Tình hình tổ chức công tác kế toán tại Xí nghiệp bán lẻ xăng dầu Hà Nội

Lêi më ®Çu N­íc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ hµnh chÝnh, tËp trung, quan liªu, bao cÊp sang kinh tÕ hµng hãa nhiÒu thµnh phÇn, vËn hµng theo c¬ chÕ thÞ tr­êng cã sù qu¶n lý cña Nhµ n­íc, theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa. C«ng cuéc ®æi míi do §¶ng céng s¶n ViÖt Nam khëi x­íng vµ l·nh ®¹o ®· t¹o nhiÒu c¬ héi vµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nhiÒu ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn, gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng biÕn ®æi s©u s¾c cho nÒn kinh tÕ n­íc nhµ, song còng ph¸t sinh nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p, ®Æt ra cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c ngµnh c¸c cÊp nh÷ng yªu cÇu vµ th¸ch thøc míi, ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vµ m¹nh mÏ ®Ó thÝch nghi vµ ®¸p øng víi m«i tr­êng míi, ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhanh, bÒn v÷ng vµ ®óng ®Þnh h­íng. X¨ng dÇu lµ s¶n phÈm cã vai trß quan träng trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ ®êi sèng x· héi. Trªn ph­¬ng diÖn kinh tÕ, gi¸ trÞ cña mäi s¶n phÈm hµng hãa dÞch vô Ýt nhiÒu ®Òu chøa ®ùng gi¸ trÞ cña x¨ng dÇu. Kinh doanh x¨ng dÇu lµ lÜnh vùc kinh doanh quan träng ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao, cã ý nghÜa chiÕn l­îc trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Nh÷ng n¨m qua, kinh doanh x¨ng dÇu ®· ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ to lín, nh­ng khã kh¨n, tån t¹i cßn nhiÒu, sù chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh doanh x¨ng dÇu tiÕn hµnh ch­a m¹nh mÏ so víi mét sè lÜnh vùc kh¸c. HiÖn nay, x¨ng dÇu sö dông vµ tiªu dïng trong n­íc chñ yÕu ®­îc nhËp tõ n­íc ngoµi. §©y lµ mét mÆt hµng cã tû träng lín trong nh÷ng mÆt hµng nhËp khÈu ë n­íc ta. §Æc biÖt lµ trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc ®ßi hái nhu cÇu x¨ng dÇu ngµy mét t¨ng nhanh ®ang ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi rÊt bøc xóc. XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi thuéc C«ng ty x¨ng dÇu Khu vùc I, thuéc Tæng C«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam ®· ph¸t huy tinh thÇn chñ ®éng, sím chuyÓn sang c¬ chÕ míi, ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc, gi÷ v÷ng vai trß chñ ®¹o, æn ®Þnh thÞ tr­êng, gi¸ c¶, më mang m¹ng l­íi cung øng x¨ng dÇu phôc vô s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t cña Hµ Néi vµ c¸c vïng l©n cËn, tham gia tÝch cùc vµo c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n­íc. Tuy nhiªn nhiÒu vÊn ®Ò hÕt søc cÊp b¸ch vÒ tæ chøc, ph­¬ng ph¸p qu¶n lý kinh doanh x¨ng dÇu theo c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ang ®Æt ra cÇn ph¶i nghiªn cøu gi¶i quyÕt. D­íi ®©y lµ phÇn giíi thiÖu vÒ XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi vµ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi trong hai n¨m 1999 - 2000, tõ ®ã ta cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch thùc tÕ vµ ®óng ®¾n vÒ c¸c ho¹t ®éng cña XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi, vµ thÊy ®­îc nh÷ng tån t¹i vµ nguyªn nh©n cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn c¬ cÊu tæ chøc còng nh­ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi. B¶n b¸o c¸o ®­îc nghiªn cøu víi nh÷ng néi dung chÝnh nh­ sau: PhÇn I Giíi thiÖu tãm l­îc vÒ xÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu hµ néi I/ giíi thiÖu tãm l­îc vÒ xÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu hµ néi 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña XÝ nghiÖp. 2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô. 3. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ kinh doanh cña XÝ nghiÖp. 4. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña XÝ nghiÖp 5. Nh÷ng thµnh tÝch c¬ b¶n ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. II/ §Æc ®iÓm tæ chøc ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n cña XÝ nghiÖp phÇn ii t×nh h×nh tæ chøc c«ng t¸c tµI chÝnh cña xÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu hµ néi 1. Ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp 2. C«ng t¸c kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp 3. T×nh h×nh sö dông vèn cña XÝ nghiÖp 4. Kh¶o s¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp 5. KiÓm tra, kiÓm so¸t tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp PhÇn iii T×nh h×nh tµi chÝnh kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô c¬ b¶n cña xÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu hµ néi 1. KÕ to¸n nghiÖp vô mua hµng 2. KÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng 3. KÕ to¸n TSC§ -KhÊu hao TSC§ 4. KÕ to¸n vèn b»ng tiÒn 5. KÕ to¸n chi phÝ b¸n hµng - chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp 6. KÕ to¸n x©y dùng kÕt qu¶ 7. B¸o c¸o tµi chÝnh PhÇn iv T×nh h×nh tæ chøc ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ cña xÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu hµ néi 1. T×nh h×nh chung 2. Ph©n tÝch mét sè tû suÊt PhÇn I Giíi thiÖu tãm l­îc vÒ xÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu vµ m«i tr­êng kinh doanh cña XÝ nghiÖp I. Giíi thiÖu tãm l­îc vÒ XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp sang h¹ch to¸n kinh doanh, C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc I ®· tõng b­íc thay ®æi tæ chøc ho¹t ®éng vµ ph­¬ng thøc kinh doanh. Nhu cÇu sö dông x¨ng dÇu cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t ngµy cµng t¨ng, ®Æc biÖt lµ ë kh©u b¸n lÎ khèi l­îng nhá. Trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi, nhu cÇu nµy kh«ng nh÷ng chØ ®ßi hái vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng x¨ng dÇu mµ cßn ®ßi hái c¶ vÒ sù ph©n bè m¹ng l­íi hîp lý ®Ó phôc vô thuËn tiÖn cho ng­êi tiªu dïng. C¸c ®iÓm b¸n lÎ x¨ng dÇu cña cöa hµng x¨ng dÇu Hµ Néi kh«ng thÓ ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu ngµy cµng cao cña s¶n xuÊt vµ ®êi sèng. Tr­íc t×nh h×nh ®ã, C«ng ty x¨ng dÇu Hµ Néi ®· x©y dùng ph­¬ng ¸n lËp XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi vµo ®Çu th¸ng 5/1990 vµ ®· ®­îc Tæng C«ng ty phª chuÈn, giao cho C«ng ty x¨ng dÇu khu vùc I trôc tiÕp phô tr¸ch. Ngµy 1/9/1990 XÝ nghiÖp chÝnh thøc ®i vµo ho¹t ®éng, v¨n phßng XÝ nghiÖp ®Æt ë sè 1 ph­êng Thµnh C«ng - QuËn Ba §×nh - Hµ Néi. Sau 4 th¸ng ho¹t ®éng, cuèi n¨m 1990 XÝ nghiÖp ®· ph¸t triÓn ®­îc 8 cöa hµng vµ 24 quÇy hµng b¸n x¨ng trùc thuéc c¸c cöa hµng n»m trong 4 quËn néi thµnh vµ 7 huyÖn ngo¹i thµnh. XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ vµ trªn c¬ së quy ho¹ch ph¸t triÓn m¹ng l­íi cung øng x¨ng dÇu, XÝ nghiÖp ®· x¸c ®Þnh quy m« cña c¸c cöa hµng x¨ng dÇu trong néi thµnh ë møc ®é võa vµ nhá. §ång thêi më réng liªn kÕt víi c¸c c¬ quan xÝ nghiÖp ®Ó tæ chøc thªm nhiÒu quÇy hµng b¸n lÎ. XÝ nghiÖp ®· tõng b­íc khÈn tr­¬ng söa ch÷a, l¾p ®Æt vµ trang bÞ c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng hîp lý, hiÖn ®¹i ®ång thêi söa ch÷a, n©ng cÊp c¸c cöa hµng ®Ó b¶o ®¶m vÖ sinh m«i tr­êng vµ c¶nh quan. XÝ nghiÖp ®· cung øng trùc tiÕp cho trªn 200 c¬ quan xÝ nghiÖp, gãp phÇn xo¸ ®i gÇn 200 ®iÓm kho lÎ n»m t¹i c¸c n¬i ®ã vµ trªn 1700 c¬ së kh¸c, võa gi¶m ®­îc lao ®éng gi÷ kho võa gãp phÇn b¶o vÖ m«i tr­êng ë khu vùc c¸c c¬ quan, vµ cho ®Õn nay XÝ nghiÖp ®· ph¸t triÓn ®­îc 40 cöa hµng, mét sè cöa hµng gas + bÕp gas vµ mét quÇy b¸n lÎ thuéc cöa hµng. 2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi Tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr­êng, chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cña XÝ nghiÖp ®· ®­îc cô thÓ hãa lµ: - §¶m b¶o viÖc cung øng ®Çy ®ñ, kÞp thêi vÒ nhu cÇu x¨ng dÇu trªn ®Þa bµn vµ quyÕt t©m më réng, gi÷ v÷ng thÞ tr­êng ho¹t ®éng kinh doanh. - Tho¶ m·n vÒ nhu cÇu cho c¸c ®¬n vÞ vµ nh©n d©n trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi. - §¶m b¶o hµng hãa ®iÒu chuyÓn cho c¸c cöa hµng trùc thuéc XÝ nghiÖp. - Hµng hãa cña XÝ nghiÖp ®­îc s¶n xuÊt b¸n trùc tiÕp qua c¸c h×nh thøc b¸n bu«n, b¸n lÎ, ®¹i lý cho tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ vµ c¸ nh©n cã nhu cÇu hoÆc ®iÒu chuyÓn cho c¸c c«ng ty vËt t­ kh¸c theo tû suÊt chiÕt khÊu quy ®Þnh. Gi¸ b¸n bu«n vµ b¸n lÎ tõ nguån cña Tæng C«ng ty, gi¸ c­íc vËn chuyÓn... ®Òu ®­îc thùc hiÖn thèng nhÊt theo gi¸ c¶ cña Nhµ n­íc vµ cña Bé quy ®Þnh. - §èi víi nguån hµng tù bæ xung, gi¸ mua vµ gi¸ b¸n ph¶i do gi¸m ®èc XÝ nghiÖp quyÕt ®Þnh. C¸c ®¬n vÞ, c¸c cöa hµng trùc thuéc XÝ nghiÖp kh«ng ®­îc phÐp ®­a vËt t­ tõ ngoµi vµo trong hoÆc quy ®Þnh gi¸ hµng hãa bæ xung khi ch­a cã lÖnh cña gi¸m ®èc nh»m ®¶m b¶o uy tÝn vµ chÊt l­îng hµng hãa. NhiÖm vô cô thÓ cña XÝ nghiÖp. Do XÝ nghiÖp lµ ®¬n vÞ kinh doanh quèc doanh, lÊy mÆt hµng x¨ng dÇu lµm mÆt hµng chÝnh nªn cã nhiÖm vô cô thÓ nh­ sau: - N¾m b¾t nhu cÇu, ®iÒu tra khai th¸c thuéc ngµnh hµng kinh doanh cña XÝ nghiÖp - Kinh doanh c¸c lo¹i mÆt hµng kh¸c nh­ dÇu nhên, gas, hãa chÊt - Thùc hiÖn tèt viÖc h¹ch to¸n kinh tÕ, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ®­îc giao, gãp phÇn thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch x· héi - Thùc hiÖn tèt c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh kh«ng ngõng duy tr× vµ n©ng cao ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn toµn XÝ nghiÖp, thóc ®Èy hµng hãa vµ l­u th«ng hµng hãa ph¸t triÓn trªn ®Þa bµn - §Çu t­, x©y dùng, c¶i t¹o mét sè cöa hµng réng lín vÒ quy m«, hiÖn ®¹i vÒ thiÕt bÞ, xøng ®¸ng lµ bé mÆt cña ngµnh x¨ng dÇu - §µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ®¸p øng theo yªu cÇu, nhiÖm vô trong thêi kú ®æi míi vµ ph¸t triÓn - §¶m b¶o thùc hiÖn tèt m«i tr­êng an toµn, phßng ch¸y, ch÷a ch¸y 3. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ kinh doanh cña XÝ nghiÖp §Ó hoµn thµnh tèt c«ng t¸c kinh doanh, bé m¸y qu¶n lý cña XÝ nghiÖp ®­îc tæ chøc theo m« h×nh tËp trung. Gi¸m ®èc trùc tiÕp chØ ®¹o tíi c¸c phßng ban vµ cöa hµng trùc thuéc ®Ó n¾m b¾t t×nh h×nh thùc tÕ mét c¸ch kÞp thêi. §ång thêi nh»m ®Ò ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh doanh mét c¸ch ®óng ®¾n, chÝnh x¸c. §øng ®Çu XÝ nghiÖp lµ Gi¸m ®èc XÝ nghiÖp. Gióp viÖc cho Gi¸m ®èc lµ hai Phã gi¸m ®èc. Hai ng­êi ®­îc ph©n c«ng tõng lÜnh vùc kh¸c nhau vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Gi¸m ®èc, ®ång thêi ®­îc ñy quyÒn khi Gi¸m ®èc ®i v¾ng. Ngoµi ra, gióp viÖc cho Gi¸m ®èc cßn cã 4 phßng chøc n¨ng - Phßng tæ chøc hµnh chÝnh: Qu¶n lý c¸c c«ng viÖc vÒ hµnh chÝnh qu¶n trÞ, quan t©m c¸c chÝnh s¸ch x· héi. MÆt kh¸c cã nhiÖm vô tham m­u cho Gi¸m ®èc - Phßng kÕ to¸n tµi vô: Tæ chøc theo dâi h¹ch to¸n kinh tÕ vµ quyÕt to¸n hµng quý, n¨m cho C«ng ty. Ngoµi ra cßn qu¶n lý, gi¸m s¸t th«ng qua gi¸ trÞ b»ng tiÒn ®èi víi mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc XÝ nghiÖp - Phßng kinh doanh: §iÒu ®é hµng hãa xuèng c¸c cöa hµng, b¸o c¸o nhanh t×nh h×nh b¸n hµng t¹i c¸c ®¬n vÞ thuéc XÝ nghiÖp gióp Gi¸m ®èc cã nh÷ng sè liÖu chÝnh x¸c nhanh chãng vÒ xuÊt b¸n hµng hãa t¹i c¸c thêi ®iÓm. Ngoµi ra cßn cã mét bé phËn Marketing ®i giíi thiÖu mÆt hµng míi nh­: gas, hãa chÊt - Phßng vËt t­ kü thuËt: §¶m b¶o tiªu chuÈn chÊt l­îng cña x¨ng dÇu, gi¸m s¸t kiÓm ®Þnh, ®o l­êng vµ söa ch÷a cét b¬m. KÕ ho¹ch hiÖn ®¹i hãa cña cöa hµng x¨ng dÇu Sau ®©y lµ kh¸i qu¸t s¬ ®å tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ kinh doanh cña XÝ nghiÖp: S¬ ®å tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ kinh doanh cña XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi Ban gi¸m ®èc Phßng tæ chøc HC Phßng kinh doanh Phßng kü thuËt Phßng kÕ to¸n M¹ng l­íi c¸c cöa hµng XÝ nghiÖp ®· cã m¹ng l­íi tr¶i réng kh¾p Hµ Néi víi 40 cöa hµng x¨ng dÇu, mét sè ®iÓm b¸n gas. M¹ng l­íi cöa hµng tuy ph¸t triÓn nhanh nh­ng vÉn kh«ng ®ñ ®¸p øng yªu cÇu cña nh©n d©n muèn ®­îc mua t¹i c¸c ®iÓm thuËn tiÖn h¬n n÷a. Môc tiªu cña XÝ nghiÖp b¸n lÎ lµ ®¸p øng mäi nhu cÇu x¨ng dÇu cña thñ ®« phôc vô kh¸c hµng thuËn tiÖn, nhanh chãng. NÕu n¨m 1991 XÝ nghiÖp b¸n ra 44.790 tÊn x¨ng dÇu th× n¨m 1999 XÝ nghiÖp b¸n ra 112.909 m3 x¨ng dÇu, doanh sè 360 tû dång, trong ®ã chñ yÕu lµ b¸n lÎ vµ n¨m 2000 XÝ nghiÖp b¸n ra 115.651 m3 víi doanh sè lµ 450,5 tû ®ång còng chñ yÕu lµ b¸n lÎ. Mét lo¹i phôc vô ®iÓn h×nh lµ h×nh thøc cÊp lÎ x¨ng dÇu theo phiÕu cña c¬ quan. HiÖn cã trªn 700 c¬ quan ë trung ­¬ng vµ ®Þa ph­¬ng t¹i Hµ Néi ®ang ¸p dông h×nh thøc cÊp nµy. C¸c c¬ quan ®¬n vÞ mçi th¸ng chØ thanh to¸n 1 ¸ 2 lÇn, cã thÓ nhËn x¨ng dÇu nhá lÎ lÆt vÆt hµng ngµy. H×nh thøc cÊp lÎ nµy gãp phÇn gi¶i phãng hµng tr¨m kho x¨ng dÇu nãi chung trong thµnh phè, gi¶m hµng tr¨m mèi ®e do¹ nguy c¬ ch¸y næ, gi¶m bít sù hao hôt mÊt m¸t x¨ng dÇu t¹i c¸c kho néi bé (tÝnh ®Õn hµng tr¨m triÖu ®ång), t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp kh«ng cã s½n tiÒn mÆt mua x¨ng dÇu. XÝ nghiÖp hiÖn nay ®ang kinh doanh mét sè mÆt hµng x¨ng dÇu vµ s¶n phÈm hãa dÇu nh­: x¨ng mogas 83, x¨ng mogas 92, dÇu diegel, dÇu háa. Ngoµi kinh doanh x¨ng dÇu lµ chÝnh, c¸c cöa hµng cßn ®a d¹ng hãa c¸c mÆt hµng kinh doanh nh­: b¸n mì nhên, thay dÇu xe, röa xe, b¸n bÕp gas, gas, b¸n b¶o hiÓm « t« xe m¸y. 4. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña XÝ nghiÖp - XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi lµ ®¬n vÞ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh phô thuéc - XÝ nghiÖp ho¹t ®éng theo nguyªn t¾c nhËp x¨ng dÇu tõ C«ng ty ®­a vÒ, sau ®ã ph©n phèi cho c¸c cöa hµng cña XÝ nghiÖp hoÆc c¸c cöa hµng cña t­ nh©n cã nhu cÇu lµm ®¹i lý. - TÊt c¶ ®Òu chÞu sù chØ ®¹o cña Gi¸m ®èc, tham m­u cho Gi¸m ®èc lµ 2 Phã gi¸m ®èc vµ 4 phßng chøc n¨ng. 5. Nh÷ng thµnh tÝch c¬ b¶n ®¹t ®­îc trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y: B¶ng II.2. KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh tõ n¨m 1997 - 2000 TT ChØ tiªu §VT 1997 1998 1999 2000 2 Tæng doanh thu: TriÖu 443.140 519.675 781.272 672.138 - Doanh thu th­¬ng m¹i TriÖu 422.320 501.250 690.720 759.829 - Doanh thu dÞch vô kh¸c TriÖu 20.820 18.425 18.142 21.443 3 Doanh thu thuÇn TriÖu 434.318 513.981 770.418 672.138 4 Tæng chi phÝ TriÖu 34.814 35.405 30.218 39.901 6 Tæng LN tr­íc thuÕ: TriÖu 18.295 5.660 8.250 10.358 - Nép thuÕ lîi tøc TriÖu 8.233 2.547 3.712 4.661 - LN rßng TriÖu 10.062 3.113 4.537 5.697 7 Sè l­îng lao ®éng Ng­êi 548 655 700 704 8 Nép ng©n s¸ch Nhµ n­íc TriÖu 37.055 42.915 27823 77.914 9 5.893 8.669 8.414 8.972 17 Thu nhËp b×nh qu©n ng­êi/th¸ng §ång 896.137 1.102.926 1.001.667 1.062.027 * Doanh thu vµ doanh thu thuÇn qua c¸c n¨m ®Òu t¨ng thÓ hiÖn kh¶ n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng x¨ng dÇu t¨ng nªn. Trong khi ®ã, tæng chi phÝ l­u th«ng l¹i kh«ng t¨ng. Bªn c¹nh ®ã, lîi nhuËn tr­íc thuÕ cã xu h­íng gi¶m xuèng. Thùc tÕ ®ã lµ do trong vµI n¨m gÇn ®©y, t×nh h×nh thÞ tr­êng dÇu má biÕn ®éng theo h­íng kh«ng cã lîi cho c¸c n­íc nhËp khÈu x¨ng dÇu nh­ ViÖt Nam. ChÝnh v× vËy, gi¸ vèn hµng b¸n ra t¨ng lªn ®¸ng kÓ khiÕn cho lîi nhuËn gi¶m xuèng trong khi chi phÝ th­¬ng m¹I kh«ng t¨ng lªn. Cã thÓ ®¸nh gi¸ c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ l­u th«ng t­¬ng ®èi tèi. §èi víi c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch: c¸c kho¶n XÝ nghiÖp ®· nép t¨ng tõ 37 tû n¨m 1997 lªn 77 tû n¨m 2000. Thùc tÕ ®ã phï hîp víi sù t¨ng tr­ëng doanh thu th­¬ng m¹I cña XÝ nghiÖp. §Æc biÖt sang n¨m 2000 XÝ nghiÖp b¾t ®Çu ¸p dông luËt thuÕ míi: LuËt thuÕ GTGT thay cho luËt thuÕ doanh thu tr­íc ®©y, ®IÒu nµy còng ¶nh h­ëng tíi c¬ cÊu c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch cña XÝ nghiÖp. Tæng quü l­¬ng trong 3 n¨m gÇn ®©y hÇu nh­ kh«ng t¨ng trong khi ®ã sè lao ®éng trong XÝ nghiÖp t¨ng lªn, ¶nh h­ëng tíi thu nhËp cña ng­êi lao ®éng. Thu nhËp b×nh qu©n cña ng­êi lao ®éng hÇu nh­ kh«ng t¨ng trong 3 n¨m gÇn ®©y. Nh­ vËy, XÝ nghiÖp ®· duy tr× ®­îc thu nhËp cho ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn, trong ®IÒu kiÖn tèc ®é tr­ît gi¸ cña c¸c lo¹I hµng ho¸ nh­ hiÖn nay th× møc thu nhËp kh«ng t¨ng còng ¶nh h­ëng phÇn nµo tíi ®êi sèng cña ng­êi lao ®éng. Tû suÊt lîi nhuËn rßng trªn doanh thu gi¶m tõ 1 tû xuèng 3,1 tû n¨m 1998. §©y lµ thêi kú ngµnh x¨ng dÇu ViÖt Nam gÆp nhiÒu khã kh¨n trong kinh doanh do sù biÕn ®éngkh«ng ngõng vµ khã l­êng tr­íc ®­îc cña thÞ tr­êng. Sau ®ã, lîi nhuËn rßng l¹i t¨ng vµ tíi n¨m 2000 lµ 5,7 tû. N¨m 2000 bªn c¹nh c¸ch ¸p dông luËt thuÕ míi lµ thuÕ GTGT, XÝ nghiÖp còng b¾t ®Çu ¸p dông luËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp. Nh­ vËy, cã thÓ ®¸nh gi¸ n¨m 2000 lµ n¨m ho¹t ®éng kinh doanh cña XÝ nghiÖp cã hiÖu qu¶ h¬n so víi mét vµi n¨m tr­íc ®ã. II/ §Æc ®iÓm tæ chøc ph­¬ng ph¸p kÕ to¸n cña XÝ nghiÖp 1. H×nh thøc tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n cña XÝ nghiÖp: §Ó ph¶n ¸nh t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, XÝ nghiÖp cã mét Phßng KÕ to¸n víi nhiÖm vô cung cÊp ®Çy ®ñ, kÞp thêi, chÝnh x¸c nh÷ng th«ng tin vÒ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, phôc vô c«ng t¸c chØ ®¹o vµ qu¶n lý kinh doanh cña Gi¸m ®èc XÝ nghiÖp vµ Tæng C«ng ty. H×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n cña XÝ nghiÖp ¸p dông võa tËp trung võa ph©n t¸n. Ph©n t¸n mét sè nghiÖp vô xuèng c¸c bé phËn trùc thuéc XÝ nghiÖp nh­: ®éi xe, x­ëng c¬ khÝ, kho vËt t­, tr¹m kinh doanh x¨ng dÇu s«ng biÓn. C¸c bé phËn nµy lËp chøng tõ, kiÓm tra chøng tõ, ghi sæ kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô ®· ®­îc ph©n cÊp theo h×nh thøc kÕ to¸n chøng tõ ghi sæ. Cuèi kú lËp b¶ng c©n ®èi tµI s¶n vµ c¸c b¸o c¸o kh¸c nép vÒ Phßng KÕ to¸n cña XÝ nghiÖp. 2. C¬ cÊu bé m¸y kÕ to¸n ®­îc bè trÝ nh­ sau: XÝ nghiÖp B¸n lÎ X¨ng dÇu Hµ Néi lµ mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i cã quy m« võa víi nhiÒu ®¬n vÞ, cöa hµng phô thuéc ho¹t ®éng trªn mét ®Þa bµn t­¬ng ®èi réng. XÝ nghiÖp tiÕn hµnh tæ chøc kÕ to¸n theo h×nh thøc võa tËp trung, võa ph©n t¸n. Mäi nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh ®Òu ®­îc h¹ch to¸n ë Phßng KÕ to¸n, tuy nhiªn cã ph©n t¸n nghiÖp vô xuèng mét sè ®¬n vÞ trùc thuéc. XÝ nghiÖp ¸p dông h×nh thøc kÕ to¸n NhËt ký chung trong ®iÒu kiÖn cã øng dông m¸y vi tÝnh vµ h¹ch to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. Tõ n¨m 1999 ®Õn nay viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n t¹I XÝ nghiÖp ®­îc thùc hiÖn theo hÖ thèng kÕ to¸n ngµnh x¨ng dÇu do Tæng C«ng ty X¨ng dÇu ViÖt Nam x©y dùng trªn c¬ së chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña Nhµ n­íc (®­îc Bé TµI chÝnh chÊp nhËn b»ng v¨n b¶n sè 36TC/C§KT 06/01/97). Phßng KÕ to¸n cã chøc n¨ng thu nhËp, xö lý vµ cung cÊp c¸c th«ng tin kinh tÕ phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý, qua ®ã kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch, thóc ®Èy thùc hiÖn tèt chÕ ®é kÕ to¸n thèng kª, n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ t×nh h×nh thùc tÕ cña XÝ nghiÖp, tõ yªu cÇu thùc tÕ qu¶n lý vµ tr×nh ®é cña ®éi ngò c¸n bé, biªn chÕ nh©n sù cña Phßng KÕ to¸n tµI vô gåm 14 ng­êi vµ ®­îc tæ chøc nh­ sau: - Mét kÕ to¸n tr­ëng: Cã nhiÖm vô tæ chøc bé m¸y kÕ to¸n, chÞu tr¸ch nhiÖm chung vÒ mäi c«ng viÖc cña Phßng KÕ to¸n. - Mét phã phßng kÕ to¸n: Gióp viÖc cho kÕ to¸n tr­ëng, cã tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn c¸c nh©n viªn kÕ to¸n vÒ c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n. - Mét kÕ to¸n tæng hîp: Cã nhiÖm vô tËp hîp tµI liÖu cña c¸c thµnh phÇn kÕ to¸n kh¸c, lËp c¸c b¶ng kª, b¶ng ph©n bæ, lËp c¸c b¸o c¸o kÕ to¸n ®Þnh kú. - Mét kÕ to¸n ng©n hµng: Theo dâi giao dÞch gi÷a XÝ nghiÖp víi ng©n hµng. - Mét kÕ to¸n b¸n hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng: Theo dâi viÖc b¸n hµng vµ thanh to¸n víi tõng kh¸ch hµng. - Ba kÕ to¸n c«ng nî: Theo dâi c¸c kho¶n c«ng nî cña kh¸ch hµng vµ cöa hµng vµ néi bé ngµnh. - Mét kÕ to¸n chi phÝ: Theo dâi vµ tËp hîp toµn bé chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña XÝ nghiÖp. - Mét kÕ to¸n chi phÝ cöa hµng: Theo dâi, tËp hîp chi phÝ ë c¸c cöa hµng. - Mét kÕ to¸n kho hµng: Theo dâi t×nh h×nh nhËp, xuÊt, tån kho cña hµng ho¸. - Mét kÕ to¸n TSC§: Ph¶n ¸nh t×nh h×nh t¨ng gi¶m vµ trÝch khÊu hao TSC§. - Mét kÕ to¸n x©y dùng c¬ b¶n: Theo dâi, tËp hîp c¸c kho¶n chi ®Çu t­ XDCB. - Mét thñ quü: TiÕn hµnh thu chi vµ theo dâi chÆt chÏ c¸c kho¶n thu chi vµ tån quü tiÒn mÆt cña ®¬n vÞ. - Mçi bé phËn, mçi phÇn hµnh kÕ to¸n tuy cã chøc n¨ng vµ nhiÖm vô riªng song gi÷a chóng l¹I cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong ph¹m vi chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n cña m×nh. Mèi quan hÖ nµy biÓu diÔn b»ng s¬ ®å sau ®©y: S¬ ®å tæ chøc c«ng t¸c bé m¸y kÕ to¸n KÕ to¸n tr­ëng Phã phßng kÕ to¸n KT tæng hîp KT tµi s¶n cè ®Þnh KT chi phÝ KT b¸n hµng & TT KT c«ng nî KT kho hµng KT ng©n hµng Thñ quü KT c¸c ®¬n vÞ trùc thuéc KT c¸c ®¬n vÞ phô thuéc khèi b¸n lÎ - XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu khu vùc Hµ Néi ®­îc tÝnh thuÕ theo h×nh thøc nép thuÕ VAT khÊu trõ. - XÝ nghiÖp tiÕn hµnh h¹ch to¸n kÕ to¸n hµng tån kho theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn. 3. H×nh thøc tæ chøc kÕ to¸n: §Ó phï hîp víi ho¹t ®éng kinh doanh cña xÝ nghiÖp, vÒ quy m« tæ chøc, tr×nh ®é kh¶ n¨ng cña ®éi ngò c¸n bé nh©n viªn kÕ to¸n. XÝ nghiÖp ¸p dông h×nh thøc kÕ to¸n nhËt ký chung. MÉu nhËt ký chung vµ b¶n kª ®­îc ¸p dông phï hîp víi viÖc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n trªn m¸y vi tÝnh. Tr×nh tù ghi chÐp cña sæ kÕ to¸n: - Hµng ngµy, c¨n cø vµo chøng tõ gèc hîp lÖ, hîp ph¸p, kÕ to¸n lËp ®Þnh kho¶n vµ ghi vµo sæ nhËt ký chung theo tr×nh tù thêi gian. - C¸c nghiÖp vô kinh tÕ cÇn qu¶n lý riªng (nh­ tiÒn mÆt) th× c¨n cø vµo chøng tõ gèc ghi vµo nhËt ký chuyªn dïng (sæ quü) vµo cuèi ngµy. §Þnh kú ba ngµy mét lÇn c¨n cø vµo chøng tõ ®ã ®Ó vµo sæ nhËt ký chung. - Cuèi th¸ng c¨n cø vµo c¸c sæ chi tiÕt ®Ó lËp c¸c b¶ng chi tiÕt sè ph¸t sinh vµ c¨n cø vµo sæ c¸i tµi kho¶n ®Ó lËp b¶ng c©n ®èi tµi kho¶n. - §èi chiÕu sè liÖu gi÷a b¶ng chi tiÕt sè ph¸t sinh víi c¸c tµi kho¶n t­¬ng øng trªn b¶ng c©n ®èi tµi kho¶n, b¶ng kª chi tiÕt sè ph¸t sinh ®Ó lËp c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. PhÇn II T×nh h×nh tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tµi chÝnh cña xÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu hµ néi 1. Ph©n cÊp qu¶n lý tµi chÝnh + Ph©n cÊp vÒ mÆt vèn: Lµ mét XÝ nghiÖp nhµ n­íc ®ãng trªn ®Þa bµn Thµnh phè Hµ Néi, XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi cã nguån vèn ban ®Çu phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh do nhµ n­íc cÊp (th«ng qua Tæng C«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam) vµ nguån vèn ban ®Çu nµy h×nh thµnh nªn vèn ng©n s¸ch trong c¬ cÊu nguån vèn cña XÝ nghiÖp lµ ®¬n vÞ ®éc lËp trong h¹ch to¸n c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, XÝ nghiÖp trÝch lËp vµ ph¸t triÓn vèn ®Çu t­ bæ sung tõ lîi nhuËn sau thuÕ vµ h×nh thµnh nªn nguån vèn tù bæ sung trong c¬ cÊu vèn. Vèn kinh doanh cña XÝ nghiÖp gåm 2 lo¹i vèn: - Vèn cè ®Þnh - Vèn l­u ®éng Trong qu¸ tr×nh kinh doanh th× vèn cè ®Þnh Ýt cã sù thay ®æi vèn kinh doanh cña XÝ nghiÖp ®­îc h×nh thµnh tõ 2 nguån: - Ng©n s¸ch cÊp - Tù bæ sung + Ph©n cÊp vÒ chi phÝ: * Chi phÝ vÒ tiÒn l­¬ng: Hµng n¨m trªn c¬ së kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¬ cÊu lao ®éng cña XÝ nghiÖp. Tæng C«ng ty giao kÕ ho¹ch tiÒn l­¬ng cho XÝ nghiÖp, XÝ nghiÖp c¨n cø vµo quü l­¬ng hµng n¨m ®Ó tiÕn hµnh tÝnh, ph©n bæ cho c¸c ®èi t­îng chÞu chi phÝ. Ng­êi lao ®éng ®­îc thanh to¸n tiÒn l­¬ng theo ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng cña ngµnh ®· ®­îc Bé lao ®éng th­¬ng binh x· héi duyÖt. * Chi phÝ vÒ khÊu hao TSC§: XÝ nghiÖp ®¨ng ký trÝch khÊu hao theo ph­¬ng ph¸p b×nh qu©n víi tû lÖ khÊu hao hµng n¨m kh«ng ®æi. * Chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu, dÞch vô mua ngoµi: XÝ nghiÖp chñ yÕu lµ kinh doanh x¨ng dÇu, ®Çu vµo chñ yÕu nhËp ë n­íc ngoµi, cßn dÇu mì tõ C«ng ty hãa chÊt... C¸c chi phÝ ®Çu vµo nµy ®­îc x¸c ®Þnh trªn tæng chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong kú. C¸c dÞch vô mua ngoµi chñ yÕu gãp phÇn t¹o nªn chi phÝ l­u th«ng còng ®­îc x¸c ®Þnh trªn chi phÝ thùc tÕ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh nhËp vµ l­u th«ng hµng hãa. * §èi víi chi phÝ hao hôt: Lµ ®¬n vÞ kinh doanh mÆt hµng mµ hao hôt lµ hiÖn t­îng tÊt yÕu XÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi ¸p dông ®Þnh møc hao hôt ®­îc Tæng C«ng ty x©y dùng ¸p dông trong toµn ngµnh. Hao hôt trong ®Þnh møc ®­îc tÝnh vµo chi phÝ hao hôt trong ®Þnh møc, phÇn hao hôt ngoµi ®Þnh møc ®­îc x¸c ®Þnh râ nguyªn nh©n vµ xö lý. + Ph©n cÊp vÒ trÝch lËp, qu¶n lý vµ sö dông c¸c quü t¹i XÝ nghiÖp XÝ nghiÖp tiÕn hµnh trÝch lËp c¸c quü tõ lîi nhuËn sau thuÕ theo quy ®Þnh cña Bé tµi chÝnh. XÝ nghiÖp lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp qu¶n lý c¸c quü vµ ®­îc quyÒn sö dông c¸c quü. + Ph©n cÊp qu¶n lý trong néi bé XÝ nghiÖp cã m« h×nh qñn lý tµi chÝnh tËp trung, ca ho¹t ®éng thu - chi ®Òu tËp trung t¹i phßng kÕ to¸n XÝ nghiÖp. C¸c cöa hµng lµ c¸c ®¬n vÞ ®Çu mèi ph©n phèi c¸c s¶n phÈm cña XÝ nghiÖp vµ chÞu sù qu¶n lý tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp. 2. C«ng t¸c kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp KÕ ho¹ch tµi chÝnh lµ mét néi dung c¬ b¶n trong kÕ ho¹ch chung cña XÝ nghiÖp. Néi dung cña kÕ ho¹ch tµi chÝnh bao gåm: - KÕ ho¹ch vÒ vèn: Hµng n¨m, XÝ nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch vèn, vèn cè ®Þnh vµ vèn l­u ®éng. ViÖc x©y dùng kÕ ho¹ch vÒ vèn ®­îc thùc hiÖn tèt, s¸t víi nhu cÇu thùc tÕ vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp, ®¶m b¶o cho XÝ nghiÖp lu«n chñ ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh, gi¶m ®­îc chi phÝ vÒ vèn do ph¶i ®i vay c¸c tæ chøc tÝn dông, n¾m b¾t vµ chíp ®­îc nhiÒu thêi c¬ kinh doanh thuËn lîi gióp t¨ng nhanh vßng quay cña tiÒn vèn. KÕ ho¹ch khÊu hao lµ mét néi dung quan träng trong kÕ ho¹ch vÒ vèn. XÝ nghiÖp hµng n¨m lËp kÕ ho¹ch khÊu hao cho tõng lo¹i, nhãm tµi s¶n cè ®Þnh, kÕ ho¹ch thanh lý vµ x©y dùng míi tµi s¶n ®Ó thu håi vèn kÞp thêi ®Çu t­ cho c¸c tµi s¶n cè ®Þnh kh¸c gióp cho ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng bÞ ¶nh h­ëng do sù mÊt c©n ®èi vÒ c¬ cÊu tµi s¶n cè ®Þnh. §èi víi kÕ ho¹ch vèn cho ®èi t­îng hµng tån kho lµ hµng hãa phôc vô cho kinh doanh, XÝ nghiÖp x©y dùng trªn c¬ së kÕ ho¹ch vÒ doanh thu. - KÕ ho¹ch vÒ thuÕ vµ c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch nhµ n­íc: ThuÕ VAT ThuÕ: ThuÕ TT§B ThuÕ NK - KÕ ho¹ch chi phÝ: Tæng chi phÝ kinh doanh ph©n bæ cho hµng hãa ®· b¸n ra, nã ph¶n ¸nh b»ng sè tuyÖt ®èi tæng møc chi phÝ cña XÝ nghiÖp ®· bá ra trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, th­êng lµ mét n¨m ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh chØ tiªu nµy theo ph­¬ng ph¸p c©n ®èi vÒ kinh tÕ. - KÕ ho¹ch vÒ x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn dù tr÷ hµng hãa: §©y lµ kÕ ho¹ch quan träng nhÊt cña XÝ nghiÖp, nã x¸c ®Þng l­îng vèn tèi thiÓu cÇn thiÕt cho XÝ nghiÖp ®Ó XÝ nghiÖp cã thÓ mua vµ b¸n trao ®æi hµng hãa ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kinh doanh cña XÝ nghiÖp. Nhu cÇu vèn hµng hãa = Sè ngµy dù tr÷ x DT b×nh qu©n/ngµy = Ns x Mua b×nh qu©n/ngµy - KÕ ho¹ch lîi nhuËn: Lµ néi dung chñ yÕu cña kÕ ho¹ch tµi chÝnh XÝ nghiÖp hµng n¨m. §ã còng lµ c¬ së cho c¸c kÕ ho¹ch tµi chÝnh kh¸c. Trªn c¬ së t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch doanh thu, lîi nhuËn cña c¸c n¨m tr­íc vµ dù ®o¸n vÒ thÞ tr­êng, vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ®èi thñ, XÝ nghiÖp x©y dùng kÕ ho¹ch doanh thu lîi nhuËn, bªn c¹nh ®ã cã c¸c ph­¬ng h­íng cô thÓ ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch ®Ò ra. 3. T×nh h×nh sö dông vèn cña XÝ nghiÖp Thùc tr¹ng vµ t×nh h×nh sö dông vèn t¹i XÝ nghiÖp cã thÓ ®­îc thÓ hiÖn qua b¶ng sau: C¬ cÊu vèn kinh doanh. §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång TT C¸c chØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 So s¸nh n¨m 1999 - 2000 Sè tiÒn Tû lÖ % 1 Tæng nguån vèn 208.2391 116.449 -91.942 -44,1 - Vèn cè ®Þnh 63.359 31.441 -31.981 -50,3 - Vèn l­u ®éng 145.032 85.008 -60.024 -41,39 - Vèn ph¸p ®Þnh 26.367 26.366 -1 0 - Nguån vèn tù cã 180.024 90.083 -89.941 -49,96 - Nguån vèn liªn doanh 0 0 2 Tæng ND tr­íc thuÕ 1.244 4.066 -8.405 -67,4 3 Nép thuÕ lîi tøc 6.087 1.298 -4.789 -78,68 4 ThuÕ vèn 1.582 1.582 0 0 5 Lîi nhuËn rßng 4.802 1.186 -3.616 -75,3 (C¸c chØ tiªu kh«ng bao gåm thuÕ GTGT) Nh×n vµo biÓu trªn ta thÊy: - Tæng nguån vèn cña XÝ nghiÖp n¨m 2000 gi¶m xuèng so víi n¨m 1999 lµ 1942 triÖu, tû lÖ gi¶m lµ 44,1%. HiÖu suÊt sö dông vèn cña XÝ nghiÖp n¨m 2000 lµ 5,8 cã nghÜa lµ 1 ®ång vèn bá ra kinh doanh th× t¹o ra 58 ®ång, t¨ng so víi n¨m 1999 lµ 3,7. Nh­ vËy hiÖu suÊt sö dông vèn cè ®Þnh vµ l­u ®éng t¨ng lªn, chóng tá hiÖu qu¶ cña ®ång vèn cµng ®­îc n©ng cao h¬n. Kh¶ n¨ng phôc håi cña nguån vèn (tæng vèn hiÖn cã/tæng doanh thu) t¹i XÝ nghiÖp n¨m 2000 ®¹t thÊp h¬n so víi n¨m 1999 gi¶m tõ 0,27 lÇn xuèng 0,17 lÇn. §iÒu ®ã chøng tá thÞ tr­êng ®· ¶nh h­ëng tiªu cùc tíi kh¶ n¨ng t¹o ra doanh thu cña XÝ nghiÖp. Kh¶ n¨ng sinh lêi cña TSC§ n¨m 1999 lµ 9% cã nghÜa cø 1 ®ång vèn cè ®Þnh th× sinh ®­îc 0,09 ®ång lîi nhuËn/n¨m, cßn n¨m 2000 kh¶ n¨ng sinh lêi t¨ng lµ 12,7%, còng t­¬ng tù víi mét ®ång vèn cè ®Þnh sinh ®­îc 0,127 ®ång lîi nhuËn/n¨m. Vßng quay vèn l­u ®éng n¨m 2000 t¨ng so víi n¨m 1999 tõ 4,7 vßng/n¨m. Nh­ vËy, XÝ nghiÖp ®· ®Èy nhanh ®­îc vßng vèn l­u ®éng thu håi vèn ®­îc nhanh h¬n, gi¶m ®­îc chi phÝ, l·i vay ngoµi do XÝ nghiÖp thiÕu vèn trong s¶n xuÊt kinh doanh. KÕt luËn: HiÖu qu¶ sö dông vèn cña XÝ nghiÖp gi¶m so víi c¸c n¨m tr­íc do ®iÒu kiÖn c¹nh tranh cña thÞ tr­êng mµ hiÖu qu¶ ph¶i gi¶m ®i, nh­ng møc ®é gi¶m chØ tõ tõ vÉn gi÷ ®­îc sù c©n b»ng cho XÝ nghiÖp. 4. Kh¶o s¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp BiÓu 1: T×nh h×nh lîi nhuËn §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång TT C¸c chØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 So s¸nh n¨m 1999 - 2000 Sè tiÒn Tû lÖ % Tæng doanh thu 781.272.384.527 672.138.008.850 -109.134.375.677 -13,97 Trong ®ã: 1 Doanh thu hµng xuÊt khÈu 6.189.939.052 2 C¸c kho¶n gi¶m trõ 10.853.965.267 - Gi¶m trõ 1.454.266.971 - ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt xuÊt khÈu 9.399.698.296 3 Doanh thu thuÇn 770.418.419.260 672.138.008.850 -9.828.041.041 -12,76 4 Gi¸ vèn hµng b¸n 720.314.875.173 629.667.747.860 -90.647.127.313 -12,58 5 Lîi nhuËn gép 50.103.544.087 2.470.260.990 -47.633.283.097 -95,07 6 Chi phÝ kinh doanh 38.015.419.651 8.786.907.479 -29.228.512.172 -76,89 7 Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh 12.088.124.436 3.683.353.511 -8.404.770.925 -69,53 8 Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh 53.769.643 189.005.745 135.236.102 251,51 + Thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh 601.496.541 193.538.624 -407.957.917 -67,82 + Chi phÝ ho¹t ®éng tµi chÝnh 63.800.111 4.532.879 -59.267.232 92,9 9 Lîi nhuËn bÊt th­êng 154.567.012 194.576.755 40.009.743 25,89 + Thu nhËp bÊt th­êng 903.803.483 1.148.183.928 244.380.445 27,04 + Chi phÝ b©t th­êng 1.058.370.495 953.607.173 -104.763.322 -9,9 10 Tæng lîi nhuËn tr­íc thuÕ 1.247.125.357 4.066.936.011 2.819.810.654 226,1 + ThuÕ TNDN ph¶i nép 6.086.697.570 1.298.471.524 -4.788.226.046 78,67 + ThuÕ vèn ph¶i nép 1.582.006.484 1.582.006.485 1 0 11 L·i ch­a ph©n phèi 4.802.549.800 1.186.458.002 -3.616.091.798 -75,3 Nh×n vµo biÓu trªn ta thÊy: Doanh thu n¨m 2000 gi¶m ®i so víi n¨m 1999 lµ 134.357.677 ® t­¬ng øng víi tû lÖ 13,97%, kÐo theo lîi nhuËn gép còng gi¶m tõ 50.103.544.087 ® xuèng 2.470.260.990 gi¶m 47.633.283.097 ®, tû lÖ gi¶m lµ 95,07%. Lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kinh doanh còng gi¶m xuèng 8.404.770.925 ® víi tû lÖ gi¶m lµ 69,53%. Qua ®ã ta thÊy t×nh h×nh lîi nhuËn cña XÝ nghiÖp n¨m 2000 gi¶m ®i rÊt nhiÒu so víi n¨m 1999 v× sù t¨ng gi¸ giÇu th« trªn thÕ giíi ®· ¶nh h­ëng lín tíi XÝ nghiÖp. Lµ mét ®¬n vÞ kinh doanh do nhµ n­íc qu¶n lý nªn XÝ nghiÖp kh«ng cã quyÒn ®iÒu chØnh gi¸ b¸n cña m×nh. MÆc dï lµ ®Çu vµo cña XÝ nghiÖp ph¶i nhËp gi¸ cao lªn. BiÓu 2: T×nh h×nh chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång TT C¸c chØ tiªu N¨m 1999 N¨m 2000 So s¸nh n¨m 1999 - 2000 Sè tiÒn Tû lÖ % Tæng chi phÝ 38.250.757.000 37.999.866.250 -250.890.750 -0,66 1 Chi phÝ tiÒn l­¬ng 5.688.566.000 5.831.216.154 142.650.154 2,51 2 Chi phÝ BHXH, BHYT, KPC§ 453.626.000 431.475.756 -22.150.244 -4,88 3 Chi phÝ c«ng cô, dông cô, bao b× 400.936.000 518.282.901 117.346.901 29,27 4 Chi phÝ khÊu hao TSC§ 7.089.652.000 6.947.487.515 -142.164.485 -2,01 5 Chi phÝ söa ch÷a TSC§ 5.433.739.000 4.417.199.383 -1.016.539.617 -18,71 6 Chi phÝ l·i vay - - - - 7 Chi phÝ b¶o qu¶n 2.962.300.000 3.146.352.692 184.052.692 6,21 8 Chi phÝ vËn chuyÓn 3.860.887.000 3.366.681.963 -494.205.037 -12,8 9 Chi phÝ hao hôt 4.038.636.000 4.177.398.300 138.762.300 3,44 10 Chi phÝ b¶o hiÓm 348.000.000 281.806.323 -66.193.677 -19.02 11 Chi phÝ hoa hång 523.283.000 1.923.650.556 1.400.367.556 267,61 12 Chi phÝ ®µo t¹o, tuyÓn dông 363.310.000 269.931.313 -93.378.687 -25,7 13 Chi phÝ dÞch vô mua ngoµi 1.615.762.000 1.663.824.929 48.062.929 2,97 14 Chi phÝ v¨n phßng vµ CP c«ng t¸c 825.976.000 688.525.646 -137.450.354 -83,36 15 Chi phÝ dù phßng 474.983.000 227.278.565 -247.704.435 -47,85 16 Chi phÝ theo chÕ ®é cho NL§ 2.142.164.000 1.590.439.778 -551.724.222 -74.24 17 Chi phÝ qu¶ng c¸o, T. thÞ, giao dÞch 765.449.000 1.306.187.929 540.738.929 170,64 18 Chi phÝ thuÕ, phÝ vµ lÖ phÝ 1.263.488.000 1.212.126.547 -51.361.453 -95,93 Nh×n vµo b¶ng trªn ta thÊy: Tæng chi phÝ cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh n¨m 2000 gi¶m ®i so n¨m 1999 lµ: 250.890.750 ®, tû lÖ gi¶m 0,86%. Nh­ vËy XÝ nghiÖp ®· hoµn thµnh tèt kÕ ho¹ch vÒ chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn cßn mét sè chi phÝ t¨ng lªn nh­: Chi phÝ tiÒn l­¬ng, chi phÝ c«ng cô, dông cô, chi phÝ hao hôt, chi phÝ hoa hång, chi phÝ mua ngoµi, c¸c chi phÝ qu¶ng c¸o, tiÕp thÞ... nªn còng lµm ¶nh h­ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp. BiÓu 3: T×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi ng©n s¸ch nhµ n­íc §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång C¸c chØ tiªu 01/01/2000 Sè ®· nép Sè ph¸t sinh 31/12/2000 ThuÕ GIGT ph¶i nép 678.696.486 3.603.635.244 2.893.659.379 91.279.379 ThuÕ thu nhËp DN 1.097.743.632 3.232.370.186 2.481.325.462 346.698.908 ThuÕ thu trªn vèn 1.582.006.485 1.582.006.485 ThuÕ nhµ ®Êt 9.079.400 9.079.400 ThuÕ ®Êt 1.090.682.000 1.090.682.000 C¸c lo¹i thuÕ kh¸c 5.964.787 12.145.200 10.163.900 3.983.487 Nh×n vµo biÓu trªn ta thÊy: N¨m 2000 XÝ nghiÖp b¾t ®Çu ¸p dông luËt thuÕ GTGT rÊt phøc t¹p g©y ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi XÝ nghiÖp, ®iÒu ®ã ¶nh h­ëng tíi c¬ cÊu c¸c kho¶n nép ng©n s¸ch cña XÝ nghiÖp. Quan b¶ng trªn ta thÊy tuy gÆp nhiÒu khã kh¨n trong s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng XÝ nghiÖp vÉn thùc hiÖn tèt c¸c nghÜa vô vÒ thuÕ ®èi víi nhµ n­íc, ®iÒu nµy còng lµm ¶nh h­ëng ®Õn gi¶m lîi nhuËn cña XÝ nghiÖp. BiÓu 4: §èi víi t×nh h×nh thu nhËp cña ng­êi lao ®éng §¬n vÞ tÝnh: TriÖu ®ång TT ChØ tiªu §¬n vÞ 1999 2000 1 Sè l­îng lao ®éng Ng­êi 700 704 2 Tæng quü l­¬ng TriÖu 8.414 8.972 3 Thu nhËp BQ ng­êi/th¸ng §ång 1.001.667 1.062.027 Nh×n vµo biÓu trªn ta thÊy: Tæng quü l­¬ng trong 2 n¨m trªn hÇu nh­ t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, trong khi ®ã sè lao ®éng còng t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ, møc thu nhËp cña ng­êi lao ®éng gi÷ ®­îc æn ®Þnh. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn tèc ®é tr­ît gi¸ c¸c lo¹i hµng hãa nh­ hiÖn nay th× møc thu nhËp kh«ng t¨ng nµy còng ¶nh h­ëng phÇn nµo tíi ®êi sèng cña hä. 5. KiÓm tra, kiÓm so¸t tµi chÝnh XÝ nghiÖp * §èi víi c«ng t¸c kiÓm tra ho¹t ®éng tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp: Côc thuÕ Hµ Néi lµ ®¬n vÞ trùc tiÕp kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp. C¬ quan thuÕ nµy th­êng xuyªn kiÓm tra vÒ viÖc kª khai thuÕ GTGT, c¸c lo¹i thuÕ kh¸c vµ viÖc trÝch, tÝnh c¸c kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. C«ng t¸c kiÓm tra néi bé cña XÝ nghiÖp ®­îc thùc hiÖn t­¬ng ®èi tèt. Néi dung c«ng t¸c nµy bao gåm: KiÓm tra ph­¬ng thøc b¸n hµng ®èi víi kh¸ch hµng, gi¸ b¸n hµng hãa, c¸ch tÝnh hoa hång ®¹i lý ®èi víi c¸c s¶n phÈm XÝ nghiÖp lµm ®¹i lý cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c, kiÓm tra c«ng nî kh¸ch hµng, c¸c kho¶n chiÕt khÊu, gi¶m gi¸, c«ng t¸c nµy kh«ng ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn dÉn tíi nh÷ng sai sãt trong c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n, kh«ng ®­îc ph¸t hiÖn kÞp thêi cho tíi khi c¸c c¬ quan tµi chÝnh tíi kiÓm tra vµ yªu cÇu ®¬n vÞ ®iÒu chØnh. Mçi h¹n chÕ nµy cÇn ®­îc kh¾c phôc, lµm tiÒn lÖ cho viÖc thµnh lËp bé phËn kiÓm to¸n néi bé t¹i XÝ nghiÖp. * KiÓm tra, kiÓm so¸t néi bé: XÝ nghiÖp thµnh lËp 01 tæ kiÓm to¸n gåm 03 ng­êi, ®ång thêi lµ c¸c ®ång chÝ trong ban thanh tra CN do §¹i héi c«ng nh©n viªn chøc bÇu ra cã nhiÖm vô: - KiÓm tra sè liÖu, tµi liÖu kÕ to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, chÊt l­îng, ®é tin cËy cña th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh, b¶o vÖ an toµn tµi s¶n cña ®¬n vÞ, chÊp hµnh luËt ph¸p chÝnh s¸ch, chÕ ®é cña nhµ n­íc th«ng qua viÖc kiÓm tra, ®Ò xuÊt víi Gi¸m ®èc nh÷ng tån t¹i cÇn kh¾c phôc. - C«ng t¸c kiÓm tra ®­îc thùc hiÖn 01 quý 1 lÇn - C«ng t¸c kiÓn tra, kiÓm so¸t néi bé n¨m sau khi hoµn thµnh ®­îc c«ng bè c«ng khai cho toµn thÓ CBCNVC trong toµn XÝ nghiÖp. PhÇn III t×nh h×nh tæ chøc kÕ to¸n c¸c nghiÖp vô c¬ b¶n cña XÝ nghiÖp N¨m 1995 Bé tµi chÝnh thö nghiÖm tiÕn hµnh chÕ dé kÕ to¸n míi trong toµn quèc, cã sù lùa chän c¸c ®¬n vÞ ¸p dông. Trong ®ã Tæng C«ng ty x¨ng dÇu ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ ®­îc chän øng dông thö nghiÖm h¹ch to¸n theo hÖ thèng tµi kho¶n vµ ph­¬ng ph¸p h¹ch to¸n kÕ to¸n míi trong toµn ngµnh b¸n lÎ x¨ng dÇu Hµ Néi lµ ®¬n vÞ trong toµn ngµnh ®­îc triÓn khai ¸p dông tõ ngµy 01/1/1995. Cuèi n¨m 1995, sang ®Çu n¨m 1996 mét sè tµi kho¶n trong hÖ thèng tµi kho¶n cã söa ®æi cho nªn sang n¨m 1996 XÝ nghiÖp ®· ®iÒu chØnh l¹i sè liÖu tµi kho¶n ®Ó thèng nhÊt theo hÖ thèng tµi kho¶n ban hµnh. 1. kÕ to¸n nghiÖp vô mua hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng a. §Æc ®iÓm nghiÖp vô mua hµng Hµng XÝ nghiÖp mua chñ yÕu lµ x¨ng dÇu, mì, hãa chÊt, gas. Víi x¨ng dÇu lµ nhiªn liÖu sö dông cho c¸c lo¹i ®éng c¬. XÝ nghiÖp kh«ng trùc tiÕp nhËp vÒ mµ lÊy qua Tæng C«ng ty ®øng ra nhËp hé. XÝ nghiÖp tiÕn hµnh h¹ch to¸n c¸c nghiepÑ vô mua hµng theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn, ph­¬ng thøc nhËp ®iÒu ®éng. Tµi kho¶n sö dông ®Ó h¹ch to¸n qu¸ tr×nh ®iÒu ®éng chñ yÕu lµ TK 336. Mét sè TK hµng hãa ®­îc sö dông lµ 156. TK 156 ®­îc ph©n cÊp nh­ sau: TK 1561 - Hµng hãa dÇu s¸ng - Nguån Tæng C«ng ty TK 1562 - Hµng hãa dÇu mì nhên - Nguån Tæng C«ng ty TK 15622 - Hµng hãa dÇu mì nhên - Nguån ®¹i lý CNDN TK1563 - Hµng hãa gas TK 1564 - Hµng hãa dung m«i, hãa chÊt TK 1568 - Hµng hãa kh¸c TK 1569 - Hµng hãa dù tr÷ quèc gia Ngoµi ra, XÝ nghiÖp cßn sö dông c¸c TK cã liªn quan ®Õn viÖc mua hµng vµ thanh to¸n tiÒn hµng nh­ sau: TK 331 - Thanh to¸n víi ng­êi b¸n TK 111 - TiÒn mÆt TK 112 - TiÒn göi ng©n hµng TK 151 - Hµng mua ®ang ®i ®­êng TK 333 - ThuÕ VAT hµng NK TK 133 - ThuÕ VAT hµng nhËp khÈu ®­îc khÊu trõ b. Tr×nh tù h¹ch to¸n Ta cã s¬ ®å h¹ch to¸n hµng mua theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn nh­ sau: S¬ ®å h¹ch to¸n mua hµng theo ph­¬ng ph¸p kª khai th­êng xuyªn TK 111, 112 TK 156 (157) TK 111, 112 Mua hµng vµ thanh to¸n trùc tiÕp Hµng vÒ nhËp kho hoÆc chuyÓn b¸n Gi¶m gi¸ tiÒn mua hµng kh«ng ®óng hîp ®ång TK 331 Tr¶ tiÒn mua hµng Mua hµng ch­a tr¶ tiÒn TK 151 TK 131, 331 Hµng mua ®i ®­êng Hµng vÒ nhËp kho KhÊu trõ nî tiÒn mua hoÆc chuyÓn b¸n hµng hãa TK 721 Hµng thõa tù nhiªn nhËp kho TK 338 (1, 8) TK 338.1 Hµng thiÕu ph¶i Hµng thõa båi th­êng (chê xö lý) ch­a râ nguyªn nh©n S¬ ®å tiÒn thuÕ mµ XÝ nghiÖp ph¶i nép lµ: TK 121 TK 333 TK 336 TK 156 Nép tiÒn thuÕ NK ThuÕ NK ph¶i nép NhËp kho hµng hãa TK 333 TK 1331 Nép thuÕ VAT hµng NK ThuÕ VAT hµng NK 2. kÕ to¸n nghiÖp vô b¸n hµng 2.1. §Æc ®iÓm nghiÖp vô b¸n hµng 2.1.1. C¸c ph­¬ng thøc b¸n hµng - Ph­¬ng ph¸p b¸n bu«n: Theo ph­¬ng thøc nµy XÝ nghiÖp ký hîp ®ång trùc tiÕp víi kh¸ch hµng. C¨n cø vµo hîp ®ång ®· ký kÕt kh¸ch hµng cã thÓ nhË hµng t¹i cæng kho Th­îng ký t¹i cöa hµng hoÆc lÊy trùc tiÕp t¹i C¶ng, cã 2 ph­¬ng thøc b¸n bu«n: + B¸n bu«n vËn chuyÓn th¼ng: Kh¸ch hµng ký hîp ®ång víi XÝ nghiÖp c¨n cø vµo nhu cÇu nhËn hµng ë tõng thêi ®iÓm mµ cöa hµng lËp kÕ ho¹ch xin hµng vµ chuyÓn hµng cho kh¸ch ngay t¹i C¶ng mµ kh«ng cÇn nhËp kho l« hµng ®ã. Sau khi kh¸ch hµng nhË ®­îc hµng, cöa hµng cã tr¸ch nhiÖm lµm thñ tôc thanh to¸n. HÕt n¨m cöa hµng vµ kh¸ch hµng ®èi chiÕu sè l­îng hµng thùc b¸n cho kh¸ch sè tiÒn d­ hoÆc d­ cã, hoÆc d­ nî lµm c¨n cø cho kh¸ch hµng thanh lý hîp ®ång t¹i XÝ nghiÖp. + B¸n bu«n qua kho: Gièng nh­ tr­êng hîp trªn nh­ng hµng chuyÓn cho kh¸ch qua bån chøa. - Ph­¬ng thøc b¸n lÎ: Cã 2 ph­¬ng ph¸p + B¸n lÎ trùc tiÕp: lµ ph­¬ng thøc b¸n hµng cho kh¸ch hµng vµ trùuc tiÕp thu tiÒn t¹i n¬i b¸n hµng. + B¸n lÎ qua ®¹i lý: C¸c ®¹i lý b¸n hµng cho XÝ nghiÖp d­íi h×nh thøc mua ®øt, b¸n ®o¹n khi xuÊt hµng cho ®¹i lý, ®¹i lý ph¶i cã tr¸ch nhiÖm thanh to¸n tiÒn hµng cho XÝ nghiÖp. 2.1.2. C¸c ph­¬ng thøc thanh to¸n - Thanh to¸n nhanh: ¸p dông cho c¸c tr­êng hîp b¸n lÎ hoÆc b¸n bu«n víi kh¸ch hµng kh«ng th­êng xuyªn cã quan hÖ c«ng nî tõ tr­íc, nhÊt lµ kh«ng cã hîp ®ång mua b¸n víi XÝ nghiÖp. - Thanh to¸n chËm: Ng­îc víi tr­êng hîp thanh to¸n nhanh - Thanh to¸n tr­íc: ¸p dông ®èi víi kh¸ch hµng cã quan hÖ c«ng nî th­êng xuyªn víi XÝ nghiÖp khi mua c¸c mÆt hµng cã tÝnh c¹ch tranh cao. 2.2. §Æc ®iÓm sö dông tµi kho¶n Chñ yÕu sö dông: TK 511 “Doanh thu b¸n hµng” TK 632 “Doanh thu b¸n hµng” Ngoµi ra cßn mét sè tµi kho¶n liªn quan: TK 111, 112, 521, 532, 531. - XÝ nghiÖp cßn sö dông mét sè sæ chñ yÕu: + B¶ng kª xuÊt b¸n t¹i Phßng kinh doanh + NhËt ký b¸n hµng TK511 + Sæ c¸i TK511, TK632, TK641. + Sæ chi tiÕt. + B¶ng kª xuÊt b¸n theo c¸c ph­¬ng thøc. 2.3. Tr×nh tù kÕ to¸n: * §èi víi gi¸ vèn hµng b¸n: TK154 TK632 TK155 XuÊt b¸n trùc tiÕp kh«ng qua kho Gi¸ vèn hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i TK 155 TK911 XuÊt kho thµnh phÈm b¸n cho kh¸ch hµng, KÕt chuyÓn gi¸ vèn ®· x¸c ®Þnh doanh thu thµnh phÈm ®· tiªu thô TK157 Hµng göi b¸n, ký göi ®· tiªu thô * §èi víi doanh thu b¸n hµng: TK111, 112, ... TK521, 531, 532 TK511,512,... TK111,112,... C¸c kho¶n KÕt chuyÓn c¸c CK, GG, HBTL kho¶n CK, GG, DT, ®· thùc hiÖn HBLT ®· thùc hiÖn Doanh thu b¸n hµng TK154,155 TK632 TK911 kh«ng thuÕ Gi¸ vèn KÕt chuyÓn KÕt chuyÓn thµnh phÈm vèn hµng ®· doanh thu thuÇn Tæng gi¸ tiªu thô tiªu thô thanh to¸n trùc tiÕp ho¸ ®¬n TK3331 ThuÕ GTGT §èi víi hµng b¸n qua c¸c ®¹i lý: Sè hµng göi ®¹i lý vÉn thuéc quyÒn së h÷u cña doanh nghiÖp cho ®Õn khi ®­îc b¸n hµng. Theo ph­¬ng ph¸p nµy kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n sau: - Khi xuÊt hµng giao cho ®¹i lý, kÕ to¸n ghi: + Nî TK 157: TrÞ gi¸ vèn hµng ho¸ göi b¸n Cã TK155: XuÊt tõ kho Cã TK154: XuÊt trùc tiÕp kh«ng qua kho - Khi hµng b¸n ®· ®­îc coi lµ b¸n hµng, kÕ to¸n ghi: + Nî TK642: Gi¸ vèn hµng b¸n Cã TK157: Gi¸ trÞ hµng göi b¸n ®­îc b¸n hµng + Nî TK111,112,131: Doanh thu cã thuÕ hoa hång Cã TK641: Hoa hång tr¶ cho ®¹i lý Cã TK511, 512: Doanh thu b¸n hµng kh«ng thuÕ Cã TK3331: ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu ra 3. kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh: 3.1. §Æc ®iÓm tµi s¶n cè ®Þnh cña XÝ nghiÖp: Lµ mét XÝ nghiÖp kinh doanh th­¬ng m¹i, tµi s¶n cè ®Þnh chñ yÕu lµ c¸c lo¹i tµi s¶n phôc vô cho qu¸ tr×nh l­u th«ng hµng ho¸ bao gåm: C¸c lo¹i xe chuyÓn x¨ng dÇu, c¸c cöa hµng b¸n lÎ, c¸c bÓ chøa x¨ng dÇu... Gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh rÊt lín, thêi gian sö dông l©u vµ yªu cÇu b¶o d­ìng th­êng xuyªn ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho hµng ho¸ vµ con ng­êi. Nh×n chung, t×nh h×nh tµi s¶n cè ®Þnh t­¬ng ®èi æn ®Þnh, kh«ng cã sù biÕn ®æi lín. Tuy nhiªn, trong mÊy n¨m gÇn ®©y, viÖc më réng m¹ng l­íi tiªu thô x¨ng dÇu th«ng qua viÖc x©y dùng mét sè cöa hµng b¸n lÎ ®· lµm cho gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh t¨ng nªn ®¸ng kÓ. * TK sö dông: - TK211: “TSC§ h÷u h×nh” - TK213: “TSC§ v« h×nh” H¹ch to¸n theo nguyªn gi¸ nghÜa lµ khi t¨ng hay gi¶m TSC§ ®Òu ph¶i ghi theo nguyªn gi¸. * Tr×nh tù kÕ to¸n: - KÕ to¸n TSC§: + TSC§ do mua s¾m míi: Nî TK211, 213 Nî TK1333: ThuÕ GTGT ®Çu vµo Cã TK111, 112: Nguyªn gi¸ TSC§ + TSC§ do cÊp trªn cÊp: Nî TK2111 Nguyªn gi¸ TSC§ Cã TK4111 - KÕ to¸n TSC§: + Gi¶m do nh­îng b¸n thanh lý: * C¸c kho¶n thu tõ nh­îng b¸n: Nî TK111, 112, 152, 131 Cã TK721 * Chi phÝ nh­îng b¸n TSC§: Nî TK821 Nî TK1332 Cã TK111, 112, 153 * Xãa sæ TSC§: TSC§ ®· khÊu hao hÕt: Nî TK214 Nguyªn gi¸ TSC§ Cã TK211 3.2. KhÊu haoTSC§: XÝ nghiÖp tÝnh khÊu hao TSC§ theo ph­¬ng ph¸p khÊu hao b×nh qu©n: Nguyªn gi¸ TSC§ - Møc khÊu hao n¨m = Thêi gian sö dông TSC§ Møc khÊu hao 1 n¨m - Møc khÊu hao th¸ng = 12 th¸ng Hµng th¸ng tÝnh khÊu hao vµo chi phÝ bé phËn sö dông tµi s¶n: Nî TK627, 641, 624 Møc khÊu hao hµng th¸ng Cã TK211 §ång thêi ghi Nî TK009: Møc khÊu hao 4. KÕ to¸n vèn b»ng tiÒn: Vèn b»ng tiÒn t¹i XÝ nghiÖp tån t¹i d­íi d¹ng: TiÒn mÆt t¹i quü, bao gåm c¶ ng©n phiÕu, tr¸i phiÕu, tiÒn göi t¹i Ng©n hµng Ngo¹i th­¬ng Hµ Néi, tiÒn ®ang chuyÓn. §èi víi nghiÖp vô b¸n hµng thu tiÒn b»ng ngo¹i tÖ, XÝ nghiÖp sö dông gi¸ h¹ch to¸n ®Ó ph¶n ¸nh doanh thu vµ tµi kho¶n 413, chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ ®Ó h¹ch to¸n chªnh lÖch tû gi¸ ngo¹i tÖ ph¸t sinh. T×nh h×nh t¨ng, gi¶m vèn b»ng tiÒn qua s¬ ®å sau: TK511 TK11, 112 TK641, 642, ... B¸n hµng thu tiÒn ngay Chi phÝ ph¸t sinh TK413 TK313 TK221, ... Mua TSC§ TK641, 642 TK331 C¸c kho¶n thu gi¶m phÝ Tr¶ tiÒn cho Nhµ cung cÊp TK721, 711 NhËp bÊt th­êng 5. KÕ to¸n chi phÝ b¶o hiÓm, chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: 51. KÕ to¸n chi phÝ BHXH: Nî TK627, 641, 642 Cã TK338 (19% x tiÒn l­¬ng) - Khi nép c¸c kho¶n b¶o hiÓm: Nî TK338 Cã TK111, 112 - Khi chi BHXH: Nî TK338 Cã TK334, 338, 111, 112 - Cuèi kú viÕt quyÕt to¸n víi c¬ quan BHXH: Nî TK111, 112, 1388 Cã TK338 5.2. KÕ to¸n chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp: * Tµi kho¶n sö dông: TK642 * Tr×nh tù h¹ch to¸n: - Chi phÝ ph¸t sinh trong kú: Nî TK642 Nî TK133 Cã TK334, 338, 152, 214, 333 - Cuèi kú kÕt chuyÓn toµn bé chi phÝ qu¶n lý sang TK911- X¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: Nî TK911 Cã TK642 6. KÕ to¸n x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: Lµ mét ®¬n vÞ ®éc lËp trong s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së lîi nhuËn cña ngµnh x¨ng dÇu, doanh thu ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ b¸n do Tæng C«ng ty quy ®Þnh vµ gi¸ nhËp kho hµng ho¸ cungx theo gi¸ quy ®Þnh cña Tæng C«ng ty. L·i gép vµ chi phÝ l­u th«ng hµng ho¸ lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh l·i thuÇn t¹i XÝ nghiÖp. L·i thuÇn ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së triÕt khÊu ®iÒu chØnh tõ Tæng C«ng ty. KÕt qu¶ x¸c ®Þnh kinh doanh cña XÝ nghiÖp ®­îc thÓ hiÖn qua s¬ ®å sau: TK632 TK911 TK511 KÕt chuyÓn gi¸ vèn KÕt chuyÓn doanh thu TK336 TK641 ChiÕt khÊu ®iÒu chuyÓn B¸o nî chi phÝ 7. b¸o c¸o tµi chÝnh: B¸o c¸o tµi chÝnh ®­îc XÝ nghiÖp lËp hµng quý. Tuy nhiªn, hµng th¸ng b¸o c¸o néi bé còng ®­îc lËp ®Ó phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Néi dung b¸o c¸o bao gåm: 1) B¶ng c©n ®èi tµi s¶n 2) B¸o c¸olç, l·I 3) B¶ng b¸o c¸o tµi chÝnh PhÇn iv T×nh h×nh tæ chøc ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ ë xÝ nghiÖp b¸n lÎ x¨ng dÇu hµ néi 1. t×nh h×nh chung: T×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp cã sù biÕn ®éng lín trong vµi n¨m gÇn ®©y vµ ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp. Ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ diÔn ra ë XÝ nghiÖp lµ rÊt cÇn thiÕt. Tõ ®ã thÊy ®­îc møc ¶nh h­ëng cña c¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Tuy nhiªn, XÝ nghiÖp B¸n lÎ X¨ng dÇu Hµ Néi ch­a tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c ho¹t ®éng nµy. 2. Ph©n tÝch mét sè chØ tiªu, tû suÊt vÒ t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña XÝ nghiÖp B¸n lÎ X¨ng dÇu Hµ Néi. 2.1. Tû suÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n: Tæng tµi s¶n l­u ®éng Kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî ng¾n h¹n = Tæng nî ng¾n h¹n 145.031.615.174 Kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî ng¾n h¹n n¨m 1999 = = 1,2 lÇn 119.918.870.497 85.007.483.987 Kh¶ n¨ng thanh to¸n c«ng nî ng¾n h¹n n¨m 2000 = = 1,25 lÇn 67.663.910.511 B×nh th­êng kh¶ n¨ng thanh to¸n nî cña XÝ nghiÖp kh«ng nªn = 1, con sè nµy lªn >1. Qua ph©n tÝch ta nhËn thÊy kh¶ n¨ng thanh to¸n nî ng¾n h¹n cña XÝ nghiÖp c¶ 2 n¨m ®Òu >1 vµ n¨m sau nhØnh h¬n n¨m tr­íc, do ®ã tèt. Nh­ vËy nguån vèn l­u ®éng cña XÝ nghiÖp t­¬ng ®èi dåi dµo, ®ñ kh¶ n¨ng tµi chÝnh ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh. 2.2. Tû suÊt ®Çu t­: Tæng TSC§ vµ §TDH Tû suÊt ®Çu t­ = Tæng Tµi s¶n VËy: 63.359.416.639 Tû suÊt ®Çu t­ n¨m 1999= = 0,30 lÇn 280.391.031.813 31.441.940.513 Tû suÊt ®Çu t­ n¨m 2000= = 0,27 lÇn 116.449.424.500 Ta ®· biÕt: Tû träng TSC§ vµ §TDH trong tæng tµi s¶n chiÕm tû träng nhá h¬n so víi TSL§ vµ §TDH. Tuy nhiªn, ta so s¸nh ta nhËn thÊy tû suÊt ®Çu t­ n¨m sau gi¶m ®i so víi n¨m tr­íc, cã nghÜa lµ tû träng TSC§ vµ §TDH trong tæng tµi s¶n còng gi¶m ®i. 2.3. Tû suÊt tµi trî: Tæng nguån vèn chñ së h÷u Tû suÊt ®Çu t­ = Tæng nguån vèn 75.760.947.962 Tû suÊt tµi trî n¨m 1999= = 0,36 lÇn 208.391.031.813 48.814.513.949 Tû suÊt tµi trî n¨m 2000= = 0,42 lÇn 116.449.424.500 Nh­ ta ®· biÕt, tû suÊt nµy cµng cao th× tÝnh ®éc lËp tù chñ cña XÝ nghiÖp cµng lín, hÖ sè nµy nhá chøng tá c¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ cña XÝ nghiÖp lµ lín, kh¶ n¨ng tù chñ trong kinh doanh kh«ng cao, t×nh h×nh tµi chÝnh kÐm æn ®Þnh. Th«ng th­êng hÖ sè nµy > 0,5. Do vËy, qua ®©y ta cã thÓ ®¸nh gi¸ r»ng ®Õn cuèi n¨m t×nh h×nh tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp ®· tõng b­íc ®i vµo æn ®Þnh ®Ó chuÈn bÞ cho mét kú kinh doanh tiÕp theo. 2.4. Tû suÊt hiÖu qu¶ kinh doanh: ChØ tiªu nµy cho biÕt mét ®ång chi phÝ cho bao nhiªu ®ång lîi nhuËn. KÕt qu¶ ®Çu ra HiÖu qu¶ kinh doanh = Chi phÝ ®Çu vµo KÕt qu¶ ®Çu ra: Doanh thu thuÇn, lîi nhuËn thuÇn. KÕt qu¶ ®Çu vµo: C¸c kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ sè liÖu trªn b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh n¨m 1999, 2000 ta cã: 12.471.253.854 HiÖu qu¶ kinh doanh n¨m 1999 = = 0,016 lÇn 781.272.384.527 4.066.936.011 HiÖu qu¶ kinh doanh n¨m 2000 = = 0,006 lÇn 672.138.008.850 Nh­ vËy, XÝ nghiÖp cø bá ra mét ®ång chi phÝ th× thu ®­îc 0,016® lîi nhuËn ®èi víi n¨m 1999. §èi víi n¨m 2000, XÝ nghiÖp cø bá ra mét ®ång chi phÝ th× thu ®­îc 0,006 ®ång lîi nhuËn. Theo kÕt qu¶ thu ®­îc th× lîi nhuËn cña XÝ nghiÖp n¨m 2000 gi¶m nhiÒu so víi lîi nhuËn n¨m 1999. 12.471.253.854 Kh¶ n¨ng sinh lêi n¨m 1999 = = 0,06 lÇn 208.391.031.813 4.066.936.011 Kh¶ n¨ng sinh lêi n¨m 2000 = = 0,0035 lÇn 116.449.425.500 Qua trªn ®©y ta thÊy kh¶ n¨ng sinh lêi cña mét ®ång vèn bá ra n¨m 2000 gi¶m ®i 1/2 so víi n¨m 1999. Nguyªn nh©n cña sù gi¶m nµy lµ do t¸c ®éng cña thÞ tr­êng. Víi mét ®ång vèn bá ra doanh thu b¸n hµng ®¹t thÊp, lîi nhuËn thu ®­îc dÉn ®Õn hiÖu qu¶ sö dông cña ®ång vèn lµ rÊt thÊp. KÕt luËn §øng tr­íc thö th¸ch nghiÖt ng· cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, viÖc tæ chøc c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý vµ sö dông vèn, chi phÝ, tæ chøc c«ng t¸c h¹ch to¸n, ... ®Òu lµ nh÷ng vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ quan träng ®èi víi bÊt cø mét doanh nghiÖp th­¬ng m¹i nµo. XÝ nghiÖp B¸n lÎ X¨ng dÇu Hµ Néi lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ nhanh chãng hoµ nhËp vµ b¾t kÞp ph­¬ng thøc h¹ch to¸n kinh doanh míi, do vËy hiÖu qu¶ kinh doanh cña XÝ nghiÖp ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Ban l·nh ®¹o vµ toµn thÓ CBCNV trong XÝ nghiÖp ®· ®oµn kÕt nhÊt trÝ, kh¾c phôc khã kh¨n, ph¸t huy nh÷ng thuËn lîi vÒ nguån vèn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt s½n cã, ®éi ngò c«ng nh©n cã bÒ dÇy kinh nghiÖm trong lÜnh vùc kinh doanh x¨ng dÇu, ®Ó më réng kinh doanh kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ, uy tÝn cña XÝ nghiÖp trªn th­¬ng tr­êng. Qua thêi gian thùc tËp t¹i XÝ nghiÖp B¸n lÎ X¨ng dÇu Hµ Néi t«i ®· ®­îc sù gióp ®ì tËn t×nh cña Ban l·nh ®¹o, Phßng KÕ to¸n vµ c¸c Phßng Ban chøc n¨ng. Do tr×nh ®é b¶n th©n vµ thêi gian thùc tËp cã h¹n nªn trong b¶n b¸o c¸o tæng hîp nµy cã thÓ cßn nh÷ng thiÕu sãt, nh­ng t«i còng cè g¾ng ph¶n ¸nh ®­îc kh¸ ®Çy ®ñ c«ng t¸c kÕ to¸n tµi chÝnh cña XÝ nghiÖp. T«i rÊt mong sù h­íng dÉn bæ sung cña c¸c ThÇy C« gi¸o vµ c¸c b¹n ®ång nghiÖp. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n./.