Triết học - Một số đặc điểm của công giáo trên vùng đất Quảng Nam - Đà nẵng

  

OÀN TRIU LONG (*) MT S
C
IM CA CÔNG GIÁO TRÊN VÙNG
T QU NG NAM -
À N NG Tóm tt: G
n bn trm nm trc, Qung Nam - à Nng là vùng t
u tiên chng kin s có mt ca Công giáo  àng Trong. n nay, Công giáo  vùng t này luôn th hin s song hành ca nhng yu t c xa và nhng nét hin i không ch v ni dung mà còn v din mo. c im ca Công giáo  Qung Nam - à Nng mang tính chuyn tip và có nhiu xáo trn, th hin  s a dng v loi hình giáo x. Ti Qung Nam - à Nng ng thi tn ti nhng giáo x (gc) Phát Dim, Qung Bình, Hu, Qung Nam và c giáo x ghép hai hoc nhiu gc... Công giáo vùng t này (Giáo phn à Nng) còn là mt trong nhng ni i
u trong vic t chc Hi ng Mc v Giáo x mt cách quy c, có c c u cht ch t Tòa Giám mc n giáo ht, giáo x và giáo h!. Nhng c im trên tuy cha phi là t t c, nhng ít nhiu giúp cho vic nhn din mt vùng Công giáo vn mt thi là "a ch # trên bn  Công giáo  Vit Nam. T khóa: Qung Nam - à Nng, Giáo phn à Nng, Công giáo. 1. D n nhp Qu
ng Nam - à Nng là vùng t u tiên chng kin s có m t ca Công giáo  toàn x àng Trong (tháng 1 n m 1615). Sau khi du nhp, Công giáo ã dn to d ng nên mt ch ng vng chc và có s
nh hng quan trng i vi mt khu v c rng ln  Min Trung cng nh trong c
nc. Gn bn tr m n m là kho
ng thi gian   giúp cho Công giáo  Qu
ng Nam và à Nng hình thành và th hin c din mo riêng có ca nó. Trong bài vit này, chúng tôi bc u phác th
o mt s  c im ca Công giáo trên vùng t này. 2. Công giáo  Qung Nam -
à Nng, truyn thng và cách tân Tìm hiu Công giáo ti Qu
ng Nam và à Nng (Giáo phn à Nng), nét ni bt d nhn thy ó là s xen l n gia các yu t xa và nay, gia truyn thng và cách tân. iu này, do nhiu nguyên nhân khác nhau, trong ó áng chú ý là s phát trin v th!ng mi, Hi An và à Nng là nhng vùng sm ut nht àng Trong vi cng "ng Nht kiu làm hu thu n cho các nhà truyn giáo Dòng Tên tìm n. Vi t cách là mt trong nhng vùng t u tiên tip

























































* TS., Hc vin Chính tr# - Hành chính Quc gia H" Chí Minh Khu v c 3, à Nng. 
  

 nhn bc chân ca “nhng nhà truyn giáo Dòng Tên tiên khi” và ón dòng ch
y Công giáo vào àng Trong, d u ã qua nhiu bin ng vi nhng i thay ln lao, nhng du n ca l#ch s$ v n còn ng li  chúng ta v n có th c
m nhn c nét c xa ca Công giáo qua bóng dáng ca nhng giáo x my tr m tui, ho c nhng chic ging c còn li  vùng Phc Kiu, nhng ngôi m c n%m r
i rác trong khuôn viên mt vài giáo x  Qu
ng Nam. Tuy du tích c xa còn li không nhiu, nhng có th c
m nhn c rõ ràng du n thi gian hàng th k&  mt s giáo x trong Giáo phn à Nng. Giáo phn à Nng “i trc v sau” bi vì, tuy c xem là n!i u tiên có s hin din ca Công giáo  àng Trong nhng Giáo phn này li thành lp rt mun - n m 1963, sau c
Giáo phn Hu - n m 1924, Giáo phn Kon Tum - 1932, Giáo phn Nha Trang - 1957,v.v... Vì vy, bên cnh nhng nét xa c li có nhng nét hin i. ó là mt c! cu t chc có bài b
n, là tính n ng ng trong các hot ng ca giáo phn c xem là “mt trong nhng im sáng ca vic áp d'ng các canh tân theo tinh thn Công "ng Vatican II trong i sng giáo hi #a ph!ng” (1). ó còn là s hin din ca các giáo x mi cùng vi nhng ngôi nhà th hin i, là s
n ph(m ca khoa hc k) thut hin i. Chính iu này, cùng vi s t"n ti ca các “giáo x nông thôn” mc mc ã to cho Giáo phn à Nng mt b m t có nhiu sc thái và ít thun nht. Hin nay, Công giáo vùng Qu
ng Nam - à Nng có s t"n ti xen l n hai loi hình giáo x ni bt, ó là: các giáo x vùng nông thôn Qu
ng Nam vi giáo dân là "ng bào Công giáo #a ph!ng và các giáo x thành th# à Nng vi giáo dân là "ng bào Công giáo di c n m 1954. 3. Công giáo  Qung Nam -
à Nng mang tính chuyn tip và có nhiu xáo trn Xét v m t #a lý, vùng t Qu
ng Nam - à Nng th hin tính trung gian chuyn tip ca các vùng #a lý Vit Nam cng nh trong khu v c. Nhiu nghiên cu ã ch* ra r%ng, vào nhng n m 1800, t+ xã Chân S
ng phía Nam èo H
i Vân (thuc à Nng) cho n xã Miu Bông và L Gián (thuc Qu
ng Nam) có ba trm d#ch là Nam Chân, Nam Ô và Nam Gián, ni à Nng vi các vùng. Vùng t Qu
ng Nam - à Nng còn là n!i có v# trí thun li  giao th!ng vi các quc gia trong khu v c. Chính t+ s thun li trên, bn C$a Hàn là n!i cp bn ghé li ca các th!ng thuyn thi các chúa Nguyn. Vào th k& XIX, ây là n!i triu ình nhà Nguyn ón tip các phái oàn ngoi giao th!ng mi. Qu
ng Nam - à Nng li là vùng t không xa dinh trn u não ca àng Trong. Khi nhà Nguyn  t kinh ô  Hu thì v# trí ca vùng t này li càng tr nên trng yu bi vai trò quân c
ng trn gi cho vùng kinh ô. Vua Gia Long t+ng tuyên b r%ng, Qu
ng Nam - à Nng là “Qun chân tay”, là phên du ca kinh thành Hu.   !"#$#%&'() *
 T+ v# trí #a lý nêu trên, d hiu vì sao các nhà truyn giáo nc ngoài  t bc chân u tiên n ây, nhng xét m'c ích và phm vi truyn giáo thì t h,n không gii hn  vùng t này. Qu
ng Nam - à Nng ngoài vai trò mt im n, còn là mt vùng m  các th+a sai cm nhng chic r truyn giáo u tiên, r"i t+ ó t-a ra các vùng t khác trong nc Vit. Th c t din ra úng nh vy. Hi An, à Nng tr thành im tp kt ca các nhà truyn giáo nc ngoài,  t+ ó h vt H
i Vân ra Hu, n Phú Yên r"i n c
Hà Tiên. Yu t chuyn tip này còn th hin rõ trong th k& XVIII, khi trung tâm Công giáo ca àng Trong d#ch chuyn t+ Hi An n vùng Hà Tiên xa xôi.  Quang Hng còn cho r%ng, tính chuyn tip ca Giáo phn à Nng th hin  vic dòng ch
y các dòng truyn giáo (Dòng Tên, MEP, Augustin,...) gia Min Bc và Min Nam cng có s g p g. và bin i  im trung gian này. Tính chuyn tip ca Giáo phn à Nng còn th hin  vai trò chuyn lu các dòng Công giáo di c n m 1954. Thi im n m 1954, Qu
ng Nam - à Nng là mt trong nhng #a u ca Min Nam, n!i ón nhn ngi di c t+ Bc vào Nam, trong s ó có mt s lng khá ln ngi Công giáo. Các giáo dân này sng trong các “tri #nh c”, nhng r"i sau ó bin các tri #nh c này thành các giáo x. Vai trò chuyn tip ca Giáo phn à Nng ã to nên mt phc hp nhiu giáo x t+ nhiu vùng min quy t' li vi nhng m
nh ghép v v n hóa khác nhau. Cng chính iu này ã góp phn #nh nên mt din mo riêng có ca Giáo phn thông qua các  c im v s a dng trong loi hình giáo x, tính dung hp, ci m... mà chúng tôi s/  cp  phn tip theo. Cng nh vy, vào nhng n m 1960, do
nh hng ca thiên tai và chin tranh, Qu
ng Nam - à Nng li th hin vai trò “chuyn tip” khi nhiu giáo dân t+ Hu, Qu
ng Tr# và c
nhng vùng quê ca chính Qu
ng Nam tìm n ây lánh nn.  c im chuyn tip trên d n n mt h qu
tt yu là Công giáo trên vùng t Qu
ng Nam - à Nng luôn có s xáo trn ln tiêu biu nh: - Cuc xáo trn kéo dài trong thi k0 bui u truyn giáo cho n các triu i nhà Nguyn. ây là thi k0 y bin ng d n n nhng xáo trn ln v s lng giáo dân trên vùng t này. - Cuc xáo trn xut phát t+ cuc di c n m 1954 to nên mt s bùng n v s lng ngi Công giáo ti vùng t này, to thêm tin  cho s ra i ca Giáo phn à Nng sau này. - Cuc xáo trn vào thp niên 60 ca th k& XX tuy không " t và quy mô nh n m 1954, nhng li din ra khá dài, to nên nhng bin ng nhiu m t cho Giáo phn à Nng. +
  

 - Cuc xáo trn vào n m 1975 khin cho nhiu giáo dân ri Giáo phn di c n nhng vùng khác (ch yu là Min Nam), nhiu ngi b- o ho c vt biên ra nc ngoài. 4. Công giáo  Qung Nam -
à Nng a dng trong loi hình giáo x Quá trình hình thành các giáo x  Qu
ng Nam - à Nng là yu t u tiên th hin s a dng trên. Tìm hiu l#ch s$ hình thành các giáo x, chúng tôi thy có nhiu cách thc khác nhau và có th chia thành nhiu loi sau. - Các giáo x c thành lp bi các tín " b
n #a Qu
ng Nam - à Nng ngay chính trên #a ph!ng ca mình nh Trà Kiu, Hi An, Phc Kiu, Hà Lam, C"n Du,v.v... ây là nhng giáo x c các giáo s1 n truyn giáo; ngi dân #a ph!ng gia nhp o và dn dn thit lp nên mt giáo x trên m
nh t chôn nhau ct rn ca mình. - Các giáo x ca ngi Qu
ng Nam - à Nng nhng n lp giáo x  nhng vùng t khác trên #a bàn Qu
ng Nam - à Nng, n!i không ph
i là quê h!ng ca mình. Xut phát t+ nhng nguyên nhân l#ch s$ (tránh s “bt o” ca nhà Nguyn, phiêu bt do chin tranh, thiên tai...), nhiu cng oàn Công giáo  Qu
ng Nam - à Nng ã ph
i ri b- quê h!ng, di c lên nhng vùng xa xôi, him tr, lp nên các giáo x mi nh Phú Thng, Hòa Ninh, Hòa S!n, Trung Phc,v.v... Do nhiu giáo x  n!i xa xôi, h2o lánh, i li khó kh n, nên i sng sinh hot khá bit lp vi cng "ng Công giáo giáo phn. L li sinh hot o trc ây, c n b
n v n còn c lu gi khá nguyên dng  nhng giáo x này. - Nhng giáo x ca tín " ngoài Qu
ng Nam - à Nng di c n sinh sng, tp trung ch yu  khu v c thành ph à Nng vi hai loi nhóm: Nhóm giáo x di c vào n m 1954 nh Ni Hà, Tam Tòa, S!n Trà, Hòa Cng (12 giáo x); nhóm th hai t+ các #a ph!ng khác do nhng lý do nh chin tranh (Giáo x Ngc Quang n t+ Hu n m 1968) hay thiên tai bão l mà phiêu dt n. Chính s a dng v các giáo x ã d n n s a dng v ngu"n gc ca các nhóm tín "  Qu
ng Nam - à Nng. Sau n m 1954, à Nng c xem là mt trong nhng “trm trung chuyn” ln ca tín " Công giáo Min Bc di c vào lp giáo x mi. Nhiu nhóm tín " t+ nhiu #a ph!ng khác nhau n à Nng, sau ó theo thi gian ã coi vùng t này tr thành quê h!ng th hai ca mình. S lng tín " ông 
o này mt m t ã góp phn thúc (y s ra i ca mt giáo phn mi là Giáo phn à Nng; m t khác to cho Giáo phn này có tính “tng hp” rõ rt. Theo gc gác #a ph!ng, chúng ta có th phân chia tín " (rng h!n là giáo x) thành các nhóm tín " (giáo x) gc Thanh Hóa, nhóm tín " gc Ngh An, nhóm tín " gc Hà T1nh, nhóm tín " Qu
ng Bình, nhóm tín " Th+a Thiên - Hu, nhóm tín " gc Qu
ng Nam,v.v...   !"#$#%&'() *+
 H qu
tt yu tip theo là, s a dng v gc gác #a ph!ng ca các nhóm trên d n n s a dng v v n hóa vùng min. Nhng cuc xáo trn nêu trên ã  li mt du n cho Giáo phn à Nng, ó là không "ng nht v gc gác #a ph!ng nhng li phong phú v v n hóa. ây cng là im khác bit ca giáo phn này so vi Giáo phn Hu  phía Bc và Giáo phn Quy Nh!n  phía Nam. H qu
ca nó là ã to nên nhng giáo x mang nhng “c n tính #a ph!ng” rõ rt nh: nhng “giáo x (gc) Phát Dim”, “giáo x Qu
ng Bình”, “giáo x Hu”, “giáo x th #a” và c
giáo x “ghép hai ho c nhiu gc”. Kt qu
ca quá trình trên ã to nên  các giáo x nhng sc thái v n hóa vùng min khá  c sc. Nhiu giáo x có s khác bit rõ rt t+ ging nói, li sng, phong t'c, tp quán... khin i sng o và các hình thc nghi l trong Giáo phn à Nng ht sc phong phú, a dng. Ví nh Giáo x Hòa Cng, các sinh hot t+ i thng n cung cách sng o u mang sc thái ca vùng Th+a Thiên - Hu (ngay c
cách c kinh thì cung ging cng mang âm hng ca các iu hò Hu);  Giáo x Thanh c là c n tính ca vùng Thanh - Ngh; Giáo x An H
i li mang m cht v n hóa vùng Phát Dim - Ninh Bình. Giáo x Thanh c hin nay v n gi c truyn thng c kinh chung trong gia ình 4 êm trong 1 tun. Linh m'c qu
n x luôn có m t  cùng c kinh vi bà con trong x. S siêng n ng kinh k trong gia ình là mt nét truyn thng t+ trc n nay ca giáo x này, hin nay  ây v n duy trì vic th c hin gi Chu h%ng tháng và mt gi chu Thánh th vào ti th Sáu h%ng tun... Rõ ràng yu t khác bit v nhiu m t nh trên ã góp phn to nên s a dng, phong phú cho Giáo phn à Nng. Âu ó cng là din mo không th khác ca mt giáo phn t"n ti trên mt vùng t, mt vùng l#ch s$ mang trong mình rt nhiu nhng th ng trm bin ng. 5. Công giáo  Qung Nam -
à Nng là mt trong nhng ni i u trong vic t chc Hi ng M c v Giáo x mt cách quy c! Trong các x o  Qu
ng Nam - à Nng, bên cnh các linh m'c thì hình
nh ca các “Ông Câu”, “Ông Trùm” ã tr nên ht sc quen thuc. Ngoài t chc “Thy Gi
ng”, các giáo s1 cng chú ý n vic ào to mt i ng giáo dân có uy tín, nhit tình và t chc h thành mt “mng li” ch t ch/, i sâu vào trong các x o nm bt tình hình r"i cùng các giáo s1 vn ng truyn o, cng c c tin. Bc vào th k& XX, i ng các giáo dân có uy tín c b sung thêm nhiu “y viên”  to ra mt “Ban chc vic” khá hoàn ch*nh. n nhng n m 1950, t chc này t"n ti di tên gi mi là “Ban hành giáo”. Tuy mang mt tên gi khác, nhng th c cht mi hot ng ca t chc này v n không có thay i gì áng k. Cho n n m 1970, hot ng ca Ban hành giáo t- ra ht sc c l c, có hiu qu
cao i vi các giáo x trong Giáo phn à Nng m c dù v t chc v n cha thng nht cao và cha có quy ch hot ng riêng. T+ n m +
  

 1971, mi hot ng ca Ban hành giáo càng tr nên quy c và hiu qu
khi Giáo phn à Nng son th
o b
n quy ch hot ng dành riêng cho t chc này vi tên gi là “Vn th quy ch Hi ng giáo x "a phn à Nng”. Ti i hi c M3 Trà Kiu t chc vào ngày 30 tháng 5 n m 1971, Giám m'c Giáo phn à Nng Phm Ngc Chi ã công b “Vn th quy ch Hi ng giáo x "a phn à Nng”. Quy ch ánh giá cao vai trò ca Hi "ng giáo x và a ra nhng quy #nh ch t ch/ c
v t chc l n chc n ng, nhim v' ca hi "ng này nh: ch#u s qu
n lý, hng d n và kim soát tr c tip ca linh m'c qu
n x; có chc n ng iu hành mi t chc, mi sinh hot ti mt giáo x,v.v... Vào ngày 22/8/1971, Giáo phn à Nng t chc i hi giáo dân cp Giáo phn và quy #nh c! cu Hi "ng giáo x bao g"m: Ch t#ch, 2 phó ch t#ch, th ký, th qu), các y viên 
m nhim các ban ngành. Các giáo x li phân chia thành các khu v c nh-. Nhng khu v c ó u có ct c$ các v# trng và phó ph' trách cùng vi vài ngi cng tác. Vi nhng quy #nh nh vy, t+ n m 1971, Ban hành giáo bt u c c
i tin  hot ng theo úng giáo lut và quy ch ã c ban hành. u tiên, Ban hành giáo ca các giáo x mang danh xng mi là Hi "ng giáo x; Câu trng, Câu phó c i thành Ch t#ch, Phó ch t#ch; Hi "ng giáo x ca Giáo phn nhn Á thánh Anrê Kim Thông (còn gi là Á thánh Anrê N m Thuông) làm bn mng. Hi "ng giáo x có s phân chia rch ròi các b phn theo chc n ng và hot ng theo nhim k0 có ng c$, bu c$ và c linh m'c qu
n x chp thun. n k0, các giáo x li tin hành t chc i hi  bu ra Hi "ng giáo x mt cách bài b
n. T chc ca Giáo phn à Nng có c! cu ch t ch/ t+ Tòa Giám m'c n giáo ht, giáo x và h o. i ng và t chc giáo hi c! s hot ng tích c c di s ch* o ca Tòa Giám m'c à Nng. Nguyên tc t chc này c duy trì qua các thi k0 và tr thành mt nét truyn thng ca Giáo phn à Nng. 6. Công giáo  Qung Nam -
à Nng có s" dung h#p, ci m trong $i sng o S dung hp, linh hot và ci m trong i sng o  Giáo phn à Nng c xut phát t+ hai nguyên nhân ni bt sau ây. Th nh t, xut phát t+ s a dng, phong phú trong loi hình giáo x nh ã nêu trên (n t+ nhiu #a ph!ng, tng hp nhiu yu t v n hóa vùng...) nên có th xem Công giáo  Qu
ng Nam - à Nng t"n ti vi dáng v2 “tr m hoa khoe sc”.  có th t"n ti hài hòa trong mt không gian a sc màu ó, rõ ràng mt giáo x không th ch* bit n “cái tôi” ca mình. Bi nu th, giáo x ó s/ tr thành mt c 
o xa l, và quan trng h!n là không th t"n ti mt Giáo phn trong tính “hip thông” cn thit ca nó. Th c t này òi h-i các giáo x và b
n thân mi tín " d u mun hay không u cn ph
i m lòng ón nhn (và c
chp   !"#$#%&'() *+
 nhn), nhng yu t mi m2 và khác bit. Chính iu này theo thi gian ã #nh hình nên  Giáo phn à Nng mt np sng có tính  c thù. Các giáo x v+a c gng b
o lu nhng nét v n hóa gc, v+a ph
i c gng thích nghi, ci m trc cái mi. Nh vy, s dung hp, linh hot là yu t quyt #nh cho s t"n ti ca Giáo phn à Nng - mt giáo phn có tính tng hp ca nhiu #a ph!ng. Th hai, Giáo phn à Nng c xem là s
n ph(m mang n ng du n ca Công "ng Vatican II. Vào n m 1963, khi Giáo phn à Nng c thành lp cng là lúc Công "ng Vatican II ang c triu tp. iu này tác ng ln n c
c! cu t chc, ng hng hot ng l n s vn hành ca Giáo phn. V# giám m'c u tiên trong bui l thành lp Giáo phn à Nng ã tuyên b: “Tôi rt vui m+ng vì vic thit lp Giáo phn à Nng trùng n m vi vic triu tp Công "ng Vatican II. L#ch s$ (Giáo phn) à Nng s/ gn lin vi l#ch s$ Công "ng Vatican II”(2). Th c t ã chng minh, Giáo phn à Nng có kh
n ng cp nht hóa Công "ng Vatican II mt cách nhanh chóng. Khi Hin ch v phng v c công b ngày 04 tháng 12 n m 1963, thì ngày 01 tháng 3 n m 1964, 4y ban Ph'ng v' Giáo phn à Nng c thành lp. Giáo phn à Nng cng i u trong vic áp d'ng Vn kin v Truyn thông xã hi b%ng vic thành lp 4y ban Thông tin và chn ngày Chúa Kitô làm ngày truyn thông xã hi. T!ng t , ngay t+ n m u tiên thành lp Giáo phn à Nng, ngành Hc chính cng ra i  giúp . các trng Công giáo trong #a phn. Sau ó,  theo sát vi các hun d' ca Công "ng Vatican II, ngành này c tu ch*nh li và tr thành 4y ban V n hóa Giáo d'c, mt trong 7 4y ban hot ng tông " m'c v'. Khi Công "ng ra sc lnh “Christus Dominus” (s 27) v t chc giáo phn, ngày 12 tháng 8 n m 1969, Hi "ng M'c v' Giáo phn c thành lp, g"m 7 ban: Ph'ng v', Truyn giáo, Giáo lý, Công giáo Tin hành, V n hóa Giáo d'c, Caritas và Thông tin. Giáo phn à Nng ã (và ang) th hin c kh
n ng linh hot và dung hp ca mình trên nhiu ph!ng din. ó là s chp nhn nhng yu t khác bit trong quá trình th c hin các l nghi trong ph'ng v', sinh hot tôn giáo Công giáo. Vic th c hành nghi l Roma là hot ng nghi l chung, có tính bt buc và thng nht cao trong toàn th Giáo hi Công giáo. Tuy nhiên, nhng iu kin v #a lý, l#ch s$, xã hi  t+ng vùng t khác nhau nên cách thc tin hành nghi l Roma s/ có nhng khác bit áng k. iu này ôi khi s/ là mt tr ngi không nh- khi nhng hot ng ó "ng thi c tin hành trên mt #a bàn. Do nhng iu ã nêu trên, i sng o ti Giáo phn à Nng mang nhng sc thái khá a dng. Tính linh hot ca Giáo phn à Nng còn th hin trong vic chp nhn hi nhp vi v n hóa b
n #a cng nh vi các nn v n hóa bên ngoài Công giáo. ++
  

 n vi vùng t Qu
ng Nam - à Nng, chúng ta có th c
m nhn c không khí khá ci m, thân thin gia các tôn giáo. S công kích, gia tôn giáo này vi tôn giáo khác là iu ít khi x
y ra  ây. ó cng là mt trong nhng nét 3p và cn thit mà bt c tôn giáo nào cng cn hng ti. Trên ây là mt s  c im ca Công giáo  Qu
ng Nam - à Nng. Nhng nhn din bc u này chc chn cha th làm rõ din mo ca Công giáo #a bàn này. Tuy vy, nó cng góp phn phác th
o v mt vùng Công giáo - n!i mt thi là #a ch* - trên b
n " ca Công giáo  Vit Nam./. CHÚ THÍCH: 1, 2. L"ch Công giáo Giáo phn à Nng nm phng v 2010, Nxb. Tôn giáo, Hà Ni: 149. TÀI LIU THAM KH O: 1. Cristophoro Borri (1998), X àng Trong 1621, Nxb. Thành ph H" Chí Minh. 2. Tr!ng Bá Cn (2008), L"ch s$ phát trin Công giáo  Vit Nam, tp I, II, Nxb. Tôn giáo, Hà Ni. 3. Cao Th Dung (2002), Vit Nam Công giáo s$ tân biên (1553 - 2000), Quyn I, II, III, C! s Truyn thông Dân Chúa (M)). 4. Lê Nh H
o (2004), ôi nét v các giáo x trong Giáo phn à Nng, lu hành ni b, Tòa Giám m'c à Nng, à Nng. 5. Roland Jacques (2007), Nhng ngi B ào Nha tiên phong trong l%nh v c Vit ng h!c (cho n 1650), Nxb. Khoa hc xã hi, Hà Ni. 6. Phan Khoang (2001), Vit s$ x àng Trong, Nxb. V n hc, Hà Ni. 7. Tòa Giám m'c à Nng (2003), Dòng Thánh Phaolô à Nng - 100 nm. 8. Tòa Giám m'c à Nng, Tp tin mc v, nhiu s, tài liu lu hành ni b. SOME CHARACTERS OF CATHOLICISM IN QU NG NAM -
À N NG Nearly four hundred years ago, Qung Nam - à Nng was the first place to witness Catholic presence in Cochinchina. Up to now, Catholicism in this region has always manifested ancient and modern elements in both its content and appearance. The characters of Catholicism in Qung Nam - à Nng have been transition and change. They have been showed in diversity of parishes. In Qung Nam - à Nng there have been the existence the parishes deriving from Phát Dim, Qung Bình, Hu, Qung Nam and the parishes of pairing two or more origin at the same time. Catholicism in Qung Nam - à Nng was one of leading regions in organizing Parish Council with a close structure from Bishop’s Office to parish. These characters are not all but they more or less help us to identify a Catholic region that was an important land in the map of Vietnamese Catholicism. Key words: Qung Nam- à Nng; à Nng diocese, Catholicism