia. §Æc biÖt lµ c¸c vïng n«ng th«n ven biÓn nghÒ chÝnh lµ nghÒ n«ng th× mét bé phËn n«ng d©n kh«ng nhá ®· chuyÓn sang tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thuû s¶n. Nh­ vËy ph¸t triÓn thuû s¶n sÏ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu lao ®éng nhµn rçi kh«ng cã viÖc lµm ë n«ng th«n, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu thùc hiÖn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n ë n­íc ta theo h­íng hîp lý vµ hiÓu qu¶ h¬n. ( Ngµnh thuû s¶n s¶n xuÊt ra s¶n phÈm xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ, mang l¹i nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt n­íc. B¶ng 1: XuÊt khÈu thñy s¶n qua mét sè n¨m N¨m  1996  1997  1998  1.999  2000  2001   Kim ng¹ch xuÊt khÈu (1000 USD)  670.000  776.000  858.600  971.120  1.478.609  1.777.485   Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2001 Trong nh÷ng n¨m qua, s¶n phÈm ngµnh thuû s¶n ®ang dÇn chiÕm tû träng lín trong hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam. C¸c doanh nghiÖp thuéc ngµnh ®· ®­îc chÝnh phñ cho phÐp tù do ho¸ xuÊt khÈu thuû s¶n, ®iÒu nµy dÉn ®Õn c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu nªn tæng s¶n l­îng xuÊt khÈu trong nh÷ng n¨m qua kh«ng ngõng t¨ng lªn qua b¶ng trªn n¨m 1996 kim ng¹ch xuÊt khÈu 670 triÖu USD th× ®Õn n¨m 2001 ®¹t 1777 triÖu USD. XuÊt khÈu thuû s¶n dÇn trë thµnh bé phËn quan träng trong xuÊt khÈu ViÖt Nam, gãp phÇn ®Èy nhanh qu¸ tr×nh CNH-H§H ®Êt n­íc cã hiÖu qu¶ v÷ng ch¾c. ( Ngµnh thuû s¶n cung cÊp c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho ngµnh c«ng nghiÖp Víi ®Æc thï s¶n phÈm cña ngµnh thñy s¶n sÏ chãng ph©n huû sau khi khai th¸c, v× vËy s¶n phÈm thuû s¶n rÊt cÇn ®­îc b¶o qu¶n tèt vµ chÕ biÕn kÞp thêi th× míi ®¶m ®ù¬c chÊt l­îng vµ s¶n l­îng. Do ®ã ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn ®èi víi ngµnh thuû s¶n rÊt quan träng vµ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ lÉn nhau. Ngµnh thuû s¶n cung cÊp c¸c s¶n phÈm nh­ c¸, t«m, cua, rong... võa cã thÓ tiªu dïng trùc tiÕp, võa lµ nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c«ng nghiÖp chÕ biÕn thuû s¶n víi môc ®Ých ®a d¹ng c¸c s¶n phÈm tõ chÕ biÕn thuû s¶n nh­: n­íc m¾m, ®å hép... Khai th¸c ngµnh chÕ biÕn thuû s¶n sö dông tèi ®a s¶n l­îng ®¸nh b¾t vµ nu«i trång vµo s¶n xuÊt thùc phÈm vµ hµng xuÊt khÈu, thuËn tiÖn trong l­u th«ng vµ ®¸p øng ®­îc thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng trong vµ ngoµi n­íc. Víi chÝnh s¸ch më cöa, cho phÐp c¸c thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia tù do s¶n xuÊt kinh doanh chÕ biÕn thuû s¶n ®· t¹o ra thÕ m¹nh tËn dông c«ng nghÖ truyÒn thèng, ph©n bè chÕ biÕn b¸m s¸t víi c¬ së s¶n xuÊt, nhÊt lµ n¬i s¶n xuÊt cã quy m« nhá n»m r¶i r¸c trong c¶ n­íc. S¶n phÈm t¹o ra sÏ ®­îc l­u th«ng tù do trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc víi chñng lo¹i ®a d¹ng vµ phong phó. ( Ngµnh thuû s¶n s¶n xuÊt ra t­ liÖu sinh ho¹t cho con ng­êi Thùc phÈm tõ thuû s¶n chøa rÊt nhiÒu ®¹m cÇn thiÕt cho c¬ thÓ con ng­êi. Theo thèng kª l­îng ®¹m tõ thuû s¶n lµ 30% trong tæng chÊt dinh d­ìng tõ s¶n phÈm thuû s¶n. Trong nh÷ng n¨m qua ®a phÇn s¶n phÈm thuû s¶n ®­îc tiªu thô ë d¹ng t­¬i sèng trong thÞ tr­êng néi ®Þa, mét n¨m trung b×nh l­îng s¶n phÈm tiªu thô tõ thuû s¶n lµ 11,5 kg/ng­êi d©n ViÖt Nam. NÕu so s¸nh con sè nµy víi c¸c n­íc trong khu vùc th× n­íc ta cßn thÊp (Th¸i Lan 17 kg/ng­êi, Malaysia 15,6 kg/ng­êi, Indonesia 14,8 kg/ ng­êi) Qu¸ tr×nh cung cÊp vµ tiªu thô thuû s¶n gi÷a c¸c vïng ë n­íc ta cßn cã sù chªnh lÖch ë vïng ven biÓn cã tû lÖ cao, cßn ë c¸c vïng nói th× tû lÖ nµy cßn thÊp. Dù kiÕn d©n sè n­íc ta sÏ t¨ng thªm 1,2 triÖu ng­êi vµo n¨m 2010 do ®ã viÖc cung cÊp thùc phÈm tõ thuû s¶n cho ng­êi d©n sÏ ph¶i t¨ng ®Õn 15 kg/ng­êi trong mét n¨m, ®ßi hái ngµnh thuû s¶n ngµy cµng cã vai trß quan träng trong vÊn ®Ò an toµn l­¬ng thùc cho ng­êi d©n. Bªn c¹nh ®ã xu h­íng tiªu dïng thuû s¶n trªn thÕ giíi ngµy cµng t¨ng, mét mÆt lµ do l­îng ®¹m trong thuû s¶n cung cÊp lµ kh¸ lín, víi t×nh h×nh thùc phÈm thøc ¨n chÕ biÕn tõ gia cÇm..ngµy cã nguy c¬ mang bÖnh cao, nªn xu h­íng ng­êi tiªu dïng chuyÓn sang tiªu thô c¸c s¶n phÈm tõ thuû s¶n lµ ®iÒu tÊt yÕu. 2. §Æc ®iÓm ®Çu t­ ph¸t triÓn trong nu«i trång thuû s¶n Thuû s¶n lµ mét nghÒ phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ cã tÝnh mïa vô, v× vËy ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn trong ngµnh thuû s¶n nãi chung vµ nu«i trång thuû s¶n nãi riªng cã ®Æc ®iÓm kh¸c biÖt c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ c¸c ngµnh kh¸c. §Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖ, t¸i t¹o nguån lîi thuû s¶n b¶o vÖ m«i tr­êng, ph¸t triÓn xuÊt khÈu. V× thÕ qu¸ tr×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn rÊt phøc t¹p, cÇn ph¶i tæ chøc vµ c¬ chÕ qu¶n lý ®ång bé, hoµn chØnh gi÷a c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc. Ho¹t ®éng ®Çu t­ nu«i trång thuû s¶n réng kh¾p trªn c¸c vïng ®Þa lý, tÝnh chÊt s¶n xuÊt phøc t¹p ®a d¹ng do quy luËt ph¸t triÓn tõng khu hÖ ®éng thùc vËt. MÆt kh¸c nu«i trång thuû s¶n khã quan s¸t vËt nu«i mét c¸ch th­êng xuyªn, rñi ro lín, cho nªn ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn thuû s¶n ®¶m b¶o ®­îc nh÷ng yªu cÇu: §Çu t­ ph¸t triÓn trong nu«i trång thuû s¶n ph¶i ®i ®«i víi b¶o vÖ vµ t¸i t¹o nguån thuû s¶n, b¶o vÖ m«i tr­êng, c©n b»ng sinh th¸i. Ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn ph¶i lÊy hiÓu qu¶ kinh doanh lµm ®éng lùc trùc tiÕp vµ lÊy hiÓu qu¶ kinh tÕ lµm tiªu chuÈn c¬ b¶n. KÕt hîp c«ng nghÖ truyÒn thèng víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. TËp trung vµo vÊn ®Ò chÊt l­îng s¶n phÈm ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu gãp phÇn thùc hiÖn chiÕn l­îc xuÊt khÈu trong ph¹m vi c¶ n­íc. Trong ®Çu t­ nu«i trång thuû s¶n, qu¸ tr×nh t¸c ®éng nh©n t¹o xen kÏ qu¸ tr×nh t¸c ®éng tù nhiªn, tøc lµ thêi gian lao ®éng kh«ng ¨n khíp víi thêi gian s¶n xuÊt. VÝ dô mét quy tr×nh nu«i: Trong mét quy tr×nh nu«i nh­ vËy, cã nh÷ng giai ®o¹n kh«ng cã t¸c dông cña quy luËt tù nhiªn. Tõ ®ã sinh ra tÝnh chÊt mïa vô trong nu«i trång thuû s¶n g©y ra nhiÒu phøc t¹p cho s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn n­íc ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y thiªn tai, b·o lôt th­êng xÈy ra ë nhiÒu n¬i. Do ®ã ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¸t triÓn cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng yÕu tè nµy ®Ó tr¸nh nh÷ng rñi ro thiÖt h¹i cã thÓ xÈy ra. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thuû s¶n ph¶i tiÕp xóc víi c¬ thÓ sèng thuû sinh cã ®Æc tÝnh sinh lý, sinh th¸i, quy luËt ph¸t triÓn vµ sinh tr­ëng riªng cña tõng loµi kh¸c nhau nªn cÇn ph¶i ®Çu t­ vµo nghiªn cøu quy tr×nh nu«i phï hîp víi tõng loµi Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thuû s¶n, chÊt l­îng vµ sè l­îng s¶n phÈm thuû s¶n dÔ bÞ thÊt tho¸t sau thu ho¹ch. Theo ®¸nh gi¸ cña FAO tû lÖ thÊt tho¸t sau thu ho¹ch lu«n ë møc trªn 20%, tËp trung ë kh©u xö lý, b¶o qu¶n, s¬ chÕ, vËn chuyÓn, bèc dì vµ tiªu thô s¶n phÈm. Do vËy ho¹t ®éng ®Çu t­ cÇn chó träng lµm thÕ nµo ®Ó gi¶m ®Õn møc tèi thiÓu tû lÖ thÊt tho¸t sau thu ho¹ch. Mét sè ®èi t­îng nu«i trång ®­îc gi÷ l¹i lµm con gièng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau. §Æc ®iÓm nµy ®ßi hái ph¶i cã sù ®Çu t­ vµo qu¸ tr×nh ch¨m sãc, lùa chän gièng riªng biÖt vµ quan t©m ®Çu t­ vµo hÖ thèng s¶n xuÊt gièng quèc gia nªn sè vèn chi cho ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nµy kh¸ lín, ®ßi hái c¸c chñ ®Çu t­ ph¶i ph©n tÝch, tÝnh to¸n lùa chän ph­¬ng ¸n ®Çu t­ mét c¸ch thÝch hîp nhÊt, cã hiÓu qu¶ cao phï hîp víi n¨ng lùc s¶n xuÊt, tæ chøc qu¶n lý cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã ho¹t ®éng ®Çu t­ ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng nu«i trång thuû s¶n, nghÜa lµ khai th¸c ph¶i lu«n g¾n víi qu¶n lý, duy tr× c¬ së nguån lîi tù nhiªn, b¶o vÖ sinh th¸i. §¶m b¶o sù c«ng b»ng trong mét thÕ hÖ, ®¸p øng c¸c nhu cÇu cña con ng­êi trong thÕ hÖ hiÖn t¹i vµ mai sau. Ngoµi ra, ho¹t ®éng ®Çu t­ cßn phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè hÕt søc biÕn ®éng nh­ thu nhËp do ho¹t ®éng ®Çu t­ mang l¹i, l·i vay ng©n hµng, thuÕ, m«i tr­êng. Ch­¬ng II Thùc tr¹ng ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë ViÖt nam I. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë n­íc ta vµ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t­ 1. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n 1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn ( VÞ trÝ ®Þa lý n­íc ta §Êt n­íc ta tr¶i dµi tr¶i dµi theo chiÒu däc trªn 13 vÜ ®é B¾c kÒ s¸t biÓn §«ng (bê biÓn Mãng C¸i-Qu¶ng Ninh) tíi Hµ Tiªn-Kiªn Giang víi 3260 km bê biÓn, 112 cöa s«ng l¹ch. Bê biÓn n­íc ta bao gåm néi h¶i, l·nh h¶i, vïng kinh tÕ ®Æc quyÒn, vïng tiÕp gi¸p vµ thÒm lôc ®Þa , hai quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Tr­êng Sa. Víi vïng biÓn réng lín, cã nhiÒu con s«ng lín nhá ®· t¹o nªn nh÷ng vïng sinh th¸i kh¸c nhau, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn thuû s¶n ë n­íc ta. Theo thèng kª cña bé thuû s¶n diÖn tÝch nu«i trång c¸c lo¹i mÆt n­íc ®Õn n¨m 1998 nh­ sau: B¶ng 2: DiÖn tÝch c¸c lo¹i h×nh mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n 1998 Lo¹i h×nh mÆt n­íc  DiÖn tÝch tiÒm n¨ng (ha)  DiÖn tÝch cã kh¶ n¨ng nu«i (ha)  DiÖn tÝch ®· nu«i      DiÖn tÝch(ha)  Tû lÖ sö dông so víi tiÒm n¨ng(%)   Ao, hå nhá  120000  113000  82696  69   MÆt níc lín  340946  198220  98977  29   Ruéng tròng  579970  306003  154217  27   Vïng triÒu  660002  414417  290400  44   Tæng sè  1700918  1031640  626290  37   Nguån: Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n thêi kú1999-2010 B¶ng 3: DiÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n n¨m 1998 ph©n theo vïng sinh th¸i Vïng sinh th¸i  DiÖn tÝch tiÒm n¨ng(ha)  DiÖn tÝch cã kh¶ n¨ng nu«i (ha)  DiÖn tÝch ®· nu«i      DiÖn tÝch(ha)  Tû lÖ sö dông so víi tiÒm n¨ng(%)   Trung du MiÒn nói  140624  136380  71653  51   §ång b»ng s«ng Hång  183714  121286  71092  39   Ven biÓn miÒn Trung  193430  110234  54560  28   T©y nguyªn  85000  38000  9612  11   §«ng nam bé  133000  73730  45600  34   §ång b»ng s«ng Cöu Long  964410  552000  373813  39   Tæng sè  1700178  1031630  626330  37   Nguån: Ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n thêi kú1999-2010 Nu«i trång thuû s¶n thêi gian qua ®· ph¸t triÓn ë c¶ lo¹i h×nh mÆt n­íc: lî, mÆn, ngät ®ang më réng v­¬n ra biÓn, víi tèc ®é nhanh b×nh qu©n t¨ng 4% ®Õn 5%/n¨m. Theo sè liÖu thèng kª n¨m 1998, diÖn tÝch c¸c lo¹i mÆt n­íc ®· sö dông chiÕm 37% diÖn tÝch tiÒm n¨ng. Trong ®ã mÆt n­íc ao, hå nhá ®· sö dông qu¸ ng­ìng an toµn sinh th¸i, riªng phÇn sö dông nu«i trªn ruéng tròng vµ mÆt n­íc lín cã thÓ ph¸t triÓn thªm v× hiÖn nay chØ míi sö dông ®­îc 27% diÖn tÝch tiÒm n¨ng. DiÖn tÝch sö dông mÆt n­íc vïng triÒu tÝnh ®Õn n¨m 1998 sö dông 44% so víi diÖn tÝch tiÒm n¨ng, t¹i mét sè ®Þa ph­¬ng tû lÖ nµy cßn cao h¬n vµ ®ang cã xu h­íng gia t¨ng. ViÖc ph¸t triÓn nu«i trång ë c¸c vïng triÒu hiÓu qu¶ cßn ch­a cao. D­íi gãc ®é vïng sinh th¸i, ta thÊy vïng Trung du miÒn nói cã diÖn tÝch tiÒm n¨ng so víi tiÒm n¨ng kh¸ lín (39%), nh­ng xÐt vÒ sè tuyÖt ®èi th× ®ång b»ng s«ng Cöu Long cã diÖn tÝch nu«i trång thuû s¶n lín h¬n c¶, ®em l¹i s¶n l­îng chñ yÕu cho ngµnh thuû s¶n n­íc ta Bªn c¹nh ®ã n­íc ta cã 3260 km bê biÓn víi nång ®é muèi mÆn rÊt thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn ngµnh thuû s¶n víi nhiÒu h¶i s¶n quý, ë b¸n ®¶o Cµ Mau ViÖt Nam ®­îc ®¸nh gi¸ lµ vïng nu«i t«m sinh th¸i lín nhÊt thÕ giíi. Dù kiÕn diÖn tÝch n­íc lî cã thÓ ®­a vµo nu«i t«m cã thÓ ®¹t trªn 500.000 ha trong ®ã cã trªn 100.000 ha cã thÓ nu«i c«ng nghiÖp. ( KhÝ hËu, thuû v¨n: ViÖt Nam n»m trong vïng nhiÖt ®íi §«ng nam ¸, kÐo dµi tõ kho¶ng 15 vÜ ®é tõ 8030’ ®Õn 23022’. Nªn khÝ hËu chÞu ¶nh h­ëng cña c¶ ®¹i d­¬ng (Th¸i B×nh D­¬ng) vµ lôc ®Þa do ®ã biÓu hiÖn ®Æc tr­ng khÝ h©u lµ nhiÖt ®íi giã mïa.Cïng víi sù chi phèi cña chÕ ®é nhiÖt ®íi giã mïa, chÕ ®é m­a nhiÖt ®íi ®· ¶nh h­ëng ®Õn c¸c vïng trong c¶ n­íc t¹o nªn nÐt ®Æc tr­ng khÝ hËu ë mçi vïng. NÐt ®Æc tr­ng nµy ®· t¹o ra sù ®a d¹ng c¸c loµi thuû s¶n vµ c¸c lo¹i h×nh. MiÒn B¾c: nhiÖt ®é trung b×nh tõ 22.30c ®Õn 23.60, l­îng m­a trung b×nh 1500 ®Õn 2400 mm, tæng sè giê n¾ng 1650->1750 giê/mçi n¨m. Vïng biÓn miÒn b¾c thuéc khu vùc nhËt triÒu víi biªn ®é t­ 3,2-3,6m thÝch hîp cho nu«i trång thuû s¶n. MiÒn Trung: NhiÖt dé trung b×nh tõ 22.50c ®Õn 27.50 nªn m­a tËp trung vµo cuèi n¨m th­êng vµo th¸ng 9->11. N¾ng nhiÒu 2300-3000 giê/n¨m. ChÕ dé thuû triÒu gåm nhËt triÒu vµ b¸n lo¹i nhËt triÒu. Khu vùc miÒn trung cã nhiÒu ®Çm ph¸ thÝch hîp cho viÖc nu«i trång thuû s¶n ë c¸c lo¹i h×nh: mÆn, lî, ngät.Tuy nhiªn miÒn trung lµ n¬i x¶y ra nhiÒu b·o, lò lôt vµ h¹n h¸n, nªn g©y nhiÒu khã kh¨n cho c«ng viÖc khai th¸c h¶i s¶n biÓn... MiÒn nam: KhÝ hËu ë ®©y mang tÝnh xÝch ®¹o, nhiÖt ®é trung b×nh t­ 22,70c ®Õn 28,70c m­a tËp trung tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 10, vïng cã chÕ ®é b¸n nhËt triÒu biªn ®é tõ 2,5->3m. Do ®ã víi ®Æc ®iÓm khÝ hËu vïng th× sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho m« hinh nu«i t«m, c¸ ë lång bÌ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao. Bªn c¹nh ®ã ViÖt Nam cã trªn 50 con s«ng lín nhá trong c¶ n­íc víi l­u l­îng ch¶y ra biÓn 700-800 tû m3 trong ®ã phÇn lín dßng ch¶y lµ cña s«ng Hång vµ s«ng Cöu Long. Víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña n­íc ta rÊt thuËn lîi cho ®Çu t­ ph¸t triÓn thuû s¶n ( Nguån gièng loµi thuû s¶n §Êt n­íc ta cã c¸c loµi sinh vËt rÊt ®a d¹ng vµ phong phó bao gåm: Nguån lîi c¸ n­íc lî, mÆn: theo thèng kª hiÖn nay cã 185 loµi chñ yÕu. Mét sè loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh­: c¸ song, c¸ hång, c¸ giß, c¸ bíp, c¸ tra, c¸ basa...®· ®­îc ®­a vµo nu«i trång. Nguån lîi c¸ n­íc ngät: HiÖn nay n­íc ta cã trªn 544 loµi trong 18 bé, 57 hä, 228 gièng. Víi sù ®a d¹ng vÒ gièng phong phó vÒ chñng lo¹i, ®­îc ®¸nh gi¸ cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao Nguån lîi t«m: Thèng kª cã 16 loµi chñ yÕu lµ t«m só, t«m cang xanh, t«m he, t«m hïm... Nguån lîi nhuyÔn thÓ: chóng ta cã mét sè lo¹i cã gi¸ trÞ kinh tÕ nh­: tray, hÇu, ngao, èc...®ang tiÕn hµnh nu«i trång Nh­ vËy nguån lîi thuû s¶n n­íc ta rÊt phong phó vµ cã gi¸ trÞ, tuy nhiªn l­îng ph©n bè kh«ng ®Òu n»m r¶i r¸c vµ ph©n t¸n . §Æc ®iÓm chung lµ biÕn ®éng theo mïa nªn cÇn cã quy ho¹ch ®Çu t­, thiÕt kÕ c¸c vïng nu«i trång thuû s¶n mét c¸ch hîp lý h¬n trong thêi gian tíi 1.2 §iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi ( Lao ®éng D©n sè n­íc ta ®«ng gÇn 80 triÖu d©n víi phÇn lín lµ lao ®éng n«ng nghiÖp, nh©n d©n ta cã truyÒn thèng lao ®éng cÇn cï s¸ng t¹o cã kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh nh÷ng c¸i míi nãi chung vµ khoa häc kü thuËt nãi riªng. Gi¸ c¶ søc lao ®éng ë n­íc ta t­¬ng ®èi rÎ so víi c¸c n­íc trong khu vùc . Tuy nhiªn lao ®éng trong lÜnh vùc thuû s¶n chñ yÕu lµ lao ®éng gi¶n ®¬n, tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp, hÇu hÕt ch­a ®­îc qua tr­êng líp ®µo t¹o nµo. Bªn c¹nh ®ã lao ®éng kü thuËt: toµn ngµnh hiÖn míi chØ cã 90 tiÕn sü, 4.200 kü s­, 5.000 trung cÊp vµ 14.000 c¸n bé kü thuËt chuyªn ngµnh. Thªm vµo ®ã lµ mét bé phËn ng­ d©n hiÖn nay do thiÕu vèn ®Ó ®Çu t­ ®¸nh b¾t thuû s¶n xa bê nªn ®· chuyÓn sang ®Çu t­ nu«i trång thuû s¶n. trong nhiÒu n¨m qua ng­ d©n ®· tÝch luü nhiÒu kü thuËt trong nu«i trång thuû s¶n, gãp phÇn n©ng cao hiÓu qu¶ s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn th¾ng lîi ch­¬ng tr×nh nu«i trång ph¸t triÓn thuû s¶n. ( Khoa häc c«ng nghÖ Theo chñ tr­¬ng chÝnh s¸ch cña §¶ng, t¹i v¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn qu«c §¶ng lÇn thø IX,vÒ ®Þnh h­íng khoa häc c«ng nghÖ trong thêi kú CNH-H§H, ho¹t ®éng c«ng nghÖ ngµy cµng quan träng cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh thuû s¶n Tõ n¨m 1996 ®Õn nay c¸c c¬ quan khoa häc thuéc bé thuû s¶n ®· triÓn khai 5 ®Ò tµi ®éc lËp cÊp nhµ n­íc, ®ã lµ: chän gièng chÊt l­îng cao, bÖnh t«m, s¶n xuÊt cua biÓn, nghiªn cøu nguån lîi sinh vËt biÓn quÇn ®ao Tr­êng Sa, l­u gi÷ nguån gen gièng thuû s¶n n­íc ngät. Trong lÜnh vùc hîp t¸c quèc tÕ c¸c ViÖn vµ trung t©m ®· x©y dùng xong 18 dù ¸n ®Ò tµi khoa häc. Nh­ vËy vai trß khoa häc trong lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n lµ rÊt to lín trong sù ph¸t triÓn cña ngµnh, c¸c øng dông khoa häc vµo s¶n xuÊt ngµy cµng nhiÒu vµ ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu tèt. ( ChÝnh s¸ch cña nhµ n­íc: §¶ng vµ nhµ n­íc ta rÊt quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n. Sù quan t©m nµy ®­îc thÓ hiÖn qua nh÷ng chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Ngµy 8/12/1999 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh QuyÕt ®Þnh sè 224/1999/Q§-TTg phª duyÖt ch­¬ng tr×nh ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n thêi kú 1999-2010 víi nh÷ng chÝnh s¸ch vÒ: Sö dông ®Êt, mÆt n­íc nu«i trång thuû s¶n,ChÝnh s¸ch ®Çu t­, chÝnh s¸ch thuÕ. H­íng chØ ®¹o ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n theo h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng g¾n víi b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i, nu«i tr«ng thuû s¶n cÇn tõng b­íc hiÖn ®¹i ho¸, h­íng m¹nh vµo ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n n­íc lî vµ nu«i biÓn ®ång thêi ph¸t triÓn nu«i trång n­íc ngät, t¹o chuyÓn biÕn m¹nh mÏ trong nu«i t«m xuÊt khÈu vµ chó träng nu«i trång thuû s¶n kh¸c. ViÖt Nam cã lîi thÕ so s¸nh trong viÖc ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n so víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nÕu ®­îc ®Çu t­ ®óng møc cho thuû s¶n th× ngµnh thuû s¶n cã thÓ lµ mét trong ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc. 2. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®Çu t­ vµo lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n Qua viÖc ph©n tÝch nh÷ng ®iÒu kiÖn vÒ tù nhiªn, ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi vµ vai trß cña ngµnh thuû s¶n, cã thÓ cho chóng ta thÊy ®­îc sù cÇn thiÕt cña viÖc ph¸t triÓn t¨ng c­êng ®Çu t­ ph¸t triÓn vµo lÜnh vùc nu«i trång thuû s¶n nh»m tËn dông ®­îc c¸c nguån lùc, ph¸t huy kh¶ n¨ng vèn cã vµ lîi thÕ so s¸nh cña ngµnh thuû s¶n n­íc ta. Sù cÇn thiÕt ®ã ®­îc thÓ hiÖn ë c¸c mÆt sau: Thø nhÊt, TËn dông tiÒm n¨ng nu«i trång thuû s¶n, gi¶m ¸p lùc khai th¸c h¶i s¶n Ngµnh thuû s¶n n­íc ta nh×n chung ®· khai th¸c tíi trÇn thËm chÝ cã mét sè vïng ®· khai th¸c qu¸ giíi h¹n cho phÐp. §iÒu nµy lµm ¶nh h­ëng lín ®Õn vÊn ®Ò b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i tr­êng vµ ®a d¹ng sinh häc trong nghÒ c¸. T¹i héi nghÞ Kyoto_1992 vÒ “ Sù ®ãng gãp bÒn v÷ng cña nghÒ c¸ vµo s¶n xuÊt thùc phÈm”, héi nghÞ c¸c bé tr­ëng thuû s¶n ë Roma_1999 ®· nhÊn m¹nh: §Çu t­ nu«i trång khai th¸c thuû s¶n lµ ph­¬ng h­íng b¶o vÖ tµi nguyªn, m«i tr­êng vµ ®a d¹ng sinh häc trong nghÒ c¸, lµ vÊn ®Ò ®ang ®­îc sù quan t©m cña c¸c quèc gia vµ c¸c tæ chøc b¶o vÖ m«i tr­êng. HiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng cña nu«i trång thuû s¶n lu«n ®i liÒn víi viÖc ng¨n chÆn vµ b¶o vÖ c¸c nguån lîi tù nhiªn bÞ khai th¸c c¹n kiÖt. Thø hai, nu«i trång thuû s¶n ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng thùc phÈm cho tiªu dïng, hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ nguyªn liÖu chÕ biÕn xuÊt khÈu Thùc tÕ møc tiªu dïng cña n­íc ta ®èi víi c¸c lo¹i thuû s¶n ­íc tÝnh chiÕm 50% vÒ tiªu dïng thùc phÈm chøa Protein, riªng c¸ cung cÊp kho¶ng 8 kg/ng­êi/n¨m trong ®ã c¸ nu«i chiÕm 30%. Nh÷ng n¨m tíi xu thÕ ®êi sèng nh©n d©n ngµy mét n©ng cao th× nhu cÇu vÒ tiªu thô s¶n phÈm thuû s¶n sÏ t¨ng. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ ngµy nay nh©n d©n cã xu thÕ sö dông thùc phÈm cã hµm l­îng chÊt bÐo Ýt h¬n. Do ®ã c¸ vµ c¸c s¶n phÈm thuû s¶n sÏ chiÕm phÇn quan träng, nhÊt lµ s¶n phÈm h¶i s¶n t­¬i sèng, cung cÊp t¹i chç rÊt ®­îc ­u chuéng. Theo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ngµnh thuû s¶n, ®Õn n¨m 2010 tæng s¶n l­îng thuû s¶n ®¹t trªn 3,5 triÖu tÊn/ n¨m, trong ®ã ­u tiªn cho xuÊt khÈu kho¶ng 40%. Theo sè liÖu cña FAO s¶n phÈm thuû s¶n dµnh cho ch¨n nu«i 30% sè cßn l¹i sÏ dµnh cung cÊp thùc phÈm cho con ng­êi, ­íc tÝnh cña FAO hiÖn nay b×nh qu©n trªn thÕ giíi 13,4 kg/ng­êi, ë c¸c n­íc ph¸t triÓn lµ 27 kg/ng­êi th× ë n­íc ta ch­a ®¸p øng ®­îc. V× vËy ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ®Ó cung øng sè l­îng thiÕu hôt ®ã. Bªn c¹nh ®ã s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ngµnh thuû s¶n cña ViÖt Nam ngµy cµng ®­îc ­u chuéng ë nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi vµ khu vùc. N¨m 1997 n­íc ta ®· xuÊt khÈu sang 46 n­íc vµ vïng l·nh thæ trªn thÕ giíi, ®Õn 2003 ®· xuÊt khÈu ®Õn trªn 50 n­íc vµ vïng l·nh thæ §iÒu ®¸ng quan t©m lµ trong hµng xuÊt khÈu thuû s¶n th× tû träng nhãm hµng t«m vÉn lµ mÆt hµng chñ lùc chiÕm ngµy cµng cao, c¸c ®èi t­îng kh¸c nh­: nhuyÔn thÓ, c¸ hång, c¸ basa, da tr¬n, baba, l­¬n, Õch xuÊt khÈu sèng, trª phi ®«ng l¹nh. HiÖn nay ®ang ®­îc ­u thÝch ë mét sè thÞ tr­êng nh­ Mü, EU, NhËt B¶n vµ cã xu h­íng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 c¬ cÊu s¶n phÈm thuû s¶n ViÖt Nam xuÊt sang c¸c thÞ tr­êng nµy sÏ lµ NhËt B¶n 32%-34%, B¾c Mü lµ 20%-22%, EU lµ 16%-18%, Ch©u ¸ (kÓ c¶ Trung Quèc) lµ 20%-22%, thÞ tr­êng kh¸c 8%-10%. Thø ba, §Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi Víi ®Æc thï d©n sè ®«ng, ®Æc biÖt lµ vïng n«ng th«n ven biÓn, biªn giíi, h¶i ®¶o tr×nh ®é d©n trÝ ch­a cao, d©n sè hµng n¨m ngµy cµng cã tû lÖ gia t¨ng cao, l­îng lao ®éng d­ thõa. Bªn c¹nh ®ã thùc tÕ cho thÊy mét bé phËn ng­ d©n lµm nghÒ khai th¸c thuû s¶n ven bê, nguån lîi khai th¸c ngµy cµng c¹n kiÖt nªn tõng b­íc chuyÓn sang nu«i trång thuû s¶n. Nh­ vËy ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thñy s¶n gãp phÇn lµm chuyÓn ®æi cho cÊu kinh tÕ n«ng th«n, t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn møc sèng cho n«ng d©n ven biÓn, gãp phÇn x©y dùng trËt tù x· héi an ninh n«ng th«n vïng biÓn, biªn giíi h¶i ®¶o. Thø t­, Xu h­íng ®Çu t­ nu«i trång thuû s¶n trªn thÕ hiÖn nay lµ ®Èy nhanh tèc ®é gia t¨ng s¶n l­îng nu«i thuû s¶n so víi s¶n l­îng khai th¸c HiÖn nay c¸c n­íc Th¸i Lan, Ên §é, Indonesia, §µi Loan cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu thuû s¶n lín, ®©y còng lµ nh÷ng n­íc cã s¶n l­îng nu«i trång thuû s¶n lín. C¸c n­íc ch©u ¸ coi träng ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n, lµ khu vùc nu«i trång thuû s¶n chÝnh cña thÕ giíi. C¸c n­íc ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n nh»m cung cÊp thùc phÈm chøa ®¹m cho nhu cÇu tiªu dïng cña con ng­êi, ®¶m b¶o an ninh thùc phÈm, theo h­íng nu«i b»ng h×nh thøc c«ng nghiÖp ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng c¸c ®èi t­îng nu«i ®Ó phôc vô tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. Qua ph©n tÝch trªn, ta cã thÓ thÊy ®­îc nu«i trång thuû s¶n lµ mét nghÒ cã lîi vµ sÏ ph¸t triÓn, nu«i trång thuû s¶n ®· ®­îc chó ý ®Çu t­ ph¸t triÓn ë n­íc ta trong thêi gian qua. Tuy nhiªn víi tiÒm n¨ng to lín nh­ vËy, ®Çu t­ ph¸t triÓn thuû s¶n n­íc ta ch­a t­¬ng xøng vµ cÇn thiÕt ph¶i ®Èy m¹nh ®Çu t­ h¬n n÷a trong thêi gian tíi. II. T×nh h×nh ®Çu t­ ph¸t triÓn nu«i trång thuû s¶n ë ViÖt Nam 1. T×nh h×nh thu hót vèn ®Çu t­ thuû s¶n giai ®o¹n 1996-2001 1.1 Vèn ®Çu t­ ngµnh thuû s¶n so víi tæng vèn ®Çu t­ c¶ n­íc B¶ng 4: Vèn ®Çu t­ thuû s¶n so víi vèn ®Çu t­ toµn x· héi giai ®o¹n 1997-2001 ChØ tiªu  N¨m    1996  1997  1998  1999  2000  2001    Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ     %   %   %   %   %   %   Tæng vèn ®Çu t­ c¶ n­íc  87394  100  108370  100  117134  100  131171  100  145333  100  163500  100   Vèn ®Çu t­ cho thuû s¶n  627,7  0,718      1036,9  0,957  1747,2  1,49  2913,2  2,23  3715,5  2,56  4110  2,51   Nguån: Niªn gi¸m thèng kª 2001 §¬n vÞ tÝnh: Tû ®ång Cïng víi sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, ngµnh thuû s¶n trong thêi gian qua cã ®­îc sù quan t©m ®Çu t­ ®óng møc vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc. Vèn ®Çu t­ vµo ngµnh thuû s¶n trong giai ®o¹n 1996-2001 t¨ng lªn râ rÖt. Theo sè liÖu trªn ta cã tæng vèn ®Çu t­ cña toµn x· héi n¨m 1996 lµ 87394 tû ®ång th× vèn ®Çu t­ cho thuû s¶n lµ 627,7 tû ®ång, chiÕm 0,718% so víi vèn ®Çu t­ c¶ n­íc; nh­ng ®Õn n¨m 2001 vèn ®Çu t­ cho toµn x· héi 163500 tû ®ång trong ®ã ngµnh thuû s¶n cã vèn ®Çu t­ lµ 4110 tû ®ång chiÕm 2,51%. Nh­ vËy vèn ®Çu t­ cho ngµnh thñy s¶n ®· kh«ng ngõng t¨ng lªn, tèc ®é t¨ng vèn cña n¨m 2001 so víi n¨m 1996 lµ 654,8% ®iÒu nµy ph¶n ¸nh ngµnh thuû s¶n ®ang ngµy cµng thu hót vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn tõ mäi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau Tuy vËy c¬ cÊu vèn ®Çu t­ hiÖn nay cho ngµnh thuû s¶n so víi tæng vèn ®Çu t­ tæng x· héi víi tû lÖ cßn thÊp, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng mµ ngµnh thuû s¶n n­íc ta hiÖn cã. Do ®ã trong thêi gian tíi Bé thuû s¶n cÇn phèi hîp víi Bé ®Çu t­ v¹ch ra chiÕn l­îc cô thÓ trong thu hót vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn thuû s¶n còng nh­ trong c¬ cÊu vèn ®Çu t­ cho thuû s¶n so víi vèn ®Çu t­ c¶ n­íc ®Ó ph¸t huy mäi lîi thÐ cña ngµnh thuû s¶n. 1.2 Vèn ®Çu t­ cho thuû s¶n so víi vèn ®Çu t­ ngµnh n«ng nghiÖp B¶ng 5: Vèn ®Çu t­ cho thuû s¶n so víi vèn ®Çu t­ cho ngµnh n«ng nghiÖp ChØ tiªu  N¨m    1996  1997  1998  1999  2000  2001    Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ  Sè vèn  Tû lÖ     %   %   %   %