Vai trò của nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài đối với Việt Nam

Lêi më ®Çu Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang thóc ®Èy m¹nh mÏ sù héi nhËp cña c¸c n­íc vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Cã thÓ nãi, hiÖn nay hÇu nh­ kh«ng cã quèc gia nµo ®øng ngoµi qu¸ tr×nh héi nhËp quèc tÕ nÕu kh«ng muèn tù c« lËp m×nh vµ r¬i vµo nguy c¬ tôt hËu. Xu thÕ hiÖn nay cña thÕ giíi lµ tù do th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, trong ®ã ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét ho¹t ®éng cã vÞ trÝ ngµy cµng quan träng ®èi víi c¶ n­íc ®Çu t­ vµ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Khai th¸c sö dông §TNN mét c¸ch cã hiÖu qu¶ ®ang lµ môc tiªu ­u tiªn hµng ®Çu cña nhiÒu n­íc trªn thÕ giíi, nhÊt lµ ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn trong ®ã cã ViÖt Nam. KÓ tõ khi LuËt ®Çu t­ n­íc ngoµi t¹i ViÖt Nam ®­îc ban hµnh n¨m 1987, kh«ng ai cã thÓ phñ nhËn nh÷ng ®ãng gãp to lín mµ nguån vèn nµy ®· mang l¹i cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam. Nó không chỉ góp phần thúc đẩy sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá; mở ra nhiều ngành nghề, nhiều sản phẩm mới đa dạng, phong phú, đẩy mạnh xuất khẩu tạo nguồn dự trữ ngoại tệ cho nhà nước; mà còn dẫn nhập những công nghệ và kinh nghiệm quản lý tiên tiến vào việc phát triển kinh tế, tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động. Từ nay đến 2010, Việt Nam sẽ hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới. Cơ hội FDI vào Việt Nam từ nay đến 2010 là rất lớn, rất khả quan nhưng áp lực cạnh tranh thu hút FDI của các nước trong khu vực cũng sẽ ngày càng gay gắt, Việt Nam cũng còn không ít điều phải làm để nâng cao khả năng cạnh tranh môi trường đầu tư của mình nhằm tận dụng những cơ hội mới, biến những tiềm năng trở thành hiện thực Néi dung I. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi. 1. Kh¸i niÖm vÒ ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ h×nh thøc ®Çu t­ quèc tÕ mµ chñ ®Çu t­ n­íc ngoµi bá vèn vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt hoÆc dÞch vô, ®Ó trùc tiÕp hoÆc cïng víi ®èi t¸c n­íc së t¹i ®iÒu hµnh ®èi t­îng bá vèn ®Çu t­, h­ëng lîi nhuËn vµ chia sÎ rñi ro. Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc h×nh thµnh tõ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ: chÝnh phñ, doanh nghiÖp vµ t­ nh©n. §Æc ®iÓm cña nguån ®Çu t­ nµy lµ ngoµi viÖc mang vèn nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi (§TNN) cßn mang vµo n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ khoa häc, kÜ thuËt, bÝ quyÕt c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ. Nhµ ®Çu t­ trùc tiÕp së h÷u, sö dông vµ qu¶n lÝ vèn cña m×nh, do vËy kh«ng cã quan hÖ vay m­în gi÷a nhµ ®Çu t­ vµ n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­. Bï l¹i hä nhËn ®­îc lîi nhuËn do doanh nghiÖp mang l¹i tuú thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh. H×nh thøc tiÕp nhËn vèn nµy cã t¸c dông lín ®èi víi n­íc nhËn ®Çu t­ vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy c¸c ngµnh nghÒ míi ph¸t triÓn, gãp phÇn vµo qu¸ tr×nh CNH – H§H vµ t¨ng tr­ëng kinh tÕ ®Êt n­íc. Tuy vËy, hiÖu qu¶ mang l¹i cña ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi n­íc nhËn ®Çu t­ ngoµi viÖc phô thuéc vµo nhµ ®Çu t­ cßn tuú thuéc vµo c¸ch thøc huy ®éng, qu¶n lÝ vµ sö dông vèn cña chÝnh n­íc nhËn ®Çu t­. 2. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi Chñ ®Çu t­ ph¶i tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh ph¸p luËt mµ n­íc së t¹i ®Ò ra ®èi víi c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ cña m×nh. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ mét h×nh thøc ®Çu t­ b»ng vèn cña chÝnh phñ, doanh nghiÖp hoÆc t­ nh©n n­íc ngoµi. Nhµ §TNN trùc tiÕp qu¶n lÝ, sö dông, quyÕt ®Þnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ hoµn toµn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña ®ång vèn bá ra. Tû lÖ vèn gãp sÏ quyÕt ®Þnh ®Õn quyÒn qu¶n lÝ, lîi nhuËn ®­îc h­ëng vµ tr¸ch nhiÖm khi dù ¸n gÆp rñi ro. §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th­êng tËp trung vµo nh÷ng ngµnh, nh÷ng lÜnh vùc cã tû suÊt lîi nhuËn cao v× môc tiªu cña nhµ §TNN lµ t×m kiÕm lîi nhuËn. Tån t¹i hai chiÒu trong ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, mét n­íc võa nhËn ®Çu t­ n­íc ngoµi võa thùc hiÖn ®Çu t­ ra n­íc ngoµi. 3. C¸c h×nh thøc cña ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi Tuú vµo ®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi quèc gia mµ tõng n­íc sÏ cã c¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c nhau, ë ViÖt Nam cã nh÷ng h×nh thøc sau: H×nh thøc hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh. Lµ h×nh thøc hîp t¸c kinh doanh gi÷a bªn trong n­íc vµ n­íc ngoµi trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n kÝ kÕt gi÷a c¸c bªn, trong ®ã quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm vµ ph©n chia kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh. Sù liªn kÕt nµy kh«ng t¹o nªn mét ph¸p nh©n míi mµ c¸c bªn vÉn gi÷ nguyªn t­ c¸ch ph¸p nh©n cña m×nh. H×nh thøc doanh nghiÖp liªn doanh. Lµ m« h×nh liªn kÕt kinh doanh quèc tÕ gi÷a nhµ ®Çu t­ trong n­íc vµ nhµ §TNN trªn c¬ së cïng gãp vèn, cïng qu¶n lÝ, cïng ph©n chia lîi nhuËn vµ chia sÎ rñi ro trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh theo sù tho¶ thuËn gi÷a c¸c bªn ®­îc thõa nhËn trong hîp ®ång. H×nh thøc doanh nghiÖp ®Çu t­ 100% vèn n­íc ngoµi. Lµ doanh nghiÖp do nhµ §TNN ®Çu t­ 100% vèn, ®©y lµ doanh nghiÖp thuéc së h÷u vµ chÞu sù ®iÒu hµnh, qu¶n lÝ cña nhµ §TNN. Tuy nhiªn doanh nghiÖp nµy vÉn lµ ph¸p nh©n cña n­íc së t¹i, do ®ã chÞu sù ®iÒu chØnh cña ph¸p luËt n­íc së t¹i. - C¸c h×nh thøc ®Çu t­ kh¸c: Hîp ®ång x©y dùng – kinh doanh – chuyÓn giao (BOT): lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam víi c¸c nhµ §TNN ®Ó x©y dùng, kinh doanh c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng trong mét thêi gian x¸c ®Þnh. HÕt thêi h¹n, nhµ §TNN chuyÓn giao kh«ng båi hoµn c«ng tr×nh ®ã cho nhµ n­íc ViÖt Nam. Hîp ®ång x©y dùng – chuyÓn giao – kinh doanh (BTO): lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn cña ViÖt Nam víi nhµ §TNN ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng, sau khi x©y dùng xong, nhµ §TNN chuyÓn giao c«ng tr×nh ®ã cho nhµ n­íc ViÖt Nam, chÝnh phñ ViÖt Nam dµnh cho nhµ ®Çu t­ quyÒn kinh doanh c«ng tr×nh ®ã trong mét thêi gian x¸c ®Þnh ®Ó thu hót vèn vµ lîi nhuËn hîp lý. Hîp ®ång x©y dùng – chuyÓn giao (BT): lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn víi nhµ §TNN ®Ó x©y dùng c«ng tr×nh kÕt cÊu h¹ tÇng. Sau khi x©y dùng xong, nhµ §TNN chuyÓn giao c«ng tr×nh ®ã cho nhµ n­íc ViÖt Nam, chÝnh phñ ViÖt Nam t¹o ®iÒu kiÖn cho nhµ ®Çu t­ thùc hiÖn dù ¸n kh¸c ®Ó thu håi vèn ®Çu t­ vµ lîi nhuËn hîp lý. Hîp ®ång ph©n chia s¶n phÈm (PSC): lµ v¨n b¶n ký kÕt gi÷a ph¸p nh©n ViÖt Nam víi nhµ §TNN ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh nh»m t×m kiÕm vµ khai th¸c dÇu má vµ c¸c kho¸ng s¶n theo uû quyÒn cña chÝnh phñ, nÕu ph¸t hiÖn dÇu má hay kho¸ng s¶n th× ®­îc phÐp liªn kÕt víi c¬ quan nhµ n­íc cã thÈm quyÒn hoÆc c¸c ph¸p nh©n kinh tÕ ®­îc uû quyÒn khai th¸c vµ ph©n chia s¶n phÈm trong kho¶ng thêi gian x¸c ®Þnh theo hîp ®ång. C¸c h×nh thøc hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh t¹i ViÖt Nam ngµy cµng ®a d¹ng ®¶m b¶o tÝnh th«ng tho¸ng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thu hót ngµy cµng nhiÒu vµ sö dông cã hiÖu qu¶ vèn FDI t¹i ViÖt Nam. II. Vai trß cña nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®èi víi ViÖt Nam 1. Gãp phÇn t¨ng nguån vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ §èi víi bÊt kú mét n­íc nµo, dï lµ n­íc ph¸t triÓn hay ®ang ph¸t triÓn th× ®Ó ph¸t triÓn ®Òu cÇn cã vèn ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ t¹o ra tµi s¶n míi cho nÒn kinh tÕ. Nguån vèn ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ cã thÓ huy ®éng tõ trong n­íc hoÆc n­íc ngoµi, tuy nhiªn nguån vèn trong n­íc th­êng cã h¹n, nhÊt lµ ®èi víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam. V× vËy thu hót vèn ®Çu t­ tõ n­íc ngoµi lµ rÊt quan träng. Ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi lµ kªn huy ®éng vèn lín cho ph¸t triÓn kinh tÕ, trªn c¶ gi¸c ®é vÜ m« vµ vi m«. §TNN lµ nh©n tè quan träng vµ ®ang kh¼ng ®Þnh râ vai trß cña m×nh trong viÖc ®ãng gãp vµo sù t¨ng tr­ëng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. B¶ng 1: C¬ cÊu vèn ®Çu t­ theo thµnh phÇn kinh tÕ giai ®o¹n 1995- 2005 §¬n vÞ: % N¨m Tæng sè Kinh tÕ nhµ n­íc Kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc Kinh tÕ cã vèn ®µu t­ n­íc ngoµi 1995 100 42 27.6 30.4 1996 100 49.1 24.9 26.0 1997 100 49.4 22.6 28.0 1998 100 55.5 23.7 20.8 1999 100 58.7 24.0 17.3 2000 100 59.1 22.9 18.0 2001 100 59.8 22.6 17.6 2002 100 57.3 25.3 17.4 2003 100 52.9 31.1 16.0 2004 100 48.1 37.7 14.2 2005 100 47.1 38.0 14.9 Nguån: http:// www.gso.gov.vn Nguån vèn n­íc ngoµi t¹o ra lùc ph¸t triÓn m¹nh mÏ cho nÒn kinh tÕ: c¸c dù ¸n §TNN hiÖn chiÕm 35% gi¸ trÞ s¶n l­îng c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam; cô thÓ: khu vùc §TNN chiÕm 100% c¸c dù ¸n khai th¸c dÇu th«, s¶n xuÊt l¾p r¸p « t«; s¶n xuÊt m¸y giÆt, tñ l¹nh, m¸y ®iÒu hoµ nhiÖt ®é; thiÕt bÞ v¨n phßng, m¸y tÝnh. C¸c dù ¸n §TNN chiÕm 60% s¶n l­îng thÐp c¸n; 55% s¶n xuÊt sîi c¸c lo¹i phôc vô cho ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may; 49% s¶n l­îng s¶n xuÊt da vµ giÇy dÐp; 76% dông cô y tÕ chÝnh x¸c; 33% vÒ s¶n xuÊt m¸y mãc thiÕt bÞ ®iÖn; 28% tæng s¶n l­îng xi m¨ng; 25% vÒ thùc phÈm vµ ®å uèng… Bªn c¹nh viÖc bæ sung vèn, ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cßn t¸c dông tÝch cùc ®Õn thÞ tr­êng tµi chÝnh n­íc nhËn ®Çu t­. Thóc ®Èy sù h×nh thµnh c¸c thÓ chÕ tµi chÝnh nh­ ng©n hµng, thÞ tr­êng chøng kho¸n… ®Ó t¹o nguån cho ho¹t ®éng ®Çu t­. 2. Thóc ®Èy t¨ng tr­ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ §Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc thùc hiÖn ë nhiÒu lÜnh vùc, trong ®ã nhµ ®Çu t­ tù bá vèn ®iÒu hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó cã ®­îc lîi nhuËn tèi ®a. V× vËy c¸c ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi th­êng mang l¹i hiÖu qu¶ cao, gãp phÇn duy tr× vµ thóc ®Èy sù t¨ng tr­ëng kinh tÕ cña mét quèc gia. B¶ng 2: C¬ cÊu ®ãng gãp trong gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp theo gi¸ thùc tÕ ph©n theo ngµnh kinh tÕ giai ®o¹n 1996- 2005 §¬n vÞ: % N¨m Tæng sè Kinh tÕ nhµ n­íc Kinh tÕ ngoµi nhµ n­íc Kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 1996 100 49.6 23.9 26.5 1997 100 47.3 23.7 29.0 1998 100 45.4 21.4 33.2 1999 100 39.9 22.0 38.1 2000 100 34.2 24.5 41.3 2001 100 31.4 27.0 41.6 2002 100 31.4 27.0 41.6 2003 100 29.3 27.6 43.1 2004 100 27.4 28.9 43.7 2005 100 25.1 31.2 43.7 Nguån: http:// www.gso.gov.vn Tû lÖ ®ãng gãp cña c¸c dù ¸n FDI trong GDP t¨ng dÇn qua c¸c n¨m: n¨m 1995 ®¹t 6,3%; n¨m 1996 ®¹t 7,4%; n¨m 1998 ®¹t 10,1%; n¨m 1999 ®¹t 11,8%; tõ n¨m 2000 ®Õn 2003 mçi n¨m ®Òu ®¹t trªn 13% GDP. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nguån vèn FDI cã vai trß hÕt søc quan träng trong viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. §iÓm mÊu chèt cña c¸c n­íc nµy lµ vÊn ®Ò huy ®éng vèn, tËp trung vèn cao ®é ®Ó thay ®æi c¬ cÊu kinh tÕ, tõ c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp cßn gi÷ vai trß lµ chñ ®¹o sang c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ víi tû träng c«ng nghiÖp vµ dÞch vô cao. Víi vai trß lµ nguån vèn khëi ®Çu, gióp c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ho¹ch ®Þnh ph­¬ng h­íng chiÕn l­îc ph¸t triÓn æn ®Þnh bÒn v÷ng, FDI ®· thùc sù cã t¸c ®éng thóc ®Èy m¹nh mÏ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo h­íng hîp lý, héi nhËp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay. ë nh÷ng n¨m 1988- 1995 FDI chñ yÕu thùc hiÖn trong c¸c ngµnh kinh doanh bÊt ®éng s¶n nh­ x©y dùng kh¸ch s¹n, khu nghØ m¸t, khu chÕ xuÊt, v¨n phßng cho thuª… th× thêi kú 1996- 2005 FDI thùc hiÖn nhiÒu h¬n vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ dÞch vô (chiÕm 53% vèn ®¨ng ký vµ 73% vèn thùc hiÖn), c¸c dù ¸n ®Çu t­ vµo dÞch vô b­u chÝnh viÔn th«ng, dÞch vô kü thuËt t¨ng 1,4 lÇn ë thêi kú nµy. TÝnh ®Õn th¸ng 10- 2006, tæng sè vèn ®Çu t­ cho khu vùc c«ng nghiÖp vµ x©y dùng chiÕm tû träng lín nhÊt 61,8%; tiÕp ®Õn lµ khu vùc dÞch vô víi 31,3%; cßn l¹i lµ khu vùc n«ng l©m ng­ nghiÖp. §Æc biÖt, FDI ®· t¹o ra nhiÒu ngµnh nghÒ, s¶n phÈm míi víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, chÊt l­îng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, gãp phÇn t¨ng ®¸ng kÓ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam. 3. T¨ng thu ng©n s¸ch, gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n Theo sè liÖu cña Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t­ th× giai ®o¹n 1996- 2000 thu tõ khu vùc FDI chiÕm 6- 7% nguån thu ng©n s¸ch quèc gia (nÕu kÓ c¶ ngµnh dÇu khÝ th× chiÕm gÇn 20% thu ng©n s¸ch), ®¹t kho¶ng 1,45 tû USD ; gÊp 4,5 lÇn so víi 5 n¨m tr­íc ®ã, víi nguån thu b×nh qu©n kho¶ng 290 triÖu USD/n¨m. §Õn giai ®o¹n 2001- 2005 t¨ng lªn ®Õn 1 tû USD/n¨m. Ho¹t ®éng FDI trªn b×nh diÖn tæng thÓ nÒn kinh tÕ ®· gãp phÇn quan träng ®èi víi vÊn ®Ò ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµ c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n. XuÊt khÈu lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p t¨ng tr­ëng kinh tÕ, gãp phÇn t¨ng thu nhËp cho nÒn kinh tÕ ®Ó tõ ®ã gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi. Theo quy luËt cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, c¸n c©n thanh to¸n cña c¸c n­íc nµy lu«n ë t×nh tr¹ng th©m hôt. Do vËy, ho¹t ®éng FDI ®· gãp phÇn vµo viÖc h¹n chÕ mét phÇn nµo ®ã t×nh tr¹ng th©m hôt cña c¸n c©n thanh to¸n th«ng qua thÆng d­ xuÊt khÈu vµ chuyÓn vèn ®Çu t­ vµo n­íc tiÕp nhËn FDI. Th«ng qua FDI, ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña c¸c nÒn kinh tÕ chñ nhµ ®­îc kÝch ho¹t, trë nªn hÕt søc s«i ®éng. Khëi ®Çu lµ viÖc xuÊt khÈu c¸c s¶n phÈm n«ng, l©m, ng­ nghiÖp vµ khai kho¸ng, tiÕp ®Õn lµ c¸c s¶n phÈm thuéc c¸c ngµnh c«ng nghiÖp cÇn nhiÒu lao ®éng nh­ dÖt may, c«ng nghiÖp chÕ biÕn vµ sau ®ã lµ s¶n phÈm cã hµm l­îng t­ b¶n cao nh­ s¶n phÈm ®iÖn, ®iÖn tö, c¬ khÝ,... Cã thÓ nãi ho¹t ®éng FDI ®· gãp phÇn quan träng vµo viÖc thùc hiÖn chiÕn l­îc c«ng nghiÖp ho¸ theo ®Þnh h­íng xuÊt khÈu cña c¸c n­íc chñ nhµ. T¸c ®éng thóc ®Èy xuÊt khÈu, c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n cña FDI còng gãp phÇn ®­a c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn tham gia hiÖu qu¶ vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, thóc ®Èy më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thùc hiÖn ®­êng lèi ®èi ngo¹i më réng, ®a d¹ng ho¸, ®a ph­íng ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. NÕu kh«ng kÓ dÇu khÝ th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña khu vùc cã vèn FDI thêi kú 1991- 1995 ë n­íc ta ®¹t trªn 1,12 tû USD ; thêi kú 1996- 2000 ®¹t trªn 10,6 tû USD, t¨ng h¬n 8 lÇn so víi 5 n¨m tr­íc vµ chiÕm 23% kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n­íc. B¶ng 3: C¬ cÊu trÞ gi¸ xuÊt khÈu hµng ho¸ theo khu vùc kinh tÕ (kÓ c¶ xuÊt khÈu dÇu th«) §¬n vÞ : % 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Khu vùc kinh tÕ trong n­íc 73.0 70.3 65.0 65.7 59.4 53.0 54.8 52.9 49.6 45.3 42.8 Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi 27.0 29.7 35.0 34.3 40.6 47.0 45.2 47.1 50.4 54.7 57.2 Nguån: http:// www.gso.gov.vn 4. Thóc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ häc tËp kinh nghiÖm qu¶n lÝ C¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn do ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi khã kh¨n, khoa häc kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ cßn l¹c hËu dÉn ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng thÊp. PhÇn lín c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i cã ®­îc ë c¸c n­íc nµy ®Òu b¨t nguån tõ n­íc ngoµi b»ng c¸c con ®­êng kh¸c nhau. Trong ®ã ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ®­îc coi lµ mét kªnh quan träng ®Ó cã ®­îc c«ng nghª cao tõ bªn ngoµi. Khi thùc hiÖn ®Çu t­, nhµ §TNN kh«ng chØ chuyÓn vèn d­íi d¹ng tiÒn mµ cßn chuyÓn vån d­íi d¹ng vËt thÓ( m¸y mãc thiÕt bi…) vµ phi vËt thÓ ( bÝ quyÕt c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lÝ…). Ngoµi ra cßn ®­a chuyªn gia hoÆc ®µo t¹o c¸n bé b¶n xø vÒ c¸c lÜnh vùc cÇn thiÕt phôc vô cho ho¹t ®éng cña dù ¸n. §iÒu nµy gióp c¸c n­íc nhËn ®Çu t­ kh«ng chØ nhËn ®­îc vèn b»ng tiÒn mµ c¶ m¸y mãc, c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lÝ cña n­íc ngoµi. Nã sÏ gióp cho ng­êi lao ®éng b¶n ®Þa häc tËp ®­îc kÜ n¨ng, tÝch luü ®­îc kinh nghiÖm, n©ng cao ®­îc kiÕn thøc thùc hµnh trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, vËn hµnh c«ng nghÖ vµ c¸c ho¹t ®éng qu¶n lÝ, tiÕp cËc thÞ tr­êng. FDI ®· gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. NhiÒu c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i ®· ®­îc du nhËp vµo n­íc ta th«ng qua chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý vµ c«ng nh©n lµnh nghÒ, nhÊt lµ trong c¸c lÜnh vùc dÇu khÝ, ho¸ chÊt, viÔn th«ng, ®iÖn tö, tin häc, « t«…, t¹o ra 1 b­íc ngoÆt quan träng cho sù ph¸t triÓn mét sè ngµnh nghÒ kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt n­íc, nh­ c«ng nghiÖp khai th¸c dÇu khÝ ngoµi kh¬i, l¾p ®Æt tæng ®µi kü thuËt sè, r« bèt, d©y chuyÒn tù ®éng l¾p r¸p hµng ®iÖn tö… Nh×n chung, phÇn lín trang thiÕt bÞ ®ång bé cã tr×nh ®é cao h¬n hoÆc Ýt nhÊt lµ b»ng c¸c thiÕt bÞ tiªn tiÕn ®· cã trong n­íc vµ thuéc lo¹i phæ cËp ë c¸c n­íc trong khu vùc. C¸c dù ¸n FDI ®ãng gãp ®¸ng kÓ ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c«ng nghÖ ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Năm 2006 sự xuất hiện của một số dự án mới có quy mô lớn từ các tập đoàn xuyên quốc gia Nhật Bản, Hoa Kỳ, Hàn Quốc, như dự án của Công ty thép Posco có vốn đầu tư 1,126 tỉ USD, dự án của Tập đoàn Intel với tổng vốn đầu tư 1 tỉ USD, dự án của Tập đoàn Tycoons với tổng vốn đầu tư 556 triệu USD, dự án Tây Hồ Tây vốn đầu tư 314,1 triệu USD, dự án Winvest Investment với vốn đầu tư 300 triệu USD... 5. Gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ më réng thÞ tr­êng. Doanh nghiÖp FDI víi lîi thÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, tr×nh ®é tæ chøc s¶n xuÊt, c¸c bÝ quyÕt marketing ®· t¹o ra søc Ðp ®¸ng kÓ buéc c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i thay ®æi c¸ch thøc qu¶n lý, n©ng cao c«ng nghÖ, sö dông c¸c ho¹t ®éng marketing nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña m×nh. ViÖc tiÕp thu c«ng nghÖ, vèn, kinh nghiÖm qu¶n lÝ cña nhµ §TNN gióp n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ sö dông cã hiÖu qu¶ h¬n nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn s½n cã, tèi ­u ho¸ c¸c c¬ héi s¶n xuÊt kinh doanh. Th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia, n­íc nhËn ®Çu t­ cã thÓ trë thµnh nh÷ng kh©u, nh÷ng m¾t xÝch trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Tõ ®ã cã ®iÒu kiÖn ®Ó qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm trong n­íc. 6. Thóc ®Èy nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë ViÖt Nam, ®­a nÒn kinh tÕ ViÖt Nam héi nhËp nhanh víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi Quan hÖ ®èi ngo¹i vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét xu h­íng vËn ®éng tÊt yÕu cña c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, khi qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ vµ quèc tª ho¸ ®ang diÔn ra hÕt søc nhanh chãng d­íi sù t¸c ®éng m¹nh mÏ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ. §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn nh­ ViÖt Nam th× ®©y lµ con ®­êng tèt nhÊt ®Ó rót ng¾n tôt hËu so víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thª giíi, cã ®iÒu kiÖn ph¸t huy tèi ­u h¬n nh÷ng lîi thÕ so s¸nh cña m×nh trong ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. Cho ®Õn nay ®· cã 78 quèc gia vµ vïng lµnh thæ cã dù ¸n ®Çu t­ vµo ViÖt Nam, trong đó, nhà đầu tư từ các nước châu Á chiếm 76,5% về số dự án và 69,8% vốn đăng ký, các nước châu Âu chiếm 10% về số dự án và 16,7% vốn đăng ký, các nước châu Mỹ chiếm 6% về số dự án và 6% vốn đăng ký. Riêng Hoa Kỳ chiếm 4,5% về số dự án và 3,7% vốn đăng ký. C¸c dù ¸n FDI gãp phÇn vµo viÖc thay ®æi c¬ chÕ chÝnh s¸ch qu¶n lý kinh tÕ ViÖt Nam theo h­íng héi nhËp quèc tÕ, chóng t¸c ®éng ®Õn xo¸ bá sù bao v©y, cÊm vËn quèc tÕ ®èi víi ViÖt Nam, hç trî ViÖt Nam gia nhËp ASEAN, ký kÕt trªn 180 hiÖp ®Þnh song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng trong ®ã cã HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü. Ngoµi ra, trªn 50% trÞ gi¸ s¶n phÈm cña c¸c dù ¸n FDI ®­îc xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng thÕ giíi gãp phÇn n©ng cao thÞ phÇn s¶n phÈm vµ uy tÝn cña ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. 7. Gãp phÇn t¹o viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ng­êi lao ®éng VÊn ®Ò gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng hiÖn ®ang ®­îc x· héi quan t©m vµ coi ®©y lµ mét trong nh÷ng nh©n tè gãp phÇn lµm cho x· héi ph¸t triÓn c«ng b»ng vµ bÒn v÷ng. Mäi ng­êi cã viÖc lµm sÏ lµm gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp, c¸c vÊn ®Ò x· héi ®­îc gi¶i quyÕt, n©ng cao ®êi sèng cho mäi tÇng líp d©n c­. Song song víi viÖc gi¶i quyÕt viÖc lµm lµ viÖc kh«ng ngõng n©ng cao h¬n n÷a chÊt l­îng lao ®éng, t¹o ra cho nÒn kinh tÕ ngµy cµng nhiÒu ®éi ngò lao ®éng cã tay nghÒ, tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cao, ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý cã n¨ng lùc qu¶n lý vÜ m«,… gãp phÇn quan träng trong ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Cïng víi viÖc lµm, ng­êi lao ®éng ®­îc h­ëng tiÒn c«ng mµ c¸c doanh nghiÖp chi tr¶. Th«ng th­êng møc tiÒn c«ng nµy cao h¬n møc tiÒn c«ng trung b×nh cña x· héi, do ®ã ng­êi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi sÏ cã thu nhËp cao h¬n, kÐo theo møc tiªu dïng vµ tiÕt kiÖm lín h¬n so víi ng­êi lao ®éng ë mét sè khu vùc kh¸c.§©y lµ yÕu tè gãp phÇn thóc ®Èy mÆt b»ng tiÒn c«ng trong n­íc t¨ng lªn, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nganh kinh tÕ kh¸c ph¸t triÓn. ë ViÖt Nam, sè lao ®éng lµm trong c¸c doanh nghiÖp cã vèn FDI ngµy cµng gia t¨ng. Khu vùc nµy kh«ng chØ thu hót ®­îc nhiÒu lao ®éng trùc tiÕp mµ cßn thu hót hµng chôc v¹n lao ®éng gi¸n tiÕp trong x©y dùng, cung øng dÞch vô… vµ mét sè l­îng lao ®éng lín h¬n thÕ trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp phô trî vµ c¸c dÞch vô ®Çu vµo vµ ®Çu ra. Mét sè l­îng ®¸ng kÓ c¸c nhµ qu¶n lý kinh doanh vµ ng­êi lao ®éng ®­îc ®µo t¹o trong vµ ngoµi n­íc gãp phÇn lµm cho chÊt l­îng lao ®éng t¨ng lªn, ®ñ søc thay thÕ chuyªn gia n­íc ngoµi. B¶ng 4: Sè l­îng viÖc lµm do khu vùc FDI t¹o ra giai ®o¹n 1991- 2005 §¬n vÞ: ngh×n ng­êi N¨m 1991- 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Gi¶i quyÕt viÖc lµm 200 220 250 270 296 379 439 472 520 631 673 Nguån: http:// www.gso.gov.vn Tuy cã hiÖn t­îng ch¶y m¸u chÊt x¸m ngay trong n­íc tõ c¸c khu vùc kh¸c vµo khu vùc cã vèn §TNN nh­ng ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn ®­îc lµ c¸c doanh nghiÖp cã vèn §TNN nãi chung, c¸c dù ¸n FDI nãi riªng ®· rÌn luyÖn mét l­îng lín c¸c c¸n bé qu¶n lý, c¸n bé khoa häc kü thuËt. Ngoµi ra, c¸c dù ¸n FDI th«ng qua l­¬ng mang l¹i thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, gãp phÇn c¶i thiÖn ®êi sèng. Theo thèng kª cña Bé kÕ ho¹ch vµ §Çu t­ n¨m 2003, l­¬ng b×nh qu©n cña c«ng nh©n ViÖt Nam trong c¸c dù ¸n §TNN lµ 70- 80 USD/th¸ng; cña ký s­ lµ 220- 250 USD/th¸ng; cña c¸n bé qu¶n lý kho¶ng 490- 510 USD/th¸ng. Tæng thu nhËp cña ng­êi lao ®éng cña c¸c dù ¸n FDI hµng n¨m trªn 500 triÖu USD, ®©y lµ nh©n tè gãp phÇn t¨ng søc mua cho thÞ tr­êng x· héi. Hoạt động FDI ở VN trong thời gian qua có thể được chia làm bốn thời kỳ.  ° 1988-1990: Thời kỳ khởi đầu của FDI với tổng số vốn đăng ký gần 1,6 tỷ USD còn vốn thực hiện không đáng kể vì các doanh nghiệp FDI phải hoàn thành thủ tục cần thiết ngay cả khi đã được cấp giấy phép đầu tư.  ° 1991-1997: FDI tăng trưởng nhanh và bắt đầu có nhiều đóng góp cho phát triển kinh tế - xã hội của VN. Tính trong hai năm 1996 và 1997, FDI đạt đỉnh cao với khoảng 15,8 tỷ USD vốn đăng ký và gần 6 tỷ USD vốn thực hiện.  ° 1998-2000: FDI suy giảm mạnh do ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính tiền tệ Châu Á, tụt xuống mức thấp nhất vào năm 1999. Vốn FDI thực hiện trong thời gian này chỉ đạt bình quân trên 2,3 tỷ USD/năm  ° 2001-2005: FDI phục hồi và bắt đầu tăng tốc. Tổng FDI (gồm cả vốn đăng ký mới và vốn tăng thêm) đạt 4,2 tỷ USD năm 2004; và 6,34 tỷ USD năm 2005, cao nhất kể từ 1998 đến nay. FDI đăng ký tăng bình quân một năm trong giai đoạn 2001-2005 gần 18,8%/năm, FDI thực hiện tăng bình quân 6,4%/năm. Có nhiều dự án đầu tư vào ngành công nghệ cao, dự án công nghiệp có trình độ công nghệ hiện đại tạo nên nét mới cho chất lượng của dòng FDI vào VN. Hiệp định thương mại Việt Mỹ (2001), Sáng kiến chung VN-Nhật (2003), Sáng kiến chung VN-Singapore có tác động rất lớn lên dòng FDI vào VN những năm gần đây. Thêm vào đó hệ thống luật pháp, chính sách về đầu tư nước ngoài đã được hoàn chỉnh hơn, tạo khuôn khổ pháp lý đầy đủ, rõ ràng và thông thoáng cho hoạt động FDI.  IV. Một số vấn đề đặt ra nhằm đảm bảo nguồn vốn đầu tư nước ngoài giai đoạn 2006- 2010 Hoạt động FDI tại Việt Nam trong giai đoạn 2006-2010 sẽ được đặt trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập sâu vào nền kinh tế khu vực và thế giới. Việc thực hiện Hiệp định thương mại Việt-Mỹ trong những năm tới sẽ từng bước mở cửa rộng hơn cho các nhà đầu tư theo lộ trình cam kết; đồng thời Hiệp định tự do hóa và xúc tiến đầu tư Nhật và hàng loạt các hiệp định song phương và đa phương khác đang và sẽ được thực hiện. Khi là thành viên WTO, Việt Nam sẽ phải tuân thủ hoàn toàn Hiệp định TRIMs của WTO, theo đó Việt Nam bắt buộc phải cải cách các chính sách liên quan đến đầu tư theo hướng giảm thiểu các rào cản trái với quy định của WTO, bãi bỏ sự phân biệt đối xử theo MFN và NT. Việc phải tuân thủ nguyên tắc minh bạch hoá và tính dự báo các quy định, chính sách thể chế thương mại làm các nhà đầu tư yên tâm hơn khi tiến hành đầu tư. Hơn nữa khi Việt Nam thực hiện những cam kết về mở cửa thị trường dịch vụ chắc chắn cũng sẽ kéo theo một làn sóng đầu tư nước ngoài vào nhiều ngành kinh tế như phân phối, bảo hiểm, ngân hàng, vận tải, viễn thông...Theo Cục đầu tư nước ngoài, dự kiến vốn đăng ký giai đoạn 2006-2010 là 22 tỷ USD, và phấn đầu đạt 25 tỷ USD, tập trung chủ yếu vào Vùng kinh tế trọng điểm phía nam (48%), Vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc (25%), Vùng kinh tế trọng điểm miền Trung (7%). 1. Các yếu tố thuận lợi và không thuận lợi Về các yếu tố thuận lợi: Nhiều chuyên gia kinh tế đã phân tích về xu hướng chuyển dịch đầu tư của các công ty xuyên quốc gia từ Trung Quốc sang các nước trong khu vực theo mô hình "Trung Quốc + 1" nhằm phân tán rủi ro và khai thác tối đa những lợi thế của cả khu vực về mặt thị trường, nguồn nhân lực, nguồn tài nguyên... Việt Nam được đánh giá là một trong những "ứng cử viên" sáng giá được nhiều tập đoàn lớn quan tâm do có sự ổn định về chính trị, nguồn nhân lực dồi dào và tương đối có kỹ năng, có nguồn tài nguyên đa dạng và thị trường tiềm năng với hơn 80 triệu dân đang được kết nối với thị trường hơn 500 triệu dân của ASEAN. Nền kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng cao trong năm 2006 với mức tăng GDP trên 8,2%. Giá trị xuất khẩu đạt trên 39,6 tỉ USD, trong đó khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 57,2% kể cả dầu thô (trừ dầu thô đạt 35,6%). Số lượng mặt hàng có giá trị xuất khẩu trên 1 tỉ USD đã tăng lên so với năm 2005 (gồm: dầu thô, dệt may, giày dép, đồ gỗ, hàng điện tử, gạo, cao su). Cơ cấu kinh tế đã có chuyển biến tích cực theo hướng công nghiệp hóa. Trong năm 2006 vị thế của nước ta trên thế giới tiếp tục nâng cao hơn sau khi trở thành thành viên thứ 150 của WTO, tổ chức thành công Hội nghị APEC lần thứ 14 và được Quốc hội Hoa Kỳ thông qua PNTR. Bên cạnh đó là việc triển khai các luật mới và thủ tục đầu tư được đơn giản hóa. Các yếu tố trên không chỉ mở ra triển vọng và động lực mới cho đầu tư của các thành phần kinh tế mà còn củng cố và tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt là nhà đầu tư Hoa Kỳ đầu tư vào Việt Nam. Việc hoàn thiện hệ thống luật pháp, chính sách về đầu tư, kinh doanh của nước ta nhằm đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, tạo môi trường pháp lý bình đẳng, thông thoáng và minh bạch cho các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài cũng là yếu tố quan trọng được cộng đồng quốc tế quan tâm. Đặc biệt, Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp cùng với Luật Đấu thầu, Luật Cạnh tranh, Luật Sở hữu trí tuệ và một số luật khác được ban hành và có hiệu lực trong năm 2006 đã đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc thể chế hoá kinh tế thị trường và đường lối mở cửa hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta. Chính sách đổi mới, thể chế kinh tế thị trường đang được hoàn thiện, nền kinh tế đạt tốc độ tăng trưởng cao liên tục trong nhiều năm đang là những yếu tố tạo lòng tin cho các nhà đầu tư. Thêm vào đó, quan hệ chính trị giữa Việt Nam với hầu hết các nước đang diễn biến theo chiều hướng tích cực cũng là nhân tố quan trọng tác động trực tiếp đến quan hệ kinh tế, đầu tư. Những yếu tố trên cùng với nỗ lực nhằm nâng cấp kết cấu hạ tầng, cải cách hành chính, tăng cường chống tham nhũng đang tạo điều kiện thuận lợi để nâng cao khả năng cạnh tranh, thúc đẩy làn sóng đầu tư mới của nước ngoài vào nước ta. Về các yếu tố không thuận lợi: Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp năm 2005 đánh dấu sự tiến bộ về môi trường pháp lý đối với đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, việc triển khai thực hiện 2 luật này trong giai đoạn đầu khó tránh khỏi những khó khăn, vướng mắc do có nhiều quy định mới đòi hỏi phải được hướng dẫn cụ thể. Đồng thời, việc phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương trong việc cấp giấy chứng nhận đầu tư và quản lý đầu tư nước ngoài đòi hỏi phải khẩn trương kiện toàn tổ chức, bộ máy và nhân sự của các cơ quan quản lý nhà nước về đầu tư của các địa phương để đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới. Tuy trong thời gian qua kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội của nước ta đã được quan tâm đầu tư nâng cấp, nhưng thiếu vốn bảo dưỡng và duy trì, vẫn thuộc diện kém phát triển, còn nhiều bất cập, kém hấp dẫn hơn so với nhiều nước trong khu vực, chưa đáp ứng được yêu cầu sản xuất, kinh doanh trong bối cảnh nền kinh tế tăng trưởng nhanh. Tình trạng quá tải, gây ách tắc giao thông; nguy cơ quá tải của hệ thống mạng thông tin viễn thông, cảng biển và cấp - thoát nước đã và đang ảnh hưởng, gây cản trở hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Cải cách hành chính tuy đang được đẩy mạnh song chưa đạt kết quả mong muốn. Khâu quy hoạch, xây dựng và công bố danh mục dự án thu hút đầu tư nước ngoài còn chậm và nhiều bất cập. Tình trạng khan hiếm lao động có trình độ tay nghề cao và cán bộ quản lý đang có chiều hướng gia tăng là cản trở lớn đối với việc thu hút các dự án đầu tư có quy mô lớn, sản xuất các sản phẩm, dịch vụ có hàm lượng kỹ thuật cao. Chi phí sản xuất gia tăng do giá cả một số mặt hàng, nhất là giá nhiên liệu tăng đáng kể, chi phí tiền lương tăng sau khi nâng mức lương tối thiểu... đang gây khó khăn cho nhà đầu tư và có nguy cơ làm giảm sự hấp dẫn đối với môi trường đầu tư tại Việt Nam. Cạnh tranh thu hutt vốn FDI giữa các nước trong khu vực ngày càng gia tăng, đòi hỏi phải tiếp tục nâng cao hơn nữa năng lực cạnh tranh của nước ta; đồng thời, cạnh tranh sẽ diễn ra gay gắt hơn, sâu rộng hơn trên bình diện quốc gia, giữa sản phẩm của ta với sản phẩm các nước do thuế nhập khẩu cắt giảm từ mức trung bình 17,4% hiện nay xuống 13,4% trong vòng từ 3 đến 4 năm tới. Cùng với việc gia tăng sức ép cạnh tranh, một số doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sẽ gặp khó khăn, kinh doanh thua lỗ dẫn đến ngừng triển khai dự án hoặc rơi vào tình trạng phá sản. Mặt khác, nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động về Luật Lao động chưa tốt, tiềm ẩn tình trạng đình công bất hợp pháp tại một số doanh nghiệp, ảnh hưởng tới sản xuất kinh doanh và môi trường đầu tư tại Việt Nam. Do vậy, cần phải nâng cao nhận thức về những thách thức nảy sinh trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế đối với cả cơ quan quản lý các cấp lẫn các doanh nghiệp và người lao động, nhất là khi Việt Nam đã là thành viên của WTO. *Một số hạn chế của dòng vốn FDI trong thời gian vừa qua: Thứ nhất, khối lượng vốn đầu tư thực hiện chậm so với so với tiềm năng và nhu cầu, chênh lệch giữa vốn đăng ký và vốn thực tế lớn, tỷ lệ dự án bị đổ bể phải giải thể trước thời hạn khá cao.Tiến độ thực hiện các dự án FDI nhìn chung là chậm so với luận chứng kinh tế của dự án, nhiều dự án đầu tư do vướng mắc về cơ chế chính sách nên chưa thể triển khai. Một số dự án gặp vướng mắc kéo dài chưa được xử lý dứt điểm gây ảnh hưởng xấu đến môi trường đầu tư. Thứ hai, cơ cấu đầu tư nước ngoài theo ngành, lãnh thổ và cơ cấu... của vốn còn bất hợp lý. FDI chưa phù hợp với chủ trương khuyến khích phát triển ngành, nhiều ngành nghề được ưu đãi nhiều ko thu hút được FDI như nông nghiệp, nghiên cứu khoa học, công nghiệp hóa dầu. Trong khi dòng vốn FDI thế giới đang chuyển sang lĩnh vực dịch vụ và chuyển từ dịch vụ truyền thống thương mại tài chính sang dịch vụ điện, viễn thông, vận tải ... thì nước ta còn chưa thu hút được nhiều vốn đầu tư vào lĩnh vực này. Một số ngành thu hút được vốn FDI cao nhưng quy mô giá trị gia tăng do nó đem lại cho nền kinh tế là chưa nhiều. FDI chủ yếu tập trung vào các địa phương có điều kiện thuận lợi như Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai trong khi tỷ lệ đầu tư vào các tỉnh miền núi phía Bắc và Tây Nguyên còn khá nhỏ lẻ, đầu tư từ nước phát triển có công nghệ nguồn và hiện đại chưa thấy đáng kể do vậy thực tế chuyển giao công nghệ 1998 -2005 chưa được như mong muốn. Thứ ba : nảy sinh xung đột xã hội như xung đột lợi ích giữa chủ và thợ, giữa doanh nghiệp nhà nước và doanh nghiệp đầu tư nước ngoài dẫn đến tình trạng đình công ở nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ảnh hưởng không tốt đến môi trường đầu tư chung. Một số doanh nghiệp đầu tư nước ngoài không thực hiện đúng quy định của pháp luật về việc sử dụng lao động là người Việt Nam như trả lương thấp hơn mức tối thiểu do Nhà nước quy định, không thực hiện đúng bảo hiểm xã hội, kéo dài thời gian lao động trong ngày, thậm chí có nhiều hành động xử phạt trái với pháp luật và đạo lý 2.Một số giải pháp nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn vốn FDI trong thời gian tới Việt Nam là một trong số rất ít các nước đang phát triển được các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá cao về các lợi thế đầu tư, đặc biệt là trên 4 phương diện: sự ổn định chính trị, vị trí địa lý, khả năng khống chế tỷ lệ lạm phát và quản lý tỷ giá. Do đó, trong thời gian tới để thu hút nhiều hơn nữa luồng vốn đầu tư từ nước ngoài nhằm đáp ứng cho quá trình CNH- HĐH, chúng ta cần tiến hành một số giải pháp như sau: Một là, cải thiện môi trường đầu tư, tăng sự hấp dẫn đối với đầu tư trực tiếp nước ngoài : (1)   Phát triển các dịch vụ phục vụ cho FDI như các trung tâm giới thiệu việc làm, giới thiệu công nhân có tay nghề, cán bộ kỹ thuật, các trung tâm cung ứng vật tư, các trung tâm điều hoà ngoại hối… Đồng thời coi trọng việc nâng cao chất lượng các mạng lưới dịch vụ (ăn, ở, đi lại, giải trí…) để các nhà đầu tư nước ngoài an tâm làm việc lâu dài với Việt Nam.. Thực tế cho thấy các dịch vụ hỗ trợ cho nhà đầu tư nước ngoài ở Việt Nam hiện nay còn ở mức thấp và kém hiệu quả, mặc dù so với những năm 90 nó đã được cải thiện rất nhiều song vẫn còn rất chậm so với các nước trong khu vực nhất là trong lĩnh vực giao thông, viễn thông và cơ sở hạ tầng. Giá hàng hoá và dịch vụ, đặc biệt là các yếu tố đóng vai trò là chi phí đầu vào của sản xuất như điện, nước, viễn thông, đất,… của Việt Nam cao hơn hiều so với các nước trong khu vực. Để tăng tính hấp dẫn của việc thu hút FDI, cần phải có những cải thiện tích cực hơn để giảm bớt chi phí, tăng thêm các ưu đãi cho các nhà đầu tư. (2)   Cải cách hệ thống tài chính ngân hàng, sử dụng linh hoạt và có hiệu quả chính sách tiền lương. Chính phủ cần hoàn thiện hệ thống thanh toán, tăng mức huy động tiền gửi đồng Việt Nam cho các chi nhánh ngân hàng nhà nước, hỗ trợ doanh nghiệp không được ưu tiên mua ngoại tệ. Đồng thời sử dụng linh hoạt có hiệu quả các công cụ của chính sách tiền tệ như tỉ giá, lãi suất theo nguyên tắc của thị trường có sự quản lí vĩ mô của Nhà nước. (3)   Tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống luật pháp, chính sách liên quan đến FDI theo hướng thông thoáng, hấp dẫn nhưng vẫn đảm bảo chặt chẽ và phù hợp với thông lệ quốc tế áp dụng. Đẩy mạnh việc chống tham nhũng trong những số cán bộ, nhân viên trực tiếp hoặc gián tiếp liên quan đến việc xét duyệt, thẩm định, thực hiện dự án đầu tư vốn trực tiếp nước ngoài… Điều này tạo nên sự yên tâm cho các nhà đầu tư khi họ muốn đầu tư tại Việt Nam. Đặc biệt chúng ta cần hoàn thiện hệ thống pháp luật về sỡ hữu trí tuệ Việt Nam. Việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ cần được xem như là một phản ứng chiến lược đặt ra trước thách thức ngày càng tăng trong quá trình quốc tế hoá và vai trò ngày càng quan trọng của sỡ hữu trí tuệ trong môi trường phát triển dựa trên trí tuệ. (4) Đa dạng hoá các hình thức đầu tư FDI để khai thác thêm các kênh đầu tư mới. Nghiên cứu và thực hiện thí điểm các hình thức đầu tư như công ty hợp doanh, công ty quản lí vốn. Hai là, cải cách thủ tục hành chính. Các thủ tục hành chính rắc rối, phiền hà được xem như là một trong những nguyên nhân quan trọng làm giảm tính hấp dẫn của môi trường đầu tư Việt Nam. Vì vậy, muốn thu hút được dòng vốn FDI  cần phải tiến hành cấp giấy phép đầu tư, đẩy nhanh tiến độ cải cách thủ tục hành chính, khắc phục những trì trệ trong những cơ quan nhà nước, đơn giản hoá các thủ tục hành chính theo nguyên tắc ''một cửa'', ''một đầu mối''. Các cơ quan phụ trách  hợp tác và đầu tư là cơ quan duy nhất tiếp nhận hồ sơ và giải quyết các công việc tiếp theo, đồng thời thay mặt nhà đầu tư đi liên hệ với các cơ quan hữu quan rồi trả lời cho các nhà đầu tư, tạo điều kiện cho họ đăng ký về hồ sơ, cấp giấy phép đầu tư, các cơ quan chức năng phải thông báo công khai các loại giấy tờ cần thiết. Vì vậy, trước mắt cần: - Phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lí nhà nước ở trung ương và địa phương trong hoạt động quản lí FDI. Phân định rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng cơ quan trong việc giải quyết các vấn đề phát sinh. Cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính liên quan đến FDI theo hướng đơn giản hoá việc cấp giấy phép và mở rộng phạm vi các dự án thuộc diện đăng kí cấp phép đầu tư. Lập tổ công tác liên ngành do bộ KH & ĐT chủ trì để rà soát có hệ thống các quy định liên quan đến hoạt động đầu tư FDI trên cơ sở đó có kiến nghị bãi bỏ những quy định không cần thiết. Cần xây dựng một chiến lược tổng thể về hội nhập và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế với một lộ trình cụ thể, để các ngành, các địa phương, các doanh nghiệp khẩn trương sắp xếp lại và nâng cao hiệu quả xản xuất, nâng cao sức cạnh tranh, đảm bảo hôii nhập có hiệu quả, tăng trưởng kinh tế bền vững. Ba là, xây dựng hệ thống bảo hiểm đủ tin cậy đa dạng hoá các sản phẩm bảo hiểm trong đầu tư. Điều này xuất phát từ một thực tế là dù có phòng ngừa, hạn chế thì rủi ro vẫn xảy ra bất ngờ vào lúc mà mọi người ít ngờ nhất. Để tránh những thiệt hại lớn mà chủ đầu tư phải hứng chịu thì cần phải có một hệ thống bảo hiểm đủ khả năng về tài chính và đa dạng hoá các sản phẩm bảo hiểm theo các danh mục rủi ro thường xảy ra trong các dự án FDI để tạo sự yên tâm cho các nhà đầu tư. Bốn là, xây dựng và triển khai hiệu quả các dự án gọi vốn đầu tư. Để tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư trong việc lựa chọn cơ hội đầu tư cần có chiến lược quy hoạch và danh mục dự án gọi vốn đầu tư, đây là cơ sở thực hiện chương trình vận động đầu tư. Tất cả những thông tin về mục tiêu, địa điểm, hình thức, đối tác thực hiện dự án trong danh  mục phải có độ chính xác và tin cậy cao, vì đây là thông tin mà nhà đầu tư cần để đưa ra quyết định lựa chọn. Danh mục các dự án nên tập trung vào các lĩnh vực mà các nhà đầu tư nước ngoài có nhiều tiềm năng như các dự án có hàm lượng chất xám và giá trị gia tăng cao (tài chính, ngân hàng, marketing, phân phối), các dự án trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng, các dự án sử dụng công nghệ và nhân công có trình độ chuyên môn cao hoặc các dự án du lịch, thương mại, giải trí… Năm là, tu sửa và xây dựng mới kết cấu hạ tầng kinh tế- xã hội. Kết cấu hạ tầng của nền kinh tế giữ vai trò quan trọng, nó là yếu tố đầu tiên mà các nhà đầu tư nước ngoài đưa ra quyết định đầu tư, từ đó tạo ra sự chuyển biến căn bản cơ cấu kinh tế đặc biệt là trong công nghiệp xây dựng và dịch vụ, tạo ra sự phát triển đồng đều giữa các vùng trong cả nước, tạo việc làm tăng thu nhập cho người dân. Vì vậy, cần phải tập trung vốn cho việc tu bổ, xây dựng cơ sở hạ tầng, đặc biệt là ở các vùng trọng điểm quyết định tới việc tăng trưởng kinh tế. KÕt luËn Có thể thấy rằng nguồn vốn FDI vẫn sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong thiên niên kỉ mới. Quá trình thu hút ĐTNN đã mang lại những kinh nghiệm quý giá cho sự phát triển và làm cơ sở cho chính phủ hoạch định và hoàn chỉnh chiến lược phát triển. Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Viêt Nam còn bộc lộ nhiều bất cập. Chúng ta là một trong các quốc gia còn yếu trong việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, hiệu quả của các dịch vụ hành chính, cơ sở hạ tầng, hệ thống thuế và khung pháp luật cho hoạt động đầu tư nước ngoài, một số nhà đầu tư có tâm lý chờ đợi các văn bản hướng dẫn thi hành các luật mới. Ngoài ra, các tình trạng đình công chưa được ngăn chặn kịp thời; tình trạng tranh chấp kéo dài và triển khai dự án chậm chưa được xử lý dứt điểm cũng gây ảnh hưởng xấu đối với môi trường đầu tư về công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch. Bên cạnh đó còn tồn tại rất nhiều vấn đề cần giải quyết về đất đai, giải phóng mặt bằng, thu hút lao động và công tác quản lí của chính phủ đối với các dự án đầu tư nước ngoài. Vì thế để phục vụ sự nghiệp phát triến kinh tế xã hội của đất nước chúng ta cần phải tiến hành đồng bộ những giải pháp từ các cấp chính quyền sao cho phù hợp với quá trình phát triển kinh tế xã hội theo quy hoạch và đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế, để cho Việt Nam thực sự trở thành điểm đến của các nhà đầu tư, của các nước trên thế giới. môc lôc