Vai trò của văn hoá doanh nghiệp trong quản lý và thực trạng văn hoá doanh nghiệp ở Việt Nam

S¬n ®· viÕt: “MÆt ®Êt bao la, anh em mét nhµ”, lu«n thÓ hiÖn sù t­¬ng th©n t­¬ng ¸i, sèng cã t×nh cã nghÜa. Nh÷ng ng­êi lao ®éng ViÖt Nam kh«ng chØ chung thuû víi quª h­¬ng chßm xãm, hä cßn rÊt trung thµnh víi lý t­ëng vµ tæ chøc cña m×nh. Mét kh¶o s¸t cho thÊy sè l­îng c«ng nh©n ViÖt Nam rêi bá nhµ m¸y lµ rÊt Ýt, hÇu hÕt hä kiªn tr× b¸m trô cïng ®ång kham chÞu khæ víi nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o, hÇu nh­ kh«ng cã biÓu t×nh hay ®×nh c«ng trong c¸c c¬ quan nhµ m¸y ë ViÖt Nam. Kh«ng chØ víi c¸c ®øc tÝnh trªn, nh÷ng ng­êi lao ®éng ViÖt Nam rÊt th«ng minh s¸ng t¹o. ChÝnh hä lµ nh÷ng ng­êi ®­a ra nhiÒu ®æi míi trong s¶n xuÊt, nhiÒu n¬i sù th«ng minh s¸ng t¹o cña hä ®· gióp cho doanh nghiÖp tho¸t khái khã kh¨n vµ chiÕm ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc . Nãi nh­ «ng NguyÔn C«ng Phó – tæng gi¸m ®èc C«ng ty Apave ViÖt Nam vµ §«ng Nam ¸ th× : “con ng­êi ViÖt Nam, trÝ tuÖ h¬n ai th× ch­a biÕt nh­ng ch¾c ch¾n lµ kh«ng thua kÐm ai!”. b. Kh¶ n¨ng thÝch øng Chóng ta cã thÓ tù hµo mµ nh×n nhËn r»ng, ®· cã rÊt nhiÒu thay ®æi vµ chuyÓn m×nh cña c¸c doanh nghiÖp trong viÖc thÝch øng víi nh÷ng thay ®æi trong kinh tÕ vµ khoa häc c«ng nghÖ kÓ tõ khi chóng ta tiÕn hµnh më cöa ®Õn nay. §· cã nhiÒu c«ng ty chuyÓn dÞch tõ c¬ chÕ bao cÊp sang kinh doanh tù h¹ch to¸n ho¹t ®éng rÊt hiÖu qu¶ vµ t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm cho nhiÒu ng­êi lao ®éng nh­ C«ng ty s÷a Vinamilk, C«ng ty bia Halida... NhiÒu siªu thÞ, trung t©m vui ch¬i gi¶i trÝ nhanh chãng n¾m b¾t thÞ hiÕu kh¸ch hµng vµ ®­a ra m« h×nh ho¹t ®éng víi qui m« hiÖn ®¹i. Cã ®­îc sù thay ®æi ®¸ng mõng trªn tr­íc hÕt ph¶i nãi ®Õn viÖc kÞp thêi thay ®æi v¨n ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp. KÕt qu¶ do cã thay ®æi v¨n ho¸ ®­îc thÓ hiÖn ë nhiÒu n¬i, cô thÓ khi ta ®Õn c¸c siªu thÞ, nhµ m¸y lín ta b¾t gÆp kh«ng khÝ lµm viÖc víi t¸c phong c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i víi ®éi ngò nh©n viªn lµnh nghÒ ¨n mÆc ®ång phôc nãi n¨ng lÞch sù. NhiÒu s¶n phÈm t¹o ra víi chÊt l­îng cao, kiÓu d¸ng ®Ñp, h×nh thøc vµ chÊt l­îng phong phó. Do ph¶i tr¶i qua khã kh¨n vµ chiÕn tranh l©u dµi, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Ýt cã c¬ héi tiÕp xóc víi bªn ngoµi, nªn cã thÓ nãi kh¶ n¨ng thÝch øng cña c¸c doanh nghiÖp tuy cã nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ song vÉn cßn rÊt chËm. ViÖc ®Çu t­ vµo khoa häc kü thuËt cßn thÊp, nhiÒu n¬i s¶n xuÊt víi d©y chuyÒn vµ m¸y mãc l¹c hËu v× thiÕu vèn vµ kinh phÝ ®Çu t­. Sù lo l¾ng cho tån t¹i vµ tho¸t ra khái c¶nh ®ãi nghÌo vÉn lu«n ¸m ¶nh nªn viÖc ®Þnh h­íng cho t­¬ng lai Ýt ®­îc quan t©m, cô thÓ nh­ viÖc b¾t buéc nghiªn cøu luËt ph¸p c¸c n­íc tr­íc khi hîp t¸c t¹i nhiÒu c«ng ty cßn bÞ coi nhÑ, viÖc x©y dùng th­¬ng hiÖu tr­íc khi hµng ho¸ ra ®êi lµ kh¸i niÖm kh¸ míi mÎ ®èi víi c¸c doanh nh©n ViÖt Nam, ®· lµm cho chóng ta phÝ tæn nhiÒu tiÒn b¹c vµ c«ng søc trong c¸c vô kiÖn c¸ tra Basa, th­¬ng hiÖu cµ phª Trung Nguyªn, n­íc m¾m Phó Quèc hay thuèc l¸ Vinataba lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh. c. T¸c phong lµm viÖc. Nh©n viªn t¹i c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang cè g¾ng rÊt nhiÒu ®Ó dÇn thÝch nghi víi nhÞp sèng míi ®ang rÊt s«i ®éng nh­ng nh×n chung vÉn cßn rÊt chËm so víi mét sè n­íc ch©u ¸ kh¸c nh­ Hµn Quèc, NhËt, Trung Quèc... T¸c phong lµm viÖc vÉn cßn chËm , ®Æc biÖt ë c¸c c¬ quan cßn bao cÊp .Kh«ng khÝ lµm viÖc ch­a thùc sù khÈn tr­¬ng, nhiÒu n¬i nh©n viªn lµm viÖc ch­a tu©n thñ an toµn lao ®éng mét c¸ch tuyÖt ®èi . Cã mét sè ng­êi n­íc ngoµi khi ®Õn ViÖt Nam lµm viÖc tá ra hÕt søc ng¹c nhiªn v× thêi gian lµm viÖc ë nhiÒu doanh nghiÖp bÞ co kÐo, vÝ nh­ më cöa muén, nghØ sím hoÆc c¸c cuéc hÑn chËm h¬n dù ®Þnh. T¹i nhiÒu c¬ së phôc vô, mÆc dï ta b¾t gÆp nh÷ng nô c­êi niÒm në, th¸i ®é lÞch sù song vÉn ch­a ®ñ nÕu thiÕu ®i nh÷ng lêi khuyªn h÷u Ých, th¸i ®é ch©n thµnh vµ kh¶ n¨ng cung cÊp th«ng tin chÝnh x¸c vÒ hµng ho¸. Ph¶n x¹ “3C” – c­êi, chµo, c¸m ¬n ®· kh¾c s©u vµo ®Çu ãc nh©n viªn nh­ng ë vµi n¬i vÉn bÞ coi lµ nh÷ng hµnh ®éng gi¶ t¹o. d. Bé m¸y qu¶n lý. Do qóa tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, nhiÒu C«ng ty víi ®a chøc n¨ng, ®a h×nh thøc ra ®êi gãp phÇn t¹o nªn sù sèng ®éng cña mäi lÜnh vùc kinh tÕ. ë n­íc ta ®a sè lµ c¸c c«ng ty võa vµ nhá, ®ang cè g¾ng nç lùc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ vµ h­íng tíi ph¸t triÓn qui m« ho¹t ®éng. TuyÖt ®¹i ®a sè c¸c c«ng ty nhá vµ c«ng ty t­ nh©n cã nh÷ng ­u ®iÓm nh­ Ýt thñ tôc hµnh chÝnh, sù ra quyÕt ®Þnh nhanh chãng vµ kh¶ n¨ng n¾m b¾t thÞ tr­êng nhanh. Nãi vÒ c¸i lîi th× còng ph¶i bµn ®Õn c¸i h¹i. ChÝnh sù dÔ dµng cña viÖc ra ®êi c¸c c«ng ty nhá vµ c«ng ty TNHH còng lµ c¬ héi cho nh÷ng ng­êi trÝ thøc kÐm , thiÕu kinh nghiÖm qu¶n lý vµ ®¹o ®øc kinh doanh n¾m quyÒn ®iÒu hµnh l·nh ®¹o. NhiÒu c«ng ty mang d¸ng dÊp cña gia ®×nh trÞ, v¨n ho¸ doanh nghiÖp hÕt søc yÕu kÐm, quyÒn lîi ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc ®¶m b¶o. §· cã nhiÒu c«ng ty ho¹t ®éng tr¸ h×nh, lõa ®¶o ng­êi lao ®éng, trèn lËu thuÕ hoÆc chØ tÝnh ®Õn lîi nhuËn kh«ng m¶y may mét chót l­¬ng t©m tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång x· héi.Nh÷ng c«ng ty kiÓu tr­íc ®©y nh­ EPCO Minh Phông, n­íc hoa “Thanh H­¬ng” ®Õn nay kh«ng ph¶i lµ hiÕm . Kh«ng chØ bé m¸y l·nh ®¹o ë mét sè c«ng ty ma lµ biÕn chÊt. T¹i mét sè doanh nghiÖp Nhµ n­íc, sù xuèng cÊp ®¹o ®øc còng ®ang lµ nçi lo chung cña toµn x· héi. Cã nh÷ng vÞ qu¶n lý kÐm n¨ng lùc nhiÒu tuæi t¸c do sù n©ng ®ì nªn ®­îc xÕp vµo vÞ trÝ l·nh ®¹o. GÇn ®©y nhÊt cã vô ¸n N¨m Cam lµm chÊn ®éng d­ luËn v× sè ng­êi cã chøc quyÒn cao tham gia vµo nhËn hèi lé vµ lòng ®o¹n quyÒn lùc, råi vô ¸n bu«n lËu cì lín cña c«ng ty “Nokia §«ng Nam Associates” kÐo theo sù tham gia cña c¸c c¸n bé qu¶n lý h¶i quan Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh cho sù suy ®åi ®¹o ®øc do bu«ng láng qu¶n lý. ¸p ®Æt trong qu¶n lý kh«ng ph¶i lµ kh¸i niÖm xa l¹ ®èiv íi chóng ta, kh«ng chØ trong thêi kú bao cÊp ®­îc nãi ®Õn mµ hiÖn nay nhiÒu n¬i vÉn duy tr× kiÓu l·nh ®¹o “trªn b¶o d­íi nghe”, nhiÒu sè phËn nghiÖt ng·, nhiÒu tµi n¨ng bÞ vïi dËp do kiÓu qu¶n lý nµy g©y ra. T¹i nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng cã kh¸i niÖm “cëi më”, mäi bª bèi vÒ tµi chÝnh, vÒ nh÷ng quan hÖ cÊu kÕt mê ¸m m·i m·i n»m trong bãng tèi vÜnh cöu. e. Qu¶n lý nh©n sù: Kh¸i niÖm vª qu¶n lý nh©n sù lµ mét ph¹m trï rÊt réng. T¹i nhiÒu tr­êng ®¹i häc ®©y ®­îc coi lµ bé m«n quan träng .Cßn ë nhiÒu c«ng ty, ho¹t ®éng cña bé phËn nh©n sù lµ mét trong nh÷ng nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn sù th¾ng b¹i cña c«ng ty. ë ®©y, chóng ta xem xÐt qu¶n lý nh©n sù trªn ph­¬ng diÖn vµ chøc n¨ng cña v¨n ho¸ ®· t¹o nªn m«i tr­êng nu«i d­ìng con ng­êi. TÝnh cho ®Õn nay, sè c¸c chuyªn viªn, nghiªn cøu sinh vµ sinh viªn ë n­íc ta ®­îc ®µo t¹o bµi b¶n trong vµ ngoµi n­íc rÊt nhiÒu. Nh­ng thùc tÕ t×nh tr¹ng thiÕu c¸n bé tµi ®øc, c¸c chuyªn viªn giái tay nghÒ vÉn phæ biÕn t¹i nhiÒu n¬i. Lý do thø nhÊt cho sù thiÕu hôt nµy lµ nhiÒu c¸n bé kü s­ sau khi ®­îc ®µo t¹o ë n­íc ngoµi kh«ng trë l¹i n¬i cò lµm viÖc n÷a, hä ë l¹i n­íc ngoµi hoÆc lµm viÖc cho c¸c c«ng ty kh¸c cã chÝnh s¸ch ®·i ngé h¬n. Thø hai lµ do chñ tr­¬ng t¨ng gi¶m biªn chÕ cña nhiÒu c¬ quan Nhµ n­íc, sè ng­êi ®· cã biªn chÕ th× ung dung ë l¹i Ýt chÞu vËn ®éng häc hái vµ cã chÝ tiÕn thñ, nh÷ng ng­êi kh¸c cho dï cã tµi n¨ng h¬n trÎ trung h¬n còng khã mµ chen ch©n vµo ®­îc nh÷ng vÞ trÝ thÝch hîp ®Ó ph¸t huy kh¶ n¨ng cña m×nh. Còng cã thÓ nãi, nhiÒu c¬ quan thiÕu tri thøc thùc sù lµ do nhiÒu ng­êi trÎ tuæi kh«ng chÞu phÊn ®Êu, ®«i khi hä dùa vµo thÕ û l¹i do cã biªn chÕ, nh­ng nhiÒu n¬i viÖc s¾p xÕp vÞ trÝ c«ng viÖc cßn dùa vµo sù thiªn vÞ, nÓ nang hoÆc quen biÕt theo kiÓu “«ng mÊt ch©n gµ bµ thß chai r­îu”. Trong sè nh÷ng ng­êi ®­îc tuyÓn cßn cã mét sè tri thøc gi¶ m¹o do häc gi¶, b»ng cÊp gi¶. Mét doanh nghiÖp sÏ kh«ng thÓ cã mét m«i tr­êng v¨n ho¸ bÒn v÷ng nÕu chØ ®­îc x©y dùng b»ng tri thøc non yÕu vµ mét søc ú khã thay ®æi . SÏ nguy h¹i biÕt bao nÕu qu¶n lý nh©n sù chØ cã danh mµ kh«ng cã thùc nÕu chóng ta kh«ng ý thøc c¶i t¹o ngay tõ h«m nay. ViÖc ®¸nh gi¸ n¨ng lùc nh©n viªn nhiÒu n¬i lµm ch­a tèt hoÆc cã nhiÒu lóng tóng. ViÖc ®¸nh gi¸ kh«ng cã tiªu chÝ hoÆc ®«i khi c¶m t×nh thiªn vÞ còng lµm cho cÊp d­íi ch¸n n¶n, quan hÖ ®ång nghiÖp v× thÕ mµ xÊu ®i, kh«ng khÝ lµm viÖc nÆng nÒ kÐm, uy tÝn víi l·nh ®¹o bÞ gi¶m sót. ChÝnh s¸ch khen th­ëng t¹i nhiÒu doanh nghiÖp kinh doanh lµm kh¸ tèt, kh«ng khÝ thi ®ua ph¸t triÓn m¹nh mÏ song còng cã mét sè n¬i do viÖc ®¸nh gi¸ kh«ng chÝnh x¸c dÉn ®Õn chÝnh s¸ch khen th­ëng kh«ng ®­îc tho¶ ®¸ng, ng­êi cã c«ng kh«ng ®­îc h­ëng, cßn ng­êi ch¼ng cã c«ng lao g× th× l¹i ®­îc ®Ò cao. ViÖc khen th­ëng nÕu chØ lµ h×nh thøc mµ thiÕu ®i néi dung th× kh«ng nh÷ng cã lîi mµ cßn cã h¹i. NhiÒu ng­êi ®­îc biÕt ®· phµn nµn r»ng, t¹i c¬ quan hä lµm viÖc, viÖc xÐt khen th­ëng mang bÖnh h×nh thøc vµ b¸o c¸o thµnh tÝch, cßn ë mét sè n¬i còng ®­a ra chñ tr­¬ng thi ®ua ph¸t ®éng phong trµo xong råi ®Ó ®Êy, cã khen mµ kh«ng cã th­ëng hoÆc chØ lµ bÖnh “®¸nh trèng bá dïi”. Qua sù nh×n nhËn trªn ®©y , cã thÓ nãi v¨n ho¸ t¹i nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt nam cßn rÊt yÕu kÐm . Nguyªn nh©n cho sù yÕu kÐm cã thÓ rót ra nh­ sau * NhiÒu doanh nghiÖp ViÖt nam ch­a x¸c ®Þnh ®­îc nguyªn t¾c kinh doanh nµo lµ quan träng . Do vËy c¸c doanh nghiÖp nµy kh«ng cã ®­îc môc tiªu ho¹t ®éng râ rµng vµ nhËn thøc cña nh©n viªn còng v× thÕ mµ rÊt m¬ hå . * Ch­a x©y dùng ®­îc hÖ thèng chuÈn mùc hµnh vi bÒn v÷ng ®¹t tiªu chuÈn §éi ngò l·nh ®¹o kh«ng ®ång ®Òu , nhiÒu n¬i cßn non kÐm . II. Mét sè kinh nghiÖm vÒ v¨n hãa doanh nghiÖp cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. 1. Thèng nhÊt vµ mang nhiÒu yÕu tè n¨ng ®éng. NÕu nghiªn cøu v¨n ho¸ cña mét sè C«ng ty næi tiÕng trªn thÕ giíi nh­ General Motors, Hew let packard; Nissan Motor vµ Pepsi Cola ta thÊy to¸t lªn mét ®Æc ®iÓm næi bËt lµ v¨n ho¸ t¹i nh÷ng n¬i nµy mang tÝnh thèng nhÊt cao ®é. C¸c néi dung v¨n ho¸ ®­îc toµn thÓ thµnh viªn thÊm nhuÇn vµ thùc hiÖn triÖt ®Ó. C¸c nguyªn t¾c chung nhiÒu khi trë thµnh c­¬ng lÜnh ho¹t ®éng cña c«ng ty .Kh¸i niÖm vÒ c¸c qui t¾c hay chuÈn mùc hµnh vi kh«ng ph¶i lµ thø g× m¬ hå mµ ®­îc hµnh ®éng mét c¸ch cô thÓ, vÝ dô nh­ Pepsicola ®­a ra chiÕn dÞch ®èi ®Çu víi Coca-Cola vÒ n¨ng lùc chiÕm gi÷ thÞ phÇn th× khÈu hiÖu mang tªn “go-go at any cost” – “chiÕn th¾ng b»ng mäi gi¸” ®­îc nh©n viªn toµn h·ng thèng nhÊt cao ®é . T¹i NhËt B¶n ch­¬ng tr×nh Kaizen – (c¶i tiÕn ®æi míi) ®­îc c¸c c«ng ty theo ®uæi trong nhiÒu n¨m víi nhiÒu néi dung tiªn quyÕt trong ®ã cã mét sè néi dung c¬ b¶n nh­: Kh«ng ngõng c¶i thiÖn mèi quan hÖ c«ng nghiÖp. NhÊn m¹nh ®Õn ®µo t¹o vµ gi¸o dôc c«ng d©n. Cè g¾ng biÕn n¬i lµm viÖc thµnh n¬i ®Ó c«ng nh©nt heo ®uæi môc tiªu. §µo t¹o c¸c gi¸m s¸t viªn ®Ó hä cã thÓ liªn tôc ®­îc víi c«ng nh©n tèt h¬n vµ cã thÓ t¹o ®­îc mèi quan hÖ víi c«ng nh©n tÝch cùc h¬n. ®· cuèn hót mäi ng­êi tham gia thùc hiÖn vµ mang l¹i rÊt nhiÒu thµnh c«ng do cã sù thèng nhÊt tuyÖt ®èi gi÷a giíi chãp bu vµ c¸c tÇng líp c«ng nh©n trong nhµ m¸y. Mét sè c«ng ty nh­ “Body shop” cña Anh qua viÖc thÝch øng nhanh víi thÞ tr­êng, nhanh chãng ®­a ra chiÕn l­îc vµ c¸c kÕ ho¹ch s¶n xuÊt phï hîp, ®· thÓ hiÖn v¨n ho¸ ë nhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi rÊt n¨ng ®éng. Sù n¨ng ®éng ®ã ®· gióp nh÷ng nhµ qu¶n lý ®­a ra nhiÒu quyÕt ®Þnh ®éc ®¸o vµ kÕt qu¶ lµ t¹o ra s¶n phÈm tèt h¬n vµ cã tÝnh c¹nh tranh cao h¬n ®èi thñ cña hä . Theo «ng Chilchael Courtral – chñ tÞch c«ng ty thÐp BHP phô tr¸ch khu vùc ch©u ¸ cho biÕt sù kh¸c biÖt lín cña BHP Steel ®èi voøi c¸c c«ng ty kh¸c lµ “chóng t«i lu«n cè g¾ng trë thµnh mét bé phËn kh¨ng khÝt víi ngµnh c«ng nghiÖp ®Þa ph­¬ng” b»ng c¸ch lµ mua nguyªn liÖu tõ c¸c nhµ s¶n xuÊt ®Þa ph­¬ng phôc vô cho chÕ biÕn thÐp cña C«ng ty vµ “ngoµi ra, chóng t«i còng sö dông bé m¸y nh©n c«ng t¹i n­íc ®ã”. Ngoµi ra rÊt nhiÒu c«ng ty kh¸c n÷a ®· sö dông nh÷ng chÝnh s¸ch hÕt søc mÒm dÎo, nh÷ng biÖn ph¸p xö lý phï hîp ®èi víi t×nh h×nh thùc tÕ lµ kÕt qu¶ cña nÒn v¨n ho¸ n¨ng ®éng cña mét sè c«ng ty n­íc ngoµi. Ngoµi ra sù ph©n bæ lao ®éng kh«ng theo khu«n mÉu nhÊt ®Þnh t¹o c¬ héi cho mäi bé phËn vµ nh©n viªn ngoµi chuyªn m«n ®· cã hä cßn cã thÓ thÝch hîp víi mét vµi c«ng viÖc kh¸c nhau, ch¼ng h¹n mét c«ng nh©n ë phßng thiÕt kÕ cã thÓ chÊp nhËn lµm viÖc ë mét d©y chuyÒn s¶n xuÊt trùc tiÕp, ng­êi nh©n viªn phßng b¸n hµng ®­îc ®iÒu ®éng sang phßng Marketing... v× kinh nghiÖm thùc tÕ sÏ rÊt h÷u Ých cho hä ë vÞ trÝ míi mµ hä cã thÓ ph¸t huy vµ mang l¹i nhiÒu s¸ng kiÕn vµ phôc vô cho lîi Ých cña c«ng ty . 2. §¸nh gi¸ c«ng viÖc b»ng hiÖu qu¶. PhÇn lín c¸c c«ng ty ph­¬ng T©y sö dông ph­¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ dùa trªn kÕt qu¶ c«ng viÖc. Th«ng th­êng tÝnh hiÖu qu¶ ®­îc ®Æt lªn trªn hÕt vµ hä dïng ng­êi mét c¸ch kh¸ “sßng ph¼ng”. T«i cÇn anh cho c«ng viÖc nµy víi møc l­¬ng nµy vµ anh ph¶i lµm cho hÕt viÖc, kh«ng cã sù chia sÎ khã kh¨n, kh«ng cÇn biÕt hoµn c¶nh kinh nghiÖm hay thµnh tÝch cña anh tr­íc ®ã .C¸o lµm t«i quan t©m lµ anh ®· hoµn thµnh c«ng viÖc mµ t«i giao cho hay ch­a. ¥ c­¬ng vÞ cña mét ng­êi qu¶n lý, hä kh«ng ph¶i c©n nh¾c nhiÒu khi ph¶i cho mét nh©n viªn nghØ viÖc sau nhiÒu n¨m cèng hiÕn hÕt m×nh cho c«ng viÖc cña c«ng ty v× mét lý do h¬i “tµn nhÉn’ lµ hä muèn trÎ ho¸ ®éi ngò, hä cho r»ng nh©n viªn nµy ®· hÕt “søc bËt” thiÕu sù “®ét ph¸” vµ dï r»ng anh ta ch¼ng m¾c mét khiÕm khuyÕt nµo. T¹i nhiÒu ®¬n vÞ kinh doanh thuÇn tóy, viÖc ®¸nh gÝa con ng­êi nhiÒu khi hái “l¹nh” lµ chØ dùa vµo kh¶ n¨ng kinh doanh, sè hµng mµ nh©n viªn b¸n ®­îc hoÆc doanh thu mang vÒ cho C«ng ty. Bªn c¹nh mÆt xÊu th× còng cã nhiÒu mÆt tÝch cùc , v× nÕu ®¸nh gi¸ nh©n viªn theo hiÖu qu¶ c«ng viÖc sÏ b¾t buéc mäi ng­êi ph¸t huy hÕt mäi tiÒm n¨ng, doanh nghiÖp còng nhanh chãng ®¹t ®­îc môc tiªu h¬n. ë tiªu chÝ nµy chóng ta nªn kÕt hîp kiÓu v¨n ho¸ cña c«ng ty ¢u Ch©u vµ c¸c c«ng ty NhËt. §èi víi phÇn lín c«ng ty NhËt do mang ®Æc ®iÓm ¸ §«ng nªn c¸ch ®¸nh gi¸ nh©n viªn , vÊn ®Ò qu¶n lý nh©n sù mang tÝnh uyÓn chuyÓn h¬n, quyÒn lîi con ng­êi v× thÕ ®­îc ®¶m b¶o h¬n. 3. TÝnh c¹nh tranh. Qua kh¶o s¸t cña nh÷ng nhµ nghiªn cøu, hÇu hÕt c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cã tiÕng t¨m nh­ hiÖn nay lu«n c¶i tiÕn hoÆc tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng v¨n ho¸ doanh nghiÖp ®Ó phï hîp h¬n víi mét m«i tr­êng lu«n n¨ng ®éng nh­ bªn ngoµi. C¸c c«ng ty lín nh­ Ford, ICI, Quantas vµ Telsstra ®ang nç lùc trong viÖc x©y dùng l¹i v¨n ho¸ mang tÝnh c¹nh tranh. §ã lµ v¨n ho¸ n¨ng ®éng, s½n sµng chÊp nhËn thö th¸ch vµ ®æi míi, t¨ng c­êng sù hîp gi÷a c¸c bé phËn, trao cho nh©n viªn quyÒn quyÕt ®Þnh trong ph¹m vi cña hä, nhÊn m¹nh ®Õn hiÖu qu¶ c«ng viÖc vµ kh¶ n¨ng ph¶n øng nhanh víi nh÷ng thay ®æi tõ m«i tr­êng bªn ngoµi. VÝ dô nh­ h·ng IBM quyÕt t©m ph¸ bá nÒn v¨n ho¸ quan liªu ®· duy tr× trong nhiÒu n¨m chuyÓn sang h×nh thøc ®éc lËp phèi t¸c gi÷a c¸c bé phËn vµ ho¹t ®éng mang tÝnh c¹nh tranh. Mçi mét c«ng ty con sau khi t¸ch ra khái sù qu¶n lý trùc tiÕp ®­îc toµn quyÒn quyÕt ®Þnh ho¹t ®éng, ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ph©n phèi vµ th©m nhËp thÞ tr­êng. KÕt qu¶ lµ c¸c c«ng ty ph¶i nghiªn cøu vµ ®­a ra nh÷ng ph­¬ng ph¸p tèi ­u nhÊt ®Ó c¹nh tranh víi nhau mang l¹i kÕt qu¶ cuèi cïng cho toµn h·ng. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ nhiÖm vô hµng ®Çu ®èi víi nhiÒu c«ng ty NhËt. KÕt qu¶ lµ hä cã ®­îc lùc l­îng lao ®éng hïng hËu vµ lµm nªn nh÷ng kú tÝch cho nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc. Theo gi¸o s­ Michael Haley thuéc khoa qu¶n lÝ cña tr­êng ®¹i häc Vanderbit ë Mü kÕt luËn r»ng “ KÕt qu¶ râ rÖt cña chiÕn l­îc ®ã lµ t¹o ra nh÷ng c«ng nh©n cã chÊt l­îng cao h¬n, c¸c nhµ qu¶n lý lµm viÖc hiÖu qu¶ h¬n, c¶i tiÕn ®­îc sù c¶m th«ng gi÷a chñ vµ thî, tæ chøc cña c«ng ty lµm viÖc cã hiÖu qu¶ h¬n. Nh÷ng s¶n phÈm tèt h¬n vµ cã tÝnh c¹nh tranh cao h¬n chÝnh lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng con ng­êi tèt h¬n vµ sù qu¶n lÝ tèt h¬n”. TÝnh c¹nh tranh liªn tôc cña nhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi cßn thÓ hiÖn ngay ë c¸c chÝnh s¸ch cña hä. Mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã lµ chÕ ®é cho ng­êi lao ®éng. Víi mét møc l­¬ng hÊp dÉn, c¬ héi th¨ng tiÕn nghÒ nghiÖp vµ nhiÒu th¸ch thøc møc lu«n hÊp dÉn nh÷ng ng­êi cã tµi n¨ng ®Õn lµm viÖc cho hä, ®Æc biÖt lµ víi líp trÎ. C¸c chÕ ®é l­¬ng hÕt søc mµu mì vµ hÊp dÉn , vÝ dô nh­ ë mét c«ng ty nä, mét nh©n viªn lµm viÖc tèt sÏ ®­îc t¨ng l­¬ng hµng n¨m, cø sau hai n¨m lµm viÖc tèt anh ta ®­îc th­ëng mét th¸ng l­¬ng. Sau khi nghØ viÖc anh ta sÏ nhËn ®­îc mét kho¶n tiÒn phô cÊp nghØ viÖc hËu hÜnh. TÊt c¶ nh÷ng chÕ ®é ®·i ngé ®ã sÏ khuyÕn khÝch c¸c thµnh viªn ®ãng gãp hÕt m×nh cho doanh nghiÖp . T¹i NhËt B¶n phÇn lín c¸c doanh nghiÖp tuyÓn dông nh©n viªn lµm viÖc suèt ®êi nªn c«ng nh©n rÊt yªn t©m lµm viÖc vµ phÊn ®Êu hÕt m×nh cho sù nghiÖp. Hä ®­îc t¹o ®iÒu kiÖn lµm viÖc trong m«i tr­êng rÊt tho¶i m¸i vµ t­¬ng ®èi æn ®Þnh, cã rÊt nhiÒu phong trµo ®­îc tæ chøc trong nhµ m¸y nh­ phong trµo thùc hiÖn kh«ng khiÕm khuyÕt, hÖ thèng kiÕn nghÞ cña c«ng nh©n vµ nhiÒu phong trµo vui ch¬i gi¶i trÝ ®Çy bæ Ých. Mäi ng­êi kh«ng ng¹i bÞ giao nhiÖm vô míi mµ chØ sî kh«ng cã c¬ héi ®­îc thö th¸ch. C«ng nh©n NhËt s½n sµng tham gia c¸c c«ng viÖc kh¸c nhau, vÝ dô ®ang lµm ë bé phËn hoµn thiÖn xe h¬i (t¹i C«ng ty « t« Nissan). Hä s½n sµng tham gia gia c«ng viÖc ë bé phËn b¶o tr×, v× nh­ vËy sÏ ®­îc trau dåi thªm vµ më réng thªm vÒ c«ng viÖc liªn quan. Bªn c¹nh ®ã ng­êi ta tæ chøc c¸c kho¸ häc ®Çy ®ñ vÒ c«ng viÖc míi tr­íc khi thuyªn chuyÓn c«ng nh©n sang bé phËn kh¸c. Trong kinh doanh, nhiÒu doanh nghiÖp thÓ hiÖn mét v¨n ho¸ h­íng tíi kh¸ch hµng b»ng c¸c chiÕn l­îc c¹nh tranh hÕt søc m¹nh mÏ. ChiÕn l­îc ®ã trë thµnh kim chØ nam cho mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ th«ng qua ®ã ®em l¹i sù ®éc ®¸o cho v¨n ho¸ tõng n¬i. §èi víi tËp ®oµn LG cña Hµn Quèc lµ mét minh chøng cô thÓ. T¹i phßng tiÕp kh¸ch cña së giao dÞch chøng kho¸n thuéc tËp ®oµn nµy ng­êi ta ch¨ng mét khÈu hiÖu lín víi néi dung “H·y s¸ng t¹o nh÷ng gÝa trÞ v× kh¸ch hµng”. Trong khi s¸ng chÕ mÆt hµng míi lµ m¸y giÆt, ban l·nh ®¹o cho mêi 30 bµ néi trî víi c¸c ®é tuæi kh¸c nhau ®Õn giÆt thö ®Ó n¾m b¾t ®­îc mong muèn cña hä vÒ mét lo¹i m¸y giÆt nhiÒu chøc n¨ng, dÔ thao t¸c, sö dông thuËn tiÖn. KÕt qu¶ lµ h·ng LG ®· ph¸t minh ra lo¹i m¸y giÆt th«ng minh ®¸p øng ®­îc thÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng vµ trë thµnh c¬n sèt víi møc tiªu thô 20 v¹n chiÕc/th¸ng. NhiÒu doanh nghiÖp cßn thÓ hiÖn sù c¹nh tranh trong kinh doanh b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nh­ chÕ ®é hËu m·i, ch¨m sãc kh¸ch hµng vµ nhiÒu ch­¬ng tr×nh tµi trî lín nhá cho c¸c ch­¬ng tr×nh x· héi vµ tõ thiÖn vµo rÊt nhiÒu thêi ®iÓm kh¸c nhau. Bªn c¹nh nh÷ng ­u ®iÓm, ta còng thÊy r»ng cã nhiÒu nh­îc ®iÓm ®¸ng quan t©m ®èi víi viÖc t×m hiÓu vµ thÝch øng v¨n ho¸ c¸c c«ng ty n­íc ngoµi. H¼n chóng ta cßn nhí nh÷ng vô x« x¸t ®¸nh ®Ëp ng­êi lao ®éng t¹i mét sè doanh nghiÖp thuéc khu c«ng nghiÖp B×nh D­¬ng Thµnh phè Hå ChÝ Minh mµ b¸o chÝ míi ®©y ®· nhiÒu lÇn ph¶n ¶nh. T¹i mét sè doanh nghiÖp Hµn Quèc mµ sù qu¶n lý do kÕ thõa trong gia ®×nh nµy, quyÒn lîi ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc ®¶m b¶o, sù bãc lét søc lao ®éng, th¸i ®é t«n träng con ng­êi vµ c¸c néi qui lao ®éng bÞ vi ph¹m nghiªm träng. Mét sè c«ng ty cßn ®Èy ng­êi lao ®éng vµo thÕ ®­êng cïng hoÆc lõa ®¶o c«ng nh©n mét c¸ch tr¾ng trîn. Hay mét sè c«ng ty n­íc ngoµi ho¹t ®éng t¹i ViÖt Nam còng ®· vÊp ph¶i nh÷ng lçi lÇm vÒ v¨n ho¸ x· héi trong kinh doanh, ch¼ng h¹n nh­ ho¹t ®éng qu¶ng c¸o khuyÕn m·i..., lý do lµ sù nghiªn cøu vµ t×m hiÓu vÒ v¨n ho¸ m«i tr­êng ViÖt Nam ch­a ®­îc chuÈn bÞ mét c¸ch kü cµng. Cuèi cïng, chóng ta cã thÓ thÊy r»ng, ®iÒu lµm nªn thµnh c«ng cña nhiÒu c«ng ty n­íc ngoµi chÝnh lµ do yÕu tè thèng nhÊt, tÝnh n¨ng ®éng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp t¹i nh÷ng c«ng ty nµy. Ch­¬ng III Mét sè gi¶i ph¸p CHO VIÖC x©y dùng m«i tr­êng v¨n ho¸ doanh nghiÖp I. §Þnh h­íng x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp. 1. X©y dùng v¨n ho¸ m¹nh trong c¸c doanh nghiÖp. Mäi v¨n ho¸ kh«ng ph¶i bao giê còng t¸c ®éng lªn nh©n viªn cña m×nh víi kÕt qu¶ lµ nh­ nhau. Mét v¨n ho¸ m¹nh ph¶i thÓ hiÖn r»ng c¸c nguyªn t¾c vµ gi¸ trÞ c¬ b¶n ®­îc thÊm s©u vµ phæ biÕn réng r·i, g©y ¶nh h­ëng lín tíi mäi thµnh viªn trong ®¬n vÞ m×nh. Nh©n viªn cµng hiÓu s©u s¾c ®èi víi c¸c nguyªn t¾c bao nhiªu th× møc ®é cam kÕt cña hä cµng m¹nh bÊy nhiªu, ®ã lµ nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng cña doanh nghiÖp. Muèn cã mét v¨n ho¸ m¹nh th× c«ng t¸c tuyªn truyÒn ph¶i s©u réng vµ th­êng xuyªn, møc ®é lu©n chuyÓn nh©n c«ng Ýt vµ thêi gian ph¶i bÒn v÷ng. NhiÒu doanh nghiÖp cè g¾ng chØnh söa ®Ó cã thÓ x©y dùng v¨n ho¸ m¹nh b»ng c¸ch x¸c ®Þnh c¸c gi¸ trÞ chÝnh, x©y dùng hµnh vi chuÈn mùc cho nh©n viªn vµ nhÊn m¹nh ®Õn c¸c nguyªn t¾c chñ ®¹o, sao cho tÊt c¶ c¸c thµnh viªn sÏ ®­îc truyÒn b¸, båi d­ìng vµ häc hái ë møc tèi ®a. Mét doanh nghiÖp m¹nh chØ khi nã x©y dùng vµ duy tr× ®­îc mét v¨n ho¸ m¹nh trong b¶n th©n nã. Muèn x©y dùng mét v¨n ho¸ m¹nh, chóng ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ rµng thø tù quan träng ®èi víi c¸c qui t¾c vµ chuÈn mùc trong doanh nghiÖp, ®©u lµ qui t¾c hµng ®Çu vµ ®©u lµ thø yÕu. ViÖc chän läc c¸c gi¸ trÞ ®Ó lo¹i bá hay kÕ thõa lµ cÇn thiÕt nÕu muèn ®æi míi v¨n ho¸ thµnh mét v¨n ho¸ m¹nh. Ch¼ng h¹n, ®èi víi mét tr­êng häc th× chÊt l­îng gi¸o viªn vµ sù t«n kÝnh cña häc sinh lµ chuÈn mùc b¾t buéc, nh­ng ®èi víi mét cöa hµng th× chÊt l­îng hµng ho¸ vµ kü n¨ng phôc vô l¹i lµ tiªu chuÈn hµng ®Çu. HoÆc ®èi víi mét tËp ®oµn ng©n hµng, nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh quan liªu cÇn ph¶i xo¸ bá ®Ó cho b¸o c¸o lîi nhuËn theo ®Þnh kú ®­îc ph¶n ¶nh mét c¸ch nhanh nh¹y. V× qua ®ã nh÷ng ng­êi qu¶n lý míi nhanh chãng n¾m ®­îc chØ sè lîi nhuËn vµ doanh thu ®Ó ®Ò ra kÕ ho¹ch vµ môc tiªu kinh doanh. Ngoµi ra, bé m¸y qu¶n lý cÇn ph¶i chó träng tíi viÖc hoµ nhËp mäi thµnh viªn, qu¸n triÖt t­ t­ëng cña hä ®èi víi vÞ trÝ vµ môc tiªu cña doanh nghiÖp. 2. X©y dùng v¨n ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh. Th«ng th­êng trong sè nhiÒu mÆt hµng cïng chñng lo¹i, nh÷ng mÆt hµng næi tréi, ®­îc ng­êi tiªu dïng ­a chuéng lµ do chóng cã mét vµi ­u ®iÓm kh¸c biÖt so víi nh÷ng s¶n phÈm cßn l¹i vµ quan träng lµ chóng phï hîp víi thÞ hiÕu tiªu dïng cña kh¸ch hµng t¹i ®Þa ph­¬ng ®ã. V¨n ho¸ còng vËy, ta kh«ng thÓ x©y dùng trªn nh÷ng khu«n mÉu nhÊt ®Þnh ®Ó gièng nh­ v¨n ho¸ ë C«ng ty A hay c«ng y B lý do v× ®ã lµ nh÷ng c«ng ty rÊt thµnh c«ng. V¨n ho¸ c¹nh tranh ph¶i lµ mét v¨n ho¸ phï hîp nhÊt trong ®iÒu kiÖn m«i tr­êng mµ nã ®ang tån t¹i, vÝ dô nh­ trong nh÷ng m«i tr­êng hay thay ®æi, mét v¨n ho¸ khuyÕn khÝch sù t×m tßi, chÊp nhËn thö th¸ch vµ ®¸nh gi¸ c«ng viÖc b»ng kÕt qu¶ sÏ t¹o ®­îc tÝnh c¹nh tranh. Cßn ®èi víi nh÷ng m«i tr­êng t­¬ng ®èi æn ®Þnh th× cÇn x©y dùng vµ duy tr× mét v¨n ho¸ cã tÝnh æn ®Þnh vµ Ýt thay ®æi. Sù ®éc ®¸o còng lµ yÕu tè t¹o nªn tÝnh c¹nh tranh cña v¨n ho¸. NhiÒu C«ng ty NhËt ¸p dông kiÓu quan hÖ d©n chñ gi÷a chñ vµ thî ®· gióp cho ng­êi l·nh ®¹o nh×n nhËn mäi vÊn ®Ò mét c¸ch s¸t sao h¬n còng nh­ khÝch lÖ tinh thÇn lµm viÖc cña c«ng nh©n cao h¬n. Nh÷ng chÝnh s¸ch ®éc ®¸o kh«ng nh÷ng lµm næi bËt vÞ thÕ cña c«ng ty mµ cßn gióp cho nhiÒu c«ng ty nhanh chãng hoµn thµnh môc tiªu cña m×nh. 4. X©y dùng v¨n ho¸ m¹nh nh­ng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh tr¸ch nhiÖm x· héi vµ ®¹o ®øc kinh doanh. Tr­íc ®©y cã nhiÒu c«ng ty lín ho¹t ®éng mµ quªn ®i tr¸ch nhiÖm cña m×nh ®èi víi x· héi. Hä kú thÞ phô n÷ vµ tÇng líp d©n téc thiÓu sè, b»ng chøng lµ nhiÒu c«ng ty hay nhµ m¸y v¾ng bãng hoµn toµn nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o lµ phô n÷ hay ng­êi d©n téc. C¸c chÝnh s¸ch cña nhiÒu tËp ®oµn cßn tiÕp tay cho chiÕn dÞch ph©n biÖt chñng téc cña ChÝnh phñ nhiÒu n­ãc, vÝ dô nh­ ë ch©u Phi thêi kú tr­íc nh÷ng n¨m 70 rÊt nhiÒu tËp ®oµn lín gi¬ cao khÈu hiÖu ph¶n ®èi ng­êi da ®en lµm viÖc ë nh÷ng vÞ trÝ quan träng trong nhµ m¸y hoÆc ph©n x­ëng vµ coi hä chØ lµ nh÷ng n« lÖ cung phông cho nh÷ng «ng chñ da tr¾ng. Ngµy nay ý thøc tr¸ch nhiÖm x· héi vµ ®¹o ®øc qu¶n lý lµ vÊn ®Ò b¾t buéc ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp. C¸c vÊn ®Ò ®ã bao gåm lßng nh©n ¸i, gi¸ c¶ hµng ho¸ phï hîp, quan hÖ con ng­êi víi con ng­êi, b¶o vÖ thiªn nhiªn m«i tr­êng, chÊt l­îng hµng ho¸, quyÒn lîi ng­êi tiªu dïng v.v.. V¨n ho¸ lµ bé phËn gãp phÇn t¹o nªn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp nªn muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i ý thøc ®­îc viÖc x©y dùng mét v¨n ho¸ ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c tr¸ch nhiÖm mµ x· héi yªu cÇu. Song cã nh÷ng ®¬n vÞ ho¹t ®éng kinh doanh chØ nghÜ tíi lîi Ých tr­íc m¾t mµ quªn ®i lîi Ých l©u dµi, hä quªn ®i kh¸i niÖm céng ®ång vµ c¸c quyÒn lîi kh¸c cña con ng­êi dÉn tíi phi ®¹o ®øc trong kinh doanh, s¶n xuÊt hµng ho¸ kÐm chÊt l­îng, mãc tói ng­êi tiªu dïng, ¶nh h­ëng nghiªm träng tíi søc khoÎ con ng­êi. Nh÷ng doanh nghiÖp nµy sím muén còng bÞ tan r· vµ kh«ng thÓ tån t¹i l©u dµi trong mét x· héi v¨n minh nh­ ngµy nay. V¨n ho¸ ph¶i lµ ph­¬ng tiÖn cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp víi quan ®iÓm gi¶i quyÕt khã kh¨n cña x· héi, gãp phÇn t¹o ra cuéc sèng no ®ñ vµ n©ng cao chÊt l­îng cuéc sèng th× ®ã míi lµ mét v¨n ho¸ bÒn v÷ng. Cô thÓ h¬n mét chÝnh s¸ch v¨n ho¸ ®¶m b¶o ®­îc viÖc ®µo t¹o vµ nu«i d­ìng con ng­êi, thu hót ®«ng ®¶o lùc l­îng lao ®éng, gi¶m thiÓu thÊt nghiÖp, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho con ng­êi. Nh÷ng doanh nghiÖp lµm ®­îc nh­ vËy th× míi cã thÓ ®­îc coi lµ hoµn thµnh sø mÖnh cao c¶ cña m×nh ®èi víi x· héi. Ngµy nay, tr¸ch nhiÖm x· héi vµ ®¹o ®øc kinh doanh thËt sù lµ mét ®ßi hái cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Qua thùc tÕ cho thÊy c¸c kh¸ch hµng lín tõ ch©u ¢u vµ ch©u Mü rÊt coi träng tr¸ch nhiÖm x· héi cña doanh nghiÖp (Corporate social responsibility) khi hä ®Õn ViÖt Nam ®Ó hîp t¸c vµ ký kÕt lµm ¨n. Tr­íc khi ký kÕt, hä ®Õn kiÓm tra c«ng ty vµ ®­a ra c¸c yªu cÇu cô thÓ vÒ tiªu chuÈn tr¸ch nhiÖm x· héi. Hä còng sÏ kh«ng chÊp nhËn lµm ¨n nÕu thÊy v¨n ho¸ cña c«ng ty cã vi ph¹m c¸c ®iÒu kho¶n nh­ : bãc lét søc lao ®éng trÎ em, lao ®éng c­ìng bøc, tiÒn c«ng tiÒn l­¬ng cho ng­êi lao ®éng, thêi gian lµm viÖc, an toµn vÖ sinh lao ®éng, khen th­ëng kû luËt vµ an ninh x· héi. Nãi mét c¸ch kh¸c réng h¬n, tr¸ch nhiÖm x· héi cßn ®­îc thÓ hiÖn b»ng c¸c chÝnh s¸ch hç trî x· héi. Cô thÓ nh­ ®­a chuyªn viªn kü thuËt, nh÷ng ng­êi qu¶n lý giái vµ hç trî vÒ tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n tõ thiÖn cña x· héi ®èi víi ng­êi tµn tËt, trÎ må c«i, n¹n nh©n lò lôt vµ n¹n nh©n chiÕn tranh. 5. X©y dùng vµ ®æi míi v¨n hãa ®¶m b¶o gi¸ trÞ truyÒn thèng d©n téc. ViÖc h×nh thµnh v¨n ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh l©u dµi. Do vËy viÖc x©y dùng vµ ®æi míi v¨n ho¸ kh«ng ph¶i lµ viÖc cã thÓ lµm ngay trong ngµy mét ngµy hai, mµ ®ßi hái ph¶i cã thêi gian vµ sù ho¹ch ®Þnh l©u dµi. Mét cuéc c¶i c¸ch qu¸ ®ét ngét sÏ g©y ra nhiÒu ph¶n øng tiªu cùc, cã thÓ gäi lµ “sèc” vÒ v¨n ho¸ nÕu kh«ng dùa trªn nh÷ng nÒn t¶ng truyÒn thèng. Nh­ ta thÊy, mét c«ng ty ra ®êi vµ ho¹t ®éng ë quèc gia nµo th× sÏ mang b¶n s¾c v¨n ho¸ ë n­íc Êy. Còng v× lý do nh­ vËy mµ chóng ta kh«ng nªn ¸p dông mét c¸ch m¸y mãc nh÷ng ­u ®iÓm cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi cho v¨n ho¸ cña c¸c c«ng ty ViÖt Nam, v× r»ng ë m«i tr­êng chóng ta ®«i khi nh÷ng thãi quen øng xö cña c¸c n­íc kh¸c kh«ng phï hîp hoÆc hoµn toµn xa l¹ víi ng­êi ViÖt Nam. §Æc biÖt trong thãi quen ®èi nh©n xö thÕ, quan hÖ ng­êi víi ng­êi, quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ c«ng ty, ng­êi ViÖt Nam quen víi sù øng xö tÕ nhÞ, t«n kÝnh vµ t­¬ng th©n t­¬ng ¸i. Cã nhiÒu ng­êi ®· øng dông nh÷ng nÐt hay cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi nh­ sù chuÈn x¸c, tÝnh n¨ng ®éng ãc thùc tÕ, t¸c phong c«ng nghiÖp, tÝnh kû luËt... ®iÒu ®ã ®óng. Nh­ng nÕu thay ®æi hoµn toµn c¸ch øng xö vèn cã cña m×nh vµ sao chÐp theo hä mét c¸ch y nguyªn th× sÏ kh«ng cßn lµ m×nh n÷a, ®«i khi cßn t¹o nªn mét v¨n ho¸ hoµn toµn xa l¹, kÖch cìm vµ mang tÝnh thùc dông. II. Gi¶i ph¸p cho viÖc x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. 1. VÒ mÆt Nhµ n­íc. §Ó cã ®­îc thµnh c«ng cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tiÕn hµnh c¶i c¸ch vµ x©y dùng v¨n ho¸ m¹nh, c¸c doanh nghiÖp rÊt cÇn sù hç trî nhiÒu mÆt cña ChÝnh phñ. HiÖn nay m«i tr­êng cho kinh doanh vµ ®Çu t­ cã rÊt nhiÒu chuyÓn biÕn nh­ng c¸c thñ tôc hµnh chÝnh vÉn cßn nhiÒu ¸ch t¾c, ®Æc biÖt lµ sù ph©n biÖt vµ thø tù ­u tiªn vÉn cßn kho¶ng c¸ch gi÷a doanh nghiÖp Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp t­ nh©n. Do vËy, chóng ta cã thÓ ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p vÒ mÆt Nhµ n­íc cô thÓ nh­ sau: - ChÝnh phñ cÇn sím thèng nhÊt khu«n khæ ph¸p lý cho ho¹t ®éng chung cña mäi h×nh thøc doanh nghiÖp. T¹o s©n ch¬i chung cho tÊt c¶ c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh trong mäi lÜnh vùc. - Thùc hiÖn c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh theo h­íng mét ®Çu mèi, mét tæ chøc thùc hiÖn ®èi víi mét lo¹i c«ng viÖc. C¸c thñ tôc nhiÒu khi lµm k×m h·m sù ph¶n håi tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp cÇn ®­îc dì bá, t¹o sù th«ng tho¸ng cho mäi ho¹t ®éng, duy tr× th«ng tin liªn tôc tõ cÊp c¬ së lªn cÊp cao h¬n. - T¨ng c­êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn vµ cung cÊp mäi th«ng tin vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi v¨n ho¸ t¹i c¸c doanh nghiÖp m¹nh. - T¨ng c­êng ®Çu t­ khoa häc c«ng nghÖ, hç trî c¸c doanh nghiÖp vÒ vèn khi tiÕp cËn hoÆc øng dông khoa häc c«ng nghÖ. - ChÝnh phñ chØ ®¹o cho c¸c bé, ngµnh tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i trong vµ ngoµi n­íc, c¶i tiÕn c«ng t¸c th«ng tin, dù b¸o t×nh h×nh ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng h¬n trong ho¹t ®éng cña m×nh. - T¨ng c­êng c¸c dù ¸n ®µo t¹o qu¶n lý cho c¸c doanh nghiÖp. Hç trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ®µo t¹o nh©n lùc b»ng viÖc x©y dùng c¸c chÝnh s¸ch ­u ®·i vµ thu hót nh©n tµi. - Xö lý nghiªm minh nh÷ng doanh nghiÖp hoÆc l·nh ®¹o doanh nghiÖp vi ph¹m quyÒn lîi ng­êi lao ®éng vµ ng­êi tiªu dïng . Tæ chøc c¸c cuéc thi v¨n ho¸ doanh nghiÖp m¹nh trong c¶ n­íc. - CÇn ®­a v¨n ho¸ doanh nghiÖp thµnh mét bé m«n chÝnh trong ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o qu¶n trÞ cña c¸c tr­êng ®¹i häc kinh tÕ. 2. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp. Tõ bµi häc kinh nghiÖm vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp n­íc ngoµi vµ nh÷ng ®Æc ®iÓm cã lîi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, chóng ta cã thÓ tiÕn hµnh x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp phï hîp víi ng­êi ViÖt Nam mµ kh«ng mÊt ®i tÝnh c¹nh tranh trªn tr­êng quèc tÕ. ViÖc x©y dùng v¨n ho¸ cã thÓ ®­îc chia lµm 2 giai ®o¹n nh­ sau a. Giai ®o¹n 1 . X©y dùng v¨n ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp yÕu kÐm . §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp cã v¨n ho¸ yÕu kÐm ch­a x©y dùng ®­îc c¸c nguyªn t¾c chung vµ c¸c chuÈn mùc cña riªng m×nh cÇn chó träng tíi nh÷ng biÖn ph¸p sau: + X©y dùng hÖ thèng nguyªn t¾c chung , x¸c ®Þnh môc tiªu ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp , chän lùa thø tù ­u tiªn cho c¸c nguyªn t¾c ®ã . + N©ng cao kiÕn thøc v¨n ho¸ cho c¸c nhµ qu¶n lý. Trong bèi c¶nh x· héi ngµy cµng tiÕn bé, ®êi sèng ngµy cµng v¨n minh, sù c¹nh tranh trªn toµn cÇu ngµy cµng m¹nh, mét ng­êi qu¶n lý giái kh«ng chØ biÕt ®Õn thµnh c«ng cña ngµy h«m nay mµ cßn ph¶i cã ®­îc tÇm nh×n trong t­¬ng lai. Hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi tiªn phong trong lÜnh vùc vÒ tri thøc. Sù sèng cßn cña doanh nghiÖp cã thÓ nãi ®ang tr«ng chê vµo tri thøc cña nh÷ng ng­êi qu¶n lý. Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch ®µo t¹o ®¶m b¶o c¸c néi dung sau: Trang bÞ kiÕn thøc v¨n ho¸ vÒ mét sè thÞ tr­êng quan träng nhÊt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp chuÈn bÞ hîp t¸c liªn doanh liªn kÕt. Nh÷ng nhµ qu¶n lý ph¶i cã ®­îc c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n nhÊt ®Ó cã thÓ thÝch øng víi b¶n s¾c v¨n ho¸ cña c¸c n­íc nãi chung vµ v¨n ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp nãi riªng. C¸c nhµ qu¶n lÝ chung vµ c¸c c¸ nh©n nãi riªng cÇn ph¶i hÕt søc chó träng tíi sù kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp tr­íc khi cã ®µm ph¸n hoÆc hîp t¸c lµm ¨n. VÝ dô khi lµm viÖc mét sè ®èi t¸c ng­êi Mü hoÆc ng­êi NhËt, c¸i quÝ träng nhÊt ®èi víi hä lµ thêi gian, tiÕp theo lµ chøc vÞ vµ thÈm quyÒn cña ng­êi ®èi diÖn ®ang ®µm ph¸n víi hä. §èi víi nhiÒu c«ng ty T©y ¢u cã m«i tr­êng lµm viÖc rÊt kh¸c biÖt víi c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt nam. T¹i nh÷ng c«ng ty nµy cã chung mét ®Æc ®iÓm lµ c¸c thñ tôc nghi lÔ Ýt r­êm rµ. Khi cÇn tr×nh bµy, ng­êi ta thÝch nãi th¼ng vµo vÊn ®Ò, cßn viÖc ®¸nh gi¸ chñ yÕu dùa vµo kÕt qu¶ lµm viÖc. NhiÒu khi hä thÝch nãi “ cã” hoÆc “ kh«ng “ h¬n lµ viÖc ph¶i nghe gi¶i thÝch mét c¸ch vßng vo. Nh­ vËy nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ph¶i tu©n thñ nh÷ng qui t¾c nµy nÕu muèn c¸c cuéc ®µm ph¸n ®­îc thµnh c«ng. + N©ng cao kh¶ n¨ng thÝch nghi v¨n ho¸ vµ tiÕp thu nh÷ng ­u ®iÓm tÝch cùc tõ v¨n ho¸ n­íc ngoµi. Tr­íc hÕt ph¶i thÊy r»ng b¶n th©n sù kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ ®· tù nã tån t¹i, tÊt c¶ nh÷ng ng­êi thuéc cïng mét nÒn v¨n ho¸ ®Òu ®­îc ®µo t¹o, rÌn ròa vµ øng xö theo mét sè tiªu chuÈn cña nÒn v¨n ho¸ Êy. Ng­êi qu¶n lý rÊt cÇn cã con m¾t nhËn xÐt tinh t­êng vµ vèn tri thøc th«ng qua sù häc hái vµ trau dåi tri thøc. §Ó tiÕp nhËn v¨n ho¸ n­íc ngoµi mét c¸ch hiÖu qu¶, mçi c¸ nh©n ph¶i t×m hiÓu vµ häc hái qua nhiÒu kªnh kh¸c nhau. Cã thÓ qua c¸c kho¸ häc vÒ v¨n ho¸, th«ng qua c¸c ®èi t¸c hoÆc qua c¸c Ên phÈm cung cÊp th«ng tin vÒ doanh nghiÖp ®ã. Ng­êi l·nh ®¹o cã vai trß rÊt lín tíi viÖc h×nh thµnh hay ph¸t triÓn v¨n ho¸ cña mét doanh nghiÖp, cho nªn kiÕn thøc vÒ v¨n ho¸ cña anh ta sÏ gióp cho viÖc häc hái nh÷ng mÆt tèt tõ v¨n ho¸ kh¸c vµ ®iÒu chØnh ®Ó x©y dùng nªn mét v¨n ho¸ phï hîp víi qui m« vµ hoµn c¶nh cô thÓ cña doanh nghiÖp m×nh. + Yªu cÇu vÒ chu©n mùc ®¹o ®øc ®èi víi nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o . §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu mét vÞ gi¸m ®èc lµ mét ng­êi n«n nãng hoÆc rÊt thê ¬ víi doanh nghiÖp hoÆc mét vÞ gi¸m ®èc g©y ra mét vô xi c¨ng ®an víi nh©n viªn n÷ cña m×nh. TÊt c¶ nh÷ng thãi xÊu vµ tai tiÕng sÏ lµm tæn h¹i ®Õn sù kÝnh träng mµ cÊp d­íi dµnh cho «ng ta. Vµ nguy h¹i h¬n nÕu mét vÞ gi¸m ®èc ng¹o m¹n mét c¸ch ngu ngèc bá ngoµi tai mäi ý kiÕn ®ãng gãp phª b×nh cña ng­êi kh¸c dï r»ng chóng rÊt ch©n t×nh vµ h÷u Ých. Cã thÓ nãi h×nh ¶nh cña ng­êi l·nh ®¹o doanh nghiÖp t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi bÊt cø mét v¨n ho¸ doanh nghiÖp nµo. Nh­ vËy muèn x©y dùng ®­îc mét v¨n ho¸ doanh nghiÖp tèt, tr­íc hÕt tiªu chuÈn ®¹o ®øc ®èi víi nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o ph¶i lµ tÊm g­¬ng s¸ng trong doanh nghiÖp . Hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi phôc vô cho lîi Ých cña doanh nghiÖp víi mét c¸i ®Çu l¹nh vµ mét tr¸i tim nãng vµ ph¶i lµ mét “ biÓu t­îng sèng” cho mäi ng­êi. + C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i ban hµnh sæ tay nh©n viªn, trong ®ã nªu râ c¸c nguyªn t¾c, c¸c chuÈn mùc. CÇn cã nh÷ng trang nãi vÒ lÞch sö, truyÒn thèng vµ nh÷ng tÊm g­¬ng tiªu biÓu cña doanh nghiÖp. b. Giai ®o¹n 2 . §æi míi v¨n ho¸ doanh nghiÖp . Víi nhiÒu doanh nghiÖp ®· cã v¨n ho¸ t­¬ng ®èi m¹nh th× kh«ng nªn chñ quan víi nh÷ng g× ®· cã. Ng­îc l¹i viÖc ®Çu t­ vµo v¨n ho¸ ph¶i ®­îc ho¹ch ®Þnh vµ tiÕn hµnh song song víi viÖc ph¸t triÓn doanh nghiÖp toµn diÖn. ViÖc thay ®æi v¨n ho¸ cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p sau: +HiÓu râ néi dung v¨n ho¸ tr­íc ®©y. CÇn x¸c ®Þnh vÞ trÝ mµ doanh nghiÖp ®ang ®øng lµ ë ®©u, mÆt nµo cña v¨n ho¸ cÇn ph¸t huy, mÆt nµo cÇn lo¹i bá. + ¸p dông thay ®æi v¨n ho¸ trong mét sè bé phËn chÝnh sau ®ã tiÕn hµnh víi c¸c bé phËn kh¸c ®Ó tr¸nh sèc do viÖc thay ®æi qu¸ ®ét ngét. + L·nh ®¹o ph¶i lµ nh÷ng ng­êi tiªn phong. Nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cÇn ph¶i hµnh ®éng lµm g­¬ng tr­íc khi tuyªn truyÒn tíi c¸c thµnh viªn trong doanh nghiÖp . Muèn ®¹t ®­îc yªu cÇu trªn , viÖc ®µo t¹o nh÷ng ng­êi qu¶n lÝ cÇn chó ý tíi nh÷ng yªu cÇu sau: - §µo t¹o c¸c kü n¨ng qu¶n lý chÊt l­îng toµn diÖn. Song song víi viÖc n©ng cao kiÕn thøc vÒ v¨n ho¸ th× yªu cÇu vÒ tr×nh ®é häc vÊn còng lµ mét trong nh÷ng môc tiªu hµng ®Çu ®èi víi nh÷ng nhµ l·nh ®¹o ë thÕ kû 21. Nh÷ng thËp kû tr­íc ®©y, m«i tr­êng kinh doanh æn ®Þnh h¬n, thay ®æi chËm h¬n vµ do vËy còng dÔ tiªn ®o¸n h¬n, ph­¬ng ch©m cña nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o lµ “ lµm viÖc ch¨m chØ, chó träng thùc hiÖn nh÷ng ®iÒu ®óng ®¾n”. Cßn ngµy nay thÕ giíi ®· thay ®æi, thÞ tr­êng thay ®æi, kh¸ch hµng vµ c¶ c«ng nghÖ ®ang thay ®æi tõng giê. Ng­êi l·nh ®¹o kh«ng nh÷ng th«ng minh xuÊt chóng kh¶ n¨ng chuyªn m«n giái mµ ®ßi hái ph¶i cã tr×nh ®é häc vÊn cao míi cã thÓ v÷ng tay chÌo l¸i v­ît qua ghÒnh th¸c vµ biÕt nh×n xa tr«ng réng cho viÔn c¶nh míi. Ph¶i ®Æt tr×nh ®é ng­êi qu¶n lý ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ, trong ®ã tr×nh ®é ngo¹i ng÷ lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ®­îc phÐp coi nhÑ. HiÖn nay sè l­îng nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o cã thÓ trùc tiÕp lµm viÖc víi ng­êi n­íc ngoµi b»ng mét ngo¹i ng÷ lµ rÊt Ýt, phÇn lín ph¶i cã phiªn dÞch hoÆc trî lý gióp ®ì. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, dùa vµo ý thøc cña hä ch­a ®ñ mµ chóng ta nªn ®­a coi m«n ngo¹i ng÷ lµ bé m«n chÝnh víi nh÷ng tiªu chuÈn b¾t buéc trong khoa qu¶n trÞ kinh doanh t¹i c¸c tr­êng ®¹i häc. Nh÷ng nhµ l·nh ®¹o t­¬ng lai cã thÓ ®­îc trau dåi ngo¹i ng÷ ë c¸c m«i tr­êng n­íc ngoµi sau khi m·n kho¸ trong n­íc. H­íng tíi môc tiªu lµ nh÷ng nhµ l·nh ®¹o thùc sù ®­îc trao quyÒn chØ khi hä ®¹t tr×nh ®é ngo¹i ng÷ ë møc yªu cÇu cao. + Qu¶n lý nh©n sù. Thµnh c«ng vµ sù sèng cßn cña doanh nghiÖp kh«ng thÓ tån t¹i nÕu chØ coi n¨ng lùc vµ phÈm chÊt cña nhµ l·nh ®¹o lµ ®ñ mµ cßn dùa trªn sù hîp t¸c ¨n ý cña tËp thÓ c¸c thµnh viªn. Hä ph¶i ®­îc coi lµ mét nöa cßn l¹i cña viÖc qu¶n lý chÊt l­îng cao. D­íi ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò qu¶n lý nh©n sù - qu¶n lý vÒ mÆt con ng­êi. - Qu¸ tr×nh tuyÓn dông. Tr­íc khi ®­îc nhËn vµo lµm viÖc, nh©n viªn míi cÇn ®­îc pháng vÊn vÒ lý t­ëng vµ tham väng cña hä, qua ®ã ng­êi l·nh ®¹o cã thÓ x¸c ®Þnh ban ®Çu anh ta cã cÇn cho c«ng ty hay kh«ng, quan ®iÓm cña anh ta cã phï hîp víi môc tiªu cña doanh nghiÖp hay kh«ng. Ch¼ng h¹n môc tiªu cña mét c«ng ty lµ chuyªn nghiªn cøu ph¸t minh c¸c s¶n phÈm m¸y mãc míi, nÕu mét nh©n viªn víi tÝnh c¸ch an phËn thñ th­êng vµ chØ mong kiÕm mét chç lµm ®Ó cã mét vÞ trÝ viªn chøc b×nh th­êng th× râ rµng lý t­ëng ®ã kh«ng hoµn toµn phï hîp, møc ®é cam kÕt cña anh ta kh«ng cao vµ viÖc l«i cuèn sù tham gia lµ rÊt Ýt. HiÖn nay cã mét sè ng­êi cã t­ t­ëng qóa thùc dông, hä s½n sµng tõ bá chç lµm nµy sang chç lµm kh¸c v× møc l­¬ng ë n¬i míi hÊp dÉn h¬n. NÕu hä lµ nh÷ng ng­êi cã tham väng vµ mong muèn nh÷ng thö th¸ch míi víi lý do phï hîp víi n¨ng lùc cña hä hoÆc do m«i tr­êng v¨n ho¸ cò yÕu kÐm, chÝnh s¸ch ®·i ngé kh«ng tho¶ ®¸ng th× ta kh«ng bµn luËn lµm g×. Nh­ng nÕu häc chØ ch¹y theo tiÕng gäi cña ®ång tiÒn th× râ rµng lµ mÇm mèng cña t­ t­ëng thùc dông. Sù g¾n bã, lßng trung thµnh cña hä còng nªn ®­îc nh÷ng ng­êi qu¶n lý quan t©m trong qóa tr×nh tuyÓn dông. C¸c doanh nghiÖp còng nªn cã c¸c ch­¬ng tr×nh x©y dùng lý t­ëng cho nh©n viªn ngay sau khi hä ®­îc tuyÓn dông. NhiÒu n¬i nh©n viªn rÊt m¬ hå vÒ c¸c môc tiªu cña c«ng ty vµ dÉn tíi m¬ hå vÒ vÞ trÝ còng nh­ sù ®ãng gãp cña hä. Lý do lµ hä kh«ng ®­îc tuyªn truyÒn tõ phÝa tæ chøc cña C«ng ty. Ng­êi l·nh ®¹o trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau nªn t×m c¸ch tiÕp cËn, t×m hiÓu t©m t­ nguyÖn väng cña ®¹i sè ®«ng quÇn chóng vµ qua ®ã gióp hä hiÓu biÕt vÒ c«ng ty ®Ó ®Þnh h­íng cho b¶n th©n. - Qu¸ tr×nh ®µo t¹o. Ng­êi l·nh ®¹o cÇn thÓ hiÖn tr¸ch nhiÖm vµ sù khÐo lÐo ®Ó t×m ra mÊu chèt cña nh÷ng khã kh¨n ®èi víi nh©n viªn cña m×nh. Khi thÊy hä ch­a “s½n sµng” th× cÇn gióp ®ì vÒ c«ng cô vµ ph­¬ng tiÖn thiÕt yÕu. Mét ng­êi ch­a “s½n lßng” th× s¾p xÕp bè trÝ c«ng viÖc phï hîp h¬n, víi ng­êi kh¸c ch­a cã “kh¶ n¨ng” th× cÇn h­íng dÉn, trang bÞ trÝ thøc vµ ®µo t¹o hä ®Ó n¾m b¾t nhiÖm vô ®­îc râ rµng. Giai ®o¹n ®µo t¹o cÇn tiÕn hµnh nh­ sau. - §­a tiÕn bé khoa häc vµ c«ng nghÖ vµo doanh nghiÖp. C¸c doanh nghiÖp nªn nªn cã chÝnh s¸ch ®Çu t­ ph¸t triÓn, nghiªn cøu ®æi míi c«ng nghÖ, nghiªn cøu s¶n phÈm míi vµ thay thÕ m¸y mãc l¹c hËu. ViÖc lµm nµy ®ßi hái ph¶i cã mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c, víi c¸c tr­êng ®¹i häc, c¸c tæ chøc t­ vÊn kü thuËt c«ng nghÖ, c¸c trung t©m vµ c¸c viÖc nghiªn cøu khoa häc trong n­íc vµ quèc tÕ. C¸c chi phÝ cho ®Çu t­ khoa häc c«ng nghÖ cã thÓ ®­îc Nhµ n­íc hç trî vµ ®­îc ®­a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm cña doanh nghiÖp. - §µo t¹o con ng­êi: Ngµy nay nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lªn tÇm cao míi ®ßi hái ph¶i chuyÓn dÞch lao ®éng th«ng th­¬ng sang lao ®éng víi kü n¨ng kü thuËt cao. Muèn ®¸p øng ®­îc sù ®ßi hái nµy, c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®Þnh h­íng ngay tõ ban ®Çu cho vÊn ®Ò ®µo t¹o con ng­êi, dµnh mét ng©n quü nhÊt ®Þnh víi c¸c lo¹i h×nh ®µo t¹o kh¸c nhau trong doanh nghiÖp. Tr­íc hÕt ch­¬ng tr×nh ®µo t¹o nªn ­u tiªn cho viÖc ®µo t¹o c¸c nhµ l·nh ®¹o, sau ®ã dµnh cho c¸c c«ng tr×nh s­, c¸c kü nghÖ gia vµ chuyªn gia ®Çu ngµnh cã t¸c ®éng trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Chóng ta ®õng lÇm t­ëng mét c«ng nh©n ®øng m¸y hay mét nh©n viªn b¸n hµng th× chØ cÇn kü n¨ng v­µ ®ñ vµ cè ®Þnh. Víi m¸y mãc c«ng nghÖ míi vµ thÞ hiÕu kh¸ch hµng lu«n thay ®æi th× c¶ nh÷ng vÞ trÝ c«ng viÖc b×nh th­êng nhÊt còng cÇn cã sù quan t©m triÖt ®Ó cña l·nh ®¹o trong vÊn ®Ò ®µo t¹o. ViÖc ®µo t¹o con ng­êi ph¶i ®­îc coi lµ träng t©m vµ ph¶i diÔn ra ®Òu ®Æn, kh«ng nh÷ng ®µo t¹o t¹i trong néi bé cña doanh nghiÖp mµ cßn ph¶i ®µo t¹o trong vµ ngoµi n­íc. §µo t¹o vÒ nh©n c¸ch còng cÇn tiÕn hµnh tõ sím vµ song song víi ®µo t¹o tri thøc c ho ng­êi lao ®éng. TruyÒn thèng d©n téc, uy tÝn cña c«ng ty, c¸c chuÈn mùc hµnh vi b¾t buéc vµ kû c­¬ng cña doanh nghiÖp nªn ®­îc viÕt thµnh s¸ch h­íng dÉn ph¸t tay cho tÊt c¶ c¸c ®èi t­îng thµnh viªn trong doanh nghiÖp. - M«i tr­êng lµm viÖc. Chóng ta vÉn biÕt r»ng hiÖu øng cña m«i tr­êng lµm viÖc t¸c ®éng rÊt lín tíi tinh thÇn vµ chÊt l­îng c«ng viÖc cña c¸c thµnh viªn. Muèn cã mét m«i tr­êng lµnh m¹nh, trong ®ã mäi ng­êi hîp t¸c chÆt chÏ, tin t­ëng vµo l·nh ®¹o vµ ph¸t huy kh¶ n¨ng tèi ®a cña hä, mçi doanh nghiÖp nªn chó ý tíi 3 vÊn ®Ò chÝnh nh­ sau : T¨ng c­êng sù tin t­ëng vµ uû nhiÖm quyÒn lùc cho cÊp d­íi. Gi¸m ®èc giao quyÒn h¹n quyÕt ®Þnh cho tr­ëng c¸c phßng ban, c¸c phßng ban tiÕp tôc tin t­ëng vµ khÝch lÖ c¸c c¸ nh©n trong mçi bé phËn. Sù tin t­ëng t¹o nªn mét bnr hîp ®ång v« h×nh vÒ tr¸ch nhiÖm ®èi víi hä vµ hä cã c¶m nhËn ‘®­îc ®èi xö c«ng b»ng, ®­îc thÓ hiÖn m×nh b»ng nh÷ng c¸i b¾t tay cña mçi ng­êi lao ®éng” – Theo nh­ c©u nãi cña «ng John Foster – mét s¸ng lËp viªn thuéc c«ng ty chuyÓn ph¸t d­îc liÖu nhanh Novacare . Ngµy nay, h×nh thøc giao viÖc mang tÝnh ¸p ®Æt ®ang trë nªn kÐm hiÖu qu¶ v× tÝnh chÊt bÞ ®éng cña nã, trong ®ã ng­êi lao ®éng chØ biÕt tu©n lÖnh v« ®iÒu kiÖn. C¸c ý kiÕn c¸ nh©n hay sù s¸ng t¹o ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh lµm viÖc tÊt c¶ ®Òu bÞ ®Ì bÑp. C¸c s¶n phÈm t¹o ra v× vËy mµ gièng nhau vÒ mÉu m· chñng lo¹i vµ hÇu nh­ Ýt cã sù thay ®æi ®Ó ®¸p øng víi thÞ hiÕu tiªu dïng ngµy mét ®a d¹ng. Mét trong nh÷ng c«ng viÖc chÝnh cña nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp lµ gióp cho mäi ng­êi biÕt ®­îc hä cã thÓ ®ãng gãp ®­îc g× cho doanh nghiÖp. Theo John Foster, nÕu nh­ giíi l·nh ®¹o doanh nghiÖp biÕt c¸ch nh×n nhËn mét c¸ nh©n trong mçi kh¸ch hµng, mçi c¸ nh©n trong mçi ng­êi lao ®éng th× hä sÏ biÕt ®­îc sù kh¸c biÖt trong mçi c¸ nh©n lµ tiÒn ®Ò cho c¸c s¸ng t¹o míi. Vµ chÝnh hä lµ ng­êi sÏ t¹o ra m«i tr­êng ®µo t¹o vµ nu«i d­ìng c¸c kü n¨ng lµm viÖc, kinh nghiÖm, ý t­ëng, kiÕn thøc, tham väng vµ ®éng c¬ phÊn ®Êu cho mçi thµnh viªn. §ång thêi t¹o m«i tr­êng vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña tæ chøc nh»m ph¸t huy sù nç lùc cña mäi thµnh viªn trong doanh nghiÖp. - Huy ®éng trÝ tuÖ tËp thÓ. §Ó x©y dùng lîi thÕ c¹nh tranh, ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i biÕt c¸ch huy ®éng nh÷ng c¸i ®Çu, tr¸i tim, bµn tay vµ kh¶ n¨ng cña mäi thµnh viªn trong tæ chøc thay v× viÖc huy ®éng nh÷ng kiÕn thøc chØ mang tÝnh chÊt s¸ch vë. ViÖc huy ®éng trÝ tuÖ th«ng minh cña tËp thÓ cã ý nghÜa sèng cßn ®èi víi sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp trong bèi c¶nh c¹nh tranh khèc liÖt hiÖn nay. ¤ng Konosuke Matsushita ng­íi s¸ng lËp ra c«ng ty Matsushita khæng lå kh¼ng ®Þnh : “Chóng t«i biÕt r»ng kinh doanh b©y giê rÊt khã kh¨n vµ phøc t¹p trong mét m«i tr­êng c¹nh tranh ®Çy nguy hiÓm vµ khã l­êng, bëØ vËy sù sèng cßn cña c«ng ty phô thuéc vµo tõng gam trÝ th«ng minh huy ®éng ®­îc ë ng­êi lao ®éng. V¬Ý nh÷ng thµnh c«ng cña c¸c doanh nghiÖp NhËt b¶n, chóng ta cã thÓ häc tËp nhiÒu ®iÒu ë hä, nh­ c¸ch khai th¸c søc m¹nh néi lùc trong tËp thÓ,x©y dùng m«i tr­êng lµm viÖc d©n chñ , huy ®éng sù ®oµn kÕt d©n téc trong céng ®ång. B»ng viÖc biÕn chØ sè th«ng minh cña mét ng­êi lµ 100 nh©n lªn 100 lÇn hoÆc nhiÒu h¬n n÷a víi sè ng­êi cã trong doanh nghiÖp ®Ó t¹o thµnh søc m¹nh ®ång ®éi lµ 10.000 vµ råi khÝch lÖ h¬n n÷a, quan t©m vµ nu«i d­ìng h¬n n÷a chón ta sÏ cã n lÇn cña 100 søc m¹nh tæng hîp. –- X©y dùng thãi quen th­ëng, ph¹t trong doanh nghiÖp. Nh÷ng ng­êi l·nh ®¹o, tr­íc hÕt ph¶i coi m×nh lµ mét ng­êi nh­ mäi ng­êi ®Ó ®øng ë mét vÞ trÝ c«ng minh nhÊt ph¸n xÐt sù viÖc. Anh ta ph¶i tù kiÓm ®iÓm xem m×nh cã nhá nhen vµ Ých kû kh«ng, thÝch xu nÞnh kh«ng. Trªn c¬ së ®ã anh ta míi cã thÓ biÕt ®¸nh gi¸ hiÖu suÊt c«ng viÖc vµ ®­a ra biÖn ph¸p khen th­ëng tøc thêi, lµm tan r· sù nhá nhen cña c¸c c¸ nh©n vµ ng¨n c¶n thãi quen quan liªu cè h÷u trong doanh nghiÖp. - X©y dùng vµ giao viÖc theo tiªu chuÈn ISO mµ hiÖn nay nhiÒu doanh nghiÖp lín ®ang ¸p dông. H×nh thøc nµy qui ®Þnh c«ng viÖc giao tíi tõng ng­êi, ban ngµnh. Mäi ng­êi chÞu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn vÒ hiÖu qu¶ vµ chÊt l­îng c«ng viÖc t¹i kh©u cña m×nh. ViÖc ®¸nh gi¸ n¨ng lùc nh©n viªn lµ mét c«ng viÖc t­¬ng ®èi khã kh¨n ®èi víi nhiÒu doanh nghiÖp cã qui m« ho¹t ®éng lín hoÆc víi nh÷ng c«ng viÖc vËn hµnh theo chuçi. Tuy nhiªn khã kh¨n nµy cã thÓ kh¾c phôc ®­îc nÕu c¸c doanh nghiÖp x©y dùng viÖc ®¸nh gi¸ dùa trªn kÕt qu¶ c«ng viÖc. §Æc biÖt ng­êi l·nh ®¹o kh«ng nªn ®¸nh gi¸ nh©n viªn dùa trªn nh÷ng ®Æc ®iÓm c¸ nh©n mµ anh ta cã, hoÆc chØ v× sù thiªn vÞ, thÝch hoÆc kh«ng thÝch anh ta. Cuèi cïng, sau khi cã ®­îc trong tay mét kÕt qu¶ c«ng viÖc hay mét ¸o c¸o vÒ c¸c s¸ng kiÕn míi cña nh©n viªn. Ng­êi qu¶n lý nhÊt thiÕt ph¶i thùc hiÖn viÖc tuyªn bè khen th­ëng. Víi nh÷ng c¸ nh©n ch­a lµm tèt còng ph¶i cã ph­¬ng ¸n ®µo t¹o hoÆc thuyªn chuyÓn sang vÞ trÝ kh¸c. §Æc biÖt sù nÓ nang sÏ lµ rµo c¶n cho nh÷ng cè g¾ng nç lùc cña qu¶n lý doanh nghiÖp trong viÖc thiÕt lËp mét trËt tù míi vµ t¹o mét m«i tr­êng lµnh m¹nh cho mäi ng­êi. C¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn chÝnh s¸ch khen th­ëng th«ng qua quÜ khen th­ëng ®­îc lËp hµng n¨m. Vµo nh÷ng dÞp ®Æc biÖt nh­ lÔ tÕt hoÆc ngµy héi mõng hoµn thµnh ®Þnh møc, doanh nghiÖp cã thÓ tÆng quµ cho nh©n viªn cña m×nh kÌm theo sù th¨m hái vµ khÝch lÖ tinh thÇn cña ng­êi l·nh ®¹o cao nhÊt. §Ó cã ®­îc kÕt qu¶ thùc sù kh¶ quan, mét lÇn n÷a cÇn nhÊn m¹nh r»ng vai trß cña ng­êi l·nh ®¹o ph¶i lµ hµng ®Çu, hä ph¶i cã mét phong c¸ch l·nh ®¹o víi c¸c quan ®iÓm truyÒn thèng vµ ®­¬ng ®¹i, l·nh ®¹o lµ phôc vô nh©n d©n vµ phï hîp víi lêi di chóc cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh. “Xøng ®¸ng lµ ng­êi l·nh ®¹o lµ ng­êi ®Çy tí thËt trung thµnh cña nh©n d©n”. KÕt luËn Trªn ®­êng phè, ë mäi n¬i, chóng ta gi­¬ng cao khÈu hiÖu ‘ d©n giµu, n­íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng vµ v¨n minh’. KhÈu hiÖu cã ý nghÜa v« cïng to lín, ®Æc biÖt lµ víi c¸c doanh nghiÖp mµ ho¹t ®éng vµ ®ãng gãp cña hä sÏ lµm nªn nh÷ng kú tÝch míi cho nÒn kinh tÕ n­íc nhµ. “ §æi míi kh«ng ngõng v× t­¬ng lai cña ®Êt n­íc” lµ ph­¬ng ch©m c¬ b¶n cña doanh nghiÖp trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay . Trong tiÕn tr×nh héi nhËp c¸c doanh nghiÖp cã nhiÒu c¬ héi ®Ó häc hái vµ ®æi míi. Song bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi, cã rÊt nhiÒu khã kh¨n thö th¸ch n¶y sinh mµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i ®èi mÆt. TriÓn väng hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt- Mü , møc ®é khai th«ng cao h¬n cho tiÕn tr×nh gia nhËp W.T.O vµ thêi h¹n thùc hiÖn ®Çy ®ñ AFTA ®ang cËn kÒ. §Ó cã thÓ tham gia trong mét s©n ch¬i ®­îc tèt, yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam ph¶i cã nh÷ng b­íc biÕn ®æi vÒ chÊt. Mét trong nh÷ng néi dung thay ®æi ®ã lµ ph¶i x©y dùng ®­îc mét m«i tr­êng v¨n ho¸ lµnh m¹nh. Mét m«i tr­êng mµ cã nh÷ng nhµ qu¶n lý ®Çy nhiÖt huyÕt vµ ®éi ngò nh©n viªn lµm viÖc quªn m×nh. Muèn cã ®­îc lîi thÕ c¹nh tranh, m«i tr­êng v¨n ho¸ cña mçi doanh nghiÖp ph¶i cã sù nh×n nhËn th­êng xuyªn vµ coi ®æi míi lµ c«ng viÖc ph¶i lµm nÕu muèn tån t¹i. §ång thêi h·y xÐt ®Õn n¨ng lùc cña chÝnh m×nh, tíi nh÷ng thÕ m¹nh ®· cã vµ nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm Èn ®Ó trªn c¬ së ®ã c¬ cÊu vµ tæ chøc l¹i, t×m ra m« h×nh ®éc ®¸o vµ phï hîp víi c«ng ty m×nh. VÊn ®Ò cuèi cïng lµ x©y dùng vµ ®æi míi v¨n ho¸ doanh nghiÖp trªn c¬ së g×n gi÷ vµ phat huy nh÷ng nÐt tÝch cùc cña v¨n ho¸ truyÒn thèng, häc hái c¸i hay c¸i tèt cña c¸c n­íc ®Ó qu¸ tr×nh héi nhËp cã thÓ héi nhËp mµ kh«ng bÞ hoµ tan vµ tõ ®ã míi kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ thÕ cña chÝnh m×nh ./. Môc lôc Trang Ch­¬ng I. I. 1. 2. 3. 4. 5. II. 1. 2. 3. III. 1. 2. 3. 4. Ch­¬ng II. I. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. II. 1. 2. 3. 4. 5. III. 1. 2. 3. Ch­¬ng III I. 1. 2. 3. 4. II. 1. 2. LêI C¶M ¥N LêI Më §ÇU V¨n ho¸ doanh nghiÖp vµ VAI TRß CñA V¡N HO¸ doanh nghiÖp V¨n ho¸ doanh nghiÖp vµ c¸c yÕu tè h×nh thµnh nÒn v¨n ho¸ doanh nghiÖp Kh¸i niÖm vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp C¸c yÕu tè t¹o nªn v¨n ho¸ doanh nghiÖp Nguån gèc cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp Sù kh¸c biÖt vÒ v¨n ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp Qu¸ tr×nh thÝch øng cña c¸ nh©n ®èi víi v¨n ho¸ doanh nghiÖp Vai trß cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp Vai trß cña v¨n ho¸ trong qu¶n lý ¶nh h­ëng cña v¨n ho¸ trong kinh doanh vµ th­¬ng m¹i quèc tÕ ¶nh h­ëng cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp tíi qu¸ tr×nh ®µm ph¸n Sù CÇN THIÕT X¢Y DùNG V¡N HO¸ DOANH NGHIÖP Sù c¹nh tranh khèc liÖt Kh¶ n¨ng thÝch øng T¹o nªn gi¸ trÞ tinh thÇn T¹o søc hót cña doanh nghiÖp THùC TR¹NG v¨n ho¸ doanh nghiÖp ë viÖt nam §Æc ®iÓm cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp Møc ®é nhËn biÕt c¸ nh©n trong doanh nghiÖp Tinh thÇn lµm viÖc tËp thÓ Møc ®é t«n träng cña qu¶n lý doanh nghiÖp ®èi víi c¸c thµnh viªn Møc ®é kiÓm so¸t ®èi víi mäi hµnh vi cña nh©n viªn N¨ng lùc nu«i d­ìng nghÒ nghiÖp vµ con ng­êi Møc ®é gi¶i quyÕt bÊt ®ång b»ng th¸i ®é cëi më Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ c«ng viÖc Kh¶ n¨ng khÝch lÖ ChÝnh s¸nh khen th­ëng Møc ®é ®Þnh h­íng vµ kh¶ n¨ng thÝch ÷ng cña doanh nghiÖp ®èi víi nh÷ng thay ®æi tõ bªn ngoµi V¨n ho¸ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt nam VÊn ®Ò con ng­êi Kh¶ n¨ng thÝch øng T¸c phong lµm viÖc Bé m¸y qu¶n lÝ Qu¶n lÝ nh©n sù Mét sè kinh nghiÖm vÒ v¨n ho¸ cña c¸c c«ng ty n­íc ngoµi YÕu tè thèng nhÊt vµ n¨ng ®éng §¸nh gi¸ c«ng viÖc b»ng hiÖu qu¶ TÝnh c¹nh tranh cao MéT Sè GI¶I PH¸P CHO VIÖC X¢Y DùNG M¤I TRõ¬ng v¨n ho¸ doanh nghiÖp ë VIÖT NAM §Þnh h­íng cho viÖc x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp X©y dùng v¨n ho¸ m¹nh trong c¸c doanh nghiÖp X©y dùng v¨n ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh cao X©y dùng v¨n ho¸ m¹nh nh­ng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh tr¸ch nhiÖm x· héi X©y dùng vµ ®æi míi v¨n ho¸ ®¶m b¶o gi¸ trÞ truyÒn thèng d©n téc Gi¶i ph¸p cho viÖc x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp ë ViÖt nam VÒ mÆt nhµ n­íc VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp . Tµi liÖu tham kh¶o Tµi liÖu tiÕng Anh Strategic Market Management- David A.AKER, University of California,1995 Fundamental Management Theory- ROLF BERGMAN and IAN STAGG, Prentice Hall Australia PTY-Ltd, 1997 Developing Managers in Organisations- BRUCE YUILL and DAN STEINHOFF, Jhonwiley &Sons Australia PTY-Ltd 1995 An experiential Approach to organisation Development- DON HARVEY and DONAL. R. BROWN- Prentice Hall,Inc 1996. Tµi liÖu tiÕng ViÖt Xem l¹i m×nh ®Ó ph¸t triÓn- T¹ §×nh Vinh, NXB Thèng kª 2001 “KAIZEN” Ch×a kho¸ cña sù thµnh c«ng vÒ qu¶n lý ë NhËt B¶n- NXB Thµnh phè Hå ChÝ minh 1992. Thêi b¸o Kinh TÕ 2002-2003 Thêi b¸o kinh tÕ Sµi gßn 2002 Tµi liÖu tham kh¶o ®Æc biÖt 2000