Văn hoá tổ chức và tác động của nó tới động lực làm việc của người lao động

phÇn më ®Çu 1.TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi V¨n ho¸ vµ kinh doanh cã lo¹i trõ nhau kh«ng? Hay nã bæ sung cho nhau? Cho ®Õn nay kh«ng cßn mÊy suy nghÜ r»ng hai lÜnh vùc nµy lo¹i trõ nhau. V¨n ho¸ vµ c¸c yÕu tè v¨n ho¸ chi phèi tíi kinh doanh ë møc ®é nµo cßn lµ mét vÊn ®Ò kh¸ ®au ®Çu ®èi víi c¸c doanh nghiÖp. §èi víi nh÷ng n­íc ®ang ph¸t triÓn, ch¼ng h¹n nh­ ViÖt Nam viÖc khai th¸c vµ sö dông c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo trong kinh doanh cßn rÊt h¹n chÕ. Cã nh÷ng doanh nghiÖp hÇu nh­ kh«ng quan t©m tíi vÊn ®Ò v¨n ho¸ tæ chøc, cã nh÷ng doanh nghiÖp cã quan t©m nh­ng nhËn thøc nã mét c¸ch rÊt mê nh¹t. Trong ®iÒu kiÖn më cöa hiÖn nay, mäi gi¸ trÞ truyÒn thèng ®ang bÞ lÊn ¸t, c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn bÞ ®¶o lén, lîi nhuËn ®· trë thµnh môc tiªu duy nhÊt cña kinh doanh, c¸c chñ doanh nghiÖp tá ra thiÕu quan t©m tíi c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng, trong rÊt nhiÒu doanh nghiÖp cña viÖt nam hiÖn nay ng­êi lao ®éng chØ cã biÕt ®Õn c«ng viÖc. Khoa häc vµ thùc tÕ ®· chøng minh ®­îc r»ng v¨n ho¸ tæ chøc cã mèi quan hÖ chÆt chÏ tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng, tõ ®ã dÉn ®Õn n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ t¹o lîi thÕ c¹nh tranh cho doanh nghiÖp. Tõ nh÷ng cÊp thiÕt ®ã em xin chän ®Ò tµi “ V¨n ho¸ tæ chøc vµ t¸c ®éng cña nã tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng”. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu cña ®Ò tµi. - Lµm râ mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ tæ chøc víi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. -Trªn c¬ së ®ã ®Ò tµi h­íng tíi gióp c¸c doanh nghiÖp nh×n nhËn mét c¸ch râ rµng, ®óng ®¾n h¬n mèi quan hÖ nµy. - §Ò tµi còng x©y dùng mét m« h×nh v¨n ho¸ mµ cã thÓ t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. 3. §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. - §Ò tµi tËp trung nghiªn cøu c¸c yÕu tè v¨n ho¸ mµ doanh nghiÖp cã thÓ t¸c ®éng vµo, tõ ®ã khai th¸c vµ sö dông nã nh­ lµ mét c«ng cô ®Ó t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. 4.Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu. - S ö dông ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp, so s¸nh ph­¬ng ph¸p thùc chøng dùa trªn sè liÖu thèng kª tõ tµi liÖu b¸o chÝ. 5.§ãng gãp cña ®Ò tµi. - §éi ngò doanh nghiÖp viÖt nam hiÖn nay cßn ch­a cã nh÷ng nh©n thøc râ rµng vÒ v¨n ho¸ tæ chøc. Qua nghiªn cøu ®Ò tµi mong muèn sÏ ®ãng gãp mét phÇn gióp c¸c doanh nghiÖp nh×n nhËn mét c¸ch râ rµng vµ ®óng ®¾n h¬n tõ ®ã khai th¸c, sö dông mét c¸ch cã hiÖu qu¶ h¬n trong kinh doanh. 6.KÕt cÊu cña ®Ò tµi. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, ®Ò tµi ®­îc chia lam 3 ch­¬ng: - Ch­¬ng I :V¨n ho¸ tæ chøc vµ t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng - Ch­¬ng II: Mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ tæ chøc vµ t¸c ®éng cña nã tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng - Ch­¬ngIII:Mét sè nhËn ®Þnh vÒ v¨n ho¸ tæ chøc vµ vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc lµm viÖc trong c¸c tæ chøc viÖt nam. Ch­¬ng I: v¨n ho¸ tæ chøc vµ vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng I. V¨n ho¸ tæ chøc vµ vai trß cu¶ v¨n ho¸ tæ chøc 1.Kh¸i niÖm vÒ v¨n ho¸ tæ chøc Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm vÒ v¨n ho¸ ®­îc ®­a ra: V¨n ho¸ tæ chøc lµ thãi quen, c¸ch nghÜ truyÒn thèng vµ c¸ch lµm viÖc trong tæ chøc ®­îc chia sÎ bëi tÊt c¶ c¸c thµnh viªn trong tæ chøc (Elliot Jaques, 1952). V¨n ho¸ tæ chøc lµ hÖ thèng nh÷ng ý nghÜa chung ®­îc chÊp nhËn réng r·i bëi nh÷ng ng­êi lao ®éng trong thêi gian nhÊt ®Þnh (Adrew Pettgrew, 1979). V¨n ho¸ tæ chøc lµ mét lo¹t c¸c quy ph¹m vµ hÖ thèng gi¸ trÞ chung nh»m kiÓm so¸t sù t­¬ng t¸c gi­· c¸c thµnh viªn trong tæ chøc vµ nh÷ng ng­êi bªn ngoµi tæ chøc ®ã. V¨n ho¸ tæ chøc lµ hÖ thèng nh÷ng niÒm tin vµ gi¸ trÞ chung ®­îc x©y dùng trong tæ chøc vµ h­íng dÉn hµnh vi cu¶ c¸c c¸ nh©n trong tæ chøc. V¨n ho¸ tæ chøc lµ mét hÖ thèng ý nghÜa chung hµm gi÷ bëi c¸c thµnh viªn cña tæ chøc, qua ®ã cã thÓ ph©n biÖt tæ chøc nµy víi tæ chøc kh¸c (Robbin,2000). Nh­ vËy v¨n ho¸ tæ chøc lµ hÖ thèng nh÷ng gi¸ trÞ, nh÷ng niÒm tin, nh÷ng quy ph¹m ®­îc chia sÎ bëi c¸c thµnh viªn trong tæ chøc vµ h­íng dÉn hµnh vi cña nh÷ng ng­¬× lao ®éng trong tæ chøc. V¨n ho¸ tæ chøc th­êng ®­îc xem nh­ lµ c¸ch sèng, c¸ch nghÜ chung cña mäi ng­êi trong tæ chøc. Nh÷ng kh¸i niÖm vÒ v¨n ho¸ tæ chøc ë trªn ®Òu g¾n víi mét c¸i g× ®ã chung ®èi víi mäi thµnh viªn trong tæ chøc, ®ã lµ nh÷ng gi¶ ®Þnh chung, hÖ thèng ý nghÜa chung, luËt lÖ vµ nh÷ng kiÕn thøc chung. Nh÷ng gi¸ trÞ x¸c ®Þnh hµnh vi nµo lµ tèt vµ cã thÓ chÊp nhËn ®­îc vµ nh÷ng hµnh vi xÊu hay kh«ng thÓ ch©p nhËn ®­îc. Ch¼ng h¹n, trong mét tæ chøc, viÖc ®æ lçi hay c·i v· víi kh¸ch hµng khi kh¸ch hµng phµn nµn vÒ s¶n phÈm lµ kh«ng thÓ chÊp nhËn ®­îc. Khi ®ã gi¸ trÞ cña tæ chøc- “ Kh¸ch hµng lu«n ®óng” - sÏ chØ cho nh÷ng ng­êi trong tæ chøc thÊy r»ng hµnh ®éng kh«ng c·i v· víi kh¸ch hµng lµ chÊp nhËn ®­îc vµ hµnh ®éng “c·i v· víi kh¸ch hµng” lµ kh«ng chÊp nhËn ®­îc. H¬n n÷a nh÷ng kh¸i niÖm vÔ v¨n ho¸ tæ chøc cßn cho thÊy tÇm quan träng cña viÖc “ chia sΔ trong sù ph¸t triÓn cña nh÷ng kh¸i niÖm vÒ v¨n ho¸ tæ chøc. “Sù chia sΔ ë ®©y cã nghÜa lµ lµm viÖc víi kinh nghiÖm chung; khi chóng ta chia sÎ, chóng ta trùc tiÕp tham gia cïng víi nh÷ng ng­êi kh¸c. ë ®©y nhÊn m¹nh sù gièng nhau trong c¸ch nghÜ, c¸ch lµm cu¶ mäi ng­êi. §©y lµ ý nghÜa g¾n chÆt víi c¸c kh¸i niÖm vÒ v¨n ho¸ tæ chøc. Chia sÎ v¨n ho¸ nghÜa lµ mçi thµnh viªn tham gia vµ ®ãng gãp vµo nÒn t¶ng v¨n ho¸ lín h¬n, sù ®ãng gãp vµ kinh nghiÖm cña mçi thµnh viªn lµ kh«ng gièng nhau. Khi nãi ®Õn v¨n ho¸ nh­ lµ mét hÖ thèng ý nghÜa, gi¸ trÞ, niÒm tin vµ kiÕn thøc, cÇn ph¶i ghi nhí r»ng v¨n ho¸ phô thuéc vµo c¶ céng ®ång vµ sù ®a d¹ng v¨n ho¸. V¨n ho¸ cho phÐp sù gièng nhau nh­ng còng thõa nhËn vµ dùa trªn sù kh¸c nhau. 2. Vai trß cña v¨n ho¸ tæ chøc. V¨n ho¸ thùc hiÖn mét sè chøc n¨ng trong ph¹m vi mét tæ chøc.Thø nhÊt, v¨n ho¸ cã vai trß x¸c ®Þnh ranh giíi, nghÜa lµ v¨n ho¸ t¹o ra sù kh¸c biÖt gi÷a tæ chøc nµy víi tæ chøc kh¸c. Thø hai, v¨n ho¸ cã chøc n¨ng lan truyÒn chñ thÓ cho c¸c thµnh viªn trong tæ chøc. Thø ba, v¨n ho¸ lµm t¨ng sù æn ®Þnh cña hÖ thèng x· héi trong tæ chøc. Thø t­ v¨n ho¸ thóc ®Èy nh©n viªn cam kÕt ®èi víi lîi Ých chung cña tæ chøc. V¨n ho¸ lµ mét chÊt keo dÝnh, gióp g¾n kÕt tæ chøc l¹i th«ng qua viÖc ®­a ra c¸c tiªu chuÈn thÝch hîp ®Ó ng­êi lao ®éng biÕt ph¶i lµm g× nãi g×. Cuèi cïng v¨n ho¸ cã t¸c dông kiÓm so¸t ®Ó ®Þnh h­íng vµ h×nh thµnh nªn th¸i ®é vµ hµnh vi cña ng­êi lao ®éng. Chøc n¨ng cuèi cïng nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt ®èi víi chóng ta. V¨n ho¸ cã t¸c dông n©ng cao sù cam kÕt tæ chøc vµ lµm t¨ng tÝnh kiªn ®Þnh trong hµnh vi cña ng­êi lao ®éng. Nh÷ng ®iÒu nµy râ rµng ®em ®Õn lîi Ých ®Ých thùc cho tæ chøc. Theo quan ®iÓm cña ng­êi lao ®éng, v¨n ho¸ cã gi¸ trÞ v× nã lµm gi¶m ®¸ng kÓ sù m¬ hå. Nã chØ cho nh©n viªn mäi thø ®­îc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo vµ c¸i g× lµ quan träng. Ng­îc l¹i,v¨n ho¸ còng cã thÓ lµ mét g¸nh nÆng khi nh÷ng gi¸ trÞ chung cña tæ chøc kh«ng phï hîp. T×nh h×nh nµy hay x¶y ra nhÊt khi m«i tr­êng cña tæ chøc rÊt n¨ng ®éng. Khi m«i tr­êng tæ ®ang tr¶i qua mét sù thay ®æi nhanh chãng, v¨n ho¸ vèn cã cña tæ chøc cã thÓ hÇu nh­ kh«ng cßn phï hîp n÷a. TÝnh kiªn ®Þnh trong hµnh vi lµ mét tµi s¶n ®èi víi tæ chøc trong mét m«i tr­êng æn ®Þnh. Tuy nhiªn nã còng cã thÓ lµ mét g¸nh nÆng cho tæ chøc vµ c¶n trë kh¶ n¨ng thÝch øng cña tæ chøc víi nh÷ng thay ®æi trong m«i tr­êng. H¬n n÷a, v¨n ho¸ còng cã thÓ g©y c¶n trë ®èi víi sù thay ®æi, sù ®a d¹ng cña nguån lùc con ng­êi trong tæ chøc. B¶n th©n mçi ng­êi lao ®éng cã mét hÖ thèng gi¸ trÞ vµ niÒm tin riªng cña hä. Khi lµm viÖc trong m«i tr­¬ng cã nÒn v¨n ho¸ m¹nh, hä cÇn ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng quy ph¹m vµ hÖ thèng gi¸ trÞ chung cña tæ chøc. Nh­ vËy nh÷ng mÆt m¹nh hay nh÷ng ­u thÕ cña tõng ng­êi lao ®éng sÏ phÇn nµo bÞ h¹n chÕ. II. T¹o ®éng lùc vµ vai trß cña t¹o ®éng lùc Mét tæ chøc chØ cã thÓ ®¹t chØ cã thÓ ®¹t ®­îc n¨ng suÊt cao khi cã nh÷ng nh©n viªn lµm viÖc tÝch cùc vµ s¸ng t¹o. §iÒu ®ã phô thuéc vµo c¸ch thøc mµ nh÷ng ng­êi qu¶n lý sö dông ®Ó t¹o ®éng lùc cho nh©n viªn. §éng lùc lao ®éng lµ nh÷ng nh©n tè bªn trong kÝch thÝch con ng­êi lç lùc lµm viÖc trong ®iÒu kiÖn cho phÐp, t¹o ra n¨ng suÊt hiÖu qu¶ cao.BiÓu hiÖn cña ®éng lùc lµ sù s½n sµng lç lùc, say mª lµm viÖc nh»m ®¹t ®­îc môc tiªu cña tæ chøc còng nh­ cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng. Tuy nhiªn, kh«ng nªn cho r»ng ®éng lùc tÊt yÕu dÉn tíi n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc v× sù thùc hiÖn c«ng viÖc kh«ng chØ phô thuéc vµo ®éng lùc mµ cßn phô thuéc vµo kh¶ n¨ng cña ng­êi lao ®éng, ph­¬ng tiÖn vµ c¸c nguån lùc ®Ó thùc hiªn c«ng viÖc. Ng­êi lao ®éng nÕu kh«ng cã ®éng lùc th× vÉn cã thÓ hoµn thµnh c«ng viÖc. Tuy nhiªn, ng­êi lao ®éng nÕu mÊt ®éng lùc hoÆc suy gi¶m ®éng lùc sÏ kh«ng mÊt kh¶ n¨ng thùc hiÖn c«ng viÖc vµ cã xu h­íng ra khái tæ chøc. C¸c nh©n tè ¶nh h­ëng tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. C¸c nh©n tè ®ã cã thÓ ph©n thµnh 3 nhãm nh­ sau: + Nhãm nh©n tè thuéc vÒ ng­êi lao ®éng, bao gåm: -Th¸i ®é, quan ®iÓm cña ng­êi lao ®éng trong c«ng viÖc vµ ®èi víi tæ chøc -NhËn thøc cña ng­êi lao ®éng vÒ gi¸ trÞ vµ nhu cÇu c¸ nh©n - N¨ng lùc vµ nhËn thøc vÒ n¨ng lùc cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng +Nhãm nh©n tè thuéc vÒ c«ng viÖc, bao gåm: - §ßi hái vÒ kü n¨ng nghÒ nghiÖp - Møc ®é chuyªn m«n ho¸ cña c«ng viÖc - Møc ®é phøc cña c«ng viÖc - Sù m¹o hiÓm vµ møc ®é rñi ro cña c«ng viÖc - Møc ®é hao phÝ vÒ trÝ lùc + Nhãm nh©n tè thuéc vÒ tæ chøc, bao gåm: - Môc tiªu chiÕn l­îc cña tæ chøc - V¨n ho¸ tæ chøc - L·nh ®¹o ( quan ®iÓm, phong c¸ch, ph­¬ng ph¸p) - Quan hÖ nhãm - C¸c chÝnh s¸ch liªn quan tíi quyÒn vµ nghÜa vô cña ng­êi lao ®éng, nhÊt lµ c¸c chÝnh s¸ch vÒ qu¶n trÞ nguån nh©n lùc. T¹o ®éng lùc ®­îc hiÓu lµ hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p, thñ thuËt qu¶n lý t¸c ®éng ®Õn ng­êi lao ®éng nh»m lµm cho ng­êi lao ®éng cã ®éng lùc trong c«ng viÖc. T¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng lµ tr¸ch nhiÖm vµ môc tiªu cña qu¶n lý. Mét khi ng­êi lao ®éng cã ®éng lùc lµm viÖc th× sÏ t¹o ra kh¶ n¨ng tiÒm n¨ng n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c. ch­¬ng 2: quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ tæ chøc vµ t¸c ®éng cña nã tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng I. Quan hÖ gi÷a v¨n hãa tæ chøc vµ t¸c ®éng cña nã tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. Tr­íc hÕt ta ph¶i kh¼ng ®Þnh r»ng, v¨n ho¸ tæ chøc lµ mét trong nh÷ng nh©n tè, mét c«ng cô t¸c ®éng tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng. §­a c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo kinh doanh lµ t¹o ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®ßi c¸c yÕu tè cña nã ph¶i cã mét sè l­îng vµ chÊt l­îng nhÊt ®Þnh, còng nh­ sù kÕt hîp hµi hoµ c¸c yÕu tè ®ã. Mét trong nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ®ã lµ con ng­êi, lu«n bao hµm hai mÆt: mÆt ®éng vËt vµ mÆt x· héi. Muèn t¹o ra chÊt l­îng cu¶ yÕu tè con ng­êi th× ph¶i ®¶m b¶o ®­îc sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña nã, trong ®ã mÆt x· héi cã ®¹t ®­îc hay kh«ng chñ yÕu phô thuéc vµo viÖc ®­a c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo mäi ho¹t ®éng cña cña con ng­êi, bao hµm ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c ho¹t ®éng c¬ b¶n nhÊt cña hä. Trong mèi quan hÖ x· héi cña con ng­êi nh­ vËy, c¸c yÕu tè v¨n ho¸ ®· trë thµnh ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn th«ng qua t¸c ®éng t¹o sù hoµn thiÖn vµ ®¶m b¶o chÊt l­îng cña yÕu tè s¶n xuÊt chñ yÕu nµy. Sau ®©y lµ mét sè nÐt v¨n ho¸ tæ chøc theo em lµ c¬ b¶n t¸c ®éng tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng: 1.V¨n ho¸ tæ chøc lµ nh÷ng ho¹t ®éng v¨n ho¸ tinh thÇn. Con ng­êi lµ chñ thÓ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, ngoµi nhu cÇu vÒ vËt chÊt cßn cã nh÷ng nhu cÇu vÒ ®êi sèng tinh thÇn. Khi ®êi sèng vËt chÊt cµng cao th× ®ßi hái ®êi sèng tinh thÇn còng ph¶i n©ng cao t­¬ng øng. Môc tiªu cña nÒn kinh tÕ XHCN lµ nh»m ®¸p øng ngµy cµng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña mäi thµnh viªn trong x· héi. Môc tiªu nµy ®­îc nãi thµnh mét c©u ®¬n gi¶n: “con ng­êi kh«ng chØ cÇn cã b¸nh mú mµ cÇn cã c¶ hoa hång”. Nh­ vËy b¶n th©n nhËn thøc cña con ng­êi ®· thÊy vai trß cña ®êi sèng v¨n ho¸, tinh thÇn trong cuéc sèng hÕt søc cÇn thiÕt. Tr­íc ®©y ng­êi ta th­êng coi c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ lµ ho¹t ®éng ®øng bªn ngoµi kinh tÕ, do kinh tÕ trî cÊp. ChØ khi nµo kinh tÕ ph¸t triÓn th× míi cã ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ tinh thÇn. Nh­ng thùc tÕ kh«ng ph¶i nh­ vËy, qua c¸c di chØ v¨n ho¸ cña x· héi loµi ng­êi thêi cæ ®· cho thÊy cã c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ tøc lµ c¸c ho¹t ®éng nµy xuÊt hiÖn ngay khi ®êi sèng vËt chÊt míi ë møc ®é thÊp nhÊt. Xem xÐt quan hÖ gi÷a ®êi sèng vËt chÊt vµ ®êi sèng tinh thÇn ta thÊy chóng ta lµ hai mÆt cña ®êi sèng con ng­êi hay lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò. Theo quan niÖm biÖn chøng, tÊt yÕu hai mÆt ®ã cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau, quy ®Þnh vµ t¸c ®éng lÉn nhau, kh«ng thÓ thiÕu c¸i nµo. BÊt kÓ mét sù thiªn lÖch nµo, nÕu chØ coi träng mét mÆt cña ®êi sèng mÆt kia bi coi nhÑ th× sù ph¸t triÓn cña con ng­êi sÏ mÊt ®i sù toµn diÖn, bÞ lÖch l¹c vµ lóc ®ã con ng­êi khã mµ thÓ hiÖn ®óng t­ x· héi cña m×nh lµ “tæng hoµ c¸c mèi quan hÖ x· héi”. C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ tinh thÇn lµm cho con ng­êi c¶m thÊy cã ý nghÜa thùc sù trong cuéc sèng. Con ng­êi kh«ng ph¶i lµ mét c¸i m¸y chØ biÕt lµm viÖc nÕu con ng­êi chØ biÕt ®Õn c«ng viÖc th× Ðn mét lóc nµo ®ã hä sÏ c¶m th©ý rÊt c« ®¬n vµ kh«ng cã c¸ch nµo bï ®¾p ®­îc, tõ ®ã hä sinh ra ch¸n ghÐt, thï ®Þch víi c«ng viÖc, ch¸n ng¸n tÊt c¶ vµ víi chÝnh c¶ b¶n th©n cña hä. VËt chÊt, tiÒn b¹c kh«ng ph¶i lµ tÊt c¶ cã nh÷ng giíi h¹n mµ ®ång tiÒn kh«ng thÓ v­¬n tíi ®­îc. §ã lµ h¹nh phóc vµ niÒm vui ch©n chÝnh cña con ng­êi. Thùc tÕ cho thÊy cã kh«ng Ýt nh÷ng ng­êi ngåi trªn c¶ ®èng vµng mµ vÉn c¶m thÊy bÊt h¹nh. C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ tinh thÇn lµ g×? §ã chÝnh lµ c¸c ho¹t ®éng gi¶i trÝ:c¸c ch­¬ng tr×nh thÓ thao, v¨n ho¸, ch­¬ng tr×nh d· ngo¹i, nã sÏ gióp cho ng­êi lao ®éng sö dông thêi gian nh©n sù mét c¸ch bæ Ých h¬n. Gióp ng­êi lao ®éng cã c¶m gi¸c tho¶ m¸i phÊn chÊn vµ cã c¬ héi xÝch l¹i gÇn nhau, më réng quan hÖ, nèi kÕt con ng­êi víi nhau, tõ ®ã ng­êi ta dÔ dµng ®ång c¶m víi nhau, cïng gióp ®ì nhau ®Ó cïng thùc hiÖn thµnh c«ng môc tiªu cña tæ chøc. Víi vai trß nh­ thÕ, c¸c tæ chøc, c¸c doanh nghiÖp nªn coi ho¹t ®éng v¨n ho¸ tinh thÇn nh­ lµ mét nÐt v¨n ho¸ cña tæ chøc m×nh. Tuy nhiªn mçi doanh nghiÖp sÏ cã c¸c c¸ch thÓ hiÖn nã, tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®ã mét c¸ch kh¸c nhau. Nh­ng ph¶i cã nh÷ng ho¹t ®éng v¨n ho¸ tinh thÇn th× ng­êi lao ®éng trong tæ chøc míi ph¸t triÓn mét c¸ch toµn diÖn ®­îc. 2.V¨n ho¸ tæ chøc ®­îc thÓ hiÖn trong bè trÝ s¾p xÕp n¬i lµm viÖc mét c¸ch hîp lý vµ ®Ñp m¾t, thÓ hiÖn ë viÖc biÕt c¸ch sö dông ©m nh¹c, mÇu s¾c trong s¶n xuÊt. C¸c yÕu tè v¨n ho¸ lµ nh÷ng mãn ¨n tinh thÇn kh«ng thÓ thiÕu cña ®êi sèng con ng­êi, nh­ nh÷ng nhu cÇu vËt chÊt kh¸c. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng lao ®éng, sù c¨ng th¼ng vÒ c¬ b¾p vµ thÇn kinh diÔn ra th­êng xuyªn, g©y ra sù mÖt mái vµ c¨ng th¼ng vÒ t©m lý. §­a c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo s¶n xuÊt kinh doanh tõ viÖc thiÕt kÕ n¬i lµm viÖc, c¸c thiÕt bÞ vµ dông cô lµm viÖc sÏ lµm gi¶m ®­îc tÇn suÊt cña nh­ng c¨ng th¼ng ®ã. §Æc biÖt ®­a c¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ vµo tr­íc giê lµm viÖc cã thÓ t¹o ra sù h­ng phÊn lao ®éng, vµo thêi gian nghØ ng¬i vµ cuèi giê lµm viÖc xãa ®i sù mÖt mái vµ c¨ng th¼ng vÒ t©m lý gióp con ng­êi nhanh chãng phôc håi søc lùc h¬n. ¢m nh¹c nÕu ®­îc sö dông mét c¸ch hîp lý trong s¶n xuÊt sÏ lµm t¨ng n¨ng suÊt cho ng­êi lao ®éng.Theo c¸c nhµ sinh lý häc ho¹t ®éng cña hÖ thÇn kinh vµ b¾p thÞt cña con ng­êi th­êng theo mét nhÞp ®iÖu nhÊt ®Þnh, nhÊt lµ nh÷ng c«ng viÖc nÆng nhäc, c¨ng th¼ng. ¢m nh¹c cã thÓ gióp con ng­êi t¹o nen nhÞp ®iÖu nµy, ®iÒu chØnh sù co bãp cña tim, huyÕt ¸p, h¬i thë, t¨ng c­êng tri gi¸c trÝ nhí, t­ duy g©y hµo høng hoÆc lµm s©u s¾c khuynh h­íng t×nh c¶m cña con ng­êi. Nh÷ng ng­êi Ai cËp vµ Hy l¹p cæ ®¹i ®· biÕt sö dông ©m nh¹c nh­ mét ph­¬ng tiÖn ch÷a bÖnh vµ n©ng cao tinh thÇn vµ t©m tr¹ng cña bÖnh nh©n. Ngµy nay, nÒn nghÖ thuËt ©m nh¹c thÕ giíi cã vai trß v« cïng quan träng trong ®íi sèng cña nh©n d©n toµn thÕ giíi nãi chung. Víi nh÷ng bµi ca chò t×nh, c¸c bµi h¸t ca ngîi cuéc sèng, hoµ b×nh, t×nh yªu, h¹nh phóc ©m nh¹c ®· mang l¹i h¹nh phóc lín lao cho nh©n lo¹i. Ngay nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû 20 nµy nhiÒu nhµ nghiªn cøu t©m lý vµ ©m nh¹c ®· sö dông ©m nh¹c trong thi ®Êu thÓ thao vµ trong lao ®éng nh»m kÝch thÝch ho¹t ®éng cña c¸c cÇu thñ vµ ng­êi lao ®éng. ¢m nh¹c cã t¸c dông rÊt lín ®èi víi ng­êi lao ®éng ë hai mÆt lµ: t¹o ra mét t©m tr¹ng h­ng phÊn trong lao ®éng vµ t¹o ra nhÞp ®é lao ®éng cao vµ æn ®Þnh trong mét thêi gian dµi. KÕt qu¶ nghiªn cøu cho thÊy r»ng nÕu sö dông ©m nh¹c ®óng trong s¶n xuÊt sÏ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng tõ 7-20%. Bªn c¹nh t©m lý ©m nh¹c th× t©m lý mÇu s¾c ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¸c ®éng tíi t©m lý ng­êi lao ®éng. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu t©m lý vµ sinh häc hiÖn ®¹i ®· cho r»ng con ng­êi thu nhËn mét khèi c¸c Ên t­îng nhiÒu nhÊt th«ng qua c¬ quan thÞ gi¸c. Do vËy ph¶i t¹o ra m«i tr­êng xung quanh con ng­êi víi sù phèi mÇu hîp lý, sÏ t¹o ra t©m lý tèt th«ng qua tiÕp nhËn cña thÞ gi¸c. Trong thùc tÕ s¶n xuÊt c¸c nhµ t©m lý lao ®éng ®· sö dông phèi mÇu trong s¶n xuÊt nh»m t¹o kÝch thÝch t©m lý ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, g©y ®­îc høng thó trong s¶n xuÊt lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng khoang 20% vÇ cã khi h¬n thÕ. Ngoµi ra trong nhãm thÈm mü cßn cã c¸c yÕu tè trang trÝ mü thuËt, c¸ch bè trÝ s¾p xÕp trong nhµ x­ëng vµ t¹i n¬i lµm viÖc, c¸ch sö dông tranh ¶nh vµ vËt trang trÝ, quÇn ¸o lµm viÖc gän gµng, bÒn nhÑ vµ phï hîp ®Òu cã t¸c dông kÝch thÝch vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. ¢m nh¹c vµ mÇu s¾c, c¸ch sö dông tranh ¶nh vµ vËt trang trÝ kh«ng ph¶i ai còng biÕt c¸ch dïng nã trong s¶n xuÊt thÕ nµo. §iÒu nµy sÏ t¹o nªn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c doanh nghiÖp víi nhau. HoÆc còng cã thÓ do ®iÒu kiÖn lµm viÖc kh¸c nhau, tuú theo lo¹i c«ng viÖc kh¸c nhau mµ sö dông lo¹i ©m nh¹c (©m nh¹c theo chøc n¨ng theo c«ng viÖc), mµu s¾c kh¸c nhau vµ ®iÒu nµy t¹o nªn sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c tæ chøc. 3.V¨n ho¸ tæ chøc thÓ hiÖn ë truyÒn thèng t«n ty trËt tù, kÝnh giµ yªu trÎ. §©y lµ mét ®¹o lý cña ph­¬ng ®«ng ®­îc khai th¸c, sö dông trong ho¹t ®éng qu¶n lý vµ kinh doanh thÓ hiÖn ë chÕ ®é t¨ng l­¬ng vµ th¨ng th­ëng theo th©m niªn. ChÝnh nhê chÕ ®é ®ã mµ t¹o sù g¾n bã gi÷a ng­êi lao ®éng vµ c«ng ty, sù æn ®Þnh ®Ó cèng hiÕn vµ lµ c¬ së ®Ó tiÕp thu c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ tõ bªn ngoµi còng nh­ kü thuËt tiªn tiÕn. 4.NÐt v¨n ho¸ tæ chøc thÓ hiÖn ë lßng trung thµnh, bæn phËn vµ tr¸ch nhiÖm, sù cèng hiÕn hÕt m×nh cho tæ chøc, ®i cïng víi nã lµ c¸c chÕ ®é g×n gi÷ vµ thu hót nh©n tµi. §iÒu nµy thÊy râ trong c¸c c«ng ty NhËt B¶n, c¸i ®éc ®¸o lµ ë chç nã ®­îc vËn dông mét c¸ch khÐo lÐo trong ho¹t ®éng kinh doanh cña c¸c c«ng ty. §©y lµ sù ph©n biÖt râ rÖt nhÊt so víi chÕ ®é qu¶n lý ë c¸c n­íc TBCN ph­¬ng t©y. Nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng ®ã ®· tån t¹i l©u ®êi vµ trë thµnh ý thøc khã xo¸ bá trong mçi ng­êi d©n còng nh­ x· héi NhËt b¶n. H¬n thÕ n÷a, nã cßn tiÕp thu, bæ sung c¸i míi vµ lµ nh©n tè céng h­ëng vµ lµ ®éng lùc quan ®Ó ho¹t ®éng qu¶n lý cã hiÖu qu¶ h¬n, sinh ®éng h¬n. B¶n th©n c«ng ty NhËt B¶n ®­îc x©y dùng vµ tæ chøc trªn c¬ së chÕ ®é gia ®×nh. V× vËy, c«ng ty cã bæn phËn cè g¾ng duy tr× tèt c«ng ¨n viÖc lµm cho c«ng nh©n vµ t¹o ra sù th©n ¸i ®oµn kÕt trong c«ng ty. Cßn ng­êi lao ®éng cã bæn phËn vµ tr¸ch nhiÖm hoµn thµnh c«ng viÖc cña m×nh víi sù cè g¾ng nhÊt. ë ®©y d­êng nh­ quyÒn lîi cña c«ng ty vµ ng­êi lao ®éng lµ mét. Quan hÖ chñ tí truyÒn thèng vèn dùa trªn lßng trung thµnh ®· chuyÓn thµnh quan hÖ thuª m­ín dùa trªn ®ång tiÒn, song nã kh«ng béc lé râ rµng ra bªn ngoµi. §iÒu nµy che lÊp thùc chÊt chÕ ®é thuª m­ín, b¸n søc lao ®éng. ChÝnh nhê quan niÖm ®ã mµ huy ®éng ®­îc n¨ng lùc cña ng­êi lao ®éng vµ h­íng sù tù gi¸c cña hä vµo c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ, trong tr­êng hîp nµy ®ã chÝnh lµ c«ng ty. §©y chÝnh lµ nguån gèc søc m¹nh ®Ó c¸c c«ng ty nhËt cã thÓ ®øng v÷ng vµ cã ®ñ søc c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Tuy nhiªn ®Ó cã ®­îc ®iÒu nµy lµ do sù t­¬ng t¸c cña nhiÒu yÕu tè: hÖ thèng gia ®×nh v÷ng ch¾c, bæn phËn vµ sù gióp ®ì lÉn nhau vµ kh«ng thÓ kh«ng kÓ ®Õn c¸c chÝnh s¸ch ®·i ngé rÊt cao mµ c¸c c«ng ty NhËt dµnh cho ng­êi lao ®éng ®Æc biÖt lµ khi ph¸t hiÖn ra nh©n tµi, hä ®·i ngé vÒ tÊt c¶ nhµ c¶, ®Þa vÞ, khuyÕn khÝch c«ng nh©n göi tiÕt kiÖm t¹i c«ng ty víi l·i suÊt cao h¬n l·i suÊt ng©n hµng, ®Ó sau mét thêi gian cã thÓ mua nhµ cho riªng m×nh. 5.NÐt v¨n ho¸ tæ chøc ®­îc thÓ hiÖn ngay trong chÝnh bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cu¶ chÝnh tæ chøc ®ã. Víi bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ khÐp kÝn: C¸c quyÕt ®Þnh ®Òu ®­îc cÊp qu¶n trÞ cÊp cao lµm ra; cÊp qu¶n trÞ vµ cÊp d­íi thiÕu tin t­ëng lÉn nhau; bÝ mËt bao trïm; c«ng nh©n viªn kh«ng ®­îc khuyÕn khÝch ®Ò ra s¸ng kiÕn vµ tù m×nh gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò. ë mét cùc kh¸c lµ bÇu kh«ng khÝ t©m lý më hay tho¸ng mµ c¸c quyÕt ®Þnh th­êng ®­îc c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp thÊp ®Ò ra; cÊp trªn vµ cÊp d­íi rÊt tin t­ëng lÉn nhau; truyÒn th«ng më réng vµ c«ng nh©n ®­îc khuyÕn khÝch ®Ò ra s¸ng kiÕn vµ gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò. Mét sè c«ng ty muèn ®øng ®Çu trong viÖc tr¶ l­¬ng cao hay h¬n c¸c c«ng ty kh¸c. C¸c c«ng ty nµy muèn thu hót nh©n tµi bëi v× hä cho r»ng tr¶ l­¬ng cao h¬n c¸c h·ng kh¸c sÏ thu hót ®­îc nh÷ng øng viªn cã kh¶ n¨ng cao. Tr¶ l­¬ng cao còng thóc ®Èy nh©n viªn lµm viÖc cã chÊt l­îng cao,vµ n¨ng suÊt cao, vµ v× thÕ chi phÝ cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm sÏ thÊp h¬n. Mét sè c«ng ty kh¸c l¹i ¸p dông møc l­¬ng thÞnh hµnh - nghÜa lµ møc l­¬ng trung b×nh mµ hÇu hÕt c¸c c«ng ty kh¸c ®ang ¸p dông. Hä cho r»ng hä vÉn cã thÓ thu hót ®­îc nh÷ng ng­êi cã kh¶ n¨ng vµo lµm viÖc, ®ång thêi hä vÉn duy tr× ®­îc vÞ trÝ c¹nh tranh cña m×nh b»ng c¸ch kh«ng n©ng gi¸ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh. NhiÒu lo¹i c«ng viÖc trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt chØ ®ßi hái c¸c c«ng nh©n cã kh¶ n¨ng trung b×nh lµ ®­îc råi. Trong tr­êng hîp nµy, mét sè c«ng nh©n xuÊt s¾c còng kh«ng cã n¨ng suÊt cao h¬n mét c«ng nh©n cã kh¶ n¨ng trung b×nh. Ch¼ng h¹n nh­ vÆn bu l«ng trong d©y chuyÒn. Cã c«ng ty l¹i ¸p dông chÝnh s¸ch tr¶ l­¬ng thÊp h¬n møc l­¬ng hiÖn hµnh. cã 2 lý do c«ng ty nµy l¹i tr¶ møc l­¬ng thÊp h¬n: mét lµ c«ng ty r¬i vµo t×nh tr¹ng tµi chÝnh khã kh¨n; hai lµ hä cho r»ng hä kh«ng cÇn c«ng nh©n giái ®Ó lµm nh÷ng c«ng viÖc rÊt ®¬n gi¶n. Nh­ng c¸c cuéc nghiªn cøu ®· chøng tá r»ng tr¶ l­¬ng thÊp kh«ng cã nghÜa lµ tiÕt kiÖm ®­îc mét kho¶n tiÒn chi phÝ lao ®éng. Ng­îc l¹i c«ng ty sÏ tèn kÐm h¬n, bëi v× c«ng nh©n lµm viÖc sÏ kh«ng cã n¨ng suÊt, tû lÖ sè ng­êi lµm viÖc tèt sÏ bá ®i ®Ó t×m n¬i kh¸c tr¶ l­¬ng cao h¬n. 6.V¨n ho¸ tæ chøc lµ ý chÝ céng ®ång vµ tinh thÇn tËp thÓ. Tri thøc lµ kho tµng quý b¸u cña nh©n lo¹i nãi chung vµ mçi d©n téc nãi riªng. Tri thøc kh«ng cña riªng ai vµ kh«ng cã mét vÜ nh©n nµo cã ®Çy ®ñ tri thøc mét c¸ch toµn diÖn. Sö dông tri thøc ®ã ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c c¸ nh©n, c¸c céng ®ång ng­êi ®Ó khai th¸c hÕt kho tµng tri thøc ®ã phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh. ë ViÖt Nam cã c©u: tam ngu th¸nh hiÒn hay nãi mét c¸ch d©n d· lµ ba «ng thî da b»ng mét Gia C¾t L­îng lµ mét tæng kÕt ®óc rót tõ thùc tiÔn. Nã thÓ hiÖn r»ng trÝ tuÖ cña mçi ng­êi lµ cã h¹n, cßn trÝ tuÖ cña nh©n lo¹i lµ v« h¹n, trÝ tuÖ cña tËp thÓ, cña céng ®ång cã thÓ b»ng trÝ tuÖ cña c¸c siªu nh©n vµ th­êng th× bao giê còng hoµn thiÖn, ®Çy ®ñ h¬n trÝ tuÖ c¸ nh©n. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, trÝ tuÖ mçi ng­êi sÏ bæ sung cho nhau t¹o ra trÝ tuÖ tËp thÓ ë mét tr×nh ®é cao vµ hoµn thiÖn h¬n. Sù kÕt hîp ®ã lµ nÐt ®Ñp v¨n ho¸ trong s¶n xuÊt kinh doanh vµ chÝnh nã t¹o ra søc m¹nh tËp thÓ, cña céng ®ång. Trong tæ chøc ý chÝ céng ®ång vµ tinh thÇn tËp thÓ ®­îc khai th¸c b»ng viÖc sö dông chÕ ®é tham dù, chÕ ®é lµm viÖc theo nhãm. Víi ph­¬ng ph¸p qu¶n lý nµy, khai th¸c ®­îc n¨ng lùc s¸ng kiÕn c¸ nh©n, tËp hîp ®­îc ý chÝ chung tËp thÓ. V× vËy, c¸c quyÕt ®Þnh th­êng lµ ®óng ®¾n vµ ®iÒu quan träng lµ ngay tõ lóc khëi ®Çu ®Õn lóc ra quyÕt ®Þnh lµ qu¸ tr×nh t×m kiÕm vµ ®¹t ®­îc sù nhÊt trÝ cña c¸c c¸ nh©n vµ cña tËp thÓ. H¬n thÕ, lµm viÖc tËp thÓ gióp mçi ng­êi v­ît qua ®­îc gian khæ v­¬n lªn giµnh ®­îc h¹nh phóc lín lao vÒ cho m×nh, gióp mçi ng­êi hiÓu ®­îc c¸i t«i vµ c¸i chóng ta ®Ó tù nguyÖn hoµ ®ång vµo céng ®ång, ®ãng gãp cho céng ®ång ph¸t triÓn. Theo häc thuyÕt vÒ hÖ thèng nhu cÇu cña Maslow, mçi ng­êi ®Òu cã nhu cÇu lµ muèn ®­îc ng­êi kh¸c t«n träng vµ nhu cÇu muèn ®­îc kh¼ng ®Þnh b¶n th©n m×nh. Tæ chøc cÇn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®­îc tho¶ m·n h¬n víi c«ng viÖc hay còng chÝnh lµ ®Ó t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. 6.Trong ph¹m vi néi bé doanh nghiÖp, néi dung v¨n ho¸ thÓ hiÖn ë viÖc tæ chøc kinh doanh, nh©n c¸ch cña ng­êi l·nh ®¹o vµ ng­êi lao ®éng. Tr­íc hÕt lµ doanh nghiÖp kh«ng nªn chØ chó träng ®Õn lîi nhuËn ®¬n thuÇn mµ ph¶i xem ng­êi lao ®éng võa lµ ®éng lùc cho ph¸t triÓn kinh doanh, võa lµ môc tiªu cña ho¹t ®éng kinh doanh. CÇn xem ®¬n vÞ kinh doanh lµ mét gia ®×nh lín, trong ®ã mçi thµnh viªn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm ph¶i hµnh ®éng vÒ sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña nã; mÆt kh¸c ng­êi lao ®éng ph¶i lµ ®èi t­îng ®­îc ch¨m sãc vµ ®­îc h­ëng thÝch ®¸ng kÕt qu¶ do c«ng søc hä lµm ra. Quan hÖ ®èi xö, phong c¸ch kinh doanh... lµ nÐt riªng cña tõng doanh nghiÖp, vµ tÊt nhiªn ®ã lµ biÓu hiÖn bªn ngoµi cña sù ph¸t triÓn hay sa sót cña mét doanh nghiÖp. 7.Néi dung v¨n ho¸ cña mét doanh nghiÖp cßn thÓ hiÖn ë th¸i ®é ®èi víi sù thµnh c«ng hay thÊt b¹i trong th­¬ng tr­êng: “th¾ng kh«ng kiªu, b¹i kh«ng n¶n”. §ã lµ th¸i ®é ®óng ®¾n mang ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. Qu¸ tr×nh kinh doanh lµ qu¸ tr×nh v­ît dèc, nhµ doanh nghiÖp ph¶i lu«n lu«n tÝnh to¸n ®Ó ®­a c¶ ®¬n vÞ ®i lªn, vµ lóc h­ng thÞnh vÉn ph¶i lo l¾ng lµm sao ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn mµ kh«ng ph¸ s¶n. Vµ ph¶i lu«n nhí r»ng kh«ng cã ai mét m×nh ë qu¸ tr×nh nµy. C¸ nh©n chØ lµ c¸i chÊm nhá nhoi trong lßng cña tËp thÓ ng­êi lao ®éng. Cã suy nghÜ nh­ thÕ, nhµ doanh nghiÖp míi ®éng viªn, thuyÕt phôc vµ huy ®éng ®­îc mäi ng­êi lao ®éng h­íng vÒ môc tiªu chung chø kh«ng ph¶i chØ phôc vô, sïng b¸i mét ng­êi, mét tËp thÓ nµo. 8. V¨n ho¸ tæ chøc lµ nh÷ng tri thøc vµ kiÕn thøc. B¶n th©n tri thøc vµ kiÕn thøc nã lµ nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸, nã biÓu hiÖn d­íi h×nh th¸i vËt chÊt vµ h×nh th¸i ý thøc, g¾n liÒn víi t­ liÖu s¶n xuÊt vµ ng­êi lao ®éng. Ph¶i cã kiÕn thøc vµ tri thøc th× con ng­êi míi tiÕn hµnh ®­îc ho¹t ®éng lao ®éng cña m×nh. Ng­êi lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cµng cao, tr×nh ®é lµnh nghÒ cµng cao th× ®i kÌm theo ®ã lµ n¨ng suÊt lao ®éng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc cµng cao. NhÊt lµ ngµy nay khi mµ khoa häc c«ng nghÖ ngµy cµng ph¸t triÓn th× tr×nh ®é ng­êi lao ®éng còng ®­îc ®ßi hái ë møc ®é cao h¬n. NÕu ng­êi lao ®éng kh«ng cã tri thøc vµ kiÕn thøc th× lµm viÖc g× còng khã, tõ ®ã dÉn ®Õn gi¶m h­ng phÊn trong lao ®éng, vµ dÜ nhiªn lµ kh«ng t¹o ra hiÖu qu¶ kinh doanh. II.X©y dùng v¨n ho¸ tæ chøc ®Ó cã thÓ t¹o ®­îc ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. Trong mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ tæ chøc vµ vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng nh­ trªn ®· tr×nh bµy, vËy chóng ta cÇn ph¶i lµm g×? 1.X©y dùng tinh thÇn ®oµn kÕt trong doanh nghiÖp. CÇn ph¶i xem ®¬n vÞ kinh doanh lµ mét gia ®×nh lín mçi thµnh viªn ph¶i cã tr¸ch nhiÖm hµnh ®éng v× sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. ë ®ã lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ ng­êi lao ®éng lµ mét. Muèn thÕ th× doanh nghiÖp kh«ng nh÷ng quan t©m ®Õn ®êi sèng vËt chÊt (tiÒn l­¬ng vµ c¸c ®·i ngé kh¸c) mµ cßn ph¶i quan t©m tíi ®êi sèng tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng(tæ chøc thi ®Êu thÓ thao, giao l­u v¨n nghÖ,ch­¬ng tr×nh d· ngo¹i). Tõ ®ã x©y dùng nªn mét bÇu kh«ng khÝ t©m lý lµnh m¹nh nã thÓ hiÖn ë sù ®oµn kÕt gióp ®ì lÉn nhau trªn t×nh ®ång chÝ, ®ång ®éi, cïng nhau thùc hiÖn môc tiªu chung cña tæ chøc. 2.T¹o nªn mét nÐt v¨n ho¸ tri thøc trong doanh nghiÖp. §iÒu nµy ®ång nghÜa víi viÖc lµ doanh nghiÖp cã mét ®éi ngò lao ®éng víi tr×nh ®é cao. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy th×: ë cÊp vÜ m« nhµ n­íc cÇn ph¶i quan t©m chó träng nhiÒu h¬n ®Õn gi¸o dôc, n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc, häc ph¶i ®i ®«i víi hµnh. Coi nhiÖm vô ph¸t triÓn sù nghiÖp gi¸o dôc lµ môc tiªu chiÕn l­îc cña ®Êt n­íc. §èi víi doanh nghiÖp ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ng­êi lao ®éng n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tr×nh ®é lµnh nghÒ cña m×nh. §èi víi ng­êi lao ®éng tÝch cùc häc hái ®Ó kh«ng ngõng n©ng cao tay nghÒ cña m×nh, kh«ng ®­îc l­êi biÕng, thô ®éng. 3.X©y dùng bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cëi më, tin cËy lÉn nhau trong doanh nghiÖp. BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ chÝnh lµ linh hån cña doanh nghiÖp, nghÜa lµ tiÒm thøc cña mét tæ chøc. Mét mÆt, nã ®­îc t¹o ra tõ mèi quan hÖ cña c¸c thµnh viªn doanh nghiÖp, mÆt kh¸c nã l¹i ®iÒu khiÓn mèi quan hÖ ®ã víi danh nghÜa lµ “ch­¬ng tr×nh cña tËp thÓ”. BÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cëi më, tin cËy lÉn nhau, ®ã h×nh thµnh tõ viÖc thu hót sù tham gia cña c¸c nh©n viªn, l¾ng nghe ý kiÕn cña hä, khuyÕn khÝch lßng tËn tuþ v× sù thµnh c«ng cña tæ chøc. LogÝc c¬ së lµ ë chç ®­a nh©n viªn vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh vµ t¨ng møc ®é tù chñ vµ quyÒn kiÓm so¸t cña hä trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn quyÕt ®Þnh sÏ, c¸c c¸ nh©n cã c¬ héi ®Ó ph¸t huy s¸ng kiÕn, tÊt c¶ c¸c nh©n viªn ®Òu c¶m nhËn ®­îc ý nghÜa cña sù ®ãng gãp cña m×nh trong tËp thÓ. Tõ ®ã nh©n viªn lµm viÖc sÏ cã ®éng lùc h¬n, tËn tuþ h¬n víi tæ chøc, n¨ng suÊt h¬n vµ tho¶ m·n víi c«ng viÖc cña m×nh h¬n. Ch¼ng h¹n, bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ cña c«ng ty Just Born Inc gi¸ trÞ chñ yÕu lµ: h­íng tíi con ng­êi vµ sù hîp t¸c cña con ng­êi trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng vµ c«ng ty ®· ®i ®Õn kÕt luËn lµ: kÕt qu¶ kinh doanh tèt h¬n nÕu qu¸ tr×nh tham gia vµo qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh cña nh©n viªn ngµy cµng t¨ng. C«ng ty liªn tôc thu ®­îc lîi nhuËn cao víi tû suÊt lîi nhuËn trªn doanh thu lµ 10%. Muèn x©y dùng ®­îc bÇu kh«ng khÝ v¨n ho¸ doanh nghiÖp cëi më, tin t­ëng lÉn nhau vµ mang tÝnh nh©n b¶n cÇn ph¶i cã mét c¬ cÊu tæ chøc t­¬ng thÝch, mét ban l·nh ®¹o theo d¹ng “ liªn kÕt bao gåm c¸c thµnh viªn cã ®Çu ãc kinh doanh”. 4.X©y dùng mét nÐt v¨n ho¸ tæ chøc mµ ë ®ã thÓ hiÖn ®­îc kh¶ n¨ng chÊp nhËn rñi ro cña mäi ng­êi lao ®éng trong tæ chøc. - Tr­íc hÕt ph¶i tuyÓn chän ®­îc nh÷ng nh©n viªn thùc sù cã n¨ng lùc. Hä ph¶i lµ nh÷ng ng­êi mµ cã thÓ cïng tæ chøc v­ît qua nh÷ng th¸ch thøc khã kh¨n. - Qu¸n triÖt t­ t­ëng “ th¾ng kh«ng kiªu, b¹i kh«ng n¶n”, “khi vui muèn khãc, buån tªnh l¹i c­êi”. §ã lµ th¸i ®é ®óng ®¾n mang ®Ëm ®µ b¶n s¾c d©n téc. C¸ nh©n chØ lµ c¸i chÊm nhá nhoi trong lßng cña tËp thÓ vµ kh«ng cã ai th¾ng mét m×nh trong qu¸ tr×nh nµy. Coi rñi ro lµ mét yÕu tè ngÉu nhiªn cña qu¸ tr×nh kinh doanh, coi thÊt b¹i lµ mÑ ®Î cña thµnh c«ng, cã thÊt b¹i míi cã thµnh c«ng, tõ thÊt b¹i míi cã ®­îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm bæ Ých. 5. X©y dùng mét v¨n ho¸ m¹nh trong tæ chøc. V¨n ho¸ tæ chøc cµng m¹nh th× cµng nhiÒu c¸c thµnh viªn trong tæ chøc chÊp nhËn c¸c gi¸ trÞ c¬ b¶n cña tæ chøc, c¸c gi¸ trÞ nµy ®­îc chia sÎ réng r·i, cã chñ ®Þnh vµ sù cam kÕt cña c¸c thµnh viªn ®èi víi c¸c gi¸ trÞ nµy cµng lín. V¨n ho¸ m¹nh cã ¶nh h­ëng tíi hµnh vi cña c¸c thµnh viªn trong tæ chøc, v¨n ho¸ m¹nh cßn cã liªn quan trùc tiÕp tíi viÖc gi¶m møc ®é thay thÕ nh©n c«ng v× v¨n ho¸ m¹nh cã thÓ quy tô ®­îc sù nhÊt trÝ cao gi÷a c¸c thµnh viªn vÒ nh÷ng g× mµ tæ chøc cu¶ hä ®Ò ra. Sù nhÊt trÝ vÒ môc ®Ých nh­ vËy sÏ t¹o ra ®­îc sù liªn kÕt, sù trung thµnh vµ sù cam kÕt víi tæ chøc cña c¸c thµnh viªn. V¨n ho¸ m¹nh cã thÓ cã t¸c dông thay thÕ cho sù chÝnh thøc ho¸, v¨n hãa m¹nh sÏ ®¹t ®­îc kÕt qu¶ t­¬ng tù mµ kh«ng cÇn tµi liÖu, v¨n b¶n nµo. VËy lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ x©y dùng ®­îc mét v¨n ho¸ m¹nh? + V¨n ho¸ ph¶i ®­îc x©y dùng dùa trªn nhÊt trÝ cao vÒ môc ®Ých cña c¸c thµnh viªn, dùa trªn sù nhÊt trÝ cña ®a sè. + NÒn v¨n ho¸ ®ã nªn ®­îc x©y dùng trªn nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng v¨n ho¸ vèn cã cña d©n téc, tõ ®ã nh÷ng gi¸ trÞ v¨n ho¸ ®ã sÏ ®­îc chuyÓn t¶i mét c¸ch linh ho¹t vµ thÓ hiÖn b»ng thùc tÕ trong ho¹t ®éng qu¶n lý, ®iÒu nµy ta thÊy râ ë c¸c c«ng ty nhËt. Tr­íc hÕt ph¶i kh¼ng ®Þnh nÒn v¨n ho¸ c¸c c«ng ty NhËt lµ mét nÒn v¨n ho¸ m¹nh, nh÷ng gi¸ trÞ chung ®ã ®· tån t¹i l©u ®êi vµ trë thµnh ý thøc khã xo¸ bá trong mçi ng­êi lao ®éng. Hä biÕt dùa trªn hÖ thèng gia ®×nh v÷ng ch¾c, trªn nh÷ng t­ t­ëng vÒ lßng trung thµnh, bæn phËn vµ tr¸ch nhiÖm. dùa trªn truyÒn thèng vÒ t«n ty trËt tù, kÝnh giµ yªu trÎ, trªn ý chÝ céng ®ång vµ tinh thÇn tËp thÓ. ChÝnh nhê ®ã mµ huy ®éng vµ h­íng sù tù gi¸c cña ng­êi lao ®éng vµo c¸c ho¹t ®éng tËp thÓ v× môc ®Ých quyÒn lîi cña tËp thÓ. ch­¬ng 3 : Mét sè nhËn ®Þnh vÒ v¨n ho¸ tæ chøc vµ t¹o ®éng lùc trong c¸c tæ chøc ë ViÖt Nam. I. ¦u ®iÓm Tr×nh ®é c¸c chñ doanh nghiÖp ViÖt Nam ngµy cµng cao, do ®ã nhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp vÒ v¨n ho¸ vµ t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng cã h¬n tr­íc nhiÒu. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®· h­íng tíi con ng­êi, ngµy cµng quan t©m tíi ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cho ng­êi lao ®éng, ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc n©ng cao. II. Nh­îc ®iÓm + Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay cung v­ît qu¸ cÇu lao ®éng trªn thÞ tr­êng dÉn ®Õn tû lÖ thÊt nghiÖp cßn cao; nhËn thøc cña c¸c nhµ qu¶n lý trong c¸c tæ chøc vÒ c«ng t¸c qu¶n trÞ nh©n lùc cßn ch­a cao th× viÖc nghiªn cøu vÒ ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc còng nh­ øng dông c¸c häc thuyÕt vÒ t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng trong c¸c tæ chøc ë ViÖt Nam ch­a ®­îc quan t©m ®óng møc vµ ®Æt ë ®óng vÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña nã. + Ch­a cã nh÷ng chÝnh s¸ch g×n gi÷ vµ thu hót nh©n tµi, ng­êi lao ®éng ch­a ®­îc quan t©m thÝch ®¸ng, ®Æc biÖt trong c¸c doanh nghiÖp t­ nh©n ®«i khi ng­êi lao ®éng ch­a ®­îc t«n träng, ng­êi lao ®éng chØ biÕt ®Õn lµm viÖc, bÞ tËn dông mét c¸ch tèi ®a, cßn cã nh÷ng doanh nghiÖp ng­êi lao ®éng cßn bÞ ®¸nh ®Ëp. + Quan niÖm vÒ ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc cßn ®¬n gi¶n, cøng nh¾c thiÕu linh ho¹t vµ kiÕn thøc vÒ ®éng lùc vµ t¹o ®éng lùc thiÕu tÝnh hÖ thèng. Cßn cã nh÷ng sai lÇm trong nhËn thøc vµ ®­a ra chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p vÒ t¹o ®éng lùc. C¸c sai lÇm phæ biÕn nh­: Coi ®éng lùc lµ ®Æc ®iÓm tÝnh c¸ch cña ng­êi lao ®éng, cã nghÜa lµ ng­êi lao ®éng cã ®éng lùc vµ ng­êi lao ®éng kh«ng cã ®éng lùc ; kh«ng quan t©m tíi ®iÒu kiÖn mµ ®éng lùc n¶y sinh nhÊt lµ liªn quan tíi c«ng viÖc vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc; g¾n ®éng lùc víi sù tho¶ m·n nhu cÇu c¸ nh©n; t¸ch biÖt c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch t¹o ®éng lùc vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn... + §Æc biÖt lµ quan ®iÓm nhËn thøc vÒ v¨n ho¸ tæ chøc vµ t¸c ®éng cña nã tíi ®éng lùc lµm viÖc cña ng­êi lao ®éng cßn mê nh¹t, ch­a râ rµng, nhiÒu doanh nghiÖp cßn ch­a biÕt v¨n ho¸ tæ chøc lµ g×. III. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng v¨n ho¸ trong c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cßn yÕu ¤ng TrÇn thanh h¶i thuéc c«ng ty Fretech Electronics Group nªu mét sè nguyªn nh©n sau: Thø nhÊt, V¨n ho¸ doanh nghiÖp kh«ng thÓ t¸ch rêi v¨n ho¸ céng ®ång x· héi v× c¸c thµnh viªn cña doanh nghiÖp còng ®ång thêi lµ c¸c thµnh viªn cña gia ®×nh vµ x· héi. Nh­ng x· héi ta cßn nhiÒu bÊt cËp. Mét trong nh÷ng bÊt cËp ®ã lµ chÊt l­îng cña hÖ thèng gi¸o dôc, s¶n phÈm cña hÖ thèng gi¸o dôc ®ã lµ c¸c kü s­, cö nh©n, c«ng nh©n lµnh nghÒ míi ra tr­êng. PhÇn ®«ng hä rÊt thiÕu kiÕn thøc x· héi, ý thøc céng ®ång cña nhiÒu ng­êi trong sè hä d­íi ®iÓm trung b×nh! Hä cã thÓ quan t©m tíi b¶n th©n, b¹n bÌ, gia ®×nh, thËm chÝ nh÷ng vÊn ®Ò lín h¬n cña quèc gia, thÕ giíi nh­ng l¹i thê ¬ hoÆc kh«ng biÕt c¸ch thÓ hiÖn sù quan t©m víi sù sèng cßn, tån t¹i hay kh«ng tån t¹i, hiÖu qu¶ hay l·ng phÝ cña c¸i céng ®ång mµ hä g¾n bã suèt 8 tiÕng quý b¸u trong mét ngµy. Thø hai, x· héi ta ch­a quan t©m tíi viÖc hç trî c¸c doanh nghiÖp trong viÖc x©y dùng nÒn v¨n ho¸ cña hä. PhÇn nhiÒu nÕu cã quan t©m th× ®iÒu nµy mµy mß häc hái cña nhau. C¸c hiÖp héi nÕu cã th× ho¹t ®éng theo kiÓu h×nh thøc. C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc quan t©m tíi doanh nghiÖp ë khÝa c¹nh t×m hiÓu xem hä cã trèn thuÕ kh«ng? Cã bu«n lËu kh«ng? Thø ba, b¶n th©n c¸c gi¸m ®èc ph¶i lµ ng­êi coi träng viÖc x©y dùng v¨n ho¸ doanh nghiÖp, tuy nhiªn hÇu hÕt c¸c nhµ l·nh ®¹o hiÖn nay ®Òu ch­a nhËn thøc ®­îc ®óng ®¾n vÞ trÝ vµ vai trã cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp ®èi víi sù thµnh c«ng cña doanh nghiÖp nãi chung còng nh­ t¹o ®éng lùc cho ng­êi lao ®éng nãi riªng. Thø t­, ë n­íc ta ch­a cã sù tuyªn truyÒn s©u réng vÒ v¨n ho¸ doanh nghiÖp. §©y cßn lµ mét kh¸i niÖm kh¸ l¹ lÉm víi nhiÒu ng­êi, thËm chÝ c¶ víi nh÷ng ng­êi cã tr×nh ®é häc vÊn cao. phÇn kÕt luËn Qua nghiªn cøu ë trªn chóng ta phÇn nµo thÊy ®­îc mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ tæ chøc vµ vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. VËy nhµ qu¶n lý ph¶i t¸c ®éng vµo nã nh­ thÕ nµo ®Ó nã trë thµnh mét c«ng cô t¸c ®éng tíi ®éng lùc lao ®éng mét c¸ch hiÖu qu¶? Trong thùc tr¹ng v¨n ho¸ tæ chøc, còng nh­ nhËn thøc mèi quan hÖ gi÷a nã vµ vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th× viÖc tr¶ lêi c©u hái trªn lµ mét ®iÒu v« cïng khã kh¨n bëi v× còng ch­a cã mét tµi liÖu nµo chÝnh thøc bµn vÒ vÊn ®Ò nµy, h¬n n÷a nhËn thøc cña c¸c doanh nghiÖp vÒ vÊn ®Ò nµy cßn mê nh¹t. Dùa trªn mèi quan hÖ gi÷a v¨n ho¸ tæ chøc vµ vÊn ®Ò t¹o ®éng lùc, dùa trªn thùc tr¹ng c¸c doanh nghiÖp ®Ò tµi còng m¹nh d¹n x©y dùng mét v¨n ho¸ tæ chøc mµ cã thÓ t¹o ®­îc ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng nh»m hç trî c¸c doanh nghiÖp biÕt c¸ch sö dông vµ khai th¸c tèi ®a c¸c yÕu tè v¨n ho¸ vµo trong s¶n xuÊt kinh doanh tõ ®ã t¹o ®éng lùc lµm viÖc cho ng­êi lao ®éng. V× thêi gian nghiªn cøu ®Ò tµi kh«ng nhiÒu vµ gÆp nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm, thu thËp d÷ liÖu. §Ò tµi cßn cã nh÷ng h¹n chÕ trong viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ mét c¸ch cã chiÒu s©u vÒ mèi quan hÖ nµy. ChÝnh v× lÏ ®ã, em rÊt mong muèn sù tham gia ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy vµ cña tÊt c¶ mäi ng­êi cã quan t©m t¬i vÊn ®Ò nµy. c¸c tµi liÖu tham kh¶o 1.TS NguyÔn H÷u Th©n, Qu¶n trÞ nh©n sù, NXB thèng kª. 2.THS :L­¬ng v¨n óc, TS: Ph¹m Thuý H­¬ng, gi¸o tr×nh t©m lý häc lao ®éng x· héi häc lao ®éng, Hµ Néi 2004. 3.TS Bïi Anh TuÊn, gi¸o tr×nh Hµnh Vi Tæ Chøc, NXB thèng kª. 4. Ph¹m Xu©n Nam, V¨n ho¸ vµ Kinh Doanh. 5. Mü- ¢u - NhËt: V¨n ho¸ vµ ph¸t triÓn. 6. Mét sè tµi liÖu cã liªn quan kh¸c