Bốn là, cần kiện toàn tổ chức bộ máy
và quản lý công tác thi hành án thống nhất
trong cả nước, đặc biệt là công tác thi hành
án hành chính. Theo quy định hiện hành thì
cơ quan thi hành án dân sự thực hiện quản
lý nhà nước về thi hành án hành chính, việc
thi hành án hành chính về phần tài sản trong
bản án, quyết định của Tòa án được thi hành
theo pháp luật về thi hành án dân sự; còn
các nội dung khác trong bản án, quyết định
có hiệu lực của Toà án sẽ do người phải thi
hành án tự nguyện thực hiện, trường hợp quá
thời hạn quy định mà người phải thi hành án
không tự nguyện thi hành thì người được thi
hành án thực hiện quyền đề nghị Toà án đã
xét xử sơ thẩm ra quyết định buộc thi hành
án, còn cơ quan thi hành án chỉ theo dõi
để quản lý việc thi hành án. Quy định này
không xác định rõ trách nhiệm cụ thể trong
việc tổ chức thi hành án hành chính (Toà án
hay cơ quan thi hành án) sẽ không bảo đảm
hiệu quả quyền được thi hành án của công
dân. Do đó, để khắc phục những bất cập nêu
trên, cần tăng cường vai trò, trách nhiệm của
Tòa án trong việc theo dõi, kiểm soát, thống
kê, giải thích, đính chính các bản án, quyết
định đã được Tòa án ra quyết định buộc thi
hành. Đồng thời, thực hiện phân cấp và xác
định rõ trách nhiệm của UBND tỉnh trong tổ
chức, quản lý công tác thi hành án trên phạm
vi địa phương. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ
chế phối hợp giữa cơ quan thi hành án dân
sự, Tòa án xét xử sơ thẩm vụ án hành chính,
Thủ trưởng cơ quan cấp trên của người phải
thi hành án hành chính trong việc theo dõi,
ra quyết định buộc thi hành án và đôn đốc,
kiểm tra giám sát, xử lý trách nhiệm trong
thi hành án hành chính
                
              
                                            
                                
            
 
            
                 6 trang
6 trang | 
Chia sẻ: hachi492 | Lượt xem: 430 | Lượt tải: 0 
              
            Bạn đang xem nội dung tài liệu Vai trò của toà hành chính trong bảo đảm quyền công dân theo luật tố tụng hành chính năm 2015, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
THEO LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH NĂM 2015
Dương Thị Tươi*
* ThS., Viện Nhà nước và Pháp luật - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
VAI TRÒ CỦA TOÀ HÀNH CHÍNH TRONG BẢO ĐẢM QUYỀN CÔNG DÂN 
Tóm tắt: 
Bài	viết	phân	tích	vai	 trò	bảo	đảm	quyền	công	dân	của	Toà	
Hành	chính	theo	Luật	Tố	tụng	hành	chính	năm	2015,	đồng	
thời	nêu	những	hạn	chế	từ	thực	tiễn	quy	định	của	pháp	luật	tố	
tụng	hành	chính	và	thực	tiễn	giải	quyết	các	vụ	án	hành	chính;	
đề	xuất	một	số	giải	pháp	hoàn	 thiện	pháp	 luật	 tố	 tụng	hành	
chính	nhằm	nâng	cao	vai	trò	của	Tòa	Hành	chính	trong	bảo	
đảm	quyền	công	dân.
Abstract: 
This	 article	 provides	 analysis	 of	 the	 role	 of	 the	 civil	
rights	 in	 the	Administrative	Court	 in	 accordance	with	 the	
Administrative	Procedure	Law	of	2015,	also	the	limitations	
from	 the	 practical	 enforcement	 of	 the	 Administrative	
Procedure	 Law	 and	 the	 practicality	 of	 the	 administrative	
cases.	It	is	also	proposed	a	number	of	measures	to	improve	
the	Administrative	Procedure	Law	in	order	to	enhance	the	
role	of	the	Administrative	Court	in	ensuring	the	civil	rights.
Thông tin bài viết:
Từ khóa: bảo	đảm	quyền	công	dân;	 tố	 tụng	
hành	chính;	Toà	Hành	chính.
Lịch sử bài viết:
Nhận	bài:	 26/07/2017
Biên	tập:	 06/08/2017
Duyệt	bài:	 09/08/2017
Article Infomation:
Keywords: Assurance	 of	 civil	 rights;	
administrative	 procedures,	 adminstrative	
court.
Article History:
Received:	 26	Jul.	2017
Edited:	 06	Aug.	2017	
Appproved:	 09	Aug.	2017
Bảo	đảm	quyền	công	dân	trong	tố	tụng	
hành	chính	(TTHC)	là	việc	Nhà	nước	thiết	
lập	các	điều	kiện	cần	thiết	nhằm	ghi	nhận,	
tôn	trọng	và	thực	hiện	các	quyền	công	dân	
trong	 quá	 trình	 giải	 quyết	 các	 khiếu	 kiện	
hành	chính	bằng	con	đường	tố	tụng,	thông	
qua	hoạt	động	xét	xử	của	Tòa	án	nhân	dân,	
theo	một	cơ	chế	riêng	được	điều	chỉnh	bởi	
ngành	luật	TTHC.	Bảo	đảm	quyền	công	dân	
trong	TTHC	là	bảo	đảm	dân	chủ,	bảo	đảm	
hiệu	lực,	hiệu	quả	trong	quản	lý	nhà	nước,	
cũng	 là	 bảo	vệ	quyền	và	 lợi	 ích	hợp	pháp	
của	công	dân	trong	TTHC.	Trong	quá	trình	
giải	quyết	các	khiếu	kiện	hành	chính	bằng	
con	 đường	TTHC,	Nhà	 nước	 tạo	 các	 điều	
kiện	cần	thiết	để	các	cá	nhân	công	dân	thực	
hiện	các	quyền	công	dân	của	mình,	thể	hiện	
ở	việc	ghi	nhận	các	quyền	công	dân	tại	Hiến	
pháp,	Luật	TTHC;	đồng	thời	Nhà	nước	thiết	
lập	cơ	chế	bảo	đảm	quyền	công	dân,	đó	là	
các	quy	định	tạo	điều	kiện	cho	đương	sự	tự	
thực	hiện	quyền	công	dân	của	mình	và	các	
quy	định	về	thẩm	quyền	và	trách	nhiệm	của	
Tòa	Hành	chính,	sự	kiểm	tra,	giám	sát	của	
Viện	kiểm	sát	nhân	dân	trong	TTHC	
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT
18 Số 24(352) T12/2017
1. Vai trò bảo đảm quyền công dân của 
Toà Hành chính
Với	vị	trí	của	mình	trong	hệ	thống	cơ	
quan	 tư	 pháp,	 trong	 việc	 bảo	 đảm	 quyền	
công	dân,	Toà	Hành	chính	có	những	vai	trò	
sau	đây:	
Thứ nhất, bảo	 đảm	 quyền	 công	 dân	
trong	 TTHC	 góp	 phần	 bảo	 đảm	 quyền	
con	người,	 quyền	và	 lợi	 ích	hợp	pháp	 của	
công	 dân	 trong	 xây	 dựng	 nhà	 nước	 pháp	
quyền	XHCN	hoạt	động	theo	Hiến	pháp	và	 
pháp	luật.
Hiến	pháp	năm	2013	đã	bổ	sung,	làm	
rõ	bản	chất	của	Nhà	nước	pháp	quyền	XHCN	
Việt	Nam,	đó	là	Nhà	nước	của	Nhân	dân,	do	
Nhân	dân,	vì	Nhân	dân1.	Theo	đó,	Nhà	nước	
pháp	quyền	thượng	tôn	Hiến	pháp	và	pháp	
luật,	các	quy	định	tại	Hiến	pháp	là	nền	tảng	
cho	 toàn	bộ	hệ	 thống	 luật	pháp	bởi	những	
điều	luật	này	sẽ	được	cụ	thể	hóa	thành	các	
bộ	 luật,	 luật	để	điều	chỉnh	các	quan	hệ	xã	
hội.	Mọi	chủ	thể	trong	xã	hội	đều	phải	tuân	
thủ	Hiến	 pháp	 và	 pháp	 luật.	 Đồng	 thời,	 ở	
Nhà	nước	pháp	quyền	có	sự	bình	đẳng	giữa	
mọi	người	(nhà	nước,	tập	thể	và	cá	nhân	đều	
bình	đẳng	trước	pháp	luật),	không	phân	biệt	
đối	xử	trong	việc	công	nhận,	thụ	hưởng	và	
phát	triển	các	quyền	con	người,	quyền	công	
dân.	Điều	đó	cho	thấy,	Nhà	nước	pháp	quyền	
phải	xác	lập	được	cơ	chế	bảo	vệ,	bảo	đảm	
thực	hiện	các	quyền	công	dân	cho	người	dân	
khi	tham	gia	vào	các	quan	hệ	xã	hội	và	khi	
có	 tranh	chấp;	đặc	biệt	khi	phát	sinh	 tranh	
chấp	hành	chính	giữa	công	dân	với	các	cơ	
quan	 nhà	 nước	 hoặc	 với	 người	 có	 thẩm	
quyền	thì	chỉ	có	Tòa	án	mới	có	thẩm	quyền	
phán	xét	việc	tuân	thủ	pháp	luật	của	các	bên	
và	hệ	 thống	Tòa	án	độc	 lập	sẽ	 là	bảo	đảm	
cuối	cùng	cho	công	dân	có	đủ	khả	năng	và	
điều	kiện	bảo	đảm	quyền	công	dân	của	mình	
khi	bị	xâm	hại.	Do	vậy,	việc	Nhà	nước	tạo	
1	 Điều	2	Hiến	pháp	năm	2013.
2	 Nguyễn	Đăng	Dung	(2006),	Nhà	nước	và	trách	nhiệm	của	nhà	nước,	Nxb.	Tư	pháp,	Hà	Nội,	tr.	41
các	điều	kiện	pháp	lý	nhằm	bảo	đảm	quyền	
công	dân	trong	TTHC	sẽ	góp	phần	bảo	đảm	
quyền	con	người,	quyền	và	lợi	ích	hợp	pháp	
của	công	dân	trong	xây	dựng	Nhà	nước	pháp	
quyền	XHCN.
Thứ hai, bảo	 đảm	 quyền	 công	 dân	
trong	 TTHC	 trong	 nhà	 nước	 pháp	 quyền	
XHCN	góp	phần	thực	hiện	trách	nhiệm	của	
Nhà	nước	trước	công	dân.
Nhà	 nước	 pháp	 quyền	 XHCN	 Việt	
Nam	 là	 Nhà	 nước	 chịu	 trách	 nhiệm	 trước	
công	dân	về	mọi	hoạt	động	của	mình	và	bảo	
đảm	cho	 công	dân	 thực	hiện	 các	nghĩa	 vụ	
trước	nhà	nước	và	xã	hội,	tức	là	trách	nhiệm	
của	 các	 cơ	quan	nhà	nước,	người	 có	 thẩm	
quyền	trong	phạm	vi	thẩm	quyền	của	mình	
phải	có	trách	nhiệm	thực	hiện	nghiêm	chỉnh	
nhiệm	vụ,	quyền	hạn	của	mình,	đẩy	xã	hội	
hay	chí	ít	là	lĩnh	vực	mình	phụ	trách	đi	lên,	
làm	cho	người	dân	được	hưởng	lợi2,	lúc	này	
trách	nhiệm	của	nhà	nước	được	hiểu	là	nghĩa	
vụ	mà	nhà	nước	phải	gánh	vác.	Theo	đó,	nhà	
nước	là	chủ	thể	có	nghĩa	vụ	bảo	vệ	công	lý,	
bảo	vệ,	bảo	đảm	quyền	con	người,	bảo	đảm	
thực	hiện	các	quyền	và	nghĩa	vụ	công	dân	
thông	qua	việc	công	nhận,	tôn	trọng,	bảo	vệ,	
bảo	đảm	các	quyền	con	người,	quyền	công	
dân	 về	 chính	 trị,	 dân	 sự,	 kinh	 tế,	 văn	 hóa	
xã	 hội	 theo	 Hiến	 pháp	 và	 pháp	 luật.	 Nhà	
nước	chủ	động,	tích	cực	xây	dựng	hệ	thống	
pháp	 luật,	 các	 chương	 trình,	 kế	 hoạch	 và	
triển	khai	đồng	bộ	xuyên	suốt	các	nội	dung	
bảo	đảm	quyền	công	dân	trong	các	chương	
trình	xây	dựng	pháp	luật	của	Quốc	hội.	Hiến	
pháp	và	pháp	luật	là	cơ	sở,	căn	cứ	pháp	lý	để	
công	dân	 thực	hiện	các	quyền	và	nghĩa	vụ	
của	mình	trong	các	quan	hệ	xã	hội,	trong	đó	
có	quan	hệ	hành	chính.	Hiến	pháp	được	coi	
là	công	cụ	quan	 trọng	hàng	đầu	được	Nhà	
nước	sử	dụng	để	bảo	đảm	quyền	công	dân,	
là	 “điều	kiện	 tiên	quyết	 cho	việc	đảm	bảo	
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT
19Số 24(352) T12/2017
các	quyền	cơ	bản	của	công	dân”3.
Trong	 TTHC,	 nguyên	 tắc	 hiến	 định	
đã	được	Luật	TTHC	năm	2015	cụ	 thể	hóa	
là	nguyên	tắc:	“Thẩm	phán,	Hội	thẩm	nhân	
dân	 xét	 xử	 độc	 lập	 và	 chỉ	 tuân	 theo	 pháp	
luật”4,	theo	đó,	trong	quá	trình	xét	xử,	Thẩm	
phán	 và	Hội	 thẩm	nhân	 dân	 không	 bị	 ảnh	
hưởng	bởi	bất	 cứ	cơ	quan,	 tổ	 chức	hay	cá	
nhân	 nào,	 việc	 ra	 phán	 quyết	 về	 tính	 hợp	
pháp	 của	 quyết	 định	 hành	 chính,	 hành	 vi	
hành	chính	chỉ	trên	cơ	sở	quy	định	của	pháp	
luật.	 Mục	 đích	 của	 nguyên	 tắc	 này	 nhằm	
bảo	đảm	quyền	con	người,	quyền	công	dân,	
quyền	bình	đẳng	của	 công	dân	 trước	pháp	
luật,	đồng	thời	tránh	sự	can	thiệp,	tác	động	
của	 các	 cơ	 quan	 hành	 pháp,	 lập	 pháp	 vào	
hoạt	động	xét	xử	của	Tòa	án,	tránh	sự	“tùy	
tiện”	từ	phía	Thẩm	phán	và	Hội	thẩm	nhân	
dân	 khi	 đưa	 ra	 các	 quyết	 định.	 Nhà	 nước	
bảo	đảm	nguyên	tắc	này	được	thực	hiện	trên	
thực	tế	bằng	các	hình	thức	khác	nhau	trong	
đó	 có	 việc	 “nghiêm	 cấm	 các	 cơ	 quan,	 tổ	
chức,	cá	nhân	can	thiệp	vào	việc	xét	xử	của	
Thẩm	phán,	Hội	thẩm	nhân	dân	dưới	bất	kỳ	
hình	thức	nào”5.	Có	thể	nói,	Nhà	nước	bảo	
đảm	sự	độc	lập	của	Tòa	Hành	chính	chính	là	
bảo	đảm	quyền	con	người,	quyền	công	dân;	
là	 biểu	 hiện	 của	 sự	 chịu	 trách	 nhiệm	 của	
Nhà	nước	trước	công	dân,	bởi	hiệu	quả	của	
công	tác	xét	xử	phụ	thuộc	vào	chính	sự	độc	 
lập	này.	
Thứ ba, bảo	 đảm	 quyền	 công	 dân	
trong	TTHC	góp	phần	nâng	cao	uy	tín	của	
Nhà	nước.
Với	 trách	 nhiệm	 là	 chủ	 thể	 bảo	 đảm	
quyền	công	dân,	Nhà	nước	có	trách	nhiệm	
ngăn	 chặn	 sự	 vi	 phạm	 quyền	 công	 dân	 từ	
phía	 các	 cơ	 quan	 nhà	 nước,	 các	 doanh	
nghiệp,	các	tổ	chức	chính	trị	-	xã	hội	và	cá	
nhân,	 đồng	 thời	Nhà	 nước	 có	 trách	 nhiệm	
3	 Nguyễn	Đăng	Dung	(2006),	Nhà	nước	và	trách	nhiệm	của	nhà	nước,	Sđd,	tr.	39.
4	 Điều	13	Luật	TTHC	năm	2015.
5	 Khoản	2	Điều	13	Luật	TTHC	năm	2015.
bảo	đảm	cho	công	dân	thực	hiện	được	và	tự	
bảo	vệ	các	quyền	công	dân	của	mình	trong	
các	lĩnh	vực.	Uy	tín	của	Nhà	nước	được	thể	
hiện	 rõ	 nét	 trong	 quan	 hệ	 giữa	 Nhà	 nước	
và	công	dân,	 thông	qua	hoạt	động	của	các	
cán	bộ,	công	chức	trong	quá	trình	thực	hiện	
quyền	lập	pháp,	hành	pháp	và	tư	pháp.	Do	
đó,	 những	 hoạt	 động	 quản	 lý	 này	 nếu	 có	
hiệu	 lực,	 hiệu	 quả,	 có	 kỷ	 luật,	 kỷ	 cương,	
có	công	khai,	minh	bạch	và	đội	ngũ	cán	bộ	
công	 chức	 có	 phẩm	 chất	 đạo	 đức	 và	 năng	
lực	chuyên	môn	tốt	sẽ	tạo	dựng	được	niềm	
tin	của	người	dân	đối	với	các	cơ	quan	nhà	
nước,	đặc	biệt	đối	với	Tòa	án	-	là	nơi	cuối	
cùng	người	dân	tin	tưởng	sẽ	giải	quyết	đến	
cùng	mọi	tranh	chấp,	trong	đó	có	tranh	chấp	
hành	chính.	Vì	vậy,	các	cơ	quan	nhà	nước,	
cán	bộ,	công	chức,	viên	chức	phải	tôn	trọng	
Nhân	dân,	 tận	 tụy	phục	vụ	Nhân	dân,	 liên	
hệ	chặt	chẽ	với	Nhân	dân;	lắng	nghe	ý	kiến	
và	chịu	sự	giám	sát	của	Nhân	dân.	Bảo	đảm	
quyền	công	dân	 trong	TTHC	ngày	một	 tốt	
hơn	 sẽ	góp	phần	nâng	 cao	uy	 tín	 của	Nhà	
nước,	 giúp	 người	 dân	 ngày	một	 tin	 tưởng	
vào	công	lý.
Thứ tư, bảo	đảm	quyền	công	dân	trong	
TTHC	 góp	 phần	 đấu	 tranh	 phòng	 chống	
quan	liêu,	 tham	nhũng,	 tiêu	cực	trong	hoạt	
động	của	bộ	máy	nhà	nước,	của	cán	bộ,	công	
chức.
Nhà	nước	được	tổ	chức	và	hoạt	động	
theo	 Hiến	 pháp	 và	 pháp	 luật,	 với	 phương	
hướng	xây	dựng	bộ	máy	nhà	nước	tinh	gọn,	
trong	 sạch,	 vững	 mạnh,	 đấu	 tranh	 phòng	
chống	quan	liêu,	tham	nhũng,	tiêu	cực	trong	
hoạt	 động	 của	 bộ	máy	 nhà	 nước,	 của	 cán	
bộ,	công	chức.	Tham	nhũng,	quan	liêu,	tiêu	
cực	là	hành	vi	của	người	lạm	dụng	chức	vụ,	
quyền	hạn	hoặc	cố	ý	làm	trái	quy	định	của	
pháp	luật	để	phục	vụ	lợi	ích	cá	nhân	nên	đó	
là	căn	bệnh	xã	hội	nguy	hiểm	cản	trở	sự	phát	
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT
20 Số 24(352) T12/2017
triển	của	đất	nước	và	làm	giảm	niềm	tin	của	
người	dân	đối	với	Đảng,	Nhà	nước.	Để	giải	
quyết	 vấn	 đề	 này,	 các	 cơ	 quan	 nhà	 nước,	
Chính	phủ	đã	tăng	cường	chỉ	đạo	xây	dựng,	
hoàn	thiện	và	tổ	chức	thực	hiện	các	thể	chế,	
cơ	 chế,	 chính	 sách	 (như	xây	dựng	quy	 tắc	
ứng	 xử,	 trách	 nhiệm	 người	 đứng	 đầu,	 cải	
cách	thủ	tục	hành	chính)	nhằm	nâng	cao	
hiệu	lực	hiệu	quả	quản	lý	nhà	nước	trên	mọi	
lĩnh	vực.	
Trong	 quan	 hệ	 hành	 chính	 phát	 sinh	
hàng	 ngày	 giữa	 Nhà	 nước	 (đại	 diện	 là	 cơ	
quan	 nhà	 nước	 và	 người	 có	 thẩm	 quyền)	
với	 công	 dân,	 mọi	 quyết	 định	 hành	 chính	
hoặc	hành	vi	hành	chính	của	người	có	thẩm	
quyền	đều	ảnh	hưởng	trực	tiếp	đến	quyền	và	
lợi	ích	hợp	pháp	của	công	dân.	Do	đó,	trong	
quan	hệ	này	dễ	xảy	ra	tranh	chấp,	khiếu	kiện	
hành	chính.	Với	vai	trò	là	cơ	quan	giải	quyết	
tranh	chấp	hành	chính,	trên	cơ	sở	quy	định	
của	pháp	luật,	Tòa	Hành	chính	ra	phán	quyết	
về	tính	hợp	pháp	của	các	quyết	định,	hành	vi	
hành	chính	bị	khiếu	kiện,	qua	đó	bảo	đảm	
quyền	 công	 dân	 của	 người	 dân	 trên	 thực	
tế.	Đồng	thời,	việc	buộc	cơ	quan	nhà	nước,	
người	có	thẩm	quyền	phải	thực	hiện	bản	án,	
quyết	định	có	hiệu	lực	pháp	luật	đã	góp	phần	
tích	 cực	 nâng	 cao	 ý	 thức,	 tính	 chịu	 trách	
nhiệm	của	các	cơ	quan	nhà	nước,	người	có	
thẩm	quyền	trước	người	dân,	góp	phần	đấu	
tranh,	phòng	chống	quan	liêu,	tham	nhũng,	
tiêu	 cực	 của	 các	 cán	 bộ,	 công	 chức	 trong	
hoạt	động	quản	lý	nhà	nước.
Thứ năm,	 bảo	 đảm	 quyền	 công	 dân	
trong	 TTHC	 góp	 phần	 nâng	 cao	 hiệu	 quả	
hoạt	động	quản	lý	hành	chính	nhà	nước.
Hoạt	động	giải	quyết	các	vụ	án	hành	
chính	 được	 thực	 hiện	 theo	 đúng	 quy	 định	
của	pháp	luật,	đặc	biệt	tại	phiên	tòa	xét	xử	
vụ	 án	 hành	 chính	 nếu	 được	 tiến	 hành	 tốt,	
khoa	học,	khách	quan	sẽ	tạo	ra	một	cơ	chế	
tư	 pháp	 độc	 lập	 giám	 sát	 hoạt	 động	 hành	
pháp.	 Thông	 qua	 hoạt	 động	 xem	 xét	 tính	
hợp	pháp	của	quyết	định	hành	chính,	hành	
vi	hành	chính,	Tòa	Hành	chính	đã	tác	động	
trực	tiếp	đến	hoạt	động	quản	lý	hành	chính	
nhà	nước,	đến	người	có	thẩm	quyền,	nhằm	
hạn	chế,	khắc	phục	những	hậu	quả	pháp	lý	
phát	sinh	từ	hoạt	động	của	các	chủ	thể	quản	
lý	hành	chính.	Từ	đó,	góp	phần	nâng	cao	ý	
thức,	trách	nhiệm	trong	hoạt	động	công	vụ	
của	các	cơ	quan	hành	chính	nhà	nước,	người	
có	thẩm	quyền,	ngăn	ngừa	những	hành	vi	vi	
phạm	quyền	công	dân	từ	phía	cơ	quan	hành	
chính	nhà	nước,	người	có	thẩm	quyền.	
Bên	cạnh	đó,	trong	quá	trình	giải	quyết	
vụ	án	hành	chính,	nếu	Toà	án	phát	hiện	được	
những	văn	bản	quy	phạm	pháp	luật	liên	quan	
đến	việc	giải	quyết	vụ	án	hành	chính	có	dấu	
hiệu	trái	với	Hiến	pháp,	pháp	luật,	Tòa	án	có	
quyền	kiến	nghị	cơ	quan	nhà	nước	có	thẩm	
quyền	 hoặc	 đề	 nghị	 người	 có	 thẩm	 quyền	
sửa	đổi,	 bổ	 sung	hoặc	bãi	bỏ	văn	bản	quy	
phạm	pháp	luật	đó.	Với	nhiệm	vụ	này,	Toà	
Hành	chính	đã	giữ	vai	trò	quan	trọng	trong	
việc	 hoàn	 thiện	 hệ	 thống	 pháp	 luật	 hành	
chính,	nâng	cao	ý	thức	trách	nhiệm	của	cán	
bộ	công	chức,	cơ	quan	nhà	nước,	đồng	thời	
góp	phần	nâng	 cao	hiệu	quả	quản	 lý	hành	
chính	nhà	nước.
Thứ sáu, bảo	 đảm	 quyền	 công	 dân	
trong	TTHC	là	cơ	chế	bảo	đảm	quyền	công	
dân	hữu	hiệu	nhất.
Ở	 nước	 ta,	 theo	 quy	 định	 của	 pháp	
luật,	giải	quyết	tranh	chấp	hành	chính	được	
thực	hiện	thông	qua	hai	hình	thức	là:	thủ	tục	
khiếu	 nại	 -	 cơ	 quan	 hành	 chính	 nhà	 nước	
hoặc	cơ	quan	chuyên	trách	và	thủ	tục	khiếu	
kiện	tại	Tòa	Hành	chính.	Công	dân	có	quyền	
lựa	 chọn	 khiếu	 nại	 hành	 chính	 hoặc	 khởi	
kiện	ra	Tòa	Hành	chính	ở	bất	cứ	giai	đoạn	
nào	của	quá	trình	giải	quyết	tranh	chấp	mà	
không	cần	phải	qua	giai	đoạn	“tiền	tố	tụng”	
như	 trước	đây.	Xét	 về	 bản	 chất	 thì	TTHC	
là	 một	 phương	 thức	 giải	 quyết	 các	 khiếu	
kiện	hành	chính,	được	tồn	tại	song	song	với	
cơ	chế	giải	quyết	các	khiếu	nại	hành	chính	
bằng	thủ	tục	giải	quyết	khiếu	nại.
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT
21Số 24(352) T12/2017
So	với	cơ	chế	giải	quyết	các	khiếu	nại	
hành	 chính	 bằng	 thủ	 tục	 giải	 quyết	 khiếu	
nại	hành	chính	thì	TTHC	có	nhiều	ưu	điểm,	
hiệu	quả	giải	quyết	trực	tiếp	hơn,	bởi	những	
lý	do	sau	đây:	Một là,	trình	tự	thủ	tục	TTHC	
được	quy	định	 cụ	 thể,	 chi	 tiết	 và	 chặt	 chẽ	
hơn	so	với	trình	tự,	thủ	tục	giải	quyết	khiếu	
nại	 hành	 chính	 (thủ	 tục	 đơn	 giản,	 gọn,	 có	
thể	 rút	 ngắn	 các	 giai	 đoạn	 kiểm	 tra,	 xác	
minh); Hai là, mặc	dù	các	quyết	định	giải	
quyết	khiếu	nại	hay	phán	quyết	của	Tòa	án	
có	hiệu	lực	pháp	luật	đều	có	tính	bắt	buộc	thi	
hành	đối	với	mọi	cá	nhân,	tổ	chức,	cơ	quan	
liên	 quan	 nhằm	bảo	 đảm	quyền	 và	 lợi	 ích	
hợp	pháp	của	các	bên,	nhưng	trong	trường	
hợp	người	dân	vẫn	không	đồng	ý	với	quyết	
định	giải	quyết	khiếu	nại	(qua	các	lần	khiếu	
nại)	 thì	 họ	 còn	 có	 nơi	 lựa	 chọn	 cuối	 cùng	
để	gửi	gắm	niềm	tin	-	nơi	bảo	vệ,	bảo	đảm	
quyền	 công	 dân	 của	 họ,	 đó	 là	Tòa	 án;	Ba 
là, các	khiếu	kiện	được	giải	quyết	bởi	một	
hệ	thống	cơ	quan	chuyên	trách	độc	lập	với	
thủ	tục	tố	tụng	bảo	đảm	sự	bình	đẳng	giữa	
công	dân	và	cơ	quan	công	quyền	trước	Toà	
án.	Đây	là	điều	không	thể	có	được	khi	giải	
quyết	các	khiếu	nại	hành	chính	theo	thủ	tục	
hành	chính.	
Trong	hoạt	động	bảo	đảm	quyền	công	
dân	 của	Tòa	Hành	 chính,	 bên	 cạnh	 những	
kết	quả	đạt	được,	thực	tiễn	giải	quyết	các	vụ	
án	hành	chính	của	Tòa	án	đã	chỉ	ra	cho	thấy	
nhiều	 hạn	 chế,	 bất	 cập	 gây	 ảnh	 hưởng	 tới	
quyền	công	dân.	Báo	cáo	tổng	kết	hàng	năm	
của	ngành	Toà	án	cho	thấy,	mặc	dù	số	lượng	
án	 hành	 chính	 ngày	 càng	 tăng	 nhưng	 chất	
lượng	giải	quyết,	xét	xử	án	hành	chính	còn	
nhiều	hạn	chế,	 số	 lượng	các	bản	án,	quyết	
định	về	vụ	án	hành	chính	bị	huỷ,	bị	sửa	vẫn	
tăng	hàng	năm.	Ví	dụ,	năm	2013,	tỷ	lệ	các	
bản	án,	quyết	định	bị	huỷ	là	3,4%,	bị	sửa	là	
4,2%,	năm	2014	tỷ	lệ	các	bản	án,	quyết	định	
6	 Toà	án	nhân	dân	tối	cao	(2015),	Báo	cáo	số	04/BC-TANDTC	ngày	29/1/2015	về	tổng	kết	ba	năm	thi	hành	Luật	TTHC,	tr.	3.
7	 Khoản	3	Điều	119	Luật	TTHC	năm	2015.
8	 Khoản	18	Điều	55	Luật	TTHC	năm	2015.
bị	huỷ	là	4,64%,	bị	sửa	4,3%6.	
Mặc	dù	Luật	TTHC	năm	2015	đã	có	
những	sửa	đổi,	bổ	sung	theo	hướng	tạo	điều	
kiện	tốt	nhất	cho	người	dân	thực	hiện	quyền	
khiếu	kiện,	tiếp	cận	Toà	Hành	chính,	qua	đó	
tự	 bảo	 vệ	 quyền	 công	 dân,	 tuy	 nhiên,	 vẫn	
còn	một	số	hạn	chế	nhất	định	gây	ảnh	hưởng	
đến	 quyền	 công	 dân	 của	 người	 khởi	 kiện.	
Ví	dụ,	khoản	3	Điều	119	Luật	TTHC	năm	
2015	 quy	 định	 về	 trường	 hợp	 người	 khởi	
kiện	gửi	đơn	khởi	kiện	qua	cổng	 thông	tin	
điện	tử	của	Toà	án7,	nhưng	tại	khoản	2	Điều	
118	quy	định	kèm	theo	Đơn	khởi	kiện	phải	
có	tài	liệu	chứng	cứ	chứng	minh	quyền,	lợi	
ích	 hợp	 pháp	 của	 người	 khởi	 kiện	 bị	 xâm	
phạm.	Các	tài	liệu,	chứng	cứ	này	phải	là	bản	
chính	hoặc	bản	 sao	 có	 công	 chứng,	 chứng	
thực,	đây	là	cơ	sở	để	Toà	án	thụ	lý	vụ	án.	Do	
đó,	việc	người	khởi	kiện	nộp	Đơn	theo	cách	
này	sẽ	không	bảo	đảm	được	điều	kiện	thụ	lý	
vụ	án	và	quy	định	tại	Điều	82	về	xác	định	
chứng	 cứ;	 về	 quyền	 đề	 nghị	 tạm	 đình	 chỉ	
giải	quyết	vụ	án	hành	chính8của	người	khởi	
kiện,	tại	phiên	toà,	Hội	đồng	xét	xử	căn	cứ	
khoản	1	Điều	165	để	ra	quyết	định	tạm	đình	
chỉ	giải	quyết	vụ	án.	Vậy	trường	hợp	người	
khởi	 kiện	 thực	hiện	quyền	đề	nghị	Toà	 án	
tạm	đình	chỉ	giải	quyết	vụ	án	và	được	Toà	án	
chấp	nhận	thì	căn	cứ	nào	để	Toà	án	ra	quyết	
định	 tạm	 đình	 chỉ;	 hay	 chưa	 có	 quy	 định	
về	 những	 hành	 vi	 nào	 là	 hành	 vi	 vi	 phạm	
nguyên	tắc	độc	lập	xét	xử,	chế	tài	xử	lý	đối	
với	người	có	hành	vi	vi	phạm.
2. Một số đề xuất 
Để	 nâng	 cao	 vai	 trò	 bảo	 đảm	 quyền	
công	dân	trong	TTHC	của	Toà	Hành	chính	
hiện	 nay,	 cần	 thực	 hiện	 những	 giải	 pháp	 
sau	đây:
Một là, tiếp	 tục	hoàn	 thiện	pháp	 luật	
TTHC	theo	hướng	bảo	đảm	 tốt	hơn	quyền	
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT
22 Số 24(352) T12/2017
công	dân	 của	người	 khởi	 kiện	như	 cần	bổ	
sung	các	quy	định	bảo	đảm	nguyên	tắc	tranh	
tụng	trong	xét	xử	hành	chính;	cụ	thể	hơn	nữa	
trách	 nhiệm	 của	Nhà	 nước	 trong	 việc	 bảo	
đảm	quyền	và	 lợi	 ích	hợp	pháp	của	đương	
sự	(như	trách	nhiệm	trợ	giúp	pháp	lý);	cần	
bổ	sung	hướng	dẫn	trong	trường	hợp	người	
khởi	kiện	nộp	đơn	khởi	kiện	qua	Cổng	thông	
tin	điện	tử	của	Toà	án	để	bảo	đảm	đủ	điều	
kiện	thụ	lý;	cần	có	văn	bản	quy	định	trách	
nhiệm	pháp	lý	của	cơ	quan,	tổ	chức	cá	nhân	
có	thẩm	quyền	đang	lưu	giữ	tài	liệu	chứng	
cứ	 liên	 quan	 đến	 vụ	 án	 hành	 chính	 nhưng	
không	cung	cấp	nhằm	bảo	đảm	quyền	 tiếp	
cận	chứng	cứ	của	người	khởi	kiện.
Hai là, hoàn	 thiện	 cơ	 chế	 bảo	 đảm	
nguyên	tắc	“Thẩm	phán	và	Hội	thẩm	nhân	
dân	độc	lập	và	chỉ	tuân	theo	pháp	luật”.	Để	
tăng	cường	tính	độc	lập	của	Thẩm	phán	hành	
chính,	cần	nghiên	cứu	áp	dụng	hình	thức	bổ	
nhiệm	Thẩm	phán	không	có	nhiệm	kỳ;	sửa	
đổi	quy	định	về	chế	độ	lương,	phụ	cấp	đối	
với	Thẩm	phán	nhằm	bảo	đảm	điều	kiện	vật	
chất	 cho	 hoạt	 động	 nghề	 nghiệp.	 Đối	 với	
Hội	thẩm	nhân	dân	thì	cần	lựa	chọn	những	
người	có	nhiều	kinh	nghiệm	trong	công	tác	
quản	lý	hành	chính	nhà	nước	bên	cạnh	các	
điều	kiện	khác.
Ba là, hoàn	thiện	cơ	chế	giám	sát	của	
Toà	 Hành	 chính	 đối	 với	 các	 cơ	 quan	 nhà	
nước,	người	có	thẩm	quyền	thông	qua	hoạt	
động	giải	quyết	các	vụ	án	hành	chính;	cần	
xác	 định	 rõ	 trách	 nhiệm	 giám	 sát	 của	Toà	
Hành	chính	trong	hoạt	động	xét	xử	đối	với	
các	cơ	quan	nhà	nước,	người	có	thẩm	quyền	
bằng	cách	quy	định	cụ	thể	nhiệm	vụ,	quyền	
hạn,	trách	nhiệm	của	cơ	quan	nhà	nước	và	
người	 có	 thẩm	 quyền	 khi	 nhận	 được	 kiến	
nghị	 của	 Toà	 Hành	 chính.	 Ngoài	 ra,	 cũng	
cần	xác	định	rõ	trách	nhiệm	pháp	lý	của	cơ	
quan	nhà	nước,	người	có	thẩm	quyền	trong	
trường	hợp	không	thực	hiện	kiến	nghị,	gây	
ảnh	hưởng	đến	quyền	và	 lợi	 ích	hợp	pháp	
của	công	dân,	tổ	chức.
Bốn là, cần	kiện	toàn	tổ	chức	bộ	máy	
và	quản	lý	công	tác	thi	hành	án	thống	nhất	
trong	cả	nước,	đặc	biệt	là	công	tác	thi	hành	
án	hành	chính.	Theo	quy	định	hiện	hành	thì	
cơ	quan	thi	hành	án	dân	sự	thực	hiện	quản	
lý	nhà	nước	về	thi	hành	án	hành	chính,	việc	
thi	hành	án	hành	chính	về	phần	tài	sản	trong	
bản	án,	quyết	định	của	Tòa	án	được	thi	hành	
theo	 pháp	 luật	 về	 thi	 hành	 án	 dân	 sự;	 còn	
các	nội	dung	khác	trong	bản	án,	quyết	định	
có	hiệu	lực	của	Toà	án	sẽ	do	người	phải	thi	
hành	án	tự	nguyện	thực	hiện,	trường	hợp	quá	
thời	hạn	quy	định	mà	người	phải	thi	hành	án	
không	tự	nguyện	thi	hành	thì	người	được	thi	
hành	án	thực	hiện	quyền	đề	nghị	Toà	án	đã	
xét	xử	sơ	thẩm	ra	quyết	định	buộc	thi	hành	
án,	 còn	 cơ	 quan	 thi	 hành	 án	 chỉ	 theo	 dõi	
để	quản	 lý	việc	 thi	hành	án.	Quy	định	này	
không	xác	định	rõ	trách	nhiệm	cụ	thể	trong	
việc	tổ	chức	thi	hành	án	hành	chính	(Toà	án	
hay	cơ	quan	thi	hành	án)	sẽ	không	bảo	đảm	
hiệu	quả	quyền	được	thi	hành	án	của	công	
dân.	Do	đó,	để	khắc	phục	những	bất	cập	nêu	
trên,	cần	tăng	cường	vai	trò,	trách	nhiệm	của	
Tòa	án	trong	việc	theo	dõi,	kiểm	soát,	thống	
kê,	giải	thích,	đính	chính	các	bản	án,	quyết	
định	đã	được	Tòa	án	ra	quyết	định	buộc	thi	
hành.	Đồng	thời,	thực	hiện	phân	cấp	và	xác	
định	rõ	trách	nhiệm	của	UBND	tỉnh	trong	tổ	
chức,	quản	lý	công	tác	thi	hành	án	trên	phạm	
vi	địa	phương.	Bên	cạnh	đó,	cần	xây	dựng	cơ	
chế	phối	hợp	giữa	cơ	quan	thi	hành	án	dân	
sự,	Tòa	án	xét	xử	sơ	thẩm	vụ	án	hành	chính,	
Thủ	trưởng	cơ	quan	cấp	trên	của	người	phải	
thi	hành	án	hành	chính	trong	việc	theo	dõi,	
ra	quyết	định	buộc	thi	hành	án	và	đôn	đốc,	
kiểm	tra	giám	sát,	xử	lý	 trách	nhiệm	trong	
thi	hành	án	hành	chính
NHAÂ NÛÚÁC VAÂ PHAÁP LUÊÅT
23Số 24(352) T12/2017
            Các file đính kèm theo tài liệu này:
 vai_tro_cua_toa_hanh_chinh_trong_bao_dam_quyen_cong_dan_theo.pdf vai_tro_cua_toa_hanh_chinh_trong_bao_dam_quyen_cong_dan_theo.pdf