Xuất nhập khẩu hàng hóa và hoạt động xúc tiến thương mại của Việt Nam

cña ViÖt Nam thêi gian qua ph¸t triÓn c¶ vÒ l­îng vµ chÊt. Sè l­îng c¸c héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i ®­îc tæ chøc trong c¶ n­íc ®Õn n¨m 2001 ®· lªn tíi h¬n 100 so víi ch­a tíi mét vµi chôc héi chî mét n¨m trong nh÷ng n¨m ®Çu 1990. Nh÷ng n¨m tr­íc, c¸c HCTL th­¬ng m¹i chñ yÕu ®­îc tæ chøc t¹i Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh. Trong mÊy n¨m gÇn ®©y, ho¹t ®éng nµy ®· ®­îc më réng tíi nhiÒu tØnh thµnh kh¸c, kÓ c¶ ë c¸c tØnh miÒn nói n¬i mµ ho¹t ®éng kinh tÕ vµ th­¬ng m¹i ch­a ph¸t triÓn. Sè c¸c héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i h­íng vÒ thÞ tr­êng ASEAN cña ViÖt Nam còng n»m trong quy luËt chung ®ã. Héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i quèc tÕ cña ViÖt Nam h­íng vÒ thÞ tr­êng ASEAN ®­îc tæ chøc d­íi nhiÒu h×nh thøc. §ã cã thÓ lµ c¸c héi chî do VIÖt Nam tù tæ chøc ë trong n­íc vµ mêi c¸c ®oµn th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ASEAN tham gia ®Ó t×m hiÓu vÒ thÞ tr­êng ViÖt Nam nh­ Héi chî Vietnam Expo, Héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i t¹i c¸c cac khu th­¬ng m¹i më ë c¸c cöa khÈu biªn giíi víi c¸c n­íc ASEAN nh­ ë Lao B¶o…; hoÆc lµ c¸c héi chî, triÔn l·m mµ ViÖt Nam phèi hîp víi c¸c c¬ quan th­¬ng m¹i cña c¸c n­íc ASEAN ®ång tæ chøc t¹i c¸c n­íc së t¹i ®Ó giíi thiÖu vÒ thÞ tr­êng s¶n phÈm cña ViÖt Nam vµ cung cÊp th«ng tin liªn quan vÒ t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt nhËp khÈu c¸c s¶n phÈm ®ã ë ViÖt Nam nh­ TuÇn lÔ ViÖt Nam t¹i Lµo, My-an-ma…; hoÆc cã thÓ lµ c¸c héi chî, triÔn l·m th­¬ng m¹i mµ ViÖt Nam cïng hîp t¸c víi c¸c n­íc, c¸c tæ chøc thuéc c¸c n­íc phi thµnh viªn ASEAN tæ chøc ®Ó giíi thiÖu vÒ thÞ tr­êng ASEAN cho chÝnh c¸c n­íc ASEAN vµ cho thÞ tr­êng quèc tÕ nh­ c¸c héi chî do tæ chøc xóc tiÕn th­¬ng m¹i NhËt B¶n JETRO tæ chøc ë Singapore, c¸c héi chî hµng n¨m cña c«ng ty dÞch vô triÔn l·m ADSALE-HONGKONG tæ chøc t¹i c¸c thµnh phè lín cña ch©u ¸- Th¸i B×nh D­¬ng nh­ ë B¾c Kinh, TP.HCM, Bangkok, Kulalampur…Theo th«ng tin tõ Côc XTTM ViÖt Nam, nh»m ®Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng XTTM nãi chung vµ trªn thÞ tr­êng ASEAN nãi riªng, n¨m 2003 nµy ViÖt Nam sÏ phèi hîp víi Malayxia tæ chøc 3 cuéc héi chî triÔn l·m quèc tÕ t¹i n­íc nµy. §ã lµ héi chî quèc tÕ dµnh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, héi chî quèc tÕ thùc phÈm vµ ®å uèng, vµ triÔn l·m quèc tÕ vÒ quµ tÆng. §ång thêi Côc XTTM cßn tiÕn hµnh x©y dùng ph­¬ng ¸n ®¨ng cai tæ chøc héi chî ASEAN (FTA 2004). Ngoµi tæ chøc héi chî ViÖt Nam cßn tham gia tÝch cùc c¸c héi chî triÔn l·m quèc tÕ giíi thiÖu hµng ho¸ vµ thÞ tr­êng ASEAN do c¸c n­íc thµnh viªn tæ chøc hµng n¨m, héi chî ASEAN… C¸c héi chî triÔn l·m nµy lµ ®Çu mèi thiÕt lËp quan hÖ cho c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu bëi nã quy tô nhiÒu yÕu tè c¬ b¶n, ®¸p øng yªu cÇu cña bªn xuÊt vµ bªn nhËp khÈu: hä ®­îc trùc tiÕp kiÓm nghiÖm s¶n phÈm, th¨m dß ph¶n øng cña kh¸ch hµng vµ cña ®èi thñ c¹nh tranh vÒ s¶n phÈm ®­îc tr­ng bµy, giíi thiÖu t¹i héi chî, hä còng cßn cã thÓ trùc tiÕp gÆp gì nhµ s¶n xuÊt, xuÊt khÈu s¶n phÈm mµ hä cã nhu cÇu… Héi chî triÔn l·m cßn th«ng tin vÒ kh¶ n¨ng ®¸p øng nhu cÇu hµng ho¸, vÒ nguån hµng vµ nh÷ng th«ng tin kh¸c nh­ c«ng nghÖ míi, d©y chuyÒn s¶n xuÊt nguån hµng míi, c¸c tiÕn bé vÒ khoa häc kü thuËt…vµ c¶ nh÷ng th«ng tin vÒ mÆt b»ng gi¸ c¶, vÒ thÞ tr­êng, m«i tr­êng ®Çu t­, tiÒm n¨ng cña c¸c nhµ s¶n xuÊt, xuÊt khÈu. ViÖc thiÕt lËp quan hÖ cho xuÊt khÈu th«ng qua c¸c héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i nµy, v× thÕ, gióp doanh nghiÖp tiÕt kiÖm thêi gian vµ c«ng søc cho viÖc tiÕp thÞ s¶n phÈm h¬n lµ viÖc thiÕt lËp quan hÖ xuÊt khÈu b»ng c¸c h×nh thøc kh¸c. Th«ng qua viÖc tæ chøc vµ tham gia c¸c héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i quèc tÕ nãi trªn s¶n phÈm xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· cã c¬ héi tiÕp cËn s©u h¬n vµo thÞ tr­êng ASEAN. §ã lµ sù cã mÆt cña c¸c s¶n phÈm dÖt may, hµng thñ c«ng mü nghÖ, hµng nhùa gia dông…cña ViÖt Nam ë c¸c thÞ tr­êng nh­ Myanma, Lµo, Campuchia, Malaysia…lµ c¸c thÞ tr­êng vèn chØ biÕt ®Õn s¶n phÈm xuÊt xø tõ Th¸i Lan, Indonesia. Theo th«ng tin tõ Côc XTTM, hiÖn cã gÇn 100 lo¹i hµng cña ViÖt Nam chiÕm 80% thÞ phÇn Campuchia, ®Æc biÖt lµ hµng nhùa ViÖt Nam kh«ng nh÷ng chiÕm lÜnh thÞ tr­êng Campuchia mµ cßn v­¬n sang c¶ Th¸i Lan. HiÖn hµng ViÖt Nam ®· ®­îc ng­êi tiªu dïng Campuchia tÝn nhiÖm do cã chÊt l­îng, mÉu m· t­¬ng ®­¬ng víi hµng Th¸i nh­ng gi¸ l¹i thÊp h¬n 10-20%. Sè l­îng vµ chñng lo¹i hµng ho¸ cña ViÖt nam trªn thÞ tr­êng ASEAN còng nh­ kim ng¹ch trao ®æi hµng ho¸ hai chiÒu ViÖt Nam - ASEAN t¨ng lªn ®¸ng kÓ lµ nhê sù ®ãng gãp cña h×nh thøc XTTM nµy. V× nh÷ng lîi Ých mµ héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i ®em l¹i, h×nh thøc XTTM nµy trong thêi gian gÇn ®©y ®­îc ®Èy m¹nh khai th¸c. Theo mét thèng kª cña Bé Th­¬ng m¹i, mçi n¨m doanh nghiÖp ViÖt Nam tham gia trªn 80 héi chî triÔn l·m. Cßn theo Thèng kª s¬ bé cña Côc XTTM ViÖt Nam th×: n¨m 2001 c¸c doanh nghiÖp kinh doanh héi chî triÔn l·m ®¨ng ký tæ chøc kho¶ng 200 héi chî triÔn l·m trong n­íc (trong ®ã thùc hiÖn ®­îc 40-45%) vµ 120 HCTL ë n­íc ngoµi (trong ®ã thùc hiÖn ®­îc kho¶ng 30-40%). T×nh tr¹ng “l¹m ph¸t” héi chî triÔn l·m nh­ vËy chØ lµ sù lén xén t¹m thêi kh«ng thÓ tr¸nh khái cña thêi kú ®Çu cëi trãi vµ më cöa. SÏ kh«ng cã g× ®¸ng nãi nÕu héi chî triÔn l·m diÔn ra theo ®óng chøc n¨ng cho doanh nghiÖp song ®a phÇn doanh nghiÖp tham gia héi chî triÔn l·m lµ xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu kinh doanh dÞch vô nªn quy m« gian hµng ViÖt Nam rÊt h¹n chÕ vµ manh món. C¸c doanh nghiÖp tham gia triÔn l·m th­êng chØ ®¬n thuÇn nh»m môc ®Ých b¸n s¶n phÈm chø ch­a cã sù ®Çu t­ cho tiÕp thÞ s¶n phÈm nh»m t×m kiÕm mét hîp ®ång tiªu thô, xuÊt khÈu s¶n phÈm æn ®Þnh vµ dµi h¹n. Tr×nh ®é vµ kü n¨ng tham gia héi chî triÔn l·m cña c¸c doanh nghiÖp cßn thÊp. Kh«ng Ýt tr­êng hîp do thiÕu th«ng tin vÒ thÞ tr­êng vµ héi chî triÔn l·m nªn doanh nghiÖp ®· chän sai héi chî hoÆc chuÈn bÞ sai hµng ho¸. NhiÒu ®¬n vÞ tham gia héi chî mét c¸ch bÞ ®éng kh«ng theo kÕ ho¹ch, kh«ng nghiªn cøu tr­íc thÞ tr­êng, kh«ng cã môc tiªu cô thÓ, kh«ng chuÈn bÞ kü cµng. Ng­êi ®­îc cö ®i tham dù héi chî triÔn l·m ë n­íc ngoµi nh­ng kh«ng giao tiÕp ®­îc b»ng ngo¹i ng÷ hoÆc chØ quan t©m ®Õn b¸n lÎ hµng ho¸ chø kh«ng quan t©m ®Õn giao dÞch t×m kiÕm kh¸ch ký hîp ®ång xuÊt khÈu s¶n phÈm æn ®Þnh. Tr×nh ®é vµ kü n¨ng tæ chøc héi chî triÔn l·m cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng cßn nhiÒu yÕu kÐm. C¸c ®¬n vÞ tæ chøc héi chî triÔn l·m cña ViÖt Nam th­êng chØ lµ n¬i cung cÊp ®Þa ®iÓm vµ ph­¬ng tiÖn ®Ó tr­ng bµy hµng ho¸ hoÆc gióp thu xÕp ¨n ë ®i l¹i cho nh÷ng ng­êi tham gia héi chî triÔn l·m ë n­íc ngoµi chø ch­a quan t©m vµ ch­a cã kh¶ n¨ng cung cÊp c¸i mµ c¸c doanh nghiÖp tham gia cÇn h¬n c¶ lµ th«ng tin thÞ tr­êng vµ b¹n hµng. So s¸nh c¸c héi chî triÔn l·m quèc tÕ do c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµI tæ chøc, cµng thÊy râ h¬n sù yÕu kÐm trong tæ chøc héi chî triÔn l·m cña doanh nghiÖp ViÖt Nam. Quy m« cña c¸c héi chî nµy kh«ng chØ lín vÒ sè l­îng c¸c doanh nghiÖp tham gia mµ ngay c¶ h×nh thøc tiÕp cËn víi doanh nghiÖp cña ta th«ng qua viÖc tæ chøc héi th¶o hay c¸ch thøc tæ chøc c¸c gian tr­ng bµy lµ mét bµi häc h÷u Ých cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Cã thÓ ra mét sè héi chî thµnh c«ng nh­: “TriÔn l·m quèc tÕ thiÕt bÞ dÖt may, da giµy” víi sù tham gia cña 200 doanh nghiÖp ®Õn tõ §µi Loan, Trung Quèc, Italia, Singapore, tr­ng bµy trªn 300 gian hµng, chñ yÕu giíi thiÖu c¸c thiÕt bÞ ngµnh dÖt may, phô liÖu v¶i vµ da giµy; triÔn l·m “Gèm sø Giang T©y” ; “TriÔn l·m Kinh tÕ- Th­¬ng m¹i Hµ B¾c” víi h¬n 100 doanh nghiÖp tØnh Hµ B¾c(TQ) tËp trung giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm thÕ m¹nh nh­: dÖt may, d­îc phÈm, linh kiÖn giao th«ng vËn t¶i, vËt liÖu x©y dùng...Thµnh c«ng cña c¸c triÔn l·m nµy cho thÊy hä ®· nghiªn cøu thÞ tr­êng ViÖt Nam rÊt kü c¶ nhu cÇu cña doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng ViÖt Nam. C¸c kú héi chî triÔn l·m quèc tÕ bªn c¹nh viÖc t¹o ra c¸c c¬ héi XTTM cho c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi còng ®ång thêi ®­a c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµo thÕ ph¶i c¹nh tranh bÊt lîi, nhÊt lµ khi s¶n phÈm c¸c doanh nghiÖp n­íc ngoµi tá ra ­u thÕ h¬n. Ph¶i nh×n nhËn r»ng ®©y lµ mét bµi häc quý vÒ kinh nghiÖm tæ chøc còng nh­ ph¸t hiÖn thÞ tr­êng, XTTM vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu qua c¸c kú héi chî. ViÖc rót kinh nghiÖm qua c¸c kú héi chî tõ søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, hµng ho¸ n­íc ngoµi ®Ó t×m c¸ch n©ng søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, hµng ho¸ ViÖt Nam ®ång thêi c¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc héi chî triÔn l·m còng nh­ XTTM cña ta lµ mét ®iÒu hÕt søc cÇn thiÕt. VÒ phÝa doanh nghiÖp, nÕu kh«ng n©ng cao kü n¨ng x©y dùng vµ tæ chøc thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch XTTM; ®Æc biÖt lµ kü n¨ng xö lý th«ng tin vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng, ph¸t triÓn s¶n phÈm th× viÖc tham gia triÔn l·m chØ ®¬n thuÇn lµ ho¹t ®éng b¸n lÎ, thËm chÝ lµ dÞp tiªu thô hµng tån. Vµ nÕu c¸c ®¬n vÞ tæ chøc triÔn l·m cßn coi ®©y lµ mét ho¹t ®éng mang tÝnh th­¬ng m¹i ®¬n thuÇn chø kh«ng ph¶i lµ c¬ héi hç trî XTTM ®èi víi c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ s¶n xuÊt, c¸c nhµ xuÊt khÈu th× ho¹t ®éng héi chî sÏ ®i vµo xu h­íng Õ Èm, kh«ng ph¸t huy vai trß XTTM cña nã. 4. VÒ ho¹t ®éng qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i vµ khuyÕn m¹i Ho¹t ®éng qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i lµ mét ho¹t ®éng kh«ng thÓ thiÕu cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay. Doanh nghiÖp tiÕn hµnh qu¶ng cao s¶n phÈm cña m×nh trªn mäi ph­¬ng tiÖn ë tÊt c¶ mäi thÞ tr­êng. Tr­íc ®©y, trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, cã thÓ nãi kh«ng cã ho¹t ®éng qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i trªn thÞ tr­êng néi ®Þa. Sù ph¸t triÓn cña ho¹t ®éng qu¶ng c¸o thÓ hiÖn qua chi phÝ qu¶ng c¸o cña c¸c doanh nghiÖp trong n­íc t¨ng lªn nhanh chãng qua c¸c n¨m. Theo ­íc tÝnh cña c«ng ty nghiªn cøu thÞ tr­êng Taylor Nelson Sofrest ®¨ng trªn b¸o “§Çu t­ n­íc ngoµi”: Chi phÝ nµy trong nh÷ng n¨m tr­íc “§æi míi” kh«ng ®¸ng kÓ, trong n¨m 2000 con sè nµy ®¹t vµo kho¶ng 108 triÖu USD (kh«ng kÓ qu¶ng c¸o biÓn ngoµi trêi) vµ n¨m 2001 con sè t­¬ng øng kho¶ng 122 triÖu USD. ChÊt l­îng qu¶ng c¸o cña doanh nghiÖp ViÖt Nam nh×n chung cã tiÕn bé. NhiÒu qu¶ng c¸o g©y ®­îc Ên t­îng tèt, võa khuyÕch tr­¬ng ®­îc hµng ho¸ dÞch vô võa khuyÕch tr­¬ng ®­îc truyÒn thèng lÞch sö v¨n hãa vµ h×nh ¶nh cña d©n téc nh­ qu¶ng c¸o cña BITIS hay cña VIETNAM AIRLINES... §i kÌm víi ho¹t ®éng qu¶ng c¸o lµ khuyÕn m¹i, ®©y còng lµ mét h×nh thøc XTTM míi ë n­íc ta. Thêi gian qua cã ®Õn hµng chôc ®ît khuyÕn m¹i ®­îc c¸c doanh nghiÖp më ra rÇm ré víi c¸c chiªu thøc kh¸c nhau vµ phÇn th­ëng ngµy cµng lín. KhuyÕn m¹i còng lµ ho¹t ®éng th­êng xuyªn kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, vÉn cßn nhiÒu tr­êng hîp qu¶ng c¸o kÐm hiÖu qu¶ vµ l·ng phÝ. ë mét sè tØnh, mét sè lo¹i qu¶ng c¸o ®· cã ¶nh h­ëng xÊu ®Õn m«i tr­êng x· héi vµ c¶nh quan. BiÓu hiÖn cô thÓ cña sù yÕu kÐm trong qu¶ng c¸o phæ biÕn lµ qu¶ng c¸o kh«ng theo kÕ ho¹ch, chiÕn l­îc XTTM, qu¶ng c¸o sai kªnh vµ sai ®èi t­îng kh¸ch hµng, ch¼ng h¹n, mét qu¶ng c¸o b¸n ga ®un bÕp cho ®èi t­îng ®äc chñ yÕu lµ th­¬ng nh©n n­íc ngoµi trªn t¹p chÝ DiÔn ®µn Doanh nghiÖp ph¸t hµnh b»ng tiÕng Anh. Néi dung qu¶ng c¸o kh«ng tËp trung, kh«ng g©y ®­îc Ên t­îng, kh«ng thu hót ®­îc sù chó ý cña kh¸ch hµng vµ thËm chÝ cßn g©y ¶nh h­ëng tiªu cùc. RÊt nhiÒu qu¶ng c¸o néi dung chØ lµ ¶nh gi¸m ®èc, ¶nh trô së c«ng ty vµ rÊt nhiÒu ch÷ liÖt kª tíi vµi chôc chøc n¨ng vµ nhiÖm vô kh¸c nhau cña c«ng ty. Néi dung qu¶ng c¸o nh­ vËy lµm cho ng­êi ®äc kh«ng chó ý hoÆc cã c¶m gi¸c c«ng ty kh«ng chuyªn vÒ mét lÜnh vùc nµo c¶. ThËm chÝ cã tr­êng hîp qu¶ng c¸o chØ cèt lµ ®Ó tiÒu tiÒn, vÝ dô, cã tr­êng hîp qu¶ng c¸o c¶ UBND huyÖn trªn mét t¹p chÝ tiÕng Anh. §ã lµ ch­a kÓ ®Õn nh÷ng qu¶ng c¸o tiªu cùc ®Æt qu¶ng c¸o cèt ®Ó nhËn ®­îc hoa hång qu¶ng c¸o. Mét ®iÒu cÇn nãi ®Õn n÷a lµ s¶n phÈm ViÖt Nam ch­a ®­îc qu¶ng c¸o theo tuú theo ®Æc ®IÓm cña tõng thÞ tr­êng. Kh«ng hÒ cã mét sù ph©n biÖt nµo gi÷a qu¶ng c¸o ë thÞ tr­êng ASEAN vµ c¸c thÞ tr­êng ¢u, Mü chø ch­a nãi g× ®Õn sù kh¸c nhau vÒ néi dung vÒ qu¶ng c¸o gi÷a c¸c thÞ tr­êng lµ c¸c n­íc thµnh viªn ASEAN. ChÝnh ®iÒu nµy lµm gi¶m ®i phÇn nµo hiÖu qu¶ cña qu¶ng c¸o ViÖt Nam. §iÒu nµy phÇn nhiÒu lµ do c¸c doanh nghiÖp kh«ng ®ñ chi phÝ trang tr¶i song còng kh«ng Ýt tr­êng hîp lµ do nhËn thøc h¹n chÕ cña nhµ s¶n xuÊt, xuÊt khÈu vÒ c¸c thÞ tr­êng s¶n phÈm ®Æc thï. 5. VÒ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i kh¸c Ngoµi c¸c ho¹t ®éng XTTM chñ yÕu trªn, c¸c ho¹t ®éng XTTM d­íi h×nh thøc c¸c héi nghÞ, héi th¶o vµ c¸c kho¸ ®µo t¹o vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, c¸c ®oµn ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi...còng ®­îc song song tiÕn hµnh nh»m gãp phÇn n©ng cao kü n¨ng XTTM cho c¸c ®èi t­îng trong ngµnh. C¸c ho¹t ®éng nµy cã thÓ do c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i tæ chøc hoÆc cã thÓ do doanh nghiÖp tù tiÕn hµnh. C¸c ho¹t ®éng nµy kh«ng nh÷ng gióp cho c¸c doanh nghiÖp, nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c XTTM n©ng cao hiÓu biÕt vÒ kinh tÕ thÞ tr­êng, thÞ tr­êng quèc tÕ, kü n¨ng XTTM, c¬ héi vµ th¸ch thøc cña qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ mµ cßn cung cÊp nh÷ng th«ng tin vÒ sù thay ®æi cña m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ. §Ó n©ng cao tr×nh ®é, kü n¨ng nghiÖp vô vÒ XTTM cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam vµ c¸c c¸n bé lµm c«ng t¸c XTTM, tõ ®Çu n¨m 2002 Côc XTTM ®· tæ chøc 7 cuéc héi th¶o vÒ ph¸t triÓn vµ tiÕp thÞ XK, 8 kho¸ tËp huÊn vÒ XTTM ë Hµ Néi, TP.HCM, NghÖ An vµ mét sè tØnh phÝa Nam, c¸c cuéc héi th¶o vµ tËp huÊn ®Òu ®­îc ®¸nh gi¸ tèt. Côc XTTM còng ®· tÝch cùc tham gia c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc hîp t¸c XTTM ®a ph­¬ng nh­: Trung t©m XTTM, §Çu t­ vµ Du lÞch ASEAN- NhËt B¶n (AJC), Nhãm XTTM trong khu«n khæ Hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¸-Th¸i B×nh D­¬ng (APEC), DiÔn ®µn doanh nghiÖp ¸- ¢u (AEBD), DiÔn ®µn XTTM ch©u ¸ (ATPF). ThÞ tr­êng ASEAN tuy ®­îc ®¸nh gi¸ lµ thÞ tr­êng truyÒn thèng vµ gÇn gòi ®èi víi ViÖt Nam, nh­ng th«ng tin vÒ tõng thÞ tr­êng thµnh viªn cô thÓ trong ASEAN ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam th× hÇu nh­ rÊt Ýt do m«i tr­êng chÝnh trÞ ph¸p luËt cña c¸c n­íc ASEAN rÊt kh¸c biÖt. PhÇn lín sù tiÕp xóc gi÷a c¸c doanh nghiÖp ASEAN víi nhau lµ do doanh nghiÖp tù tæ chøc vµ mét phÇn lµ th«ng qua sù kÕt hîp víi c¸c chuyÕn ®i th¨m chÝnh thøc cña c¸c chÝnh phñ cña c¸c n­íc. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng nµy, gÇn ®©y Bé Th­¬ng m¹i ViÖt Nam ®· phèi hîp víi c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i trong vµ ngoµi n­íc tæ chøc nhiÒu cuéc héi th¶o vÒ c¸c thÞ tr­êng thµnh viªn ASEAN nh»m phæ biÕn th«ng tin, t¨ng c­êng vµ t¹o diÔn ®µn giao l­u gi÷a c¸c doanh nghiÖp phôc vô cho c«ng t¸c ®Èy m¹nh giao l­u hµng ho¸ trong toµn ASEAN, chñ ®éng chuÈn bÞ héi nhËp. Giao dÞch th­¬ng m¹i ViÖt Nam- ASEAN cã nhiÒu khëi s¾c khi nhiÒu ®oµn doanh nghiÖp ViÖt Nam ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng ASEAN vµ ng­îc l¹i, nh÷ng chuyÕn ®i nµy ®Òu thu ®­îc nhiÒu thµnh c«ng më ra nhiÒu c¬ héi ph¸t triÓn kinh doanh cho doanh nghiÖp ViÖt Nam. Ch¼ng h¹n, viÖc Bé Th­¬ng m¹i Th¸i Lan th«ng qua Tham t¸n th­¬ng m¹i Th¸i t¹i Hµ néi vµ TP.HCM ®· vµ ®ang tµi trî mét phÇn kinh phÝ cho viÖc tæ chøc c¸c ®oµn buying mission sang Th¸i Lan gÆp gì víi c¸c nhµ xuÊt khÈu Th¸i; héi th¶o “C¬ héi kinh doanh vµ ®Çu t­ t¹i ViÖt Nam” t¹i Bangkok gÇn ®©y do Th¸i Lan vµ ViÖt Nam cïng hîp t¸c kinh phÝ ®Ó tæ chøc...®· gióp doanh nghiÖp 2 bªn hiÓu biÕt lÉn nhau, h­íng tíi thùc hiÖn hîp t¸c trong xuÊt khÈu ra thÞ tr­êng ngoµi mét sè mÆt hµng mµ 2 n­íc cïng cã lîi thÕ. Kh«ng n»m ngoµi thùc tr¹ng chung cña c«ng t¸c XTTM ViÖt Nam, nhiÒu héi nghÞ, héi th¶o vµ c¸c kho¸ ®µo t¹o vÒ th­¬ng m¹i vµ ®Çu t­, c¸c ®oµn ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng ASEAN cßn khiªm tèn song mang nÆng tÝnh h×nh thøc, néi dung chång chÐo, thiÕu thiÕt thùc, l·ng phÝ thêi gian vµ tiÒn b¹c cña ng­êi tham dù. Hay nãi c¸ch kh¸c lµ nhiÒu héi th¶o cã “héi” nh­ng kh«ng cã “th¶o”, nhiÒu chuyÕn ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi cã “kh¶o” nh­ng kh«ng “s¸t” t×nh h×nh, nhiÒu chuyÕn ®i häc (study-tour) cã “®i” (tour) mµ kh«ng “häc” (study). Cã héi nghÞ, héi th¶o ®­îc tæ chøc chØ v× lý do ®­îc tµi trî tõ n­íc ngoµi hoÆc tõ ng©n s¸ch. NhiÒu kho¸ ®µo t¹o vÒ th­¬ng m¹i vµ XTTM rÊt lý thuyÕt hoÆc kh«ng kh¸c g× c¸c líp häc trong tr­êng ®¹i häc do thiÕu hoÆc kh«ng huy ®éng ®­îc c¸c chuyªn gia cã kinh nghiÖm thùc tÕ tham gia. 6. §¸nh gi¸ chung vÒ XTTM ViÖt Nam ®èi víi thÞ tr­êng ASEAN HiÖu qu¶ ho¹t ®éng XTTM cã hai c¸ch nh×n nhËn. Cã nh÷ng ho¹t ®éng XTTM thÊy ®­îc ngay hiÖu qu¶ cña nã nh­ tæ chøc ®oµn doanh nghiÖp ®i kh¶o s¸t, giao dÞch th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi. Trong nh÷ng chuyÕn ®i nµy kh«ng Ýt doanh nghiÖp ®· ký ®ù¬c hîp ®ång lµm ¨n víi n­íc ngoµi. Nh­ng cã nh÷ng ho¹t ®éng ph¶i 4-5 n¨m sau míi thÊy ®­îc hiÖu qu¶ cña nã nh­: b­íc ®Çu giíi thiÖu tªn tuæi doanh nghiÖp, s¶n phÈm ViÖt nam ra n­íc ngoµi. Hay nh­ viÖc qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu, kh«ng thÓ nãi trong mét lÇn giao dÞch sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ ngay. Mµ hiÖu qu¶ cña nã cßn phô thuéc vµo sù bÒn bÜ cña doanh nghiÖp vµ c¶ c¸c tæ chøc XTTM. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi ®µ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr­êng, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ho¹t ®éng XTTM ®­îc quan t©m, cã vÞ trÝ ngµy cµng quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë n­íc ta. Bëi tÇm quan träng cña nã, ChÝnh phñ ®· cho ra ®êi c¬ quan nhµ n­íc võa qu¶n lý võa tæ chøc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng XTTM, cô thÓ lµ Côc XTTM trùc thuéc Bé Th­¬ng m¹i. Song song, mét dù ¸n vÒ c«ng t¸c nµy ®· ®­îc khëi ®éng vµ hoµn thµnh giai ®o¹n 1 nay ®ang ®i vµo giai ®o¹n chÝnh cña dù ¸n. Bªn c¹nh ho¹t ®éng cña c¬ quan chuyªn tr¸ch, ho¹t ®éng XTTM ®­îc ph¸t triÓn réng r·i, gãp phÇn kh«ng nhá vµo viÖc t¨ng c­êng ho¹t ®éng th­¬ng m¹i nãi chung vµ XK nãi riªng. Cã thÓ kh¸i qu¸t mÆt ®­îc trong ho¹t ®éng nµy nh÷ng n¨m gÇn ®©y lµ: - H×nh thµnh vÒ c¬ b¶n mét m¹ng l­íi tæ chøc ho¹t ®éng XTTM. §ã lµ c¸c c¬ quan chÝnh phñ vµ phi chÝnh phñ. Ngoµi Côc XTTM th× ë hÇu hÕt c¸c ®Þa ph­¬ng ®Òu ®· cã tæ chøc XTTM theo m« h×nh trung t©m hoÆc Ban thuéc Së Th­¬ng m¹i. NhiÒu Bé, ngµnh, nhiÒu tæ chøc phi chÝnh phñ cã c¬ quan thùc hiÖn XTTM. - NhËn thøc cña c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp vµ ®«ng ®¶o nh©n d©n vÒ tÇm quan träng cña ho¹t ®éng nµy chuyÓn biÕn m¹nh mÏ. H¬n thÕ, nhËn thøc ®· chuyÓn thµnh hµnh ®éng cô thÓ. LÇn ®Çu tiªn cã quy ®Þnh vÒ mét kho¶n chi t­¬ng ®èi æn ®Þnh hµng n¨m b»ng 25% kim ng¹ch xuÊt khÈu trõ, dÇu th« cho ho¹t ®éng XTTM (Th«ng t­ 86/2002 ngµy 27/9/2002). - Tõ nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña ho¹t ®éng XTTM, mét sè ngµnh hµng nh­ da giÇy, thuû s¶n, dÖt may ®· x©y dùng ®­îc chiÕn l­îc xuÊt khÈu, xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Qua viÖc x©y dùng chiÕn l­îc, c¸c ngµnh hµng ®· thÊy ®­îc viÖc cÇn thiÕt nh­ x©y dùng nh·n hiÖu, th­¬ng hiÖu ViÖt Nam...vµ ®Ò ra c¸c b­íc thùc hiÖn; x©y dùng chiÕn l­îc nguyªn liÖu cho ngµnh trªn c¬ së tÝnh to¸n nªn lùa chän ®Çu t­ trong n­íc ë møc ®é nµo, sö dông lîi thÕ cña c¸c n­íc kh¸c th«ng qua nhËp khÈu ra sao... - Ho¹t ®éng XTTM ®· trë thµnh c«ng viÖc th­êng xuyªn cña ChÝnh phñ, c¸c Bé ngµnh, ®Þa ph­¬ng, doanh nghiÖp. C¸c ®oµn cña c¸c nhµ l·nh ®¹o cao cÊp cña §¶ng vµ Nhµ n­íc ®i th¨m c¸c n­íc bao giê còng cã néi dung b¶n th¶o vÒ hîp t¸c kinh tÕ, ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh khung, biªn b¶n ghi nhí, tho¶ thuËn trong hîp t¸c lµm ¨n vµ trao ®«Ø th­¬ng m¹i. C¸c ®oµn doanh nghiÖp ®i theo c¸c ®oµn ®­îc gÆp gì b¹n hµng vµ më ra nhiÒu thÞ tr­êng còng nh­ h­íng lµm ¨n cã hiÖu qu¶. - C¸c Bé ngµnh, ®Þa ph­¬ng, doanh nghiÖp còng th­êng xuyªn thùc hiÖn ho¹t ®éng t×m kiÕm thÞ tr­êng, b¹n hµng...§Æc biÖt, c¸c hiÖp héi ngµnh hµng doanh nghiÖp ra ®êi ngµy mét nhiÒu ®· gãp phÇn ®Èy m¹nh ho¹t ®éng nµy th«ng qua viÖc phèi hîp hµnh ®éng chung. HÇu nh­ c¸c hiÖp héi ngµnh hµng, doanh nghiÖp ®Òu coi mét néi dung chÝnh trong ho¹t ®éng cña m×nh lµ XTTM, lµ th«ng tin cho c¸c thµnh viªn. MÆc dï ®· cã ®­îc nh÷ng b­íc tiÕn bé ®¸ng kÓ, c«ng t¸c XTTM cña ViÖt Nam vÉn cßn kh«ng Ýt yÕu kÐm vµ bÊt cËp. Cã thÓ kÓ ra mét sè h¹n chÕ cña c«ng t¸c XTTM ViÖt Nam thêi gian qua nh­ sau: - Sù yÕu kÐm vµ thiÕu kinh nghiÖm trong c«ng t¸c XTTM. Mét lµ, do hËu qu¶ cña nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung vµ nhµ n­íc ®éc quyÒn vÒ ngo¹i th­¬ng, c¸c ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng cña n­íc ta lµ do nhµ n­¬c ®éc quyÒn, ®­îc tiÕn hµnh bëi c¸c doanh nghiÖp quèc doanh chuyªn doanh ngo¹i th­¬ng vµ chñ yÕu víi c¸c n­íc XHCN theo c¸c hiÖp ®Þnh th­¬ng m¹i vµ nghÞ ®Þnh th­ trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c chÝnh phñ. Trªn thÞ tr­êng néi ®Þa hµng ho¸ dÞch vô ®­îc s¶n xuÊt vµ tiªu thô bëi c¸c xÝ nghiÖp vµ c«ng ty quèc doanh theo kÕ ho¹ch cña nhµ n­íc. Sù kÕ ho¹ch ho¸ s¶n xuÊt vµ th­¬ng m¹i nh­ vËy t¹o nªn sù khan hiÕm vÒ hµng ho¸ dÞch vô vµ chÝnh s¸ch thay thÕ hµng nhËp khÈu ®· lµm cho ho¹t ®éng ph¸t triÓn vµ XTTM hÇu nh­ kh«ng ph¸t triÓn ë mäi doanh nghiÖp, mäi tæ chøc vµ mäi cÊp. Hai lµ, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng ë n­íc ta hiÖn nay lµ c¸c võa vµ nhá, trong ®ã ®a sè míi ®ù¬c thµnh lËp trong mÊy n¨m gÇn ®©y. HÇu hÕt c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i nh­ nªu trªn còng ®Òu míi ®­îc thµnh lËp. C¸c doanh nghiÖp vµ tæ chøc ®ã ®Òu thiÕu c¶ vÒ kinh nghiÖm, nguån nh©n lùc vµ tµi chÝnh cho ho¹t ®éng XTTM. - NhËn thøc ch­a ®Çy ®ñ vÒ XTTM. Ho¹t ®éng XTTM ë n­íc ta hiÖn nay th­êng tËp trung vµo viÖc duy tr×, t×m kiÕm vµ më réng thÞ tr­êng ®Ó b¸n hµng ho¸ mµ ch­a g¾n liÒn víi ho¹t ®éng ph¸t triÓn s¶n phÈm ®Ó cã thÓ ph¸t vµ b¸n hµng mµ thÞ tr­êng cã nhu cÇu víi gi¸ c¶ c¹nh tranh...Ho¹t ®éng më réng thÞ tr­êng ch­a g¾n liÒn víi c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao søc c¹nh tranh quèc tÕ cña hµng ho¸. §iÒu nµy dÉn ®Õn t×nh tr¹ng thÞ tr­êng ngoµi n­íc tuy ®­îc më réng nh­ng th©m nhËp thÞ tr­êng cßn yÕu, sù cã mÆt cña hµng ho¸ ViÖt Nam cßn máng, kh«ng v÷ng ch¾c, trªn thÞ tr­êng néi ®i¹ mét sè lÜnh vùc bÞ hµng ho¸ nhËp khÈu lÊn ¸t. - ThiÕu chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch XTTM cô thÓ C¸c ho¹t ®éng XTTM, nhÊt lµ xóc tiÕn xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn chñ yÕu vÉn bao gåm c¸c ho¹t ®éng t×nh thÕ, tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc héi chî triÔn l·m, c¸c ®oµn ®i kh¶o s¸t thÞ tr­êng n­íc ngoµi )®èi víi thÞ tr­êng n­íc ngoµi) vµ héi chî triÔn l·m, qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i ( trªn thÞ tr­êng trong n­íc). Theo kh¶o s¸t cña Dù ¸n VIE/98/021, ®¹i ®a sè c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i còng nh­ c¸c doanh nghiÖp kh«ng cã chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch XTTM cô thÓ. NhiÒu ho¹t ®éng XTTM kh«ng cã môc tiªu cô thÓ, ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch bÞ ®éng, kh«ng ®­îc chuÈn bÞ mét c¸ch kü cµng, kh«ng cã träng t©m vµ träng ®iÓm hoÆc ch­a g¾n mÆt hµng cô thÓ víi thÞ tr­êng cô thÓ vµ h×nh thøc xóc tiÕn phï hîp. §iÒu nµy lµm cho hiÖu qu¶ XTTM ®¹t kÕt qu¶ thÊp. - Sù phèi hîp ho¹t ®éng gi÷a c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i cßn láng lÎo Sè c¸c tæ chøc tham gia vµo ho¹t ®éng XTTM ngµy cµng nhiÒu tuy nhiªn sù phèi hîp gi÷a c¸c tæ chøc nµy cßn yÕu dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lín nh­ng kh«ng m¹nh. Cã nh÷ng ho¹t ®éng XTTM, nhÊt lµ ho¹t ®éng kh«ng cÇn nhiÒu vèn vµ chÊt x¸m, th× nhiÒu tæ chøc lµm vµ c¹nh tranh víi nhau rÊt quyÕt liÖt g©y l·ng phÝ nguån lùc nh­ c¸c ho¹t ®éng héi chî triÔn l·m. Trong khi ®ã cã mét sè ho¹t ®éng nhiÒu doanh nghiÖp rÊt cÇn th× kh«ng cã tæ chøc nµo lµm hoÆc lµm kh«ng ®¸p øng ®­îc yªu cÇu, ch¼ng h¹n c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu thÞ tr­êng vµ ph¸t triÓn s¶n phÈm. - ThiÕu c¸c nguån lùc XTTM Nguån lùc lµm c«ng t¸c XTTM ë tÊt c¶ c¸c cÊp ®Òu yÕu vµ thiÕu, ®Æc biÖt trong c¸c lÜnh vùc nh­: thiÕu hiÓu biÕt vÒ m«i tr­êng kinh doanh quèc tÕ, thiÕu kü n¨ng lËp vµ tæ chøc c¸c kÕ ho¹ch XTTM. Nguån lùc vÒ tµi chÝnh vµ c¬ së vËt chÊt cho XTTM ë tÊt c¶ c¸c cÊp còng kh«ng ngoµi t×nh tr¹ng vÒ nguån nh©n lùc. Nguån tµi chÝnh cho XTTM cña c¸c doanh nghiÖp lµ rÊt h¹n hÑp do n¨ng lùc cña b¶n th©n doanh nghiÖp vµ do c¶ sù h¹n chÕ cña LuËt. Bé Tµi chÝnh khèng chÕ møc chi phÝ hîp lý cho c¸c ho¹t ®éng lÔ t©n, qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i vµ c¸c ho¹t ®éng XTTM kh¸c kh«ng qu¸ 3%, 5% vµ 7% tæng doanh thu cña doanh nghiÖp tuú theo ngµnh kinh doanh. Sù hç trî vÒ tµi chÝnh cña chÝnh phñ trong lÜnh vùc nµy cßn rÊt nhá giät trong ®iÒu kiÖn c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i míi thµnh lËp cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ tµi chÝnh chØ nh­ “ muèi bá bÓ”. ch­¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®æi míi vµ hoµn thiÖn c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng ho¸ viÖt nam sang thÞ tr­êng asean ®Õn 2010 Nh÷ng ®Þnh h­íng lín vÒ xuÊt khÈu hµng hãa sang thÞ tr­êng ASEAN cña ViÖt Nam C¨n cø vµo chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ViÖt Nam 2001-2010 vµ c¸c dù b¸o trung vµ dµi h¹n vÒ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn s¶n phÈm còng nh­ cung cÇu vÒ s¶n phÈm ®ã, c¸c chØ tiªu ®Þnh l­îng chÝnh cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng ho¸ sang ASEAN cña ViÖt Nam trong thêi kú ®Õn 2010 ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: Quy m« vµ tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu hµng ho¸ PhÊn ®Êu ®¹t tèc ®é t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu hµng hãa cao gÊp ®«i møc t¨ng tr­ëng GDP cña nÒn kinh tÕ, tøc ®¹t kho¶ng 14,5%/ n¨m; ®¹t gi¸ trÞ kim ng¹ch XK hµng ho¸ ®Õn 2010 lµ 9-10 tû USD, chiÕm kho¶ng 1/6 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. 2. C¬ cÊu mÆt hµng xuÊt khÈu VÒ c¬ cÊu hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, h­íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Õn n¨m 2010 lµ: t¨ng tû träng xuÊt khÈu s¶n phÈm chÕ biÕn vµ chÕ t¹o víi gi¸ trÞ gia t¨ng ngµy cµng cao, chó träng s¶n phÈm cã hµm l­îng c«ng nghÖ vµ tri thøc cao; gi¶m dÇn tû träng hµng th«. Cô thÓ nh­ sau: B¶ng ?: C¬ cÊu c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®Õn 2010. Nhãm hµng Kim ng¹ch 2010 (triÖu USD) Tû träng 2001 2010 1. Nguyªn nhiªn liÖu 1750 20,1 3-3,5 2. N«ng s¶n, h¶i s¶n 8000-8600 23,3 16-17 3. ChÕ biÕn chÕ t¹o 20000-21000 31,4 40-45 4. C«ng nghÖ cao 7000 5,4 12-14 5. Hµng kh¸c 12500 19,8 23-35 Tæng kim ng¹ch hµng ho¸ 48000-50000 100 Nguån: Tù tæng hîp ThÞ tr­êng xuÊt khÈu Mét trong nh÷ng kh©u then chèt cña ChiÕn l­îc ph¸t triÓn xuÊt nhËp khÈu ®Õn n¨m 2010 lµ më réng vµ ®a d¹ng ho¸ thÞ tr­êng xuÊt khÈu. ThÞ tr­êng ch©u ¸ - Th¸i B×nh D­¬ng sÏ vÉn ®­îc coi lµ thÞ tr­êng träng ®iÓm do vÞ trÝ ®Þa lý gÇn gòi vµ sù g¾n bã cña quan hÖ th­¬ng m¹i l©u ®êi. ChiÕn l­îc xuÊt nhËp khÈu ViÖt Nam ®Õn n¨m 2010 cßn chØ r»ng ASEAN vÉn ®­îc coi lµ mét thÞ tr­êng träng ®iÓm. Tuy c¬ cÊu hµng ho¸ t­¬ng ®ång nh­ng ®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ hµng ho¸ ViÖt Nam kh«ng xuÊt sang ®­îc thÞ tr­êng ASEAN, dù kiÕn kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ sang thÞ tr­êng ASEAN vÉn chiÕm kho¶ng 1/6 tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. Yªu cÇu ®æi míi c«ng t¸c XTTM cña ViÖt Nam trong thêi gian tíi C¨n cø ®æi míi §Ó hç trî hiÖu qu¶ h¬n n÷a viÖc ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam nãi chung vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ ViÖt Nam sang thÞ tr­êng ASEAN nãi riªng, ®ßi hái ph¶i hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu bao gåm c¶ viÖc hoµn thiÖn c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i. Hoµn thiÖn c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i ph¶i dùa trªn mét sè c¨n cø sau: - XuÊt ph¸t tõ vai trß ngµy cµng quan träng cña XTTM ®èi víi viÖc më réng vµ ph¸t triÓn thÞ tr­êng xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn bïng næ th«ng tin vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay. - XuÊt ph¸t tõ nh÷ng bÊt cËp cña c«ng t¸c XTTM ViÖt Nam thêi gian qua: c«ng t¸c XTTM cña ViÖt Nam nh÷ng n¨m qua cã sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ nh­ng cßn mang tÝnh tù ph¸t, vai trß cña Nhµ n­íc trong XTTM ch­a thÓ hiÖn râ dÉn ®Õn sù “l¹m ph¸t” mét sè ho¹t ®éng XTTM trong thêi gian gÇn ®©y nh­ HCTL, qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i..., n¨ng lùc tæ chøc thùc hiÖn ho¹t ®éng XTTM cßn yÕu vµ thiÕu kinh nghiÖm. - XuÊt ph¸t tõ sù ch­a coi träng ®óng møc vÒ XTTM ®èi víi thÞ tr­êng ASEAN 2. Néi dung ®æi míi §æi míi c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®¸p øng nhu cÇu hç trî xuÊt khÈu cho doanh nghiÖp trong giai ®o¹n tõ nay ®Õn n¨m 2010 cÇn tËp trung vµo mét sè néi dung chñ yÕu sau: - N©ng cao vai trß qu¶n lý Nhµ n­íc ®èi víi ho¹t ®éng XTTM ®Ó ho¹t ®éng nµy cã ®­îc mét sù thèng nhÊt trong nhËn thøc vµ trong hµnh ®éng tõ quy ®Þnh vÒ ®Þnh nghÜa, ph¹m vi t¸c ®éng ®iÒu tiÕt cña XTTM, c¬ cÊu tæ chøc lµm viÖc cña c¸c tæ chøc XTTM cho ®Õn viÖc huy ®éng c¸c nguån lùc tiÕn hµnh ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i cho ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th­¬ng m¹i. - KiÖn toµn tæ chøc ho¹t ®éng cña c¸c bé phËn lµm XTTM ®Ó thÝch øng víi nh÷ng th¸ch thøc cña c¹nh tranh trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. - N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c th«ng tin phôc vô doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh»m ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu vÒ th«ng tin th­¬ng m¹i cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi chung vµ doanh nghiÖp xuÊt hµng ho¸ sang thÞ tr­êng ASEAN nãi riªng. - N©ng cao n¨ng lùc XTTM cho ®éi ngò c¸n bé lµm c«ng t¸c XTTM. - Hoµn thiÖn vÒ c¬ chÕ hç trî tµi chÝnh cho ho¹t ®éng XTTM. Mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m thùc hiÖn ®æi míi c«ng t¸c xóc tiÕn th­¬ng m¹i ViÖt Nam Gi¶i ph¸p vÒ ®æi míi vµ hoµn thiÖn qu¶n lý Nhµ n­íc vÒ XTTM Hoµn thiÖn hÖ thèng qu¶n lý nhµ n­íc vÒ XTTM cÇn ph¶i ®­îc thùc hiÖn theo h­íng t¹o m«i tr­êng thuËn lîi, th«ng tho¸ng vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng cho c¸c ho¹t ®éng XTTM ë tÊt c¶ c¸c cÊp. XTTM lµ ho¹t ®éng th­êng xuyªn kh«ng thÓ thiÕu cña tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp vµ do doanh nghiÖp tù tiÕn hµnh lµ chñ yÕu víi sù hç trî cña c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i trong ®ã cã c¸c tæ chøc nhµ n­íc. Do nguån lùc cña nhµ n­íc cã h¹n vµ nhµ n­íc kh«ng thÓ lµm thay ho¹t ®éng XTTM cho doanh nghiÖp nªn viÖc t¹o ra m«i tr­êng thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng XTTM, nhÊt lµ m«i tr­êng cho thÞ tr­êng dÞch vô XTTM ph¸t triÓn lµ hÕt søc quan träng ®Ó gãp phÇn ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho c¸c ho¹t ®éng XTTM ë n­íc ta. T¨ng c­êng phæ biÕn ph¸p luËt vµ gi¸m s¸t, kiÓm tra vµ thanh tra c¸c ho¹t ®éng XTTM: Bé Th­¬ng m¹i lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc trong lÜnh vùc héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i vµ khuyÕn m¹i, Bé V¨n ho¸-Th«ng tin lµ c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ c¸c ho¹t ®éng th«ng tin vµ qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i. Do vËy, viÖc phæ biÕn ph¸p luËt vµ tæ chøc gi¸m s¸t, kiÓm tra vµ thanh tra trong lÜnh vùc XTTM lµ tr¸ch nhiÖm cña hai bé nµy. ViÖc phæ biÕn ph¸p luËt cã thÓ tiÕn hµnh th«ng qua c¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng hoÆc th«ng qua c¸c líp tËp huÊn. C¸c líp tËp huÊn nµy cã thÓ do c¸c bé liªn quan tù tæ chøc hoÆc phèi hîp víi c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i ®ång tæ chøc. Nguån kinh phÝ cho viÖc phæ biÕn luËt ph¸p cã thÓ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc hoÆc tõ nguån cña c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i do doanh nghiÖp tù ®ãng gãp. -Trong lÜnh vùc th«ng tin th­¬ng m¹i: Nhµ n­íc cÇn ph¶i cã nh÷ng quy ®Þnh râ rµng h¬n vÒ nh÷ng lo¹i th«ng tin thuéc bÝ mËt quèc gia kh«ng ®­îc phÐp phæ biÕn ®Ó c¸c tæ chøc cung cÊp th«ng tin vµ c¸c doanh nghiÖp yªn t©m trong viÖc cung cÊp th«ng tin, nhÊt lµ cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi t¸c vµ kh¸ch hµng n­íc ngoµi. §Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån th«ng tin trªn Internet, Nhµ nø¬c cÇn thiÕt sím ban hµnh h­íng dÉn cô thÓ vÒ qu¶n lý, cung cÊp vµ sö dông dÞch vô Internet vµ triÓn khai nh÷ng chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p phï hîp ®Ó tõng b­íc gi¶m gi¸ c­íc c¸c dÞch vô truy cËp vµ dÞch vô kÕt nèi Internet. Bé Th­¬ng m¹i ph¶i ®ãng vai trß l·nh ®¹o vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña tæ chøc dÞch vô th«ng tin (kÓ c¶ nhµ n­íc vµ t­ nh©n) nh»m t¨ng c­êng hîp t¸c vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a c¸c tæ chøc cung cÊp th«ng tin th­¬ng m¹i. -Trong lÜnh vùc héi chî triÔn l·m th­¬ng m¹i LuËt Th­¬ng m¹i vµ c¸c v¨n b¶n d­íi LuËt nµy cÇn quy ®Þnh râ c¸c tæ chøc XTTM kh«ng ph¶i lµ th­¬ng nh©n cã ®­îc tiÕn hµnh ho¹t ®éng tæ chøc XTTM hay kh«ng. NÕu cã th× ranh giíi gi÷a c¸c tæ chøc nµy víi ho¹t ®éng kinh doanh dÞch vô héi chî triÔn l·m nh­ thÕ nµo, ph¶i qui ®Þnh râ quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm b¶o trî HCTL cña c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n. C¸c tæ chøc XTTM cña Nhµ n­íc cã thÓ chän mét sè Ýt héi chî triÔn h­íng vÒ xuÊt khÈu ®Ó hç trî vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh b»ng c¸ch tæ chøc mêi c¸c ®oµn th­¬ng nh©n n­íc ngoµi vµo tham gia bëi viÖc nµy kh«ng ai cã thÓ lµm hiÖu qu¶ h¬n lµ c¸c tæ chøc XTTM cña nhµ nø¬c vµ nhÊt lµ c¸c c¬ quan ®¹i diÖn cña nhµ n­íc ë n­íc ngoµi. Cßn ®èi víi c¸c héi chî triÔn l·m trong n­íc th× c¸c tæ chøc XTTM cña Nhµ n­íc kh«ng nªn c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp víi t­ c¸ch lµ ng­êi tæ chøc bëi v× viÖc tæ chøc vµ tham gia c¸c héi chî triÔn l·m nµy kh«ng cÇn nhiÒu ®Õn sù hç trî vÒ kü thuËt vµ tµi chÝnh cña Nhµ n­íc. Thóc ®Èy thµnh lËp HiÖp héi héi chî triÔn l·m vµ hç trî cho hiÖp héi nµy ph¸t triÓn trë thµnh mét diÔn ®µn chung cña c¸c tæ chøc kinh doanh héi chî triÔn l·m còng nh­ c¸c doanh nghiÖp th­êng xuyªn tham gia héi chî triÔn l·m. Sö dông hiÖp héi nh­ mét trî thñ ®¾c lùc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ XTTM trong viÖc ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc tæ chøc vµ tham gia héi chî triÔn l·m, lËp kÕ ho¹ch tæ chøc héi chî triÔn l·m hµng n¨m còng nh­ trong viÖc gi¸m s¸t vµ kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng héi chî triÔn l·m nh»m kh¾c phôc dÇn t×nh tr¹ng lén xén hiÖn nay. Tæ chøc b×nh chän c¸c héi chî triÔn l·m cã hiÖu qu¶ nhÊt hµng n¨m ®Ó khuyÕn khÝch c¸c ®¬n vÞ tæ chøc n©ng cao chÊt l­îng dÞch vô vµ qua ®ã h­íng dÉn c¸c doanh nghiÖp trong viÖc lùa chän c¸c héi chî triÔn l·m cã hiÖu qu¶ ®Ó tham gia. Bé Th­¬ng m¹i nªn chØ ®¹o cho c¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña n­íc ta ë n­íc ngoµi lùa chän c¸c héi chî triÔn l·m quèc tÕ truyÒn thèng hµng n¨m phï hîp vµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi hµng xuÊt khÈu cña n­íc ta ®Ó h­íng dÉn cho c¸c doanh nghiÖp tham gia. Bé Th­¬ng m¹i còng nªn chØ ®¹o vµ cÊp kinh phÝ cho c¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i cña ta ë n­íc ngoµi vµ Côc XTTM tæ chøc mêi c¸c ®oµn th­¬ng nh©n n­íc ngoµi vµo th¨m vµ giao dÞch t¹i mét vµi héi chî trong nø¬c h­íng vÒ xuÊt khÈu nh­ Héi ch¬ Vietnam Expo. -Trong lÜnh vùc qu¶ng c¸o th­¬ng m¹i: ChÝnh phñ vµ Bé V¨n ho¸-Th«ng tin cÇn sím ban hµnh nghÞ ®Þnh vµ th«ng t­ h­íng dÉn thùc hiÖn ph¸p lÖnh qu¶ng c¸o. Theo ph¸p lÖnh Qu¶ng c¸o cã nh÷ng qu¶ng c¸o ph¶i xin giÊy phÐp cña Bé V¨n ho¸-Th«ng tin hoÆc Së V¨n ho¸-Th«ng tin nh­ng còng cã nh÷ng qu¶ng c¸o chØ do ng­êi qu¶ng c¸o vµ ng­êi kinh doanh dÞch vô qu¶ng c¸o hoÆc ng­êi ph¸t hµnh qu¶ng c¸o quyÕt ®Þnh. V× vËy, nÕu ph¸p luËt quy ®Þnh cµng cô thÓ râ rµng nhÊt lµ ®èi víi c¸c tr­êng hîp cÊm qu¶ng c¸o th× cµng dÔ cho viÖc thùc hiÖn vµ tr¸nh vi ph¹m ph¸p luËt kh«ng chñ ý. Bé Tµi chÝnh cÇn xem xÐt níi láng møc khèng chÕ ®­îc phÐp chi cho qu¶ng c¸o cña c¸c doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cÇn qu¶ng c¸o nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô míi vµ nh÷ng doanh nghiÖp cã ch­¬ng tr×nh thiÕt lËp nh·n hiÖu th­¬ng m¹i cña m×nh trªn thÞ tr­êng thÕ giíi. -Trong lÜnh vùc khuyÕn m¹i: Môc ®Ých chñ yÕu cña viÖc qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng khuyÕn m¹i lµ b¶o vÖ quyÒn lîi cña ng­êi tiªu dïng vµ chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh. BiÖn ph¸p ®¨ng ký vµ cÊp phÐp c¸c ho¹t ®éng khuyÕn m¹i hiÖn nay nÕu kh«ng ®i kÌm víi biÖn ph¸p gi¸m s¸t vµ kiÓm tra cã hiÖu qu¶ viÖc thùc hiÖn th× ch¾c ch¾n còng kh«ng ®¹t ®­îc môc ®Ých qu¶n lý. Do vËy, ®Ó ®¹t ®­îc môc ®Ých qu¶n lý, ®ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c ho¹t ®éng khuyÕn m¹i, c«ng t¸c qu¶n lý nhµ n­íc vÒ khuyÕn m¹i cÇn ph¶i ®­îc ®æi míi chuyÓn tõ tiÒn kiÓm nh­ hiÖn nay sang hËu kiÓm. NghÜa lµ, mét mÆt ph¸p luËt vÒ khuyÕn m¹i cÇn ph¶i quy ®Þnh ®Çy ®ñ vµ râ rµng c¸c ®iÒu kiÖn mµ c¸c ho¹t ®éng khuyÕn m¹i ph¶i tu©n theo vµ gi¶m thiÓu nh÷ng tr­êng hîp ph¶i ®¨ng ký hoÆc xin giÊy phÐp. (mét sè quy ®Þnh cña luËt hiÖn hµnh vÒ khuyÕn m¹i cã thÓ sÏ thµnh thõa sau khi ban hµnh luËt c¹nh tranh). MÆt kh¸c, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ XTTM cÇn ph¶i t¨ng c­êng gi¸m s¸t vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn theo ph¸p luËt cña c¸c tæ chøc khuyÕn m¹i. §Ó lµm tèt c«ng t¸c gi¸m s¸t vµ kiÓm tra, c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc vÒ XTTM cÇn ph¶i phèi hîp vµ ph¸t huy nguån lùc vµ vai trß cña c¸c tæ chøc x· héi nghÒ nghiÖp trong ®ã cã Héi Tiªu chuÈn vµ B¶o vÖ Ng­êi Tiªu dïng, c¸c doanh nghiÖp vµ b¶n th©n ng­êi tiªu dïng. C¸c nhãm lîi Ých nµy cã thÓ v× quyÒn lîi cña m×nh mµ trë thµnh tai m¾t va trî thñ ®¾c lùc cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n­íc trong viÖc gi¸m s¸t vµ kiÓm tra nãi trªn, nhÊt lµ trong viÖc ph¸t hiÖn nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt hoÆc tiªu cùc trong khuyÕn m¹i. 2. N©ng cao chÊt l­îng c«ng t¸c th«ng tin phôc vô doanh nghiÖp xuÊt khÈu nh»m ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu vÒ th«ng tin th­¬ng m¹i cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt khÈu nãi chung vµ doanh nghiÖp xuÊt khÈu sang thÞ tr­êng ASEAN nãi riªng §Ó kh¾c phôc nh÷ng bÊt cËp trong viÖc tiÕp cËn th«ng tin thÞ tr­êng quèc tÕ nh­ nªu trªn th× vÒ l©u dµi cÇn ph¶i gi¶i quyÕt tèt mèi quan hÖ cung cÇu vÒ th«ng tin, dÇn dÇn h×nh thµnh mét thÞ tr­êng hoµn chØnh vÒ th«ng tin. Th«ng tin cÇn ph¶i ®­îc coi lµ hµng ho¸. Tr­íc m¾t cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó kÝch cÇu, t¨ng cung (chñ yÕu lµ vÒ mÆt l­îng) vµ gi¶m gi¸ thµnh th«ng tin. ViÖc nµy ®ßi hái nç lùc vµ hîp t¸c chÆt chÏ cña c¶ khu vùc doanh nghiÖp vµ chÝnh phñ. §èi víi khu vùc doanh nghiÖp: -C¸c doanh nghiÖp cÇn ph¶i chñ ®éng tæ chøc c«ng t¸c th«ng tin trong néi bé doanh nghiÖp phï hîp víi nhu cÇu vµ quy m« cña doanh nghiÖp nh­: x¸c ®Þnh cô thÓ th«ng tin m×nh cÇn, ph©n c«ng vµ ®µo t¹o c¸n bé thu thËp, l­u tr÷ vµ ph©n tÝch th«ng tin, quy tr×nh l­u chuyÓn vµ xö lý th«ng tin trong néi bé doanh nghiÖp ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng c¸t cø th«ng tin, bè trÝ nguån tµi chÝnh cho c«ng t¸c th«ng tin, kÓ c¶ cho viÖc mua c¸c th«ng tin cÇn thiÕt mµ doanh nghiÖp kh«ng tù thu thËp hoÆc ph©n tÝch ®­îc. -C¸c hiÖp héi ngµnh hµng cÇn ph¶i ®ãng vai trß tÝch cùc h¬n vµ quan träng trong viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin chuyªn ngµnh cho c¸c héi viªn cña m×nh. Cã nhiÒu th«ng tin chuyªn ngµnh cÇn chung cho tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp trong ngµnh, nh­ng nÕu ®Ó cho tõng doanh nghiÖp tù thu thËp hoÆc ph©n tÝch th× mét lµ kh«ng lµm ®­îc hai lµ tèn kÐm kh«ng cÇn thiÕt. §Ó viÖc cung cÊp th«ng tin cña c¸c hiÖp héi ngµnh hµng tho¶ m·n ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu cña héi viªn, c¸c doanh nghiÖp héi viªn cÇn ph¶i s½n sµng ®ãng gãp kinh phÝ cho c«ng t¸c th«ng tin, ®ång thêi cã quyÒn vµ ph¶i biÕt ®ßi hái hiÖp héi cung cÊp th«ng tin g× cho m×nh. -C¸c tæ chøc vµ doanh nghiÖp cung cÊp th«ng tin ph¶i n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin nhÊt lµ cung cÊp ®óng th«ng tin mµ doanh nghiÖp cÇn, chø kh«ng ph¶i lµ c¸i m×nh cã. Nh÷ng khã kh¨n hiÖn nay cña doanh nghiÖp trong viÖc tiÕp cËn víi c¸c nguån tin thÞ tr­êng quèc tÕ tõ n­íc ngoµi cµng lµm cho vai trß trung gian cung cÊp th«ng tin cña c¸c tæ chøc dÞch vô th«ng tin trong n­íc trë nªn quan träng h¬n vµ cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn h¬n nhÊt lµ trong viÖc cung cÊp c¸c th«ng tin s©u vµ c¸c th«ng tin ®· qua xö lý vµ ph©n tÝch. - C¸c tæ chøc cung øng th«ng tin cÇn ph¶i ho¹t ®éng theo c¬ chÕ võa c¹nh tranh võa hîp t¸c víi nhau. C¹nh tranh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin. Hîp t¸c ®Ó chia sÎ th«ng tin nguån nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam th«ng tin nguån cßn rÊt thiÕu vµ v­ît qu¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhiÒu tæ chøc. Nhu cÇu vÒ th«ng tin thÞ tr­êng quèc tÕ rÊt lín, ®a d¹ng vµ th­êng xuyªn. Kh«ng cã mét tæ chøc riªng rÏ nµo, dï ®ã lµ mét tæ chøc lín cña ChÝnh phñ cã thÓ tho¶ m·n ®­îc hÕt c¸c nhu cÇu vÒ th«ng tin cña c¸c doanh nghiÖp. Hîp t¸c gi÷a c¸c tæ chøc th«ng tin còng lµ c¸ch ®Ó c¸c tæ chøc nµy ®i dÇn vµo chuyªn m«n ho¸ mét c¸ch tù nguyÖn theo thÕ m¹nh cña tõng tæ chøc nh»m n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin, tr¸nh cung cÊp trïng lÆp th«ng tin vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp trong tiÕp cËn th«ng tin. Chuyªn m«n ho¸ sÏ gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin do vËy sÏ lµ mét nh©n tè quan träng ®Ó kÝch cÇu vÒ th«ng tin. CÇu vÒ th«ng tin t¨ng sÏ cã lîi cho tÊt c¶ c¸c tæ chøc cung cÊp th«ng tin. §èi víi ChÝnh phñ: MÆc dï nç lùc cña b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp lµ c¬ b¶n song sù hç trî cña ChÝnh phñ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tiÕp cËn th«ng tin thÞ tr­êng quèc tÕ lµ kh«ng thÓ thiÕu. HÇu nh­ n­íc nµo trªn thÕ giíi còng coi viÖc hç trî doanh nghiÖp trong tiÕp cËn th«ng tin thÞ tr­êng quèc tÕ lµ ho¹t ®éng chÝnh vµ quan träng nhÊt trong c«ng t¸c XTTM, ®Æc biÖt lµ xóc tiÕn xuÊt khÈu. Sù hç trî cña Nhµ n­íc cho c¸c doanh nghiÖp trong viÖc tiÕp cËn th«ng tin thÞ tr­êng quèc tÕ thÓ hiÖn trong c¸c lÜnh vùc nh­ t¹o m«i tr­êng thuËn lîi cho viÖc cung cÊp vµ tiÕp cËn th«ng tin, ®µo t¹o nguån nh©n lùc, hç trî vÒ tµi chÝnh cho c¸c doanh nghiÖp vµ trùc tiÕp cung cÊp th«ng tin nhÊt lµ nh÷ng th«ng tin nguån. -Hç trî t¹o m«i tr­êng vµ c¬ së h¹ tÇng thuËn lîi cho ho¹t ®éng th«ng tin -Hç trî ®µo t¹o nguån nh©n lùc -Hç trî vÒ tµi chÝnh -ChÝnh phñ hç trî b»ng c¸ch trùc tiÕp cung cÊp th«ng tin. ChÝnh phñ cã thÓ t¨ng c­êng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cung cÊp th«ng tin thÞ tr­êng quèc tÕ cho c¸c doanh nghiÖp th«ng qua c¸c biÖn ph¸p sau ®©y: +H×nh thµnh mét m¹ng l­íi th«ng tin th­¬ng m¹i quèc gia ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho doanh nghiÖp tiÕp cËn th«ng tin. ChÝnh phñ cÇn ®ãng vai trß l·nh ®¹o vµ phèi hîp ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc dÞch vô th«ng tin ®Ó t¨ng c­êng chÊt l­îng th«ng tin cung cÊp cho doanh nghiÖp vµ kh¾c phôc t×nh tr¹ng võa thõa võa thiÕu th«ng tin. +Më réng vµ ph¸t huy vai trß cña c¸c d¹i ®iÖn th­¬ng m¹i vµ ngo¹i giao cña ViÖt Nam ë n­íc ngoµi. C¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi cÇn ph¶i ®­îc ®µo t¹o tèt h¬n, nhÊt lµ vÒ nghiÖp vô thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin vµ nghiªn cøu thÞ tr­êng. Nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc thuËn lîi h¬n, nhÊt lµ vÒ mÆt tµi chÝnh còng rÊt quan träng ®Ó hä cã thÓ thùc sù lµ tai m¾t cña chÝnh phñ vµ c¸c doanh nghiÖp t¹i ®Þa bµn mµ hä phô tr¸ch. Sù trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c ®¹i diÖn th­¬ng m¹i ë n­íc ngoµi vµ c¸c tæ chøc dÞch vô th«ng tin, c¸c tæ chøc XTTM vµ doanh nghiÖp trong n­íc cÇn ®­îc më réng vµ trùc tiÕp h¬n ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng t¾c nghÏn th«ng tin ë nh÷ng kh©u trung gian. +ChÝnh phñ cÇn tËp trung vµo viÖc cung cÊp miÔn phÝ hoÆc víi gi¸ cã bï lç cho c¸c th«ng tin nÒn vµ th«ng tin nguån còng nh­ c¸c th«ng tin vÒ m«i tr­êng kinh doanh ®¸p øng cho nhu cÇu cña c¶ céng ®ång doanh nghiÖp vµ ®Æc biÖt lµ nh÷ng th«ng tin cã tÝnh dù b¸o trung vµ dµi h¹n ®Ó ®Þnh h­íng cho s¶n xuÊt kinh doanh nh»m h¹n chÕ nh÷ng thiÖt h¹i cho C¹nh tranh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin. Hîp t¸c ®Ó chia sÎ th«ng tin nguån nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam th«ng tin nguån cßn rÊt thiÕu vµ v­ît qu¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhiÒu tæ chøc. C¹nh tranh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin. Hîp t¸c ®Ó chia sÎ th«ng tin nguån nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam th«ng tin nguån cßn rÊt thiÕu vµ v­ît qu¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhiÒu tæ chøc. C¹nh tranh ®Ó n©ng cao chÊt l­îng th«ng tin. Hîp t¸c ®Ó chia sÎ th«ng tin nguån nhÊt lµ trong ®iÒu kiÖn ViÖt Nam th«ng tin nguån cßn rÊt thiÕu vµ v­ît qu¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña nhiÒu tæ chøc, doanh nghiÖp do mÊt c©n ®èi gi÷a cung vµ cÇu s¶n phÈm. +§èi víi c¸c th«ng tin s©u ®ßi hái ph¶i cã thêi gian vµ kinh phÝ thu thËp, xö lý vµ ph©n tÝch theo yªu cÇu cô thÓ cña doanh nghiÖp cô thÓ th× c¸c tæ chøc th«ng tin cña ChÝnh phñ còng cã thÓ cung cÊp nh­ng doanh nghiÖp cã nhu cÇu ph¶i tr¶ tiÒn. §èi víi lo¹i th«ng tin chuyªn s©u nµy tèt nhÊt lµ nªn ®Ó cho c¸c tæ chøc nh­ hiÖp héi, ngµnh hµng, c¸c c«ng ty dÞch vô th«ng tin, c¸c c«ng ty nghiªn cøu thÞ tr­êng, c¸c c«ng ty t­ vÊn kinh doanh...cung cÊp theo c¬ chÕ thÞ tr­êng. +C¸c trung t©m th«ng tin thuéc c¸c Bé, ngµnh cÇn ph¶i ®­îc cñng cè ®Ó n©ng cao chÊt l­îng cung cÊp th«ng tin. VÒ mÆt thÓ chÕ, nªn chuyÓn c¸c tæ chøc nµy tõ c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu thµnh c¸c doanh nghiÖp c«ng Ých ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th«ng tin ®Ó doanh nghiÖp nµy ®éc lËp vµ tù chñ h¬n vÒ tµi chÝnh vµ n¨ng ®éng h¬n trong ho¹t ®éng cung cÊp th«ng tin. Sù hç trî vÒ tµi chÝnh cña Nhµ n­íc cho c¸c doanh nghiÖp c«ng Ých ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th«ng tin nªn chuyÓn tõ doanh nghiÖp bao cÊp l­¬ng vµ mét phÇn kinh phÝ ho¹t ®éng nh­ ®ang ¸p dông hiÖn nay ®èi víi c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu sang hç trî cã thêi h¹n vµ cã ®iÒu kiÖn chñ yÕu trong lÜnh vùc ®µo t¹o vµ th«ng tin nguån nh­ nãi trªn vµ mét phÇn kinh phÝ ban ®Çu nh»m n©ng cÊp c¸c thiÕt bÞ phôc vô cho viÖc xö lý th«ng tin hiÖu qu¶. 3. X©y dùng m¹ng l­íi XTTM cã hiÖu qu¶, thÝch øng víi nh÷ng th¸ch thøc cña c¹nh tranh §Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng lín nh­ng ch­a m¹nh do thiÕu phèi hîp gi÷a c¸c tæ chøc XTTM vµ hç trî th­¬ng m¹i, nhÊt thiÕt ph¶i cã mét m¹ng l­íi XTTM ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶. §ã ph¶i lµ m¹ng l­íi më vµ tù nguyÖn ®èi víi c¸c tæ chøc tham gia; chuyªn m«n ho¸ cao vµ hç trî cho tÊt c¶ c¸c kh©u cña kªnh gi¸ trÞ xuÊt khÈu tõ s¶n xuÊt, cung øng cho xuÊt khÈu ®Õn viÖc thùc hiÖn b¸n hµng xuÊt khÈu vµ dÞch vô kh¸ch hµng ho¹t ®éng theo c¬ chÕ võa c¹nh tranh võa hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn vµ do mét Uû ban quèc gia vÒ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ l·nh ®¹o; trong m¹ng l­íi sÏ cã c¸c tæ chøc nßng cèt vµ c¸c tæ chøc vÖ tinh. C¸c tæ chøc nßng cèt cña m¹ng l­íi cã thÓ lµ Bé Th­¬ng m¹i, Côc XTTM, VCCI hay c¸c hiÖp héi ngµnh hµng. C¸c tæ chøc nßng cèt nµy sÏ tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc x©y dùng, chØ ®¹o vµ h­íng dÉn thùc hiÖn, theo dâi vµ ®¸nh gi¸, ®iÒu chØnh c¸c chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch XTTM, g¾n mÆt hµng cô thÓ víi thÞ tr­êng cô thÓ; ngoµi ra cßn ®ãng vai trß quan träng trong viÖc ®µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc XTTM ë c¸c cÊp. C¸c tæ chøc vÖ tinh cña m¹ng l­íi cã thÓ lµ c¸c tæ chøc XTTM nhµ n­íc cÊp tØnh, thµnh phè, c¸c chi nh¸nh cña c¸c hiÖp héi ngµnh hµng vµ Phßng Th­¬ng m¹i c«ng nghiÖp, c¸c hiÖp héi kinh doanh ®Þa ph­¬ng vµ c¸c tæ chøc cung øng dÞch vô XTTM d­íi sù chØ ®¹o vµ h­íng dÉn cña c¸c tæ chøc XTTM nßng cèt nh­ nãi trªn. Sù ph©n c«ng chøc n¨ng nãi trªn lµ trªn c¬ së tù nguyÖn, mang tÝnh chÊt t­¬ng ®èi vµ dùa trªn lîi thÕ so s¸nh cña tõng tæ chøc. Sù ph©n c«ng nµy kh«ng cã nghÜa lµ c¸c tæ chøc nßng cèt kh«ng trùc tiÕp tæ chøc thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng XTTM cô thÓ (nhÊt lµ c¸c ho¹t ®éng ë tÇm quèc gia) vµ c¸c tæ chøc vÖ tinh kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh x©y dùng vµ ®iÒu chØnh chiÕn l­îc vµ kÕ ho¹ch. Uû ban quèc gia vÒ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ: §Ó l·nh ®¹o vµ chØ ®¹o m¹ng l­íi XTTM nh­ nãi trªn cÇn thiÕt ph¶i thµnh lËp mét uû ban quèc gia vÒ ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ ba bªn (chÝnh phñ, c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i, vµ doanh nghiÖp). Uû ban nµy sÏ gåm 25-30 thµnh viªn do mét Phã Thñ t­íng lµm chñ tÞch. Phã chñ tÞch th­êng trùc cña Uû ban lµ Bé tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i. Thø tr­ëng Bé Th­¬ng m¹i phô tr¸ch c«ng t¸c XTTM lµm Tæng th­ ký Uû ban. Côc XTTM thuéc Bé Th­¬ng m¹i, ngoµi c¸c chøc n¨ng XTTM vµ qu¶n lý nhµ n­íc vÒ XTTM nh­ hiÖn nay, sÏ ®ãng thªm vai trß lµ Ban Th­ ký cña Uû ban. C¸c thµnh viªn kh¸c cña Uû ban lµ ®¹i diÖn cña mét sè bé ngµnh liªn quan (cÊp thø tr­ëng), ®¹i diÖn mét sè tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i (chñ tÞch phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp, chñ tÞch mét sè hiÖp héi ngµnh hµng cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín) vµ ®¹i diÖn cña doanh nghiÖp (tæng gi¸m ®èc doanh nghiªp cã kim ng¹ch xuÊt khÈu lín). Uû ban sÏ häp 3 hoÆc 6 th¸ng mét lÇn víi nhiÖm vô chñ yÕu sau ®©y: -Th¶o luËn vµ kiÕn nghÞ c¸c chÝnh s¸ch vµ ph¸p luËt ®Ó thóc ®Èy, ®iÒu tiÕt vµ qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i. -Th¶o luËn vµ th«ng qua c¸c chiÕn l­îc quy ho¹ch ch­¬ng tr×nh vµ dù ¸n ph¸t triÓn vµ xóc tiÕn th­¬ng m¹i ®Ó ®Þnh h­íng, ph¸t triÓn vµ ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn vµ XTTM ë c¶ ba cÊp chÝnh phñ, c¸c tæ chøc hç trî th­¬ng m¹i vµ doanh nghiÖp. -§­a ra vµ th¶o luËn nh÷ng thay ®æi míi nhÊt cña m«i tr­êng kinh doanh (c¸c sù kiÖn x¶y ra ngoµi dù ®o¸n) vµ chuÈn bÞ s½n sµng ®Ó thÝch øng víi nh÷ng thay ®æi ®ã nh»m gióp doanh nghiÖp xuÊt khÈu cã kÕ ho¹ch biÖn ph¸p ®èi phã. 4. §æi míi c¬ chÕ hç trî tµi chÝnh cho c«ng t¸c XTTM Thø nhÊt, Hç trî kinh phÝ cho XTTM ph¶i dùa trªn c¸c ch­¬ng tr×nh ho¹t ®éng cô thÓ, trong ®ã tËp trung cho c¸c ch­¬ng tr×nh XTTM träng ®iÓm. Muèn vËy, ChÝnh phñ cÇn ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ vÊn ®Ò nµy, trong ®ã ph¶i cã nh÷ng ®iÓm quan träng sau: - X¸c ®Þnh ®­îc tiªu chÝ cña ch­¬ng tr×nh XTTM träng ®iÓm C¸c Bé, ngµnh, UBND tØnh, thµnh phè vµ c¸c hiÖp héi doanh nghiÖp chñ ®éng ®Ò xuÊt c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn träng ®iÓm quèc gia, trong ®ã nªu râ néi dung ch­¬ng tr×nh, thêi gian thùc hiÖn, c¬ quan chñ tr× vµ dù to¸n kinh phÝ ®Ó göi vÒ Bé Th­¬ng m¹i trong quý I hµng n¨m. ViÖc ®Ò xuÊt c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn träng ®iÓm nªn ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch chän läc. Víi nh÷ng mÆt hµng ®· s¼n cã thÞ tr­êng tiªu thô nh­ cµ phª, g¹o, dÖt may, giµy dÐp... th× c«ng t¸c ph¸t triÓn thÞ tr­êng ph¶i do doanh nghiÖp tù lµm lµ chÝnh, th«ng qua n©ng cao chÊt l­îng vµ h¹ gi¸ thµnh. Nhµ n­íc chØ hç trî khi mÆt hµng ®ã cÇn th©m nhËp mét thÞ tr­êng hoµn toµn míi hoÆc cÇn gi¶i quyÕt mét kh©u nµo ®ã mang tÝnh ®ét ph¸ nh­ qu¶ng b¸ th­¬ng hiÖu, thiÕt lËp trung t©m thiÕt kÕ mÉu m·...NÕu ®Ò xuÊt ph¸t triÓn mÆt hµng míi th× cÇn chó träng nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ gia t¨ng cao, thÞ tr­êng tiªu thô lín, ta l¹i cã l¬Þ thÕ vÒ nh©n c«ng hoÆc nguyªn liÖu, qua ®ã cã thÓ c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶. §iÒu cèt yÕu lµ ph¶i cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn l©u dµi, ®¹t tíi kim ng¹ch Ýt nhÊt tõ 50 – 70 triÖu USD/ n¨m (theo tÝnh to¸n ®Ò nghÞ cña Bé Th­¬ng m¹i). Tuy nhiªn cÇn tr¸nh viÖc cÊp kinh phÝ ®Ó c¸c tæ chøc XTTM cña nhµ n­íc lµm thay hoÆc c¹nh tranh víi c¸c doanh nghiÖp trong lÜnh vùc XTTM hoÆc tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng cã thÓ thùc hiÖn ®­îc b»ng c¸c nguån kinh phÝ kh¸c - C¸ch ph¸t hiÖn vµ chÊp nhËn mét ch­¬ng tr×nh XTTM träng ®iÓm Cã c¸c tiªu chÝ råi, viÖc x©y dùng mét ch­¬ng tr×nh ®Ò xuÊt vµ cÊp tiÒn hç trî ®­îc coi lµ quan träng kh«ng kÐm. Quy tr×nh nµy cÇn tho¶ m·n c¸c yªu cÇu: +§­îc ®Ò xuÊt tõ c¬ së lªn theo c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ +Mäi tæ chøc, mäi doanh nghiÖp tham gia lµm xuÊt khÈu ®Òu ®­îc tham gia ®Ò xuÊt, kÓ c¶ c¸c doanh nghiÖp ®¬n lÎ, c¸c c¬ së hoÆc c¸c tæng c«ng ty, c¸c hiÖp héi, c¸c ®Þa ph­¬ng + Khi ®· cã c¸c ®Ò ¸n cô thÓ, Bé Th­¬ng m¹i sÏ phèi hîp víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t­, Phßng Th­¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt nam tæ chøc h«Þ ®ång b×nh chän c¸c ch­¬ng tr×nh xóc tiÕn cã lîi nhÊt cho ®Êt n­íc ®Ó tr×nh thñ t­íng chÝnh phñ phª duyÖt vµ th«ng qua. -C«ng t¸c kiÓm tra hiÖu qu¶ chi cho ch­¬ng tr×nh XTTM träng ®iÓm Sau khi ®· thÈm ®Þnh, tuyÓn chän, qu¸ tr×nh thùc hiÖn cÇn cã sù kiÓm tra gi¸m s¸t ®Ó cã nh÷ng ®iÒu chØnh xö lý kÞp thêi phï hîp víi nh÷ng biÕn ®æi bÊt th­êng cña m«i tr­êng kinh doanh vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh, rót ra bµi häc kinh nghiÖm cho nh÷ng lÇn sau. Thø hai, ChÝnh phñ ®Ò nghÞ Bé Tµi chÝnh nghiªn cøu ®Ó söa ®æi quy ®Þnh vÒ viÖc khèng chÕ møc chi phÝ hîp lý cho c¸c ho¹t ®éng lÔ t©n, qu¶ng c¸o, khuyÕn m¹i vµ c¸c ho¹t ®éng XTTM kh¸c nh­ giao dÞch, tiÕp thÞ kh«ng qu¸ 3%, 5% vµ 7% tæng doanh thu cña doanh nghiÖp tuú theo ngµnh kinh doanh. Thø ba, Ngoµi ra cÇn kÕt hîp nguån kinh phÝ tõ ng©n s¸ch nhµ n­íc, nguån hç trî quèc tÕ vµ nguån tù ®ãng gãp cña doanh nghiÖp. 5. §µo t¹o n©ng cao n¨ng lùc XTTM CÇn ®æi míi c¶ néi dung lÉn h×nh thøc ®µo t¹o nh»m n©ng cao n¨ng lùc XTTM cho nh÷ng ng­êi lµm c«ng t¸c XTTM. Nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ®µo t¹o, ®¶m b¶o cho ng­êi ®­îc ®µo t¹o kh«ng chØ “häc” vÒ XTTM, néi dung ®µo t¹o ph¶i ®­îc chuÈn ho¸ vÒ c¸c vÊn ®Ò: - c¸ch thu thËp, xö lý vµ ph©n tÝch th«ng tin vÒ thÞ tr­êng quèc tÕ - ph¶i cã sù kÕt hîp gi÷a lý thuyÕt c¬ b¶n vµ c¸c bµi tËp t×nh huèng thùc tÕ ®Æt ra nh»m vËn dông lý thuyÕt ®ã vµo thùc tr¹ng XTTM ViÖt Nam - c¸ch tæ chøc mét héi nghÞ, héi th¶o vÒ XTTM VÒ h×nh thøc ®µo t¹o, ngoµi c¸ch thøc truyÒn thèng lµ tæ chøc c¸c kho¸ ®µo t¹o ng¾n h¹n vÒ XTTM, c¸c chuyÕn ®i kh¶o s¸t thùc tÕ n­íc ngoµi còng ph¶i ®­îc coi lµ mét lo¹i h×nh ®µo t¹o. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ cña lo¹i h×nh ®µo t¹o nµy, cÇn cã mét quy ®Þnh b¾t buéc ®èi víi nh÷ng ng­êi tham gia c¸c chuyÕn ®i kh¶o s¸t lµ ph¶i nép bµi thu ho¹ch vÒ ®¸nh gi¸ c¬ héi vµ tiÒm n¨ng xuÊt khÈu cña hµng ho¸ ViÖt nam sang thÞ tr­êng mµ hä ®i kh¶o s¸t, nÕu bµi viÕt chÊt l­îng hä sÏ ®­îc khuyÕn khÝch tham gia tiÕp, nÕu kh«ng th× c¬ héi ®ã dµnh cho ng­êi kh¸c.