Xây dựng - Quy hoạch phát triển hàng nông sản xuất khẩu Việt Nam

Më ®Çu Sù vËn ®éng kh«ng ngõng nÒn kinh tÕ thÕ giíi víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ cña khoa häc kü thuËt, s¶n phÈm hµng ho¸ nhiÒu, c¸c nhu cÇu trao ®æi hµng ho¸, tiªu dïng nguyªn nhiªn vËt liÖu, c«ng nghÖ tiªn tiÕn... ph¸t triÓn víi quy m« vµ tèc ®é ngµy cµng lín ®· gãp phÇn thóc ®Èy xu thÕ toµn cÇu ho¸ khu vùc vµ thÕ giíi ph¸t triÓn nhanh vµ m¹nh. Lóc nµy ho¹t ®éng xuÊt khÈu trë nªn v« cïng quan träng trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i ®èi víi bÊt kú mét quèc gia nµo trªn thÕ giíi. §èi víi ViÖt Nam, ®ang b­íc vµo giai ®o¹n ®Èy m¹nh C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc trong bèi c¶nh thÕ giíi cã nhiÒu thuËn lîi: c¸c tæ chøc kinh tÕ th­¬ng m¹i khu vùc vµ thÕ giíi ra ®êi vµ ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qña, n­íc ta ®· gia nhËp vµo ASEAN, AFTA, vµ ®ang trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµo WTO th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu thùc sù cã ý nghÜa chiÕn l­îc trong sù nghiÖp x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. §©y lµ tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi môc tiªu C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, do n­íc ta héi nhËp kinh tÕ trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ch­a ph¸t triÓn nªn c©n ph¶i cã chiÕn lù¬c kinh tÕ phï hîp víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn. Tõ ®Æc ®iÓm cã nÒn kinh tÕ cña mét n­íc n«ng nghiÖp víi d©n sè chñ yÕu tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ViÖt Nam ®· x¸c ®Þnh n«ng s¶n lµ mét mÆt hµng xuÊt khÈu quan träng nh»m t¹o nguån thu ban ®Çu rÊt cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc, ®©y lµ mÆt hµng ®­îc Nhµ n­íc hÕt søc chó träng trong c¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu cña m×nh. ChÝnh v× vËy, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn cña lÜnh vùc hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu. Trªn lÜnh vùc xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n, n­íc ta ®· ®¹t ®­îc mét sè thµnh c«ng, song bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng ®ã vÉn cßn tån t¹i nh÷ng h¹n chÕ nhÊt ®Þnh cÇn ph¶i kh¾c phôc ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu n«ng s¶n cña ViÖt nam.Víi mong muèn ®­îc hiÓu râ h¬n vÒ t×nh h×nh hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam nh÷ng quy ho¹ch vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn mÆt hµng nµy mµ em ®· ®¨ng ký ®Ò tµi tiÓu luËn: “ X©y dùng- quy ho¹ch ph¸t triÓn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam “. TiÓu luËn cña em gåm cã 3 phÇn: Mét vµi nÐt c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi vµ vÞ thÕ cña hµng n«ng s¶n Viªt Nam trong thÞ tr­êng nµy. Thùc tr¹ng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong kho¶ng 10 n¨m trë l¹i ®©y. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cßn tån t¹i vµ gi¶i ph¸p x©y dùng- quy ho¹ch ph¸t triÓn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ë ViÖt Nam. Do kiÕn thøc cßn h¹n hÑp nªn ch¾c ch¾n tiÓu luËn cña em kh«ng thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng h¹n chÕ vµ thiÕu sãt. Em kÝnh mong c¸c thÇy c« xem xÐt vµ gãp ý. Em xin ch©n thµnh c¸m ¬n!. B.Néi dung Mét vµi nÐt c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi vµ vÞ thÕ cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong thÞ tr­êng nµy. Kh¸i niÖm ho¹t ®éng xuÊt khÈu vµ vai trß cña ho¹t ®éng nµy: XuÊt khÈu lµ viÖc b¸n hµng (hoÆc dÞch vô) cho n­íc ngoµi trªn c¬ së dïng tiÒn tÖ lµm ph­¬ng tiÖn thanh to¸n theo nguyªn t¾c ngang gi¸. TiÒn tÖ ë ®©y cã thÓ lµ ngo¹i tÖ ®èi víi Ýt nhÊt mét bªn trong mèi quan hÖ nµy. §©y lµ h×nh thøc c¬ b¶n cña ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ®· xuÊt hiÖn tõ rÊt l©u vµ ngµy cµng ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng nµy diÔn ra trªn mäi lÜnh vùc, trong mäi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt hµng tiªu dông cho ®Õn m¸y mãc thiÕt bÞ, t­ liÖu s¶n xuÊt vµ c¶ c«ng nghÖ kü thuËt cao. Dï ë lÜnh vùc nµo th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu còng ®Òu nh»m môc ®Ých mang l¹i lîi nhuËn cho c¸c quèc gia tham gia. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu diÔn ra trªn mét ph¹m vi rÊt réng, c¶ vÒ kh«ng gian lÉn thêi gian. Víi môc ®Ých cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ khai th¸c ®­îc lîi thÕ cña tõng quèc gia trong ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ, viÖc trao ®æi hµng ho¸ mang l¹i lîi Ých cho c¸c quèc gia do ®ã c¸c quèc gia ®Òu tÝch cùc tham gia më réng ho¹t ®éng nµy vµ xuÊt khÈu ngµy cµng ®ãng mét vai trß quan träng trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay ®èi víi mçi quèc gia. Nã sÏ t¹o ra mét nguån vèn quan träng tõ nguån thu cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. T¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp tham gia vµo c¸c cuéc c¹nh tranh vÒ gi¸, chÊt l­îng, h×nh thøc hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· lµm cho c¸c doanh nghiÖp kh«ng ngõng ph¸t triÓn mét c¸ch tèt h¬n. Bªn c¹nh ®ã, ho¹t ®éng nµy cßn t¹o c¬ héi cho c¸c quèc gia nãi chung vµ tõng doanh nghiÖp nãi riªng më réng quan hÖ bu«n b¸n víi nhiÒu ®èi t¸c n­íc ngoµi, tõ ®ã ng­êi lao ®éng sÏ cã c¬ héi ®Ó cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc chuyªn m«n cña m×nh, tiÕp thu häc hái nh÷ng kinh nghiÖm qu¶n lý s¶n xuÊt, c«ng nghÖ kü thuËt cña ®èi t¸c ... §èi víi n­íc ta th× ho¹t ®éng xuÊt khÈu vÉn lu«n ®­îc quan t©m vµ coi träng, nhÊt lµ mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu. Mét vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi MÆt hµng n«ng s¶n lµ nh÷ng hµng ho¸ thiÕt yÕu ®èi víi ®êi sèng nh©n d©n cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi, ®©y lµ mÆt hµng ®¶m b¶o cho sù tån t¹i vµ n©ng cao cuéc sèng cña mçi con ng­êi. MÆt kh¸c ®©y cßn lµ mÆt hµng ®em l¹i gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu t­¬ng ®èi lín trong tõng kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ lµ môc tiªu ®Ó gãp phÇn thóc ®Èy tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ. Bëi ®©y lµ mÆt hµng mang tÝnh thêi vô, do vËy thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi lu«n lu«n bÞ biÕn ®éng bëi cung cÇu, gi¸ c¶ ... ch¼ng h¹n nh­ s¶n l­îng g¹o s¶n xuÊt trªn thÕ giíi, trong nh÷ng n¨m 1990 tíi n¨m 1997 ®¹t møc trªn 560 triÖu tÊn, song s¶n l­îng xuÊt khÈu chØ biÕn ®éng trong giíi h¹n tõ 13 – 15 triÖu tÊn/n¨m. MÊy n¨m gÇn ®©y do thêi tiÕt thuËn lîi nªn mét sè mÆt hµng ®¹t n¨ng suÊt rÊt cao nh­: g¹o, cµ phª, h¹t ®iÒu ... trong khi ®ã nhu cÇu l¹i æn ®Þnh vµ nÕu cã t¨ng th× l¹i kh«ng ®¸ng kÓ nªn dÉn ®Õn gi¸ c¶ c¸c mÆt hµng cã xu h­íng gi¶m râ rÖt. VÝ dô nh­ mÆt hµng g¹o, cã mét sè n­íc tham gia xuÊt khÈu mÆt hµng nay: Th¸i Lan, ViÖt Nam, Mü, Malaysia ... Cã thÓ nãi tõ n¨m 1991 ®Õn nay, thÞ tr­êng g¹o thÕ giíi lu«n nhén nhÞp, nhu cÇu t¨ng, gi¸ t¨ng. NhiÒu dù b¸o cho rµng trong dµi h¹n tiªu thô g¹o cña thÕ giíi sÏ vÉn tiÕp tôc t¨ng, v­ît sù gia t¨ng cña nguån cung Cïng víi nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cña thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi th× t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng n«ng s¶n phô thuéc kh«ng chØ vµo nhu cÇu chung cña thÞ tr­êng mµ nã cßn phô thuéc vµo vµo nhu cÇu vµ ®iÒu kiÖn thanh to¸n cña tõng quèc gia nhËp khÈu lµ chÝnh. Ch¼ng h¹n nh­ mÆt hµng l¹c, c¸c n­íc nhËp khÈu chñ yÕu yªu cÇu chÊt l­îng theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Nh­ng cã mét vµi thÞ tr­êng nhËp khÈu l¹c víi chÊt l­îng theo sù chÊp nhËn cña thÞ tr­êng trong n­íc nh­ Singapore, Indonesia. Hay nh­ mÆt hµng cµ phª cã thÓ theo tiªu chuÈn Arcebica hoÆc Robusta. Do m¨t hµng n«ng s¶n lµ mÆt hµng cã tÝnh chiÕn l­îc, do vËy trong thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi, ®¹i bé phËn bu«n b¸n hµng n«ng s¶n ®­îc thùc hiÖn th«ng qua hiÖp ®Þnh gi÷a c¸c nhµ n­íc mang tÝnh dµi h¹n. Cã thÓ thÊy r»ng trong xu thÕ quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay, thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi lµ mét thÞ tr­êng ®Çy tiÒm n¨ng vµ høa hÑn nh÷ng kho¶n thu lín nÕu ta biÕt tËn dông nh÷ng c¬ héi mµ nã mang l¹i . VÞ thÕ hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong thÞ tr­êng nµy Lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc, hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam cã tèc ®é t¨ng tr­ëng kh¸ nhanh, nhiÒu mÆt hµng cã tèc ®é cao vµ ®· v­¬n lªn ®øng vÞ trÝ cao trong sè c¸c n­íc tham gia xuÊt khÈu trªn thÕ giíi.Cïng víi sù t¨ng lªn vÒ sè l­îng th× chÊt l­îng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu nh÷ng n¨m qua còng cã sù c¶i thiÖn râ rÖt. Ngoµi nh÷ng thÞ tr­êng truyÒn thèng nh­ thÞ tr­êng Nga vµ c¸c n­íc §«ng ¢u tr­íc ®©y, nay hµng n«ng s¶n ViÖt Nam ®· cã mÆt ë hÇu kh¾p c¸c ch©u lôc, b¾t ®Çu x©m nhËp vµo mét sè thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ EU, NhËt B¶n... vµ ®ang x©y dùng ®­îc mèi quan hÖ liªn doanh liªn kÕt l©u dµi víi mét sè c¬ së chÕ biÕn n«ng s¶n næi tiÕng thÕ giíi. N¨m 1997, ViÖt Nam xuÊt khÈu víi 106 n­íc th× nay ®· t¨ng lªn 130 n­íc trong ®ã 10 b¹n hµng lín nhÊt chiÕm tØ träng trªn d­íi 75% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng n¨m cña ViÖt Nam lµ NhËt B¶n, Singapo, §µi Loan, Trung Quèc, Hång K«ng, Hµn Quèc, céng hoµ Liªn Bang §øc, Thuþ SÜ, MÜ.... hiÖn nay NhËt B¶n lµ thÞ tr­êng nhËp khÈu lín nhÊt ViÖt Nam. Dù kiÕn trong nh÷ng n¨m tiÕp theo th× mét sè mÆt hµng chñ lùc cña ViÖt Nam sÏ xuÊt sang mét sè thÞ tr­êng chÝnh sau: G¹o: chñ yÕu lµ ch©u ¸, Nam Phi, ch©u Phi, T©y ¢u L¹c nh©n: §«ng Nam ¸, T©y ¢u, §«ng ¢u Trong thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña n­íc ta kh«ng thÓ kh«ng nh¾c ®Õn thÞ tr­êng EU. §©y ®ang lµ khu vùc thÞ tr­êng xuÊt khÈu lín thø ba cña ViÖt Nam. Mét sè mÆt hµng n«ng l©m s¶n chñ yÕu cña ta xuÊt sang thÞ tr­êng nµy: ( §¬n vÞ triÖu USD ) MÆt hµng 1991 1992 1993 G¹o Cµ phª H¹t ®iÒu kh« H¹t tiªu 103 10 3 4 111 18 4 6 69 33 6 11 Mét lîi thÕ ®¸ng quan t©m cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam ë thÞ tr­êng nµy ®ã lµ mét sè mÆt hµng n«ng s¶n sÏ ®­îc liªn minh Ch©u ¢u( EU) xÕp vµo danh môc nhãm hµng “ kh«ng nh¹y c¶m”. Theo ®ã c¸c mÆt hµng nµy ®­îc h­ëng thuÕ xuÊt 0%. Tuy cßn gÆp nh÷ng khã kh¨n nh­ sù c¹nh tranh gay g¾t cña mét sè mÆt hµng cña mét sè n­íc ch©u ¸ (Trung Quèc, Th¸i Lan, Malaysia) nh­ng mét sè mÆt hµng chñ lùc nh­ g¹o... ®· ®øng v÷ng trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. MÆt hµng g¹o cña n­íc ta ®øng thø hai thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ gi¸ g¹o b×nh qu©n cña ViÖt Nam còng t¨ng b×nh qu©n lµ 269 USD/tÊn ( 1994 - 1998) vµ kho¶ng c¸ch gi÷a gi¸ g¹o cña n­íc ta vµ Th¸i Lan còng gi¶m xuèng 20 - 25 USD/tÊn. L­îng g¹o xuÊt khÈu vµ kim ng¹ch N¨m L­îng g¹o ( ngh×n tÊn) Kim ng¹ch ( USD) 1991 1016 229.875 1992 1953 405.132 1993 1649 335.651 1994 1962 820.861 1995 2025 538.838 1996 3047 868.417 1997 3682 891.342 1998 3793 1006.000 1999 4200 955.000 S 26.177 Hoµ vµo sù s«i ®éng chung cña thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi, trong nh÷ng n¨m qua, hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· vµ ®ang tõng b­íc kh¼ng ®Þnh m×nh b»ng sù t¨ng lªn vÒ c¶ chÊt vµ l­îng víi tèc ®é kh¸ nhanh. ChÝnh v× vËy hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña n­íc ta cÇn ph¶i x¸c ®Þnh râ nh÷ng ®iÓm m¹nh ®Ó ph¸t huy vµ kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i tiªu cùc tíi mÆt hµng xuÊt khÈu chiÕn l­îc cña ®Êt n­íc nµy. 2.Thùc tr¹ng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y 2.1. ¦u ®iÓm Hµng n«ng s¶n ViÖt Nam so víi c¸c hµng ho¸ n«ng s¶n cïng lo¹i cã gi¸ thµnh rÎ h¬n. NhiÒu hµng ho¸ n«ng s¶n cã chÊt l­îng tèt, ®­îc thÞ tr­êng ®¸nh gi¸ cao song gi¸ thµnh l¹i thÊp h¬n so víi s¶n phÈm cïng lo¹i Hµng n«ng s¶n n­íc ta cã chÊt l­îng t­¬i, an toµn do chóng ta sö dông cã chõng mùc, ®óng tiªu chuÈn quy ®Þnh, kh«ng l¹m dông qu¸ møc nh­ mét sè n­íc xuÊt khÈu kh¸c nh÷ng lo¹i thuèc kÝch thÝch, b¶o qu¶n ®«i khi g©y h¹i cho søc khoÎ nh­ nhiÒu n­íc ¸p dông tao ra ®­îc nh÷ng s¶n phÈm xuÊt khÈu an toµn, t­¬i ngon Bªn c¹nh ®ã, do hiÖn nay nhiÒu quèc gia tham gia vµo ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n ¸p dông nhiÒu c«ng nghÖ míi nh­ thùc phÈm biÕn ®æi gen g©y t©m lý bÊt æn tíi ng­êi tiªu dïng nªn s¶n phÈm n«ng s¶n cña chóng ta kh«ng sö dông nh÷ng c«ng nghÖ ®ã ®· t¹o ra sù yªn t©m tíi ng­êi tiªu dïng. MÆc dï vËy hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña chóng ta còng vÉn cßn cã nh÷ng nh­îc ®iÓm, g©y ra nh÷ng t¸c ®éng xÊu tíi s¶n phÈm n«ng s¶n xuÊt khÈu vµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng hãa n«ng s¶n. 2.2. Nh­îc ®iÓm vµ nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i ®ã Do nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn nghÌo nªn mÆt hµng n«ng s¶n mÆc dï cã mét vÞ trÝ quan träng nh­ vËy trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh­ng vÉn ch­a ®­îc chó träng vÒ vèn vµ c«ng nghÖ chÕ biÕn nªn 70% - 80% l­îng xuÊt khÈu mÆt hµng nµy ch­a phong phó ®a d¹ng, chñ yÕu lµ ë d¹ng th«, d¹ng nguyªn liÖu hoÆc míi chØ qua s¬ chÕ nªn hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng cao, gi¸ trÞ xuÊt khÈu thÊp. C«ng t¸c thu mua gom s¶n phÈm n«ng s¶n xuÊt khÈu ch­a tèt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng kh«ng ®¶m b¶o chÊt l­îng cña hµng hãa, gi¶m gi¸ trÞ hµng ho¸. §©y chÝnh lµ do c«ng t¸c kiÓm tra hµng ho¸, chÊt l­îng hµng ho¸ t¹i ®iÓm thu mua ch­a ®­îc thùc hiÖn nghiªm tóc, thªm vµo ®ã c«ng nghÖ s¬ chÕ, b¶o qu¶n hµng ho¸ sau thu ho¹ch, sau khi mua vµ l­u kho ch­a ®­îc ®Çu t­ thÝch ®¸ng. Kh«ng chØ vËy, qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ còng ch­a ®­îc gi¸m s¸t chÆt chÏ ... chÝnh nh÷ng ®iÒu nµy còng lµm gi¶m phÈm chÊt cña hµng n«ng s¶n ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn thêi tiÕt nãng Èm lµ ®iÒu kiÖn lý t­ëng cho c¸c lo¹i nÊm mèc, s©u bÖnh, vi sinh vËt ph¸t triÓn m¹nh nh­ ë n­íc ta. Hµng ho¸ n«ng s¶n cña ta do vÉn s¶n xuÊt víi tÝnh thñ c«ng, tr×nh ®é kü thuËt s¶n xuÊt ch­a cao, vÉn phô thuéc nhiÒu vµo tÝnh thêi vô, ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Êt ®ai, ch­a thùc sù chñ ®éng trong viÖc ®iÒu chØnh c¬ cÊu trång trät, ch¨n nu«i... nªn n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng hµng n«ng s¶n cña ta ch­a cao, mét sè lo¹i n«ng s¶n cßn cã phÈm chÊt kÐm, kh«ng cã tÝnh c¹nh tranh víi nh÷ng hµng hãa cïng lo¹i cña c¸c n­íc xuÊt khÈu kh¸c, gi¸ c¶ hµng ho¸ thÊp. Ngoµi ra hµng ho¸ n«ng s¶n xuÊt khÈu cña chóng ta bao b×, mÉu m· cßn l¹c hËu, thiÕu hÊp dÉn, ch­a ®¶m b¶o tÝnh kü thuËt còng lµ mét nh­îc ®iÓm lµm gi¶m gi¸ trÞ cña hµng ho¸. Kh«ng chØ vËy, mét vÊn ®Ò tån t¹i hiÖn nay ®èi víi hµng n«ng s¶n ViÖt Nam ®ã chÝnh lµ vÊn ®Ò “ th­¬ng hiÖu cho hµng n«ng s¶n”. PhÇn lín hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña chóng ta ®Òu ch­a x©y dùng ®­îc mét th­¬ng hiÖu s¶n phÈm cã uy tÝn, chÊt l­îng vµ mang tÝnh phæ biÕn trong thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi vµ cßn ngay ë trong n­íc. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©u lµm gi¶m tÝnh c¹nh tranh cña hµng ho¸ ViÖt Nam, bá lì nhiÒu c¬ héi tham gia vµo thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi. Bªn c¹nh ®Êy, c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, dù b¸o nhu cÇu cßn yÕu nªn nhiÒu n¬i s¶n phÈm bÞ ø ®äng, kh«ng b¸n ®­îc hoÆc gi¸ b¸n rÊt thÊp. Sù thiÕu th«ng tin cïng víi nh÷ng tån t¹i trªn cßn lµ nguyªn nh©n lµm cho kh¶ n¨ng th©m nhËp cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam vµo nh÷ng thÞ tr­êng khã tÝnh ch­a cao. §©y lµ tån t¹i chung cña nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n. ThiÕu th«ng tin vÒ t×nh h×nh cung cÇu hµng n«ng s¶n, sù biÕn ®éng gi¸ c¶, vÒ ®èi thñ c¹nh tranh ... dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thua thiÖt trong xuÊt khÈu. Cïng víi nh÷ng nh­îc ®iÓm trªn cßn cã mét sè t×nh tr¹ng nh­: khÈu tæ chøc thu mua hµng ho¸ n«ng s¶n diÔn ra ch­a hîp lý, nghiªm tóc, kh«ng æn ®Þnh ... lµm cho viÖc thu mua vµ chÕ biÕn hµng n«ng s¶n ph©n t¸n, kh«ng thèng nhÊt, dÉn ®Õn mÊt uy tÝn, vµ ph¸ vì quan hÖ bu«n b¸n l©u dµi ®èi víi b¹n hµng truyÒn thèng. Thªm vµo ®ã lµ sù c¹nh tranh gay g¾t trong viÖc mua nguyªn liÖu vµ b¸n s¶n phÈm ®· vµ ®ang lµm cho mét sè doanh nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu thua lç trÇm träng. Quy m« cña c¸c thÞ tr­îng xuÊt khÈu cßn nhá lÎ, phÇn t¸n .... Trªn ®©y lµ mét sè nh÷ng ­u ®iÓm - nh­îc ®iÓm c¬ b¶n cïng nguyªn nh©n cña nh÷ng tån t¹i tiªu cùc cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam. NÕu nh­ chóng ta kh«ng biÕt ph¸t huy nh÷ng ­u ®iÓm vèn cã, kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i ®ã th× hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam khã cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c n­íc tham gia xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n kh¸c, ®¸nh mÊt ®i thÕ m¹nh cña mét n­íc s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, lµm m©t ®i mét nguån thu lín ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc, ¶nh h­ëng xÊu tíi nÒn kinh tÕ vµ ®­êng lèi ph¸t triÓn kinh tÕ cña n­íc ta. ChÝnh v× vËy, trong thêi gian tíi, ViÖt Nam cÇn ph¶i x©y dùng ®­îc nh÷ng chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, phï hîp nh»m ph¸t huy nh÷ng kÕt qu¶ ®· ®¹t ®­îc, kh¾c phôc tån t¹i ®Ó khai th¸c tèi ®a thÕ m¹nh trong s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña m×nh. 3. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i vµ x©y dùng quy ho¹ch, ph¸t triÓn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ë ViÖt Nam 3.1. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt mang tÝnh cô thÓ tr­íc m¾t Tuy kh«ng thÓ ngay mét lóc gi¶i quyÕt ®­îc tÊt c¶ nh÷ng tån t¹i trªn song chóng ta vÉn cã thÓ kh¾c phôc tr­íc mét sè tån t¹i b»ng mét sè nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh cô thÓ tr­íc m¾t nh­: T¨ng c­êng ®Çu t­ vµo c«ng t¸c chÕ biÕn, b¶o qu¶n hµng n«ng s¶n c¶ vÒ vèn vµ kü thuËt. §Æc biÖt chóng ta cÇn ph¶i ®Çu t­ ngay vµo kh©u nu«i trång tr­íc thu ho¹ch tíi tõng vïng, tõng hé ®Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng ®Çu vµo cho s¶n phÈm cña chóng ta (h­íng dÉn c¸c kü thuËt nu«i trång, ch¨m sãc, b¶o qu¶n ...). Bªn c¹nh ®ã ¸p dông c¸c c«ng nghÖ chÕ biÕn, b¶o qu¶n tiÕn tiÕn, phï hîp víi quy m« s¶n phÈm vµ ®¶m b¶o ®­îc chÊt l­îng, tiªu chuÈn quy ®Þnh cña hµng ho¸ n«ng s¶n thÕ giíi. §a d¹ng ho¸ c¸c mÆt hµng n«ng s¶n n«ng s¶n xuÊt khÈu, më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu bªn c¹nh viÖc duy nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng t¹i c¸c thÞ tr­êng truyÒn thèng. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thu mua hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu b»ng c¸ch + ThiÕt lËp ®­îc m¹ng l­íi thu mua hµng n«ng s¶n ngay t¹i ®Þa ph­¬ng ®Ó nguån hµng æn ®Þnh, th­êng xuyªn, h×nh thµnh nªn b¹n hµng truyÒn thèng. + Tæ chøc gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thu mua nghiªm ngÆt, chÝnh x¸c. + Qu¸ tr×nh vËn chuyÓn hµng ho¸ ph¶i ®­îc thùc hiÖn cÈn thËn bëi mÆt hµng n«ng s¶n lµ mét träng nh÷ng mÆt hµng dÔ bÞ t¸c ®éng bªn ngoµi ¶nh h­ëng. + Qóa tr×nh l­u kho, b¶o qu¶n hµng ho¸ sau khi thu mua, chÕ biÕn ph¶i thùc hiÖn ®¶m b¶o tÝnh kü thuËt, phï hîp víi nh÷ng tiªu chuÈn chung. Bªn c¹nh ®ã ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh tÝnh c¹nh tranh cho hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam th× chóng ta cßn cÇn ph¶i x©y dùng ®­îc nh÷ng th­¬ng hiÖu hµng ho¸ cã gi¸ trÞ quèc tÕ cao, c¶i tiÕn bao b×, n©ng cao mÉu m· s¶n phÈm thu hót sù chó ý quan t©m cña thÞ tr­êng. Thµnh lËp mét hoÆc nhiÒu tæ chøc xuÊt khÈu n«ng s¶n ®Ó t¹o ra ®­îc mét tiÕng nãi chung thèng nhÊt cã uy tÝn, träng l­îng ®Ó b¶o ®¶m quyÒn lîi cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam. §ång thêi tæ chøc ®ã sÏ ®øng ra gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tranh chÊp hoÆc r¾c rèi chung... Chóng ta còng cè g¾ng tÝch cùc tham gia c¸c héi chî triÓn l·m, tr­ng bµy vµ giíi thiÖu s¶n phÈm. Tranh thñ triÖt ®Ó c¸c c¬ héi tiÕp xóc t×m hiÓu thu thËp thÞ tr­êng ®Ó tõ ®ã t×m ®­îc ®­¬c cho hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi më réng vµ ph¸t triÓn míi. Liªn doanh liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi cïng ngµnh, c¸c nhµ ph©n phèi lín ®Ó tranh thñ c«ng nghÖ kü thuËt, vèn ... ®ång thêi t¹o nh÷ng ra nh÷ng c¸nh cöa xuÊt khÈu míi thuËn lîi h¬n cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam. Cïng víi mét sè biÖn ph¸p cô thÓ trªn th× chóng ta cïng c©n ph¶i thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thu thËp, xö lý th«ng tin, xóc tiÕn th­¬ng m¹i, thiÕt lËp ®­îc nh÷ng b¹n hµng truyÒn thèng th«ng qua sù tÝn, chÊt l­îng hµng ho¸ ®¶m b¶o ... Tuy nhiªn cïng víi nh÷ng biªn ph¸p mang tÝnh cô thÓ, tr­íc m¾t th× chóng ta còng cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn l­îc, t¹o c¬ së vµ ph­¬ng h­íng x©y dùng – quy ho¹ch hµng n«ng s¶n ®óng ®¾n phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n­íc nãi riªng còng nh­ xu thÕ cña thÞ tr­êng nãi chung. 3.2. Nh÷ng ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn l­îc l©u dµi Chóng ta vÉn lu«n coi n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu, tuy nhiªn thùc tÕ chóng ta vÉn ch­a thùc sù ®Çu t­ tho¶ ®¸ng cho ngµnh nµy, tû lÖ ®Çu t­ cho n«ng nghiÖp thÊp vµ ngµy cµng gi¶m: n¨m 1992 lµ 15%; n¨m 1993 lµ 13,7%; n¨m 1998 chØ cßn 10,3%. Trong khi ®ã n«ng nghiÖp ®ãng gãp gÇn 40% thu nhËp quèc d©n vµ gÇn 50% tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu c¶ n­íc. V× vËy Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t­ cho ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung vµ quan t©m h¬n n÷a ®Õn mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu chiÕn l­îc nãi riªng. Cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý vÒ ph©n bè c¬ cÊu s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ cÊu ngµnh... ®Ó tõ ®ã cã h­íng h×nh thµnh quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn nh÷ng vïng chuyªn canh s¶n xuÊt hµng n«ng s¶n phôc vô cho xuÊt khÈu ®Ó võa ®¶m b¶o n¨ng suÊt ch©t l­îng cña s¶n phÈm l¹i võa ®¶m b¶o m«i sinh m«i tr­êng. Nhµ n­íc còng cÇn ph¶i hoµn thiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch vµ c¬ chÕ qu¶n lý xuÊt khÈu n«ng s¶n theo h­íng ®¬n gi¶n, th«ng tho¸ng vµ phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam tham gia vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. Cã thÓ thÊy, nh÷ng quy ®Þnh vÒ xuÊt khÈu, c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i trong n­íc lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn ho¹t ®éng xuÊt khÈu. §Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu n«ng s¶n, hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh xuÊt khÈu cña Nhµ n­íc cÇn ph¶i ®­îc ®æi míi vµ hoµn thiÖn h¬n n÷a. Nhµ n­íc còng cÇn ph¶i xem xÐt quan t©m tíi mét sè ngµnh cã quan hÖ vµ ¶nh h­ëng trùc tiÕp tíi hµng ho¸ n«ng s¶n, phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nh­: ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc b¶o vÖ thùc vËt ... §Ó t¹o ®iÒu c¶i tiÕn, ®Çu t­ khoa häc c«ng nghÖ vµo nghiªn cøu s¸ng chÕ th× Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i víi nh÷ng ®¬n vÞ nµy. Ngoµi ra Nhµ n­íc còng cÇn ph¶i gi¸m s¸t chÆt chÏ, phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu n«ng s¶n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng tranh giµnh kh¸ch hµng b»ng c¸ch b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸, g©y tæn h¹i cho nguån thu chung. Ngoµi ra Nhµ n­íc còng cÇn ph¶i x©y dùng nh÷ng chÝnh s¸ch trî gi¸ cho n«ng nghiÖp, x¸c ®Þnh ®­îc lo¹i n«ng s¶n nµo cÇn ph¶i b¶o trî vµ b¶o trî nh­ thÕ nµo ®Ó tr¸nh nh÷ng lóng tóng khi cã biÕn ®éng, g©y ra nh÷ng ¶nh h­ëng xÊu tíi xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n cña chóng ta. NÕu nh­ chóng ta kh¾c phôc ®­îc nh÷ng tån t¹i, ph¸t huy ®­îc nh÷ng ®iÓm m¹nh th× sÏ t¹o ra nh÷ng c¬ héi réng më cho hµng n«ng s¶n ViÖt Nam x©m nhËp vµo thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi, thiÕt lËp ®­îc nh÷ng thÞ tr­êng míi, x©y dùng nh÷ng mèi quan hÖ mang tÝnh truyÒn thèng trªn c¬ së t«n träng uy tÝn vµ hai bªn cïng cã lîi. §ång thêi sÏ t¹o ra ®­îc nguån thu kh«ng nhá tõ viÖc xuÊt khÈu hµng n«ng s¶n, thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu n­íc ta ph¸t triÓn. C. KÕt luËn XuÊt khÈu lµ lÜnh vùc quan träng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Th«ng qua ®ã, c¸c quèc gia cã ®­îc nguån ngo¹i tÖ ®Ó trang tr¶i cho c¸c nhu cÇu nhËp khÈu cña nÒn kinh tÕ, duy tr× vµ më réng t¸i s¶n xuÊt trong n­íc, tranh thñ nh÷ng tiÕn bé khoa häc c«ng nghÖ cña thÕ giíi, ®¸p øng nhu cÇu kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi , hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giãi. Víi tÇm quan träng nh­ vËy, ë n­íc ta xuÊt khÈu ®­îc ®Æt vµo vÞ trÝ trung t©m, lµm ®ßn bÈy cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. §Èy m¹nh xuÊt khÈu ®· trë thµnh nhiÖm vô chiÕn l­îc cña quèc gia trong suèt thêi kú C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Tr­íc yªu cÇu ®ã, §¶ng vµ Nhµ n­íc ®· t×m cho m×nh mét h­íng ®i ®óng ®¾n, ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, ®Æc biÖt lµ hµng n«ng s¶n nh»m phôc vô cho c¸c ch­¬ng tr×nh kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ n­íc, gãp phÇn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. MÆc dï cßn cã nhiÒu tån t¹i cÇn ph¶i ®­îc gi¶i quyÕt, song hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña n­íc ta ®· cã nh÷ng ®ãng gãp kh«ng nhá trong viÖc kh¼ng ®Þnh vai trß vµ vÞ thÕ hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu cña n­íc ta trong thÞ tr­êng thÕ giíi, chiÕm ®­îc lßng tin vµ sù ­a thÝch ë mét sè thÞ tr­êng c¸c n­íc tiªu dïng. TiÓu luËn nµy mÆc dï ch­a thÓ tr×nh bµy mét c¸ch cô thÓ vÒ mÆt hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ë ViÖt Nam song còng ®· gióp em hiÓu râ ®­îc vai trß vµ vÞ trÝ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. §ång thêi còng cho em thÊy ®­îc sù cÇn thiÕt trong viÖc ph¶i x©y dùng quy ho¹ch hµng n«ng s¶n n«ng s¶n xuÊt khÈu ë ViÖt Nam Môc lôc STT Trang A. Më ®Çu 1 B. Néi dung 3 1. Mét vµi nÐt c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi vµ vÞ thÕ cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong thÞ tr­êng nay 3 1.1. Kh¸i niÖm xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt khÈu 3 1.2. Mét vµi nÐt c¬ b¶n vÒ thÞ tr­êng hµng n«ng s¶n thÕ giíi 4 1.3. VÞ thÕ cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam trong thÞ tr­êng nµy 5 2. Thùc tr¹ng hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu n«ng s¶n ViÖt Nam 7 2.1. ¦u ®iÓm cña hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ViÖt Nam 7 2.2. Nh­îc ®iÓm vµ nh­ng nguyªn nh©n cña nã 7 3. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trªn vµ x©y dùng quy ho¹ch ph¸t triÓn hµng n«ng s¶n xuÊt khÈu ë ViÖt Nam 10 3.1. Nh÷ng gi¶i ph¸p ®Ò xuÊt mang tÝnh cô thÓ tr­íc m¾t 10 3.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p mang tÝnh chiÕn l­îc l©u dµi 11 C. KÕt lu©n 13 Mét sè tµi liÖu tham kh¶o Thêi b¸o Kinh tÕ ViÖt Nam Mét sè th«ng tin trªn m¹ng T¹p chÝ Th­¬ng m¹i