Xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trước động thái mới của thương mại quốc tế

hÈm. Yªu cÇu vÒ chÊt l­îng vµ mÉu m· cña thÞ tr­êng NhËt B¶n ®èi víi hµng dÖt may nhËp khÈu lµ rÊt cao. ChÊt l­îng hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng NhËt B¶n ë møc chÊp nhËn ®­îc, song ®Ó kh«ng bÞ lo¹i bá khái thÞ tr­êng khã tÝnh nh­ vËy vµ ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu cao h¬n th× ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn ph¶i cè g¾ng h¬n n÷a vÒ chÊt l­îng. N¨m 2003 ViÖt Nam xuÊt khÈu sang NhËt kho¶ng 480 triÖu USD trong tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu s¶n phÈm dÖt may 3,6 tû USD. Kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chiÕm kho¶ng 26% thÞ phÇn hµng dÖt may cña NhËt B¶n. So víi nh÷ng n¨m tr­íc ®ã th× con sè nµy ®· bÞ gi¶m sót: n¨m 2000 kim ng¹ch xuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam lµ 620 triÖu USD vµ thÞ phÇn ®¹t kho¶ng 29%. Kim ng¹ch xuÊt khÈu mÆt hµng nµy sang thÞ tr­êng NhËt B¶n trong 10 th¸ng ®Çu n¨m 2004 ®¹t 432 triÖu USD, t¨ng 7,89% so víi cïng kú n¨m 2003. C¸c s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu chñ lùc cña ta vÉn lµ ®å lãt, ¸o kimono, ¸o s¬mi, quÇn, kh¨n b«ng,…. B¶ng 6: Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo thÞ tr­êng NhËt B¶n (1996 - 2003) §¬n vÞ: TriÖu USD. N¨m 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Kim ng¹ch 248 325 321 417 620 588 490 481 Nguån: HiÖp héi DÖt may ViÖt Nam N¨m 1997, ViÖt Nam ®· trë thµnh mét trong 7 n­íc xuÊt khÈu quÇn ¸o lín nhÊt vµo NhËt B¶n, tuy nhiªn còng nh­ ë c¸c thÞ tr­êng kh¸c, hµng may ViÖt Nam còng chØ chiÕm tû lÖ rÊt nhá bÐ trong tæng nhËp khÈu cña thÞ tr­êng nµy, cßn thua kÐm xa so víi thÞ phÇn cña Trung Quèc. Trong n¨m 1998, xuÊt khÈu cña ngµnh tíi thÞ tr­êng NhËt B¶n lµ 321 triÖu USD, tuy cã gi¶m so víi n¨m 1997 song vÉn ®¹t 15,67% tæng kim ng¹ch cña ngµnh dÖt may. Qua ®©y ta thÊy, cÇn nh×n nhËn l¹i thÞ tr­êng nµy, ®Æc biÖt lµ vÒ mÉu m· s¶n phÈm, chÊt l­îng s¶n phÈm vµ c¸c ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh kinh doanh víi NhËt B¶n ®Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh sa sót ë thÞ tr­êng nµy. 1.3. §¸nh gi¸ chung vÒ ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam 1.3.1. Nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc Cã thÓ nãi nh÷ng n¨m qua lµ nh÷ng n¨m thµnh c«ng víi nh÷ng nç lùc vµ cè g¾ng rÊt lín cña ngµnh dÖt may, ®Æc biÖt lµ xuÊt khÈu. XuÊt khÈu hµng dÖt may n¨m 2004 ­íc ®¹t 4,319 tû USD, víi møc t¨ng tr­ëng cao trªn 30%, ®ãng gãp lín vµo nÒn kinh tÕ cña ®Êt n­íc. Cïng víi nh÷ng nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may, ngµnh dÖt may nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may nãi riªng ®· ®¹t ®­îc nh÷ng tiÕn bé v­ît bËc. §Õn nay, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· trë thµnh ngµnh c«ng nghiÖp t­¬ng ®èi m¹nh, ®ãng vai trß kh¸ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n: cã kim ng¹ch xuÊt khÈu cao, chiÕm 16,33% tû träng trong tæng sè c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, chØ ®øng sau dÇu th« vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu. Víi b­íc tiÕn nh­ vËy, cã c¬ së tin vµo mét t­¬ng lai t­¬i s¸ng cho ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ta nhÊt lµ khi ViÖt Nam ®µm ph¸n thµnh c«ng gia nhËp WTO vµo cuèi n¨m nay. Hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam b­íc ®Çu ®· t¹o ®­îc uy tÝn trªn thÞ tr­êng nhËp khÈu lín trªn thÕ giíi nh­ : Mü, EU, NhËt B¶n, SNG vµ §«ng ¢u,….§Æc biÖt, hµng dÖt may ViÖt Nam ®¸p øng ®­îc yªu cÇu cña thÞ tr­êng lín khã tÝnh nh­ NhËt B¶n. Nh÷ng thÞ phÇn hµng dÖt may cña ta hiÖn cã ë c¸c n­íc lµ c¬ së ®Ó ngµnh dÖt may ViÖt Nam tiÕp tôc ph¸t triÓn m¹nh mÏ. 1.3.2. Nh÷ng h¹n chÕ c¬ b¶n: Bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc rÊt ®¸ng khÝch lÖ ®ã, ngµnh dÖt may n­íc ta cßn béc lé nhiÒu yÕu kÐm. - VÒ quy m« s¶n xuÊt: c¶ n­íc cã kho¶ng h¬n 200 doanh nghiÖp dÖt víi n¨ng lùc s¶n xuÊt 500 triÖu mÐt v¶i/n¨m, trong ®ã chØ cã 30% lµ ®ñ tiªu chuÈn cho ngµnh may xuÊt khÈu (t­¬ng ®­¬ng 700 triÖu mÐt). So víi c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc n¨ng suÊt lao ®éng cña ngµnh dÖt n­íc ta chØ b»ng 30 - 50% do cßn yÕu kÐm vÒ thiÕt bÞ, c«ng nghÖ. - VÒ gi¸ thµnh: gi¸ thµnh hµng dÖt may ViÖt Nam cao h¬n tõ 30 - 40% so víi mÆt hµng nµy cña Trung Quèc, Pakistan, Ên §é, In®«nªsia,…. - VÒ chÊt l­îng: chÊt l­îng hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y tuy ®· cã rÊt nhiÒu c¶i tiÕn song ch­a ph¶i ®· hoµn toµn ®¹t yªu cÇu, ®Æc biÖt lµ ®èi víi ngµnh dÖt. Quy chÕ kiÓm tra chÊt l­îng cßn ch­a chÆt chÏ, t×nh tr¹ng hµng xuÊt kÐm chÊt l­îng g©y mÊt uy tÝn vÉn cßn tån t¹i. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 1999, toµn ngµnh míi cã 8 doanh nghiÖp ®¨ng kÝ ¸p dông hÖ thèng ISO 9002 trong qu¶n lÝ chÊt l­îng, vµ míi cã 4 doanh nghiÖp ®­îc cÊp chøng chØ.( C«ng ty liªn doanh s¶n xuÊt chØ Phong Phó, C«ng ty may 10, may Th¨ng Long vµ DÖt may Hµ Néi ). - VÒ mÉu m·, kiÓu d¸ng: §©y lµ yÕu tè ngµy cµng trë nªn cã ý nghÜa trong viÖc duy tr× vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu. C¸c kh©u thiÕt kÕ mÉu m·, kiÓu d¸ng,….cßn ch­a ®­îc chó träng ®óng møc, cßn hÕt søc h¹n chÕ, kÐm s¸ng t¹o, ch­a theo kÞp ®ßi hái cña kh¸ch hµng. §ã lµ do c«ng nghiÖp dÖt may cña ViÖt Nam l©u nay chñ yÕu thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc gia c«ng, kiÓu c¸ch, mÉu m· do phÝa n­íc ngoµi ®Æt. §ång thêi do s¸ng t¹o mÉu mèt cña ta vÉn lµ mét c«ng viÖc míi mÎ nªn ch­a ph¸t triÓn vÒ lý thuyÕt vµ thùc tÕ. - VÒ lao ®éng: lùc l­îng lao ®éng cña ViÖt Nam rÊt ®«ng ®¶o. Tuy nhiªn sè ®«ng lao ®éng kh«ng cã tay nghÒ. Lao ®éng cã kü n¨ng ®ang bÞ thiÕu. Dï ®µo t¹o cho ngµnh dÖt may kh«ng ®ßi hái chi phÝ qu¸ cao song ®Ó cã ®­îc mét ®éi ngò thî lµnh nghÒ còng cÇn rÊt nhiÒu thêi gian vµ chi phÝ. H¬n n÷a, t¸c phong kû luËt lµm viÖc cña c«ng nh©n n­íc ta cßn rÊt nhiÒu h¹n chÕ, thªm vµo ®ã lµ sù yÕu kÐm vÒ thÓ lùc,….. PhÇn 2 : XuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam tr­íc ®éng th¸i míi cña th­¬ng m¹i quèc tÕ. 2.1. XuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam tr­íc ®éng th¸i míi cña th­¬ng m¹i quèc tÕ 2.1.1. Mét vµi nhËn ®Þnh vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam tr­íc vµ sau dì bá h¹n ng¹ch DÖt may n»m trong sè c¸c mÆt hµng ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cao, chØ sau dÇu th«, chiÕm trªn 15% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ n­íc. Nh÷ng n¨m qua, xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam ®· ®¹t nh÷ng b­íc tiÕn v­ît bËc víi kim ng¹ch 3,6 tû USD n¨m 2003 vµ 4,319 tû USD n¨m 2004. ThÞ tr­êng xuÊt khÈu chñ yÕu cña ViÖt Nam vÉn lµ Mü, EU, NhËt B¶n. B­íc sang n¨m 2005, HiÖp ®Þnh dÖt may cña WTO (ATC) chÝnh thøc thùc hiÖn xo¸ bá chÕ ®é h¹n ng¹ch dÖt may cho c¸c n­íc thµnh viªn, ViÖt Nam cã nh÷ng thêi c¬ míi vµ th¸ch thøc míi cho ngµnh dÖt may xuÊt khÈu. VÒ thÞ tr­êng Mü: Mü vÉn lµ thÞ tr­êng ¸p dông h¹n ng¹ch ®èi víi hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ta, bëi vËy c¸c doanh nghiÖp ph¶i tËn dông nh÷ng lîi thÕ s½n cã ®Ó gia t¨ng kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr­êng nµy. VÒ thÞ tr­êng EU: Tuy ViÖt Nam vÉn ch­a lµ thµnh viªn cña WTO, nh­ng kÓ tõ 1/1/2005 hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam kh«ng ph¶i chÞu sù ¸p ®Æt h¹n ng¹ch tõ phÝa c¸c n­íc EU. §©y thùc sù lµ mét ®iÒu kiÖn rÊt tèt ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù kh¼ng ®Þnh n¨ng lùc vµ søc bËt cña m×nh. §ång thêi khi kh«ng cßn chÕ ®é ph©n giao h¹n ng¹ch n÷a, c¸c doanh nghiÖp cña ta còng ph¶i tù cè g¾ng rÊt nhiÒu ®Ó cã thÓ gi÷ v÷ng vµ n©ng cao vÞ thÕ cña m×nh trªn ®Êu tr­êng quèc tÕ. VÒ thÞ tr­êng NhËt B¶n: NhËt lµ thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch, nªn viÖc xo¸ bá h¹n ng¹ch ®èi víi c¸c n­íc thµnh viªn WTO còng kh«ng ¶nh h­ëng nhiÒu tíi t×nh h×nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang thÞ tr­êng NhËt B¶n. VÊn ®Ò cèt lâi lµ ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµm sao n©ng cao chÊt l­îng, ®¶m b¶o uy tÝn ®Ó gi÷ v÷ng thÞ phÇn ®øng thø 2 t¹i thÞ tr­êng nµy. Qua ®©y ta thÊy, liÖu ngµnh dÖt may ViÖt Nam hËu h¹n ng¹ch cã ph¸t triÓn hay kh«ng, cã ®¹t ®­îc kÕ ho¹ch n¨m 2005 ®¹t 5,183 tû USD hay kh«ng, phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nç lùc cña c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh, nç lùc tõ phÝa nhµ n­íc víi t­ c¸ch lµ ng­êi h­íng dÉn chØ ®¹o, ®Çu t­ c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ, m¸y mãc, c«ng nghÖ cho ngµnh. 2.1.2. HËu h¹n ng¹ch t¹i mét sè thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi ViÖc dì bá c¸c hµng rµo th­¬ng m¹i vµ giíi h¹n h¹n ng¹ch sÏ mang l¹i nh÷ng c¬ héi xuÊt khÈu rÊt lín cho c¸c nhµ xuÊt khÈu dÖt may Ch©u ¸, hiÖn ®ang ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 9 tû USD/ n¨m vµ t¨ng tr­ëng b×nh qu©n kho¶ng 10%/n¨m. Trong ®ã, Trung Quèc, Ên §é vµ Pakistan ®­îc dù b¸o sÏ lµ 3 n­íc chi phèi thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi Ýt nhÊt lµ cho ®Õn n¨m 2010. Nh÷ng n­íc nµy sÏ t¨ng m¹nh thÞ phÇn cña hä t¹i thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi nhê vµo gi¸ c¶ s¶n phÈm rÊt c¹nh tranh cña m×nh. HiÖn t¹i, 3 n­íc nµy ®ang chiÕm ­u thÕ næi tréi ë c¶ thÞ tr­êng nhËp khÈu dÖt may thÕ giíi cã h¹n ng¹ch vµ phi h¹n ng¹ch víi thÞ phÇn chung t¹i thÞ tr­êng h¹n ng¹ch lµ 44% vµ t¹i thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch lµ 82% (sè liÖu th¸ng 5/2004). NhiÒu nguån tin trong ngµnh cho r»ng khi b­íc vµo chÕ ®é hËu h¹n ng¹ch, Trung Quèc sÏ v­¬n tíi chiÕm gi÷ thÞ phÇn lín nhÊt vÒ th­¬ng m¹i dÖt may toµn cÇu (hiÖn ®ang chiÕm 28% thÞ phÇn thÞ tr­êng dÖt may toµn cÇu), trong khi Ên §é sÏ cã ®­îc vÞ trÝ thø 2 vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo EU vµ Mü. 2.1.2.1. Trung Quèc: DÖt may Trung Quèc cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi. Nh·n hiÖu hµng “Made in China” cã thÓ chiÕm kho¶ng 50% thÞ phÇn hµng dÖt may thÕ giíi vµo n¨m 2007 sau khi WTO b·i bá h¹n ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may kÓ tõ 1/1/2005, thóc ®Èy c¸c nhµ s¶n xuÊt Trung Quèc vµ c¸c nhµ b¸n lÎ toµn cÇu chiÕm thÞ phÇn cña c¸c nhµ xuÊt khÈu nhá lÎ. C¸c nhµ s¶n xuÊt hµng dÖt may Mü dù b¸o thÞ phÇn cña Trung Quèc trong nhËp khÈu hµng dÖt may cña Mü sÏ t¨ng tõ 16% n¨m 2003 ®Õn 71% vµo cuèi n¨m 2006, ®¹t 42 tû USD. Lîi thÕ lín nhÊt cña Trung Quèc lµ cã nguån nguyªn liÖu rÊt dåi dµo, c¸c chÝnh s¸ch trî gióp cña nhµ n­íc rÊt lín gióp h¹ thÊp gi¸ thµnh. Trong khi ®ã, m¹ng l­íi cña ng­êi Hoa ë n­íc ngoµi ®Ó tiªu thô mÆt hµng nµy l¹i réng kh¾p.Víi nh÷ng ­u thÕ nh­ vËy, chØ riªng th¸ng 1/2005 Trung Quèc ®· xuÊt vµo Mü 1,9 tû USD hµng dÖt may, t¨ng 41% so víi th¸ng 12 n¨m tr­íc, t¨ng h¬n 30% so víi cïng kú, b»ng kim ng¹ch xuÊt khÈu c¶ n¨m 2003 cña ViÖt Nam vµo Mü. HiÖn nay Trung Quèc ®ang chiÕm gi÷ 22% thÞ tr­êng Mü, so víi 16% håi cuèi n¨m ngo¸i; thÞ phÇn hµng dÖt may Trung Quèc t¹i Mü ®· t¨ng ®¸ng kÓ. 2.1.2.2. Ên §é: Cïng víi Trung Quèc, Ên §é còng lµ sù lùa chän cña c¸c doanh nghiÖp nhËp khÈu Mü vµo n¨m 2005. Theo c¸c nhµ ph©n tÝch, víi lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, cã tay nghÒ vµ gi¸ nh©n c«ng kh«ng cao chÝnh lµ thÕ m¹nh cña ngµnh dÖt may Ên §é. Ngoµi ra, Ên §é cßn lµ n­íc s¶n xuÊt b«ng lín thø 3 thÕ giíi. HiÖn c¸c tËp ®oµn b¸n lÎ lín trªn thÕ giíi nh­ Wal Mart, The Gap ®· s½n sµng ®Æt hµng Ên §é. C¸c tËp ®oµn nµy dù ®Þnh sÏ lËp v¨n phßng t¹i Ên §é ®Ó n¾m b¾t xu h­íng ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may Ên §é sau ngµy 1/1/2005. Dù kiÕn n¨m 2005, ngµnh dÖt may Ên §é sÏ ®ãng gãp kho¶ng 8% vµo GDP, 17% vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, 30% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña n­íc nµy. HiÖn Ên §é vÉn lµ n­íc s¶n xuÊt hµng dÖt may lín thø 2 thÕ giíi, chiÕm h¬n 3% thÞ phÇn th­¬ng m¹i toµn cÇu vÒ dÖt may. Khi h¹n ng¹ch ®­îc xo¸ bá, dù kiÕn kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may Ên §é sÏ t¨ng tõ 12 tû USD n¨m 2003 lªn 50 tû USD vµo n¨m 2010, riªng kim ng¹ch cña ngµnh may ph¶i ®¹t 25 tû USD (nay lµ 6,2 tû USD). §iÒu nµy sÏ t¹o ra kho¶ng 5 triÖu viÖc lµm, thÞ phÇn ë Mü t¨ng t­¬ng øng tõ 4% lªn 15%. 2.1.2.3. Pakistan: Sau Trung Quèc vµ Ên §é, Pakistan còng lµ mét n­íc cã nhiÒu tiÒm n¨ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng thÕ giíi vÒ hµng dÖt may xuÊt khÈu. Víi nh÷ng lîi thÕ c¹nh tranh chñ yÕu lµ lùc l­îng lao ®éng dåi dµo, gi¸ rÎ, ®ång thêi cã mét m«i tr­êng kinh doanh hÕt søc thuËn lîi. ChÝnh phñ n­íc nµy ®ang tõng b­íc ®­a ra biÖn ph¸p ®¶m b¶o tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cho ngµnh dÖt may, vÊn ®Ò an toµn c¸ nh©n vµ an ninh trong vËn chuyÓn hµng gi÷a nhµ m¸y vµ c¶ng ®Òu ®­îc quan t©m tho¶ ®¸ng. §iÒu nµy lµ c¬ së ®Ó cã thÓ nhËn ®Þnh r»ng: Pakistan sÏ tiÕp tôc lµ n­íc xuÊt khÈu sang Mü, ®­îc nhiÒu doanh nghiÖp Mü lùa chän lµ ®èi thñ c¹nh tranh cña Trung Quèc, ®Æc biÖt lµ hµng may mÆc dµnh cho nam giíi vµ cã thÓ tiÕp tôc lµ n­íc xuÊt khÈu sîi vµ v¶i cotton ra thÞ tr­êng thÕ giíi 2.1.3.Nh÷ng ¶nh h­ëng cña viÖc xo¸ bá h¹n ng¹ch ®Õn xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam Xo¸ bá h¹n ng¹ch dÖt may dµnh cho c¸c n­íc thµnh viªn WTO kh«ng chØ t¸c ®éng ®Õn t×nh h×nh chung cña c¸c n­íc lín vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi mµ cßn ¶nh h­ëng ®Õn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam, cã c¶ nh÷ng c¬ héi vµ cã c¶ nh÷ng th¸ch thøc. 2.1.3.1. C¬ héi: HËu h¹n ng¹ch, nhiÒu nhµ chuyªn gia nhËn ®Þnh r»ng: Trung Quèc sÏ thèng trÞ thÞ tr­êng thÕ giíi nãi chung vµ thÞ tr­êng Mü nãi riªng. Trung Quèc thùc sù s½n sµng ®Ó trë thµnh mét nhµ cung cÊp thèng trÞ thÞ tr­êng dÖt may Mü bëi n­íc nµy cã kh¶ n¨ng lín nhÊt trong viÖc ®¸p øng mäi nhu cÇu vÒ bÊt k× chñng lo¹i hµng dÖt may nµo víi nhiÒu cÊp ®é chÊt l­îng vµ gi¸ c¶ c¹nh tranh nhÊt. Tuy nhiªn, ng­êi ta còng thÊy r»ng: dï cã tèc ®é t¨ng tr­ëng cao nh­ng Trung Quèc sÏ khã duy tr× æn ®Þnh sù ph¸t triÓn Êy do vÊp ph¶i nh÷ng khã kh¨n kh¸ch quan. Trong sè ®ã lµ thÞ hiÕu tiªu dïng hµng dÖt may cña ng­êi d©n Mü rÊt dÔ thay ®æi vµ Trung Quèc còng sÏ bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu tõ ®iÒu kho¶n mµ n­íc nµy ®· cam kÕt khi gia nhËp WTO r»ng, ph¶i b¶o ®¶m kh«ng g©y tæn h¹i ®Õn sù t¨ng tr­ëng nh­ hiÖn nay cña nh÷ng n­íc cung cÊp hµng dÖt may kh¸c vµo thÞ tr­êng Mü vµ nh÷ng thÞ tr­êng kh¸c. H¬n thÕ, nh»m gi¶m bít møc ®é rñi ro cña xu h­íng nhËp khÈu nguyªn vËt liÖu vµ s¶n phÈm chØ tõ mét quèc gia nh­ Trung Quèc, c¸c nhµ nhËp khÈu Mü dù kiÕn sÏ më réng quan hÖ th­¬ng m¹i víi nh÷ng n­íc cung cÊp hµng gi¸ rÎ hay lao ®éng dåi dµo kh¸c nh­ Ên §é, B¨ng la ®Ðt, Pakistan,….trong ®ã cã ViÖt Nam. XuÊt khÈu dÖt may cña ViÖt Nam vµo Mü cã nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n lµ ngµnh dÖt may ViÖt Nam ngµy cµng thu hót sù chó ý cña c¸c nhµ nhËp khÈu Mü do chÊt l­îng may tèt vµ ®¶m b¶o thêi gian giao hµng. Nguån tin tõ HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam (VITAS) cho biÕt, ®¬n gi¸ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam sang Mü ngµy cµng cao, vµ c¸c kh¸ch hµng lín cña Mü vÉn chän ViÖt Nam lµ thÞ tr­êng ®Æt hµng chiÕn l­îc. B¸o c¸o cña Uû ban Th­¬ng m¹i Quèc tÕ Hoa Kú (ITC) vÒ kh¶ n¨ng c¹nh tranh xuÊt khÈu hµng dÖt may vµo n­íc nµy sau 1/1/2005 ®· ®¸nh gi¸ r»ng, trong c¸c n­íc ch©u ¸ chØ cã ViÖt Nam vµ chõng mùc nµo ®ã cßn cã In®«nªsia lµ cã thÓ c¹nh tranh víi Trung Quèc. Nguån tin tõ HiÖp héi nhËp khÈu DÖt may Hoa Kú (USA - IAA) còng cho biÕt ViÖt Nam ®­îc coi lµ nguån cung lùa chän thø 2 sau Trung Quèc (nÕu ViÖt Nam kh«ng cã khã kh¨n vÒ h¹n ng¹ch), nhÊt lµ ®èi víi Cat 347/348, 647/348, 338/339, 638/639, 340/640. Ngoµi ra, ViÖt Nam cã lîi thÕ lµ lao ®éng rÎ, chÊt l­îng may tèt h¬n so víi Ên §é (Ên §é lµ nguån cung lùa chän tiÕp theo sau ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam kh«ng bÞ khã kh¨n bëi h¹n ng¹ch). Tuy ViÖt Nam ph¶i nhËp khÈu nhiÒu nguyªn phô liÖu song nguån cung phÇn lín ë ngay gÇn ViÖt Nam vµ viÖc nhËp khÈu còng kh«ng mÊy khã kh¨n. Bëi vËy, ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam vÉn cã c¬ héi to lín khi b­íc vµo thêi kú hËu h¹n ng¹ch kÓ tõ 1/1/2005. Cô thÓ, tõ 1/1/2005 chØ cßn 9 mÆt hµng ph¶i nép phÝ quota khi xuÊt khÈu. 9 mÆt hµng nµy ®Òu lµ nh÷ng Cat nãng xuÊt vµo Mü vµ víi møc thu phÝ míi ®· ®­îc gi¶m tíi 70% so víi n¨m 2004 trë vÒ tr­íc. Møc thu c¸c mÆt hµng nµy: ¸o kho¸c nam n÷ chÊt liÖu b«ng 1800 ®ång/t¸, ¸o s¬ mi dÖt kim nam n÷ chÊt liÖu b«ng 750 ®ång/t¸, ¸o s¬ mi nam, n÷ dÖt thoi chÊt liÖu b«ng vµ sîi nh©n t¹o 1200 ®ång/t¸,…. 10 mÆt hµng dÖt may xuÊt vµo Mü cßn l¹i lµ nh÷ng Cat nguéi vµ sÏ kh«ng ph¶i nép phÝ h¹n ng¹ch khi vµo thÞ tr­êng Mü. Gåm: ¸o kho¸c nam d¹ng comple, ¸o sweater chÊt liÖu b«ng, quÇn ¸o ngñ chÊt liÖu b«ng vµ sîi nh©n t¹o,…. Ngoµi nh÷ng thuËn lîi nãi trªn, hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam sang Mü cßn ®­îc h­ëng nh÷ng ­u ®·i hÕt søc hÊp dÉn nh­ : nÕu xuÊt d­íi 20 t¸ hoÆc 120 kg th× kh«ng cÇn th«ng b¸o víi Bé th­¬ng m¹i (®­îc phÐp lµm thñ tôc xin cÊp visa xuÊt khÈu t¹i c¸c phßng qu¶n lý xuÊt nhËp khÈu khu vùc). H¬n thÕ, EU cßn quyÕt ®Þnh t¨ng h¹n ng¹ch nhËp khÈu 14 Cat cña ViÖt Nam khi thªm 10 n­íc thµnh viªn míi kÓ tõ 1/5/2004. Mét c¬ héi rÊt lín cña ViÖt Nam, ®ã lµ ®µm ph¸n thµnh c«ng víi EU vÒ viÖc xo¸ bá h¹n ng¹ch dÖt may cho ViÖt Nam khi ch­a ph¶i lµ thµnh viªn cña WTO. Khi kh«ng cßn ph¶i chÞu sù h¹n chÕ cña h¹n ng¹ch nhËp khÈu n÷a, c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam cã thÓ b»ng chÝnh n¨ng lùc s¶n xuÊt, nç lùc cña m×nh ®Ó xuÊt sang c¸c thÞ tr­êng tiÒm n¨ng trong céng ®ång chung Ch©u ¢u (EU). Víi nh÷ng c¬ héi hÕt søc thuËn lîi trªn, ngµnh dÖt may ViÖt Nam hoµn toµn cã thÓ ®¹t chØ tiªu ®· ®Ò ra víi kim ng¹ch xuÊt khÈu 8 - 9 tû USD vµo n¨m 2010. 2.1.3.2. Th¸ch thøc: Bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi to lín cã ®­îc, ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn ph¶i ®èi phã víi nh÷ng thö th¸ch kh«ng dÔ dµng v­ît qua. C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®ang ®øng tr­íc mèi ®e do¹ kh«ng cßn thÞ tr­êng xuÊt khÈu khi mµ HiÖp ®Þnh MFA - HiÖp ®Þnh vÒ chÕ ®é h¹n ng¹ch ®èi víi ViÖt Nam - chÊm døt gi÷a c¸c n­íc thµnh viªn cña Tæ chøc Th­¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO). Mèc thêi ®iÓm nµy lµ c¬ héi ®Ó Trung Quèc, Ên §é, Pakistan,….- nh÷ng thµnh viªn chÝnh thøc cña WTO xuÊt khÈu vµo nh÷ng n­íc thµnh viªn kh¸c víi sè l­îng kh«ng h¹n chÕ, trong khi ®ã ViÖt Nam, mét n­íc ch­a ph¶i lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña tæ chøc th­¬ng m¹i lín nhÊt thÕ giíi nµy, l¹i bÞ giíi h¹n bëi chÕ ®é h¹n ng¹ch. Do kh«ng cßn h¹n ng¹ch, mÆt b»ng gi¸ nhËp khÈu dÖt may nãi chung vµo Mü sÏ gi¶m ®¸ng kÓ. Theo mét sè dù ®o¸n, gi¸ nhËp khÈu b×nh qu©n sÏ gi¶m kho¶ng 30%. Còng theo ph©n tÝch cña HiÖp héi c¸c nhµ s¶n xuÊt DÖt may Hoa Kú, gi¸ trung b×nh mçi nÐt vu«n (tÝnh trung b×nh) cho 29 chñng lo¹i nh­ sau: gi¸ cña Trung Quèc ®· gi¶m 58% so víi gi¸ n¨m 2002, trong khi cña thÕ giíi nãi chung gi¶m 3%. Trung t©m Th­¬ng m¹i ThÕ giíi cã trô së ®Æt t¹i Gieneva ph©n tÝch. Møc ®é gi¶m gi¸ sÏ kh¸c nhau ®èi víi c¸c chñng lo¹i. Dù ®o¸n gi¸ c¸c Cat cña Trung Quèc vµo thÞ tr­êng Mü sÏ gi¶m nh­ sau: Cat.347 gi¶m kho¶ng 45%, Cat.348 : - 42%, Cat.647 : - 5%, Cat.345: - 34%, Cat.648 : - 26%, Cat.339 : - 25%, Cat.338 : - 19,5%. NÕu dù ®o¸n trªn lµ ®óng th× nh÷ng Cat nµy cña ViÖt Nam sÏ gÆp ph¶i sù c¹nh tranh khèc liÖt tõ Trung Quèc vµ sÏ kh«ng tr¸nh khái ph¶i gi¶m gi¸. Nh­ vËy, hµng dÖt may ViÖt Nam ®ang ph¶i c¹nh tranh trùc tiÕp víi Trung Quèc, lµ mét th¸ch thøc rÊt lín ®èi víi mét ngµnh c«ng nghiÖp cßn nhiÒu yÕu kÐm vÒ c¬ së h¹ tÇng, trang thiÕt bÞ vµ chñ yÕu ph¶i nhËp khÈu nguyªn phô liÖu nh­ ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Kh©u yÕu nhÊt cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam lµ s¶n xuÊt v¶i phô liÖu phôc vô may xuÊt khÈu. Kho¶ng 80% nguyªn phô liÖu vÉn ph¶i nhËp khÈu, s¶n phÈm yÕu vÒ mÉu mèt, chñng lo¹i, nh·n m¸c, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ch­a cã th­¬ng hiÖu cña m×nh, ngay c¶ viÖc ®¨ng kÝ së h÷u b¶n quyÒn, th­¬ng hiÖu s¶n phÈm vµ doanh nghiÖp vÉn ch­a ®­îc quan t©m tho¶ ®¸ng, n¨ng suÊt lao ®éng cña c«ng nh©n ViÖt Nam hiÖn cßn ë møc thÊp, chi phÝ giao dÞch cßn lín. Kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng tr­ëng nhanh nh­ng hiÖu qu¶ cßn thÊp do tíi kho¶ng 70% kim ng¹ch xuÊt khÈu thùc hiÖn theo ph­¬ng thøc gia c«ng, chØ kho¶ng 30% xuÊt khÈu theo ph­¬ng thøc b¸n s¶n phÈm. ThÞ phÇn kh¸ch hµng ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cßn kh¸ nhá bÐ, ch­a t­¬ng xøng víi tiÒm n¨ng s½n cã (míi chØ chiÕm kho¶ng 0,95% thÞ tr­êng EU; 29% thÞ tr­êng NhËt B¶n; 3,2% thÞ tr­êng Mü vµ kho¶ng 1% tæng th­¬ng m¹i dÖt may toµn cÇu), cßn bÞ phô thuéc vµo h¹n ng¹ch, ch­a tËn dông hÕt kh¶ n¨ng khai th¸c thÞ tr­êng phi h¹n ng¹ch, ch­a th©m nhËp ®­îc vµo m¹ng l­íi ph©n phèi cña c¸c thÞ tr­êng lín, th­êng ph¶i xuÊt khÈu qua trung gian. C¸c rµo c¶n th­¬ng m¹i nh­ chèng b¸n ph¸ gi¸, c¸c quy ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ xuÊt xø hµng ho¸ mµ c¸c nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nh­ EU, Mü th­êng xuyªn sö dông sÏ lµ nh÷ng c¶n trë ®èi víi xuÊt khÈu hµng may mÆc cña ViÖt Nam. Mét bÊt lîi ph¶i kÓ ®Õn khi chÕ ®é h¹n ng¹ch ®­îc xo¸ bá, ®ã lµ trong giai ®o¹n ®Çu thùc hiÖn b·o bá h¹n ng¹ch, c¸c n­íc cã quyÒn ¸p ®Æt biÖn ph¸p b¶o vÖ t¹m thêi trong vßng 3 n¨m kÓ tõ 2005 ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n­íc. Cßn ViÖt Nam sÏ gÆp khã kh¨n v× vÉn ®­îc coi lµ n­íc cã nÒn kinh tÕ phi thÞ tr­êng. Cã thÓ nãi ngay c¶ khi ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn cña WTO, ngµnh dÖt may ViÖt Nam còng nh­ nhiÒu n­íc kh¸c vÉn chÞu søc Ðp lín tr­íc søc c¹nh tranh cña hµng dÖt may Trung Quèc, Ên §é, Pakistan. §øng tr­íc nh÷ng th¸ch thøc nh­ vËy, ngµnh dÖt may ViÖt Nam liÖu cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó gi÷ v÷ng ®ång thêi t¨ng thÞ phÇn cña m×nh t¹i c¸c thÞ tr­êng lín trªn thÕ giíi hay kh«ng cßn phô thuéc rÊt nhiÒu vµo nç lùc tõ phÝa Nhµ n­íc còng nh­ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh. 2.2. §Þnh h­íng vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn míi 2.2.1. §Þnh h­íng vµ môc tiªu xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam 2.2.1.1. Môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010: B­íc vµo thÕ kû 21, t×nh h×nh kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i thÕ giíi ®· cã nhiÒu thay ®æi thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. V× vËy, Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam ®· tr×nh vµ ®­îc chÝnh phñ phª duyÖt: “ChiÕn l­îc t¨ng tèc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010” víi nh÷ng môc tiªu phï hîp víi kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong thêi gian tíi. Tõ 2001 - 2005, dù kiÕn kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng trung b×nh mçi n¨m 13,3% ®Õn n¨m 2005 ®¹t 5 tû USD, sö dông lao ®éng t¨ng b×nh qu©n 12%/n¨m, ®¹t tõ 2,5 - 3 triÖu ng­êi, s¶n l­îng b«ng x¬ vµ v¶i lôa t¨ng b×nh qu©n mçi n¨m 25,4% vµ 18%. §©y lµ mét môc tiªu t¸o b¹o, yªu cÇu tèc ®é t¨ng nhanh cña c¸c chØ tiªu. §Ó ®¹t ®­îc môc tiªu nµy cÇn cã sù cè g¾ng nç lùc vµ sù ®Çu t­ nhanh vµ m¹nh cña mäi thµnh phÇn kinh tÕ. PhÊn ®Êu ®¹t môc tiªu ®Ò ra cho n¨m 2005 sÏ lµ ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó ngµnh dÖt may ViÖt Nam tiÕn tíi hoµn thµnh tèt chØ tiªu cho n¨m 2010. Tõ 2006 - 2010, chØ tiªu ®ã lµ ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu 8 - 9 tû USD víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 11%, sö dông lao ®éng b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 5,7%, s¶n l­îng b«ng x¬ vµ v¶i lôa t¨ng lÇn l­ît 20,8% vµ 8%. B¶ng 7: C¸c chØ tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Õn 2010 ChØ tiªu §¬n vÞ tÝnh Môc tiªu hoµn thµnh 2005 2010 1. S¶n xuÊt B«ng x¬ TÊn 30.000 80.000 X¬ sîi tæng hîp TÊn 60.000 120.000 Sîi c¸c lo¹i TÊn 150.000 300.000 V¶i lôa thµnh phÈm TriÖu m2 800 1.400 DÖt kim TriÖu SP 300 500 May mÆc TriÖu SP 780 1.500 2. Kim ng¹ch xuÊt khÈu TriÖuUSD 4000-5000 8000-9000 3. Sö dông lao ®éng TriÖu ng­êi 2,5 – 3 4 – 4,5 4.Tû lÖ gi¸ trÞ sö dông nguyªn phô liÖu néi ®Þa trªn s¶n phÈm dÖt may xuÊt khÈu % >50 >75 5. Nhu cÇu vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn Tû ®ång 35.000 30.000 - Vèn ®Çu t­ më réng Tû ®ång 23.200 20.000 - Vèn ®Çu t­ chiÒu s©u Tû ®ång 11.800 10.000 Trong ®ã : Vinatex Tû ®ång 12.500 9.500 6. Vèn ®Çu t­ ph¸t triÓn trång b«ng Tû ®ång 1.500 Nguån : VINATEX 2.2.1.2. §Þnh h­íng c¬ b¶n cho ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ViÖt Nam: Víi môc tiªu ph¸t triÓn ngµnh dÖt may nh­ trªn, ngµnh còng cã nh÷ng ®Þnh h­íng nh­ sau: - §a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trong qu¸ tr×nh t¨ng tèc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may. Cã nh­ vËy míi huy ®éng ®­îc mäi nguån lùc tõ bªn trong vµ bªn ngoµi, kÓ c¶ nguån lùc quèc tÕ cho b­íc ph¸t triÓn t¨ng tèc trong mét thêi gian ng¾n ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Coi träng nguån lùc tõ nh©n d©n lao ®éng, ®Èy m¹nh kªu gäi ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo lÜnh vùc dÖt may, gãp phÇn t¨ng nguån vèn ®Çu t­ cho ph¸t triÓn ngµnh. Trong 10 n¨m tíi, ngµnh dÖt may cÇn nguån vèn kho¶ng 65.000 tû ®ång, trong ®ã, vèn ®Ó ®Çu t­ më réng lµ 43.200 tû ®ång. - Coi träng ph¸t triÓn chiÒu réng ®i ®«i víi cñng cè chiÒu s©u. §©y lµ b­íc ®i quyÕt ®Þnh trong giai ®o¹n ®Õn n¨m 2010. C«ng nghiÖp dÖt cÇn ph¸t triÓn thµnh tõng côm, n»m trong c¸c khu c«ng nghiÖp nh»m tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ cho h¹ tÇng c¬ së, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n­íc th¶i tËp trung, b¶o vÖ m«i tr­êng sinh th¸i. Tõ ®ã cã thÓ h×nh thµnh c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, trªn c¬ së ®ã cã thÓ ®­a c¸c c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt vµ ¸p dông c¸c m« h×nh qu¶n lý, ®iÒu hµnh tiªn tiÕn vµo ngµnh dÖt may ViÖt Nam. H¬n m­êi n¨m ®æi míi võa qua lµ giai ®o¹n ®Çu t­ chiÒu s©u nh»m thay thÕ dÇn c¸c lo¹i thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ qu¸ lçi thêi. Tuy nhiªn, viÖc thay thÕ nµy vÉn ch­a hoµn tÊt. Do vËy, viÖc ®Çu t­ chiÒu s©u vÉn ®­îc khuyÕn khÝch, ®Ó tù c¸c doanh nghiÖp tiÕp tôc thùc hiÖn vµ hoµn tÊt trong thêi gian tíi. - TËp trung ph¸t triÓn c¸c vïng nguyªn liÖu. §ã lµ c¸c lo¹i: b«ng, t¬ t»m, x¬ sîi tæng hîp cïng víi viÖc ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ho¸ dÇu. Cho ®Õn nay, ViÖt Nam v©n ph¶i nhËp khÈu kho¶ng 70 - 90% nguyªn liÖu ban ®Çu cho ngµnh dÖt may. ViÖc n©ng cao tû lÖ gi¸ trÞ xuÊt xø néi ®Þa trªn s¶n phÈm dÖt may lµ mét trong nh÷ng môc tiªu chÝnh cña chiÕn l­îc t¨ng tèc nh»m n©ng cao phÇn lîi nhuËn trong xuÊt khÈu hµng dÖt may cña ta. Cïng víi nh÷ng nç lùc trong s¶n xuÊt x¬, sîi ngµnh còng cè g¾ng ®Õn n¨m 2005 ®¸p øng 30% nhu cÇu ngµnh dÖt vµ ®Õn n¨m 2010 n©ng cao tû lÖ ®¸p øng nµy lªn 70%. NÕu thùc hiÖn ®­îc ®óng nh­ kÕ ho¹ch, ®ã sÏ lµ mét thµnh c«ng lín trong nç lùc n©ng cao tû lÖ néi ®Þa ho¸ trong s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam. - T¨ng tèc ph¸t triÓn b»ng viÖc ®Çu t­ c¸c c«ng nghÖ míi, hiÖn ®¹i. §©y lµ viÖc nh»m t¹o ra mét b­íc nh¶y vät vÒ chÊt l­îng vµ s¶n l­îng. MÆt kh¸c, cÇn coi träng vµ tËn dông c¸c lo¹i thiÕt bÞ ®· qua sö dông nh÷ng m¸y mãc cã n¨ng suÊt cao thÕ hÖ tõ nh÷ng n¨m 90 trë l¹i ®©y. §Çu t­ ph¸t triÓn ngµnh dÖt may theo h­íng chuyªn m«n ho¸ cao, cã nh­ vËy míi t¹o ®­îc b­íc nh¶y vät vÒ chÊt l­îng s¶n phÈm. Mçi doanh nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i ®i chuyªn s©u vµ lµm chñ ®­îc mét vµi lo¹i c«ng nghÖ ®Ó t¹o ra nh÷ng mÆt hµng míi víi chÊt l­îng cao. - §Æc biÖt quan t©m ®Õn ph­¬ng thøc xuÊt khÈu. CÇn chuyÓn dÇn sang ph­¬ng thøc xuÊt khÈu mua nguyªn liÖu, b¸n thµnh phÈm, gi¶m h×nh thøc gia c«ng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu. Râ rµng ph­¬ng thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp cã hiÖu qu¶ cao, nÕu phÇn lín nguyªn liÖu ®­îc s¶n xuÊt trong n­íc th× hiÖu qu¶ cßn cao h¬n, bëi kh«ng ph¶i tèn kÐm chi phÝ nhËp khÈu mµ l¹i kh«ng bÞ phô thuéc vÒ thêi gian mua nguyªn liÖu, cã thÓ chñ ®éng h¬n trong s¶n xuÊt. Tuy nhiªn, muèn thùc hiÖn ph­¬ng thøc xuÊt FOB th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã tÝnh n¨ng ®éng rÊt cao, am hiÓu thÞ tr­êng vµ cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ thÞ tr­êng, t¹o lËp ®­îc c¸c kªnh tiªu thô vµ b¹n hµng th­êng xuyªn….§©y lµ mét khã kh¨n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. - Më réng thÞ tr­êng n­íc ngoµi. §©y lu«n lµ vÊn ®Ò ®­îc Nhµ n­íc còng nh­ ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Æt lªn hµng ®Çu. Ph¸t triÓn thÞ tr­êng hiÖn cã vµ t×m kiÕm nh÷ng thÞ tr­êng míi sÏ t¹o cho ngµnh dÖt may nhiÒu c¬ héi trong t­¬ng lai. HiÖn ngµnh ®· cã nh÷ng thÞ tr­êng nh­: Mü, EU, NhËt B¶n, §µi Loan, ASEAN, Nga, Hµn Quèc, Hång K«ng,….Trong ®ã nh÷ng thÞ tr­êng cã kh¶ n¨ng më réng lµ c¸c thÞ tr­êng nh­ : B¾c Mü, Mü, Trung §«ng,….CÇn tËn dông mäi c¬ héi ®Ó hµng dÖt may cña ViÖt Nam cã thÓ v­¬n tíi nhiÒu thÞ tr­êng trªn thÕ giíi. 2.2.2. Nh÷ng gi¶i ph¸p c¬ b¶n thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam 2.2.2.1. Gi¶i ph¸p tõ phÝa Nhµ n­íc: Ø Gi¶i ph¸p ®Çu tiªn vµ quan träng nhÊt cÇn ph¶i lµm lµ hoµn thiÖn c¬ cÊu xuÊt nhËp khÈu. Tr­íc hÕt cÇn ®¬n gi¶n ho¸ thñ tôc nhËp nguyªn vËt liÖu, hµng mÉu. Ngµnh dÖt may cÇn ®­îc h­ëng chÕ ®é ­u ®·i thuÕ quan hîp lý, chÝnh s¸ch th­ëng xuÊt nhËp khÈu….thùc hiÖn chÕ ®é th­ëng xuÊt khÈu cho c¸c doanh nghiÖp ®¹t thµnh tÝch nh­ xuÊt khÈu mÆt hµng míi, kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng n¨m nay so víi n¨m tr­íc. §iÒu nµy sÏ ®éng viªn c¶ vÒ tinh thÇn lÉn vËt chÊt cho c¸c doanh nghiÖp tiÕp tôc phÊn ®Êu n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶ trong xuÊt khÈu. C¬ chÕ ph©n bæ h¹n ng¹ch ph¶i ®­îc thay ®æi c¨n b¶n tr¸nh mäi kh¶ n¨ng tiªu cùc x¶y ra. Cã thÓ tiÕp tôc thùc hiÖn ®Êu thÇu h¹n ng¹ch hoÆc ph©n bæ h¹n ng¹ch theo thµnh tÝch xuÊt khÈu vµo thÞ tr­êng kh«ng h¹n ng¹ch. Ngoµi ra, viÖc cÊp h¹n ng¹ch còng nªn chó ý ­u tiªn ®èi víi doanh nghiÖp sö dông nguyªn phô liÖu trong n­íc. Nh­ vËy sÏ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng trong ho¹t ®éng kinh doanh, ®ång thêi t¹o sù b×nh ®»ng gi÷a c¸c doanh nghiÖp. Ø Nhµ n­íc cÇn ph¶i khÈn tr­¬ng ®µm ph¸n th­¬ng m¹i cÊp quèc gia ®Ó t¹o cho c¸c doanh nghiÖp cã cïng ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu nh­ c¸c n­íc kh¸c trong khu vùc, cô thÓ nh­ sau: - TiÕp tôc ®µm ph¸n víi Mü trong quan hÖ th­¬ng m¹i gi÷a hai n­íc sau HiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i ViÖt - Mü vµ HiÖp ®Þnh hµng dÖt may ®· ký ®Ó t¨ng thªm h¹n ng¹ch cho phÝa ViÖt Nam v× h¹n ng¹ch Mü ph©n bæ cho ViÖt Nam vÉn ch­a t­¬ng xøng víi n¨ng lùc s¶n xuÊt cña phÝa ViÖt Nam. - §µm ph¸n víi NhËt vÒ viÖc t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng nµy khi nÒn kinh tÕ n­íc nµy ®ang trªn ®µ phôc håi vµ ph¸t triÓn. - PhÊn ®Êu ®µm ph¸n gia nhËp WTO vµo cuèi n¨m 2005 ®Ó hµng dÖt may ViÖt Nam ®­îc bá quota nh­ c¸c n­íc thµnh viªn WTO vµo thêi ®iÓm nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt Nam gi¶m bít nh÷ng khã kh¨n cña thêi hËu h¹n ng¹ch. Ø ChÝnh phñ bæ trî cho c¸c doanh nghiÖp më réng thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ c¸c thÞ tr­êng míi nh­ Trung Mü, Ch©u Phi, Trung CËn §«ng qua viÖc trÝch phÝ quota ®Ó bæ trî mét phÇn kinh phÝ th©m nhËp thÞ tr­êng míi. Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam cÇn cã mét trung t©m giao dÞch xóc tiÕn xuÊt khÈu ®¶m nhiÖm chøc n¨ng t×m kiÕm thÞ tr­êng, m«i giíi, giíi thiÖu s¶n phÈm, thu thËp vµ xö lý c¸c th«ng tin vÒ thÞ tr­êng, vÒ kh¸ch hµng mét c¸ch nhanh chãng, kÞp thêi víi nh÷ng diÔn biÕn, thay ®æi cña thÞ tr­êng ®Æc biÖt thêi kú hËu h¹n ng¹ch. Ngoµi ra, cÇn tiÕp tôc xóc tiÕn viÖc cñng cè vµ më réng thÞ tr­êng b»ng viÖc khuyÕn khÝch vµ hç trî c¸c tæ chøc, doanh nghiÖp më c¸c chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn, cöa hµng giíi thiÖu s¶n phÈm, trung t©m xóc tiÕn th­¬ng m¹i, tæ chøc héi chî triÓn l·m giíi thiÖu hµng ho¸, thêi trang. KhuyÕn khÝch vµ cã c¬ chÕ hç trî ®Ó c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng ra n­íc ngoµi t×m kiÕm thÞ tr­êng, x¸c lËp hÖ thèng kªnh ph©n phèi, tiªu thô s¶n phÈm t¹i nh÷ng thÞ tr­êng chÝnh (®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng Mü, EU) vµ c¶ nh÷ng thÞ tr­êng míi. Ø KhÈn tr­¬ng söa ®æi mét sè néi dung trong luËt lao ®éng, luËt c«ng ®oµn vÒ lÖ phÝ c«ng ®oµn, vÒ møc khèng chÕ giê t¨ng ca, ®iÒu kiÖn tinh thÇn còng nh­ vËt chÊt,….®Ó gióp doanh nghiÖp cã ®iÒu kiÖn gi¶m gi¸ thµnh, t¨ng hiÖu qu¶ qu¶n lý, s¶n xuÊt nh»m t¨ng kh¶ n¨ng xuÊt khÈu. T¹o ®iÒu kiÖn th«ng tho¸ng h¬n trong luËt ®Çu t­ n­íc ngoµi ®Ó më réng c¬ héi ®Çu t­ vÒ lÜnh vùc hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi vµo ViÖt Nam. Ø ChÝnh phñ vµ c¸c Bé, Ngµnh h÷u quan th­êng xuyªn hîp t¸c víi HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam ®Ó tæ chøc ®èi tho¹i víi c¸c doanh nghiÖp nh»m n¾m râ t×nh h×nh cïng nh÷ng yªu cÇu, kiÕn nghÞ cña c¸c doanh nghiÖp t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, gi¶i quyÕt kÞp thêi nh÷ng v­íng m¾c trë ng¹i ph¸t sinh, nh÷ng bÊt hîp lý, ®ång thêi cÇn t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp t×m hiÓu luËt th­¬ng m¹i cña c¸c thÞ tr­êng ViÖt Nam xuÊt khÈu ®Ó tr¸nh bÞ chÌn Ðp, thiÖt h¹i cho phÝa ViÖt Nam do kh«ng n¾m râ luËt th­¬ng m¹i n­íc ngoµi. Ø Nhµ n­íc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch ­u ®·i, hç trî ®Æc biÖt (nh­ l·i suÊt vay ­u ®·i, thuÕ, thÞ tr­êng,….) ®Ó khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ nhanh chãng më réng ®Çu t­ s¶n xuÊt nh»m t¨ng c­êng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu tr­íc thêi kú hËu h¹n ng¹ch. §ång thêi, Nhµ n­íc cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vµ h­íng dÉn, gióp ®ì c¸c doanh nghiÖp nhanh chãng x¸c lËp vµ ®¨ng ký c¸c tiªu chuÈn qu¶n lý chÊt l­îng quèc tÕ (ISO 9000, ISO 14000, SA 8000,….), b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, b¶n quyÒn, ghi nh·n, m· sè, m· v¹ch theo quy chÕ vµ sím ®¨ng ký nh·n hiÖu t¹i thÞ tr­êng quèc tÕ, t¹o ®iÒu kiÖn tèt nhÊt cho c¸c doanh nghiÖp khi b­íc vµo thêi kú sau n¨m 2005, khi tù do ho¸ th­¬ng m¹i dÖt may th× c¹nh tranh mÆt hµng nµy ngµy mét khèc liÖt h¬n, ®Ó c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cã thÓ gi÷ v÷ng, cñng cè vµ më réng thÞ phÇn, th­¬ng hiÖu cña m×nh trªn thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. 2.2.2.2. Gi¶i ph¸p tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh: §Ó cã mét ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu ph¸t triÓn m¹nh, sù nç lùc tõ phÝa Nhµ n­íc th«i ch­ ®ñ. §iÒu quan träng vµ quyÕt ®Þnh ®Õn sù thµnh c«ng cña ngµnh n»m chÝnh ngay trong sù cè g¾ng tõ b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp. Cô thÓ doanh nghiÖp cÇn thùc hiÖn mét sè gi¶i ph¸p sau: Thø nhÊt, chñ ®éng t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu. Cã thÓ nãi mét khã kh¨n chñ yÕu nhÊt cña Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam còng nh­ cña toµn ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay vµ c¶ trong nh÷ng n¨m tr­íc m¾t lµ t×m kiÕm thÞ tr­êng xuÊt khÈu. §Ó më réng thÞ tr­êng xuÊt khÈu cÇn tiÕn hµnh ®ång bé mét sè gi¶i ph¸p sau: - CÇn ph¶i quan t©m tíi mäi khu vùc thÞ tr­êng víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau nh»m thÝch øng vµ khai th¸c tèi ®a ­u thÕ cña mçi thÞ tr­êng. Nghiªn cøu c¸c khu vùc thÞ tr­êng kh¸c nhau víi nh÷ng tiÒm n¨ng vµ ®Æc ®iÓm cña nã vÒ tiªu thô s¶n phÈm dÖt may nh»m t×m ra mèi liªn hÖ chÆt chÏ gi÷a kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cña m×nh vµ ®Æc ®iÓm tiªu dïng cña tõng thÞ tr­êng trªn tõng khu vùc thÞ tr­êng nh»m thÝch øng ®­îc víi nã còng nh­ cã ®Þnh h­íng träng t©m víi nh÷ng møc ®é kh¸c nhau trong chiÕn l­îc thÞ tr­êng nh»m khai th¸c tèi ®a ­u thÕ cña mçi thÞ tr­êng lµ gi¶i ph¸p cã ý nghÜa cùc kú quan träng. - Tæ chøc thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ. §©y lµ gi¶i ph¸p then chèt ®Ó khai th¸c vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng. Chó träng c«ng t¸c nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng nhiÒu khi lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho thµnh c«ng cña doanh nghiÖp trªn th­¬ng tr­êng quèc tÕ. §Ó cã thÓ n¾m b¾t th«ng tin vÒ thÞ tr­êng th× kh«ng ai kh¸c mµ chÝnh doanh nghiÖp cÇn ph¶i chñ ®éng tæ chøc c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng, coi träng c«ng t¸c thÞ tr­êng ph¶i trë thµnh nguyªn t¾c trong mäi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. Râ rµng khi ®­a mét lo¹i s¶n phÈm cã s½n hay triÓn khai mét s¶n phÈm míi vµo mét thÞ tr­êng xuÊt khÈu nµo ®ã nh­ thÞ tr­êng T©y ¢u, B¾c ¢u, B¾c Mü hay NhËt B¶n th× ®iÒu cèt lâi ®Ó ®¶m b¶o s¶n phÈm cã phï hîp vµ thÝch øng víi ng­êi tiªu dïng cña n­íc nhËp khÈu do vËy cÇn ph¶i n¾m v÷ng c¸c ®Æc ®iÓm, nhu cÇu, thÞ hiÕu tiªu dïng s¶n phÈm dÖt may cña thÞ tr­êng ®ã. §Ó thùc hiÖn tèt c«ng t¸c nghiªn cøu, t×m hiÓu thÞ tr­êng, tr­íc hÕt c¸c doanh nghiÖp cÇn quan t©m, chó träng ®Õn c«ng t¸c nghiªn cøu ph¸t triÓn thÞ tr­êng vµ ph¶i ®Æt thµnh néi dung quan träng trong chiÕn l­îc Marketing cña m×nh. Tõ ®ã cÇn cã kÕ ho¹ch, biÖn ph¸p tæ chøc vµ ®Çu t­ thÝch ®¸ng cho c«ng t¸c nghiªn cøu thÞ tr­êng. Chi phÝ cho c«ng t¸c nghiªn cøu, ph¸t triÓn thÞ tr­êng ph¶i ®­îc xem lµ bé phËn kh«ng thÓ thiÕu ®­îc trong kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Víi ®iÒu kiÖn cña chóng ta, mÆc dï kinh phÝ cßn h¹n hÑp th× cÇn ph¶i vËn dông tèi ®a biÖn ph¸p nghiªn cøu thÞ tr­êng, n¾m b¾t th«ng tin qua c¸c nguån tµi liÖu vµ ®Æc biÖt qua b¹n hµng lµ rÊt quan träng. Th«ng qua c¸c mèi quan hÖ víi b¹n hµng ®ang t×m hiÓu hoÆc ®ang lµm ¨n víi doanh nghiÖp, c¸c doanh nghiÖp cÇn t×m hiÓu ®Ó n¾m b¾t ®­îc bÝ quyÕt kinh nghiÖm cña hä trong viÖc nghiªn cøu thÞ tr­êng v× ®©y lµ c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt ®Ó hiÓu biÕt vÒ thÞ tr­êng mét c¸ch s¸t thùc trong khi ®iÒu kiÖn kh¶o s¸t thÞ tr­êng trùc tiÕp cßn khã kh¨n vµ kh«ng ph¶i lóc nµo còng thùc hiÖn ®­îc. §Ó n¾m b¾t th«ng tin vµ t×m b¹n hµng, mét vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ c¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i duy tr× mèi quan hÖ tèt víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng trong vµ ngoµi n­íc nh­ Phßng th­¬ng m¹i vµ c«ng nghiÖp ViÖt Nam, HiÖp héi dÖt may, Th­¬ng vô cña ta t¹i c¸c n­íc,…. ®Ó cã thÓ n¾m b¾t th«ng tin vµ t×m b¹n hµng. Trong ®iÒu kiÖn kinh phÝ kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®ñ th× muèn giíi thiÖu doanh nghiÖp víi kh¸ch hµng, thu hót ®­îc kh¸ch hµng ®Õn víi doanh nghiÖp th× ngoµi c¸c mèi quan hÖ trªn doanh nghiÖp cßn ph¶i lµm tèt c«ng t¸c th«ng tin qu¶ng c¸o b»ng mäi h×nh thøc ®Ó qu¶ng b¸, giíi thiÖu h×nh ¶nh cña doanh nghiÖp ®Õn víi kh¸ch hµng. Ngoµi c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng, doanh nghiÖp cÇn ph¶i tÝch cùc tham gia c¸c héi chî triÓn l·m hµng dÖt may trong còng nh­ ngoµi n­íc. - Tæ chøc tèt c¸c ®Çu mèi tiÕp thÞ. Nh÷ng yÕu kÐm vµ h¹n chÕ trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu n­íc ta nh­ kh«ng tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh¸ch hµng, ph¶i qua trung gian, thiÕu th«ng tin, thiÕu thÞ tr­êng, nªn ph¶i tranh giµnh kh¸ch hµng, bÞ Ðp gi¸ gia c«ng,….®Òu b¾t nguån tõ nh÷ng yÕu kÐm trong viÖc tæ chøc c¸c ®Çu mèi tiÕp thÞ cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu n­íc ta. V× vËy tæ chøc thËt tèt hÖ thèng c¸c ®Çu mèi tiÕp thÞ ®Ó c¸c ®Çu mèi nµy ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ lµ gi¶i ph¸p quan träng ®ßi hái ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a doanh nghiÖp vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng. Thø hai, thùc hiÖn chiÕn l­îc t¨ng tèc ®Çu t­ , thu hót vµ sö dông hiÖu qu¶ vèn ®Çu t­. ViÖc x©y dùng vµ thùc hiÖn chiÕn l­îc t¨ng tèc ®Çu t­ ®Õn n¨m 2010, ngoµi viÖc ®Çu t­ chiÒu s©u vµ më réng c¸c doanh nghiÖp hiÖn cã, ngµnh dÖt may dù kiÕn ®Çu t­ x©y dùng 10 côm c«ng nghiÖp dÖt may theo tõng vïng lµ ®Þnh h­íng ph¸t triÓn míi cã tÝnh hiÖu qu¶ vµ kh¶ thi cao. Mçi côm c«ng nghiÖp quy ho¹ch tËp trung sÏ cã ­u ®iÓm lµ tiÕt kiÖm vèn ®Çu t­ cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, t¨ng c­êng sù hîp t¸c gi÷a c¸c doanh nghiÖp, kh¾c phôc ®­îc t×nh tr¹ng ®Çu t­ ph©n t¸n hiÖu qu¶ thÊp. Tuy nhiªn viÖc ®Çu t­ c¸c côm c«ng nghiÖp cÇn tÝnh ®Õn yÕu tè liªn hoµn ®Ó khai th¸c hÕt tiÒm n¨ng vµ chuyªn m«n cña néi bé ngµnh. Tr­íc m¾t, ®Çu t­ träng ®iÓm cho ngµnh dÖt ®Ó cã nh÷ng d©y chuyÒn thiÕt bÞ víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®ång thêi ph¶i ­u tiªn ®Çu t­ vµo c«ng ®o¹n dÖt nhuém, c¸c s¶n phÈm dÖt cã yÕu tè chÊt x¸m cao, sö dông c«ng nghÖ dÖt tiªn tiÕn nh­ c«ng nghÖ nano ®ang ®­îc nghiªn cøu vµ øng dông trong t­¬ng lai gãp phÇn t¨ng nhanh vÒ sè l­îng chñng lo¹i, chÊt l­îng v¶i, n©ng cao gi¸ trÞ gia t¨ng s¶n phÈm dÖt may, cung cÊp cho ngµnh may vµ phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 cã thÓ cung cÊp trªn 75% nguyªn phô liÖu cho ngµnh may t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh may chñ ®éng ®­îc nguyªn phô liÖu, ®¸p øng yªu cÇu xuÊt khÈu, ®ång thêi ®ã còng lµ yÕu tè t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng dÖt may ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng quèc tÕ thêi gian tíi. Vµ trong qu¸ tr×nh ®Çu t­ cÇn ®­îc kiÓm so¸t chÆt chÏ theo ®óng quy ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ, c¸c doanh nghiÖp cÇn n¾m b¾t th«ng tin vÒ t×nh h×nh ®Çu t­, s¶n xuÊt mÆt hµng g×, quy m« s¶n xuÊt, ®Ó cã h­íng ®Çu t­ ®óng, tr¸nh ®Çu t­ trïng lÆp, tr¸nh nh÷ng thiÖt h¹i nghiªm träng vÒ l©u dµi cho ngµnh vµ cho nÒn kinh tÕ. MÆt kh¸c, ®Ó ®¹t môc tiªu ®Õn n¨m 2010, ngµnh dÖt may s¶n xuÊt 2 tû mÐt v¶i c¸c lo¹i vµ xuÊt khÈu 8 tû USD, cÇn ®Çu t­ thËt m¹nh mÏ ®Ó huy ®éng, sö dông hiÖu qu¶ nguån vèn trong n­íc. C«ng ty tµi chÝnh dÖt may cÇn ph¸t huy vai trß b»ng c¸ch thay mÆt cho nghiÖp ®oµn c¸c doanh nghiÖp dÖt may trong n­íc ®Ó huy ®éng vèn, sau ®ã hç trî cho c¸c doanh nghiÖp ®¬n lÎ. VÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp dÖt may, ph¶i ®Èy m¹nh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸ ®Ó huy ®éng vèn trong n­íc vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. §ång thêi ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc ®Çu t­ n­íc ngoµi vµo ngµnh dÖt may nh­ h×nh thøc ®Çu t­ trùc tiÕp, ®Çu t­ gi¸n tiÕp, liªn doanh, liªn kÕt,….. Thø ba, ®µo t¹o ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Nguån nh©n lùc tèt lµ mét ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn l©u dµi vµ bÒn v÷ng. V× vËy, ®Ó ®¸p øng nguån nh©n lùc cã tay nghÒ cho ngµnh dÖt may tõ nay ®Õn n¨m 2010 lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ cÊp b¸ch, lµ mét vÊn ®Ò lín vµ khã ®èi víi c¶ doanh nghiÖp dÖt may vµ c¸c tr­êng ®µo t¹o nghÒ vµ qu¶n lý. Ngµnh dÖt may cÇn mét ®éi ngò lín tõ c«ng nh©n lµnh nghÒ, c¸n bé qu¶n lý, kü s­ thùc hµnh, nhµ thiÕt kÕ thêi trang, thiÕt kÕ mÉu m· cho ®Õn gi¸m ®èc doanh nghiÖp vµ qu¶n lý cÊp cao. BiÖn ph¸p tèt nhÊt ®Ó ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý c¸c cÊp lµ t¨ng c­êng sù kÕt hîp gi÷a c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tr­êng ®¹i häc ®Ó më líp ®µo t¹o dµi h¹n chuyªn ngµnh qu¶n lý cã kiÓm tra chÊt l­îng ®µo t¹o g¾n víi thùc tiÔn, ®ång thêi cÊp b»ng tèt nghiÖp sau mçi kho¸ häc dïng lµ c¬ së ®Ó tiªu chuÈn ho¸ c¸n bé cña ngµnh. §èi víi lùc l­îng c«ng nh©n lµnh nghÒ ngoµi viÖc t¨ng c­êng ®µo t¹o t¹i doanh nghiÖp, ngµnh dÖt may nªn cã kiÕn nghÞ víi Nhµ n­íc ®Ó cÊp kinh phÝ ®µo t¹o cho c¸c tr­êng d¹y nghÒ ®Ó ®µo t¹o miÔn phÝ cho lùc l­îng lao ®éng ë nh÷ng vïng n«ng th«n khã kh¨n nh­ng chÊp nhËn häc nghÒ may c«ng nghiÖp ®Ó vµo lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp may, dÜ nhiªn víi néi dung ch­¬ng tr×nh, ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ph¶i ®­îc ®æi míi cho phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh. Ngoµi ra, ®èi víi ®éi ngò c«ng nh©n ®ang lµm viÖc còng ph¶i cã nh÷ng kho¸ ®µo t¹o l¹i, ®µo t¹o bæ sung ®Ó thÝch nghi víi m«i tr­êng s¶n xuÊt míi, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. Thø t­, n©ng cao hiÖu qu¶ cña gia c«ng xuÊt khÈu tõng b­íc t¹o tiÒn ®Ò, chuyÓn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp, gi¶m dÇn tû träng gia c«ng vµ xuÊt khÈu sang n­íc thø ba. CÇn kh¼ng ®Þnh r»ng trong thêi gian tíi, c¸c doanh nghiÖp cña ta vÉn sÏ gia c«ng hµng may xuÊt khÈu rÊt nhiÒu, mét mÆt xuÊt ph¸t tõ xu h­íng chuyÓn dÞch s¶n xuÊt tÊt yÕu cña ngµnh dÖt may thÕ giíi, mÆt kh¸c do ngµnh dÖt may cña chóng ta còng ch­a thÓ hoµn chØnh ®Ó cã thÓ hoµn toµn xuÊt khÈu trùc tiÕp. Gia c«ng lµ b­íc ®i cÇn thiÕt vµ quan träng ®Ó t¹o lËp uy tÝn cña s¶n phÈm ViÖt Nam trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng nh÷ng ­u thÕ riªng nh­ gi¸ rÎ, chÊt l­îng tèt, giao hµng ®óng h¹n,….§ång thêi th«ng qua gia c«ng xuÊt khÈu ®Ó häc hái kinh nghiÖm qu¶n lý, s¶n xuÊt kinh doanh, tiÕp thu c«ng nghÖ cña c¸c n­íc kh¸c vµ tÝch luü ®æi míi trang thiÕt bÞ, t¹o c¬ së vËt chÊt ®Ó chuyÓn dÇn sang xuÊt khÈu trùc tiÕp. §Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng gia c«ng, c¸c doanh nghiÖp dÖt may cÇn më réng gia c«ng xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng míi sang c¸c thÞ tr­êng míi. Tr¸nh tËp trung gia c«ng mét mÆt hµng cho mét thÞ tr­êng ®Ó dÉn tíi bÞ Ðp gi¸, lÖ thuéc. Trong ho¹t ®éng gia c«ng, phÝa ViÖt Nam cÇn tho¶ thuËn ®Ó dµnh quyÒn tù cung cÊp nguyªn liÖu, quyÒn ®­îc g¾n nh·n m¸c vµ ®Þa ®iÓm gia c«ng trªn s¶n phÈm ®Ó tõng b­íc gióp kh¸ch hµng lµm quen víi s¶n phÈm, ®ång thêi kh¼ng ®Þnh th­¬ng hiÖu cña doanh nghiÖp. Trong qu¸ tr×nh gia c«ng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ®ång thêi ph¶i chuÈn bÞ cho xuÊt khÈu trùc tiÕp. XuÊt khÈu trùc tiÕp lµ biÖn ph¸p rÊt quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu, t¨ng lîi nhuËn vµ tÝnh chñ ®éng xuÊt khÈu cña doanh nghiÖp. §Ó n©ng cao tû träng xuÊt khÈu trùc tiÕp, gi¶m dÇn tû träng gia c«ng cÇn ph¶i: - §¶m b¶o cung cÊp nguyªn phô liÖu: c¸c doanh nghiÖp dÖt cÇn cè g¾ng n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm ngµnh dÖt ®Ó cã thÓ ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cña ngµnh may, t¹o ra mèi quan hÖ mËt thiÕt gi÷a ngµnh dÖt vµ ngµnh may. KÕt hîp ph¸t triÓn s¶n xuÊt phô liÖu trong n­íc víi viÖc tranh thñ ®µm ph¸n ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng chän nhµ cung cÊp phô liÖu cho s¶n phÈm may. - Tõng b­íc t¹o lËp tªn tuæi vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. §Ó cã thÓ xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm ViÖt Nam ph¶i ®­îc kinh doanh b»ng c¸c nh·n m¸c cña chÝnh m×nh trªn thÞ tr­êng quèc tÕ. Muèn vËy: Ø CÇn tËp trung ®Çu t­ cho c«ng nghÖ tiªn tiÕn trong kh©u thiÕt kÕ mÉu m· v¶i còng nh­ s¶n phÈm may. Ø Tæ chøc tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸. Ø Tr­íc m¾t doanh nghiÖp nµo ch­a cã kh¶ n¨ng t¹o mèt th× cÇn ph¶i hîp t¸c víi viÖn mèt thêi trang hoÆc thuª c¸c chuyªn gia thiÕt kÕ mèt cña n­íc ngoµi ®Ó ®Èy nhanh qu¸ tr×nh hoµ nhËp vµo thÞ tr­êng thÕ giíi. - Chó träng c«ng t¸c ®¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸. ë nhiÒu n­íc, ®¨ng nh·n hiÖu hµng ho¸ cña doanh nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc. HiÖn t¹i, ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu qua c¸c n­íc trung gian hoÆc gia c«ng cho c¸c n­íc kh¸c. §Ó cã thÓ xuÊt khÈu trùc tiÕp, s¶n phÈm dÖt may ViÖt Nam cÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi b»ng nh·n hiÖu cña chÝnh m×nh. Tuy nhiªn, viÖc d¨ng ký nh·n hiÖu hµng ho¸ ph¶i chÞu chi phÝ cã khi lªn tíi hµng ngµn USD. V× vËy, ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ c¸c doanh nghiÖp cã thÓ kÕt hîp víi nhau ®Ó cïng ®¨ng ký mét nh·n hiÖu xuÊt khÈu chung cho tõng lo¹i s¶n phÈm. §ång thêi víi c¸c biÖn ph¸p trªn cÇn gi¶m tû träng xuÊt khÈu gi¸n tiÕp qua c¸c n­íc thø ba lµ mét biÖn ph¸p quan träng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ xuÊt khÈu hµng dÖt may. Muèn vËy, c¸c doanh nghiÖp trong n­íc ph¶i n©ng cao uy tÝn, chÊt l­îng s¶n phÈm, thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tiÕp thÞ vµ ®¨ng ký nh·n hiÖu th­¬ng m¹i cña hµng ho¸. Thø n¨m, n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm. Mét trong nh÷ng ­u thÕ cña hµng dÖt may ViÖt Nam lµ chÊt l­îng t­¬ng ®èi cao vµ giao hµng ®óng thêi h¹n. Trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, nhÊt lµ kÓ tõ n¨m 2005, khi h¹n ng¹ch vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ quan kh¸c ®­îc b·i bá, thÞ phÇn cña mçi n­íc xuÊt khÈu hµng dÖt may phô thuéc phÇn lín vµo kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n phÈm. §Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng thÕ giíi cÇn thùc hiÖn ®ång bé mét sè biÖn ph¸p sau: - C¶i thiÖn chÊt l­îng s¶n phÈm: §èi víi hµng may mÆc, c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh phi gi¸ c¶, tr­íc hÕt lµ c¹nh tranh vÒ chÊt l­îng hµng ho¸, trong rÊt nhiÒu tr­êng hîp trë thµnh yÕu tè quyÕt ®Þnh trong c¹nh tranh. Ch¼ng h¹n c¸c thÞ tr­êng xuÊt khÈu chÝnh cña ViÖt Nam nh­ EU, Mü, NhËt B¶n, ….®Òu lµ nh÷ng thÞ tr­êng rÊt khã tÝnh, ®ßi hái cao vÒ chÊt l­îng. Ng­êi tiªu dïng ë c¸c thÞ tr­êng khã tÝnh nµy cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cao nªn yÕu tè chÊt l­îng vµ nh·n m¸c s¶n phÈm ®­îc chó ý h¬n lµ gi¸ c¶. Nh­ vËy yÕu tè chÊt l­îng lµ yÕu tè sèng cßn ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam, do vËy cÇn ph¶i thùc hiÖn: Ø KiÓm tra chÆt chÏ chÊt l­îng nguyªn phô liÖu, t¹o b¹n hµng cung cÊp nguyªn phô liÖu æn ®Þnh, ®óng thêi h¹n, b¶o qu¶n tèt nguyªn phô liÖu, tr¸nh xuèng ph¶m cÊp. C©ng chó ý r»ng nguyªn liÖu sîi v¶i lµ nh÷ng hµng hãa hót Èm m¹nh, dÔ h­ háng. Ø Tu©n thñ nghiªm ngÆt yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng vÒ nguyªn phô liÖu, c«ng nghÖ, quy tr×nh s¶n xuÊt theo ®óng mÉu hµng vµ tµi liÖu kü thuËt bªn ®Æt hµng cung cÊp vÒ m· hµng, quy c¸ch kü thuËt, nh·n m¸c, ®ãng gãi bao b×,…. Ø Tu©n thñ ®óng quy tr×nh kiÓm tra chÊt l­îng tr­íc khi xuÊt khÈu. Ø §Ó ®¶m b¶o chÊt l­îng hµng xuÊt khÈu, gi÷ vµ n©ng cao uy tÝn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi, mét hÖ thèng kiÓm tra chÊt l­îng b¾t buéc lµ mét biÖn ph¸p cÇn thiÕt. Ø §Ó s¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®ñ tiªu chuÈn ®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trªn thÞ tr­êng thÕ giíi trong thêi gian tíi (nhÊt lµ theo ph­¬ng thøc FOB) g¾n liÒn víi c¸c biÓu t­îng cã uy tÝn, chÊt l­îng cao cña nh·n hiÖu ViÖt Nam th× viÖc phæ cËp ISO 9000, ISO 14000, SA 8000 ph¶i trë thµnh yªu cÇu bøc xóc hiÖn nay. Ø Trong thêi gian tíi chóng ta cÇn n©ng cao tû träng xuÊt FOB vµ tiÕn tíi xuÊt CIF, chñ ®éng trong thuª tµu vËn chuyÓn vµ b¶o hiÓm, tr¸nh rñi ro tæn thÊt vµ suy gi¶m chÊt l­îng thµnh phÈm. §©y chÝnh lµ biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o yªu cÇu vÒ thêi h¹n giao hµng. - Chó träng viÖc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn mÉu mèt. Khi tham gia vµo thÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi, c¸c nhµ doanh nghiÖp lu«n ph¶i ®­¬ng ®Çu víi c¹nh tranh. ThÞ tr­êng dÖt may thÕ giíi lµ thÞ tr­êng c¹nh tranh m¹nh gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt víi nhau. Trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh ®ã, gi¸ trÞ thÈm mü cña s¶n phÈm ®­îc coi träng do t¸c ®éng cña mèt thêi trang, hay nãi c¸ch kh¸c ®i lµ mÉu mèt thêi trang t¹o nªn søc c¹nh tranh m¹nh mÏ cho s¶n phÈm dÖt may. §èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu n­íc ta, ®Ó chuyÓn sang ph­¬ng thøc mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm th× viÖc nghiªn cøu mÉu mèt lµ mét yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®­îc. Nã gióp cho c¸c doanh nghiÖp cña ta ph¸t triÓn theo h­íng tù chñ, kh«ng phô thuéc vµo kh¸ch ®Æt hµng n­íc ngoµi, nhê ®ã n©ng cao kh¶ n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh, thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸, ®a ph­¬ng ho¸ ph­¬ng thøc kinh doanh, thÞ tr­êng kinh doanh. §Ó viÖc nghiªn cøu ph¸t triÓn mÉu mèt thùc sù trë thµnh vò khÝ c¹nh tranh s¾c bÐn, c¸c doanh nghiÖp dÖt may xuÊt khÈu cÇn ph¶i thùc hiÖn: Ø CÇn chó träng quan t©m ®Æc biÖt vµ tæ chøc x©y dùng hÖ thèng trung t©m nghiªn cøu mÉu mèt cã quy m« lín. Bªn c¹nh ®ã, cÇn h×nh thµnh mét hÖ thèng c¸c c¬ së nghiªn cøu mÉu mèt trong tõng doanh nghiÖp ®Ó cã thÓ v­¬n kÞp c¸c n­íc trong khu vùc. Ø Ch¨m lo, båi d­ìng ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc cã tr×nh ®é chuyªn m«n, chuyªn lµ c«ng t¸c nghiªn cøu s¸ng t¸c mÉu mèt. Ø §Ó c«ng t¸c nghiªn cøu mÉu mèt cã thÓ triÓn khai ®­îc tèt, kÕ ho¹ch tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp ph¶i dµnh mét phÇn chi phÝ nghiªn cøu, s¸ng t¸c, thiÕt kÕ, chÕ thö mÉu mèt míi mét c¸ch thÝch ®¸ng. - §¶m b¶o yªu cÇu vÒ giao hµng. Giao hµng ®óng h¹n lµ yªu cÇu rÊt quan träng víi s¶n phÈm dÖt may do ®Æc ®iÓm vÒ thêi vô vµ phï hîp thêi trang lµ mét trong nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh vÒ tÝnh c¹nh tranh cña nhãm hµng nµy b»ng c¸ch: Ø Chñ ®éng trong vËn chuyÓn, bèc dì hµng ho¸. Ø S¾p xÕp, tæ chøc s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý c¸c m· hµng, tr¸nh ®Ó t×nh tr¹ng cã lóc d©y chuyÒn s¶n xuÊt ®Ó trèng nh­ng cã lóc th× s¶n xuÊt kh«ng kÞp ®Ó giao hµng ®óng thêi h¹n. Ø §¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, cã nh÷ng c¸n bé cã kinh nghiÖm chuyªn tr¸ch kh©u lµm thñ tôc xuÊt nhËp khÈu, tr¸nh ®Ó t×nh tr¹ng hµng s¶n xuÊt xong nh­ng l¹i kh«ng thÓ xuÊt ®­îc. S¶n phÈm dÖt may cña ViÖt Nam lµ mÆt hµng cã lîi thÕ so s¸nh quèc tÕ, cã thÞ tr­êng xuÊt khÈu, ®Çu t­ t­¬ng ®èi lín, thêi gian ®Çu t­ nhanh, gi¶i quyÕt nhiÒu viÖc lµm cho lao ®éng. Thùc hiÖn ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p trªn sÏ t¹o c¬ së quan träng ®Ó thùc hiÖn “Ch­¬ng tr×nh ®Çu t­ t¨ng tèc ®é ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may”, t¹o tiÒn ®Ò ®Ó ViÖt Nam ®øng ®­îc trong m«i tr­êng c¹nh tranh khèc liÖt thêi kú hËu h¹n ng¹ch tõ n¨m 2005 vµ hoµn thµnh tèt môc tiªu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010. KÕt luËn Kinh nghiÖm ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may cña c¸c n­íc c«ng nghiÖp trªn thÕ giíi cho thÊy: Ngµnh dÖt may ViÖt Nam sÏ cã ®iÒu kiÖn t¨ng tr­ëng liªn tôc kho¶ng 20 - 30 n¨m tíi nhê nhiÒu ­u thÕ trong ®ã ®Æc biÖt lµ gi¸ lao ®éng rÎ. H¬n n÷a, xuÊt ph¸t ®iÓm cña ngµnh dÖt may thÊp nªn sÏ cho phÐp ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh t¨ng tr­ëng víi tèc ®é cao, gãp phÇn gi¶i quyÕt ®­îc rÊt nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu nhËp quèc d©n vµ thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®Êt n­íc ph¸t triÓn. Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh th­¬ng m¹i toµn cÇu ho¸ vµ khu vùc ho¸ diÔn ra m¹nh mÏ, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu dÖt may ViÖt Nam ®ang ph¶i chÞu sù c¹nh tranh gay g¾t, ®Æc biÖt nã sÏ trë nªn khèc liÖt vµ toµn diÖn h¬n trªn toµn thÕ giíi trong thêi kú hËu h¹n ng¹ch tõ n¨m 2005. Trªn c¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ tÇm quan träng còng nh­ nh÷ng c¬ héi vµ th¸ch thøc ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam, bµi viÕt nµy ®· ph¶n ¸nh râ thùc tr¹ng t×nh h×nh xuÊt khÈu vµ m¹nh d¹n ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam trªn con ®­êng th©m nhËp thÞ tr­êng khu vùc vµ thÕ giíi. Tµi liÖu tham kh¶o Niªn gi¸m thèng kª 2003 - NXB Thèng kª, HN 2004 T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ sè 5/2002 T¹p chÝ Céng s¶n sè 12/2003 Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 15/2002; 14/2003; 46/2004 T¹p chÝ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ thÕ giíi sè 3/2000 T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn sè 6/2002 T¹p chÝ Th­¬ng m¹i sè 3/2003; sè 3+4+5/2005 T¹p chÝ C«ng nghiÖp vµ Th­¬ng m¹i sè 2/2004; sè 6/2004; sè10/2004; sè 12/2004; sè 12 th¸ng 3/2005 Th«ng tin vµ Tµi chÝnh sè 24 (12/2004) Ngo¹i th­¬ng sè 27 (21/9/2004 ®Õn 31/9/2004); sè 35 (11/12/2004 ®Õn 20/12/2004) Chuyªn ®Ò ®Æc biÖt th«ng tin c«ng nghiÖp sè 3+4 (19 ®Õn 26/1/2004); sè 7 (23/2/20040; sè 9/2004; sè 15 (19/4/2004); sè 17 (3/5/2004); sè 22 (7/6/2004) T¹p chÝ kinh tÕ ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng sè 11 (14 ®Õn 20/3/2005) Th«ng tin th­¬ng m¹i chuyªn ngµnh DÖt may sè ra ngµy 16/2/2004, sè ra tõ 12/1 ®Õn 26/1/2004 Mét sè trang Web: www.vinatex.com.vn www.mot.gov.vn www.moi.gov.vn www.vnexpress.net www.vnn.vn