Xét nghiệm kháng thể Anti-CCP huyết thanh và các yếu tố liên quan ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp

nghiên cứu khoa học Tạp chí Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX nội khoa Việt nam 211 I. đẶT VẤN đỀ Viêm khớp dạng thấp (VKDT) là một bệnh viêm khớp mạn tính thường gặp nhất trong nhóm bệnh khớp viêm. Bệnh được xếp vào nhóm bệnh tự miễn, có tổn thương cơ bản tại màng hoạt dịch của khớp. Cho đến nay vẫn chưa rõ nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh. Trên thế giới tỉ lệ VKDT vào khoảng 1% dân số [1], [3],[6]. Chẩn đoán bệnh VKDT nếu chỉ dựa vào triệu chứng lâm sàng và chụp Xquang thường chỉ được phát hiện được bệnh ở giai đoạn muộn. Để chẩn đoán sớm nhiều trường hợp phải dựa vào xét nghiệm miễn dịch. Trước đây xét nghiệm yếu tố dạng thấp (RF) là tiêu chuẩn miễn dịch duy nhất giúp cho chẩn đoán bệnh. Hiện nay các nghiên cứu đã chứng minh xét nghiệm kháng thể anti CCP trong chẩn đoán VKDT có vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán xác định bệnh, đặc biệt là ở giai đoạn sớm khi triệu chứng lâm sàng chưa rõ hoặc chưa đủ tiêu chuẩn, khi những bệnh nhân có xét nghiệm yếu tố dạng thấp (RF) âm tính, đồng thời xét nghiệm này còn có ý nghĩa tiên lượng bệnh cao [4], [6]. Vì vậy xét nghiệm kháng thể anti CCP đã được đưa vào trong tiêu chuẩn chẩn đoán VKDT của Hội thấp khớp châu Âu năm 2010 (EULAR) [6]. Tại Thái Nguyên, chúng tôi đã triển khai và áp dụng thành công kỹ thuật xét nghiệm định lượng kháng thể anti CCP huyết thanh trong chẩn đoán bệnh VKDT, giúp nâng cao chất lượng chẩn đoán và điều trị cho các bệnh nhân VKDT. Để khẳng định giá trị của xét nghiệm cũng như có các đánh giá riêng trên đối tượng bệnh nhân VKDT tại Thái Nguyên chúng tôi tiến hành đề tài này với mục tiêu: Xác định mối liên quan giữa nồng độ kháng thể anti CCP huyết thanh với một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh nhân viêm khớp dạng thấp. XÉT NGHIỆM KHÁNG THỂ ANTI-CCP HUYẾT THANH Và CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN Ở BỆNH NHÂN VIÊM KHỚP DẠNG THẤP lưu thị Bình* *Trường đại học Y-Dược Thái Nguyên TÓM TẮT Mục tiêu: Xác định một số yếu tố liên quan với xét nghiệm kháng thể anti CCP huyết thanh ở các bệnh nhân viêm khớp dạng thấp (VKDT). đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Mô tả tiến cứu 52 bệnh nhân được chẩn đoán viêm khớp dạng thấp theo tiêu chuẩn ACR 1987 và EULAR 2010. Kết quả: Tỷ lệ nữ/nam: 2/1. 76,9% bệnh nhân có anti CCP huyết thanh (+); 67,3% bệnh nhân có RF (+); 25% bệnh nhân viêm khớp dạng thấp có anti CCP(+) và RF(-). Bệnh nhân nữ, bệnh nhân có mức độ đau khớp nặng trên lâm sàng có tỷ lệ anti CCP (+) cao hơn các bệnh nhân nam, bệnh nhân có đau khớp mức độ nhẹ và trung bình với p<0,05. Tỷ lệ anti CCP (+) và nồng độ trung bình của anti CCP ở nhóm bị bệnh giai đoạn sớm cao hơn nhóm giai đoạn muộn (118 ± 90,64 UI/ml với 85,9 ± 80,1 UI/ml). Kết luận: Anti CCP huyết thanh (+) là xét nghiệm quan trọng trong chẩn đoán bệnh VKDT. Tỷ lệ anti CCP (+) cao hơn ở nhóm bệnh nhân nữ, bệnh nhân bị bệnh giai đoạn sớm, đau khớp nặng trên lâm sàng. Độ nhạy của anti CCP cao hơn RF trong tất cả các giai đoạn bệnh, đặc biệt ở giai đoạn sớm của bệnh. Từ khóa: Viêm khớp dạng thấp (VKDT), kháng thể anti CCP (anti CCP), yếu tố dạng thấp (RF). nghiên cứu khoa học Tạp chí nội khoa Việt nam Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX212 II. đỐI TƯỢNG Và PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 1. đối tượng nghiên cứu * Gồm 52 bệnh nhân đáp ứng đủ các tiêu chuẩn sau: - Các bệnh nhân được chẩn đoán VKDT theo tiêu chuẩn ACR 1987 [3]. - Các bệnh nhân đồng ý tham gia vào nghiên cứu. * Tiêu chuẩn loại trừ: - Bệnh nhân viêm khớp dạng thấp có kèm bệnh lý ung thư, bệnh tự miễn khác. - Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu. 2. Phương pháp nghiên cứu: Mô tả. - Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang, tiến cứu từng trường hợp. - Chọn mẫu có chủ đích, cỡ mẫu toàn bộ. - Thời gian nghiên cứu từ tháng 11/2013 - 10/2014. - Địa điểm nghiên cứu: Bệnh Viện Đa Khoa Trung ương Thái Nguyên, Bệnh viện Trường Đại Học Y Thái Nguyên, Bệnh viện A Thái Nguyên. 3. Nội dung nghiên cứu 3.1. Chỉ tiêu nghiên cứu * Lâm sàng: + Giai đoạn bệnh (sớm: < 1 năm, muộn: ≥ 1 năm). + Vị trí khớp viêm đầu tiên, số lượng khớp viêm (10 khớp). + Đánh giá mức độ đau: theo thang điểm VAS (từ 10-40đ: đau nhẹ, từ >40-60đ: đau vừa, từ >60- 100đ: đau nặng). [7] + Đánh giá đợt tiến triển: khi chỉ số Ritchie ≥ 9 [6]. + Đánh giá mức độ hoạt động bệnh: Chỉ số DAS 28 [6]. * Cận lâm sàng: - Tổn thương khớp trên Xquang: chia làm 4 giai đoạn theo Steinbrocker [3]. + Giai đoạn 1: Chưa có thay đổi, chỉ có hình ảnh mất chất khoáng đầu xương. + Giai đoạn 2: Hình bào mòn xương, hình hốc trong xương, hẹp nhẹ khe khớp. + Giai đoạn 3: Khe khớp hẹp rõ, bờ nham nhở, dính khớp 1 phần. + Giai đoạn 4: Dính và biến dạng khớp trầm trọng, bán trật khớp, lệch khớp. - Xét nghiệm định lượng miễn dịch yếu tố dạng thấp trong huyết thanh (RF): Âm tính (<8IU/ ml), dương tính (≥8UI/ml). Xét nghiệm tại khoa Vi sinh BVĐKTƯTN. - Xét nghiệm định lượng thể kháng anti CCP huyết thanh: Phương pháp ELISA - miễn dịch vi hạt hóa phát quang (CMIA) định lượng anti CCP thế hệ thứ hai (anti CCP2). Thực hiện trên máy Architect của Abbott Hoa Kỳ, sử dụng Kit của hãng Euro Dianostica Thuỵ Điển. Xét nghiệm tại khoa sinh hóa BVĐKTƯTN. Đánh giá kết quả: Âm tính < 5 UI/ ml, dương tính ≥ 5 UI/ ml. 3.2. Phương pháp thu thập số liệu - Tất cả các bệnh nhân có dấu hiệu gợi ý đều được khám lâm sàng, hỏi bệnh, chụp X-quang khớp cổ bàn tay (bệnh nhân viêm đa khớp), với khớp tổn thương ở bệnh nhân chỉ viêm tại 1 vị trí khớp; làm các xét nghiệm huyết học, sinh hóa (cơ bản), máu lắng, CRP, định lượng RF, định lượng anti CCP. - Các bệnh nhân đủ tiêu chuẩn chẩn đoán được thu thập dữ liệu đầy đủ theo chỉ tiêu nghiên cứu và được lưu các thông tin vào bệnh án nghiên cứu thống nhất theo mẫu. - Phân tích các yếu tố liên quan giữa đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng ở các bệnh nhân VKDT với kết quả xét nghiệm anti CCP huyết thanh. 4. Xử lý số liệu: Theo thuật toán thống kê y học, sử dụng phần mềm SPSS 16.0. III. KẾT QUẢ 1. đặc điểm chung - Tỷ lệ bệnh nhân nữ/nam: 2/1. Tuổi trung bình 56,34 ± 11,0. - 100% bệnh nhân có đợt tiến triển bệnh rõ: Điểm Ritchie trung bình là 14,65 ± 9,61 và VAS trung bình là 67,7 ± 12,92. 73,1% bệnh nhân VKDT có giai đoạn hoạt động bệnh ở mức độ mạnh (DAS28 >5,1). nghiên cứu khoa học Tạp chí Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX nội khoa Việt nam 213 - 76,9% (40/52) bệnh nhân có anti CCP huyết thanh (+), trong đó có 92,5% dương tính mạnh với nồng độ anti CCP trung bình trong huyết thanh là: 142,0 ± 68,3 UI/ml. 2. Xác định mối liên quan giữa kháng thể anti CCP huyết thanh với một số triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng bệnh nhân VKDT Bảng 1. Liên quan giữa xét nghiệm kháng thể anti CCP huyết thanh với giới tính Giới Anti CCP Nữ Nam p n % n % <0,05Anti CCP(+) 29 82,3 11 64,7 Anti CCP(-) 6 17,1 6 35,3 Nhận xét: Tỷ lệ bệnh nhân nữ có nồng độ anti CCP (+) chiếm tỷ lệ cao 82,3%. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p<0,05. Bảng 2. Liên quan giữa xét nghiệm kháng thể anti CCP với tiêu chuẩn chẩn đoán ACR và EULAR Tiêu chuẩn Anti CCP eULAR 2010 (n=17) ACR 1987 (n=35) p n % ±sD n % ±sD Anti CCP(+) 16 94,1 145,3 ± 105,71 24 68,6 119,2 ± 103,95 <0,05 Anti CCP (-) 1 5,9 11 31,4 Nhận xét: 94,1% bệnh nhân VKDT được chẩn đoán theo tiêu chuẩn EULAR có anti CCP (+). 31,4% bệnh nhân chẩn đoán theo tiêu chuẩn ACR có anti CCP (-). Giá trị trung bình về nồng độ anti CCP ở các bệnh nhân được chẩn đoán theo tiêu chuẩn EULAR 2010 cao hơn ACR 1987. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê. Bảng 3. Liên quan giữa xét nghiệm kháng thể anti CCP huyết thanh với giai đoạn bệnh trên lâm sàng Giai đoạn Anti CCP Giai đoạn sớm (n=24) Giai đoạn muộn (n=28) n % ± SD (UI/ml) n % ± SD (UI/ml) AntiCCP (+) 19 79,2 118,0±90,64 21 75,0 85,92±80,1 AntiCCP (-) 5 20,8 7 25,0 Nhận xét: Giai đoạn sớm bệnh nhân có tỷ lệ xét nghiệm anti CCP(+) cao hơn và mức nồng độ với giá trị trung bình cao hơn giai đoạn muộn >30 UI/ml. Bảng 4. Liên quan giữa xét nghiệm kháng thể anti CCP huyết thanh với thời gian cứng khớp buổi sáng Thời gian CKBs Anti CCP <1h ≥1h p n % n % Anti CCP (+) 15 88,2 25 71,4 >0,05Anti CCP (-) 2 11,8 10 28,6 Tổng 17 100 35 100 Nhận xét: Tỷ lệ bệnh nhân có anti CCP huyết thanh (+) cao hơn ở nhóm bệnh nhân có thời gian cứng khớp buổi sáng kéo dài dưới 1h. Tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. nghiên cứu khoa học Tạp chí nội khoa Việt nam Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX214 Bảng 5. Liên quan giữa xét nghiệm kháng thể anti CCP huyết thanh với số lượng khớp viêm số lượng Anti CCP 10 khớp p n % n % n % Anti CCP (+) 9 81,8 22 75,9 9 75,0 >0,05Anti CCP (-) 2 18,2 7 24,1 3 25,0 Tổng 11 100 29 100 12 100 Nhận xét: Tỷ lệ các bệnh nhân có anti CCP(+) cao ở nhóm bệnh nhân có viêm <3 khớp. Ngược lại tỷ lệ bệnh nhân có anti CCP (-) cao hơn ở nhóm bệnh nhân có viêm >10 khớp. Tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Bảng 6. Liên quan giữa xét nghiệm kháng thể anti CCP huyết thanh với mức độ đau khớp trên lâm sàng (theo VAS) Mức độ đau Anti CCP Trung bình Nặng p n % n % Anti CCP(+) 15 68,2 25 83,3 <0,05Anti CCP(-) 7 31,3 5 16,7 Tổng 22 100 30 100 Nhận xét: Các bệnh nhân đau khớp mức độ nặng trên lâm sàng có tỉ lệ anti CCP(+) cao hơn nhóm anti CCP (-). Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p<0,05. Bảng 7. Liên quan giữa xét nghiệm kháng thể anti CCP huyết thanh với tốc độ máu lắng giờ đầu Tốc độ máu lắng Anti CCP Bình thường Tăng giờ đầu p n % n % Anti CCP (+) 6 15,0 34 85,0 >0,05Anti CCP (-) 2 16,7 10 83,3 Tổng 8 15,5 44 84,6 Nhận xét: Tốc độ máu lắng giờ đầu tăng cao ở cả hai nhóm anti CCP (+) và anti CCP (-). Bảng 8. Liên quan giữa xét nghiệm kháng thể anti CCP huyết thanh với giai đoạn tổn thương trên X-quang Giai đoạn AntiCCP sớm (giai đoạn 1,2) Muộn (giai đoạn 2,3) p n % n % >0,05 Anti CCP (+) 23 71,2 17 85,0 Anti CCP (-) 9 28,2 3 25,0 Tổng 32 100 20 100 Nhận xét: B ệnh nhân xét nghiệm anti CCP(+) trong huyết thanh có tổn thương Xquang ở giai đoạn muộn chiếm tỷ lệ cao 85,0%. nghiên cứu khoa học Tạp chí Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX nội khoa Việt nam 215 IV. BàN LUẬN - Nghiên cứu của chúng tôi cho kết quả các bệnh nhân VKDT gặp chủ yếu là nữ. Gần đây có rất nhiều quan điểm ủng hộ vai trò của các hormon giới tính trong cơ chế bệnh sinh của các bệnh tự miễn hệ thống. Bệnh VKDT cũng là một bệnh tự miễn. Cũng chính vì thế sự mất cân bằng hormon trong thời kì tiền mãn kinh và mãn kinh được coi là một yếu tố nguy cơ làm khởi phát bệnh VKDT, và làm cho tỷ lệ anti CCP (+) cao hơn nhóm bệnh nhân nam với p<0,05 (bảng 1). - 94,1% bệnh nhân VKDT được chẩn đoán theo tiêu chuẩn EULAR 2010 có anti CCP (+). 68,6% bệnh nhân chẩn đoán theo tiêu chuẩn ACR 1987 có anti CCP (-). Giá trị trung bình về nồng độ anti CCP ở các bệnh nhân được chẩn đoán theo tiêu chuẩn EULAR 2010 cao hơn ACR 1987 - Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê. Các nghiên cứu trên thế giới đã chứng minh mặc dù độ nhạy và độ đặc hiệu của hai tiêu chuẩn chẩn đoán là tương đương nhau, nhưng bộ tiêu chuẩn EULAR 2010 có giá trị chẩn đoán sớm bệnh VKDT hơn là bộ tiêu chuẩn ACR 1987. Vì vậy kết quả bảng 2 càng khẳng định giá trị chẩn đoán sớm của của xét nghiệm anti CCP [5],[6]. - Bảng kết quả 3, 4, 5 cho thấy sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05) về tỷ lệ anti CCP (+) và (-) ở các nhóm bệnh nhân. Tuy nhiên tỷ lệ bệnh nhân có anti CCP(+) chiếm tỷ lệ cao hơn ở nhóm bệnh nhân bị bệnh giai đoạn sớm (79,2%) và có viêm <3 khớp (81,8%) trong đó 100% bệnh nhân bị VKDT thể 1 khớp đều có anti CCP(+) ở mức độ mạnh. Kết quả này phù hợp với hầu hết các nghiên cứu trong nước như nghiên cứu của Nguyễn Thị Kim Anh, Nguyễn Thị Thanh Mai [1],[2], [4], [5]. Bảng 9. Kết quả xét nghiệm anti CCP kết hợp với RF huyết thanh Anti CCP Giai đoạn Anti CCP (+) (n=40) Anti CCP(-) (n=12) p RF(+) RF(-) RF(+) RF(-) Sớm (n=24) 13 54,2 6 25,0 4 16,7 1 4,2 >0,05Muộn (n=28) 14 50,0 7 25,0 4 14,3 3 10,7 Tổng số 27 51,9 13 25,0 8 15,4 4 7,7 Nhận xét: - 51,9% bệnh nhân có cả antiCCP(+) và RF(+). - 25% bệnh nhân VKDT chỉ có xét nghiệm anti CCP(+) trong khi RF(-) Biểu đồ 1. So sánh độ nhạy của xét nghiệm anti CCP và RF huyết thanh theo các giai đoạn bệnh Nhận xét: Độ nhạy của anti CCP cao hơn RF trong các giai đoạn bệnh. Đặc biệt ở giai đoạn sớm tỷ lệ anti CCP(+) và RF(+) đều cao hơn giai đoạn muộn. nghiên cứu khoa học Tạp chí nội khoa Việt nam Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX216 - Có mối liên quan giữa mức độ đau trên lâm sàng với tỷ lệ kháng thể anti CCP (+) (bảng 6). 83,3% bệnh nhân đau mức độ nặng có anti CCP dương tính, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với p<0,05. Đau khớp mức độ nặng biểu hiện qua điểm VAS trung bình là 67,7 ± 12,92 điểm, các xét nghiệm phản ứng viêm cấp như tốc độ máu lắng và CRP tăng rõ rệt. - Kết quả này càng khẳng định nồng độ kháng thể trong huyết thanh thường tăng ở các bệnh nhân đau khớp mức độ nặng và có tốc độ máu lắng giờ đầu tăng nên có tỷ lệ anti CCP (+) cao (bảng 7). - Khi đối chiếu giai đoạn tổn thương trên X-quang với tỷ lệ anti CCP (+) (bảng 8) cho kết quả: 85% bệnh nhân có anti CCP (+) có tổn thương X-quang ở giai đoạn muộn, tuy nhiên sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê. Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu khác [1], [2]. Có thể do các tổn thương trên X-quang thì cố định trong khi nồng độ anti CCP thay đổi theo quá trình điều trị. Theo tác giả Van der Helm và cộng sự cho thấy nhóm bệnh nhân có kháng thể anti CCP (+) có nhiều khớp bị tổn thương trên X-quang hơn nhóm bệnh nhân có anti CCP (-) [7]. - Mối liên quan giữa Anti CCP và RF huyết thanh: Về mặt lí thuyết, cả hai xét nghiệm này có khả năng phát hiện bệnh là như nhau. Vì thế nên trong tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh theo EULAR 2010, cả Anti CCP và RF đều được đưa vào tiêu chuẩn với vai trò tương đương nhau. Trong nghiên cứu của chúng tôi gặp tỷ lệ anti CCP huyết thanh (+) ở 76,9% bệnh nhân so với tỷ lệ RF (+) ở 67,3% bệnh nhân, chứng tỏ anti CCP có độ nhạy cao hơn trong chẩn đoán, đặc biệt ở giai đoạn sớm của bệnh (biểu đồ 1). Nếu chỉ sử dụng đơn thuần xét nghiệm định lượng RF chúng tôi sẽ bỏ sót gần 25% số bệnh nhân trong cả giai đoạn sớm và muộn, còn nếu chỉ sử dụng anti CCP thì cũng sẽ bỏ sót khoảng 15% số bệnh nhân ở cả hai giai đoạn sớm và muộn (bảng 9), nếu sử dụng cả hai xét nghiệm thì sẽ bao phủ được 92,3% (48/52) bệnh nhân, trong đó có 51,9% bệnh nhân dương tính với cả hai xét nghiệm. Theo nghiên cứu của Debaugnies và cộng sự nếu cả RF và Anti CCP âm tính thì hầu như không phải VKDT, tuy nhiên vẫn có tỷ lệ 10 - 20% bệnh nhân VKDT thuộc nhóm này. Trường hợp anti CCP âm tính nhưng RF dương tính gợi ý bệnh thấp hoặc nhiễm trùng, do RF không đặc hiệu riêng cho bệnh VKDT, nên xét nghiệm này có giá trị định hướng chẩn đoán ở các bệnh nhân huyết thanh âm tính với RF và nghi ngờ viêm khớp dạng thấp, cũng như ở các trường hợp bệnh tổ chức liên kết khác có RF dương tính. Khi anti CCP dương tính và RF âm tính thường thấy trong giai đoạn sớm của VKDT. Trường hợp đồng thời cả RF và anti CCP dương tính có giá trị rất cao trong chẩn đoán VKDT [4]. Như vậy giá trị của xét nghiệm anti CCP được khẳng định là có độ nhạy và độ đặc hiệu cao hơn RF, kết quả nghiên cứu của chúng tôi cũng phù hợp với nhận định này và phù hợp với kết quả nghiên cứu của các tác giả khác [1], [2], [5]. V. KẾT LUẬN - Tỷ lệ bệnh nhân nữ, bệnh nhân có mức độ đau khớp nặng trên lâm sàng ở nhóm anti CCP(+) cao hơn nhóm anti CCP(-) có ý nghĩa thống kê với p<0,05. - Không có sự khác biệt về mức độ tiến triển, mức độ hoạt động bệnh ở 2 nhóm bệnh nhân có anti CCP huyết thanh (+) và (-). - Tỷ lệ anti CCP huyết thanh (+) ở nhóm bệnh nhân VKDT giai đoạn sớm cao hơn nhóm bệnh giai đoạn muộn trên cả lâm sàng và X-quang. - Nồng độ trung bình của anti CCP huyết thanh ở nhóm: + Bệnh giai đoạn sớm trên lâm sàng cao hơn nhóm giai đoạn muộn (118,0 ± 90,64 với 85,92 ± 80,1). + Nhóm bệnh nhân được chẩn đoán bệnh theo EULAR 2010 cao hơn nhóm được chẩn đoán theo ACR 1987 (145,3 ± 105,71 với 119,2 ± 103,95). - 76,9% bệnh nhân có anti CCP huyết thanh (+), 67,3% bệnh nhân có RF (+); 25% bệnh nhân viêm khớp dạnh thấp có anti CCP(+) trong khi RF(-). - Độ nhạy của anti CCP cao hơn RF trong tất cả các giai đoạn bệnh, đặc biệt ở giai đoạn sớm tỷ lệ anti CCP và RF đều cao hơn giai đoạn muộn. nghiên cứu khoa học Tạp chí Tài liệu Hội nghị Khoa học Nội khoa Toàn quốc lần IX nội khoa Việt nam 217 1. Nguyễn Thị Kim Anh (2010), “Nghiên cứu đặc điểm một số tự kháng thể trong bệnh viêm khớp dạng thấp tại Bệnh viện đa khoa Cần Thơ”. Luận văn cao học. 2. Nguyễn Thị Thanh Mai, cs (2007), “Bước đầu xác định mối liên quan giữa kháng thể anti- CCP 2 và một số yếu tố trong bệnh viêm khớp dạng thấp”, Tạp chí Nội Khoa 5, tr. 67. 3. Edworthy SM Arnett FC, Bloch DA, et al (1988), “The American Rheumatism Association 1987 revised criteria for the classification of rheumatoid arthritis”, Arthritis Rheum 31, pp. 315- 24. 4. F. Debaugnies, et al (2013), “Anti-cyclic citrullinated peptide antibodies: a comparison of different assays for the diagnosis of rheumatoid arthritis”, Scand J Rheumatol. 42(2), pp. 108-14. 5. J. Avouac, L. Gossec, M. Dougados (2006), “Diagnostic and predictive value of anti- cyclic citrullinated protein antibodies in rheumatoid arthritis: a systematic literature review”, Ann Rheum Dis. 65(7), pp. 845-51. 6. J. S. Smolen, et al (2014), “EULAR recommendations for the management of rheumatoid arthritis with synthetic and biological disease-modifying antirheumatic drugs: 2013 update”, Ann Rheum Dis. 73(3), pp. 492-509. 7. Van der Helm, Verpoort Kirsten, Breedveld Ferdinand, et al (2005), “Antibodies to citrullinated proteins and differences in clinical progression of rheumatoid arthritis”, Arthritis Research & Therapy, 7 (5), pp. R949 - R958. TàI LIỆU THAM KHẢO ABsTRACT ANTI CYCLIC CITRULLINATeD PePTIDe ANTIBODIes AND ReLATeD FACTORs IN RHeUMATOID ARTHRITIs PATIeNTs Objectives: Identify some related factors with anti-CCP antibodies in rheumatoid arthritis patients. Method: A cross-sectional descriptive. subjective: 52 patients diagnosed Rheumatoid arthritis according to the criteria of ACR 1987 and EULAR 2010. Results: The sex ratio was 2:1 for male: female. 76.9% patients had positive anti CCP, 67.3% positive RF, 25% result of patients was positive anti CCP and negative RF. The positive ratio of anti CCP was higher in female patients and patients had severe pain (p<0.05). The early stage had positive ratio and average level of anti CCP higher than late stage (118 ± 90.64UI/ml with 85,9 ± 80,1UI/ml). Conclusion: Positive anti CCP antibodies played an important role in confirming the diagnosis of RA. The positive ratio of anti CCP was higher in female patients, patients had severe pain and early stage of disease. With higher sensitivity than RF, especially in the early stage of RA. Keywords: Rheumatoid arthritis (RA), Anti cyclic citrullinated peptides (Anti CCP), Rheumatid factor (RF).