Vấn đề tôn giáo trên quan điểm duy vật biện chứng của mác

A - më ®Çu : Chóng ta ®ang sèng nh÷ng n¨m ®Çu tiªn cña mét thiªn niªn kØ míi : thiªn niªn kØ thø 3. X· héi loµi ng­êi ®· cã nh÷ng b­íc tiÕn v« cïng to lớn trong tÊt c¶ mäi mÆt : Kinh tÕ, chÝnh trÞ, khoa häc kÜ thuËt vµ nghÖ thuËt. Trong mét x· héi nh­ vËy cã mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc, bëi nã chÝnh lµ mét bé phËn cÊu thµnh nªn th­îng tÇng kiÕn tróc vµ h¹ tÇng c¬ së cña mét x· héi, ®ã chÝnh lµ t«n gi¸o. T«n gi¸o mét vÊn ®Ò t­ëng chõng nh­ v« cïng cò kÜ, nh­ng thùc chÊt nó lu«n lu«n míi mÎ . Còng bëi v× t«n gi¸o n»m trong mét bé phËn cÊu thµnh nªn x· héi nµy nªn cïng víi sù thay ®æi cña loµi ng­êi mµ t«n gi¸o còng cã nh÷ng sù biÕn ®æi dï lµ vÒ néi dung hay chØ lµ vÒ h×nh thøc . Tôn giáo - một hiện tượng xã hội phức tạp , chỉ có thể giải thích nó một cách khách quan khoa học dựa trên những quan niệm của nền tảng Triết học duy vật về lich sử ,cũng như nhận thức duy vật khoa học. T«n gi¸o lµ mét h×nh thøc ph¶n ¸nh h­ ¶o , xuyªn t¹c ®êi sèng hiÖn thùc vµ ®· ra ®êi c¸ch ®©y hµng chôc ngh×n năm nh­ng ngµy nay tr­íc sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häc kÜ thuËt trªn thÕ giíi , t«n gi¸o d­êng nh­ vÉn cã sù ph¸t triÓn ®a d¹ng vÒ h×nh thøc vµ réng lín vÒ quy m« . V× vËy d­êng nh­ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò t«n gi¸o mét c¸ch ®¬n thuÇn vÒ mÆt nhËn thøc x· héi. MÆt kh¸c vai trß cña t«n gi¸o trong ®êi sèng x· héi ngµy cµng thÓ hiÖn râ nÐt , t«n gi¸o tham gia vµo rÊt nhiÒu lÜnh vùc cña ®êi sèng tinh thÇn , c¸c t«n gi¸o lín th­êng kh«ng chØ ¶nh h­ëng s©u s¾c trong ph¹m vi mét quèc gia riªng lÎ mµ tÇm ¶nh h­ëng cßn mang tÝnh quèc tÕ. Mét sè häc gi¶ ph­¬ng T©y cßn cho r»ng trong thÕ kØ tíi cuéc ®Êu tranh trong ý thøc hÖ kh«ng cßn n÷a mµ chuyÓn sang ®Êu tranh t«n gi¸o. Trong sù nghiÖp x©y dùng CNXH ë n­íc ta hiÖn nay, vÊn ®Ò t«n gi¸o hiÖn nay ®· ®­îc §¶ng vµ Nhµ n­íc ta xem xÐt, ®¸nh gi¸ l¹i trªn quan ®iÓm kh¸ch quan h¬n, kh«ng xo¸ bá mét c¸ch duy ý chÝ nh­ tr­íc n÷a mµ nh×n nhËn trªn quan ®iÓm ph¸t huy nh÷ng mÆt tÝch cùc, g¹t bá nh÷ng mÆt tiªu cùc trong c¸c t«n gi¸o. ®Æc biÖt lµ c¸c chØ thÞ vÒ t«n gi¸o, hay quan ®iÓm cña c¸c t«n gi¸o hiÖn nay lµ: sèng tèt ®êi ®Ñp ®¹o . Trong bµi tiÓu luËn ng¾n cña m×nh t«i chØ muèn nh×n nhËn vÊn ®Ò nµy d­íi gãc ®é triÕt häc, ®Æc biÖt lµ nh×n nhËn t«n gi¸o trªn quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng cña M¸c-Lªnin. V× chØ lµ mét bµi tiÓu luËn ng¾n nªn t«i chØ cã thÓ nãi s¬ qua vÒ qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña t«n gi¸o nh­ng sÏ tËp trung vµo ph©n tÝch b¶n chÊt vµ xu h­íng ph¸t triÓn cña nã trong thÕ kØ XXI nµy ( nh÷ng kho¶nh kh¾c mµ chóng ta ®ang sèng ) trong ®ã lÊy lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña t«n gi¸o lµm c¸i nÒn ®Ó nh×n nhËn nã nh­ lµ mét mèi liªn hÖ nh©n qu¶ tÊt yÕu. B . gi¶i quyÕt vÊn ®Ò : I- LÞch sö h×nh thµnh t«n gi¸o : 1.Bản chất ,nguồn gốc của tôn giáo : a. Bản chất : Dựa trên cơ sở của quan niệm duy vật về lịch sử , cũng như những quan niệm của C.Mác về tôn giáo , Ph. Ăng-ghen đã đưa ra một định nghĩa có tính chất kinh điển từ góc độ triết học về tôn giáo như sau : “Nhưng tất cả mọi tôn giáo chẳng qua chỉ là sự phản ánh hư ảo – vào đầu óc con người - của những lực lượng bên ngoài chi phối cuộc sống hàng ngày của họ ; chỉ là sự phản ánh trong đó những lực lượng ở trần thế đã mang hình thức những lực lượng siêu trần thế” . Định nghĩa này không những đã chỉ ra được bản chất của tôn giáo mà còn chỉ ra con đường hình thành ý thức hay niềm tin tôn giáo. Ở định nghĩa trên chúng ta thấy rằng ,Ph. Ănghen đã tiếp tục luận điểm cho rằng con người sáng tạo ra tôn giáo (tất nhiên con người ở đây là con người của hiện thực lịch sử ).Sự sáng tạo ra tôn giáo của con người được thực hiện thông qua con đường nhận thức . Chủ thể tạo ra tôn giáo là con người , đối tượng của sự phản ánh mà con người sáng tạo ra tôn giáo là sức mạnh ở bên ngoài thống trị cuộc sống hàng ngày của con người ,còn phương thức nhận thức để tạo ra tôn giáo là phương thức hư ảo .Với chủ thể , đối tượng và phương thức của nhận thức như trên thì kết quả là con người tạo ra cai siêunhiên thần thánh trong đầu óc của mình thuộc lĩnh vực ý thức ,niềm tin. Địnhnghĩa của PH. Ănghen về tôn giáo tuy là định nghĩa có tính chất bao quátvề hiện tượng tôn giáo ,là định nghĩa rộng những cũng đã chỉ rõ cái đặc trưng , cái bản chất của tôn giáo đó là niềm tin hay thế giới quan hoang đường hư ảo của con người . Sự ra đời hiện tượng tôn giáo với bản chất như trên là tất yếu khách quan ,vì khi con ngưòi bị bất lực trước sức mạnh của thế giới bên ngoài thì con người cần đến tôn giáo nhằm bù đắp cho sự bất lực ấy . Điều đó cũng có nghĩa là bản chất của tôn giáo được thể hiện rõ nhất thông qua chức năng đền bù hư ảo của nó . b. Nguồn gốc : VI.Lê-nin đã gọi toàn bộ những nguyên nhân và điều kiện tất yếu làm nảy sinh niềm tin tôn giáo là những nguồn gốc của tôn giáo .Nguồn gốc đó bao gồm : Nguồn gốc xã hội ,nguồn gốc nhận thức ,nguồn gốc tâm lý . Nguồn gốc xã hội của tôn giáo là toàn bộ những nguyên nhân và điều kiện khach quan của đời sống xã hội tất yếu làm nảy sinh và tái hiện những niềm tin tôn giáo .Trong đó có một số nguyên nhân và điều kiện gắn với mối quan hệ giữa con người với con người .Chúng ta thấy rằng ,sự thống trị của tự nhiên đối với con người không phải được quyết địnhbởi những thuộc tính và quy luật của bản thân giới tự nhiên mà được quyết định bởi tính chất mối quan hệ của con người với tự nhiên ,nghĩa là bởi sự phát triển kém của lực lượng sản xuất xã hội mà trước hết là công cụ lao động .Như vậy không phải bản thân giới tự nhiên sinh ra tôn giáo mà là mối quan hệ đặc thù của con người với tự nhiên ,do trình độ sản xuất quyết định .Trong tất cả các hình thái xã hội trước Cộng sản Chủ Nghĩa ,những mối quan hệ xã hội đã phát triển một cách tự phát . Những quy luật phát triển của xã hội biểu hiện như là những lực lượng mù quáng ,trói buộc con người và ảnh hưởng quyết định đến số phận của họ .Những lực lượng đó trong ý thức con người được thần thánh hoá và mang hình thức của những lực lượng siêu nhiên . Nguồn gốc nhận thức của tôn giáo cũng như mọi ý thức sai lầm chính là sự tuyệt đối hoá ,sự cương điệu mặt chủ thểcủa nhận thức con người(hay hình thức chủ quan của nó),biến nó thành cái không còn nội dung khách quan , không còn cơ sở “thế gian” , nghĩa là thành cái siêu nhiên thần thánh . Nguồn gốc tâm lý của tôn giáo theo Phoi – o- bách không chỉ bao gồm những tình cảm tiêu cực (sự lệ thuộc sợ hãi ,không thoả mãn , đau khổ ,cô đơn ,..)mà cả những tình cảm tích cực (niềm vui ,sự thoả mãn,tình yêu ,sự kính trọng …)không chỉ những tình cảm ,mà cả những điều mong muốn , ước vọng ,nhu cầu khắc phục những tình cảm tình cảm tiêu cực muốn được đền bù hư ảo . 2. Chức năng xã hội của tôn giáo Chủ nghĩa Mác cho rằng tôn giáo là một hiện tượng xã hội ,nguồn gốc của nó là ở trong những điều kiện tồn tại vật chất của xã hội trong những giai đoạn phát triển xã hội nhất định ,nghĩa là ở các mối quan hệ hạn chế của con người trước những sức mạnh tự nhiên và đối với nhau. Sự bất lực của con người trước những sức mạnh tự nhiên và xã hội đã nảy sinh ra nyhu cầu đềnbù sự hạn chế của các mối quan hệ hiện thực ,quan hệ “trần gian”-thế giới bên kia. Vì thế có thể gọi chứcnăng đềnbù hư ảo là chức năng chủ yếu và đặc thù của tôn giáo . Luận điểm nổi tiếng của C.Mác : “Tôn giáo là thuốc phiện của nhân dân” đã làm nổi bật chức năng đền bù hư ảo . Giống như thuốc phiện tôn giáo đã tạo ra cái vẻ bề ngoài của “sự làm nhẹ” tạm thưòi nỗi đau khổ của con người , an ủi cho những mất mát ,những thiếu hụt hiện thực của đời sống con người , đồng thời gây ra những tác động có hại đối với con người khi tạo ra ở họ nhu cầu thường xuyên tách khỏi hiện thực ,tiêm nhiễm cho họ những quan niệm phản khoa học . Trong những điều kiện lịch sử cụ thể ,tôn giáo thậm chí có thể là chỗ dựa tinh thần cho những ước muốn chân chính của quần chúng bị áp bức ,phục vụ cho lợi ích của họ .Ví dụ nó đã từng làm vỏ bọc tư tưởng của các phong trào xã hội tiến bộ .Nhưng ở đây nó vẫn không hề mất chức năng đền bù hư ảo ,vì hạt nhân cơ bản của các tôn giáo -niềm tin vào cái siêu nhiên –luôn luôn gây tác động kìm hãm đối với tính tích cực của quần chúng , chuyển hướng niềm tin và sự nỗ lực của họ vào con đường hư ảo . Chính vì vậy VI.Lê nin đã nhấn mạnh : “Tôn giáo là thuốc phiện đối với nhân dân – câu nói đó của C.Mác là hòn đá tảng của toàn bộ quan điểm của chủ nghĩa Mác trong vấn đề tôn giáo . 3.Thêi k× ®Çu : h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn d­íi t­ t­ëng cña chñ nghÜa duy t©m Cã thÓ nãi ngay tõ khi xuÊt hiÖn loµi ng­êi trªn tr¸i ®Êt nµy th× t«n gi¸o còng xuÊt hiÖn theo. Nh­ Lªnin ®· viÕt : sù sî h·i ®· t¹o ra thÇn linh, con ng­êi tõ thuë ®Çu s¬ khai v« cïng nhá bÐ vµ yÕu ít, hä c¶m thÊy kinh sî tr­íc søc m¹nh cña tù nhiªn. Trong thÕ giíi quan cña hä thiªn nhiªn ®­îc cai qu¶n bëi c¸c vÞ thÇn : thÇn sÊm, thÇn m­a, thÇn giã... ®­îc ph¸c ho¹ trong c¸c cuèn Kinh th¸nh hay c¸c cuèn s¸ch nh­ : ThÇn tho¹i Hi l¹p, hay c¸c s¸ch kinh cña c¸c ®¹o Hin®u ( ®¹o cña ng­êi Ên ).vÝ dô nh­ ®¹o Hin®u lµ mét hÖ thèng t«n gi¸o - tÝn ng­ìng- triÕt häc. T«n gi¸o nµy quan niÖm c¸c vÞ thÇn cai qu¶n thÕ giíi nµy nh­ indra( thÇn sÊm ), Surya ( ThÇn mÆt trêi ), Varu ( ThÇn giã ), Agni ( ThÇn Löa , Varuna ( thÇn kh«ng trung )... Con ng­êi kh«ng hÒ cã sù t¸c ®éng g× ®èi víi thÕ giíi hä ®ang sèng do ®ã chØ cã cóng tÕ kªu cÇu th× con ng­êi míi ®­îc ThÇn linh phï hé trong mäi c«ng viÖc. ChÝnh v× vËy mµ trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng th× : sù bÊt lùc cña con ng­êi tr­íc nh÷ng søc m¹nh tù nhiªn lµ nguyªn nh©n lµm n¶y sinh vµ t¸i hiÖn t«n gi¸o. T«n gi¸o khi ®ã lµ mét phÇn trong ®êi sèng con ng­êi bëi nã ®· bao gåm nh÷ng søc m¹nh n»m bªn ngoµi con ng­êi vµ ®­îc ph¶n ¸nh vµo trong thÕ giíi quan cña con ng­êi. 4.Thêi k× ®· h×nh thµnh x· héi loµi ng­êi cã giai cÊp : Cho ®Õn khi con ng­êi tho¸t khái thêi k× s¬ khai, vµ ®· cã sù h×nh thµnh mét x· héi loµi ng­êi râ rÖt th× con ng­êi l¹i trë nªn bÊt lùc tr­íc chÝnh nh÷ng vÊn ®Ò cña x· héi ®ã g©y ra cho hä. Hä tin vµo nh÷ng con ng­êi cã søc m¹nh toµn n¨ng cã thÓ che chë cho hä vµ ®em l¹i cho hä cuéc sèng h¹nh phóc vµ hä t«n sung nh÷ng con ng­¬i ®ã mét c¸ch tuyÖt ®èi : ®ã cã thÓ lµ Chóa Giª-su ( ®¹o Thiªn chóa ), Th¸nh Allah ( ®¹o Håi ) hay §øc PhËt ThÝch ca ( ®¹o PhËt ), khi ®ã t«n gi¸o b¾t ®Çu ®­îc h×nh thµnh mét c¸ch râ rÖt . §iÒu ®ã ta cã thÓ cho lµ tÊt nhiªn : yÕu th× cÇn ph¶i ®­îc che chë, nh­ng xÐt trªn quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng th× ®ã l¹i lµ mét sai lÇm : ®ã lµ sù tuyÖt ®èi ho¸, sù c­êng ®iÖu mét mÆt nµo ®ã cña n¨ng lùc nhËn thøc, lµm cho nhËn thøc cña con ng­êi xa rêi thÕ giíi hiªn thùc dÉn ®Õn sù ph¶n ¸nh sai lÇm, h­ ¶o thÕ giíi ®ã. XÐt vÒ mÆt nhËn thøc vµ xÐt trªn cÆp ph¹m trï tÊt nhiªn-ngÉu nhiªn ta còng cã thÓ hiểu mét phÇn nµo vÒ sù h×nh thµnh t«n gi¸o : ®ã lµ do khi x· héi ch­a ph¸t triÓn con ng­êi vÉn cßn nghÌo ®ãi vµ nhËn thøc cña con ng­êi vÒ tù nhiªn... vÉn cßn h¹n hÑp th× sù ra ®êi cña t«n gi¸o nh­ mét ®iÒu tÊt nhiªn bëi mçi t«n gi¸o ®Òu cã nh÷ng t­ t­ëng riªng vÒ giíi tù nhiªn còng nh­ con ng­êi. Con người là một trong “vạn vật ” nhưng đồng thời chính nó lại là quý giá nhất trong toàn bộ thế giới “vạn vật ” .Con người là một sinh vật có năm bẩm tính tự nhiên. Đó là : nhân ,nghĩa, lễ, trí, tín . “Nhân- là lòng nhân ái,khác với bất nhân ở chỗ không phải là người có tâm ác” . Điều đó có nghĩa là biết thương người ,yêu người . Nghĩa – là chính nghĩa đồng thời còn là nghiã vụ ,tức là thực hiện bổn phận của mình .Lễ - là lễ độ cách cư xử tức là tuân theo đạo để trưởng thành .Trí - là sự hiểu biết ,tức là quan sát và nhận thức sâu , không lầm lẫn , nắm bắt cái huyền vi và tìm tòi tâm lý . Tín - là lòng chân thành , là tính chân thực tức là nhất mực trung thành với một ai hoặc một việc gì đó mà không dao động ,nghiêng ngả. NÕu nãi sù ra ®êi cña t«n gi¸o lµ mét hiÖn t­îng th× b¶n chÊt cña nã còng chØ ph¶n ¸nh sù yÕu ít cña con ng­êi tr­íc nh÷ng vÊn ®Ò cña tù nhiªn vµ x· héi , bëi hÇu hÕt c¸c t«n gi¸o ®Òu quan niÖm ®Òu coi b¶n th©n con ng­êi lµ thùc sù yÕu ít vµ nhá bÐ vµ lu«n cã mét søc m¹nh siªu nhiªn nµo ®ã ®Ó hä cÇu cøu : Chóa trêi, Th¸nh Alla, §øc PhËt...nh­ ®· nãi ë trªn. II - T«n gi¸o vµ nh÷ng mÆt tr¸i cña nã: 1. Sai lÇm trong nhËn thøc : ChÝnh do sù sai lÇm nh­ ®· nãi ë trªn, mµ t«n gi¸o cã ¶nh h­ëng kh¸ tiªu cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn hoµn chØnh cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi. XÐt vÒ mÆt triÕt häc trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng th× con ng­êi lu«n sö dông nhËn thøc cña m×nh ®Ó c¶i t¹o x· héi ngµy cµng trë nªn tèt ®Ñp h¬n th× trong thÕ giíi quan t«n gi¸o th× con ng­êi l¹i chẳng cã t¸c dông g× trong viÖc c¶i biÕn thÕ giíi : ®¹o PhËt quan niÖm ®êi lµ bÓ khæ nªn chñ tr­¬ng l¸nh ®êi ®Ó tù tu th©n mong gi¶i tho¸t khái câi khæ ®au ®Ó ®¹t tíi câi NiÕt bµn lµ t­îng tr­ng cho sù siªu tho¸t ,con đường tu thân nhằm mục đích vượt ra khỏi dòng tồn tại nhơ bẩn để trở thành giọt nước trong ,không vương vấn gì đến ngọn sóng và dòng đục , ®¹o thiªn Chóa quan niÖm Chóa ®· t¹o nªn tÊt c¶ vµ con ng­êi ph¶i nghe theo lêi Chóa d¹y ,tÊt c¶ ®· ®­îc ghi trong Kinh th¸nh con ng­êi cña t«n gi¸o lµ con ng­êi nhá bÐ vµ hä lu«n ph¶i t×m kiÕm søc m¹nh ë bªn ngoµi con ng­êi hä. 2. Nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn cña x· héi Trong ®Ò môc nµy em chØ muèn nhÊn m¹nh vµo nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc xuÊt ph¸t tõ nh÷ng nhËn thøc sai lÇm cña thÕ giíi quan t«n gi¸o. a.Những ảnh hưởng do chính bản thân tôn giáo gây ra : Nh­ ë trªn ®· nãi th× con ng­êi trong thÕ giíi quan t«n gi¸o lµ v« cïng nhá bÐ chÝnh v× vËy con ng­êi kh«ng hÒ cã t¸c dông trong viÖc c¶i biÕn x· héi. NÕu chØ con ng­êi chØ nhËn thøc thÕ giíi d­íi thÕ giíi quan t«n gi¸o th× ch¾c ch¾n cuéc sèng cña chóng ta sÏ kh«ng bao giê ®­îc nh­ ngµy nay mµ chóng ta sÏ m·i m·i chØ lµ nh÷ng sinh vËt nhá bÐ vµ chÞu ¶nh h­ëng hoµn toµn cña c¸c søc m¹nh tù nhiªn. ë ph­¬ng T©y ®· cã mét thêi Thiªn chóa gi¸o chi phèi hoµn toµn nhËn thøc cña con ng­êi. Khi ®ã nh÷ng ai ®i ng­îc l¹i nh÷ng suy nghÜ cña ®¹o Thiªn chóa ®Òu ph¶i nhËn lÊy nh÷ng h×nh ph¹t nÆng nÒ, nh­ Galile chøng minh ®­îc r»ng Tr¸i ®Êt quay xung quanh mÆt trêi nh­ng nhµ thê l¹i quan niÖm r»ng tr¸i ®Êt lµ trung t©m vµ mÆt trêi ph¶i quay quanh tr¸i ®Êt vµ kÕt côc lµ Galile ®· ph¶i lÜnh ¸n ho¶ thiªu. ChÝnh v× thÕ giíi quan t«n gi¸o cã sù sai lÖch nh­ vËy nªn sù sai lÇm trong nhËn thøc cña nh÷ng ng­êi theo ®¹o lµ mét ®iÒu tÊt nhiªn. Tuy ®· b­íc sang thÕ kØ XXI thÕ kØ cña v¨n minh, nh­ng chØ míi chØ tr­íc c¸i kho¶nh kh¾c mµ chóng ta ®ang sèng mét thêi gian ng¾n th«i ®· cã nh÷ng quan niÖm hÕt søc sai lÇm : tiªu biÓu nhÊt lµ quan niÖm vÒ ngµy tËn thÕ (khi con ng­êi b­íc vµo thÕ kØ míi ) khiÕn cho rÊt nhiÒu ng­êi ph¶i chÕt oan bëi nh÷ng vô tù s¸t tËp thÓ v× mét viÔn c¶nh ®­îc cøu rçi, ®­îc ®Õn víi Chóa khi b­íc sang thÕ giíi bªn kia. Còng chÝnh bëi nhËn thøc sai lÖch mµ trong mét sè gi¸o ph¸i xuÊt hiÖn nh÷ng t­ t­ëng rÊt cùc ®oan : nh­ vô ®Çu ®éc b»ng khÝ ®éc t¹i ga tµu ®iÖn ngÇm cña gi¸o ph¸i Aum mÊy n¨m tr­íc t¹i NhËt B¶n, hoÆc nh÷ng vô khñng bè cña nh÷ng phÇn tö Håi gi¸o cùc ®oan nh­ vô khñng bè 11/9 tại trung tâm thương mại Thế Giới _Mỹ võa råi cña nh÷ng phÇn tö nµy mµ cÇm ®Çu lµ Bin Laden. b. Nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu do t«n gi¸o bÞ lîi dông bëi c¸c thÕ lùc kh¸c: Còng chÝnh bëi t«n gi¸o lµ mét bé phËn cÊu thµnh x· héi nªn nã lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó ng­êi ta sö dông nã cho c¸c môc ®Ých kh¸c. Chóng ta hẳn con nhí nh÷ng vô x©y chïa gi¶ rÇm ré ë chïa H­¬ng ®Ó nhằm mục đích bßn rót nh÷ng ®ång tiÒn thµnh t©m cña c¸c tÝn ®å. Råi nh÷ng trß nh¶m nhÝ nh­ lªn ®ång, gäi hån, xem bãi, gi¶i h¹n ..v...v ..tÊt c¶ chØ lµ lîi dông t«n gi¸o ®Ó kiÕm tiÒn bÊt chÝnh. Ở n­íc ta tù do tÝn ng­ìng vµ kh«ng tÝn ng­ìng lµ quyÒn cña mçi c«ng d©n, nh­ng cã mét sè kÎ xÊu ®· sö dông chiªu bµi t«n gi¸o ®Ó ph¸ ho¹i n­íc ta. Nh­ nh÷ng vô truyÒn b¸ t­ t­ëng ph¶n ®éng cña ®ao Håi cùc ®oan vµo c¸c tØnh miÒn nam n­íc ta, hay lîi dông t«n gi¸o ®Ó các thế lực thù địch xúi bÈy sù næi dËy cña nh©n d©n c¸c tØnh T©y nguyªn nh»m c¸c môc tiªu chÝnh trÞ cña nh÷ng kÎ ph¶n ®éng với sự chuẩn bị ra đời của nhà nước mới. III . T«n gi¸o trong thÕ kØ XXI : 1.Sự phát triển các loại tôn giáo : Kiểu tôn giáo hiện đại ra đời nhằm làm cho tôn giáo phù hợp với sự phát triển mới của lịch sử xã hội . đặc trưng của kiểu tôn giáo này là nó đã có giáo lý,giáo luật,có hệ thống lễ nghi thờ cúng chặt chẽ , và đặc biệt là có tổ chức - nghĩa là nó đã là một tiểu hệ thống kiến trúc thượng tầng. Tôn giáo dân tộc (hay quốc gia) gắn liền với xã hội có giai cấp đầu tiên(xã hội chiếm hữu nô lệ) điển hình là tôn giáo đa thần của Hy Lạp vị thần đứng đầu trong vạn thần miếu (Pantheon ) là thần Dớt -vị chúa tể tr ên trời , rồi đ ến các vị thần như: thần biển (pô-xê-i-đông),thần Tình yêu và sắc đẹp (A-pho-ro-di-ta),thần Mặt trời (A-po-long)v.vv.. Đặc trưng của tôn giáo dân tộc là tính chất quốc gia , các vị thần được tạo nên do ảo tưởng tôn giáo của nhân dân đều là những vị thần có tính chất quốc gia , quyền lực của các vị thần đó không vượt ra ngoài khu vực . Như C.Mác đã nhận xét “tôn giáo chân chính “của các dân tộc thời cổ là sự thờ cúng mang “ tính quốc gia ” riêng ,”tính nhà nước riêng” . Chính vì có mối quan hệ chặt chẽ giữa tôn giáo dân tộc với quốc gia dân tộc mà khi nẩy sinh những vấn đề dân tộc thường kéo theo vấn đề tôn giáo. Tôn giáo thế giới thường gắn với những bước ngoạt quan trọng trong lịch sử đụng chạm tới số phận đa số người .Ví dụ : đạo Phật xuất hiện vào thế kỷ thứ VI – V trước công nguyên là hệ tư tưởng của các nhà nước chiếm hữu nô lệ lớn nhằm thay thế đạo Bà la môn là tôn giáo có tính chất thị tộc. Đạo Cơ đốc xuất hiện vào thế kỷ thứ I sau công nguyên , ở cuối thời kỳ khủng hoảng kinh tể chính trị -xã hội của chế độ La Mã đa dân tộc ,mở đầu cho sự ra đời chế độ xã hội mới-chế độ phong kiến . Đạo Hồi xuất hiện vào thế kỷ thứ VII sau công nguyên gắn liền với các bộ lạc A-ra-vin lên chế độ phong kiến . Tôn giáo thế giới thực hiện sự truyền bá đến mọi người (không phân biệt giới , địa vị xã hội , đặc điểm dân tộc hay chủng tộc),coi mọi người bình đẳng thiêng liêng và có chung một nhu cầu được giải thoát khỏi đau khổ.Còn sự hưởng lạc ở thế giới bên kia thì theo sự truyền bá của tôn giáo thế giới ,không phụ thuộc vào địa vị xã hội của mỗi người như đối với các tôn giáo dân tộc ,mà phụ thuộc vào đạo đức của giáo dân . 2.Về sự phát triển tôn giáo ở Việt Nam : Vào nửa đầu những năm 70 của thế kỷ XX , ở Miền Nam Việt Nam người ta thống kê được hơn 30 tôn giáo Việt Nam ,trong đó có 2 tôn giáo có số lượng tín đồ đông ,có hệ thống giáo lý tương đối chặt chẽ,có hệ thống tổ chức,còn tồn tại phát triển cho đến ngày nay , đó là đạo Cao Đài và đạo Hoà Hảo. Đạo Cao Đài hay “Đại đạo Tam kỳ Phổ Độ” là sự thống nhất của 5 ngành đạo :Nhân đạo (đạo Khổng) ,Thần đạo (đạo thần của Trung Hoa ),Thánh đạo (đạo Công giáo ),Tiên đạo (đạo Lão)và Phật đạo (đạo Phật).Thực chất đây là sự vay mượn của các tôn giáo đã có mặt ở Việt Nam để thu hút tín đồ với tư cách là những cư dân phức tạp ở vùng Nam Bộ . “Phổ độ” là cứu vớt (theo cách nói của Phật giáo hay cứu vớt theo cách nói của Công giáo ,Còn “Tam Kỳ” được giải thích là 3 thời kỳ lịch sử gắn với 3 lần cứu vớt chúng sinh của Ngọc Hoàng thượng đế .Vì vậy vị thần cao nhất mà đạo Cao Đài tôn thờ là Ngọc Hoàng thượng đế (danh xưng Cao Đài ). Đạo Hoà Hảo ra đời năm 1939 ở làng Hoà Hảo ,quận Tân Châu ,tỉnh Châu Đốc (An Giang ngày nay ). Đạo Hoà Hảo còn gọi là Phật giáo Hoà Hảo vì sự ra đời của nó xét về mặt tín ngưỡng tôn giáo ,thì nó là sự phát triển nối tiếp của Phật giáo Việt Nam nói chung và của một số phái Phật giáo ở Nam Bộ nói riêng . Đạo Hoà Hảo là sự truyền bá khéo léo kết hợp giữa tư tưởng tôn giáo với tinh thần chống thực dân chống đế quốc ;kết hợp giữa truyền giáo và chữa bệnh ,nên có sự thu hút lớn đối với quần chúng nhân dân . Ngoài 2 đạo nói trên Tôn giáo Việt Nam không thể không kể đến sự phát triển của Phật giáo ,Ki Tô giáo (đạo Thiên Chúa ), đạo tin lành (ở vùng dân tộc thiểu số ), thờ cúng tổ tiên ( phổ biến nhất ) . Sau những thăng trầm của lịch sử ,năm 1981 Phật giáo Việt Nam đã tiến hành đại Hội lần I thành lập một tổ chức thống nhất : Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam với phương trâm hoạt động là : “Đạo Pháp – Dân tộc và Chủ Nghĩa Xã Hội ” . Hiện nay Phật giáo có khoảng 7 triệu tín đồ và hơn 20 nghìn nhà tu hành . Tín đồ phật giao có mặt ở 60/61 tỉnh thành. Vào những năm đầu của năm 1975 đất nước được thống nhất ,năm 1980 Hộ đồng Giám mục Việt Nam được thành lập và đã ra một bức thư chung xác định đường hướng hoật động của Giáo Hội là: “Sống Phúc âm trong lòng dân tộc cùng đồng bào cả nước xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” .Hiện nay đạo Thiên Chúa có khoảng 5 triệu tín đồ có mặt ở khắp mọi nơi ,tín đồ đạo giáo có nhiều đóng góp vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước ,thực hiện phương châm chống “ Tốt Đời - Đẹp Đạo ”. Thờ cúng tổ tiên : là loại hình tín ngưỡng tiêu biểu . Nếu xem xét thờ cúng Tổ tiên ở góc độ truyền thống thì đó làtruyền thống nhớ ơn những người đã khuất thuộc về huyết tộc của mình . Còn xem xét thờ cúng Tổ tiên ở góc độ tín ngưỡng tôn giáo thì thờ cúng tổ tiên liên quan đến quan niệm về linh hồn ,về thế giới bên kia,về cuộc sống sau khi chết . Ở góc độ này thờ cúng tổ tiên là sự thờ cúng vong linh của những người đã khuất để cầu mong sự che chở , sự giúp đỡ ,sự phù hộ của những người đã khuất đối với những người đương sống. Biểu hiện của thờ cúng Tổ tiên qua ma chay , giỗ tết , trong những công việc trọng đại của gia đình hay của một thành viên trong gia đình . 3.Sù ph¸t triÓn mang tÝnh h×nh thøc : Ngµy nay do sù ph¸t triÓn cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ thÕ giíi truyÒn th«ng t«n gi¸o còng ®­îc coi nh­ mét thø hµng ho¸ còng cã nh÷ng chiÕn l­îc tiÕp thÞ , nh÷ng nhµ thê cña kh«ng gian ®iÖn tö (m¹ng Internet ), nh÷ng t«n gi¸o cã thÓ truy cËp trªn m¹ng nh­ : Buddha Net (®¹o phËt ), Islam City ( ®¹o Håi ), Thewall.org. NhiÒu gi¸o ph¸i míi ra ®êi. 4.Sù suy tho¸i thùc sù vÒ néi dung : Nh­ mét kÕt qu¶ tÊt yÕu cña mét lo¹t nh÷ng sai lÇm cña thÕ giíi quan t«n gi¸o mµ t«n gi¸o ®· ®i dÇn ®Õn chç suy tho¸i. Con ng­êi ngµy nay nhê nh÷ng nhËn thøc ®óng ®¾n cña m×nh ®· x©y dùng nªn mét x· héi ph¸t triÓn hä kh«ng cßn bÊt lùc tr­íc c¸c søc m¹nh còng nh­ cña x· héi n÷a mµ hä dÇn khẳng®Þnh kh¶ n¨ng lµm chñ cña m×nh,vÝ dô nh­ theo ®iÒu tra gÇn ®©y nhÊt th× tØ lÖ ng­êi d©n ph­¬ng T©y kh«ng chän t«n gi¸o m×nh ®ang theo cho ®øa con m×nh, ®iÒu ®ã chøng tá ng­êi d©n cµng ngµy cµng ®¸nh mÊt lßng tin ë t«n gi¸o. Nh­ vËy trong thÕ kØ XXI nµy cïng víi sù biÕn ®æi cña c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c chóng ta cã thÓ thÊy t«n gi¸o mÊt dÇn ®i chç ®øng trong ®êi sèng con ng­êi. C - kÕt luËn : Hầu hết các tôn giáo vẫn mang rất nhiều giá trị quan trọng thu hút một bộ phận đông đảo quần chúng tham gia . Đây là tình hình chung không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới .Các tôn giáo chỉ còn mang giá trị văn hoá chứ không tham gia vào chính trị . Một số tôn giáo có sự biến đổi liên tục nhanh chóng phù hợp với sự phù hợp về kinh tế xã hội .Tuy nhiên một số tôn giáo ở vùng dân tộc đang bị các thế lực phản động sử dụng , đây là địa bàn khó kiểm soát vì dân trí không cao và các thế lực thù địch có thể tuyên truyền sai lệch các quan điểm của Đảng gây kích thích sự chia rẽ đoàn kết dân tộc , điển hinh là vụ án ở Tây Nguyên đã nói ở trên .Chính vì vậy việc tuyên truyền chính sách mới của Đảng hiện nay rất quan trọng .Các luận điểm chủ yếu của chính sách tôn giáo mới gồm : Mọi tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật Tôn giáo chỉ có ý nghĩa trong sinh hoạt văn hoá tinh thần không còn tham gia vào các hoạt động chính trị Tôn trọng quyền tự do tín ngưỡng và không tín ngưỡng của mọi người Phát huy mặt tích cực của tôn giáo và hạn chế các mặt tiêu cực có hại cho đời sống xã hội ….. ¡ng-ghen ®· nãi mäi sù ph¸t triÓn kh«ng cã ®Þnh h­íng ®óng ®Òu ®Ó l¹i phÝa sau mét b·i hoang m¹c. T«n gi¸o lµ mét bé phËn trong x· héi loµi ng­êi nã cã mét sè mÆt tèt nh­ ®¹o PhËt quan niÖm ë hiÒn gÆp lµnh, ¸c gi¶ ¸c b¸o..., Thiªn Chóa gi¸o r¨n dËy c¸c tÝn ®å cña m×nh ph¶i sèng l­¬ng thiÖn ®ã lµ nh÷ng ­u ®iÓm mµ con ng­êi cÇn ph¸t huy. Tuy nhiªn nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn th× t«n gi¸o d­êng nh­ sÏ mÊt dÇn ®i chç ®øng cña m×nh, ®iÒu ®ã lµ tÊt nhiªn bëi theo qui luËt cña sù ph¸t triÓn th× c¸i cò sÏ bÞ thay thÕ bëi c¸i míi ph¸t triÓn h¬n. Con ng­êi cµng ngµy cµng ph¸t triÓn vµ d­íi søc m¹nh cña Khoa häc C«ng nghÖ th× con ng­êi ngµy nay ®· cã nh÷ng nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ thÕ giíi vµ hä cã thÓ c¶i biÕn tù nhiªn còng nh­ x· héi b»ng kh¶ n¨ng vµ theo ý muèn cña m×nh. Phô lôc Tµi liÖu tham kh¶o : Cao Xu©n Huy - T­ t­ëng Ph­¬ng §«ng gîi nh÷ng ®iÓm nh×n tham chiÕu.( NXB V¨n ho¸ th«ng tin 1998 ) TriÕt häc M¸c Lªnin Thùc hµnh triÕt häc T¹p chÝ TriÕt häc (th¸ng 9 n¨m 96 ) Almanach nh÷ng nÒn v¨n minh thÕ giíi (NXB V¨n ho¸ th«ngtin1999 ) TriÕt häc M¸c Lª-Nin ( NXB thèng kª 1992 ). Chñ nghÜa duy vËt lÞch sö Lý luËn vµ vËn dông ( NXB s¸ch gi¸o khoa M¸c Lª-Nin ) Môc lôc Trang A - më ®Çu: B - gi¶i quyÕt vÊn ®Ò: I - Lịch sử hình thành Tôn Giáo Thêi k× ®Çu Thêi k× ®· h×nh thµnh x· héi loµi ng­êi cã giai cÊp II – Tôn giáo và những mặt trái của nó 1.Sai lÇm trong nh©n thøc 2.Nh÷ng ¶nh h­ëng tiªu cùc ®Õn sù ph¸t triÓn x· héi Nh÷ng ¶nh h­ëng do b¶n th©n t«n gi¸o g©y ra Nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu do t«n gi¸o bÞ lîi dông bëi c¸c thÕ lùc kh¸c III – Tôn giáo trong thế kỷ XXI 1.Sự phát triển các loại tôn giáo 2. Về sự phát triển tôn giáo ở Việt Nam 3.Sù ph¸t triÓn mang tÝnh h×nh thøc 4. Sù suy tho¸i thùc sù C- kÕt luËn :