Vận dụng phép biện chứng duy vật vào thực tiễn quản lý doanh nghiệp

Lêi Më §Çu Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn, nhÊt lµ trong c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa x· héi ë n­íc ta hiÖn nay, mçi ng­êi cÇn thiÕt ph¶i trang bÞ cho m×nh nh÷ng tri thøc vÒ thÕ giíi quan vµ ph­¬ng ph¸p luËn khoa häc cña triÕt häc M¸c - Lªnin. ChØ cã n¾m v÷ng ®­îc vò khÝ t­ t­ëng Êy, chóng ta míi tr¸nh ®­îc sai lÇm ®¸ng tiÕc vµ cã thÓ giµnh ®­îc th¾ng lîi trong thùc tiÔn nãi chung, qu¶n lý doanh nghiÖp nãi riªng. Ai còng biÕt r»ng, nÕu m¾c ph¶i bÖnh chñ nghÜa duy t©m chñ quan, duy ý chÝ sÏ lµm chóng ta thÊt b¹i trong ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, thËm chÝ l¸i ®Þnh h­íng nÒn kinh tÕ ®i chÖch môc tiªu ®· chän. Cho nªn muèn ®iÒu hµnh xÝ nghÖp hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch ®Ò ra, t¹o ®­îc m«i tr­êng v¨n ho¸ lµnh m¹nh trong kinh doanh, chóng ta ph¶i båi d­ìng cho m×nh mét thÕ giíi quan duy vËt biÖn chøng, ®ång thêi ph¶i ra søc ®Êu tranh chèng nh÷ng biÓu hiÖn cña t­ t­ëng duy t©n chñ quan, siªu h×nh trong c«ng t¸c ®iÒu hµnh s¶n xuÊt, qu¶n lý doanh nghiÖp. VËn dông phÐp biÖn chøng duy vËt vµo thùc tiÔn qu¶n lý doanh nghiÖp ®Ó chØ ®¹o s¶n xuÊt, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp thÓ hiÖn rÊt nhiÒu khÝa c¹nh kh¸c nhau cña khoa häc triÕt häc, khoa häc qu¶n lý kinh tÕ, qu¶n lý con ng­êi, v¨n ho¸, ®¹o ®øc... t¹o ra søc m¹nh tæng hîp, trong ®ã mçi khÝa c¹nh lµ mét chuyªn ®Ò khoa häc lý thó. D­íi ®©y lµ mét sè ý kiÕn ®­îc rót ra tõ thùc tiÔn ®iÒu hµnh, chØ ®¹o doanh nghiÖp. Néi dung I/ T¸c h¹i cña t­ t­ëng duy t©m chñ quan, duy ý chÝ trong viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ nh÷ng biÓu hiÖn cña nã Trong lÜnh vùc qu¶n lý s¶n xuÊt, cÇn kÞp thêi ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn, phª ph¸n c¸c h×nh thøc biÓu hiÖn cña t­ t­ëng duy t©m chñ quan; ®ång thêi ph¶i cñng cè, x©y dùng quan ®iÓm vµ ph­¬ng ph¸p t­ duy duy vËt biÖn chøng ®Ó chØ ®¹o s¶n xuÊt. §ã lµ vÊn ®Ò bøc thiÕt cÇn cã trong viÖc t¹o dùng nh÷ng tè chÊt cña ng­êi qu¶n lý s¶n xuÊt hiÖn nay. Ph¹m vi cña qu¶n lý doanh nghiÖp t­¬ng ®èi réng, nã bao gåm nhiÒu mÆt ho¹t ®éng: s¶n xuÊt, kü thuËt, tµi vô, kÕ ho¹ch vµ tæ chøc cña toµn bé doanh nghiÖp. Môc tiªu cuèi cïng cña viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt tËp trung biÓu hiÖn ë thµnh qu¶ s¶n xuÊt vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. Thùc tÕ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nh÷ng ho¹t ®éng cña con ng­êi cña sù vËt kh«ng ngõng biÕn ®æi. §ã lµ nh÷ng t¸c ®éng qua l¹i mét c¸ch biÖn chøng gi÷a c¸i kh¸ch quan vµ c¸i chñ quan. V× vËy, t­ duy cña ng­êi qu¶n lý còng ph¶i linh ®éng, mÒm dÎo ®Ó phï hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan ®ang biÕn ®æi ®ã. BiÓu hiÖn cña t­ t­ëng duy t©m chñ quan, duy ý chÝ th­¬ng gÆp trong viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt rÊt ®a d¹ng nh­ng chñ yÕu th­êng cã c¸c mÆt sau ®©y: - T­ t­ëng chØ ®¹o tho¸t ly ®iÒu kiÖn hiÖn thùc kh¸ch quan mét c¸ch nghiªm träng, nã biÓu hiÖn trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu, ®Æt ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc lµ m¹o hiÓm, hoÆc lµ b¶o thñ, thiÕu tÝnh nh×n xa tr«ng réng trong viÖc chØ ®¹o s¶n xuÊt. - T¸ch con ng­êi ra khái sù vËt, kh«ng thÊy hÕt vai trß to lín, ph¸t huy ®­îc tÝnh n¨ng ®éng chñ quan cña con ng­êi. BiÓu hiÖn sau ®ã lµ sau khi ®Æt ra kÕ ho¹ch s¶n xuÊt th× thiÕu biÖn ph¸p vÒ kü thuËt vµ tæ chøc cã hiÖu lùc, kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng thùc hiÖn nh÷ng biÖn ph¸p ®ã, khã b¶o ®¶m cho viÖc hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt mét c¸ch thuËn lîi. - GÆp nh÷ng vÊn ®Ò s¶n xuÊt phøc t¹p kh«ng t×m ra ®Çu mèi, tøc lµ kh«ng v¹ch ra ®­îc m©u thuÉn chñ yÕu vµ m©u thuÉn thø yÕu. Do ®ã mµ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt th¼ng vÊn ®Ò mét c¸ch nhanh chãng, kh«ng gi¶i quyÕt ®­îc c¸c mÆt chñ yÕu ®Ó thóc ®Èy c¸c mÆt kh¸c, còng kh«ng chuyÓn ho¸ nh©n tè tiªu cùc thµnh tÝch cùc thóc ®Èy s¶n xuÊt mét c¸ch mau chãng. - Trong viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt thiÕu tÝnh linh ho¹t hoÆc kh«ng hiÓu tÝnh linh ho¹t mét c¸ch chÝnh x¸c. Nã biÓu hiÖn khi chØ ®¹o thùc hiÖn chØ tiªu kÕ ho¹ch s¶n xuÊt hoÆc tuyÖt ®èi kh«ng söa ®æi hoÆc söa ®æi tuú tiÖn. - Trong qu¶n lý, kh«ng kÕt hîp ®­îc gi÷a yÕu tè gi÷ tÝnh nguyªn t¾c víi ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o. BiÓu hiÖn râ nhÊt cña hËu qu¶ nµy lµ tr­ît dµi sang chñ nghÜa gi¸o ®iÒu, hoÆc biÓu hiÖn thµnh chñ nghÜa kinh nghiÖm. - Khi c¶i c¸ch chÕ ®é qu¶n lý, kh«ng kÕt hîp ®­îc viÖc ph¸ bá víi viÖc x©y dùng, mµ biÓu hiÖn t­ t­ëng nµy lµ muèn ph¸ lµ ph¸, muèn x©y lµ x©y, t¸ch rêi mèi quan hÖ hµi hoµ cña chóng víi nhau. TÊt nhiªn, ®èi víi bÖnh chñ nghÜa duy t©m chñ quan duy ý chÝ trong qu¶n lý s¶n xuÊt, ngoµi nh÷ng biÓu hiÖn cô thÓ nªu trªn, cßn nh÷ng biÓu hiÖn ë nh÷ng t¸c phong cña ng­êi qu¶n lý nh­: quan liªu, mÖnh lÖnh, xa rêi quÇn chóng, tho¸t ly t×nh h×nh thùc tÕ s¶n xuÊt. Tãm l¹i, ë bÊt cø n¬i nµo, bÊt cø ng­êi qu¶n lý nµo, nÕu m¾c bÖnh duy t©m chñ quan duy ý chÝ trong chØ ®¹o s¶n xuÊt sÏ tÊt yÕu dÉn ®Õn s¶n xuÊt ®×nh trÖ, kÐm hiÖu qu¶ kinh tÕ, ng­êi lao ®éng thiÕu yªn t©m, m«i tr­êng kinh doanh bÊt æn. Lªnin d¹y r»ng tho¸t ly chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng rÊt cã thÓ ng¶ theo chñ nghÜa duy t©m chñ quan, duy ý chÝ. Thùc tiÔn ®· chØ ra r»ng, muèn n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý s¶n xuÊt, ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× cÇn ph¶i kh¾c phôc c¨n bÖnh duy t©m chñ quan cña nh÷ng nh©n viªn qu¶n lý s¶n xuÊt; ®ã lµ viÖc lµm cã ý nghÜa rÊt quan träng trong thùc tiÔn. Ng­êi m¾c bÖnh chñ quan, duy ý chÝ sÏ dÉn ®Õn vi ph¹m quy luËt kh¸ch quan. V× vËy §¶ng ta nãi “mäi ®­êng lèi, chñ tr­¬ng cña §¶ng ph¶i xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ, t«n träng quy luËt kh¸ch quan”. II/ Ng­êi qu¶n lý ph¶i n¾m b¾t ®­îc chÝnh x¸c quy luËt kh¸ch quan Ng­êi qu¶n lý s¶n xuÊt ph¶i ý thøc ®­îc r»ng, muèn tiÕn hµnh s¶n xuÊt thuËn lîi, cÇn ph¶i cã ®iÒu kiÖn vËt chÊt víi sè l­îng thÝch hîp vµ cung cÊp kÞp thêi t­ liÖu s¶n xuÊt nh­ m¸y mãc, t­ b¶n, c«ng cô s¶n xuÊt, nguyªn vËt liÖu, nh©n c«ng... NghÜa lµ khi tiÕn hµnh s¶n xuÊt ph¶i nhËn thøc mét c¸ch chÝnh x¸c c¶ ®iÒu kiÖn chñ quan lÉn kh¸ch quan, c¶ nh÷ng yÕu tè vËt chÊt kü thuËt lÉn yÕu tè con ng­êi. CÇn ph¶i xem xÐt tû mû mäi ®iÒu kiÖn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sau ®ã ng­êi qu¶n lý s¶n xuÊt míi c¨n cø vµo ®iÒu kiÖn nµo cã thÓ tranh thñ ®­îc, ®Ò ra nghÞ quyÕt vµ kÕ ho¹ch thùc hiÖn. Cã kÕ ho¹ch cô thÓ, thiÕt thùc nh­ vËy sÏ chØ ®¹o c«ng viÖc thuËn lîi vµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §ã lµ vÊn ®Ò c¨n b¶n cña nhËn thøc luËn duy vËt biÖn chøng: coi vÊn ®Ò tån t¹i lµ tÝnh thø nhÊt, t­ duy lµ tÝnh thø hai. Trong doanh nghiÖp, nÕu chó ý vµ s¾p xÕp chÆc chÏ c¸c ph©n x­ëng, tæ s¶n xuÊt, kÞp thêi ®iÒu hoµ mèi quan hÖ c«ng t¸c vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a c¸c bé phËn ®ã víi nhau th× t×nh h×nh s¶n xuÊt sÏ ®­îc ph¸t triÓn. Do ®ã, chóng ta thÊy r»ng, nghÞ quyÕt, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt ®­îc ®Æt lªn trªn mét c¬ së ch¾c ch¾n, mét khi chóng ta t«n träng c¸c nguyªn lý cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ c¸c nguyªn t¾c cña phÐp biÖn chøng duy vËt. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ph¶i ®­îc xuÊt ph¸t tõ mét nguyªn t¾c kÕt hîp ®óng ®¾n gi÷a kh¸ch quan vµ chñ quan. Sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt còng nh­ sù ph¸t triÓn cña bÊt cø sù vËt nµo kh¸c, ®Òu cã tÝnh quy luËt kh¸ch quan. Do ®ã, ng­êi qu¶n lý s¶n xuÊt cÇn ph¶i cè g¾ng ph©n tÝch cô thÓ c¸c sù vËt ®Ó nhËn thøc ®­îc quy luËt kh¸ch quan vèn cã cña sù vËt ®ã. N¾m ®­îc tÝnh quy luËt cña sù vËt Êy, ®­a vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp phï hîp víi quy luËt cña sù vËt Êy ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Muèn thay ®æi ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt cò, tiÕn hµnh ph­¬ng ph¸p s¶n xuÊt theo kiÓu míi th× ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c khoa häc, t×m ra quy luËt cña b¶n th©n sù vËt ®Ó c¶i tiÕn vµ c¶i tiÕn trªn c¬ së quy luËt. Ch¼ng h¹n, cã nhiÒu quy luËt tæ chøc s¶n xuÊt kh«ng gièng nhau; quy luËt tæ chøc s¶n xuÊt c¨n cø vµo c«ng nghÖ lµm ®èi t­îng ®Ó chia thµnh c¸c ph©n x­ëng, lÊy s¶n phÈm lµm ®èi t­îng ®Ó chia thµnh c¸c ph©n x­ëng còng kh«ng gièng nhau. Cho nªn nghÖ thuËt qu¶n lý s¶n xuÊt lµ biÕt nhËn thøc mét c¸ch chÝnh x¸c tÝnh quy luËt kh¸ch quan cña sù vËt. ViÖc nhËn thøc chÝnh x¸c quy luËt kh¸ch quan cña s¶n xuÊt lµ c¬ së ®Ó ng­êi qu¶n lý giµnh ®­îc tÝnh chñ ®éng trong chØ ®¹o s¶n xuÊt. ý nghÜa cña viÖc nhËn thøc mét c¸ch chÝnh x¸c tÝnh quy luËt lµ: - Lµm cho s¶n xuÊt ®¹t kÕt qu¶ nh­ dù ®Þnh - T¹o thÕ chñ déng, s¸ng t¹o, linh ho¹t trong ®iÒu hµnh s¶n xuÊt cña ng­êi qu¶n lý. NhËn thøc ®­îc tÝnh quy luËt kh¸ch quan cña c¸c sù vËt, hiÖn t­îng lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt n¾m ®óng ®­îc b¶n chÊt sù vËt, h­íng ho¹t ®éng cña sù vËt theo môc tiªu vµ lîi Ých cña con ng­êi. §Ó lµm ®­îc ®iÒu ®ã, ph¶i t¸c ®éng trùc tiÕp, nghiªn cøu kü l­ìng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt lÆp l¹i nhiÒu lÇn ®Ó cho quy luËt ®­îc béc lé mµ nhËn thøc nã. ChØ cã thÓ cã ®­îc nh÷ng kh¸i qu¸t lý luËn chÝnh x¸c mét khi tæng kÕt nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm phong phó, kÞp thêi. Do ®ã ng­êi qu¶n lý s¶n xuÊt cÇn ®i s©u vµo thùc tÕ, t¾m m×nh trong s¶n xuÊt, gi¶i quyÕt ngay t¹i chç, x©y dùng c¸c biÓu ®å theo dâi cÇn thiÕt ®Ó ph¶n ¸nh mét c¸ch kÞp thêi, chÝnh x¸c vµ toµn diÖn t×nh h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ m×nh. III/ Ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o cña c«ng nh©n viªn chøc trong Doanh nghiÖp. Lµ ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp, ®ßi hái ph¶I cã c¸ch nh×n bao qu¸t mäi ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. Ph¶i cã ®¸nh gi¸ hÕt søc x¸c ®¸ng c¸c t×nh tr¹ng hiÖn t¹i vµ xu h­íng t­¬ng lai cña xÝ nghiÖp, c¶ thÕ m¹nh vµ h¹n chÕ, tÝch cùc vµ tiªu cùc cña mäi bé phËn, mäi con ng­êi trong tæ chøc. ChØ cã thÓ lµm tèt ®iÒu ®ã khi cã mét c¸i nh×n ®¸nh gi¸ doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh vËn ®éng biÕn ®æi, t«n träng quy luËt kh¸ch quan, t¹o bÇu kh«ng khÝ thùc sù d©n chñ trùc tiÕp gi÷a ng­êi l·nh ®¹o vµ ng­êi bÞ l·nh ®¹o, phª ph¸n mäi khuynh h­íng t­ t­ëng chñ quan, bi quan, chØ häc tiªu cùc; khuyÕn khÝch ñng hé c¸i tèt, m¹nh d¹n s¸ng t¹o trong lao ®éng, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t huy c¸i míi dï nã míi h×nh thµnh. Muèn ph¸t huy ®­îc ®Çy ®ñ tinh thÇn tÝch cùc vµ s¸ng t¹o cña quÇn chóng, th× nhiÖm vô quan träng tr­íc hÕt lµ ph¶i gi¶i phãng t­ t­ëng, bµi trõ mª tÝn lµm cho ®«ng ®¶o c«ng nh©n viªn chøc x©y dùng ®­îc phong c¸ch lao ®éng céng s¶n chñ nghÜa, båi d­ìng t¸c phong d¸m nghÜ, d¸m nãi, d¸m lµm, d¸m chÞu tr¸ch nhiÖm, cæ vò tinh thÇn h¨ng h¸i c¸ch m¹ng cña quÇn chóng. Muèn lµm ®­îc nh­ vËy, chóng ta cÇn quan t©m ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò sau: Thø nhÊt, triÖt ®Ó kh¾c phôc t­ t­ëng “nãi theo kiÓu cò, b¸m lÊy truyÒn thèng, kinh nghiÖm chñ nghÜa”. Doanh nghiÖp n­íc ta cã nh÷ng quy m« kh¸c nhau, ®iÒu kiÖn ra ®êi kh¸c nhau. Dã ®ã c¸n bé qu¶n lý doanh nghiÖp cã tr×nh ®é, kinh nghiÖm qu¶n lý, chÕ ®é qu¶n lý, nÕp suy nghÜ, tËp qu¸n kh¸c nhau. Kh«ng nghi ngê g× n÷a, trËt tù s¶n xuÊt vµ c¸c quy chÕ cña nh÷ng truyÒn thèng tr­íc kia ®· cã t¸c dông tÝch cùc, ngµy nay còng vÉn cßn mét sè ®iÒu cßn ®ang ®­îc kh¼ng ®Þnh nh­ng cã nhiÒu ®iÒu thuéc vÒ truyÒn thèng cò ®ang h¹n chÕ sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt. RÊt tiÕc lµ cã kh«ng Ýt ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp vÉn kh«ng nh×n thÊy t×nh h×nh ®ã, nªn hä gi÷ th¸i ®é “luyÕn tiÕc c¸i cæ”, “hoµi cæ”, kh«ng d¸m m¹nh d¹n ñng hé c¸i míi, ¸p dông c¸i míi. Nghe quÇn chóng lao ®éng ®Ò nghÞ bá lèi s¶n xuÊt cò ®ang lµm, thùc hµnh theo lèi hiÖn ®¹i th× hä sî lµm rèi lo¹n trËt tù s¶n xuÊt s½n cã. ThËm chÝ hä cßn hoang mang khi tr«ng thÊy quÇn chóng lao ®éng b¾t tay vµo c¶i tiÕn tr×nh tù lµm viÖc, s¸ng t¹o ra c«ng cô míi th× hä ®· véi v· quy cho lµ ph¸ ho¹i “quy c¸ch lµm viÖc”. Song, chÝnh ng­êi lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt, t¾m m×nh trong thùc tÕ sinh ®éng l¹i lµ lùc l­îng ph¸t hiÖn ra nh÷ng yÕu kÐm, tr× trÖ, hä m¹nh d¹n ®ßi thay thÕ phong c¸ch, chÕ ®é qu¶n lý cò. Kh«ng ph¶i nh÷ng ng­êi qu¶n lý - ng­êi ®Æt ra ph­¬ng ¸n chÕ ®é lµ nh÷ng ng­êi ®i ®Çu trong c¸ch t©n ph­¬ng ph¸p, c¸ch thøc lµm viÖc. ThËm chÝ phong trµo thi ®ua c¶i tiÕn, ph¸t minh s¸ng t¹o cña quÇn chóng lao ®éng hÕt søc s«i næi mµ ng­êi qu¶n lý cßn ngåi than thë nhí tiÕc c¸i cò, hoµi cæ. Tãm l¹i, nh÷ng ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp mµ qu¸ coi träng qu¸ khø, xem nhÑ hiÖn t¹i, ®ã lµ sù biÓu hiÖn cña chñ nghÜa kinh nghiÖm, hÑp hßi, biÓu hiÖn cña sù mª tÝn truyÒn thèng. TÊt nhiªn theo quy luËt phñ ®Þnh chøa ®ùng tÝnh kÕ thõa, gi÷ l¹i nh÷ng néi dung tÝch cùc cña c¸i bÞ phñ ®Þnh. Thø hai, kh¾c phôc triÖt ®Ó t­ t­ëng coi th­êng “tÝnh s¸ng t¹o” cña quÇn chóng vµ bÖnh “chñ nghÜa gi¸o ®iÒu”. Coi th­êng tÝnh s¸ng t¹o cña quÇn chóng lµ quan ®iÓm ph¶n biÖn chøng, chØ nh×n thÊy sù vËt mµ kh«ng nhËn thøc ®­îc vai trß s¸ng t¹o ra lÞch sö cña quÇn chóng nh©n d©n, kh«ng thÊy ®­îc hä lµ lùc l­îng vËt chÊt hiÖn thùc nhÊt, vÜ ®¹i nhÊt cña kh¸ch quan. Nãi chung, ng­êi qu¶n lý s¶n xuÊt cã quan niÖm Êy th­êng biÓu hiÖn ë chç: - Kh«ng d¸m ®Ò ra nh÷ng chØ tiªu s¶n xuÊt tiÕn bé tr­íc quÇn chóng, kh«ng d¸m n©ng cao yªu cÇu, chÊt l­îng cña s¶n phÈm cao h¬n n÷a. MÆt kh¸c, hä yªu cÇu cÊp trªn qu¸ nhiÒu vÒ ®Çu t­ kiÕn thiÕt c¬ b¶n, vÒ thiÕt bÞ vµ nh©n viªn. - Kh«ng tin ë n¨ng lùc s¸ng t¹o cña c«ng nh©n, viªn chøc cña m×nh, cßn dùa qu¸ nhiÒu vµo s¸ch vë, vµo n¬i kh¸c, ng­êi kh¸c ®Ó t×m kiÕm nh÷ng “tµi liÖu” hoÆc “kinh nghiÖm” ®· cã s½n vÒ c¶i tiÕn kü thuËt vµ c¶i tiÕn chÕ ®é qu¶n lý ®Ó ¸p dông. Nh­ thÕ th× t­ t­ëng ng­êi l·nh ®¹o th­êng bÞ lui l¹i ë ®»ng sau quÇn chóng, trë thµnh “chñ nghÜa theo ®u«i”, lµm h¹n chÕ tÝnh tÝch cùc vµ nhiÖt t×nh s¸ng t¹o cña c«ng nh©n, viªn chøc trong doanh nghiÖp. TÊt nhiªn, muèn ph¸t triÓn s¶n xuÊt kh«ng chØ cã nhiÖt t×nh, cã tri thøc vµ kinh nghiÖm kü thuËt cña quÇn chóng; ng­îc l¹i còng kh«ng ph¶i chØ cã tiÒn vèn, vËt t­ vµ thiÕt bÞ kü thuËt mµ ph¸t triÓn ®­îc s¶n xuÊt. Kh«ng më réng viÖc kiÕn thiÕt c¬ b¶n ®Õn møc nhÊt ®Þnh, kh«ng t¨ng thªm sè l­îng nh©n viªn vµ thiÕt bÞ t­¬ng ®­¬ng, ®Æc biÖt kh«ng cã tri thøc, tay nghÒ, ý chÝ, nhiÖt t×nh h¨ng say lao ®éng, ý thøc lµm chñ cña ng­êi lao ®éng th× kh«ng thÓ biÕn ý ®å, chñ tr­¬ng, kÕ ho¹ch, môc tiªu s¶n xuÊt thµnh hiÖn thùc ®­îc. Häc tËp nh÷ng kinh nghiÖp tiªn tiÕn trong s¸ch vë, ë n¬i kh¸c lµ hoµn toµn cÇn thiÕt; häc tËp nh­ vËy cã thÓ tr¸nh khái ®I ®­êng vßng, thu ®­îc hiÖu qu¶ nhanh chãng. Trong häc tËp kinh nghiÖm, chóng ta cÇn chó ý hai th¸i ®é sau: Mét lµ, th¸i ®é gi¸o ®iÒu chñ nghÜa, kh«ng kÓ t×nh h×nh doanh nghiÖp thÝch hîp hay kh«ng thÝch hîp còng cø ®­a vµo, th¸i ®é ®ã kh«ng tèt. Hai lµ, khi häc tËp kinh nghiÖm thµnh c«ng cña ng­êi kh¸c, ®Þa ph­¬ng kh¸c, n­íc kh¸c kh«ng ph¶i bª nguyªn xi vµo doanh nghiÖp cña m×nh, mµ cÇn ph¶i suy nghÜ cô thÓ, xem häc nh÷ng c¸i g× cho thÝch hîp víi t×nh h×nh doanh nghiÖp, tøc lµ tiÕp thu nh÷ng kinh nghiÖm cã Ých cho doanh nghiÖp. ChØ cã nhËn thøc ®Çy ®ñ tÝnh n¨ng ®éng, s¸ng t¹o cña c«ng nh©n, viªn chøc, kh¾c phôc ®­îc chñ nghÜa gi¸o ®iÒu, biÕt kÕt hîp lý luËn víi thùc tÕ ®Ó tiÕp thu cã phª ph¸n, biÕt vËn dông nh÷ng kinh nghiÖm tiªn tiÕn th× míi cã thÓ thùc sù thóc ®Èy doanh nghiÖp cña m×nh tiÕn lªn. IV/ Ph¸t hiÖn kÞp thêi, ph©n tÝch vµ gi¶I quyÕt m©u thuÉn ®óng lóc, ®óng chç, ®ñ ®iÒu kiÖn. TriÕt häc M¸c - Lªnin cho r»ng, quy luËt thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp lµ quy luËt c¬ b¶n, lµ nguån gèc, ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn vò trô. Quy luËt ®ã dï ë trong giíi tù nhiªn, x· héi loµi ng­êi hay trong t­ t­ëng con ng­êi th× nã ®Òu tån t¹i phæ biÕn. C¸c mÆt ®èi lËp cña m©u thuÉn võa thèng nhÊt, võa ®Êu tranh, do ®ã nã kh«ng ngõng thóc ®Èy sù vËn ®éng vµ biÕn ®æi cña sù vËt. M©u thuÉn lµ c¸i tån t¹i phæ biÕn, tÊt nhiªn lµ nã tuú theo tÝnh chÊt sù vËt kh¸c nhau mµ biÓu hiÖn, v× vËy tÝnh chÊt m©u thuÉn cña mçi sù vËt còng kh«ng gièng nhau. BÊt cø mét sù vËt cô thÓ nµo còng vËy, sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ t¹m thêi, lµ b­íc qu¸ ®é t­¬ng ®èi, cßn ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp míi lµ tuyÖt ®èi. M©u thuÉn lµ quy luËt phæ biÕn cña vò trô nªn trong lÜnh vùc s¶n xuÊt - kinh doanh lu«n tån t¹i m©u thuÉn. Kh¾c phôc ®­îc nh÷ng m©u thuÉn trong s¶n xuÊt, tøc lµ thóc ®Èy ®­îc qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ph¸t triÓn h¬n mét b­íc. S¶n xuÊt lµ lÜnh vùc kh¸ r¾c rèi, phøc t¹p, muèn ph¸t hiÖn, n¾m b¾t ®­îc m©u thuÉn kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò ®¬n gi¶n. Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ nhËn thøc ®­îc m©u thuÉn mét c¸ch chÝnh x¸c? Theo Lªnin, muèn thËt sù hiÓu biÕt ®­îc mét ®èi t­îng, ph¶i n¾m v÷ng vµ nghiªn cøu mäi mÆt cña ®èi t­îng, mäi mèi quan hÖ vµ “m«i giíi” cña nã. Chóng ta kh«ng thÓ hoµn toµn ®¹t ®­îc ®iÒu ®ã, nh­ng cÇn ph¶i xem xÐt toµn diÖn th× míi tr¸nh khái sai lÇm, tr¸nh khái cøng nh¾c. Thùc vËy, khi chóng ta xem xÐt vµ lùa chän c¸c m©u thuÉn trong s¶n xuÊt ®Ó gi¶i quyÕt th× ph¶i thÊu suèt quan ®iÓm vµ ph­¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. Tøc lµ chóng ta ph¶i ph©n tÝch mét c¸ch toµn diÖn, kh¸ch quan t×nh h×nh cña doanh nghiÖp, ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c mèi quan hÖ trong mét thÓ thèng nhÊt, m©u thuÉn biÖn chøng ®Ó t×m ra ®©u lµ m©u thuÉn c¨n b¶n, kh«ng c¨n b¶n, m©u thuÉn bªn trong, m©u thuÉn bªn ngoµi, m©u thuÉn chñ yÕu vµ m©u thuÉn thø yÕu ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Trong doanh nghiÖp, kÕ ho¹ch lµ mét ph¸p lÖnh s¶n xuÊt. VËy cã thÓ hay kh«ng cã thÓ söa l¹i chØ tiªu trong kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, vÊn ®Ò nµy th­êng trë thµnh môc tiªu tranh luËn, trung t©m cña sù m©u thuÉn. Mét bªn th× cè chÊp cho r»ng, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt mét khi ®· ®­îc ®Þnh ra th× cã hiÖu lùc nh­ ph¸p luËt nhµ n­íc. Muèn gi÷ ®­îc tÝnh chÊt nghiªm chØnh cña kÕ ho¹ch, th× kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kh«ng ®­îc söa ch÷a bæ sung. Hä coi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt bÊt di bÊt dÞch hoÆc nh­ lùc l­îng thÇn th¸nh kh«ng thÓ x©m ph¹m ®­îc. V× vËy, hä ngµy ®ªm dèc thóc, nh¾m m¾t lao vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch, bÊt luËn cã ®iÒu kiÖn hay kh«ng cã ®iÒu kiÖn, v« luËn chØ tiªu ®ã phï hîp hay kh«ng phï hîp. Hä hoµn toµn r¬i vµo bÖnh chñ quan, ¶o t­ëng, duy ý chÝ. Mét bªn kh¸c th× l¹i coi th­êng tÝnh ph¸p lÖnh cña kÕ ho¹ch, kh«ng c¨n cø t×nh h×nh thùc tÕ s¶n xuÊt cã thay ®æi hay kh«ng mµ thay ®æi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt mét c¸ch c¶m tÝnh, tuú tiÖn, lóc nµo muèn ®iÒu chØnh, söa ®æi còng ®­îc. Th«ng th­êng th× hä kh«ng t×m c¸ch ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn kÕ ho¹ch, mµ chñ yÕu lo t×m c¸ch thuyÕt minh, lµm thñ tôc ®Ó xin cÊp trªn h¹ chØ tiªu. Hä coi kÕ ho¹ch lµ c¸i cã còng ®­îc, kh«ng còng ®­îc, v× nã kh«ng quan träng. C¶ hai c¸ch nh×n tiªu cùc ®ã ®Òu lµ sai lÇm, phiÕn diÖn, cho nªn ®Òu cã h¹i. C¸ch ®Çu th× coi th­êng sù ph¸t triÓn thùc tÕ, thiÕu “tÝnh linh ho¹t”, lµm cho chØ tiªu kÕ ho¹ch cµng ngµy cµng tho¸t ly hiÖn thùc, mÊt t¸c dông chØ ®¹o s¶n xuÊt. Cßn c¸ch sau th× cã tÝnh mÆc c¶ víi kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, s¸ng ®­a ra chiÒu thay ®æi, lµm cho c«ng nh©n, viªn chøc mÊt môc tiªu phÊn ®Êu râ rÖt. Hai c¸ch ®ã ®Òu lµm thui chét tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o, tÝch cùc cña quÇn chóng. §©y liÖu cã ph¶i tÝnh “nghiªm minh” cña kÕ ho¹ch s¶n xuÊt lµ m©u thuÉn víi “tÝnh linh ho¹t” s¸ng t¹o cña khoa häc qu¶n lý kh«ng? VËy, chóng ta nhËn thøc vÊn ®Ò ®ã nh­ thÕ nµo? Dï trong thùc tÕ c¶i t¹o tù nhiªn hay trong thùc tiÔn biÕn ®æi x· héi, t­ t­ëng, lý luËn, kÕ ho¹ch do ng­êi ta ®Þnh ra ngay tõ ®Çu còng nh­ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn mµ kh«ng thay ®æi tÝ nµo lµ chuyÖn rÊt hiÕm. Bëi v×, trong qu¸ tr×nh nhËn thøc sù vËt, hiÖn t­îng kh«ng ph¶i lóc nµo nã còng biÓu hiÖn hÕt nh÷ng thuéc tÝnh cña nã, nh÷ng quy luËt cña nã cho con ng­êi. MÆt kh¸c, nh÷ng ng­êi b¾t tay vµo biÕn ®æi hiÖn thùc th­êng bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu, kh«ng nh÷ng bëi ®iÒu kiÖn khoa häc vµ ®iÒu kiÖn kü thuËt, mµ cßn bÞ h¹n chÕ bëi sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh kh¸ch quan vµ tr×nh ®é nhËn thøc còng nh­ gi¶i ph¸p cho nã. ChØ cã trong thùc tiÔn sinh ®éng vµ qu¸ tr×nh l¨n lén, tr¨n trë, suy ngÉm nh÷ng vÊn ®Ò cña thùc tiÔn, con ng­êi míi ph¸t hiÖn ra nh÷ng ®iÒu mµ tr­íc kia ch­a tÝnh ®Õn, ®Ó cho phÐp chóng ta söa ®æi l¹i mét bé phËn nhËn thøc, lý luËn, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Chóng ta thÊy r»ng, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt tuy ®· c©n ®èi nh­ng chØ lµ sù thèng nhÊt t­¬ng ®èi, t¹m thêi vÒ c¸c mÆt cña m©u thuÉn. Kinh qua thùc tiÔn s¶n xuÊt mét thêi gian, sù æn ®Þnh ®ã sÏ bÞ cuéc ®Êu tranh cña m©u thuÉn ph¸ vì, c¸i c©n ®èi trë thµnh c¸i kh«ng c©n ®èi, sù thèng nhÊt trë thµnh kh«ng thèng nhÊt. Khi ®ã tÊt nhiªn lµ cÇn ph¶i tiÕn hµnh sù c©n ®èi tiÕn lªn mét b­íc míi (®iÒu chØnh vµ söa ®æi kÕ ho¹ch). Chóng ta thÊy r»ng, c¨n cø vµo t×nh h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt hiÖn t¹i ®Ó tiÕn hµnh viÖc söa ®æi vµ ®iÒu chØnh kÕ ho¹ch s¶n xuÊt lµ viÖc lµm hoµn toµn cÇn thiÕt vµ tuyÖt ®èi kh«ng tr¸nh khái. ChØ cã lµm nh­ vËy míi thÝch øng víi t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi kh¸ch quan cña ®Êt n­íc, cña ngµnh, cña nÒn kinh tÕ, thÞ tr­êng trong n­íc, ngoµi n­íc vµ víi sù ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt. Thùc tÕ chØ ra nh÷ng ®iÒu cÇn ph¶i chó ý trong qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt lµ: Thø nhÊt, do chñ quan nªn th­êng ®Ò ra nh÷ng kÕ ho¹ch th­êng kh«ng phï hîp víi t×nh h×nh kh¸ch quan, v× vËy mµ sinh ra m©u thuÉn, ph¸ vì sù c©n b»ng cña toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Thø hai, muèn c©n ®èi cÇn ph¶i s½n sµng söa ®æi, ®iÒu chØnh chØ tiªu s¶n xuÊt cho phï hîp víi t×nh h×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Gi÷a chØ tiªu s¶n xuÊt víi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cã sù m©u thuÉn nhÊt ®Þnh, nÕu s¾p xÕp kÕ ho¹ch qu¸ t¶i, tÊt nhiªn lµ “m¹o hiÓm”, nÕu s¾p xÕp qu¸ h÷u lµ b¶o thñ. Trong thùc tÕ cã nhiÒu ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp th­êng lÖch sang phÝa ®Þnh møc kinh tÕ - kü thuËt cho s¶n xuÊt rÊt cao, phi thùc tÕ, b¾t c«ng nh©n ph¶i vÊt v¶ víi nh÷ng chØ tiªu duy ý chÝ ®ã mµ vÉn kh«ng hoµn thµnh. TÊt nhiªn, ®ã lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng ng­êi qu¶n lý thùc tÕ, xa rêi quÇn chóng. Cho nªn, ng­êi qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i n¾m v÷ng quy luËt ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt tiÕn lªn, th× míi cã thÓ triÖt ®Ó kh¾c phôc ®­îc hiÖn t­îng lÖch l¹c, kh«ng æn ®Þnh cña xÝ nghiÖp. C¶i c¸ch c¬ cÊu qu¶n lý doanh nghiÖp, c¶i c¸ch quy chÕ lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó gi¶i phãng søc s¶n xuÊt, gi¶i phãng tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o, tÝnh tÝch cùc s¶n xuÊt cña quÇn chóng. §èi víi viÖc “ph¸ bá c¸i cò” vµ “x©y dùng c¸i míi”, ®­a sù viÖc tiÕn triÓn kh«ng ngõng ®ßi hái ph¶i cã quan ®iÓm thèng nhÊt, toµn diÖn, kh¸ch quan, thùc tiÔn; ph¶i tÝnh ®Õn tÊt c¶ c¸c mÆt, c¸c yÕu tè trong ®iÒu kiÖn cô thÓ, t×nh h×nh cô thÓ, kh«ng thÓ coi nhÑ hoÆc l­îc bá ®i mét mÆt nµo ®­îc. §ång thêi ph¶i hÕt søc chó ý tíi mèi quan hÖ lÉn nhau gi÷a c¸c yÕu tè vËt chÊt, kü thuËt, con ng­êi ®Ó ®Þnh ra quy chÕ, chÕ ®é; cÇn ph¶i chó ý ®Õn tÝnh toµn diÖn, nh­ng gi¶i quyÕt ph¶i cã träng ®iÓm. Nguyªn nh©n c¨n b¶n cña sù ph¸t triÓn cña sù vËt kh«ng ph¶i lµ ë bªn ngoµi sù vËt mµ ë trong b¶n th©n sù vËt, ë tÝnh m©u thuÉn cña sù néi t¹i cña sù vËt. TÝnh m©u thuÉn ë bªn trong sù vËt lµ nguyªn nh©n chñ yÕu cña sù ph¸t triÓn cña sù vËt, cßn mèi liªn hÖ lÉn nhau vµ ¶nh h­ëng lÉn nhau gi÷a sù vËt nµy víi sù vËt kh¸c lµ nguyªn nh©n thø yÕu cña sù ph¸t triÓn cña sù vËt. PhÐp biÖn chøng duy vËt cho r»ng, nguyªn nh©n bªn ngoµi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó biÕn ®æi, nguyªn nh©n bªn trong bao giê còng quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh, tån t¹i, ph¸t triÓn kÕt cÊu sù vËt, nã lµ c¨n cø ®Ó biÕn ®æi, nguyªn nh©n bªn ngoµi th«ng qua nguyªn nh©n bªn trong ®Ó ph¸t huy t¸c dông. Do ®ã, chóng ta thÊy r»ng, kh«ng nªn tiÕn hµnh c¶i c¸ch riªng chÕ ®é qu¶n lý mét c¸ch c« lËp. CÇn ph¶i chó ý tíi mèi quan hÖ gi÷a chÕ ®é qu¶n lý c¬ cÊu cña nhµ m¸y víi chÕ ®é qu¶n lý c¬ cÊu ph©n x­ëng. Sau khi n¾m ®­îc m©u thuÉn chñ yÕu, cßn cÇn ph¶i nhËn râ mÆt chñ yÕu vµ mÆt kh«ng chñ yÕu cña m©u thuÉn ®Ó gi¶i quyÕt m©u thuÉn. Do ®ã, chóng ta míi thÊy râ thùc chÊt vµ mÆt chñ yÕu cña vÊn ®Ò, tÝch cùc duy tr× vµ båi d­ìng c¸i míi xuÊt hiÖn, vµ chuyÓn ho¸ nh©n tè tiªu cùc thµnh nh©n tè tÝch cùc ®Ó nhanh chãng ph¸t triÓn s¶n xuÊt. Tãm l¹i, vËn dông nh÷ng nguyªn lý cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng ®Ó xem xÐt viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt, chñ yÕu lµ muèn lµm cho mçi ng­êi chóng ta cã ®­îc mét ph­¬ng ph¸p xem xÐt vµ ph©n tÝch sù vËn ®éng, ph¸t triÓn m©u thuÉn cña c¸c sù vËt. C¨n cø vµo sù ph©n tÝch ®ã, ®Ò ra ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt m©u thuÉn mét c¸ch ®óng ®¾n, kÞp thêi, ®­a sù viÖc ph¸t triÓn kh«ng ngõng. V/ Kh¾c phôc biÓu hiÖn cña ph­¬ng ph¸p xem xÐt siªu h×nh trong qu¶n lý s¶n xuÊt. Trong qu¶n lý s¶n xuÊt, ng­êi m¾c bÖnh siªu h×nh th­êng xem xÐt t×nh h×nh mét c¸ch c« lËp, tÜnh t¹i, kh«ng nh×n thÊy kh¶ n¨ng cña b¶n th©n m×nh, mÊt lßng tin, kh«ng ®i t×m nguyªn nh©n bªn trong, mµ hä tin ë nguyªn nh©n bªn ngoµi. C©u hái th­êng ®Æt ra cña hä lµ muèn lµm c«ng nghiÖp mµ kh«ng cã m¸y mãc, kh«ng cã ng­êi, kh«ng cã tiÒn th× lµm thÕ nµo? Hä kh«ng ph¸t ®éng quÇn chóng tù lùc c¸nh sinh theo ph­¬ng ch©m kÕ hîp biÖn ph¸p th« s¬ víi biÖn ph¸p hiÖn ®¹i, thùc hiÖn song song biÖn ph¸p th« s¬ vµ biÖn ph¸p hiÖn ®¹i, hä kh«ng dïng biÖn ph¸p: “kiÕn tha l©u ®Çy tæ”, “gãp giã thµnh b·o” ®Ó gi¶i quyÕt, mµ chØ hä chØ khoanh tay yªu cÇu cÊp trªn chi viÖn, yªu cÇu bé phËn kh¸c, hoÆc cö ng­êi ®i hái thiªn h¹, mua s¾m míi m¸y mãc, thuª m­în c«ng nh©n mét c¸ch v« tæ chøc. Së dÜ sinh ra t×nh tr¹ng Êy lµ do hä nh×n vÊn ®Ò mét c¸ch phiÕn diÖn, chñ quan, bÒ ngoµi. Ng­êi m¾c bÖnh siªu h×nh nh×n mäi vÊn ®Ò th­êng bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu, hä chØ thÊy hiÖn t­îng mµ kh«ng thÊy b¶n chÊt, thÊy c¸ biÖt mµ kh«ng thÊy toµn thÓ, thÊy nh¸nh mµ kh«ng thÊy nguån gèc “chØ thÊy c©y mµ kh«ng thÊy rõng”. Theo c¸ch nh×n cña hä th× nh÷ng mèi quan hÖ nh­ lín vµ bÐ, tèt vµ xÊu, sè l­îng vµ chÊt l­îng, ngÉu nhiªn vµ tÊt nhiªn, v.v ®Òu lµ tuyÖt ®èi kh«ng thÓ chuyÓn ho¸ lÉn nhau. §óng nh­ ¡ngghen ®· phª ph¸n ph­¬ng ph¸p t­ duy siªu h×nh: ®óng lµ ®óng, kh«ng lµ kh«ng, ngoµi ra kh«ng cã c¸i võa ®óng võa sai, võa kh«ng võa cã, võa tån t¹i võa biÕn ®æi. HoÆc cã ng­êi cho r»ng: lín lµ lín, bÐ lµ bÐ, hä kh«ng thõa nhËn bÐ cã thÓ ph¸t triÓn thµnh lín, tÝch Ýt thµnh nhiÒu. Hä chñ tr­¬ng muèn lµm c«ng nghiÖp ho¸ thµnh c«ng th× ph¶i cã thiÕt bÞ hoµn toµn ®Çy ®ñ, hiÖn ®¹i, cßn ®èi víi doanh nghiÖp võa vµ nhá, “c«ng nghiÖp cán con” th× hä kh«ng thÝch l¾m. Hä cho r»ng tèt lµ tuyÖt ®èi tèt, xÊu lµ xÊu tuyÖt ®èi. Cho nªn, nÕu ®­îc biÓu d­¬ng th× hä vui mõng hín hë, bÞ phª b×nh th× mÆt l¹nh nh­ b¨ng; kinh doanh ®­îc thuËn buåm xu«i giã th× hä tá ra tù m·n, nh­ng hÔ m¾c sai lÇm, thÊt b¹i th× nh­ ®eo ®¸ trªn l­ng. TÊt nhiªn, kh«ng ai muèn m¾c sai lÇm, bÞ phª b×nh, nh­ng nÕu ®· m¾c sai lÇm, bÞ phª b×nh th× cÇn ph¶i nhËn thøc vÊn ®Ò mét c¸ch ®óng ®¾n, toµn diÖn, víi th¸i ®é tÝch cùc v­¬n lªn. Ph¶i thÊy r»ng, ®­îc biÓu d­¬ng kh«ng cã nghÜa lµ tÊt c¶ ®Òu tèt, bÞ phª b×nh kh«ng cã nghÜa tÊt c¶ ®Òu xÊu, kinh doanh ®ang thuËn buåm xu«i giã kh«ng ph¶i lµ kh«ng cã nguy c¬ xuÊt hiÖn khã kh¨n, sai lÇm nªn ph¶i c¶nh gi¸c. Sau khi ph¹m sai lÇm, nÕu b×nh tÜnh t×m râ nguyªn nh©n, cè g¾ng söa ch÷a th× cã thÓ thóc ®Èy ý chÝ h¨ng h¸i tiÕn lªn, tr¸nh ®­îc vÕt xe cò, sai lÇm cò. Víi c¸ch nh×n sù vËt mét c¸ch phiÕn diÖn, nhÊt lµ xem xÐt, ®¸nh gi¸ c¸n bé, ®¸nh gi¸ ng­êi kh¸c th× rÊt hay m¾c ph¶i sai lÇm, g©y hËu qu¶ kh«ng nhá cho quan hÖ l·nh ®¹o - bÞ l·nh ®¹o, dÔ thæi phång nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña ng­êi nµy, hoÆc khuyÕch ®¹i nh÷ng ­u ®iÓm cña ng­êi kh¸c. Trªn thùc tÕ nh÷ng tr­êng hîp nh­ vËy rÊt dÔ sinh ra thiªn vÞ qu¸ ®¸ng, coi ng­êi nµy lµ hoµn mü, hoµn thiÖn, coi ng­êi kh¸c ch¼ng ra g×. Nh÷ng ng­êi siªu h×nh cho r»ng, c¸c sù vËt, hiÖn t­îng t¸ch rêi nhau, n»m bªn c¹nh nhau, kh«ng cã liªn quan víi nhau, liªn hÖ mét c¸ch ngÉu nhiªn; nh÷ng ng­êi theo quan ®iÓm biÖn chøng coi thÕ giíi vËt chÊt lµ mét thÓ thèng nhÊt vµ ®Êu tranh gi÷a c¸c mÆt ®èi lËp, gi÷a c¸c sù vËt, hiÖn t­îng, qu¸ tr×nh liªn hÖ qua l¹i, th©m nhËp, chuyÓn ho¸ lÉn nhau mét c¸ch biÖn chøng. Kh«ng cã sù vËt nµo lµ kh«ng cã mèi liªn hÖ víi sù vËt xung quanh. Víi ph­¬ng ph¸p nµy nh×n vÊn ®Ò mét c¸ch siªu h×nh, th× trong qu¶n lý s¶n xuÊt ng­êi ta th­êng dÔ m¾c nh÷ng sai lÇm sau: - Mét lµ, kh«ng xem xÐt vµ s¾p xÕp ®­îc c«ng viÖc mét c¸ch toµn diÖn; hoÆc lµ kh«ng n¾m ®­îc kh©u trung t©m, kh«ng biÕt lÊy trung t©m ®Ó l«i kÐo toµn bé, lÊy kho¶ng gi÷a ®Ó l«i kÐo hai ®Çu; hoÆc lµ n¾m ®­îc trung t©m l¹i bá toµn bé, n¾m ®­îc chÝnh gi÷a l¹i bá hai ®Çu, n¾m ®­îc mÆt nµy l¹i coi nhÑ mÆt kh¸c. Lªnin viÕt: “Muèn thùc sù hiÓu ®­îc sù vËt, cÇn ph¶i nh×n bao qu¸t vµ nghiªn cøu tÊt c¶ c¸c mÆt, tÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ vµ “quan hÖ gi¸n tiÕp” cña sù vËt ®ã”. - Hai lµ, kh«ng x©y dùng thèng nhÊt ý kiÕn gi÷a l·nh ®¹o vµ c«ng nh©n, viªn chøc, mµ chØ c¨n cø vµo ý kiÕn cña l·nh ®¹o ®Ó kÕt luËn, th­êng gß Ðp c«ng nh©n, viªn chøc ph¶i chÊp hµnh ý kiÕn cña l·nh ®¹o chø kh«ng ph¶i lµ bµn b¹c d©n chñ, thuyÕt phôc. - Ba lµ, kh«ng xö lý ®­îc ®óng ®¾n mèi quan hÖ gi÷a c¸ nh©n vµ tËp thÓ, côc bé vµ toµn thÓ, Khi suy xÐt vÊn ®Ò chØ nghÜ ®Õn nhu cÇu cña tËp thÓ hoÆc toµn bé; chØ ®ßi hái ng­êi kh¸c gióp ®ì m×nh mµ kh«ng ®ßi hái m×nh gióp ®ì ng­êi kh¸c. KÕt LuËn Phép biện chứng duy vật là sự thống nhất hữu cơ giữa lý luận và phương pháp. Hệ thống các nguyên lý, quy luật, phạm trù của nó không chỉ phản ánh đúng hoạt động của thế giới tự nhiên, xã hội, tư duy và là công cụ sắc bén nhận thức thế giới khách quan của con người, mà còn chỉ ra được những cách thức để định hướng đúng hoạt động cụ thể nhằm mang lại hiệu quả, năng suất cao trong thực tiễn. Quản lý doanh nghiệp là một quá trình kết hợp giữa chủ quan và khách quan, nên không thể không có phương pháp tư duy đúng đắn mà dẫn đến thành công được; cũng như vậy, sẽ là hết sức sai lầm khi sử dụng phương pháp tư duy siêu hình trong quản lý nói chung, quản lý doanh nghiệp nói riêng. Ph.Ăngghen đã nhận định: "Phương pháp tư duy ấy (siêu hình – B.T) mới xem thì có vẻ hoàn toàn có thể chấp nhận được, bởi vì nó là phương pháp của cái mà người ta gọi là lý trí lành mạnh của con người..., tuy là một người bạn đường rất đáng kính..., nhưng chóng hay chầy chật nó cũng sẽ gặp phải một ranh giới mà nếu nó vượt quá thì nó trở thành phiến điện, hạn chế, trừu tượng và sa vào những mâu thuẫn không thể nào giải quyết được". Chính vì lẽ đó, vận dụng những nội dung phép biện chứng duy vật vào trong thực tế quản lý doanh nghiệp mang một ý nghĩa lý luận và thực tiễn hết sức to lớn. Những vấn đề của phép biện chứng duy vật và khoa học quản lý đều hết sức rộng, phong phú và cũng rất nhạy cảm. Do đó, bài tiểu luận khó tránh khỏi những khiếm khuyết, rất mong nhận được ý kiến đóng góp của các thầy cô. tµi liÖu tham kh¶o Gi¸o tr×nh TriÕt häc M¸c-Lªnin. B¸o DiÔn ®µn doanh nghiÖp. Vµ mét sè tµi liÖu tham kh¶o kh¸c.