Xuất khẩu chè Việt Nam trong điều kiện hội nhập WTO

rong chuyÕn kh¶o s¸t thÞ tr­êng Nga võa qua, phÝa Nga cho biÕt nhu cÇu chÌ cña Nga rÊt lín kho¶ng trªn 150000 tÊn / n¨m. Ng­êi Nga rÊt thÝch uèng chÌ ®en cña ViÖt Nam s¶n xuÊt. Trong khi ®ã tõ tr­íc tíi nay chÌ ViÖt Nam xuÊt khÈu sang Nga víi sè l­îng kh¸ lín.V× vËy khi thÊy cã thÞ tr­êng, c¸c nhµ doanh nghiÖp chÌ ViÖt Nam cho xuÊt khÈu chÌ chÝnh thøc sang Nga nh­ng ng­êi tiªu dïng Nga kh«ng mua v× hä cho r»ng “ ch­a bao giê ®­îc uèng chÌ ViÖt Nam’’. Nghe cã vÎ l¹ nh­ng thùc ra lµ do l©u nay chÌ cña ViÖt Nam ®­îc ®ãng gãi vµ tiªu thô trªn thÞ tr­êng Nga víi nh·n hiÖu “made in India” hoÆc “made in Srilanka” nªn ng­êi tiªu dïng Nga kh«ng cã kh¸i niÖm vÒ s¶n phÈm chÌ “made in ViÖt Nam” Cßn ®èi víi nhiÒu thÞ tr­êng cã qui ®Þnh kh¾t khe nh­ thÞ tr­êng Mü, EU..th× chÌ cña ViÖt Nam rÊt khã nhËp khÈu vµo v× s¶n phÈm chÌ cña ta ch­a ®¸p øng ®­îc nh÷ng yªu cÇu vÒ tiªu chuÈn an toµn vÖ sinh do cã hµm l­îng thuèc s©u qu¸ lín(Mü cã c¬ quan qu¶n lý an toµn thùc phÈm vµ d­îc phÈm – FDA) ¤ng Mahinda Warakaull, mét nhµ nhËp khÈu chÌ Srilanka nhËn ®Þnh : “ Trµ ViÖt Nam hiÖn nay míi chØ ®­îc coi lµ “lÊp chç trèng” trªn thÕ giíi, h×nh thøc ®ãng gãi chÌ ®· ®­îc c¶i tiÕn nh­ng n­íc chÌ pha ra th× ph¶i cè g¾ng nhiÒu h¬n n÷a”. Theo «ng ViÖt Nam nªn quan t©m nhiÒu ®Õn viÖc t×m hiÓu khÈu vÞ, thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng ë tõng thÞ tr­êng ®ång thêi chó träng ngiªn cøu, ¸p dông khoa häc vµ qui tr×nh c«ng nghÖ tiªn tiÕn tõ kh©u trång trät, thu h¸i, ñ sao ®Õn ®ãng gãi, mÉu m·, bao b×, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn. IV. Kinh nghiÖm s¶n xuÊt chÌ cña mét sè quèc gia 1. Ên §é Ên §é lµ n­íc s¶n xuÊt vµ tiªu thô chÌ lín nhÊt thÕ giíi, chÌ lµ ®å uèng phæ th«ng cña ®Êt n­íc, c¶ ë n«ng th«n vµ thµnh thÞ. Cã thÓ coi chÌ lµ “®å uèng Quèc Gia’’ cña Ên §é. Ên §é b¾t ®Çu trång chÌ vµo kho¶ng 1834-1840. Do ®iÒu kiÖn khÝ hËu thÝch hîp, nh÷ng n¨m gÇn ®©y Ên §é ®· ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ s¶n xuÊt vµ s¶n xuÊt chÌ. ChÌ cña Ên §é cã 2 vïng râ rÖt: vïng phÝa B¾c (vïng s¶n xuÊt chÌ chñ yÕu cña Ên §é) vµ vïng phÝa Nam. §Æc ®iÓm s¶n xuÊt chÌ cña Ên §é lµ trång tËp trung gièng chÌ l¸ to, trång c©y bãng r©m cho l¸ vµ ¸p dông ph­¬ng ph¸p h¸i chõa nhiÒu l¸. Cïng víi d©y chuyÒn s¶n xuÊt chiÕn l­îc hiÖn ®¹i. Ên Độ đã có nhiều sản phẩm chè có thương hiệu nổi tiếng như: Orthodox. Tuy nhiên theo đánh giá chung, ngành chè nước này có giảm sút trong những năm vừa qua cả về năng suất, sản lượng và giá cả. Nhiều cơ sở sản xuất, chế biến bị thua lỗ, mất thị trường tiêu thụ và phải đóng cửa. Hàng ngìn người lao động mất việc làm.Trước tình hình đó chính phủ Ên Độ đã xây dựng chiến lược phát triển cho ngành chè Ên Độ + Thành lập quỹ đặc biệt trị giá 1000 Crore Rupee (khoảng 220 triệu USD) để trồng mới và khôi phục các vùng trồng chè. Mục tiêu là 170000 ha trồng mới trong vòng 15 năm, tức là 11500 ha mỗi năm và 420000 ha khôi phục trong vòng 15 năm tức là 28000 ha mỗi năm + Nâng cấp chất lượng là vấn đề mấu chốt của kế hoạch này + Thuế VAT sẽ áp dụng là 4% từ tháng 4/2005 thay vì dự kiến trước đây là 12,5% + Xem xét và điều chỉnh luật trồng trọt trên cơ sở đề xuất của bộ để điều chỉnh lợi ích cho tất cả các bên có liên quan: nông dân, chủ trang trại, các cổ đông, người chế biến và xuất khẩu. + Tăng cường cơ sở hạ tầng cho các khu vực trồng chè tập trung. §Çu t­ xây dựng trường học, bệnh viện, khu thương mại, đường, cầu tại các khu tập trung sản xuất và chế biến chè Kế hoạch xây dựng chiến lược chè bước đầu đã thu được những thành quả lớn. Thị trường chè Ên Độ đang dần hồi phục và ổn định. Từ tháng 4-7/2004, Ên Độ xuất khẩu 56.000 tấn chè tăng 22% so với mức 46.000 tấn cùng kì năm ngoái. Đây là tin vui cho ngành chè Ên Độ và cũng là tin vui đối với bà con nông dân trồng chè 2. Trung Quèc Nghề trồng chè ở Trung Quốc đã có 1 lịch sử lâu dời. Cây chè được phân bố rộng trên một phạm vi địa lý rộng lớn: từ 18 đến 35 vĩ độ BẮc , từ 99 đến 122 ®é kinh ®«ng, HiÖn Trung Quèc ®ang ®øng ®Çu thÕ giíi vÒ diÖn tÝch trång chÌ, ®øng thø 2 vÒ s¶n l­îng chÌ, ®øng thø 3 thÕ giíi vÒ xuÊt khÈu chÌ nh­ng chØ ®øng thø thø 4 vÒ thu nhËp do chÌ mang l¹i. Nguyªn nh©n chñ yÕu ®ã lµ do cã n¨ng suÊt thÊp (50kg/mÉu ), thiÕu th­¬ng hiÖu næi tiÕng.VÊn ®Ò quan träng lµ do chÊt l­îng.Tõ cuèi n¨m 2001, khi liªn minh Ch©u ¢u – khu vùc nhËp khÈu chÌ chñ yÕu cña Trung Quèc - ¸p dông c¸c tiªu chuÈn nhËp khÈu nghiªm ngÆt h¬n, xuÊt khÈu chÌ cña Trung Quèc ®· gi¶m.T×nh h×nh ®· trë nªn tåi tÖ h¬n sau khi EU l¹i siÕt chÆt h¹n chÕ h¬n n÷a, vµ Nh©t B¶n – mét n­íc tiªu thô chÌ lín kh¸c – còng tiÕn hµnh mét ®éng th¸i t­¬ng tù. XuÊt khÈu chÌ cña Trung Quèc ®· gi¶m gÇn 40%. VÊn ®Ò chÊt l­îng næi cém lµ d­ l­îng thuèc s©u trong mét sè s¶n phÈm chÌ v­ît qu¸ møc cho phÐp. Tr­íc lo ng¹i vÒ d­ l­îng thuèc s©u ¶nh h­ëng søc kháe ng­êi tiªu dïng, ngµnh chÌ Trung Quèc ®· kÞp thêi ®æi míi, cung c¸ch s¶n xuÊt, chÕ biÕn. §i tiªn phong lµ c«ng ty chÌ Durdas ®· chó träng më réng c¸c n«ng tr¹i, øng dông khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn vµo s¶n xuÊt, thùc hiÖn theo quy chuÈn hiÖn ®¹i nghiªm ngÆt. L¸ chÌ thu ho¹ch ®­îc ph©n thµnh 14 møc ®é chÊt l­îng kh¸c nhau, chÌ lo¹i th­îng h¹ng gi¸ 90 USD /kg, bá xa lo¹i chÌ cÊp thÊp gi¸ 8 USD /kg. Lo¹i chÌ h¶o h¹ng nhÊt Trung Quèc lµ chÌ PuEr vèn næi tiÕng tõ nh÷ng n¨m 30 ®­îc coi lµ ®å uèng khai vÞ cã lîi cho tiªu hãa. ChÌ PuEr cã bóp ®en, to, cho h­¬ng th¬m quyÕn rò, vÞ ngät ®Ëm ®µ.Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chÌ PuEr ®ang ®­îc ­a chuéng, trë thµnh mèt thêi th­îng cã gi¸ rÊt cao ë Trung Quèc, §µi Loan, vµ NhËt B¶n Giê ®©y chÌ Trung Quèc ®ang ®­îc nhiÒu n­íc ­a chuéng vµ t¹i quèc gia næi tiÕng víi nghÖ thuËt trµ ®¹o (NhËt B¶n) còng ®ang chuyÓn h­íng sang th­ëng thøc chÌ Trung Quèc. NhiÒu lo¹i chÌ cã gi¸ rÊt cao, thËm chÝ cao tíi 750 USD /kg. Chu¬ng iii : Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu chÌ cña viÖt nam I. T¸c ®éng cña viÖc ra nhËp WTO tíi xuÊt khÈu chÌ cña ViÖt Nam 1. TÊt yÕu kh¸ch quan cña viÖc gia nhËp WTO Xu thÕ toµn cÇu ho¸, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ tù do ho¸ th­¬ng m¹i ®ang lµ vÊn ®Ò næi bËt cña kinh tÕ thÕ giíi hiªn nay. ThÕ giíi ®ang chøng kiÕn sù ph¸t triÓn nh­ vò b·o cña c¸ch m¹ng khoa häc, c«ng nghÖ , ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ sinh häc, lµm t¨ng nhanh lùc l­îng s¶n xuÊt vµ t¹o ra sù thay ®æi s©u s¾c c¬ cÊu s¶n xuÊt, ph©n phèi, tiªu dïng, thóc ®Èy qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸, x· héi ho¸ nÒn kinh tÕ, còng nh­ qu¸ tr×nh tham gia cña mçi quèc gia vµo ph©n c«ng lao ®éng vµ hîp t¸c quèc tÕ . §©y chÝnh lµ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi hiÖn nay. ChÝnh ®Æc ®iÓm nµy t¹o ra sù liªn kÕt vµ phô thuéc lÉn nhau ngµy cµng cao gi÷a c¸c quèc gia vµ khu vùc . C¸c ®Þnh chÕ vµ tæ chøc kinh tÕ – th­¬ng m¹i khu vùc vµ quèc tÕ ®· ®­îc h×nh thµnh ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, t¹o lËp hµnh lang ph¸p luËt chung vµ ®Ó c¸c n­íc cïng tham gia vµo qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò lín cña kinh tÕ thÕ giíi mµ kh«ng theo mét quèc gia nµo cã thÓ thùc hiÖn mét c¸ch ®¬n lÎ . §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trªn thÕ giíi hiÖn nay thÓ hiªn qua mét sè xu h­íng t¨ng c­êng hîp tac ®a ph­¬ng,xu h­íng tù do ho¸ khu vùc vµ khu vùc ho¸ vµ ViÖt Nam kh«ng n»m ngoµi xu h­íng ®ã WTO lµ mét tæ chøc th­¬ng m¹i toµn cÇu, chi phèi c¸c chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i cña khu vùc vµ c¸c quèc gia, ®iÒu tiÕt c¶ bèn lÜnh vùc : Th­¬ng m¹i hµng ho¸, 11 nghµnh vµ 155 ph©n nghµnh dÞch vô, ®Çu t­ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i vµ së h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th­¬ng m¹i. ChÝnh v× nhËn thøc ®­îc vai trß cña WTO ®èi víi kinh tÕ toµn cÇu, trong ®ã cã ViÖt Nam, nªn ngay tõ th¸ng 12 n¨m 1994 ViÖt Nam ®· nép ®¬n xin gia nhËp tæ chøc nµy .Th¸ng 8 n¨m 1996, chung ta ®· nép b¶n bÞ vong lôc vÒ chÕ ®é ngo¹i th­¬ng cña ViÖt Nam.Tõ ®ã ®Õn nay, chóng ta ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n b¶y phiªn ®a ph­¬ng .Phiªn th­ nhÊt vµo th¸ng 7 n¨m 1998; Phiªn thø hai vµo th¸ng 12 n¨m 1998; Phiªn thø ba vµo th¸ng 7 n¨m 1999; Phiªn thø t­ vµo th¸ng 11 n¨m 2000. §©y lµ bèn phiªn ban ®Çu cña giai ®o¹n hái tr¶ lêi , gi¶i tr×nh , minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch kinh tÕ th­¬ng m¹i. §Õn nay chóng ta ®· ph¶i tr¶ lêi 2000 c©u hái cña c¸c thµnh viªn ban c«ng t¸c vµ minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch th­¬ng m¹i, tµi chinh, ng©n hµng, ®Çu t­, gi¸ c¶, quyÒn kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, thñ tôc cÊp phÐp, qu¶n lÝ h¶i quan, c¸c quy ®Þnh vÒ kiÓm dÞc , thñ tôc tr­íc khi xÕp hµng chÊt l­îng hµng ho¸ ... KÕt thóc phiªn bèn c¬ b¶n chóng ta ®· hoµn thµnh viÖc minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch kinh tÕ th­¬ng m¹i.Tõ phiªn n¨m th¸ng 4 n¨m 2002, phiªn s¸u th¸ng 5 n¨m 2003 vµ phiªn b¶y th¸ng 12 n¨m 2003, chóng ta ®· chuyÓn sang giai ®o¹n ®µm ph¸n më cöa thi tr­êng. Chóng ta ph¶i cung cÊp cho ban th­ kÝ ch­¬ng tr×nh x©y dùng ph¸p luËt ®Ó thùc hiÖn c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO, ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng viÖc kiÓm dÞch(SPS),ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn hiÖp ®Þnh h¶i quan (CVA), ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng thùc hiÖn hiÖp ®Þnh c¸c rµo c¶n kÜ thuËt ®èi víi th­¬ng m¹i (TBT),thñ tôc cÊp phÐp nhËp khÈu (ILP) chÝnh s¸ch vµ trî cÊp n«ng nghiÖp (ACC4), trî cÊp c«ng nghiÖp , ho¹t ®«ng cña c¸c doanh nghiÖp nhµ n­íc , biÓu thuÕ hiÖn hµnh vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn c¸c quy chÕ cña WTO. §©y lµ khèi l­îng c«ng viÖc khæng lå chóng ta ph¶i lµm, cung cÊp tµi liÖu ®¸p øng yªu cÇu cña ban c«ng t¸c . VÒ c«ng viÖc ®µm ph¸n song ph­¬ng, ViÖt Nam ®· göi b¶n chµo ®Çu tiªn vµo phiªn thø n¨m(n¨m 2002) vÒ hµng ho¸, gåm biÓu thuÕ, h¹n ng¹ch thuÕ quan vµ b¶n chµo dÞch vô, tr­íc phiªn s¸u, ViÖt Nam ®· cung cÊp b¶n chµo s÷a ®æi lÇn thø hai , chóng ta ®· tiÕp tôc gi¶m thuÕ vµ më cöa thÞ tr­êng dÞch vô, t¹i phiªn b¶y , ta ®· ®­a ra b¶n chµo lÇn thø ba gi¶m møc thuÕ nhËp khÈu trung b×nh thªm 4.5% xuèng cßn 2.2% .VÒ dÞch vô, ta chµo 10 ngµnh vµ 90 ph©n ngµnh . ViÖt Nam lµ thÞ tr­êng d©n ®«ng thø 11 trªn thÕ giíi .Kim ng¹ch bu«n b¸n xuÊt nhËp khÈu n¨m cao nhÊt míi ®¹t trªn 40 tû USD, song cã tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh , nªn ®­îc nhiÒu n­íc quan t©m . Cã gÇn 20 n­íc yªu cÇu ®µm ph¸n song ph­¬ng víi ta . C¶ nh÷ng n­íc ch­a cã quan hÖ bu«n b¸n , nh­ mét sè n­íc MÜ Latinh còng yªu cÇu ®µm ph¸n . Trong khi ®ã mét sè n­íc ®· kh«ng ph¶i ®µm ph¸n song ph­¬ng réng ®Õn vËy, nh­ Nepal chØ ph¶i ®µm ph¸n song ph­¬ng víi bèn n­íc , Campuchia víi s¸u n­íc . Chóng ta ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n song ph­¬ng 3-4 phiªn víi tõng n­íc . §µm ph¸n song ph­¬ng lu«n lµ nh÷ng cuéc ®µm ph¸n ®Çy khã kh¨n vµ phøc t¹p . Gia nhËp WTO sÏ mang l¹i c¶ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc cho chóng ta . Chñ tr­¬ng cña §¶ng vµ chÝnh phñ ta lµ sím gia nhËp tæ chøc nµy. 2. C¸c quy ®Þnh cña WTO vÒ hµng n«ng s¶n nãi chung vµ chÌ nãi riªng - BiÖn ph¸p thuÕ quan hoÆc h¹n ng¹ch thuÕ quan . ThuÕ quan ®­îc coi lµ c«ng cô hîp ph¸p duy nhÊt ®Ó b¶o hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong n­íc. Nªn ®Ó b¶o hé nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong n­íc sÏ ngµy cµng khã kh¨n - Trî cÊp trong n­íc : WTO cho phÐp c¸c n­íc thµnh viªn duy tr× c¸c Më cöa thÞ tr­êng :Trong khu«n khæ cña WTO, tÊt c¶ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan trong n«ng nghiÖp ph¶i ®­îc xo¸ bá hoÆc chuyÓn ®æi sang c¸c h×nh thøc trî cÊp kh«ng g©y bãp mÐo th­¬ng m¹i hoÆc g©y tæn h¹i tíi lîi Ých cña c¸c n­íc thµnh viªn kh¸c. TÊt c¶ c¸c thµnh viªn ph¶i kª khai møc trî cÊp cña ChÝnh phñ ®èi víi n«ng nghiÖp .C¸c chÝnh s¸ch thuéc diÖn ®Çu t­ ph¸t triÓn ,kh«ng mang tÝnh bãp mÐo th­¬ng m¹i ®­îc khuyÕn khÝch ¸p dông. C¸c h×nh thøc bãp mÐo th­¬ng m¹i ph¶i cam kÕt c¾t gi¶m nÕu v­ît qu¸ møc cho phÐp.WTO thõa nhËn trî cÊp lµ mét c«ng cô ph¸t triÓn hîp ph¸p vµ quan träng cña c¸c thµnh viªn ®ang ph¸t triÓn . Nh­ vËy xÐt vÒ khÝa c¹nh ph¸p lÝ , nÕu ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn cña WTO th× cã thÓ ®­îc h­ëng nh÷ng ®·i ngé ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt liªn quan ®Õn vÊn ®Ò trî cÊp dµnh cho n­íc ®ang ph¸t triÓn -Trî cÊp xuÊt khÈu: Theo quy ®Þnh cña ®iÒu 10, HiÖp ®Þnh n«ng nghiÖp, c¸c n­íc kh«ng ®­îc phÐp t¨ng sè tiÒn trî cÊp vµ khèi l­îng n«ng s¶n xuÊt khÈu ®­îc nhËn trî cÊp v­ît møc cam kÕt trong danh môc cam kÕt cña hä, còng nh­ kh«ng ®­îc phÐp më réng ph¹m vi s¶n phÈm ®­îc nhËn trî cÊp ngoµi nh÷ng s¶n phÈm ®­îc nªu trong danh môc cam kÕt cña hä theo nguyªn t¾c gi÷ nguyªn hiÖn tr¹ng vµ chØ cã thÓ gi¶m ®i chø kh«ng ®­îc phÐp t¨ng lªn hoÆc bæ xung .§èi víi nh÷ng n­íc hiÖn ®ang trî cÊp xuÊt khÈu lín ph¶i cam kÕt c¾t gi¶m c¶ vÒ khèi l­îng vµ gi¸ trÞ trî cÊp. §èi víi c¸c n­íc ®ang ®µm ph¸n gia nhËp WTO nh­ ViÖt Nam , ph¶i thùc hiÖn ®µm ph¸n víi c¸c n­íc thµnh viªn vÒ c¶ 3 lÜnh vùc trªn . C¸c n­íc thµnh viªn WTO yªu cÇu n­íc muèn gia nhËp ph¶i cam kÕt c¸c ®iÒu kiÖn ngÆt nghÌo h¬n nhiÒu so víi nh÷ng n­íc ®· lµ thµnh viªn B¶ng 5 : BiÓu cam kÕt víi WTO vÒ hµng n«ng s¶n BiÖn ph¸p WTO ViÖt Nam Vßng Uruguay Vßng ®µm ph¸n HiÖn tr¹ng cña Dù kiÕn cam Dù kiÕn cam kÕt míi (Doha) ViÖt Nam kÕt gia nhËp gia nhËp WTO WTO møc cao møc thÊp Níc ph¸t triÓn gi¶m trung b×nh Nhîng bé vÒ 36% (tèi thiÓu thuÕ quan 15%) C¾t gi¶m h¬n n÷a 25% 15% 20% Níc ®ang ph¸t triÓn gi¶m trung b×nh 24% (tèi thiÓu 10%) DiÖn mÆt hµng 100% (trõ 4 100% 100% 100% cam kÕt n­íc) C¾t gi¶m thuÕ Tham gia tèi Kh«ng tham gia quan theo Mét sè n­íc TiÕp tôc më réng thiÓu ®èi víi ®èi víi c¸c ngµnh ngµnh mét ngµnh liªn quan ®Õn n«ng nghiÖp n«ng nghiÖp nhng cã gi¶m thuÕ ë møc nhÊt ®Þnh Hç trî trong Níc ph¸t triÓn Díi 10% gi¸ Duy tr× AMS ë Duy tr× AMS ë n­íc cho n«ng gi¶m 20% trÞ s¶n lîng møc 8% gÝa trÞ møc 10% gi¸ trÞ nghiÖp (AMS) §ang ph¸t triÓn ®èi víi phÇn s¶n lîng s¶n lîng gi¶m 13.3% lín c¸c mËt (ngang møc cña hµng Tung Quèc) Trî cÊp xuÊt Níc ph¸t triÓn Lo¹i bá ngay Cam kÕt kh«ng Duy tr× møc nhá khÈu gi¶m 36% hoÆc theo lé trî cÊp xuÊt hoÆc ®ua ra lé ®ang ph¸t triÓn tr×nh khÈu cho tr×nh lo¹i bá (cã gi¶m 24% n«ng s¶n thÓ lµ 10 n¨m) Nguån : Tæng hîp tõ c¸c tµi liÖu cã liªn quan cña WTO vµ cña ViÖt Nam liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp WTO II. Dù b¸o t×nh h×nh thÞ tr­êng chÌ trªn thÒ giíi tõ nay ®Õn 2010 1. Dù bo¸ xu thÕ c¹nh tranh cña c¸c n­íc xuÊt khÈu chÌ lín trªn thÕ giíi Theo nhËn ®Þnh cña FAO, s¶n l­îng chÌ trªn thÕ giíi t¨ng tõ 2-3% trong nh÷ng n¨m tíi vµ sÏ ®¹t kho¶ng 3.5 triÖu tÊn vµo n¨m 2010 trong ®ã : S¶n l­îng chÌ ®en cña toµn thÕ giíi sÏ t¨ng 2.15 triÖu tÊn n¨m 2002 lªn 2.4 triÖu tÊn n¨m 2010 , b×nh qu©n 1.2%/ n¨m .Sù t¨ng tr­ëng nµy chñ yÕu do t¨ng n¨ng suèt.Ba n­íc s¶n xuÊt chÌ lín nhÊt lµ Ên §é , Kenya vµ Srilanka sÏ chiÕm 70% s¶n l­îng chÌ trªn thÕ giíi vµo n¨m 2010 so víi tØ träng 63% hiÖn nay S¶n l­îng chÌ xanh cña toµn thÕ giíi dù kiÕn t¨ng tõ 680,7 ngµn tÊn n¨m 2000( t¨ng b×nh qu©n 2.6% /n¨m). S¶n l­îng chÌ xanh cña Trung Quèc sÏ t¨ng 2.7%/n¨m tõ 500 ngµn tÊn lªn 671 ngµn tÊn , chiÕm 75% s¶n l­îng chÌ xanh toµn thÕ giíi . Dù b¸o xuÊt khÈu chÌ thÕ giíi sÏ t¨ng b×nh qu©n 2.5%/n¨m vµ ®¹t 1.3 triÖu tÊn vµo n¨m 2005, sau ®ã ®¹t 1.47 triÖu tÊn vµo n¨m 2010, trong ®ã : XuÊt khÈu chÌ ®en tõ møc 1 triÖu tÊn n¨m 2000 sÏ ®¹t 1.12 triÖu tÊn vµo n¨m 2010, t¨ng b×nh qu©n 1.5% /n¨m, phÇn lín t¨ng tõ c¸c n­íc Ch©u Phi. C¸c n­íc s¶n xuÊt chÌ Ch©u ¸ ®Òu dù kiÕn gi¶m l­îng xuÊt khÈu XuÊt khÈu chÌ xanh còng t¨ng m¹nh víi tèc ®é 6.1%/n¨m tõ 186.8 ngµn tÊn n¨m lªn 254 ngµn tÊn n¨m 2010.Trung Quèc vÉn gi÷ vai trß lín trong thÞ tr­êng chÌ xanh víi tæng l­îng xuÊt khÈu ®¹t 210 ngµn tÊn vµo n¨m 2010 B¶ng 6: Cung cÊp chÌ thÕ giíi theo thÞ tr­êng §¬n vÞ: ngh×n tÊn N¨m N­íc 2000 2005 2010 Ên ®é 870 900 1.070 Srilanka 315 325 329 Kenya 237 300 304 Trung quèc 700 660 671 In®onesia 159 178 196 C¸c n­íc kh¸c 669 900 993 Tæng céng 2.950 3.263 3.563 Nguån: Dù b¸o cña héi ®ång chÌ quèc tÕ (ITC) vµ c¬ quan dù b¸o kinh tÕ (EIU) 2. Dù b¸o vÒ thÞ tr­êng nhËp khÈu Trong nh÷ng n¨m qua, dù tr÷ chÌ thÕ giíi cã xu h­íng chuyÓn dÞch tõ nh÷ng n­íc xuÊt khÈu chÝnh sang nh÷ng n­íc nhËp khÈu chÝnh, ®Æc biÖt lµ ®èi víi chÌ chÊt l­îng cao. MÆt kh¸c kh¶ n¨ng cung cÊp vÉn lu«n cao h¬n so víi møc tiªu thô .Do ®ã nhËp khÈu chÌ trong giai ®o¹n tíi sÏ cã møc t¨ng tr­ëng thÊp h¬n chót Ýt so víi xuÊt khÈu. Dù ®o¸n nhËp khÈu chÌ thÕ giíi n¨m 2005 ®¹t 1.27 triÖu tÊn,t¨ng b×nh qu©n 2.3%/n¨m vµ n¨m 2010 ®¹t 1.42 triÖu tÊn, t¨ng b×nh qu©n 2.2%/ n¨m.C¸c n­íc EU vÉn lµ nh÷ng nhµ nhËp khÈu lín nhÊt, chiÕm 21.8%khèi l­îng chÌ nhËp khÈu trªn thÕ giíi, c¸c n­íc thuéc CIS chiÕm 16.5%, Pakistan chiÕm 11.2%, Mü chiÕm 8.2%, NhËt B¶n chiÕm 5% B¶ng 7: Nhu cÇu chÌ thÕ giíi theo thÞ tr­êng §¬n vÞ : ngh×n tÊn N¨m N­íc 2000 2005 2010 Ên ®é 663 763 919 Trung quèc 400 425 450 Anh 134 132 125 Pakistan 112 128 150 Hoa kú 89 91 95 Liªn bang nga 158 182 215 ThÞ tr­êng kh¸c 724 769 836 Tæng céng 2.280 2.490 2.790 Nguån: dù b¸o cña ITCvµ EIU, F.O.Lichts BiÓu ®å: So s¸nh nhu cÇu chÌ cña c¸c n­íc 3. C¸c xu h­íng ph¸t triÓn chñ yÕu Trong thêi gian tíi, do cung vÉn v­ît cÇu vµ xuÊt khÈu sÏ lín h¬n nhu cÇu nhËp khÈu kho¶ng 30.000 tÊn vµo n¨m 2005, 50.000 tÊn vµo n¨m 2010. Sù mÊt c©n ®èi nµy cã thÓ g©y søc Ðp lµm gi¶m gi¸ chÌ trªn thÞ tr­êng nÕu kh«ng cã c¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tiªu thô hay cã kÕ ho¹ch ®iÒu chØnh s¶n xuÊt. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch tiªu thô ®· ®­îc c¸c n­íc ¸p dông lµ x©y dùng nh÷ng ch­¬ng tr×nh tuyªn truyÒn vÒ lîi Ých cña viÖc tiªu thô chÌ ®èi víi søc khoÎ. Kho¶ng c¸ch gi÷a xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu còng cã thÓ gi¶m b»ng c¸c chÝnh s¸ch tù do ho¸ th­¬ng m¹i, lo¹i bá dÇn rµo c¶n ®èi víi nhËp khÈu, trong ®ã cã nhËp khÈu chÌ ®· ®ãng gãi s½n cho b¸n lÎ. ¶nh hëng trùc tiÕp cña URA kh«ng t¨ng lªn nhiÒu kÓ tõ khi c¸c n­íc nhËp khÈu chÝnh ¸p dông møc thuÕ rÊt thÊp hoÆc miÔn thuÕ cho chÌ rêi, nhng tiÒm n¨ng thÞ tr­êng vÉn cßn rÊt lín ®èi víi chÌ ®ãng gãi, hiÖn vÉn ®ang ph¶i chÞu møc thuÕ nhËp khÈu cao. Hîp lý ho¸ s¶n xuÊt t¹i c¸c n­íc s¶n xuÊt chÌ c¶i thiÖn gi¸ c¶ còng lµ mét biÖn ph¸p mµ c¸c n­íc s¶n xuÊt chÌ cã thÓ thùc hiÖn nh»m khuyÕn khÝch tiªu thô, gi¶m bít l­îng chÌ d­ thõa trªn thÞ trêng. Nh­ vËy, triÓn väng c¶i thiÖn kh¶ n¨ng kh«ng c©n ®èi trªn thÞ trêng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch thÝch hîp c¶ tõ phÝa n­íc xuÊt khÈu vµ n­íc nhËp khÈu. III. Quan ®IÓm ®Þnh h­íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh chÌ viÖt nam. 1. Quan ®iÓm, ®Þnh h­íng ph¸t triÓn Trong lÞch sö ph¸t triÓn ngµnh chÌ ViÖt Nam, ®Æc biÖt trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña ngµnh nµy ®ang cã mét vai trß quan träng vµ trë thµnh mét trong nh÷ng ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña nÒn c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ quèc d©n. Bëi vËy cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng chÌ xuÊt khÈu trë thµnh nhiÖm vô chñ yÕu nh»m tËp trung mäi sù cè g¾ng cho ngµnh chÌ ph¸t triÓn ®óng vÞ trÝ vµ tiÒm n¨ng cña nã. Ph­¬ng h­íng më réng chÌ xuÊt khÈu n»m trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh chÌ nãi chung, ®­îc coi nh­ lµ chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh chÌ ViÖt Nam. C¨n cø vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ x· héi, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh chÌ vÒ ®Êt ®ai, khÝ hËu, con ng­êi, c¬ së vËt chÊt kü thuËt hiÖn cã, c¨n cø v¸o chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt n­íc. Ngµnh chÌ ®· ®Ò ra chñ tr­¬ng, quan ®iÓm ph¸t triÓn ngµnh chÌ trong giai ®o¹n hiÖn nay ®Õn n¨m 2010 nh­ sau: - X©y dùng ngµnh chÌ thµnh mét ngµnh kinh tÕ cã tÇm vãc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n, còng nh­ trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc nh­ ®­êng lèi cña §¹i héi §¶ng VIII ®· ®Ò ra. Do vËy ngµnh chÌ cÇn ph¶i: + Lµ mét mòi nhän trong viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë Trung Du vµ MiÒn Nói. + §¸p øng ®ñ nhu cÇu tiªu dïng chÌ trong n­íc, xuÊt khÈu ngµy cµng nhiÒu vµ cã tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng. + Gãp phÇn vµo viÖc ph©n bè l¹i lao ®éng vµ d©n c­, thu hót ngµy cµng nhiÒu lao ®éng, c¶i thiÖn thu nhËp, ®iÒu kiÖn lµm viÖc vµ sinh ho¹t cho ng­êi lao ®éng, ®Æc biÖt ë vïng s©u vïng xa, vïng ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ë n­íc ta. + Gãp phÇn phñ xanh ®Êt trèng, ®åi nói träc vµ b¶o vÖ m«i sinh. - Chó träng viÖc ph¸t triÓn khoa häc vµ c«ng nghÖ ®ñ kh¾c phôc nh÷ng nh­îc ®iÓm vµ yÕu kÐm hiÖn nay. Cô thÓ: + §­a c«ng nghÖ míi vµo kinh doanh vµ ph¸t triÓn ®åi chÌ (gièng míi, kü thuËt gi©m cµnh, ph©n bãn h÷u c¬...) + Lùa chän lo¹i h×nh c«ng nghÖ chÕ biÕn thÝch hîp, ®æi míi bao b×, mÉu m· ®Ó n©ng cao chÊt l­îng chÌ xuÊt khÈu. - Cã nh÷ng gi¶i ph¸p thÝch hîp ®Ó thu hót mäi nguån vèn ë trong vµ ngoµi n­íc ®Ó phôc vô cho môc tiªu xuÊt khÈu chÌ. 2. Mét sè môc tiªu tæng qu¸t vÒ chÌ ®Õn n¨m 2005-2010 Víi nh÷ng quan ®iÓm, ®Þnh h­íng nh­ trªn môc tiªu chñ yÕu cña ngµnh chÌ n­íc ta ®Õn n¨m 2010 ®­îc thÓ hiÖn d­íi b¶ng sau: B¶ng 8: C¸c chØ tiªu ph¸t triÓn chÌ c¶ n­íc ®Õn n¨m 2005- 2010 C¸c chØ tiªu §VT 2005 2010 DiÖn tÝch chÌ c¶ n­íc Ha 120.000 160.000 DiÖn tÝch chÌ kinh doanh Ha 92.500 104.000 DiÖn tÝch chÌ trång míi Ha 2.800 3.500 N¨ng suÊt b×nh qu©n TÊn t­¬i/ha 6,1 7,5 S¶n l­îng chÌ s¶n xuÊt TÊn 100.000 130.000 S¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu TÊn 85.000 110.000 Kim ng¹ch xuÊt khÈu TriÖu USD 120 200 - VÒ xuÊt khÈu: tiÕp tôc gi÷ v÷ng thÞ tr­êng xuÊt khÈu hiÖn cã, më ra c¸c thÞ tr­êng míi b»ng viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm cã chÊt l­îng cao, chÊt l­îng hîp lý. §a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm tæng hîp cã chÌ vµ khai th¸c triÖt ®Ó c¸c s¶n phÈm tõ ®Êt chÌ. C¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu: + Khu vùc Trung cËn §«ng: 25-35ngh×n tÊn/n¨m + C¸c n­íc SNG vµ §«ng ©u: 5-7 ngh×n tÊn/n¨m + Ch©u ¸: 10 ngh×n tÊn/n¨m + C¸c khu vùc kh¸c (B¾c Mü, T©y ©u): 3-5 ngh×n tÊn/n¨m VÒ chÌ néi tiªu: b¶o ®¶m ®ñ nhu cÇu tiªu dïng chÌ trong n­íc víi chÊt l­îng chÌ ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Víi møc d©n sè kho¶ng 80-100 triÖu ng­êi, møc tiªu dïng chÌ còng t¨ng lªn kho¶ng 50-60% s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu n¨m §©y lµ thÞ tr­êng kh¸ réng vµ æn ®Þnh. III. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu chÌ ChÌ lµ mét trong nh÷ng s¶n phÈm chñ yÕu trong c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, xuÊt khÈu chÌ ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng khã kh¨n do nh÷ng rµng buéc trong c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i mµ n­íc ta ®· vµ ®ang tham gia. N¨m 2003,ViÖt Nam ®· c¾t gi¶m tíi 20%c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt cao trong ®ã cã chÌ. §ång thêi cam kÕt theo HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i Hoa Kú, ®Õn n¨m 2005, møc thuÕ trung b×nh cña hµng ho¸ nhËp khÈu vµo ViÖt Nam gi¶m tõ 30%-40% xuèng cßn 10%-29% , hµng n«ng s¶n ®· cam kÕt gi¶m thuÕ ®èi víi 195 dßng thuÕ, chñ yÕu lµ n«ng s¶n chÕ biÕn, møc thuÕ gi¶m tõ 35.5% xuèng 25.7%.§Æc biÖt lµ khi ViÖt Nam gia nhËp WTO theo dù tÝnh lµ cuèi n¨m 2005, viÖc gi¶m thiÓu c¸c biÖn ph¸p b¶o hé trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp trong n­íc còng nh­ xuÊt khÈu lµ mét yªu cÇu kh¾t khe mµ ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn. Nh­ vËy ®Ó v­ît qua nh÷ng khã kh¨n vµ thùc hiÖn ®­îc c¸c môc tiªu ®· ®Ò ra th× Nhµ N­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî hîp lÝ vµ sù nç lùc tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp. 1. C¸c biÖn ph¸p n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm chÌ xuÊt khÈu ViÖt Nam hiÖn nay lµ nhµ s¶n xuÊt chÌ ®øng thø 7 vµ lµ nhµ xuÊt khÈu hµng thø 6 thÕ giíi nh­ng kim ng¹ch xuÊt khÈu thÊp. Nh­ vËy lµ do chÊt l­îng chÌ thÊp nªn kÐo theo gi¸ chÌ xuÊt khÈu cña ta thÊp h¬n 1 USD/kg trong khi chÌ srilanka lµ 2.2, Ên ®é lµ 1.95USD/kg, Kenya lµ1.67USD/kg, Trung Quèc 1.37USD/kg, Indonesia lµ 1.09USD/kg. MÆc dï ViÖt Nam cã mét vÞ trÝ ®¸ng kÓ trªn thÞ tr­êng thÕ giíi nh­ng ng­êi mua chØ c«ng nhËn ViÖt Nam nh­ mét nhµ s¶n xuÊt phô . §Ó n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm 1.1. N©ng cao chÊt l­îng ®Çu vµo Thø nhÊt : VÒ gièng vµ c¬ cÊu gièng Gièng lµ tiÒn ®Ò n¨ng suÊt vµ chÊt l­îng. Trong thêi gian tõ n¨m 1999 ®Õn nay ChÝnh Phñ, Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n, Bé Tµi ChÝnh ®· cã nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n th«ng qua ch­¬ng tr×nh gièng quèc gia. KÕt qu¶ ®· t¹o ra ®­îc nh÷ng v­ên gièng gèc, tËp ®oµn c¸c gièng nhËp néi ®Ó tuyÓn chän c¸c gièng tèt ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt. Gi¶i ph¸p tiÕp tôc rÊt cÇn thiÕt lµ: - Quy chuÈn ®¸nh gi¸ ph©n h¹ng sö dông ®Êt trång chÌ lµm c¬ së cho quy ho¹ch vïng chÌ ®¶m b¶o ph¸t triÓn chÌ l©u dµi. ChØ diÖn tÝch ®ñ quy chuÈn míi ®­îc trång. Quy chuÈn gièng vµ c¬ cÊu gièng theo h­íng mçi tØnh tõ 8-10 gièng, mçi côm vïng 4-5 gièng, mçi c¬ së 2-3 gièng. Nghiªn c­ó gièng chÌ míi cã n¨ng suÊt chÊt l­¬ng cao Lùa chän mét sè gièng cã triÓn väng nh­: Trung Du chän läc, Shan chän läc, LDP1, LDP2, B¸t Tiªn, LD97, TB14. C¸c gièng ®Æc s¶n Long tØnh 43, «long Thanh T©m, Kim Tuyªn, Tö Quý Xu©n, ThiÕt B¶o Trµ... vµ mét sè gièng kh¸c cÇn ®­îc x¸c ®Þnh vµ ¸p dông thÝch øng cho tõng vïng. Chó träng c¸c gièng cho n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng kh¸ nh­: B¸t Tiªn, LDP1, LD97, TB14. TiÕp tôc cho nhËp c¸c gièng míi cã n¨ng suÊt cao, chÊt l­îng tèt cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi vÒ trång kh¶o nghiÖm ë ViÖt Nam ®Ó v­ên chÌ ViÖt Nam thªm phong phó vÒ chñng lo¹i, t¹o c¬ së cho viÖc ®a d¹ng ho¸ chÌ xuÊ khÈu - Quy chuÈn v­ên ­¬m gièng trång míi vµ th©m canh gièng míi lµ rÊt cÇn thiÕt cho n«ng nghiÖp bÒn v÷ng. HiÖp héi chÌ ViÖt Nam sÏ phèi hîp chÆt chÏ víi phèi hîp chÆt chÏ víi c¸c ®Þa ph­¬ng trong viÖc thùc hiÖn dù ¸n ph¸t triÓn chÌ vµ c©y ¨n qu¶ vèn ADB cña Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ®Ó sím cã sæ tay kü thuËt vµ tiªu chuÈn cÊp chøng chØ v­ên ­¬m cho vïng träng t©m cña dù ¸n, tõ ®ã lµm nßng cèt cho c¸c vïng phô cËn vµ më réng toµn ngµnh. - Trªn c¬ së c¸c quy chuÈn, c¸c ®Þa ph­¬ng ®iÒu hµnh, rµ so¸t, chØ ®Þnh ®óng quy ho¹ch ph¸t triÓn. Tr¸nh t×nh tr¹ng hiÖn nay cßn nhiÒu ®Þa ph­¬ng lÊy chØ tiªu kÕ ho¹ch tæng thÓ ¸p ®Æt giao chØ tiªu cô thÓ cho c¸c x·, c¸c th«n b¶n trong khi cßn thiÕu kh¶o s¸t thùc tÕ chi tiÕt. C¸c quy chuÈn cã c¬ së khoa häc vµ thùc tiÔn v÷ng ch¾c vÒ trång vµ ch¨m sãc chÌ khi ®­îc tho¶ thuËn vµ trë thµnh ®Þnh chÕ gi÷a nh÷ng ng­êi lµm chÌ sÏ gãp phÇn tÝch cùc ®Èy nhanh viÖc n©ng cao tû lÖ gièng míi chÊt l­îng tèt, lµm nÒn t¶ng cho quy ho¹ch c«ng nghiÖp vµ ®Þnh h­íng mÆt hµng chÌ thÝch hîp theo vïng, theo xuÊt xø. Thø hai : VÒ ch¨m sãc c©y chÌ HiÖn nay mét sè ng­êi trång chÌ do ch¹y theo n¨ng suÊt vµ s¶n l­îng ®· sö dông chÊt ho¸ häc, thuèc b¶o vÖ thùc vËt, ph©n bãn thËm chÝ chÊt kÝch thÝch ... lµm ¶nh h­ëng ®Õn vÖ sinh an toµn thùc phÈm g©y nghi ng¹i ®èi víi ng­êi tiªu dïng trong n­íc còng nh­ trªn thÕ giíi. §Ó h¹n chÕ t×nh tr¹ng trªn c¸c ®Þa ph­¬ng ph¶i tæ chøc hÖ thèng khuyÕn n«ng c¬ së, t¨ng c­êng c¸c ch­¬ng tr×nh h­íng dÉn khoa häc kÜ thuËt trång vµ ch¨m sãc,thu h¸i chÌ qua v« tuyÕn truyÒn h×nh. Tæ chøc thùc hiÖn c¸c líp ®µo t¹o ®Ó ng­êi n«ng d©n cã kiÕn thøc trång chÌ,cã t­ duy vÒ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó c©y chÌ ®­îc ®Çu t­ tèt h¬n ngay tõ khi trång cho ®Õn khi thu h¸i, gãp phÇn n©ng cao chaats l­îng s¶n phÈm ngay tõ kh©u nguyªn liÖu . Nhµ n­íc qu¶n lÝ chÆt chÏ c¸c cöa khÈu kh«ng cho thuèc trõ s©u thuéc danh cÊm nhËp lËu vµo n­íc ta.C¸c c«ng ty chÌ ®¶m nhËn viÖc phun thuèc b¶o vÖ thùc vËt cho c¸c ng­êi trång chÌ (sÏ thu l¹i phÝ sau khi ng­êi trång chÌ gÆt h¸i) ®Ó hä kh«ng sö dông thuèc qu¸ møc quy ®Þnh Thø ba: §Ó gi÷ v÷ng chÊt l­îng nguyªn liÖu, c¸c doanh nghiÖp cÇn tæ chøc tr¹m thu mua ë nh÷ng n¬i c¸ch nhµ m¸y tõ 2 km trë lªn. Tæ chøc b¶o qu¶n vËn chuyÓn vÒ chÕ biÕn trªn nh÷ng ph­¬ng tiÖn chuyªn dïng , gi¶i phãng søc lao ®éng cho ng­êi s¶n xuÊt 1.2 . N©ng cao kÜ thuËt chÕ biÕn Thø nhÊt: C¸c doanh nghiÖp ph¶i kiÓm tra n©ng cao tr¸ch nhiÖm trong viÖc thùc hiÖn nghiªm tóc quy tr×nh kÜ thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt nh»m ®¶m b¶o vÖ sinh an toµn thùc phÈm th«ng qua viÖc triÓn khai ¸p dông quy tr×nh qu¶n lÝ theo tiªu chuÈn ISO 9001-2000 vµ HACCP Thø hai: Doanh nghiÖp chó träng vµo ®Çu t­ mua s¾m trang thiÕt bÞ chÕ biÕn chÌ hiÖn ®¹i cña Anh ,§µi Loan... ®Ó t¨ng h¬n n÷a chÊt l­îng chÌ gi¶m tiªu hao nguyªn liÖu gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¶m l­îng chÌ cÊp thÊp. C¸c nhµ m¸y trang bÞ ®Çy ®ñ c¸c thiÕt bÞ ®o l­êng,c¸c thiÕt bÞ kiÓm tra nhanh d­ l­îng thuèc trõ s©u, m¸y thö thuû phÇn nhanh, ®¶m b¶o thuû phÇn chÌ ®ãng bao b¶o qu¶n hoÆc xuÊt khÈu ®¹t 6% 2. Gi¶i quyÕt t×nh tr¹nh bÊt hîp lÝ gi÷a nhµ m¸y vµ vïng nguyªn liÖu MÆc dï ®¹t ®­îc nh÷ng kÕt qu¶ Ên t­îng trong thêi gian qua, nh­ng cã thÓ kh¼ng ®Þnh ngµnh chÌ ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nguy c¬ t¨ng tr­ëng kh«ng bÒn v÷ng . KÕt qu¶ ®iÒu tra cña hiÖp héi chÌ cho biÕt :HiÖn nay, b×nh qu©n c¶ n­íc,c¸c doanh nghiÖp chÌ míi chñ ®éng ®­îc 37% nguyªn liÖu cßn l¹i lµ mua tr«i næi trªn thÞ tr­êng . T×nh tr¹ng tranh chÊp mua b¸n nguyªn liÖu ®ang diÔn ra phæ biÕn. Ch¼ng h¹n,t¹i ®ång HØ Th¸i Nguyªn- ®¹i b¶n doanh cña c«ng ty chÌ S«ng CÇu ngoµi 600 ha vïng nguyªn liÖu cña c«ng ty cßn cã kho¶ng 1000ha n÷a trong vïng vËy mµ cã tíi 7 nhµ m¸y chÕ biÕn ch­a kÓ c«ng ty S«ng CÇu. §Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng trªn ®Þa ph­¬ng vµ nhµ m¸y cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p sau: Thø nhÊt: Quy ho¹ch s¶n xuÊt chÌ vµ chÕ biÕn Trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t cÇn ph¶i tËp trung x©y dùng mét sè trung t©m chÕ biÕn quy m« trung b×nh, h­íng s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm cã nhu cÇu xuÊt khÈu vµ cã sè l­îng tiªu thô lín. C¸c trung t©m ®ã ®Æt t¹i c¸c vïng chÌ nguyªn liÖu lín, lùa chän c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n æn ®Þnh, cã l·i, cã ®éi ngò c«ng nh©n kü thuËt kh¸, cã thÓ tiÕp thu c«ng nghÖ míi lµm ¨n cã hiÖu qu¶ ®Ó ®Çu t­ trang bÞ. Ph¶i bè trÝ l¹i s¶n xuÊt chÌ xuÊt khÈu. HiÖn nay ë MiÒn B¾c n­íc ta cã trªn 30 tØnh cã c©y chÌ, c¸c tØnh nµy ®· chiÕm 53,4% s¶n l­îng vµ 63,4 diÖn tÝch chÌ c¶ n­íc. C¸c nhµ m¸y chÌ vµ c¸c c¬ së chÕ biÕn lín còng phÇn lín tËp trung ë c¸c vïng nµy. Víi ngµnh s¶n xuÊt chÌ, viÖc bè trÝ c¸c vïng nguyªn liÖu (s¶n xuÊt n«ng nghiÖp) g¾n liÒn víi c¬ së chÕ biÕn (nhµ m¸y) lµ hÕt søc quan träng. ViÖc bè trÝ c¸c vïng chÌ nguyªn liÖu, g¾n liÒn víi viÖc quy ho¹ch tæng thÓ ngµnh chÌ ®Ó tõ ®ã cã chiÕn l­îc ®Çu t­, c¶i tiÕn c«ng nghÖ s¶n xuÊt, c¶i tiÕn vµ n©ng cao n¨ng xuÊt chÊt l­îng chÌ, kÓ c¶ h­íng xuÊt khÈu thÞ tr­êng néi ®Þa hay xuÊt khÈu. ViÖc bè trÝ c¸c vïng chÌ träng ®iÓm dùa trªn c¬ së sinh th¸i, nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ tù nhiªn cña tõng vïng, ®ång thêi t¹o nªn vïng nguyªn liÖu lín trªn c¬ së ®ã mµ ®Çu t­ chiÒu s©u ®Ó c¶i tiÕn n©ng cao chÊt l­îng chÌ, b¶o ®¶m yªu cÇu cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi mçi lo¹i thÞ tr­êng. ViÖc bè trÝ c¸c vïng nguyªn liÖu tËp trung träng ®iÓm nh»m khai th¸c tiÒm n¨ng s½n cã vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn sinh th¸i vµ kinh tÕ x· héi cña mçi vïng, t¹o nªn nguån s¶n phÈm hµng ho¸ lín cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®Æc biÖt ®èi víi nguån s¶n phÈm xuÊt khÈu. C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm sinh th¸i vµ ®Þa h×nh cã thÓ h×nh thµnh ba lo¹i vïng chÌ tõ ®ã cã ®Þnh h­íng cho viÖc ®Çu t­ vµ c¶ cho h­íng thÞ tr­êng. - Vïng cã ®é cao d­íi 100m so víi mÆt biÓn: Vïng nµy réng bao gåm mét sè huyÖn thuéc c¸c tØnh Hµ Giang, Lµo Cai, Tuyªn Quang, Yªn B¸i, Hoµ B×nh, c¸c tØnh B¾c th¸i, Phó Thä, VÜnh Phóc, Thanh Ho¸, NghÖ An vµ Hµ TÜnh. §©y lµ vïng cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc trßng chÌ, tuy nhiªn chÊt l­îng chÌ thÊp. S¶n phÈm chÌ cña vïng nµy lµ chÌ ®en xuÊt khÈu cho thÞ tr­êng Trung cËn ®«ng (iran, ir¾c, Giãoc®ani...) vµ c¸c n­íc thuéc SNG. Vïng nµy ®· cã nhiÒu nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ lín cã c«ng suÊt tõ 12-42 tÊn t­¬i/ngµy. Vïng nµy cã kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch 14-15.000 ha. - Vïng cã ®é cao tõ 100-1000m so víi mÆt biÓn. Gåm Méc Ch©u vµ cao nguyªn L©m §ång. §©y lµ vïng nguyªn liÖu tËp trung, cã ®iÒu kiÖn sinh th¸i ®Ó trång c¸c lo¹i chÌ cã chÊt l­îng cao. S¶n phÈm cña vïng nµy lµ chÌ ®en vµ chÌ xanh cã gi¸ trÞ cao. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu lµ T©y ¢u. ë ®©y cã nh÷ng nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ cã c«ng suÊt lín nh­ nhµ m¸y chÌ Méc Ch©u 42 tÊn bóp t­¬i/ngµy, nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ ®en CTC theo c«ng nghÖ cña Ên ®é, vµ mét sè c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ ë B¶o Léc (L©m §ång), Gia Lai, Kon Tum... Vïng nµy cã kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch tõ 8-10.000 ha. - Vïng cã ®é cao trªn 1000m gåm mét sè huyÖn vïng cao ë c¸c tØnh miÒn nói phÝa B¾c nh­ Lµo Cai, Yªn B¸I, Hµ Giang, Lai ch©u. Vïng nµy cã ®Þa h×nh phøc t¹p nh­ng l¹i thÝch hîp víi nh÷ng lo¹i chÌ San TuyÕt . Ph¸t triÓn khai th¸c vïng chÌ nµy ®Ó chÕ biÕn c¸c lo¹i chÌ ®Æc s¶n néi tiªu vµ xuÊt khÈu. Vïng nµy cã kh¶ n¨ng më réng diÖn tÝch tõ 6-8.000 ha. Thø hai:TriÓn khai quyÕt ®Þnh sè 80/2002/QD-TTg ngµy 24/06/2002 vÒ chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ th«ng qua hîp ®ång , c¸c doanh nghiÖp chÕ biÕn chÌ tiÕn hµnh kÝ kÕt c¸c hîp ®ång thu mua nguyªn liÖu chÌ bóp t­¬i l©u dµi( tèi thiÓu lµ 5 n¨m) víi c¸c hîp t¸c x· c¸c trang tr¹i, hé s¶n xuÊt.§ång thêi thèng nhÊt víi c¸c Chi héi chÌ khu vùc, víi tØnh huyÖn thùc hiÖn viÖc ph©n c«ng vïng nguyªn liÖu cho tõng nhµ m¸y ®Ó cã tr¸ch nhiÖm ®Çu t­ h­íng dÉn kÜ thuËt th©m canh chÌ vµ cïng nhau cam kÕt, ®¶m b¶o nguyªn liÖu bóp ®óng tiªu chuÈn ViÖt Nam. Gi÷ gi¸ thu mua b×nh qu©n(t­¬ng ®­¬ng 1 kg thãc) ®Ó ng­êi lµm chÌ cã ®êi sèng tèt, nhµ m¸y cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. ChÊm døt t×nh tr¹ng tranh mua, tranh b¸n, d×m gi¸ , Ðp gi¸, ph¸ gi¸ ¶nh h­ëng tíi uy tÝn vµ hiÖu qu¶, gi¶m søc c¹nh tranh cña tõng doanh nghiÖp nãi chung vµ chÌ ViÖt Nam nãi riªng. Thø ba: C¸c nhµ m¸y thùc hiÖn quy chÕ giao kho¸n chÌ theo nghÞ ®Þnh 01/CP cña chÝnh phñ ®¶m b¶o tÝnh ph¸p luËt, cã quy tr×nh tr¸ch nhiÖm quyÒn h¹n vµ cam kÕt cña ng­êi giao kho¸n lµ c«ng ty vµ ng­êi nhËn kho¸n chÌ , bªn nµo vi ph¹m ®Òu ph¶i xö lÝ theo quy chÕ.Cô thÓ lµ c¸c c«ng ty chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lÝ toµn diÖn hç trî vèn vay kh«ng l·i, ®Çu t­ thªm nÕu s¶n xuÊt kinh doanh co l·i , bao tiªu toµn bé s¶n phÈm l©u dµi .Ng­êi nhËn kho¸n cã quyÒn thõa kÕ thÕ chÊp chuyÓn ®æi khi cho phÐp, ph¶i thùc hiÖn quy tr×nh th©m canh b¾t buéc, kh«ng ®­îc tù ý chuyÓn ®æi môc ®Ých sö dông ®Êt ,kh«ng ®­îc b¸n s¶n phÈm ra ngoµi c«ng ty mµ m×nh ®· cam kÕt. Nh­ vËy c¸c nhµ m¸y sÏ chñ ®éng ®­îc v¬i nguyªn liÖu ®Çu vµo Thø t­: Nhµ c«ng nghiÖp ph¶i cã chÝnh s¸ch qu¶n lÝ nhµ m¸y ®Çu t­ chÕ biÕn chÌ mét c¸ch hîp lÝ, kh«ng cho c¸c doanh nghiÖp ®Çu t­ trµn lan nh­ hiÖn nay ®Ó b¶o vÖ c¸c c¬ së chÕ biÕn hiÖn cã , t¹o ®iÒu kiÖn cho hä yªn t©m lµm ¨n æn ®Þnh. Nhµ n­íc khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Çu t­ c¬ së chÕ biÕn chÌ nh­ng Ýt nhÊt ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiªn sau: Nhµ m¸y míi ®Çu t­ ph¶i ®­îc ®Æt ë vÞ trÝ thuéc vïng nguyªn liÖu míi kh«ng ¶nh h­ëng tíi viÖc tranh chÊp nguyªn liÖu cña c¸c nhµ mµy hiÖn cã ThiÕt bÞ m¸y mãc ®Çu t­ ph¶i ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn kÜ thuËt cÇn thiÕt ®ñ ®Ó chªs biÕn ra s¶n phÈm chÌ co chÊt l­îng cao Nhµ m¸y ph¶i cã c¸n bé kÜ thuËt cã nghiÖp vô vµ kinh nghiÖm vÒ chÕ biÕn chÌ cã kh¶ n¨ng qu¶n lÝ vµ chØ ®¹o s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cã chÊt l­îng tèt Doanh nghiÖp chÕ biÕn ph¶i thùc hiÖn kÝ kÕt hîp ®ång bao tiªu s¶n phÈm cho ng­êi n«ng d©n theo QuyÕt ®Þnh sè 80 cña chÝnh phñ, ®ång thêi ph¶i cã biÖn ph¸p hç trî thiÕt thùc ®Ó ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu mét c¸ch l©u dµi. Thø n¨m: ChÝnh Phñ cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p m¹nh ®èi víi nh÷ng nhµ m¸y kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn vÒ c«ng nghÖ thiÕt bÞ ph¶i n©ng cÊp hoÆc ngõng s¶n xuÊt , ®ãng cöa. §ång thêi , lùa chän mét sè ®Çu mèi xuÊt khÈu nhÊt ®Þnh , ®iÒu nµy kh«ng nh÷ng lµm æn ®Þnh d­îc nguån hµng mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho kiÓm so¸t chÊt l­îng s¶n phÈm, tr¸nh t×nh tr¹nh qu¸ nhiÒu doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu trµn lan mét c¸c tù ph¸t Thø s¸u: C¸c ®Þa ph­¬ng ®Èy m¹nh viÖc trång míi c¸c ®åi chÌ ®Ó t¨ng l­îng nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c¸c nhµ m¸y.Nh­ vËy sÏ gióp cho c¸c nhµ m¸y cã ®ñ nguyªn liÖu ®Ó ho¹t ®éng hÕt c«ng suÊt. 3. Gi¶i ph¸p vÒ ®Çu t­, thu hót vèn ®Çu t­ vµ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn chÌ * VÒ ®Çu t­ vµ thu hót vèn ®Çu t­ ThiÕu vèn cho ®Çu t­ ph¸t triÓn ®ang lµ mét trong nh÷ng trë ng¹i mµ nÒn kinh tÕ n­íc ta ®ang ph¶i ®­¬ng ®Çu trong ®ã cã ngµnh chÌ ViÖt Nam. §Ó gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy ngµnh chÌ cã thÓ ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p: + Më réng vµ ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc liªn doanh, liªn kÕt trong s¶n xuÊt, chÕ biÕn, tiªu thô chÌ, ®Æc biÖt lµ sö dông h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn nh»m thu hót c¸c nguån vèn n­íc ngoµi, cña c¸c ngµnh vµ ®Þa ph­¬ng trong c¶ n­íc. §©y lµ mét kh¶ n¨ng to lín mµ ngµnh chÌ cã thÓ khai th¸c, sö dông. + Huy ®éng c¸c nguån vèn trong d©n th«ng qua viÖc giao ®Êt, giao rõng cho d©n, ®Ó ng­êi lao ®éng n©ng cao tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cña m×nh trong th©m canh, t¨ng n¨ng suÊt c©y chÌ nh­ bá vèn c¸ nh©n. + Vay vèn n­íc ngoµi nhÊt lµ c¸c kho¶n vay ­u ®·i, cã thêi h¹n tr¶ thuËn lîi. Vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ nh­ Ng©n hµng thÕ giíi, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸, Tæ chøc n«ng nghiÖp vµ l­¬ng thùc cña Liªn hiÖp quèc... ®Ó ph¸t triÓn ngµnh chÌ ViÖt Nam. + Vèn tõ dù ¸n quèc gia ph¸t triÓn kinh tÕ nh­ nguån vèn tõ ch­¬ng tr×nh 327, 773, vèn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng... + N©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm chÌ ®Ó ®¹t hiÖu qu¶ kinh doanh lín h¬n tõ ®ã t¹o ®IÒu kiÖn cho ngµnh chÌ tÝch luü vèn ®Ó ph¸t triÓn. * VÒ c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn chÌ Víi n­íc ta sau mét thêi gian dµi mÊy thËp kû nhµ n­íc ®· vËn hµnh c¬ `hÕ qu¶n lý hµnh chÝnh tËp trung, quan liªu bao cÊp mét c¬ chÕ ®· dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn tr× trÖ vµ kh«ng hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, lµm mÊt ®i tÝnh chñ ®éng, s¸ng t¹o cña c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh. ChuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng víi nh÷ng b­íc ®i ban ®Çu, tuy cßn nhiÒu khã kh¨n, nh­ng víi lßng nhiÖt thµnh häc hái kinh nghiÖm b¹n bÌ vµ t­ duy s¸ng t¹o, nhµ n­íc ta ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ tÝch cùc. §Æc biÖt trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, còng nh­ toµn bé nÒn kinh tÕ, nÕu chóng ta so nã víi thêi kú tr­íc. Tuy nhiªn còng cÇn ph¶i nhËn thøc ®­îc r»ng: trong qu¸ tr×nh ®Ò ra vµ thùc hiÖn nay chÝnh s¸ch hiÖn nay còng cßn nhiÒu vÊn ®Ò ph¶i ®­îc ®Æt ra ®Ó gi¶i quyÕt vµ muèn gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò ®ã, chóng ta ph¶i ®i t×m c¨n nguyªn cña nã ®Ó ph©n tÝch rót ra c¸c bµi häc kinh nghiÖm vµ t×m ph­¬ng ph¸p gi¶i quyÕt nh»m n©ng cao h¬n n÷a vai trß cña nhµ n­íc ta trong viÖc qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, n©ng cao chÊt l­îng vµ hiÖu qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch ®Ó duy tr×, ph¸t triÓn vµ më réng nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN ë n­íc ta. §Ó ph¸t triÓn chÌ nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ®a d¹ng vµ linh ho¹t. - ChÝnh s¸ch ruéng ®Êt bao gåm viÖc quy ®Þnh giao quyÒn sö dông ®Êt l©u dµI cho c¸c hé trång chÌ, chÝnh s¸ch thuÕ sö dông ruéng ®Êt ®èi víi ng­êi trång chÌ... ®Ò nghÞ miÔn thuÕ sö dông ®Êt ®èi víi ®Êt trång c©y chÌ, v× c©y chÌ lµ c©y l©u n¨m h¬n c¶ trång c©y lÊy gç, l¹i ®­îc trång ë Trung du vµ MiÒn nói n¬i tËp trung c¸c d©n téc Ýt ng­êi, trång chÌ còng lµ phñ xanh ®Êt, chèng xãi mßn nh­ trång c¸c lo¹i c©y rõng kh¸c. KÌm theo ®ã lµ mét sè chÝnh s¸ch cã liªn quan ®Ó b¶o ®¶m gi÷ v÷ng vµ æn ®Þnh ®Êt trång chÌ, tr¸nh sù lÊn ¸t cña c¸c c©y trång kh¸c ®èi víi c©y chÌ, t¹o vïng nguyªn liÖu phôc vô cho xuÊt khÈu chÌ. - ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸c thiÕt bÞ ®Çu t­ dïng cho s¶n xuÊt, chÕ biÕn chÌ. §Ò nghÞ cho miÔn thuÕ nhËp khÈu ®èi víi c¸c vËt t­, thiÕt bÞ trong mét sè n¨m vÝ dô trong vßng 4 n¨m (1999-2002) ®Ó ngµnh chÌ cã thªm vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn chÌ, ®Æc biÖt lµ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ ngµnh chÌ, t¹o ra chÊt l­îng s¶n phÈm chÌ xuÊt khÈu tèt, gi¸ thµnh h¹ ®Ó cã thÓ c¹nh tranh ®­îc trªn thÞ tr­êng chÌ thÕ giíi. ChÝnh s¸ch vÒ c«ng nghÖ vµ øng dông kü thuËt g¾n liÒn víi c«ng t¸c khuyÕn n«ng. - ChÝnh s¸ch ®èi víi con ng­êi: + B¶o hiÓm x· héi vµ b¶o hiÓm y tÕ ®Ò nghÞ ®­îc thùc hiÖn cho c«ng nh©n n«ng nghiÖp lµ 8% ®èi víi b¶o hiÓm x· héi vµ 2% ®èi víi b¶o hiÓm y tÕ. + Kinh phÝ mµ c¸c doanh nghiÖp chÌ ®Çu t­ cho y tÕ, gi¸o dôc, x· héi, phô cÊp c¸c khu vùc ®Ò nghÞ ®­îc ng©n s¸ch cÊp hoÆc trõ vµo c¸c kho¶n nép. + Cho phÐp ®­îc lËp quü b×nh æn gi¸ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Ó b¶o trî cho nh÷ng ng­êi trång chÌ khi cã bÊt lîi vÒ ®IÒu kiÖn tù nhiªn vµ khi gi¸ chÌ xuèng thÊp kh«ng cã lîi cho ng­êi trång chÌ. + §Ò nghÞ nhµ n­íc cÊp ®ñ vèn l­u ®éng t¹o ®IÒu kiÖn cho ngµnh chÌ ViÖt Nam cã quü dù tr÷ xuÊt khÈu. - VÒ vèn ®Çu t­ vµ l·i suÊt vèn vay: + Vèn vay cho th©m canh t¨ng n¨ng suÊt v­ên chÌ ®­îc vay ­u ®·i víi l·i suÊt 0,7%/th¸ng, sau 12 th¸ng vay míi ph¶i tr¶, ®Þnh suÊt vay 3 triÖu/ha/n¨m. + Vèn vay ®Ó ph¸t triÓn trång chÌ vµ c¶i t¹o v­ên chÌ xÊu ®Ò nghÞ ®­îc vay víi l·i suÊt 0,5%/th¸ng, ®­îc vay trong 15 n¨m, 5 n¨m ©n h¹n v× trång chÌ mÊt 3 n¨m ch¨m sãc kiÕn thiÕt c¬ b¶n vµ 2 n¨m sau n÷a c©y chÌ míi ph¸t huy hiÖu qu¶. §Þnh suÊt vay 20 triÖu/ha trªn ®Þnh møc cña nhµ nø¬c lµ 27 triÖu/ha. + Vèn vay x©y dùng cña nhµ x­ëng vµ vËn chuyÓn thiÕt bÞ cho c¸c nhµ m¸y míi hiÖn ®¹i ®Ò nghÞ ®­îc vay theo chÕ ®é ­u tiªn, l·i suÊt 0,7%/th¸ng vµ ®­îc tr¶ trong 10 n¨m kÓ tõ khi nhµ m¸y ®i vµo ho¹t ®éng. Vèn mua thiÕt bÞ ®Ò nghÞ ®­îc sö dông vèn ODA cña c¸c n­íc cho ChÝnh Phñ vay. Nhµ n­íc tæ chøc vµ thµnh lËp c¸c quü hç trî cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu + Thµnh lËp quü hç trî ph¸t triÓn thÞ tr­êng, t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp tiÕp cËn thÞ tr­êng xuÊt khÈu, n©ng cao hiÓu biÕt kh¶ n¨ng tiÕp thÞ, ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm , c¶i tiÕn c¬ cÊu s¶n phÈm , më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu, n©ng cao søc c¹nh tranh cña chÌ xuÊt khÈu . + Thµnh lËp quü b¶o hiÓm s¶n xuÊt chÌ vµ xuÊt khÈu ®Ó khuyÕn khÝch s¶n xuÊt chÌ xuÊt khÈu, hç trî cho c¸c doanh nghiÖp khi gÆp rñi ro trong kinh doanh. 4. Gi¶i ph¸p vÒ thÞ tr­êng Gi¶i ph¸p thÞ tr­êng lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quyÕt ®Þnh ®Õn sù ph¸t triÓn cña ngµnh chÌ vµ d­íi ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p quan träng ®Ó kÝch thÝch thÞ tr­êng chÌ n­íc ta ngµy cµng ph¸t triÓn, cô thÓ: - KÕt hîp thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. N­íc chÌ lµ mét thø ®å uèng truyÒn thèng cña n­íc ta. Do vËy víi sè d©n h¬n 70 triÖu ng­êi ®©y lµ mét thÞ tr­êng tiªu thô chÌ rÊt lín. Ngµy nay khi ®êi sèng cña nh©n d©n ngµy cµng cao, c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¸t triÓn, tiªu dïng chÌ chÕ biÕn cã chÊt l­îng còng lµ mét ®ßi hái cña thÞ tr­êng chÌ néi ®Þa. MÆt kh¸c nhu cÇu tiªu dïng chÌ trªn thÕ giíi còng ®ang ngµy mét t¨ng. Khèi l­îng chÌ xuÊt khÈu cña thÕ giíi hµng n¨m vµo kho¶ng 1,2-1,5 triÖu tÊn chiÕm kho¶ng mét nöa s¶n l­îng chÌ thÕ giíi s¶n xuÊt ra. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ngµnh chÌ viÖt nam ®· cã nh÷ng cè g¾ng ®¸ng kÓ ®Ó cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng. Tuy nhiªn thÞ tr­êng trong n­íc ®ang ®ßi hái chÌ cã chÊt l­îng cao h¬n, thÞ tr­êng n­íc ngoµi còng vËy vµ cßn nghiªm ngÆt h¬n, chÌ xuÊt khÈu cña ta võa Ýt, l¹i kh«ng æn ®Þnh vµ ch­a cã mét thÞ tr­êng v÷ng ch¾c, gi¸ l¹i thÊp h¬n gi¸ chÌ c¸c n­íc kh¸c. Do vËy ®Ó më réng vµ æn ®Þnh thÞ tr­êng chÌ cÇn ph¶i kÕt hîp gi÷a thÞ tr­êng trong n­íc vµ thÞ tr­êng n­íc ngoµi. Trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh chÌ ViÖt Nam nh÷ng n¨m tíi viÖc kÕt hîp c¶ hai thÞ tr­êng nµy (thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc) ph¶i ®­îc thÓ hiÖn ngay trong viÖc bè trÝ s¶n xuÊt, chÕ biÕn, ¸p dông c«ng nghÖ míi vµo c¶ s¶n xuÊt nguyªn liÖu chÌ ®Õn c«ng nghÖ chÕ biÕn c¶ trong viÖc tæ chøc vµ qu¶n lý ngµnh chÌ víi t­ c¸ch lµ mét ngµnh kinh tÕ quan träng trong n«ng nghiÖp vµ trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. - Më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. S¶n phÈm chÌ viÖt nam ®· cã mÆt trªn thÞ tr­êng quèc tÕ, cã nh÷ng thÞ tr­êng ®· trë thµnh b¹n hµng quen thuéc, cã nh÷ng thÞ tr­êng míi. Do vËy cñng cè vµ t×m kiÕm thÞ tr­êng chÌ lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô hµng ®Çu cña chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh chÌ n­íc ta. Víi thÞ tr­êng quen thuéc nh­ Liªn bang Nga, c¸c n­íc §«ng ©u ®· nhËp chÌ ViÖt Nam gÇn 40 n¨m nay. §©y lµ thÞ tr­êng quen thuéc nªn cÇn cã cè g¾ng duy tr× ph¸t triÓn æn ®Þnh vµ t¨ng thÞ phÇn nhËp khÈu chÌ cña hä ®èi víi s¶n phÈm chÌ cña ta. CÇn chó ý ®Õn c«ng t¸c tiÕp thÞ, nghiªn cøu nhu cÇu vµ thÞ hiÕu cña ng­êi tiªu dïng chÌ cña thÞ tr­êng nµy ®Ó c¶i tiÕn chÊt l­îng s¶n phÈm xuÊt khÈu kÓ c¶ bao b×, nh·n m¸c, bao gãi. ThÞ tr­êng Trung CËn §«ng, ®©y lµ thÞ tr­êng bao gåm Ir¾c, Iran, Libi, Giãoc®ani... lµ thÞ tr­êng lín vµ cã còng cã nhiÒu triÓn väng ®Ó më réng vµ æn ®Þnh. Dù kiÕn ®Õn n¨m 2005 nhu cÇu nhËp khÈu chÌ cña c¸c n­íc Trung §«ng lµ 354 ngh×n tÊn, trong ®ã: Ai CËp: 103 ngh×n tÊn, Iran 55.000 ngh×n tÊn, Ir¾c 50.000 tÊn, nhu cÇu nhËp khÈu cña ba n­íc Trung §«ng nµy ®· lín gÊp 10 lÇn s¶n l­îng chÌ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam n¨m 2005. Tuy lµ thÞ tr­êng míi nh­ng mÊy n¨m gÇn ®©y ®· nhËp chÌ ViÖt Nam. Do vËy ®©y còng lµ mét thÞ tr­êng ®¸ng chó ý cÇn cã chÝnh s¸ch gi÷ v÷ng vµ æn ®Þnh ®Ó t¨ng khèi l­îng vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. CÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a kh©u tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o, giíi thiÖu s¶n phÈm míi cña chÌ, nhÊt lµ nh÷ng s¶n phÈm tæng hîp tõ chÌ ®Ó cã thÓ c¹nh tranh víi c¸c ®å uèng kh¸c thÝch øng víi tËp qu¸n kh«ng dïng ®å uèng cã cån cña nh©n d©n theo ®¹o Håi. C¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ cÇn chó ý c¶i tiÕn vµ ®æi míi trang thiÕt bÞ ®Ó cã thÓ sö dông tæng hîp vµ ®a d¹ng s¶n phÈm tæng hîp tõ chÌ ®Ó xuÊt sang thÞ tr­êng nµy. ThÞ tr­êng Ch©u ¸ nh­ Pakistan, Singapore, NhËt B¶n, §µi Loan... thÞ tr­êng nµy cã thÓ nhËp tõ 7.000-10.000 tÊn/n¨m. §©y còng lµ thÞ tr­êng míi, thÞ hiÕu gÇn gièng víi thÞ hiÕu ng­êi ViÖt Nam, tuy nhiªn thÞ tr­êng nµy ®ßi hái chÊt l­îng cao h¬n. Kh©u chÕ biÕn s¶n phÈm chÌ ®èi víi thÞ tr­êng nµy cÇn l­u ý c¶I tiÕn chÊt l­îng, mÉu m·, bao b× vµ nh·n m¸c s¶n phÈm. C¸c thÞ tr­êng kh¸c nh­ B¾c Mü vµ T©y ¢u gåm c¸c n­íc nh­ Mü, Anh, BØ...®· sö dông s¶n phÈm chÌ ViÖt Nam, tuy lµ thÞ tr­êng míi rÊt khã tÝnh nh­ng còng lµ mét thÞ tr­êng cã nhiÒu høa hÑn. T¨ng c­êng c«ng t¸c tiÕp thÞ d­íi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau ®Ó më réng thÞ tr­êng T©y ©u nh­ §øc, Thôy SÜ, Thôy §iÓn... MÆc dï s¶n l­îng chÌ n­íc ta ch­a nhiÒu chØ chiÕm 2-3% s¶n l­îng chÌ thÕ giíi vµ khèi l­îng xuÊt khÈu còng chØ b»ng 3-5% khèi l­îng chÌ xuÊt khÈu cña thÕ giíi, song nã còng më ra triÓn väng vµ tiÒm n¨ng ®èi víi thÞ tr­êng quèc tÕ. PhÊn ®Êu t¨ng khèi l­îng vµ kim ng¹ch chÌ xuÊt khÈu vµ gi÷ v÷ng æn ®Þnh ®èi víi mét sè thÞ tr­êng ®· cã vµ sÏ cã quan hÖ trao ®æi s¶n phÈm chÌ lµ rÊt cÇn thiÕt vµ cã ý nghÜa ®èi víi chiÕn l­îc ph¸t triÓn ngµnh chÌ n­íc ta. Chóng ta cã mét sè lîi thÕ sau: + Cã chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vÒ gi¸ c¶, vÒ b¶o trî s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hîp lý. + Nguån lao ®éng dåi dµo lµ mét lîi thÕ t­¬ng ®èi trªn gãc ®é thÞ tr­êng lao ®éng. + S¶n phÈm chÌ cña ta tá ra cã thÓ x©m nhËp ®­îc vµo mét sè thÞ tr­êng míi. + Gi¸ c¶ s¶n phÈm chÌ cña ta cã thÓ c¹nh tranh ®­îc víi gi¸ chÌ cña c¸c n­íc kh¸c. §i ®«i víi viÖc më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu lµ viÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. Cô thÓ cÇn lµm ra nhiÒu lo¹i chÌ thÝch hîp víi thÞ hiÕu d©n téc ë c¸c n­íc. §ång thêi ¸p dông s¸ng t¹o nh÷ng ph­¬ng thøc b¸n hµng linh ho¹t nh­: bu«n b¸n ®èi l­u, ký hîp ®ång ®¹i lý kinh tiªu, ®¹i lý göi b¸n, ®Æc biÖt lµ thµnh lËp c¸c c«ng ty liªn doanh hoÆc100% vèn cña ViÖt Nam t¹i nh÷ng n­íc cã nhu cÇu chÌ víi sè l­îng lín 5. §Èy m¹nh xóc tiÕn th­¬ng m¹i trong n­íc vµ c¶ ngoµi n­íc - Tr­íc m¾t cÇn thiÕt thµnh lËp sµn giao dÞch chÌ ViÖt Nam t¹i Hµ Néi, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a ng­êi s¶n xuÊt víi kh¸ch hµng. C¸c héi viªn, c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n tham gia sÏ göi ®Õn sµn giao dÞch võa t­ vÊn, võa trùc tiÕp giao dÞch, kh«ng cÇn uû th¸c, tr¸nh t×nh tr¹ng kh¸ch ®Õn tËn c¬ së s¶n xuÊt. Nhµ n­íc cÇn hç trî cung cÊp th«ng tin nghiªn cøu vµ dù b¸o vÒ s¶n xuÊ vµ tiªu thô chÌ trªn thÕ giíi, gióp cho c¸c doanh nghiÖp cã ®Þnh h­íng trong chiÕn l­îc s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh HiÖn nay chÌ ViÖt Nam ®· cã th­¬ng hiÖu ®ã lµ “CHEVIET”. C¸c doanh nghiÖp vµ nhµ n­íc ph¶i ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho viÖc qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu “CHEVIET”, vµ g¾n th­¬ng hiÖu víi chÊt l­îng. Ng­êi ViÖt Nam cã nhu cÇu chÌ rÊt lín,v× vËy thÞ tr­êng trong n­íc cã vai trß quan träng ®èi víi ngµnh chÌ. ChÌ lµ s¶n phÈm ®å uèng cã nhiÒu t¸c dông ®èi víi ng­êi tiªu dïng. MÆt kh¸c nã ®­îc coi lµ s¶n phÈm mang tÝnh v¨n ho¸ trong ®êi sèng ng­êi ViÖt . V× vËy th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng c¸c doanh nghiÖp qu¶ng b¸ s¶n phÈm kÝch thÝch tiªu dïng trong n­íc - Nghiªn cøu tiÕp cËn thÞ tr­êng míi, nhËn biÕt xu h­íng biÕn ®æi cña thÞ tr­êng - Lùa chän thÞ tr­êng trung vµ dµi h¹n - CÇn cã nh÷ng t­ vÊn vÒ ho¹t ®éng th­¬ng m¹i - Më réng c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, héi chî th­¬ng m¹i cña ngµnh chÌ Xö lý rñi ro thÞ tr­êng, kÕt hîp víi thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc §Èy m¹nh viÖc qu¶ng b¸ v¨n ho¸ trµ ViÖt 6. §µo t¹o nguån nh©n lùc YÕu tè con ng­êi ¶nh h­ëng quyÕt ®Þnh dÕn chÊt l­îng s¶n phÈm vµ gi¶m ®­îc chi phÝ s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lÝ. Ngµnh chÌ cÇn tæ chøc ®µo t¹o vµ ®µo t¹o l¹i c¸n bé kÜ thuËt t¹i c¬ së . Do hiÖn t¹i lùc l­îng kÜ thuËt cßn thiÕu , tr×nh ®é cßn yÕu kÐm, tay nghÒ l¹i ch­a cao, trong s¶n xuÊt ch­a kiªn quyÕt uèn n¾n theo quy tr×nh, ch­a ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c khuyÕt tËt vµ sù cè. Ngoµi ra, cÇn th­êng xuyªn tæ chøc thi thî bËc giái, thi n©ng cÊp bËc, ca s¶n xuÊt cã chÊt l­îng,n©ng cao trinh ®é kÜ thuËt sö dông vag chÕ biÕn chÌ t¹i c¬ së. MÆt kh¸c, viÖc t¹o c¬ héi cho c¸n bé qu¶n lÝ doanh nghiÖp ®­îc tiÕp xóc nhiÒu h¬n n÷a nh÷ng kiÕn thøc míi trong qu¶n lÝ thÞ tr­êng ®Ó hä cã thÓ kÕt hîp gi÷a kiÕn thøc chuyªn m«n víi kinh nghiÖm qu¶n lÝ nh»m gi¶i quyÕt tèt c«ng viÖc §Æc biÖt trong thêi gian têi tÊt c¶ c¸c c¸n bé cÇn ®­îc phæ cËp tin häc vµ ngo¹i ng÷. Bëi trong ngµy nay thiÕu nh÷ng kÜ n¨ng ®ã khã cã thÓ lµm viÖc hiÖu qu¶ 7. Hîp t¸c ®Èy m¹nh tiªu thô chÌ HiÖp héi chÌ ViÖt Nam nªn hîp t¸c víi hiÖp héi chÌ c¸c tËp ®oµn chÌ cña c¸c n­íc trªn thÕ giíi ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc thuéc Asean ®Ó ph¸t triÓn thÞ tr­êng , ®Ó häc hái c¸c kinh nghiÖm c«ng nghÖ chÕ biÕn chÌ vµ thÞ tr­êng tiªu thô môc ®Ých nh»m n©ng cao chÊt l­îng chÌ xuÊt khÈu. KÕt luËn Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã kho¶ng 20 n­íc trång vµ chÕ biÕn chÌ xuÊt khÈu. S¶n phÈm chÌ cña ViÖt Nam s¶n xuÊt ra hµng n¨m ®· xuÊt khÈu tíi h¬n 80% tæng s¶n l­îng, ®iÒu ®ã cho thÊy ngµnh chÌ cã ph¸t triÓn v÷ng ch¾c hay kh«ng phô thuéc rÊt lín vµo viÖc xuÊt khÈu Trong bèi c¶nh héi nhËp king tÕ quèc tÕ nh­ hiÖn nay ®Æc biÖt lµ khi ViÖt Nam chuÈn bÞ ra nhËp WTO vµo cuèi n¨m 2005, thêi c¬ ®Õn víi ngµnh chÌ rÊt nhiÒu song th¸ch thøc còng v« cïng lín. Th¸ch thøc lín chÝnh lµ ë chç chÌ ViÖt Nam ph¶i lµm thÕ nµo ®Ó c¹nh tranh th¾ng lîi víi c¸c n­íc kh¸c cã trång vµ chÕ biÕn , xuÊt khÈu chÌ. Muèn vËy kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c lµ ph¶i n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm, x©y dùng c¸c kªnh ph©n phèi ®Ó qu¶ng b¸ giíi thiÖu chÌ ViÖt Nam trªn toµn thÕ giíi, trong ®ã ph¶i ®Æc biÖt chó träng n©ng cao chÊt l­îng, ®a d¹ng hãa s¶n phÈm, lµ nh÷ng yªu cÇu cÊp thiÕt nhÊt cña ngµnh chÌ hiÖn nay. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy , vÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay ®èi víi ngµnh chÌ lµ tiÕp tôc bæ sung, hoµn thiÖn c¸c m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó t¹o ra ®éng lùc kinh tÕ ngµy cµng m¹nh mÏ h¬n. MÆt kh¸c ph¶i t¹o ra ®­îc nh÷ng gièng chÌ tèt; ®i vµo th©m canh cïng víi ®a d¹ng hãa c©y trång, ®a d¹ng hãa s¶n phÈm ; ph¶i hiÖn ®¹i c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn chÌ , t¹o nguån vèn lín më réng thÞ tr­êng …Vµ nç lùc cña b¶n th©n ngµnh chÌ ch­a ®ñ mµ cßn cÇn cã sù hç trî cña nhµ n­íc cña c¸c cÊp c¸c ngµnh c¸c ®Þa ph­¬ng b»ng nh÷ng chÝnh s¸ch vµ viÖc lµm cô thÓ, thiÕt thùc. Cã nh­ vËy, tiÒm n¨ng cßn rÊt lín vÒ trång vµ chÕ biÕn chÌ cña ViÖt Nam míi cã thÓ ®­îc khai th¸c , hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu chÌ ®­îc n©ng cao, ®êi sèng cña ng­êi d©n trung du, miÒn nói ®­îc c¶i thiÖn, thu hÑp kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n, phï hîp víi ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña n­íc ta. Môc lôc Trang