Tỷ lệ hội chứng chuyển hoá và các rối loạn liên quan ở bệnh nhân tăng huyết áp nội trú

TYÛ LEÄÛ Ä HOÄI CHÖÙNG CHUYEÅN HOAÙÄ Ù Å Ù VAØ CAÙC ROÁI LOAÏN LIEÂN QUANØ Ù Á Ï Â ÔÛÛ BEÄNH NHAÂN Ä Â TAÊNG HUYEÁT AÙP NOÄI TRUÙÊ Á Ù Ä Ù ThS Ñaøoø Duy An, Khoa Noäiä tim maïchï -Laõoõ khoa, Beänhä vieänä Ña khoa tænh Kon Tum ÑAËT VAÁN ÑEÀË Á À ƒ Hoäiä chöùngù chuyeånå hoaùù (HCCH) laømø taêngê nguy cô beänhä tim maïchï vaøø ñaùiù thaùoù ñöôøngø (ÑTÑ). ƒ ATP III, 2001: beänhä tim maïchï laøø keátá cuïcï chính cuûaû HCCH. ƒ Höôùngù daãnã ñieàuà trò taêngê huyeátá aùpù (THA) cuûaû vuøngø sub-Saharan Africa 2003 xaùcù ñònh HCCH laøø moätä yeáuá toáá nguy cô chính cuûaû beänhä tim maïchï . ÑAËT VAÁN ÑEÀ (Ë Á À tt) Tyûû leää HCCH ôûû caùcù nöôùcù : ƒ ATP III, 2001: 23,7%, Hoa Kyøø. ƒ Chee-Eng Tan et al, Singapore 2004: (1) Malaysia-24,2%, (2) AÁnÁ Ñoää-28,8% vaø ø (3) Trung Quoácá 14,3%. ƒ Traànà Vaênê Huy, Khaùnhù Hoaøø (J Geriatr Cardiol 2004): 15,7% (ATP III ñieàuà chænh ñeàà nghò cho vuøngø chaâuâ AÙÙ-Thaùiù Bình Döông) Ñaâyâ laøø nhöõng nghieânõ â cöùuù treânâ coängä ñoàngà . ÑAËT VAÁN ÑEÀ (Ë Á À tt) ƒ Caùcù nghieânâ cöùuù HCCH ôûû ÑTÑ vaøø taêngê huyeátá aùpù (THA) coønø ít. Tyûû leää HCCH laøø bao nhieâuâ , thaønhø toáá naøoø cuûaû HCCH thöôøngø gaëpë nhaátá ôûû ngöôøiø THA? ÑAËT VAÁN ÑEÀ (Ë Á À tt) ƒ Muïcï tieâuâ . XAÙC ÑÒNH TYÛ LEÄ HOÄI CHÖÙNG CHUYEÅN HOAÙ Ù Û Ä Ä Ù Å Ù VAØ CAÙC ROÁI LOAÏN LIEÂN QUAN Ø Ù Á Ï Â ÔÛ BEÄNH NHAÂN TAÊNG HUYEÁT AÙP. Û Ä Â Ê Á Ù ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP.Á Ï Ø Ù ƒ Ñoáiá töôïngï : ƒ Beänhä nhaânâ noäiä truùù taïiï khoa Noäiä tim maïchï - Laõoõ khoa bò beänhä THA vaøø caùcù bieáná chöùngù do THA. ƒ Beänhä nhaânâ bò suy tim khoângâ do THA vaøø caùcù beänhä noäiä khoa khaùcù . ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP (Á Ï Ø Ù tt) ƒ Tieâuâ chuaånå choïnï beänhä . ƒ Bò THA khoângâ bieáná chöùngù vaøø coù bieánù á chöùngù . Bò suy tim khoângâ do THA. ƒ Bò caùcù beänhä lyùù noäiä khoa khaùcù vaøø nhöõngõ ngöôøiø ñaõõ loaïiï tröøø beänhä tim maïchï . ƒ Laâmâ saøngø oånå ñònh, töïï ñi ñöôïcï . ƒ Laømø ñuûû caùcù xeùtù nghieämä caànà thieátá . ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP (Á Ï Ø Ù tt) Tieâuâ chuaånå loaïiï tröøø. ƒ Khoângâ ñoàngà yùù tham gia nghieânâ cöùuù . ƒ Bò nhoàià maùuù cô tim trong voøngø 8 tuaànà leãã. ƒ Khoângâ ñaàyà ñuûû xeùtù nghieämä . ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP (Á Ï Ø Ù tt) ƒ Nghieânâ cöùuù caété ngang. ƒ Phöông tieänä . Huyeátá aùpù keáá ñoàngà hoàà hieäuä ALP K2 cuûaû Nhaätä , caânâ baønø coùù gaéné thöôùcù ño S-MIC vaøø thöôùcù daâyâ Trung Quoácá . ƒ Thu thaäpä döõõ lieäuä . 9Ño HA tö theáá ngoàià , ño HA 2 laànà vaøø tính trung bình coängä . 9Ño voøngø buïngï , voøngø moângâ . 9Caânâ vaøø ño chieàuà cao. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP (Á Ï Ø Ù tt) ƒ Xeùtù nghieämä : 9BN sau aênê toáiá , nhòn 12 giôøø, laáyá maùuù tónh maïchbuoåiï å saùngù : 9Ñònh löôïngï lipid huyeátá töông baèngè phöông phaùpù CHOD-PAP. 9Ñònh löôïngï glucose huyeátá töông theo phöông phaùpù ño noàngà ñoää theo chuaånå . ƒ Maùyù BTS-310 photometer cuûaû Taâyâ Ban Nha, saûnû xuaátá naêmê 2002 do khoa Xeùtù nghieämä ñaûmû traùchù . ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP (Á Ï Ø Ù tt) ƒ Tieâuâ chí ñaùnhù giaùù. 9Chaånå ñoaùnù THA: JNC 7, 2003 9Chaånå ñoaùnù ÑTÑ tyùpù 2: Hoäiä Ñaùiù thaùoù ñöôøngø Hoa Kyøø naêmê 1997. 9Xaùcù ñònh HCCH: tieâuâ chí HCCH ñieàuà chænh cho vuøngø chaâuâ AÙÙ-Thaùiù Bình Döông (baûngû 1). 9Ñoáiá vôùiù beänhä nhaânâ ÑTÑ, khoângâ duøngø tieâuâ chí glucose huyeátá töông. 9Caùcù chaånå ñoaùnù khaùcù theo Phaânâ loaïiï Beänhä taätä quoácá teáá laànà thöùù X, 1993. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP (Á Ï Ø Ù tt) Baûûng 1. Tieââu chuaåån chaåån ñoaùùn hoääi chöùùng chuyeåån hoaùù ñeàà nghò cho vuøngø chaâuâ AÙÙ-Thaùiù Bình Döông Tieââu chí Giaùù trò xaùùc ñònh Voøøng buïïng, cm Nam >/= 90 Nöõõ >/= 80 High density lipoprotein-cholesterol, mg/dL Nam <40 Nöõõ <50 Triglycerides, mg/dL >/=150 Huyeáát aùùp, mm Hg >/=130/85 Glucose huyeáát töông luùùc ñoùùi, mg/dL >/=110 ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP (Á Ï Ø Ù tt) ƒ Ñòa ñieåmå : khoa Noäiä tim maïchï -Laõoõ khoa ƒ Thôøiø gian: 1/8/2004-15/9/2004. ƒ Phaânâ tích thoángá keââ. Trình baøyø bieáná soáá: trung bình (TB) +/- ñoää leächä chuaånå (ÑLC) hoaëcë trung vò [TV] (mieànà lieânâ töùù phaânâ [MLTP]). 9 So saùnhù tyûû leää: kieåmå ñònh chi bình phöông; hieäuä chænh Yates hoaëcë kieåmå ñònh chính xaùcù Fishser. 9Tính nguy cô töông ñoáiá (khoaûngû tin caäyä 95%). 9Ngöôõngõ xaùcù suaátá coùù yùù nghóa: P <0,05 vaøø 2 chieàuà . 9 Phaànà meàmà : SPSS 10.05 vaøø EPI Info 2000. KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄNÁ Û Ø Ä 125 ngöôøi, 29 ñeán 95 tuoåi, trung bình 66 +/- 15 tuoåi. 56(45%) 97(78%) 78(62%) 71(57%) 14(11%) 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Toång coäng 125 ngöôøi Nam giôùi Daân toäc Kinh Soá bò THA Soá bò HCCH Soá bò beùo phì Bieåu ñoà 1. Ñaëc ñieåm chung nhoùm nghieân cöùu KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) ƒ Coùù 5 beänhä nhaânâ vöøaø THA vöøaø bò ÑTÑ vaøø bò HCCH. ƒ Ñoãã Thò Myõõ Haïnhï vaøø Hoàà Haûiû Höng ôûû Beänhä vieänä C Ñaøø Naüngü (Hoäiä nghò Noäiä tieátá Ñaùiù thaùoù ñöôøngø mieànà trung môûû roängä laànà thöùù 4, Quy Nhôn 2004): 72,86% (94/129) P = 0,176 KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) 48 (61,5%) 9 (11,5%) 16 (20,5%) 5 (6,5%) 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 Ngöôøi, n=78 Taêng huyeát aùp Beänh tim do taêng huyeát aùp Nhoài maùu naõo do taêng huyeát aùp Ñaùi thaùo ñöôøng tyùp 2 Bieåu ñoà 2. Beänh lyù chính ôû nhoùm THA vaø bieán chöùng lieân quan KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) 8(17%) 6 (12,6%) 7 (14,9%) 3 (6,4%) 5 (10,7%) 18 (38%) 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 Ngöôøi, n=47 Suy tim khoâng do THA Beänh ñöôøng hoâ haáp Beänh ñöôøng tieâu hoaù Beänh ñöôøng tieát nieäu Beänh cô xöông khôùp Suy nhöôïc cô theå Bieåu ñoà 3. Beänh lyù tim maïch khaùc vaø beänh noäi khoa KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) Baûûng 2. Ñaëëc ñieååm nhaâân traééc hoïïc, laââm saøøng vaøø sinh hoaùù Bieáán soáá, TB +/- ÑLC Chung (n=125) Nhoùùm THA (n=78) Nhoùùm beäänh khaùùc (n=47) Tuoååi∗ 66 +/- 15,00 66 +/- 13,47 65 +/- 17,58 HA taââm thu, mm Hg† 149 +/- 32,35 168 +/- 22 115 +/- 14,54 HA taââm tröông, mm Hg‡ 88 +/- 15,00 96 +/- 12,23 75 +/- 9,27 Caâân naëëng, kg§ 48,70 +/- 9,83 51 +/- 9,79 45 +/- 8,75 Chieààu cao, m║ 1,53 +/- 0,08 1,54 +/- 0,09 1,51 +/- 0,08 Chæ soáá khoáái cô theåå, kg/m2¶ 20,77 +/- 3,49 21,5 +/- 3,5 19,50 +/- 3,1421 Voøøng buïïng, cm# 75 +/- 9,40 78 +/- 8,78 70 +/- 8,56 Voøøng moââng, cm∗∗ 85 +/- 7,45 87 +/- 6,99 82 +/- 7,17 Voøøng buïïng/voøøng moââng†† 0,88 +/- 0,01 0,9 +/- 0,01 0,86 +/- 0,01 Triglyceride, (TV [MLTP]), mg/dL‡‡ 188 (154-263) 210 (156-282) 171(150-227) HDL-C, mg/dL§ § 37+/- 5,96 36+/- 6,05 37+/- 5,80 Glucose huyeáát töông║║ (TV [MLTP]), mg/L 900 (790-1000) 950 (817-1042) 860 (750-920) KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) 64 (82 %) 14 (18 %) 0 10 20 30 40 50 60 70 Ngöôøi, n= 78 Bò HCCH Khoâng coù HCCH 7 (18%) 40 (82%) 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Ngöôøi, n=47 Bò HCCH Khoâng coù HCCH Nhoùm bò THA vaø caùc bieán chöùng lieân quan, Nhoùm bò beänh noäi khoa khaùc Bieåu ñoà 4 & 5. So saùnh HCCH giöõa hai nhoùm beänh lyù P < 0,001; NCTÑ (KTC 95%): 3,86 (2,43-6,15) KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) ƒ Quaùchù Höõuõ Trung vaøø Hoaøngø Trung Vinh ôûû Vieänä Quaânâ y 103 (Hoäiä nghò Noäiä tieátá Ñaùiù thaùoù ñöôøngø mieànà trung môûû roängä laànà thöùù 4, Quy Nhôn 2004) 9Tyûû leää HCCH ôûû nhoùmù THA: 41,22% (n=131) so vôùiù 82% (64/78) (Ñaøoø Duy An). P<0,001 9Tyûû leää HCCH ôûû nhoùmù khoeûû maïnhï : 23,26% (n=43) so vôùiù 18% (7/47) (Ñaøoø Duy An). P= 0,311 KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) 38 (93 %) 3 (7% ) 0 5 10 15 20 25 30 35 40 Nöõ, n=41 Bò HCCH Khoâng coù HCCH 26 (70 %) 11 (30 %) 0 5 10 15 20 25 30 Nam, n=37 Bò HCCH Khoâng coù HCCH Bieåu ñoà 6 & 7. So saùnh HCCH giöõa hai giôùi P < 0,026; NCTÑ (KTC 95%): 0,76 (0,6-0,95) Khoâng coù khaùc bieät HCCH veà thaønh phaàn daân toäc. KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) Baûng 3. Trò soá trung bình thaønh phaàn HCCH ôû nhoùm THA coù HCCH Bieán soá, n = 64 TB +/- ÑLC HA taâm thu, mm Hg 167 +/- 22,5 HA taâm tröông, mm Hg 95 +/- 10,97 Voøng buïng*, cm Nam, n = 26 77 +/- 7,57 Nöõ, n = 38 79 +/- 9,9 HDL-C †, mg/dL Nam, n = 26 35+/- 7,9 Nöõ, n = 38 36+/- 4,61 Triglyceride, (TV [MLTP]) , mg/dL 221 (167-317) Glucose huyeát töông, (TV [MLTP]) , mg/L 950 (845-1077) * P = 0,006; hieäu chænh Yates; † P = 0,08. KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) 59(92%) 53(83%) 3(13%) 18(57%) 26(92%) 38(100%) 56(87%) 14(22%) 0 10 20 30 40 50 60 Ngöôøi, n = 64 HA taâm thu HA taâm tröông Voøng buïng ôû nam Voøng buïng ôû nöõ HDL-C ôû nam HDL-C ôû nöõ Triglyceride Glucose huyeát töông Bieåu ñoà 8. Tyû leä caùc thaønh phaàn HCCH ôû nhoùm THA coù HCCH. KEÁT QUAÛ & BAØN LUAÄN (Á Û Ø Ä tt) Traànà Vaênê Huy, Khaùnhù Hoaøø (J Geriatr Cardiol 2004): ƒ Thaønhø toáá chieámá tyûû leää cao: 1. THA: 35%. 2. HDL-C: 37%. 3. TG: 27%. ƒ Thaønhø toáá chieámá tyûû leää thaápá : 1. VB: 15% 2. Glucose huyeátá töông: 19% Keátá luaänä ƒ Hoäiä chöùngù chuyeånå hoaùù raátá phoåå bieáná ôûû beänhä nhaânâ THA, tyûû leää cao hôn haúnú so vôùiù nhoùmù beänhä noäiä khoa khaùcù . ƒ Ba thaønhø toáá cuûaû HCCH gaëpë nhieàuà nhaátá laøø giaûmû HDL-C huyeátá töông, THA vaøø taêngê triglyceride huyeátá töông. ƒ Tieâuâ chí voøngø buïngï vaøø roáiá loaïnï dung naïpï glucose huyeátá töông ít duøngø ñeåå chaånå ñoaùnù HCCH. Chaân thaønh caûm ôn quyù thaày coâ vaø ñoàng nghieäp!