Vai trò quản lý nhà nước đối với hoạt động xuất khẩu

Lêi më ®Çu HiÖn nay xu h­íng toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ v× vËy ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng chiÕm vÞ trÝ quan träng vµ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Nh­ng b¶n th©n ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ë n­íc ta hiÖn nay cßn chøa ®ùng nhiÒu nh÷ng bÊt cËp nh­ t×nh tr¹ng xuÊt khÈu bõa b·i thiÕu ®Þnh h­íng, gian lËn th­¬ng m¹i, trèn thuÕ..... V× vËy ®Ó n©ng cao hiÖu qña cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ th× cÇn ph¶i cã vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc. Vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc ë ®©y ph¶i mang tÝnh ®Þnh h­íng vµ khuyÕn khÝch ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng. Trong qóa tr×nh thùc hiÖn vai trß ®ã ë nhiÒu lóc, nhiÒu n¬i nhµ n­íc ch­a thùc sù thùc hiÖn ®­îc vai trß ®Þnh h­íng vµ khuyÕn khÝch cho ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng tøc lµ ho¹t ®éng qu¶n lý cña nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cßn chøa ®ùng nhiÒu bÊt cËp v× vËy em xin chän ®Ò tµi nµy, nh­ng do h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc vµ do ph¹m vi cña ®Ò tµi em chØ xin ®Ò cËp ®Õn vai trß qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c« NguyÔn ThÞ LÖ Thuý ®· tËn t×nh h­íng dÉn em vµ em còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trong khoa còng nh­ c¸c b¹n líp qu¶n lý kinh tÕ 39B ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy. PhÇn I Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong ph¸t triÓn kinh tÕ 1. §ãng gãp cña XuÊt khÈu vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ : Tõ khi §¶ng vµ Nhµ n­íc ta chñ tr­¬ng më cöa nÒn kinh tÕ th× nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn ®¸ng kÓ ®Æc biÖt trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Kim ng¹ch xuÊt khÈu, nhËp khÈu cña n­íc ta ®· t¨ng tr­ëng v­ît bËc, n¨m 1990 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2300 triÖu USD vµ thêi kú 1991 - 1995 tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu b×nh qu©n hµng n¨m ®¹t 28%/ n¨m, n¨m 1996 t¨ng 31,1% so víi n¨m 1995, n¨m 1997 t¨ng 22,7% so víi n¨m 1996, n¨m 1998 do ¶nh h­ëng cña khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc vµ trªn thÕ giíi nªn chØ t¨ng 2,4% so víi n¨m 1997. V× vËy mµ GDP do ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹o ra cho nÒn kinh tÕ kh«ng ngõng t¨ng lªn cô thÓ lµ : N¨m GDP theo gi¸ hiÖn hµnh 1990 5460 ( tû ®ång ) 1991 9742 1992 15281 1993 17549 1994 25072 1995 37491 1996 43125 1997 48914 1998 4559 Do ®ã mµ møc ®ãng gãp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµo t¨ng tr­ëng cña GDP t­¬ng øng lµ N¨m TÝnh theo gi¸ cè ®Þnh n¨m1989 N¨m TÝnh theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994 1990 5,3% 1994 9,0%11,8% 1991 4,8% 1995 9,7% 1992 6,1% 1996 6,9% 1993 6,0% 1997 4,4% 1994 9,0% 1998 2. §ãng gãp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµo n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm : Trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, hµng ho¸ c¸c n­íc ph¶i chÞu sù c¹nh tranh khèc liÖt víi hµng ho¸ c¸c n­íc kh¸c vµ gÆp ph¶i sù c¶n trë quyÕt liÖt cña c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan cña c¸c n­íc ®Æt ra v× vËy ®Ó tån t¹i, ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn ®­îc th× c¸c n­íc ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm... ®Ó t¹o søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cho hµng ho¸ n­íc m×nh nh»m ®øng v÷ng, ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng vµ chèng tr¶ ®­îc sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cña hµng ho¸ c¸c n­íc kh¸c. Riªng ®èi víi ViÖt Nam ®Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc th× víi ®iÒu kiÖn lµ mét n­íc ®i sau vµ cã tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ n¨ng lùc c«ng nghÖ thÊp kÐm nÕu chÊt l­îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cßn ch­a cao, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao nªn søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ cßn rÊt thÊp so víi hµng ho¸ cña c¸c n­íc kh¸c trªn thÕ giíi, v× vËy ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc th× n­íc ta ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm... t¹o søc c¹nh tranh cho hµng ho¸ trong n­íc, ®Æc biÖt lµ khi n­íc ta tham gia AFTA, APEC, WTO th× hµng ho¸ cña n­íc ta cµng ph¶i chÞu ¸p lùc c¹nh tranh rÊt lín trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vµ khu vùc còng nh­ thÞ tr­êng trong n­íc v× vËy n©ng cao chÊt l­îng hµng ho¸, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹o søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cho hµng ho¸ cña n­íc ta lµ yªu cÇu mang tÝnh tÊt yÕu khi tham gia héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. VËy th«ng sù c¹nh tranh khèc liÖt trªn thÞ tr­êng xuÊt khÈu tøc lµ th«ng qua tiÕn hµnh héi nhËp kinh tÕ mµ chÊt l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ trªn toµn thÕ giíi nãi chung vµ cña n­íc ta nãi riªng ngµy mét ®­îc n©ng cao. 3. §ãng gãp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ sang nÒn kinh tÕ h­íng ngo¹i : ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ lµ do t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè nh­ tiÕn bé khoa häc kü thuËt, tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong ®ã ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét yÕu tè t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thËt vËy kÓ tõ khi §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ dùa trªn m« h×nh h­íng vÒ xuÊt kh©ñ kÕp hîp song song víi m« h×nh thay thÕ nhËp khÈu ®· vµ ®ang lµm cho c¬ cÊu kinh tÕ cña n­íc ta chuyÓn dÞch tÝch cùc vµ nã lµm cho c¬ cÊu kinh tÕ cña n­íc chuyÓn dÞch phï hîp víi xu h­íng ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Sù t¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cã thÓ ®­îc nh×n nhËn theo c¸c h­íng sau - XuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm cña n­íc ta cho n­íc ngoµi - XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ c¸c n­íc kh¸c cÇn, ®iÒu ®ã cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. - XuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thuËn lîi. - XuÊt khÈu t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng tiªu thô, cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt, khai th¸c tèi ®a s¶n xuÊt trong n­íc. - XuÊt khÈu t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m ®æi míi th­êng xuyªn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong n­íc.Nãi c¸ch kh¸c xuÊt lµ c¬ së t¹o thªm vèn vµ kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ thÕ giíi bªn ngoµi vµo ViÖt Nam nh»m hiÖn ®¹i ho¸ nÒn kinh tÕ n­íc ta. - Th«ng qua xuÊt khÈu, hµng ho¸ cña ViÖt Nam sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt l­îng. Cuéc c¹nh tranh ®ßi hái ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt cho phï hîp víi nhu cÇu thÞ tr­êng. - XuÊt khÈu cßn ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp hoµn thiÖn vµ ®æi míi c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh n©ng cao chÊt l­îng h¹ gi¸ thµnh. 4. §ãng gãp cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµo gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n T¸c ®éng cña xuÊt khÈu ®Õn ®êi sèng bao gåm rÊt nhiÒu mÆt,tr­íc hÕt s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu lµ n¬i thu hót hµng triÖu lao ®éng vµo lµm viÖc vµ cã thu nhËp kh«ng thÊp. XuÊt khÈu cßn t¹o ra nguån vèn ®Ó nhËp khÈu vËt phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng vµ ®¸p øng ngµy mét phong phó thªm nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n. ë n­íc ta hiÖn nay, kÓ tõ khi §¶ng vµ Nhµ n­íc thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ th× kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta kh«ng ngõng t¨ng lªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy s¶n xuÊt trong n­íc ph¸t triÓn, t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng triÖu lao ®éng. 5. XuÊt khÈu lµ c¬ së ®Ó më réng vµ thóc ®Èy c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i : XuÊt khÈu vµ c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®· lµm cho nÒn kinh tÕ n­íc ta g¾n chÆt víi ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Th«ng th­êng ho¹t ®éng xuÊt khÈu ra ®êi sím h¬n c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i kh¸c nªn nã thóc ®Èy c¸c quan hÖ nµy ph¸t triÓn. Ch¼ng h¹n, xuÊt khÈu vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ thóc ®Èy c¸c quan hÖ tÝn dông, ®Çu t­, vËn t¶i quèc tÕ.... ®Õn lù¬t nã chÝnh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i l¹i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó cho më réng xuÊt khÈu. Tãm l¹i, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®­îc coi lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa chiÕn l­îc ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ, thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay xu thÕ toµn cÇu ho¸, khu vùc ho¸ ®ang diÔn ra m¹nh mÏ trªn toµn thÕ giíi vµ nã lµ c¬ héi cho mçi quèc gia héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n­íc ®ßi hái ph¶i cã sè vèn rÊt lín ®Ó nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ kü thuËt vËt t­ vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn. Nguån vèn nhËp khÈu cã thÓ sö dông tõ c¸c nguån - Liªn doanh ®Çu t­ n­íc ngoµi víi n­íc ta - Thu tõ ho¹t ®éng du lÞch, dÞch vô - XuÊt khÈu søc lao ®éng Trong c¸c nguån vèn nh­ ®Çu t­ n­íc ngoµi, vay nî vµ viÖn trî... còng ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c ®Ó nhËp khÈu nguån vèn quan träng nhÊt lµ tõ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña nhËp khÈu. Trong thêi kú 1986 - 1990 nguån thu cña n­íc ta vÒ xuÊt khÈu chiÕm 3/4 tæng nguån thu ngo¹i tÖ, n¨m 1994 thu tõ xuÊt khÈu ®· ®¶m b¶o ®­îc 80% nhËp khÈu so víi 24,6% n¨m 1986. PhÇn II T¸c ®éng cña mét sè yÕu tè vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu I. T¸c ®éng cña c¸c yÕu tè trong n­íc : 1. M«i tr­êng kinh tÕ : Tr­íc hÕt ViÖt Nam tù hµo vÒ nguån kho¸ng s¶n giµu cã vµ ®a d¹ng, cßn Ýt ®­îc khai th¸c, chñ yÕu lµ dÇu löa, quÆng s¾t, b« xÝt vµ c¸c kho¸ng s¶n quý hiÕm kh¸c. Nguån kho¸ng s¶n nµy t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ ®a d¹ng vµ tham gia tÝch cùc vµo ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Æc biÖt lµ viÖc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn viÖc khai th¸c tÊt c¶ c¸c nguån tµi nguyªn nµy ®ßi hái mét sè vèn lín víi c«ng nghÖ thÝch hîp, kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý tèt. §©y lµ mét trong nh÷ng khã kh¨n cho viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc th«ng qua ®ã nã cã nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm k×m h·m ho¹t ®éng xuÊt khÈu. KhÝ hËu vµ c¸c nguån tµi nguyªn ®Êt ®ai, sinh vËt vµ du lÞch gióp t¹o kh¶ n¨ng tèt cho sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña n«ng nghiÖp ®Æc biÖt ®èi víi c©y c«ng nghiÖp nhiÖt ®íi, hoa qu¶ t­¬i vµ rau xanh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho nu«i trång thuû s¶n, trång rõng... chÝnh yÕu tè nµy lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng nghiÖp cña n­íc ta lµm cho kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng n«ng nghiÖp cña n­íc ta kh«ng ngõng t¨ng lªn : xuÊt khÈu g¹o ®øng vÞ trÝ thø 2 trªn toµn thÕ giíi, xuÊt khÈu ca phª vèi ®øng vÞ trÝ thø 2 trªn thÕ giíi... VÞ trÝ ®Þa lý mang l¹i nhiÒu thuËn lîi cho ViÖt Nam trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ ph¸t triÓn ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi riªng v× ViÖt Nam n»m ë khu vùc cã nhiÒu ®­êng hµng kh«ng vµ hµng h¶i, ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t triÓn dÞch vô vËn t¶i quèc tÕ vµ x©y dùng c¸c trung t©m th­¬ng m¹i, tuy nhiªn ®iÒu nµy ®ßi hái ®Çu t­ vèn lín vµo kÕt cÊu h¹ tÇng tøc lµ ph¶i cã mét hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng t­¬ng ®èi ph¸t triÓn nh­ng thùc tr¹ng cña hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng cña n­íc ta hiÖn nay hÕt søc l¹c hËu ®iÒu nµy ®· t¸c ®éng xÊu ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. Lùc l­îng lao ®éng phong phó vµ dåi dµo lµ tiÒm n¨ng lín cña ®Êt n­íc, møc l­¬ng qu¸ thÊp còng lµ mét lîi thÕ ®¸ng kÓ trong viÖc h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó t¹o søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cho hµng ho¸ cña n­íc ta. Tõ ®ã mµ nã cã vai trß quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i, ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn cña hµng n­íc ta trªn thÞ tr­êng trong n­íc còng nh­ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, tøc lµ nã lµ nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc më réng thÞ tr­êng cho hµng xuÊt khÈu cña n­íc ta. Tuy nhiªn, lùc l­îng lao ®éng cña n­íc ta cã chÊt l­îng thÊp cÇn ph¶i ®Èy m¹nh ®µo t¹o kü n¨ng nghÒ nghiÖp vµ qu¶n lý, mÆt kh¸c lùc l­îng lao ®éng cña n­íc ta cßn ch­a ®­îc khai th¸c mét c¸ch cã hiÖu qu¶. CÈn ph¶i khai th¸c cã hiÖu qu¶ h¬n ®Ó t¹o lîi thÕ so víi c¸c n­íc kh¸c trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt nãi chung vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu. MÆt kh¸c th«ng qua qu¸ tr×nh ®æi míi th× nÒn kinh tÕ n­íc ta ®· cã sù chuyÓn biÕn tÝch cùc vÒ mäi mÆt kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ x· héi cã b­íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh, tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao vµ æn ®Þnh, m«i tr­êng kinh tÕ æn ®Þnh,..... ®· t¸c ®éng gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm cho kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc ta t¨ng trung b×nh 22%/ n¨m. 2. M«i tr­êng ChÝnh trÞ - x· héi Cïng víi qu¸ tr×nh më cöa ®Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. §¶ng vµ Nhµ n­íc ta ®· chñ tr­ëng ph¸t triÓn ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng theo h­íng - Nhµ n­íc qu¶n lý thèng nhÊt ®èi víi ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng theo chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt, ®ång thêi më réng quyÒn h¹n cho c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph­¬ng vµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh hµng xuÊt khÈu thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ, xo¸ bá t×nh tr¹ng ®éc quyÒn trong s¶n xuÊt kinh doanh xuÊt khÈu. - Mäi doanh nghiÖp ®Òu ®­îc phÐp kinh doanh xuÊt khÈu trùc khi cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn theo quy ®Þnh cña nhµ n­íc. - Thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a ph­¬ng ho¸ thÞ tr­êng : nh÷ng thÞ tr­êng quan träng cña ViÖt Nam lµ ASEAN, NhËt B¶n, EU, Nga, Trung Quèc vµ t­¬ng lai lµ Mü. Nhê chñ tr­¬ng ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· gãp phÇn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc thóc ®©û ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn vµ nã lµ tiÒn ®Ò cho viÖc ph¸t triÓn liªn tôc víi tèc ®é cao ( 22%/ n¨m ) trong thêi gian qua. II. t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè thuéc m«i tr­êng kinh tÕ quèc tÕ 1. MÆt thuËn lîi : Th«ng qua xu h­íng toµn cÇu ho¸ th× m«i tr­êng kinh tÕ quèc tÕ ®· t¸c ®éng m¹nh mÏ vµo nÒn kinh tÕ n­íc ta nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n­íc ta nãi riªng. Toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ ®· ®­a ®Õn hÖ qu¶ tÊt yÕu ®ã lµ c¸c quèc gia ph¶i më cöa ®Ó héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. ViÖt Nam ®· vµ ®ang tÝch cùc tham gia vµ xu thÕ nµy, tõng b­íc ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng, khu vùc vµ ®a ph­¬ng. §Õn nay n­íc ta ®· lµ thµnh viªn cña tæ chøc khu vùc th­¬ng m¹i tù do ASEA ( AFTA ), vµ diÔn ®µn kinh tÕ Ch©u ¸ Th¸i B×nh D­¬ng ( APEC), ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i song ph­¬ng víi Mü, chuÈn bÞ gia nhËp tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi ( WTO ), quan hÖ th­¬ng m¹i víi NhËt B¶n, EU, Nga, Trung Quèc.... ®ang tiÕp tôc më réng. Lµ mét n­íc ®ang ph¸t triÓn tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ n­íc ta cã thªm nhiÒu c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. T¹o kh¶ n¨ng më réng thÞ tr­êng ra n­íc ngoµi trªn c¬ së c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ®· ký kÕt víi c¸c n­íc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. NÕu thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c cam kÕt trong AFTA th× ®Õn n¨m 2006 hµng c«ng nghiÖp chÕ biÕn cã xuÊt xø tõ n­íc ta sÏ ®­îc tiªu thô trªn tÊt c¶ thÞ tr­êng c¸c n­íc ASEAN víi d©n sè trªn 500 triÖu ng­êi vµ GDP trªn 700 tû USD. NÕu sau khi n­íc ta ra nhËp WTO th× sÏ ®­îc h­ëng ­u ®·i dµnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn theo quy chÕ tèi huÖ quèc trong quan hÖ víi 132 n­íc thµnh viªn cña tæ chøc nµy do vËy hµng ho¸ cña n­íc ta xuÊt khÈu vµo c¸c n­íc ®ã ®­îc dÔ dµng h¬n, tõ n¨m 2020 hµng rµo thuÕ quan cña c¸c n­íc APEC sÏ ®­îc dì bá. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó n­íc ta xuÊt khÈu hµng ho¸ vµo c¸c n­íc thµnh viªn APEC. Toµn cÇu ho¸ ®· vµ ®ang t¹o ®iÒu kiÖn, c¬ héi cho n­íc ta ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ®Ó khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ so s¸nh vÒ lao ®éng, tµi nguyªn cña n­íc ta ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc th«ng qua ®ã ®a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vµ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña thÞ tr­êng thÕ giíi. 2. MÆt khã kh¨n Bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi th× th«ng qua qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ th× m«i tr­êng thÕ giíi còng ®Æt ra cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n­íc ta kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n vµ th¸ch thøc. Tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ®Ó ®i ®Õn tù do ho¸ th­¬ng m¹i tøc lµ chÊp nhËn t­ c¸ch thµnh viªn c¹nh tranh ngang b»ng víi c¸c n­íc kh¸c, nh­ng hiÖn nay n­íc ta vÉn cßn bÞ tôt hËu kh¸ xa vÒ kinh tÕ ( nhÊt lµ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ng­êi ) v× vËy chÊt l­îng hµng ho¸ cña n­íc ta cßn kÐm xa c¸c n­íc kh¸c do ®ã mµ søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ n­íc ta cßn kÐm xa søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ c¸c n­íc kh¸c. V× vËy hµng ho¸ cña n­íc ta ph¶i c¹nh tranh ngang b»ng víi hµng ho¸ n­íc kh¸c th× ®ã lµ mét khã kh¨n rÊt lín cho hµng ho¸ n­íc ta tån t¹i, ®øng v÷ng, ph¸t triÓn ®­îc trªn thÞ tr­êng tr­íc sù c¹nh tranh quyÕt liÖt cña hµng ho¸ c¸c n­íc kh¸c. Trªn thÞ tr­êng thÕ giíi n­íc ta míi xuÊt khÈu chñ yÕu lµ c¸c nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm s¬ chÕ, nh­ dÇu th«, g¹o, cµ phª, chÌ, cao su. Cßn c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ biÕn nhÊt lµ s¶n phÈm chÊt l­îng cao cßn Ýt, søc c¹nh tranh yÕu. Trong khi ®ã gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng nguyªn liÖu vµ s¬ chÕ l¹i bÊp bªnh hay bÞ t¸c ®éng xÊu bÊt lîi cho n­íc xuÊt khÈu. Ngoµi ra, m«i tr­êng quèc tÕ cßn ®Æt ra cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n­íc ta nhiÒu khã kh¨n bÊt lîi nh­ t×nh tr¹ng mÊt æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc, hÖ thèng hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan cña c¸c n­íc ®Æt ra, t×nh tr¹ng gian lËn th­¬ng m¹i..... lµ nh÷ng yÕu tè cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn thÞ tr­êng, gi¸ c¶ cña hµng ho¸ xuÊt khÈu cña n­íc ta, do ®ã mµ m«i tr­êng quèc tÕ cã tÝnh quyÕt ®Þnh ®Õn sù tån t¹i, ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn cña hµng ho¸ n­íc ta. III. Vai trß cña nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu 1. ChÝnh phñ hç trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu Thµnh c«ng ®¸ng kÓ trong c«ng t¸c thuÕ ®Èy xuÊt khÈu trong thêi gian qua lµ ®· v­ît qua ®­îc c¬n sèc x¶y ra n¨m 1991 - 1992 do sù biÕn ®æi chÝnh trÞ cña c¸c n­íc XHCN, §«ng ¢u vµ Liªn X« cò. ViÖc mÊt ®i thÞ tr­êng lín nµy ®· kÝch thÝch nhµ n­íc vµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i t×m vµ khai th¸c c¸c thÞ tr­êng míi. B»ng c¸ch nç lùc ngo¹i giao vµ chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi ngo¹i ®óng ®¾n nh»m më ®­êng vµ kÝch thÝch quan hÖ bu«n b¸n cña c¸c doanh nghiÖp, chÝnh phñ ViÖt Nam ®· ký trªn 70 hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ hiÖn nay cã quan hÖ bu«n b¸n víi trªn 110 n­íc trong ®ã ®¸ng chó ý lµ hiÖp ®Þnh hîp t¸c kinh tÕ víi Liªn minh Ch©u ¢u ký ngµy 17/7/1995, tham gia vµo AFTA, b×nh th­êng ho¸ quan hÖ bu«n b¸n ViÖt Nam - Trung Quèc, ký hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i víi Mü, gia nhËp APEC, WTO, c¬ cÊu thÞ tr­êng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay lµ Ch©u ¸ 80%, Ch©u ¢u 15%, Ch©u Phi 3%, Ch©u Mü 2%. 2. Nhµ n­íc ph¶i thµnh lËp c¸c Tæng c«ng ty vµ c¸c tËp ®oµn kinh doanh lín ®Ó t¨ng søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, hµng lo¹t c¸c Tæng c«ng ty, c¸c tËp ®oµn ®· ®­îc thµnh lËp. Trong ®iÒu kiÖn thiÕu vèn, thiÕu kinh nghiÖm qu¶n lý vµ kh¶ n¨ng v­¬n tÇm ho¹t ®éng ra thÞ tr­êng thÕ giíi cña tõng doanh nghiÖp cßn h¹n chÕ, viÖc lµm nµy ®· gióp c¸c doanh nghiÖp trong cïng ngµnh liªn kÕt ®Ó ph¸t huy søc m¹nh tæng hîp víi tÇm vãc ( thÕ vµ lùc ) ®ñ lín th× kh¶ n¨ng c¹nh tranh ë thÞ tr­êng trong n­íc vµ kh¶ n¨ng th©m nhËp thÞ tr­êng n­íc ngoµi ®· vµ sÏ ®­îc t¨ng lªn ®¸ng kÓ. 3. Nhµ n­íc ph¶i x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu C¸c ngµnh ®Þnh h­íng vµo xuÊt khÈu ®­îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ, c¸c s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ngµnh n«ng l©m, ng­ nghiÖp trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y lu«n chiÕm 30% tæng gÝa trÞ xuÊt khÈu. C¸c c«ng nghÖ míi phôc vô s¶n xuÊt hµng ho¸ xuÊt khÈu nãi riªng vµ c«ng nghÖ míi nãi chung ®­îc khuyÕn khÝch ®­a vµo ViÖt Nam th«ng qua chÕ ®é ­u ®·i trong viÖc ®¸nh thuÕ nhËp khÈu. ChÝnh phñ ViÖt Nam chñ tr­¬ng x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ theo m« h×nh c«ng nghiÖp ho¸ h­íng vÒ xuÊt khÈu, khai th¸c lîi thÕ so s¸nh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam vµ t¨ng c­êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ViÖc x¸c ®Þnh ngµnh träng ®iÓm cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cã ý nghÜa quan träng vµ cÇn ®­îc c©n nh¾c kü cµng, cã ý kiÕn cho r»ng nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cã thÓ coi nh÷ng ngµnh sau ®©y lµ träng ®iÓm : Ngµnh n«ng nghiÖp, khai th¸c dÇu khÝ, s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, s¶n xuÊt ph©n bãn khoa häc, l¾p r¸p « t«. 4. X©y dùng c¸c khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghiÖp tËp trung vµ khu c«ng nghÖ cao ChÝnh phñ ®· cÊp giÊy phÐp thµnh lËp 6 khu chÕ xuÊt víi quy chÕ ®Çu t­ ­u ®·i vµ b­íc ®Çu mét sè khu ®· ho¹t ®éng, ®em l¹i kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. C¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung, khu c«ng nghÖ cao còng ®· ®­îc thµnh lËp ë ViÖt Nam vµ ®­îc sù quan t©m cña ChÝnh phñ. Th¸ng 4/1997 Thñ t­íng ChÝnh phñ ®· ban hµnh quy chÕ khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu c«ng nghÖ cao ë ViÖt Nam. §©y lµ b­íc ®i rÊt quan träng cña qu¸ tr×nh hay thÕ nhËp khÈu vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ë n­íc ta ®ång thêi tiÕn tíi xuÊt khÈu s¶n phÈm chÕ biÕn vµ s¶n phÈm cã c«ng nghÖ cao kh¾c phôc t×nh tr¹ng chØ xuÊt khÈu nguyªn liÖu vµ s¶n phÈm s¬ chÕ nh­ hiÖn nay. 5. Nhµ n­íc ph¶i ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn hiÖn nay Nhµ n­íc ViÖt Nam sö dông chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu víi t­ c¸ch lµ mét c«ng cô quan träng ®Ó khuyÕn khÝch vµ qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §èi víi c¸c ngµnh, c¸c khu vùc cÇn ­u tiªn cã nh÷ng quy ®Þnh miÔn, gi¶m thuÕ. Sau khi cã luËt thuÕ, c¬ cÊu biÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu th× chÝnh phñ ViÖt Nam ®· kh«ng ngõng söa ®æi cho phï hîp víi t×nh h×nh trong n­íc còng nh­ trªn toµn thÕ giíi vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ( luËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu ®­îc söa ®æi vµo 5/1992 vµ th¸ng 1/1993 ) ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i linh ho¹t t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu : Tõ n¨m 1987 ViÖt Nam b¾t ®Çu thùc hiÖn c¶i c¸ch trong c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ ®ång ViÖt Nam ( VN§ ) víi ®« la Mü ( ®ång tiÒn ®ãng vai trß quan träng trong quan hÖ thanh to¸n cña ViÖt Nam víi n­íc ngoµi ). Kho¶ng c¸ch gi÷a tû gi¸ quy ®Þnh cña ng©n hµng Trung ­¬ng so víi tû gi¸ thÞ tr­êng tù do ®­îc thu hÑp qua c¸c n¨m. Thêi kú 1991 - 1992 møc tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa ®­îc ®iÒu chØnh linh ho¹t trong giai ®o¹n 1993 - 1995 ViÖt Nam ®· theo ®uæi tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa æn ®Þnh ®Õn ®Çu n¨m 1995 tû gi¸ cña hÖ thèng ng©n hµng so víi tû gi¸ thÞ tr­êng tù do chªnh lÖch kh«ng ®¸ng kÓ n÷a. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i trªn gãp phÇn gi÷ v÷ng ®­îc gi¸ trÞ ®ång tiÒn ViÖt Nam c¶ vÒ danh nghÜa vµ gi¸ trÞ thùc vµ kiÒm chÕ l¹m ph¸t, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu t¨ng lªn hµng n¨m. 7. Nhµ n­íc ph¶i thµnh lËp c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i cña ViÖt Nam Mét kinh nghiÖm quan träng trong viÖc thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ thµnh lËp c¸c tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i. §©y lµ c¸c tæ chøc phi lîi nhuËn cã nhiÖm vô thu thËp vµ nghiªn cøu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng ngoµi n­íc, bè trÝ triÓn l·m, tham gia c¸c ho¹t ®éng giao l­u quèc tÕ nh»m hç trî ph¸t triÓn c¸c mÆt hµng míi hoÆc ngµnh nghÒ s¶n xuÊt cô thÓ hç trî viÖc thùc hiÖn c¸c ch­¬ng tr×nh n»m trong chÝnh s¸ch xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc vµ tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ ®èi ngo¹i. ViÖt Nam nªn cã mét tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®ñ m¹nh ®Ó chuyªn lµm c¸c nhiÖm vô kÓ trªn. ViÖc thµnh lËp tæ chøc nµy sÏ cho phÐp më réng kh¶ n¨ng phèi hîp gi÷a c¸c Bé, c¸c c¬ quan trong viÖc qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng nh­ kh¶ n¨ng cung cÊp th«ng tin vµ kh¶ n¨ng tham gia vµo thÞ tr­êng n­íc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam Mét ®iÒu ®¸ng l­u ý lµ hiÖn nay mét sè tæ chøc xóc tiÕn, th­¬ng m¹i ®· cã mÆt ë n­íc ta song chóng ta cßn yÕu trong c«ng t¸c phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc nµy. iv. Thùc tr¹ng cña viÖc thùc hiÖn vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu 1. Thùc tr¹ng cña viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu : Trong quan hÖ víi c¸c n­íc thuéc khèi XHCN tr­íc ®©y, tû gi¸ cña ViÖt Nam ®­îc tÝnh theo ®ång róp Clearing ( sau nµy ®æi lµ róp chuyÓn kho¶n - transferable ruble ) ®ång tiÒn ghi sæ dïng trong thanh to¸n mËu dÞch gi÷a c¸c n­íc thuéc khèi XHCN tù quy ®Þnh víi nhau ®Ó lµm sao cho tµi kho¶n gi÷a c¸c bªn sau khi trao ®æi ngo¹i th­¬ng theo khèi l­îng ®· ®­îc quy ®Þnh hiÖp ®Þnh ký kÕt vµo ®Çu n¨m th× cuèi n¨m kh«ng cßn sè d­. §Æc tr­ng cña chÕ ®é tû gi¶, ®· béc lé nhiÒu mÆt bÊt hîp lý nã kh«ng nh÷ng kh«ng thÓ hiÖn thÓ vai trß ®iÒu tiÕt tû gi¸ trong viÖc c©n b»ng c¸n c©n thanh to¸n, ®iÒu tiÕt t¸i s¶n xuÊt mµ cßn k×m h·m c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña n­íc ta, lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tr× trÖ trong mét thêi gian dµi. Tõ n¨m 1989 trë vÒ sau cho ®Õn nay nhµ n­íc ta ®· cã nh÷ng chñ tr­¬ng vµ gi¶i ph¸p ®æi míi trong quan hÖ ®èi ngo¹i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸, ®· tõng b­íc xãa bá c¬ chÕ ®éc quyÒn ngo¹i th­¬ng - cho phÐp c¸c tæ chøc kinh tÕ ®­îc phÐp xuÊt khÈu trùc tiÕp víi n­íc ngoµi. Sè l­îng c¸c c«ng ty ®­îc trùc tiÕp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu kh«ng ngõng t¨ng lªn cïng víi viÖc më réng ngo¹i th­¬ng chÕ ®é tû gi¸ còng ®­îc thay ®æi c¨n b¶n, Nhµ n­íc ®· ¸p dông chÝnh s¸ch tû gi¸ linh ho¹t cã sù qu¶n lý cña nhµ n­íc nh­ng viÖc ®iÒu hµnh cña nhµ n­íc trong tõng n¨m cã kh¸c nhau ta cã thÓ t¹m thêi chia ra 3 giai ®o¹n. a. Giai ®o¹n th¶ næi tû gi¸ : 1989 - 1993 Trong giai ®o¹n nµy tû gi¸ hèi ®o¸i VN§/ USD thÓ hiÖn qua N¨m Tû gi¸ USD/ VN§ L¹m ph¸t Gi¸ chÝnh thøc Nhµ n­íc Gi¸ thÞ tr­êng tù do T¨ng, gi¶m 1 2 3 4 5 1989 4.200 4370 + 8,80 + 34,70 1990 6.650 7330 + 13,30 + 67,30 1991 12.720 12330 - 0,02 + 68,00 1992 10.720 10550 - 0,02 + 17,30 1993 10.835 10736 -0,01 + 3,20 B¶ng sè liÖu trªn cho ta thÊy tû gi¸ VN§/USD qua c¸c n¨m cã biÕn ®éng lªn xuèng. Tuy nhiªn tæng qu¸t mµ nãi trong kho¶ng thêi gian nµy tû gi¸ VN§/USD cã khuynh h­íng t¨ng vµ ®­îc nhµ n­íc ®iÒu chØnh s¸t víi gi¸ thÞ tr­êng tù do. §iÒu nµy chøng tá nhµ n­íc b¾t ®Çu th¶ næi tû gi¸, quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ ®· ®­îc quan t©m ®Çy ®ñ h¬n, tuy nhiªn sù th¶ næi tû gi¸ ®·: - KÝch thÝch t©m lý ®Çu c¬ ngo¹i tÖ nh»m môc ®Ých h­ëng chªnh lÖch - T×nh tr¹ng tû gi¸ th­êng xuyªn ®ét biÕn vµ thiÕu ngo¹i lÖ ®· g©y ra nh÷ng c¬n sèt USD lµm mÊt æn ®Þnh nÒn kinh tÕ - Qu¶n lý ngo¹i tÖ cña ChÝnh phñ kh«ng ®¹t ®­îc kÕt qu¶ mong muèn - Nhµ n­íc ®· kh«ng kiÓm so¸t ®­îc l­u th«ng ngo¹i tÖ. b. Giai ®o¹n cè ®Þnh tû gi¸ 1993 - 1996 N¨m Tû gi¸ USD/ VN§ So s¸nh % n¨m tr­íc Tèc ®é l¹m ph¸t 1 2 3 4 1993 1083300 100,00% 3,2% 1994 1103000 + 1,98% 14,4% 1995 1104000 0% 12,7% 1996 1106600 + 0,18% 4,3% Do tû gi¸ chÝnh thøc cña Nhµ n­íc vµ tû gi¸ thÞ tr­êng tù do trong thêi gian nµy kh«ng chªnh nhiªï nªn chóng ta chän tû gi¸ chÝnh thøc cña Nhµ n­íc lµm c¬ së tÝnh to¸n. Qua sè liÖu trªn b¶ng trªn chóng ta thÊy tèc ®é t¨ng tû gi¸ chËm h¬n tèc ®é t¨ng cña l¹m ph¸t v× phô thuéc vµo quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ, vµo côm c¸c nh©n tè kinh tÕ ®èi ngo¹i. Tuy nhiªn viÖc cè ®Þnh tû gi¸ trong mét thêi gian dµi ( 1993 - 1996 ) ®· kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc xuÊt khÈu ®· lµm cho ngo¹i th­¬ng kÐm ph¸t triÓn biÓu hiÖn cô thÓ qua b¶ng sau : N¨m XuÊt khÈu NhËp khÈu So s¸nh 1 2 3 4 = 3 - 2 1993 1985 3924 - 939 1994 4054 3823 - 1771 1995 3448,9 8133,4 - 2706,3 1996 7233 11143 - 3888 T×nh tr¹ng nhËp siªu trong giai ®o¹n nµy ®· t¸c ®éng xÊu ®Õn xuÊt khÈu vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu g©y th©m hôt c¸n c©n th­¬ng m¹i dÉn tíi t×nh tr¹ng hoÆc ph¶i tiªu gi¶m dù tr÷ ngo¹i hèi quèc gia hoÆc ph¶i vay nî n­íc ngoµi ®Ó bï ®¾p c¸n c©n thanh to¸n... §øng tr­íc t×nh h×nh ®ã ngay tõ n¨m 1999 cho ®Õn nay nhµ n­íc ®· cã chØ ®¹o - ChØ ®¹o xö lý nî qu¸ h¹n tõ n¨m 1994, h¹n chÕ kÞp thêi t×nh tr¹ng më LC thanh to¸n trµn lan vµ cuèi n¨m 1996 th«ng qua khèng chÕ møc më LC Sight lµ chñ yÕu, h¹n chÕ më LC tr¶ chËm xem xÐt cho nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng chñ yÕu lµ nh÷ng mÆt hµng vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt - §iÒu hµnh tû gi¸ linh ho¹t theo tÝn hiÖu cña thÞ tr­êng c. Giai ®o¹n ®iÒu hµnh tû gi¸ linh ho¹t cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc tõ n¨m 1997 ®Õn nay Giao dÞch trªn thÞ tr­êng ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng còng nh­ thÞ tr­êng ngo¹i tÖ nãi chung bÞ gi¶m sót. Thùc tÕ s¸u th¸ng cuèi n¨m 1997 nhu cÇu mua ngo¹i tÖ lu«n cao h¬n nhu cÇu b¸n ngo¹i tÖ vµ ho¹t ®éng cña thÞ tr­êng cã lóc ngõng trÖ, doanh sè mua 6 th¸ng cuèi n¨m 1997 ®¹t 7,5 tû USD gi¶m 5% so víi 6 th¸ng cuèi n¨m 1997. Doanh sè b¸n ®¹t 7,6 tû USD gi¶m 1% so víi 6 th¸ng ®Çu n¨m 1997, nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng mua ®­îc ngo¹i tÖ ®· ph¶i mua víi gi¸ cao vµ chÞu lç rÊt lín do tû gi¸ t¨ng ®ét biÕn - ngo¹i tÖ t¨ng gi¸ m¹nh ®· lµm t¨ng nhu cÇu vay vèn VN§ do l·i suÊt thÊp h¬n vµ kh«ng chÞu rñi ro vÒ tû gi¸ ®· g©y mÊt c©n ®èi cung cÇu VN§ trªn thÞ tr­êng. N¨m 1997 d­ nî LC ng¾n h¹n chØ cßn gÇn 700 triÖu USD so víi 1,4 tû USD vµo th¸ng 6 n¨m 1996. Tuy nhiªn cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë khu vùc Ch©u ¸ ®· ¶nh h­ëng g©y søc Ðp do yÕu tè t©m lý ®Çu c¬ cña thÞ tr­êng ®· ®Èy tû gi¸ ë thÞ tr­êng tù do t¨ng m¹nh cã lóc lªn ®Õn 14.600 VN§/USD. MÆc dï trong n¨m 1997 tû gi¸ ®· cã nhiÒu biÕn ®éng nh­ng vÉn ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu quan träng. - ChÝnh s¸ch tû gi¸ ®· ®­îc ®iÒu chØnh tõng b­íc linh ho¹t, mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn cho gi¸ trÞ VN§ ph¶n ¸nh t­¬ng ®èi x¸c thùc cung cÇu ngo¹i tÖ gãp phÇn kiÒm chÕ l¹m ph¸t, mét mÆt ®¸p øng kh¶ n¨ng hç trî xuÊt khÈu mÆc dï gi¸ cao su gi¶m 42%, dÇu th« gi¶m 30%, giµy da vµ may mÆc còng ®ang gi¶m m¹nh. Riªng mÆt hµng g¹o trong n¨m qua bÞ thiªn tai, lò lôt do c¬n b·o sè 5 g©y ra nh­ng ta vÉn cè g¾ng kh¾c phôc vµ nhanh chãng duy tr× xuÊt khÈu gaä. - Nguyªn nh©n nhËp siªu trong thêi gian qua lµ do ng©n hµng ®iÒu hµnh tû gi¸ bÞ ®«ng cøng, do tû gi¸ cã t¸c ®éng lín ®Õn nhËp khÈu, nã lµ gi¸ cña ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Tû gi¸ ®øng ( trªn thùc tÕ lµ gi¶m so víi biÕn ®éng gi¸ trong n­íc ) lµm cho b¸n còng rÎ mµ mua còng rÎ. - B¸n rÎ kh«ng khuyÕn khÝch b¸n, mua rÎ sÏ khuyÕn khÝch mua, mua ®­îc khuyÕn khÝch, b¸n bÞ h¹n chÕ do ®ã ®­a ®Õn t×nh tr¹ng nhËp siªu, ngoµi ra cßn nguyªn nh©n kh¸c lµ ®Þnh h­íng xuÊt khÈu yÕu, t×nh tr¹ng nhËp lËu trµn lan, trèn thuÕ, ch­a ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ. B­íc sang n¨m 1998 t×nh h×nh tû gi¸ hèi ®o¸i trong n­íc ngµy cµng trë lªn phøc t¹p, gi¸ USD mçi ngµy mét t¨ng thËm chÝ cã ngµy thay ®æi vµi lÇn ®· ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn ®êi sèng kinh tÕ x· héi nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. Tr­íc t×nh h×nh ®ã ChÝnh phñ cã mét quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n nh»m kiÓm so¸t ho¹t ®éng ngo¹i tÖ trªn l·nh thæ ViÖt Nam b»ng viÖc ban hµnh quyÕt ®Þnh 37/1998/Q§ - TTg ngµy 14/2/1998 vÒ mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý ngo¹i tÖ ®©y lµ mét b­íc thµnh c«ng lín cña Nhµ n­íc nh»m kiÓm sãat vµ qu¶n lý ngo¹i tÖ lµm cho tû gi¸ cña thÞ tr­êng tù do vµ tû gi¸ thÞ tr­êng cã tæ chøc ( ThÞ tr­êng liªn ng©n hµng ) ®· s¸t l¹i gÇn nhau vµ hiÖn nay ng©n hµng ®· kiÓm so¸t ®­îc trªn 90% l­îng ngo¹i tÖ giao dÞch trªn thÞ tr­êng. 2. Thùc tr¹ng cña viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu ®­îc thÓ hiÖn ë luËt thuÕ xuÊt khÈu vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p quy d­íi luËt nh­ NghÞ ®Þnh, quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ, c¸c th«ng t­ h­íng dÉn cña Bé, ban ngµnh cã liªn quan trong lÜnh vùc xuÊt khÈu. LuËt thuÕ xuÊt khÈu hiÖn hµnh ®­îc quèc héi ban hµnh tõ n¨m 1987 vµ ®· ®­îc söa ®æi vµ bæ sung hai lÇn vµo n¨m 1991, 1993 cho phï hîp víi chÝnh s¸ch më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i vµ thùc tiÕn ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n­íc ta trong tõng thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ. Trong nh÷ng n¨m qua nhê viÖc thùc hiÖn luËt thuÕ xuÊt cã hiÖu qu¶ ®· ph¸t huy t¸c dông ®ã lµ viÖc thóc ®Èy vµ hç trî cho kinh tÕ trong n­íc, thóc ®Èy ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam ph¸t triÓn vµ huy ®éng nguån thu ®¸ng kÓ cho ng©n s¸ch nhµ n­íc tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®Æc biÖt lµ sau §¹i héi ®¹i biÓu §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII, kinh tÕ trong n­íc còng nh­ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ta ®· cã nh÷ng thay ®æi c¬ b¶n, nÒn kinh tÕ chuyÓn sang thêi kú ph¸t triÓn míi, më cöa vµ héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi ®· vµ sÏ tham gia vµo c¸c tæ chøc nh­ ASEAN, tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi WTO, tæ chøc kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng ( APEC ) ®Ó thùc hiÖn ®­îc môc tiªu nµy §¶ng ta chñ tr­¬ng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më cöa, ®a ph­¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, tranh thñ vèn, c«ng nghÖ cña n­íc ngoµi, ph¸t triÓn s¶n xuÊt trong n­íc vµ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng quèc tÕ. Bªn c¹nh ®ã x©y dùng mét c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý, b¶o ®¶m kh¶ n¨ng gi÷ v÷ng tù chñ vÒ kinh tÕ, cã ®ñ néi lùc cÇn thiÕt ®Ó chñ ®éng tham gia ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ. §øng tr­íc yªu cÇu míi nµy th× vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc vÒ kinh tÕ nãi chung vµ qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng. Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn vai trß qu¶n lý cña m×nh ®· béc lé mét sè sai sãt nghiªm träng, mµ nguyªn nh©n cña sù sai xãt nµy ®ã lµ do luËt thuÕ xuÊt khÈu cña ta cã nh÷ng h¹n chÕ cÇn söa ®æi vµ bæ xung. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy th× nhµ n­íc ta ®· tiÕn hµnh söa ®æi vµ bæ sung luËt thuÕ xuÊt khÈu, thËt vËy luËt thuÕ xuÊt khÈu n¨m 1987 ®· ®­îc thay thÕ gÇn nh­ toµn bé b»ng luËt thuÕ xuÊt khÈu ®· ®­îc quèc héi th«ng qua ngµy 26/12/1991 nhê sù thay ®æi nµy ®· lµm cho quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i nãi chung vµ ngo¹i th­¬ng nãi riªng ®Õn thêi ®iÓm n¨m 1991 ®· cã sù biÕn ®æi c¨n b¶n. Tuy nhiªn tõ n¨m 1992 ®Õn nay nhµ n­íc ta ®· nhiÒu lÇn söa ®æi khung thuÕ suÊt, söa ®æi bæ xung nhiÒu biÓu thuÕ xuÊt còng nh­ söa ®æi møc thuÕ suÊt nhiÒu mÆt hµng. MÆt kh¸c trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n ph¸p lý ®­îc quèc héi th«ng qua, chñ tÞch n­íc ban hµnh vµ chÝnh phñ h­íng dÉn Bé Tµi ChÝnh cïng víi c¸c Ban, ngµnh cã liªn quan c¨n cø vµo chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch xuÊt khÈu tõng mÆt hµng. Sù biÕn ®éng vÒ gi¸ c¶, thÞ tr­êng trong tõng thêi gian ®Ó tr×nh thñ t­íng chÝnh phñ ®iÒu chØnh c¸c møc thuÕ suÊt, biÓu thuÕ suÊt. §Õn n¨m 1997 th× biÓu thuÕ suÊt khÈu thu vµo 60 nhãm hµng víi 10 thuÕ suÊt tõ 1% ®Õn 45% tuú vµo mÆt hµng. Ngoµi nguyªn nh©n do luËt thuÕ xuÊt khÈu cña ta cßn nh÷ng h¹n chÕ ®· g©y ra nh÷ng sai sãt trong c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× cßn nguyªn nhËn thuéc vÒ phÝa ng­êi qu¶n lý ®ã lµ viÖc cßn nhiÒu c¸n bé qu¶n lý thiÕu n¨ng lùc qu¶n lý, quan liªu tham «, nh­ng ngoµi ra thñ tôc hµnh chÝnh trong ®iÒu hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cßn qu¸ r­êm rµ ®· g©y ra nh÷ng trë ng¹i cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu 3. Thùc tr¹ng viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ViÖc qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu ngµy cµng ®­îc c¶i tiÕn vµ hoµn thiÖn theo h­íng khuyÕn khÝch xuÊt khÈu. Võa qua Quèc héi ®· th«ng qua luËt th­¬ng m¹i t¹o nªn khu«n khæ ph¸p lý æn ®Þnh cho ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu Nhµ n­íc tËp trung qu¶n lý xuÊt khÈu vµo mét ®Çu mèi ®ã lµ Bé Th­¬ng M¹i. Bé Th­¬ng m¹i thùc hiÖn chøc n¨ng thèng nhÊt qu¶n lý nhµ n­íc vµ phèi hîp víi c¸c Bé vµ c¸c c¬ quan ngang Bé, c¬ quan thuéc chÝnh phñ ®Ó qu¶n lý ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng nãi chung vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi riªng. HiÖn nay tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi lo¹i h×nh kh«ng ph©n biÖt thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®­îc tù do bu«n b¸n víi n­íc ngoµi trªn c¬ së luËt ®Þnh. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®· cã giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu chÝnh thøc ®­îc xuÊt khÈu vµ nhËn uû th¸c xuÊt khÈu c¶ nh÷ng mÆt hµng ngoµi ph¹m vi ngµnh hµng ghi trong giÊy phÐp kinh doanh trõ mét sè mÆt hµng cã quy ®Þnh riªng nh­ g¹o, hµng dÖt may xuÊt khÈu vµo EU, Cana®a, Thæ NhÜ Kú. Cµ phª, s¶n phÈm gç, l©m s¶n vµ l©m s¶n chÕ biÕn, hµng xuÊt khÈu theo quy chÕ qu¶n lý chuyªn ngµnh. Tõ cuèi n¨m 1995, thñ tôc cÊp giÊy phÐp xuÊt, nhËp khÈu tõng chuyÕn hµng ®· ®­îc b·i bá, t¹o thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu còng nh­ c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ ®­äc ®«ng ®¶o c¸c doanh nghiÖp ®¸nh gi¸ cao. §©y lµ mét trong c¸c lý do gi¶i thÝch v× sao kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng nhanh. PhÇn III Nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vai trß qu¶n lý cña nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®­îc trong viÖc thùc hiÖn vai trß qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu th× vÉn cßn chøa ®ùng nh÷ng sai sãt, bÊt cËp trong qu¸ tr×nh qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu do ®ã ®Ó n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña m×nh vµ thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn th× nhµ n­íc cÇn ph¶i : I. Gi¶i ph¸p : 1. Nhµ n­íc ph¶i ban hµnh chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu phï hîp víi môc tiªu x©y dùng nÒn kinh tÕ míi h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu ph¶i phï hîp víi môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, víi chñ tr­¬ng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, h­íng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, chñ ®éng tham gia ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ mµ ®¹i héi ®¹i biÓu §¶ng céng s¶n ViÖt Nam lÇn thø VIII ®· ®Ò ra. ChÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu cña thêi kú nµy ph¶i ®¹t ®­îc yªu cÇu lµ c«ng cô ®Þnh h­íng vµ hç trî ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ cña ViÖt Nam ®­îc x¸c ®Þnh lµ cã lîi thÕ c¹nh tranh trong th­¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi. 2. Nhµ n­íc cÇn x©y dùng chÝnh s¸ch tû gi¸ phï hîp víi t×nh h×nh míi, cã lîi cho xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu, gi¶m th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai vµ ¸p dông c¬ chÕ ®iÒu hµnh tû gi¸ linh ho¹t theo yªu cÇu cung cÇu phï hîp víi søc mua thùc tÕ cña ®ång ViÖt Nam ®ång thêi x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu trong c¸n c©n thanh to¸n, tiÕn tíi c©n b»ng c¸n c©n vang lai, c¸n c©n th­¬ng m¹i vµ nh÷ng biÕn ®éng cña dù tr÷ ngo¹i tÖ. 3. Ng©n hµng Trung ¦¬ng chñ ®éng can thiÖp thÞ tr­êng hèi ®o¸i khi cÇn thiÕt, b¸n ngo¹i tÖ ®Ó kÐo tû gi¸ xuèng hoÆc mua ngo¹i tÖ vµo ®Ó ®Èy tû gi¸ lªn vµ ®iÒu quan träng lµ ph¶i cã quü b×nh æn hèi ®o¸i. 4. Ngoµi c¬ chÕ ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸, ChÝnh phñ còng cÇn quan t©m ®óng møc ®Õn chÝnh s¸ch l·i suÊt, cÇn ®iÒu chØnh l·i suÊt hîp lý ( linh ho¹t trªn c¬ së ph¶n ¸nh ®óng cung cÇu tÝn dông thùc tÕ trªn thÞ tr­êng) phï hîp víi t×nh h×nh biÕn ®éng cña tû gi¸ 5. Nhµ n­íc cÇn tiÕn tíi x©y dùng mét kÕ ho¹ch ®Þnh h­íng qu¶n lý qu¶n lý dù tr÷ ngo¹i hèi quèc gia theo h­íng tËp trung, thèng nhÊt, an toµn, ®¸p øng nhu cÇu kÞp thêi khi cÇn thiÕt ®ång thêi ph¶i h×nh thµnh thÞ tr­êng néi ®Þa néi ®Þa hoµn chØnh víi ®Çy ®ñ c¸c c«ng cô ho¹t ®éng nh»m ph¸t triÓn t­¬ng xøng víi thÞ tr­êng ngo¹i tÖ. Ng©n hµng nhµ n­íc sö dông hiÖu qu¶ c«ng tô thÞ tr­êng më ®Ó cã thÓ phèi hîp can thiÖp linh ho¹t hîp lý trªn c¬ së ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn song song hai thÞ tr­êng nµy. 6. Më réng nghiÖp vô thu ®æi, thu mua ngo¹i tÖ ra VN§ réng r·i ë c¸c ®iÓm giao dÞch cña ng©n hµng th­¬ng m¹i quèc doanh, ®Èy m¹nh viÖc mua ngo¹i tÖ ë c¸c ng©n hµng th­¬ng m¹i, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ ë ng©n hµng Nhµ n­íc ®ång thêi cã biÖn ph¸p qu¶n lý c¸c luång chuyªn ngo¹i tÖ vÒ n­íc qua ng©n hµng, h¹n chÕ tèi ®a ph¹m vi sö dông ®ång ngo¹i tÖ, nh»m thu hót c¸c nguån vèn ngo¹i tÖ vµo hÖ thèng ng©n hµng, ®ång thêi kiÓm so¸t ®­îc mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c luång chu chuyÓn ngo¹i tÖ t¹o mét c¬ së nÒn t¶ng cho ®iÒu hµnh chÝnh s¸ch tiÒn tÖ nãi chung vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i nãi riªng.MÆt kh¸c cÇn tiÕp tôc chØnh söa chÝnh s¸ch qu¶n lý ngo¹i hèi cho phï hîp kh«ng g©y khã kh¨n cho s¶n xuÊt kinh doanh, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu. ViÖc quy ®Þnh c¸c ng©n hµng cæ phÇn chØ gi÷ ®­îc mét l­îng ngo¹i tÖ tèi ®a b»ng 15% vèn tù cã còng g©y trë ng¹i cho ng©n hµng vµ c¶ c¸c doanh nghiÖp. 7. Nhµ n­íc cÇn ban hµnh chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho mäi thµnh phÇn kinh tÕ tham gia b×nh ®¼ng vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ång thêi chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu ph¶i phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ, th«ng lÖ quèc tÕ, chèng l¹i thñ ®o¹n c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cña n­íc ngoµi. 8. Nhµ n­íc ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cho c¸c c¸n bé qu¶n lý trong lÜnh vùc xuÊt khÈu lµm cho ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña tiÕn tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. 9.Nhµ n­íc ph¶i kh«ng ngõng c¶i c¸ch thñ tôc hµnh chÝnh trong viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ång thêi nhµ n­íc còng ph¶i cã biÖn ph¸p lµm cho bé m¸y qu¶n lý cña m×nh trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®­îc gän nhÑ h¬n vµ cã hiÖu qu¶ h¬n. II. §Þnh h­íng cho c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng xuÊt khÈu Cïng víi qu¸ tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña n­íc ta cã nh÷ng b­íc ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh v× vËy vai trß qu¶n lý cña Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¶i ®­îc ®æi míi theo h­íng - Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn vai trß ®Þnh h­íng cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu th«ng qua viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ h­íng vÒ xuÊt khÈu - Nhµ n­íc ph¶i thùc hiÖn vai trß trong viÖc t×m kiÕm thÞ tr­êng cho hµng xuÊt khÈu... vµ lµm cho nhµ n­íc thùc sù trë thµnh nh©n tè quyÕt ®Þnh trong viÖc ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®ång thêi lµm cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t triÓn lµnh m¹nh gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ. - Nhµ n­íc ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý cña m×nh vµ lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶ h¬n ®ång thêi ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÕ giíi. Tµi liÖu tham kh¶o I. S¸ch 1/ §oµn ThÞ Thu Hµ - NguyÔn ThÞ Ngäc Huyªn : Gi¸o tr×nh chÝnh s¸ch Kinh tÕ - X· héi : NXB Khoa häc vµ Kü thuËt Hµ Néi 2000 2/ Bïi Xu©n L­u gi¸o tr×nh Kinh tÕ Ngo¹i th­¬ng : NXB Gi¸o dôc - 1997 3/ NguyÔn Duy Bét gi¸o tr×nh Th­¬ng m¹i Quèc tÕ : NXB Thèng Kª Hµ Néi 1997 4/ Per Ronnas organ Sjoberg : Ph¸t triÓn Kinh tÕ - X· héi ë ViÖt Nam : NXB ChÝnh trÞ Quèc gia Hµ Néi 1996 II. T¹p chÝ 1/ Con sè sù kiÖn sè 11/1997 2/ Kinh tÕ vµ dù b¸o sè 2/1998 3/ Tµi chÝnh sè 10/1997, sè 1 + 2/ 1998, sè 7/ 2000, sè 14/2000 4/ Th­¬ng m¹i sè 2 + 3/ 1998, sè 14/ 1998, sè 22/1998, sè 6, 7, 8/2000 5/ Th«ng tin gi¸ c¶ sè 4/1998, sè 11/1998, sè 12/1998 6/ Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 93/1998, sè 94/1998 Môc lôc Lêi nãi ®Çu PhÇn I : Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong ph¸t triÓn kinh tÕ 2 1/ §ãng gãp cña xuÊt khÈu vµo t¨ng tr­ëng kinh tÕ 2 2/ §ãng gãp cña xuÊt khÈu vµo n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm 3 3/ §ãng gãp cña xuÊt khÈu vµo chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ 4 4/ §ãng gãp cña xuÊt khÈu vµo gi¶i quyÕt c«ng v¨n viÖc lµm 5 5/ XuÊt khÈu lµ c¬ së thóc ®Èy, më réng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i 6 6/ XuÊt khÈu t¹o nguån vèn chñ yÕu cho nhËp khÈu 6 PhÇn II : T¸c ®éng cña mét sè yÕu tè vµo ho¹t ®éng XuÊt khÈu 7 I. T¸c ®éng cña c¸c yÕu tè trong n­íc 7 1/ M«i tr­êng kinh tÕ 7 2/ M«i tr­êng ChÝnh trÞ x· héi 8 II. T¸c ®éng cña c¸c yÕu tè thuéc m«i tr­êng quèc tÕ 9 1/ MÆt thuËn lîi 9 2/ MÆt khã kh¨n 10 III. Vai trß cña Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu 11 IV. Thùc tr¹ng cña vai trß cña Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu 15 1/ Thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i 15 2/ Thùc tr¹ng viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch thuÕ xuÊt khÈu 20 3/ Thùc tr¹ng viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu 21 PhÇn III : Nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu 22 I. Gi¶i ph¸p 22 II. §Þnh h­íng 25 Tµi liÖu tham kh¶o 27