Chuyên đề Một số biện pháp hoàn thiện quản lý lao động và tiền lương tại Trạm kinh doanh xuất nhập khẩu Từ Sơn

MÆt kh¸c sù kÝch thÝch m¹nh mÏ cña lîi Ých sÏ lµm n¶y sinh nh÷ng m­u m« thñ ®o¹n bÊt chÊp ®¹o lý ph¸p luËt, h¬n n÷a lîi Ých cña con ng­êi rÊt ®an d¹ng, trong ®ã lîi Ých cña ng­êi nµy ch­a h¼n lµ lîi Ých cña ng­êi kia, thËm chÝ cßn tæn h¹i ®Õn lîi Ých tËp thÓ doanh nghiÖp vµ lîi Ých cña Nhµ n­íc. Trong nhiÒu n¨m qua do nh÷ng quan ®iÓm vµ c¸ch vËn dông thiÕu tÝnh thùc tiÔn cho nªn ®· hiÓu sai vµ vËn dông sai nguyªn t¾c, sai quy luËt kinh tÕ. Lîi Ých chung ph¶i ®­îc ®Æt lªn lîi Ých riªng. Nh­ thÕ lîi Ých c¸ nh©n ng­êi lao ®éng kh«ng ®­îc quan tÇm vµ bÞ ®Èy xuèng hµng thø yÕu, mäi sù quan t©m ®Õn lîi Ých c¸ nh©n ®Òu bÞ coi th­êng thªm vµo ®ã c¬ chÕ cò ®· sinh ra nhiÒu m¸nh khoÐ lõa g¹t, nguyªn t¾c tÝnh thu nhËp theo lao ®éng mét c¸ch h×nh thøc. Víi viÖc ph©n tÝch trªn vÊn ®Ò ®Æt ra cho viÖc qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp trong c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay muèn ®¹t hiÖu qu¶ cao th× tr­íc hÕt ph¶i sö dông ®­îc tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng mét c¸ch hîp lÝ nh­ mét ®ßn bÈy kinh tÕ kÝch thÝch lîi Ých c¸ nh©n chÝnh ®¸ng b»ng mäi biÖn ph¸p hîp lý ®Ó t¨ng thu nhËp trªn c¬ së kÕt hîp sinh ho¹t, hîp lý lîi Ých cña doanh nghiÖp vµ lîi Ých cña Nhµ n­íc. ViÖc ph©n phèi thu nhËp ph¶i dùa trªn møc ®é cèng hiÕn gi¸ trÞ lao ®én ®· s¸ng t¹o ra cña ng­êi lao ®éng theo ®óng nguyªn t¾c. “Lµm nhiÒu h­ëng nhiÒu, lµm Ýt h­ëng Ýt, kh«ng h­ëng Ýt, kh«ng h­ëng Ýt, kh«ngh¸c ®Ó ®¶m b¶o ®­ hay nãi c¸ch kh¸c ®Ó ®¶m b¶o ®­îc sù thèng nhÊt lîi Ých cña ng­êi lao ®éng, ®¶m b¶o sù c«ng b»ng trong ph©n phèi th× kh«ng cßn nguyªn t¾c nµo tèt h¬n lµ thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ngoµi viÖc nhÊn m¹nh vai trß ph©n phèi theo lao ®éng th× ®iÒu cÇn thiÕt ph¶i nhÊn m¹nh ®ã lµ thu nhËp chÝnh ®¸ng ®­îc ph¸p luËt thõa nhËn. Nh÷ng ng­êi lµm ra cña c¶i vËt chÊt vµ nh÷ng viÖc cã Ých cho x· héi thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc chÊp hµnh nghiªm chØnh ph¸p luËt vµ chÝnh s¸ch th× ®­îc quyÒn h­ëng thô thu nhËp t­¬ng øng víi kÕt qu¶ lao ®éng kinH doanh hîp ph¸p cña hä. Lµ c«ng cô cña Nhµ n­íc ®Ó ph©n phèi s¾p xÕp lao ®éng mét c¸ch hîp lý. Mét chÕ ®é tiÒn l­¬ng hîp lý sÏ trë thµnh c«ng cô qu¶n lý cña Nhµ n­íc ®Ó ®iÒu phèi lao ®éng bëi lÏ tiÒn l­¬ng tho¶ ®¸ng th× ng­êi lao ®éng sÏ t­n nguyÖn nhËn mäi c«ng viÖc ®­îc giao dï ë ®©u, ë ngµnh g×. MÆt kh¸c th«ng qua viÖc tr¶ l­¬ng ®ã lµ kiÓm tra gi¸m s¸t ng­êi lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o tiÒn l­¬ng chi ra ph¶i ®em l¹i vµ hiÖu qu¶ râ rµng. Trong viÖc nghiªn cøu vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng ë ta cã mét khÝa c¹nh kh«ng thÓ kh«ng ®­îc xem xÐt tíi ®ã lµ lµm sao cho thu nhËp thùc tÕ cña ng­êi lao ®éng ngµy cµng ®­îc t¨ng lªn, cè g¾ng ®¶m b¶o ®­îc t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, vÊn ®Ò nµy cã liªn quan ®Õn tiÒn l­¬ng danh nghÜa vµ gÝa c¶ tiªu dïng. Theo c«ng thøc: ChØ sè tiÒn l­¬ng thùc tÕ = ChØ sè tiÒn l­¬ng danh nghÜa ChØ sè gi¸ c¶ hµng tiªu dïng Trong ®ã: tiÒn l­¬ng thùc tÕ lµ kho¶n tiÒn mua ®­îc bao nhiªu vËt phÈm tiªu dïng do ®ã tiÒn l­¬ng thùc tÕ cã xÐt ®Õn yÕu tè gia t¨ng. - TiÒn l­¬ng danh nghÜa lµ sè tiÒn l­¬ng mµ ng­êi lao ®éng ®­îc tr¶ trªn sè l­¬ng ch­a tÝnh ®Õn biÕn ®éng gi¸ c¶. Víi c«ng thøc nµy ®Ó t¨ng tiÒn l­¬ng thùc tÕ cã thÓ thùc hiÖn b»ng hai ph­¬ng ph¸p. + T¨ng tiÒn l­¬ng danh nghÜa ®ång thêi t¨ng gi¸ c¶ hµng tiªu dïng nh­ng tèc ®é t¨ng cña tiÒn l­¬ng ph¶i lín h¬n tèc ®é t¨ng cña gi¸ c¶ hµng tiªu dïng. + Gi÷ nguyªn tiÒn l­¬ng danh nghÜa, gi¶m gi¸ c¶ hµng tiªu dïng. Khi ®Ò cËp vÊn ®Ò tiÒn l­¬ng tèi thiÓu vµ tèi ®a, ®èi víi nh÷ng ng­êi cã thu nhËp thÊp. Nhµ n­íc cÇn b¶o ®¶m tiÒn l­¬ng cña hä sao cho phÇn tiÒn l­¬ng ®ã (kÓ c¶ c¸c kho¶n trî cÊp kh¸c) t¹o ra kh¶ n¨ng ®Ó cã thÓ tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n phï hîp víi sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ x· héi trong tõng giai ®o¹n nhÊt ®Þnh. Giíi h¹n thèng nhÊt lµ tæng thu nhËp cña hä ®ñ ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. VËn dông quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng trong viÖc tr¶ l­¬ng ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh kinh tÕ x· héi cña mçi thêi kú. TiÒn l­¬ng lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt ®èi víi ®êi sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc nÕu chÕ ®é tiÒn l­¬ng ®óng ®¾n, ph¶n ¸nh ®óng quy luËt ph©n phèi theo lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh doanh thùc tÕ cña doanh nghiÖp vµ luËt gi¸ trÞ nã sÏ trë thµnh mét ®éng løc m¹nh mÏ kÝch thÝch ng­êi lao ®éng ra søc s¶n xuÊt, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ häc hái kinh nghiÖm, cña tiÕn tæ chøc s¶n xuÊt, cña tiÕn kü thuËt s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ c«ng t¸c. V× vËy khi x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng ph¶i tÝnh to¸n nhiÒu mÆt ®Ó ph¸t huy t¸c dông tÝch cùc cña tiÒn l­¬ng gãp phÇn hoµn thiÖn quan hÖ s¶n xuÊt vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. II. h×nh thøc tiÒn l­¬ng trong doanh nghiÖp. 1. TiÒn l­¬ng theo thêi gian. H×nh thøc tiÒn l­¬ng theo thêi gian lµ sè tiÒn l­¬ng tr¶ cho ng­êi lao ®éng c¨n cø vµo tiªu thêi gian lµm viÖc vµ tiÒn l­¬ng trong ®¬n vÞ thêi gian. Nh­ vËy tiÒn l­¬ng theo thêi gian phô thuéc vµo hai nh©n tè rµng buéc ®ã lµ møc l­¬ng trong mét ®¬n vÞ thêi gian ®· lµm viÖc. TiÒn l­¬ng theo thêi gian l¹i ®­îc chia ra lµm hai lo¹i chÝnh. - TiÒn l­¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n: Lµ sè tiÒn tr¶ cho ng­êi lao ®éng chØ c¨n cø vµo bËc l­¬ng vµ thêi gian thùc tÕ lµm viÖc mµ kh«ng xÐt ®Õn th¸i ®é lao ®éng vµ kÕt qu¶ c«ng viÖc. - TiÒn l­¬ng theo thêi gian cã th­ëng: Ngoµi phÇn tiÒn l­¬ng theo thêi gian gi¶n ®¬n th× ng­êi lao ®éng cßn nhËn ®­îc mét kho¶n tiÒn th­ëng cho kÕt qña t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l­îng s¶n phÈm, tiÕt kiÖm vËt t­, hoÆc lµ do hoµn thµnh xuÊt s¾c nhiÖm vô. * ¦u ®iÓm: h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy gi¶n ®¬n, dÔ ¸p dông vµ viÖc tÝnh to¸n kh«ng phøc t¹p song dïng h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy th× vai trß ®ßn bÈy kinh tÕ cña tiÒn l­¬ng sÏ bÞ gi¶m sót kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc ng­êi lao ®éng trong s¶n xuÊt, duy tr× chñ nghÜa b×nh qu©n tiÒn l­¬ng. §iÒu nµy tr¸i víi quan ®iÓm ®æi míi cña ta hiÖn nay ®ã lµ xo¸ bá tÝnh b×nh qu©n sù c©n b»ng trong ph©n phèi. Tuy nhiªn, cã nh÷ng c«ng viÖc ta kh«ng thÓ ¸p dông theo h×nh thøc tr¶ l­¬ng kh¸c ®­îc mµ ta vÉn ph¶i ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo thêi gian. Nãi chung chØ nªn ¸p dông chÕ ®é tr¶ l­¬ng thêi gian theo nh÷ng ®iÒu kiÖn sau: * Nh­îc ®iÓm: - Khã ®Æt ra vµ duy tr× ®Þnh møc thêi gian theo c«ng viÖc. - S¶n l­îng n»m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña con ng­êi. - C«ng nh©n bÞ phô thuéc vµo nhÞp ®é ho¹t ®éng cña m¸y mãc hay mét thÞ tr­êng tiªu thô s¶n phÈm. - C«ng viÖc ®ßi hái ph¶i tËp trung suy nghÜ s¸ng t¹o nghiªn cøu, gi¸m s¸t kh¶o s¸t thÞ tr­êng ®Çu vµo ®Çu ra cho mét s¶n phÈm. HiÖn nay h×nh thøc nµy vÉn cßn ¸p dông ë mét sè n¬i ë n­íc ta. Do ®ã ®ßi hái chóng ta cÇn ph¶i thay ®æi c¸ch tr¶ l­¬ng khi sö dông h×nh thøc nµy. §Ó kÝch thÝch ®­îc s¶n xuÊt th× chóng ta ph¶i kÕt hîp tr¶ l­¬ng theo thêi gian víi khuyÕn khÝch tiÒn l­¬ng cã nh­ vËy míi kh¾c phôc ®­îc tÝnh b×nh qu©n trong c¸ch tr¶ l­¬ng nµy. 2. TiÒn l­¬ng tr¶ theo s¶n phÈm. TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm lµ sè tiÒn mµ ng­êi lao ®éng nhËn ®­îc c¨n cø vµo ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng vµ sè l­îng s¶n phÈm hoµn thµnh. H×nh thøc tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm ®­îc tÝnh nh­ sau: TLSP = Qi x Gi TLSP: TiÒn l­¬ng s¶n phÈm. Qi: Sè l­¬ng s¶n phÈm thø i s¶n xuÊt ra. Gi: §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng mét s¶n phÈm thø i. So víi tiÒn l­¬ng tÝnh theo thêi gian th× h×nh thøc tiÒn l­¬ng nµy thÓ hiÖn tÝnh ­u viÖt h¬n h¼n. Nã thÓ hiÖn tÝnh khoa häc, nã cã t¸c dông kÝch thÝch ng­êi lao ®éng ®Èy m¹nh s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm vËt t­ nhiÒu h¬n, nã lµ c¬ sè ®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña mçi ng­êi, thóc ®Èy xÝ nghiÖp c¶i tiÕn tæ chøc s¶n xuÊt, tæ chøc lao ®éng vµ tæ chøc qu¶n lý. Tuy nhiªn viÖc x©y dùng ®Þnh møc, ®¬n gi¸ cho h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµy rÊt phøc t¹p, khã chÝnh x¸c do ®ã ®Ó ¸p dông cã hiÖu qu¶ h×nh thøc ®ßi hái chóng ta ph¶: - X©y dùng mét hÖ thèng ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt ph¶n ¸nh ®óng ®¾n chÝnh x¸c kÕt qu¶ lao ®éng. - B¶o ®¶m c¸c yÕu tè vËt chÊt cho lao ®éng c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc. - X©y dùng vµ kiÖn toµn mét sè chÕ ®é, thÓ lÖ cÇn thiÕt xu h­íng hiÖn nay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ viÖc sö dông h×nh thøc tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm, bªn c¹nh ®ã më réng c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng kho¸n vµ tr¶ l­¬ng theo n¨ng xuÊt lao ®éng, nh÷ng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng míi ®©y cña Nhµ n­íc ban hµnh ®· chó ý rÊt nhiÒu ®Õn viÖc thóc ®Èy tr¶ l­¬ng, th­ëng theo s¶n phÈm. Dï sao viÖc ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµo vÉn lµ do doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh tuú thuéc vµo tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®¬n vÞ m×nh song nÕu x¸c ®Þnh ®óng ®¾n phï hîp víi c¸c h×nh thøc tr¶ lù¬ng sÏ cã t¸c dung thóc ®Èy s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm bao gåm: + TiÒn l­¬ng s¶n phÈm c¸ nh©n trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. + TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ. + TiÒn l­¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp. + TiÒn l­¬ng s¶n phÈm luü tiÕn. + TiÒn l­¬ng kho¸n. + TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm cuèi cïng. Sau ®©y lµ c¸c néi dung cô thÓ cña tõng chÕ ®é tiÒn l­¬ng theo h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm. * ChÕ ®é tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm c¸ nh©n trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. Thùc hiÖn cña chÕ ®é tiÒn l­¬ng nµy lµ dùa trªn c¬ së ®¬n gi¸ quy ®inh khèi l­îng s¶n phÈm cña ng­êi lao ®éng cao nhiÒu th× ng­êi Êy sÏ ®­îc tr¶ l­¬ng cµng cao vµ ng­îc l¹i: LCN = - X©y dùng mét hÖ thèng ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt ph¶n ¸nh ®óng ®¾n chÝnh x¸c kÕt qu¶ lao ®éng. - B¶o ®¶m c¸c yÕu tè vËt chÊt cho ng­êi lao ®éng c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc. - X©y dùng vµ kiÖn toµn mét sè chÕ ®é, thÓ lÖ cÇn thiÕt xu h­íng hiÖn nay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp lµ viÖc sö dông h×nh thøc tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm bªn c¹nh ®ã më réng c¸c h×nh thøc tr¶ l­¬ng kho¸n vµ tr¶ l­¬ng theo n¨ng xuÊt lao ®éng. Nh÷ng chÝnh s¸ch tiÒn l­¬ng míi ®©y cña Nhµ n­íc bµn hµnh ®· chó ý nhiÒu ®Õn viÖc thóc tr¶ l­¬ng, th­ëng theo s¶n phÈm, dï sao viÖc ¸p dông h×nh thøc tr¶ l­¬ng nµo vÉn lµ do doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh tuú thuéc vµo tõng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®¬n vÞ m×nh song nÕu x¸c ®Þnh ®óng ®¾n phï hîp víi c¸c h×nh thøc tr¶ lù¬ng sÏ cã t¸c dung thóc ®Èy s¶n xuÊt, t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. H×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm bao gåm: + TiÒn l­¬ng s¶n phÈm c¸ nh©n trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. + TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm tËp thÓ. + TiÒn l­¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp. + TiÒn l­¬ng s¶n phÈm luü tiÕn. + TiÒn l­¬ng kho¸n. + TiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm cuèi cïng. Sau ®©y lµ c¸c néi dung cô thÓ cña tõng chÕ ®é tiÒn l­¬ng theo h×nh thøc tr¶ l­¬ng theo s¶n phÈm. * ChÕ ®é tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm c¸ nh©n trùc tiÕp kh«ng h¹n chÕ. Thùc hiÖn cña chÕ ®é tiÒn l­¬ng nµy lµ dùa trªn c¬ së ®¬n gi¸ quy ®inh khèi l­îng s¶n phÈm cña ng­êi lao ®éng cao nhiÒu th× ng­êi Êy sÏ ®­îc tr¶ l­¬ng cµng cao vµ ng­îc l¹i: Sau khi x¸c ®Þnh ®­îc tiÒn l­¬ng c¶ tæ tiÕn hµnh chia l­¬ng cho tõng c¸ nh©n. - Ph­¬ng ph¸p chia theo giê hÖ sè ®­îc tiÕn hµnh theo 3 b­íc. + TÝnh tæng sè giê hÖ sè cña c¶ tæ (giê hÖ sè lµ giê quy ®æi cña c¸c c«ng nh©n ë c¸c bËc kh¸c nhau ra giê cña c«ng nh©n bËc 1) b»ng c¸ch lÊy giê lµm viÖc cña tõng ng­êi nh©n víi hÖ sè bËc cña ng­êi ®ã, sau ®ã tæng hîp l¹i cho c¶ tæ. + TÝnh tiÒn l­¬ng mét giê hÖ sè (lÊy tiÒn l­¬ng c¶ tæ ®­îc lÜnh chia cho tæng sè giê hÖ sè cña tæ). + TÝnh tiÒn l­¬ng cho tõng ng­êi c¨n cø vµo tiÒn l­¬ng mét giê hÖ sè vµ sè giê hÖ sè cña mçi ng­êi. - Ph­¬ng ph¸p chia l­¬ng theo hÖ sè ®iÒu chØnh lÇn ®Çu (lÊy møc tiÒn l­¬ng cña mçi ng­êi nh©n víi sè giê tõng ng­êi ®· lµm). + T×m hÖ sè ®iÒu chØnh (lÊy tæng sè tiÒn l­¬ng c¶ tæ ®­îc lÜnh chia cho tæng sè tiÒn ®· chia lÇn ®Çu) + TiÒn l­¬ng cho tõng ng­êi c¨n cø vµo hÖ sè ®iÒu chØnh vµ sè tiÒn l­¬ng tÝnh lÇn ®Çu cho mçi ng­êi. ¦u ®iÓm cña chÕ ®é tiÒn l­¬ng nµy lµ lµm cho c«ng nh©n trong tæ cïng mét ®¬n vÞ g¾n bã víi nhau gióp nhau cïng hoµn thµnh nhiÖm vô. Tuy nhiªn nã cã nh­îc ®iÓm lµ tiÒn l­¬ng kh«ng g¾n trùc tiÕp víi mçi ng­êi mµ th«ng qua mét tËp thÓ ®Ó ph©n phèi laÞ. Trong ®ã cÊp bËc tiÒn l­¬ng cña mçi ng­êi, kh«ng h¼n ®· g¾n víi kÕt qu¶ thùc tÕ. cho nªn chÕ ®é tiÒn l­¬ng nµy chØ ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc khã ®Þnh møc vµ tÝnh l­¬ng trùc tiÕp cho tõng ng­êi. * ChÕ ®é tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng nµy ®­îc ¸p dông trong tr­¬ng hîp c«ng viÖc cña nh÷ng ng­êi c«ng nh©n chÝnh vµ phô g¾n chÆt víi nhau nh­ng kh«ng trùc tiÕp tÝnh ®­îc s¶n phÈm cho c«ng nh©n phô. C¸ch tÝnh cña chÕ ®é tiÒn l­¬ng nµy lµ c¨n cø vµo s¶n l­îng ®Þnh møc vµ møc ®é hoµn thµnh ®Þnh møc cña c«ng nh©n chÝnh vµ tÝnh l­¬ng cho c«ng nh©n phô. TÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng phô cho mét ®¬n vÞ s¶n l­îng ®Þnh møc cña c«ng nh©n chÝnh. ` L­¬ng c«ng nh©n phô 1 ca Sè l­îng s¶n phÈm ®Þnh møc cña c«ng nh©n chÝnh 1 ca LP = gp x qc Trong ®ã: L­¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp cña c«ng nh©n phô (LP) qc S¶n l­îng s¶n phÈm thùc hiÖn cña c«ng nh©n chÝnh. ¦u ®iÓm cña c¸ch tr¶ l­¬ng nµy lµ lµm cho c«ng nh©n chÝnh vµ phô ë hai nghÒ kh¸c nhau nh­ng g¾n bã mËt thiÕt víi nhau. Hîp t¸c chÆt chÏ víi nhau ®Ó t¨ng s¶n l­îng nh­ng trong sè tr­êng hîp kh«ng khuyÕn khÝch ®­îc c«ng nh©n phô. * ChÕ ®é tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng nµy ¸p dông ë nh÷ng kh©u chñ yÕu quyÕt ®Þnh víi viÖc hoµn thµnh kÕ ho¹ch cña ®¬n vÞ. Theo chÕ ®é nµy trªn c¬ së ®Þnh møc s¶n l­îng ( ®­îc coi lµ 100% ) nÕu c«ng nh©n hoµn thµnh v­ît ®Þnh møc cµng cao th× tiÒn l­¬ng ®­îc tÝnh theo gi¸ trÞ t¨ng dÇn. Do ®ã chÕ ®é tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn cã t¸c dông khuyÕn khÝch m¹nh mÏ ®Õn viÖc t¨ng nhanh khèi l­îng s¶n phÈm cµng cao so víi khèi l­îng cµng tèt. Nh­ng nh­îc ®iÓm cña nã lµ tèc ®é t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n sÏ lín h¬n tèc ®é n¨ng xuÊt lao ®éng. V× vËy chÕ ®é tr¶ l­¬ng nµy chØ ®­îc ¸p dông h¹n chÕ trong mét sè tr­êng hîp cÇn ®éng viªn hoµn thµnh døt ®iÓm c«ng viÖc, hoµn thµnh sím nhiÖm vô. §Ó chÕ ®é tiÒn l­¬ng theo s¶n phÈm luü tiÕn ¸p dông cã hiÖu qu¶ cÇn chó ý ®iÒu kiÖn c¬ b¶n lµ: Møc t¨ng cña ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ph¶i nhá h¬n hoÆc b»ng møc tiÕt kiÖm chi phÝ cè ®Þnh, møc t¨ng ®¬n gi¸ ®­îc khèng chÕ theo c«ng thøc sau: Kd = C ( H - 1 ) L x H Trong ®ã: Kd : HÖ sè t¨ng cña ®¬n yÕu s¶n phÈm luü tiÕn. L : HÖ sè tiÒn l­¬ng trong gi¸ thµnh ®¬n vÞ s¶n phÈm . H : HÖ sè s¶n phÈm ®¹t. C : HÖ sè chi phÝ quy ®Þnh trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. * ChÕ ®é tiÒn l­¬ng kho¸n. ChÕ ®é tiÒn l­¬ng nµy ¸p dông trong tr­êng hîp c«ng viÖc kh«ng ®Þnh møc chi tiÕt hay ®Þnh møc kh«ng chÝnh x¸c. Tr¶ l­¬ng kho¸n lµ chÕ ®é tr¶ l­¬ng, tr¶ l­¬ng ngµy tõ lóc ®Çu nhËn kho¸n, ng­êi nhËn kho¸n ®· biÕt tr­íc ®­îc toµn bé sè tiÒn thu nhËp ®­îc khi hoµn thµnh xong c«ng viÖc theo ®óng thêi gian vµ chÊt l­îng quy ®Þnh. Sù kh¸c biÖt gi÷a chÕ ®é tiÒn l­¬ng kho¸n vµ chÕ ®é tiÒn l­¬ng s¶n phÈm kh¸c ë chç c¸c chÕ ®é tiÒn l­¬ng s¶n phÈm kh¸c chØ x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tr¶ l­¬ng theo ®¬n vÞ s¶n phÈm. Cßn chÕ ®é tiÒn l­¬ng kho¸n l¹i x¸c ®Þnh tæng sè thu nhËp cã thÓ thu ®­îc khi hoµn thµn song c«ng viÖc. Mét trong nh÷ng chÕ ®é l­¬ng kho¸n ®­îc sö dông réng r·i nhÊt lµ h×nh thøc kho¸n s¶n phÈm theo ®ã c¸ nh©n sÏ ®­îc tr¶ mét møc l­¬ng cè ®Þnh cho mçi s¶n phÈm ®· lµm xong. Møc tiÒn l­¬ng tr¶ cho mçi s¶n phÈm ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch chia møc l­¬ng giê c¬ b¶n cho sè s¶n phÈm ph¶i lµm ®­îc trong mét giê c¨n cø vµo ®Þnh møc th¬× gian ®­îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch bÊm giê. CÇn l­u ý mét ®iÒu lµ ph¶i ®¶m b¶o møc l­¬ng giê tèi thiÓu (theo luËt lao ®éng). Ngoµi ra cßn cã mét c¸ch kh¸c hÖ thèng l­¬ng kho¸n lµ chÕ ®é giê chuÈn thay v× chÕ ®é kho¸n s¶n phÈm chÕ ®é giê chuÈn cã mét ­u ®iÓm quyÕt ®Þnh vÒ mÆt qu¶n lý lµ thay ®æi møc l­¬ng giê cña c«ng nh©n kh«ng ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng thay ®æi kh¸c trong khi nÕu sö dông l­¬ng kho¸n s¶n phÈm th× ph¶i thay ®æi gi¸ trªn mét s¶n phÈm. Nh÷ng ­u ®iÓm th­êng g¾n víi chÕ ®é l­¬ng kho¸n lµ nã ®¶m b¶o mét ®éng c¬ thóc ®Èy m¹nh b»ng tiÒn vµ lµ mét biÖn ph¸p ®Ó duy tr× n¨ng xuÊt cao. Nã khen th­ëng nh÷ng c¸ nh©n cã lç lùc vµ thµnh tÝch v­ît møc. Gi¶m møc ®é gi¶m s¸t cÇn thiÕt vµ t¹o ra mét c¬ së tiÖn lîi ®Ó kiÓm tra chi phÝ. Nh­îc ®iÓm cña nã lµ khã tÝnh ®­îc sè tiÒn kiÕm ®­îc vµ cÇn t¨ng thªm chi phÝ qu¶n lý do cÇn cã nh©n viªn ghi chÐp gi¸m s¸t. ChÊt l­îng bÞ ¶nh h­ëng do cè g¾ng ®¹t n¨ng xuÊt cao vµ c«ng nh©n sÏ véi v· t¨ng tèc ®é khi thÊy lµm kh«ng kÞp. + TiÒn th­ëng. Ngoµi chÕ ®é tiÒn l­¬ng, ®Ó ®éng viªn ng­êi lao ®éng c¸c xÝ nghiÖp cßn ¸p dông c¸c h×nh thøc tiÒn th­ëng, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p khuyÕn khÝch vËt chÊt cã hiÖu qu¶ ®èi víi ng­êi lao ®éng. Vµ ë chõng mùc nµo ®ã tiÒn th­ëng cßn cã t¸c dông khuyÕn khÝch vÒ mÆt tinh thÇn. Tuy môc ®Ých vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ doanh nghiÖp cã thÓ dïng mét hoÆc mét sè h×nh thøc th­ëng sau ®©y: - Th­ëng hoµn thµnh v­ît møc kÕ ho¹ch. - Th­ëng ph¸t sinh s¸ng kiÕn c¶i tiÕn kü thuËt. - Th­ëng khuyÕn khÝch lµm hµng xuÊt khÈu. - Th­ëng lµm ®ªm, thªm giê, n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng. §èi víi ng­êi tham gia lao ®éng tËp thÓ, khen th­ëng b»ng vËt chÊt cã t¸c dông kÝch thÝch to lín. §iÒu quan träng vµ còng lµ khã kh¨n lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®óng ng­¬i, ®óng viÖc cÇn th­ëng. ph¶i x©y dùng hÖ thèng khen th­ëng chÆt chÏ vÒ mÆt kÕ ho¹ch vµ thùc tiÔn. Nguån tiÒn ®Ó khen th­ëng chØ nªn lµ tiÒn l·i tiÕt kiÖm ®­îc . Tiªu chuÈn ®Ó th­ëng ph¶i lµ nh÷ng tiªu chuÈn khi ®¶m b¶o c¸c tiªu chuÈn ®ã cã ®­îc l·i cÇn th× tiªu chuÈn ho¸ c¸c tiªu chuÈn th­ëng ®Ó xÐt th­ëng ®­îc râ rµng vµ cã ®Þnh h­íng. §èi víi c«ng nh©n th­ëng cÇn kÞp thêi ®óng lóc th­ëng cho hä khi hä chñ ®éng, tÝch cùc s¸ng t¹o trong lao ®éng, hoµn thµnh khèi l­îng c«ng viÖc cao h¬n so víi ng­êi kh¸c, tiÕt kiÖm nguyªn nhiªn vËt liÖu. Møc tiÒn th­ëng nªn quy ®Þnh æn ®inh theo phÇn tr¨m cña gi¸ trÞ sinh thªm, gi¸ trÞ tiÕt kiÖm phÇn tæn thÊt ®­îc loµi trõ. §iÒu quan träng vµ khã kh¨n lµ lµm sao tÝnh to¸n, gi¸m ®Þnh ®óng gi¸ trÞ sinh thªm, tiÕt kiÖm thuÇn tuý vµ lµm sao x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nh÷ng ng­êi thµm gia, møc ®é tham gia cña tõng thµnh viªn. iii. quy ®Þnh cña Nhµ n­íc vÒ viÖc qu¶n lý tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng trong c¸c doanh nghiÖp ë n­íc ta hiÖn nay. - Mäi s¶n phÈm, dÞch vô ph¶i cã ®Þnh møc lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. Nh÷ng s¶n phÈm träng yÕu, s¶n phÈm ®Æc thï, s¶n phÈm do Nhµ n­íc ®Þnh gi¸ trong c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng quy ®Þnh cña Nhµ n­íc. C¸c s¶n phÈm cßn l¹i ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng do doanh nghiÖp quyÕt ®Þnh nh­ng ph¶i theo h­íng dÉn thèng nhÊt vµ ®¨ng ký víi c¬ quan Nhµ n­íc. §¬n gÝa tiÒn l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng, tiÒn l­¬ng cña gi¸m ®èc, phã gi¸m ®«c, kÕ to¸n tr­ëng, kh«ng tÝnh vµo ®¬n gi¸ x©y dùng tiÒn l­¬ng. Khi cã sù thay ®æi vÒ ®Þnh møc lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng th× ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh l¹i: 1. C¸c quü tiÒn l­¬ng, tiÒn th­ëng. - Quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn gåm: + Quü tiÒn l­¬ng tÝnh theo ®¬n gi¸ vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. + Quü tiÒn l­¬ng cña gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr­ëng. Riªng ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ®¬n gi¸ vµ kÕt qu¶ phô. Nhµ n­íc kh«ng hç trî ng©n s¸ch cho c¸c doanh nghiÖp, thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi. ViÖc tr¶ l­¬ng ph¶i theo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc, kh«ng thÊp h¬n møc quy ®Þnh hiÖn hµnh ( kÓ c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia lîi tøc ) nép b¶o hiÓm theo quy ®Þnh. Nhµ n­íc thùc hiÖn qu¶n lý quü tiÒn l­¬ng g¾n víi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nh­ sau: + §èi víi doanh nghiÖp cã l·i trªn c¬ së quü tiÒn l­¬ng theo thêi gian. Quü tiÒn l­¬ng g¾n liÒn. Quü ®èi víi doanh nghiÖp cã l·i trªn c¬ së quü tiÒn l­¬ng. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së ®Þnh møc lao ®éng. TiÒn l­¬ng cña gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr­ëng kh«ng tÝnh vµo ®¬n gÝa tiÒn l­¬ng. Khi cã sù thay ®æi vÒ ®Þnh møc lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng th× ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®­îc x¸c ®Þnh l¹i: Quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn gåm: + Quü tiÒn l­¬ng tÝnh theo ®¬n gi¸ vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. + Quü tiÒn l­¬ng cña Gi¸m ®èc, phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n tr­ëng. Riªng víi c¸c doanh nghiÖp x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng trªn ®¬n vÞ s¶n phÈm cßn cã quü l­¬ng bæ xung cho thêi gian kh«ng tham gia s¶n xuÊt theo chÕ ®é cña Nhµ n­íc. Tæng quü tiÒn l­¬ng nãi trªn lµ chi phÝ hîp lÖ trong gÝa thµnh s¶n phÈm vµ phÝ l­u th«ng ®Ó tr¶ c«ng lao ®éng, ®ång thêi lµm c¾n cø x¸c ®Þnh lîi tøc chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp. Nhµ n­íc kh«ng hç trî ng©n s¸ch c¸c doanh nghiÖp thùc hiÖn chÕ ®é tiÒn l­¬ng míi. ViÖc tr¶ l­¬ng ph¶i theo kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi Nhµ n­íc. Kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc quy ®Þnh hiÖn hµnh ( kÓ c¶ thuÕ lîi tøc ) nép b¶o hiÓm x· héi theo quy ®Þnh + §èi víi doanh nghiÖp cã l·i trªn c¬ së quü tiÒn l­¬ng theo ®¬n gi¸ ®­îc duyÖt. Doanh nghiÖp dù tÝnh lîi nhuËn thùc hiÖn vµ cã thÓ ®­a phÇn quü tiÒn l­¬ng ®­îc trÝch tõ lîi nhuËn ®Ó vµo ®¬n gi¸ néi bé tr¶ l­¬ng cho ng­êi lao ®éng ®Ó khuyÕn khÝch s¶n xuÊt kinh doanh nh­ng kh«ng v­ît qu¸ 1,5 lÇn so víi ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng ®· ®­îc duyÖt vµ quyÕt to¸n víi Nhµ n­íc. + §èi víi doanh nghiÖp kh«ng lç th× doanh nghiÖp chØ tr¶ l­¬ng t­¬ng ®­¬ng víi møc thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh, tiÒn th­ëng ( nÕu cã ) chØ ®­îc tÝnh sau khi hoµn thµnh nghÜa vô víi Nhµ n­íc. + §èi víi doanh nghiÖp bÞ lç (trõ tr­êng hîp do Nhµ n­íc ®¸nh ) th× doanh nghiÖp chØ tr¶ l­¬ng t­¬ng ®­¬ng víi møc thùc hiÖn nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph¶i cã biÖn ph¸p cç g¾ng ®¶m b¶o thu nhËp cña ng­êi lao ®éng kh«ng thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu do Nhµ n­íc quy ®Þnh. Quü tiÒn th­ëng cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc ®­îc h×nh thµnh tõ lîi nhuËn cßn l¹i sau khi ®· hoµn thµnh nghÜa vô nép ng©n s¸ch vµ trÝch lËp c¸c quü theo quy ®Þnh cña Nhµ n­íc, tèi ®a kh«ng qu¸ 50% quü tiÒn l­¬ng thùc hiÖn cña doanh nghiÖp. 2. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. *G = MLTT x HSTL (1 + Ki ) §S *G = MLTT x HSTLCV (1 + Ki ) x §t Trong ®ã: MLTT : lµ møc l­¬ng tèi thiÓu hiÖn nay lµ 210.000 ® HSTLCV : lµ hÖ sè tiÒn l­¬ng cña c«ng viÖc mµ c«ng nh©n ®ã ®¶m nhËn. Ki : lµ c¸c lo¹i phô cÊp ®­îc ®­a vµo ®Ó tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l­¬ng. §s : lµ ®Þnh møc s¶n l­îng. §t : lµ ®Þnh møc thêi gian. PhÇn ii Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng t¹i tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n - b¾c ninh I. qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh t¹i tr¹m kinh doanh. 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ë Tr¹m kinh doanh. Tr¹m kinh doanh -xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n lµ ®¬n vÞ trùc thuéc C«ng ty xuÊt nhËp khÈu B¾c Ninh ®­îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh sè 281/Q§UB ngµy 31 th¸ng 3 n¨m 1993 cña UBND tØnh Hµ B¾c (nay lµ B¾c Ninh ) vÒ viÖc thµnh lËp l¹i c¸c doanh nghiÖp Nhµ n­íc. C«ng ty xuÊt nhËp khÈu B¾c Ninh lµ tiÒn th©n cña Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n ®­îc thµnh lËp ngµy 01 th¸ng 01 n¨m 1963. Lµ doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh ®éc lËp, trùc tiÕp qu¶n lý v«n, tµi s¶n trong ho¹t ®éng cña m×nh chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc C«ng ty vµ ph¸p luËt. Tõ khi thµnh lËp C«ng ty lµ nguån cung øng, t×m thÞ tr­êng tiªu thô vµ trùc tiÕp xuÊt khÈu ra n­íc ngoµi hoÆc xuÊt khÈu uû th¸c qua C«ng ty xuÊt nhËp khÈu B¾c Ninh. 2. Chøc n¨ng vµ nhiÖm vô. Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n n»m vÒ quèc lé 1A c¸ch Thñ ®« Hµ Néi 18 km vÒ phÝa b¾c. RÊt thuËn lîi cho viÖc giao l­u bu«n b¸n s¶n phÈm hµng ho¸ trong vµ ngoµi n­íc. Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu cã nhiÖm vô thu mua hµng ho¸ nh­: n«ng - l©m s¶n - s¶n phÈm truyÒn thèng tõ c¸c ®Þa ph­¬ng, lµng nghÒ, doanh nghiÖp kh¸c ë d¹ng nguyªn l iÖu thuû hoÆc ®· qua sö chÕ gåm c¸c mÆt hµng chñ yÕu sau: - ChÕ biÕn kinh doanh h¹t sen tÇm, h¹t nguyªn vá, quÕ th« ch­a c¹o vá, ®· c¹o vá, c¸c lo¹i kh«, quÕ t­¬i, håi t­¬i, håi kh«, l¹c nh©n, hµnh, ý dÜ, vµ dÞch vô söa ch÷a, cöa hµng b¸n x¨ng dÇu…… Tr¹m cã nhiÖm vô gia c«ng t¸i chÕ, nhËp kho C«ng ty hoÆc tù liªn hÖ ký kÕt hîp ®ång xuÊt nhËp khÈu ra thÞ tr­êng n­íc ngoµi. - Ngoµi ra cßn s¶n xuÊt phô nh­: kinh doanh dÞch vô ®êi sèng vµ du lÞch. Tæng vèn kinh doanh tõ ngµy 01/01/1997 lµ 101.934 triÖu ®ång trong ®ã: + Vèn cè ®Þnh: 93.599 triÖu ®ång + Vèn l­u ®éng : 77.351 triÖu ®ång. Vèn ®Çu t­ x©y dùng c¬ b¶n : 183 triÖu ®ång Ph©n bæ nguån vèn: + Vèn ng©n s¸ch: 89.387 triÖu ®ång + Vèn tù bæ xung: 11.747 triÖu ®ång Tr¹m cã nhiÖm vô ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu nh÷ng mÆt hµng ®óng víi ®¨ng ký kinh doanh víi UBND tØnh vµ b¶o toµn, ph¸t triÓn vèn thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ nghÜa vô víi Nhµ n­íc vµ Bé Th­¬ng m¹i giao. Thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng ch¨m lo vµ kh«ng ngõng c¶i thiÖn vËt chÊt tinh thÇn båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ khoa häc kü thuËt chuyªn m«n nghiÖp vô cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, b¶o vÒ tr¹m, b¶o vÖ s¶n xuÊt kinh doanh, b¶o vÒ m«i tr­êng gi÷ g×n trËt tù an ninh, an toµn x· héi lµm trßn nghÜa vô quèc phßng. Mét sè chØ tiªu vÒ kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu qua c¸c n¨m. T×nh h×nh thùc hiÖn kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu vµ kinh doanh kh¸c n¨m 1999 vµ n¨m 2000. STT ChØ tiªu §VT N¨m 1999 N¨m 2000 TØ lÖ (%) 1 Doanh thu USD 1.853428 1.990.914 107,4 a KD xuÊt khÈu USD 1.567.547 1.631.472 104 b KD nhËp khÈu USD 241.596 305.137 126 c KD kh¸c USD 44.285 54.305 122 2. Nép nsnn VN§ 1.247.511.718 1.348.521.907 3 Lao ®éng Ng­êi 98 85 0,86 Qua b¶ng sè liÖu trªn ta thÊy doanh thu n¨m 2000 ®¹t 1990.428 USD t¨ng 7,4% so víi n¨m 1999 lµ 1.853.428 trong ®ã: - MÆt hµng xuÊt khÈu n¨m 2000 lµ 1.631.472 USD t¨ng 4% so víi n¨m 1999 lµ 1567.547 USD. - MÆt hµng kinh doanh nhËp khÈu n¨m 2000 lµ 305.137 USD t¨ng 26% so víi n¨m 1999 lµ 241.596 USD. - MÆt hµng kinh doanh kh¸c n¨m 2000 lµ 54.305 USD t¨ng 22% so víi n¨m 1999 lµ 44.285 USD. ViÖc thùc hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh cña Tr¹m n¨m 2000 t¨ng so víi n¨m 1999 ®iÒu nµy cho thÊy kÕt qu¶ kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu cña Tr¹m n¨m sau tèt h¬n n¨m tr­íc lµ kÕt qu¶ ®¸ng mõng cho tr¹m. Doanh thu t¨ng do vËy t×nh h×nh nép nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ n­íc n¨m 2000 còng h¬n nhiÒu so víi n¨m 1999. VÒ sè lao ®éng gi¶m 0,86% qua 2 n¨m cho thÊy t×nh h×nh sö dông lao ®éng cña tr¹m cã hiÖu qu¶ h¬n v× tr¹m ®· gi¶m thiÓu ®­îc sè lao ®éng gi¸n tiÕp nh»m n©ng cao ®êi sèng cho c¸n bé c«ng nh©n viªn. Ii §Æc ®iÓm tæ chøc qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng t¹i Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n. 1. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý hoµn chØnh. C¨n cø vµo chøc n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh, dùa vµo t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu t¹i ®¬n vÞ, c¬ cÊu tæ chøc ®­îc ph©n ra nh­ sau: - Tr¹m tr­ëng. - Tr¹m phã. - KÕ to¸n tr­ëng. C¸c phßng ban cña Tr¹m gåm: - Phßng tæ chøc hµnh chÝnh. - Phßng tæ chøc nghiÖp vô. - Phßng tµi chÝnh kÕ to¸n. C¸c tæ gåm: - Tæ gia c«ng t¸c chÕ. - Tæ vËn chuyÓn bèc xÕp. - Cöa hµng kinh doanh tæng hîp. S¬ ®å tæ chøc bé m¸y qu¶n lý. Tr¹m tr­ëng Tr¹m phã P. kÕ to¸n tµi vô p. tæ chøc hµnh chÝnh p. kÕ ho¹ch nghiÖp vô Tæ gia c«ng t¸c chÕ Cöa hµng kd tæng hîp T. vËn chuyÓn bèc xÕp 2. Chøc n¨ng, nhiÖm vô c¸c phßng ban. Tr¹m tr­ëng lµ ng­êi ®¹i diÖn cho c«ng nh©n viªn qu¶n lý tr¹m theo chÕ ®é mét thñ tr­ëng cã quyÒn ®iÒu hµnh, quyÕt ®Þnh c¸c ho¹t ®éng cña tr¹m theo chÝnh s¸ch cña Nhµ n­íc vµ C«ng ty, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc Nhµ n­íc vµ C«ng ty. Còng nh­ tËp thÓ lao ®éng vµ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña tr¹m. Tr¹m tr­ëng lµ ng­êi trùc tiÕp phô tr¸ch c«ng viÖc cña tr¹m. Tr¹m phã lµ ng­êi gióp viÖc cho tr¹m tr­ëng vµ ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña C«ng ty theo sù ph©n c«ng hoÆc uû quyÒn cña Tr¹m tr­ëng, chÞu tr¸ch nhiÖm tr­íc tr¹m tr­ëng vµ ph¸p luËt vÒ nhiÖm vô mµ tr¹m tr­ëng uû quyÒn thùc hiÖn. KÕ to¸n tr­ëng gióp tr¹m tr­ëng qu¶n lý chØ ®¹o vµ tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª, tµi chÝnh, kÕ to¸n tr­ëng cã quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Phßng tæ chøc hµnh chÝnh qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh nh©n sù phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh, qu¶n lý c¸c ®Þnh møc lao ®éng. §¸nh m¸y vµ nhËn c«ng v¨n quyÕt ®Þnh tõ trong vµ ngoµi tr¹m. Phßng kÕ ho¹ch nghiÖp vô ®Æt d­íi sù qu¶n lý trùc tiÕp cña tr¹m tr­ëng cã chøc n¨ng vµ nhiÖm vô: LËp c¸c biÓu kÕ ho¹ch trong ho¹t ®éng cña tr¹m. Dùa vµo kÕ ho¹ch ®· ®­îc quyÕt ®Þnh vµ tæ chøc ®iÒu ®éng s¶n xuÊt nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn ®óng hîp ®ång. Phßng kÕ to¸n, tµi vô ®Æt d­íi sù chØ ®¹o trùc tiÕp cña tr¹m tr­ëng. KÕ to¸n tr­ëng chÞu tr¸ch nhiÖm h­íng dÉn chÕ ®é thÓ lÖ qu¶n lý kinh tÕ tµi chÝnh cho mäi nh©n viªn trong tr¹m, cã nhiÖm vô gióp gi¸m ®èc ph©n tÝch kiÓm tra ho¹t ®éng (kinh tÕ) kÕ to¸n, ký duyÖt c¸c chøng tõ kÕ toµn vµ tµi liÖu kh¸c, ®Ò xuÊt c¸c quy ®Þnh tµi chÝnh ®Ó lùa chän ph­¬ng thøc tèi ­u cho tr¹m, thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n tæng hîp vËt t­ c«ng nî, hµng ho¸, kÕ to¸n tiªu thô hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, kÕ to¸n ng©n hµng. 3. C«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng t¹i tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n. 3.1. Lao ®éng. 3.1.1. Vai trß cña c¬ cÊu lao ®éng tèi ­u: Ba yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh lµ: Lao ®éng, t­ liÖu du lÞch vµ ®èi t­îng lao ®éng. Trong ®ã lao ®éng ®­îc xem lµ quan träng nhÊt. Nh­ng ®Ó ®¹t ®­îc hiÖu qu¶ cao trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh th× ta ph¶i biÕt sö dông lao ®éng mét c¸ch hîp lý nhÊt, linh ho¹t nhÊt, t¹o ra mét c¬ cÊu lao ®éng tèi ­u nhÊt. §èi víi tr¹m kinh doanh -xuÊt nhËp khÈu th× c¬ cÊu lao ®éng ®­îc xem lµ tèi ­u khi nã ®ñ vÒ sè l­îng vµ chÊt l­îng vµ ®­îc bè trÝ mét c¸ch hîp lý vÒ chøc n¨ng vµ nhiÖm vô, bè trÝ ®óng ng­êi, ®óng viÖc gi÷a c¸c kh©u ph¶i cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho nhau khi lµm viÖc, ph¶i ¨n khíp nhÞp nhµng ®Ó cïng t¹o ra mét søc m¹nh tuyÖt ®èi. Mét doanh nghiÖp cã ®­îc c¬ cÊu lao ®éng tèi ­u hay kh«ng ®iÒu nµy cßn phô thuéc vµo ng­êi l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®ã. NÕu ng­êi l·nh ®¹o cã tr×nh ®é kinh nghiÖm tæ chøc th× sÏ x©y dùng ®­îc c¬ cÊu lao ®éng hîp lý vµ ng­îc l¹i. v× ng­êi l·nh ®¹o doanh nghiÖp cã quyÒn quyÕt ®Þnh tiÕp nhËn bè trÝ c«ng viÖc, vÞ trÝ cho ng­êi lao ®éng trong doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã ®Ó ®¶m b¶o cã mét c¬ cÊu lao ®éng tèi ­u, hîp lý th× trong kh©u tuyÓn dông vµ sö dông lao ®éng cÇn chó ý ®Õn vÊn ®Ò sau: - Sè l­îng, chÊt l­îng lao ®éng cÇn tuyÓn ph¶i xuÊt ph¸t tõ c«ng viÖc. - Khi tuyÓn chän ph¶i cã tiªu chuÈn cô thÓ nhs: Tr×nh ®é v¨n ho¸, chuyªn m«n … nh­ng vÉn ®¶m b¶o thu hót ng­êi lao ®éng tham gia. - Tuú theo yªu cÇu c«ng viÖc mµ thùc hiÖn hîp ®ång dµi h¹n hay ng¾n h¹n. - CÇn ®¶m b¶o ph©n c«ng ®óng ng­êi ®óng viÖc. - §¶m b¶o viÖc lµm ®Çy ®ñ cho ng­êi lao ®éng. - Giao viÖc cho lao ®éng ph¶i râ rµng dÊt kho¸t. - ViÖc sö dông ph¶i ®i ®«i víi ®µo t¹o . - Cã chÕ ®é khen th­ëng sö ph¹t nghiªm minh. 3.1.2. T×nh h×nh sö dông lao ®éng t¹i tram. Ta nghiªn cøu b¶ng t×nh h×nh lao ®éng qua c¸c n¨m gÇn ®©y. T×nh h×nh sö dông lao ®éng qua n¨m 1998 - 1999 - 2000 Lao ®éng N¨m 1998 N¨m 1999 N¨m 2000 1. Trong danh s¸ch 51 50 44 - Biªn chÕ 20 18 17 - hîp ®ång 31 32 27 2. Thuª ngoµi theo mïa vô 49 48 41 Tæng 100 98 95 Qua b¶ng sè liÖu ta thÊy sè lao ®éng cña tr¹m cã xu h­íng gi¶m ®i nguyªn nh©n do viÖc bè trÝ ®óng ng­êi ®óng viÖc h¬n, do ®ã n¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng lªn vµ còng mét phÇn lµ do khèi l­îng ho¹t ®éng kinh doanh cã phÇn gi¶m. B¶ng t×nh h×nh lao ®éng cña c¸c bé phËn qua n¨m 1999 - 2000 N¨m 1999 2000 Bé phËn Trong danh s¸ch Thuª ngoµi Trong danh s¸ch Thuª ngoµi 1. V¨n phßng 14 1 12 1 2. Cöa hµng 5 0 5 1 3.Tæ vËn chuyÓn 14 17 12 13 4. Tæ gia c«ng t¸i chÕ 17 30 15 26 Tæng 50 48 44 41 Nh×n chung lao ®éng trong c¸c bé phËn cña tr¹m cã chiÒu h­íng gi¶m (chØ cã cöa hµng kinh doanh tæng hîp t¨ng 1 lao ®éng ). Lao ®éng trong danh s¸ch t­ 50 ng­êi n¨m 1999 xuèng cßn 44 ng­êi n¨m 2000. Lao ®éng thuª ngoµi theo mïa vô tõ 48 ng­êi n¨m 1999 xuèng cßn 41 ng­êi n¨m 2000. 3.2 TiÒn l­¬ng. 3.2..1. Vai trß kinh tÕ cña tiÒn l­¬ng: tiÒn l­¬ng lµ kho¶n tiÒn mµ ng­êi lao ®éng ®­îc nhËn t­¬ng xøng víi søc lao ®éng m×nh bá ra vµ nã cßn phô thuéc vµo kÕt qu¶ c«ng viÖc ®­îc giao. NÕu tiÒn l­¬ng hîp lý nã sÏ t¹o ®éng lùc m¹nh mÏ thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ ng­îc l¹i. Ngoµi ra tiÒn l­¬ng hîp lý lµm c¬ së t¹o ra ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý con ng­êi trong doanh nghiÖp. NÕu xÐt vÒ khÝa c¹nh lao ®éng th× tiÒn l­¬ng ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc æn ®Þnh. NÕu tiÒn l­¬ng sau khi ®· trang tr¶i mµ vÉn cßn ®Ó tÝch luü th× nã t¹o cho ng­êi lao ®éng yªn t©m phÊn khëi trong c«ng viÖc. §©y chÝnh lµ ®éng lùc thóc ®Èy ng­êi lao ®éng lµm viÖc vµ ng­îc l¹i. 3.2.2. Chøc n¨ng cña tiÒn l­¬ng: tiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o chi phÝ ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ®©y lµ chøc n¨ng c¬ së cña tiÒn l­¬ng. TiÒn l­¬ng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh kÝch thÝch, thóc Ðp, t¹o niÒm say mª trong c«ng viÖc cña ng­êi lao ®éng. TiÒn l­¬ng b¶o ®¶m vai trß ®iÒu phèi lao ®éng. TiÒn l­¬ng ph¶i thùc hiÖn ®­îc vai trß qu¶n lý. 3.2.3. Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh quü tiÒn l­¬ng t¹i tr¹m. Theo quy ®Þnh hiÖn hµnh Nhµ n­íc kh«ng qu¶n lý trùc tiÕp quü l­¬ng cña doanh nghiÖp mµ doanh nghiÖp cã quyÒn tù chän c¸c h×nh thøc quü l­¬ng trªn nguyªn t¾c ph©n phèi lao ®éng. Mçi lao ®éng ®Òu ®­îc h­ëng mét møc l­¬ng phï hîp víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, phu thuéc vµo n¨ng xuÊt lao ®éng cña m×nh nh­ng kh«ng ®­îc thÊp h¬n møc l­¬ng tèi thiÓu mµ Nhµ n­íc quy ®Þnh víi tõng thêi kú, khu vùc ngµnh nghÒ nhÊt ®Þnh. QuÜ l­¬ng t¹i tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së thùc hiÖn c¸c bé phËn cô thÓ sau: B¶ng quü l­¬ng cña tr¹m Th¸ng 12 n¨m 1999 Tªn bé phËn Quü l­¬ng thùc hiÖn Thùc chi TiÒn thiÕu 1. V¨n phßng 7.725.000 7.731.200 - 6200 2. Cöa hµng KD 2.220.834 2.262.500 - 41.666 3. Tæ vËn chuyÓn 1.155.000 4.934.300 + 220.700 4. Tæ gia c«ng 5.021.000 4.895.600 + 123.370 Tæng 20.121.834 19.785.600 336.234 Ph­¬ng ph¸p tÝnh quü l­¬ng cña tõng bé phËn ë tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n ®­îc ¸p dông nh­ sau: - Bé ph©n v¨n phßng: Quü l­¬ng = Doanh thu x hÖ sè x Tû lÖ % - Cöa hµng kinh doanh. Quü l­¬ng = Doanh thu x Tû lÖ % x HÖ sè. - Tæ vËn chuyÓn: Quü l­¬ng = Sè l­îng ( tÊn ) x §¬n gi¸ ( ®ång/tÊn ) - Tæ gia c«ng t¸c chÕ Quü l­¬ng = Sè l­îng ( tÊn ) x §¬n gi¸ ( ®ång/tÊn ) §Ó lËp quü l­¬ng dùa vµo kÕ ho¹ch ­íc tÝnh s¶n l­îng sau khi thùc chi, sè thõa sÏ dïng vµo viÖc khen th­ëng nÕu kinh doanh cã hiÖu qu¶. Cßn nÕu hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ng tèt sÏ tÝnh vµo lµm gi¶m chi phÝ. 3.2.4. C¸ch tÝnh l­¬ng cña tr¹m. T¹i cöa hµng kinh doanh: Cuèi th¸ng c¨n cø vµo quü l­¬ng trong th¸ng ®Ó tÝnh vµo tiÒn c«ng ngµy. + §¬n gi¸ c«ng ngµy b»ng quü l­¬ng cöa hµng kinh doanh chia cho tæng sè c«ng tÝnh cho tõng c«ng nh©n. + §¬n gÝa ngµy c«ng x tæng c«ng/th¸ng = l­¬ng c¸ nh©n §éi bèc xÕp vËn chuyÓn: §¬n gi¸ c«ng = quü l­¬ng tæ : tæng sè c«ng + L­¬ng c¸ nh©n = §¬n gÝa c«ng x tæng c«ng/th¸ng tæ gia c«ng: còng tÝnh t­¬ng nh­ trªnl Bé phËn v¨n phßng. Sè l­¬ng = Quü l­¬ng v¨n phßng : l­¬ng b×nh qu©n tæng sè l­¬ng thùc tÕ. L­¬ng c¸ nh©n = L­¬ng b×nh qu©n x hÖ sè cÊp bËc. Sau ®©y lµ b¶ng vÒ t×nh h×nh tiÒn l­¬ng cña tr¹m. B¶ng lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng c¸c bé phËn n¨m 1999 §¬n vÞ tÝnh: VN§: Bé phËn Sè lao ®éng Quü l­¬ng thùc hiÖn L­¬ng b×nh qu©n 1. V¨n phßng 14 94.912.553 524.382 2. Cöa hµng KD 5 26.712.448 429.350 3. Tæ vËn chuyÓn 14 64.354.115 403.676 4. Tæ gia c«ng 17 63.756.301 339.854 Tæng 50 249.635.420 448.730 Trong ®ã: Sè tiÒn c«ng cña 48 lao ®éng thuª ngoµi lµ: 42.672.520 ®ång Qua b¶ng lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng ®­îc thùc hiÖn n¨m 1999 chóng ta thÊy tiÒn l­¬ng trung b×nh cña c¸c bé phËn h¬n kho¶ng 400.000 ®ång. MÆc dï ch­a cao nh­ng C«ng ty khuyÕn khÝch c¸n bé c«ng nh©n viªn lµm ®ñ giê t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng ®Ó hµng th¸ng cã thªm thu nhËp c¶i thiÖn ®êi sèng c¸n bé c«ng nh©n viªn toµn doanh nghiÖp. B¶ng lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng c¸c bé phËn n¨m §¬n vÞ tÝnh: VN§ Bé phËn Sè lao ®éng Quü l­¬ng thùc hiÖn L­¬ng b×nh qu©n 1. V¨n phßng 12 95.013.169 542.083 2. Cöa hµng KD 5 27.819.170 445.167 3. Tæ vËn chuyÓn 12 64.482.049 429.583 4. Tæ gia c«ng 15 63.914.127 359.066 Tæng 44 251.228.815 462.021 Sè tiÒn c«ng cña 41 lao ®éng thuª ngoµi lµ: 41.957.300 ®ång. Ta thÊy tiÒn l­¬ng b×nh qu©n trung b×nh cña toµn tr¹m tõ 448.021 ®ång n¨m 1999 th× n¨m 2000 t¨ng lªn lµ 462.021 ®ång møc t¨ng t­¬ng øng lµ 2,96% vµ tiÒn l­¬ng c¸c bé phËn ®Òu t¨ng. §iÒu nµy cho thÊy Tr¹m ho¹t ®éng cµng ngµy cµng cã hiÖu qu¶ cao h¬n ®©y lµ dÊu hiÖu tèt cho Tr¹m vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn trong tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n. PhÇn IIi Mét sè biªn ph¸p hoµn thiÖn qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng ë tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n - B¾c Ninh. I. môc ®Ých, nhiÖm vô ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu chuyªn ®Ò. 1. Môc ®Ých. Nh»m t¹o lËp nh÷ng c¨n cø cho viÖc hoµn thiÖn qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng ë tr¹m kinh doanh xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n gãp phÇn thùc hiÖn ®­îc nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ x· héi ®· ®­îc ho¹ch ®Þnh trong kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n n¨m 2000 vµ nh÷ng n¨m tiÕp theo. 2. NhiÖm vô cÇn gi¶i quyÕt chuyªn ®Ò. 2.1. Tæ chøc l¹i thêi gian lµm viÖc cña Tr¹m - TÝnh to¸n viÖc sö dông thêi gian lµm viÖc cña tr¹m - TÝnh to¸n thêi gian ®¶o ca. - Bè trÝ l¹i lao ®éng. 2.2. Hoµn thiÖn c«ng t¸c tiÒn l­¬ng cña Tr¹m. - Nh÷ng tån t¹i chÝnh cÇn gi¶i quyÕt. - C¸ch giao kho¸n vµ thanh to¸n tiÒn l­¬ng. ii. tæ chøc thêi gian c«ng t¸c cña Tr¹m. 1. Lùa chän chÕ ®é lµm viÖc. ViÖc lùa chän chÕ ®é lµm viÖc ph¶i ®¶m b¶o sö dông hîp lý vèn s¶n xuÊt, t«n träng triÖt ®Ó n¨ng lùc s¶n xuÊt thu mua cña Tr¹m, muèn vËy cÇn ph¶i s¾p xÕp l¹i chÕ ®é lµm viÖc cho phï hî víi nh÷ng ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña Tr¹m nh»m n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm ®Æc biÖt lµ ph¶i b¶o ®¶m thêi gian lao ®éng. Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu ®ang thùc hiÖn chÕ ®é lµm viÖc 3 ca trong mét ngµy 8 giê trong mét ca vµ 6 ngµy trong mét tuÇn. Trong thùc tÕ hiÖn nay nguyªn liÖu ®Çu vµo (h¹t sen, quÕ, håi, l¹c, tái ) cÊp kh«ng ®ñ, kh«ng ®­îc thu mua, kh«ng kÞp thêi gian, thiÕt bÞ th× háng vËt liÖu nhiÒu ph¶i ngõng ®Ó söa ch÷a. Trong nhiÒu n¨m viÖc thèng kª giê ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ chØ cho thÊy chØ ®¹t 4 giê lµm viÖc trong 1 ca s¶n xuÊt. - Hai ca s¶n xuÊt trong mét ngµy, ca 3 tæ chøc söa ch÷a s¶n xuÊt vµ thu mua tiÕp tôc ngµy h«m sau. - T¸m giê lµm viÖc trong mét ca trõ mét tæ chuyªn ®i thu mua 6 ngµy lµm viÖc trong mét tuÇn.. chÕ ®é lµm viÖc nh­ trªn sÏ ®¶m b¶o cho qóa tr×nh s¶n xuÊt ®­îc liªn tôc ®ång thêi còng kh¾c phôc ®­îc nh÷ng giê ngõng kh¸ch quan vµ còng ®¶m b¶o cho c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh kh«ng mÊt ngñ vµo ban ®ªm. 2. Tæ chøc ®¶o ca lµm viÖc. HiÖn nµy ë Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu ®ang ¸p dông chÕ ®é s¶n xuÊt thu mua 3 ca liªn tôc vµ ®¶o ca nghÞch. Ng­êi lao ®éng s¶n xuÊt. thu mua sau tuÇn ®­îc ®¶o ca ®­îc thùc hiÖn tuÇn tù nh­ sau: Ca 1: ChuyÓn vÒ ca 3. Ca 3: ChuyÓn vÒ ca 2. Ca 2: ChuyÓn vÒ ca 1. Cø nh­ thÕ quay vßng hµng tuÇn theo chuyªn ®Ò th× ta lùa chän chÕ ®é. S¶n xuÊt chÝnh lµm ca 1 vµ ca 2 cßn ca 3 ngõng s¶n xuÊt ®Ó söa ch÷a m¸y mãc. Cho nªn ta chän h×nh thøc ®¶o nghÞch ca 1 chuyÓn vÒ ca 2, ca 2 chuyÓn vÒ ca 1 vµ cø thÕ ®­îc quay vßng hµng tuÇn. 3. Bè trÝ thêi gian lµm viÖc. Trong ®ã: Cã trõ thêi gian chuÈn kÕt lµ 30 phót Thêi gian nghØ ¨n gi÷a ca lµ 30 phót. Thêi gian cßn l¹i thùc tÕ s¶n xuÊt lµ 7 giê. ¦u ®iÓm: Sau khi ta bè trÝ 2 ca s¶n xuÊt chÝnh trong ngµy. Cßn ca 3 ngõng s¶n xuÊt m¸y giµnh riªng cho viÖc tæ chøc cñng cè söa ch÷a thiÕt bÞ nh­ vËy sÏ tr¸nh ®­îc thêi gian ngõng m¸y mãc cho c¸c nguyªn nh©n nªu ë trªn. ChÊt l­îng söa ch÷a thiÕt bÞ, nhµ x­ëng còng ®­îc n©ng cao h¬n, hoµn chØnh h¬n. Tãm l¹i: ViÖc tæ chøc thêi gian lµm viÖc hîp lý cã ¶nh h­ëng ®Õn viÖc qu¶n lý vµ sö dông lao ®éng sèng qóa khã cña Tr¹m kinh doanh nã cã t¸c dông quan träng trong viÖc hoµn thµnh c¸c chØ tiªu n¨ng xuÊt, chÊt l­îng mµ cßn gi¶m ®­îc c¸c chi phÝ nh­ chi phÝ ®iÖn n¨ng, chi phÝ tiÒn l­¬ng, chi phÝ søc khÎo c«ng nh©n (èm ) vµ cßn kÐo dµi tuæi thä thiÕt bÞ nhµ x­ëng gãp phÇn lµm h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. iii. hoµn thiÖn c«ng t¸c tiÒn l­¬ng cña tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n - B¾c Ninh. 1. Nh÷ng tån t¹i chÝnh cÇn ®­îc gi¶i quyÕt. Qua ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ ë Tr¹m kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ta thÊy viÖc tæ chøc s¶n xuÊt vµ kinh doanh, tæ chøc bè trÝ bé m¸y qu¶n lý s¶n xuÊt cßn cång kÒnh. ViÖc giao kÕ ho¹ch quü l­¬ng ch­a cã c¨n cø khoa häc ch­a xÐt ®Õn nh÷ng yÕu tè nh­ lùc l­îng lao ®éng nhiÒu hoÆc Ýt. §¬n gi¸ tiÒn l­¬ng giao kh«ng cã c¬ së. KÕ ho¹ch thu mua s¶n l­îng s¶n phÈm cµng thÊp vµ ng­îc l¹i. VÒ ph©n phèi l­¬ng tuy tr¹m kinh doanh ®· cã nhiÒu biÖn ph¸p nh­ng vÉn ch­a ®¸p øng vµ khuyÕn khÝch ng­êi lao ®éng cã n¨ng xuÊt cao vµ lµm ra s¶n phÈm chÊt l­îng cao. 2. ViÖc giao kho¸n vµ thanh to¸n l­¬ng theo chuyªn ®Ò. 2.1. Nh÷ng c¨n cø ®Ó giao kho¸n l­¬ng. - C¨n cø vµo kÕ ho¹ch s¶n l­îng thu mua. - C¨n cø vµo ®Þnh møc c¸c chØ tiªu kinh tÕ, kü thuËt. - C¨n cø vµo ®Þnh biªn lao ®éng cho mét lo¹i thiÕt bÞ. - C¨n cø vµo chÝnh s¸ch hiÖn hµnh vÒ tiÒn l­¬ng cña Nhµ n­íc quy ®Þnh. 2.2. C¨n cø vµo nh÷ng quy ®Þnh cña C«ng ty vµ Bé Th­¬ng m¹i. Wg = Trong ®ã: Wg : N¨ng xuÊt b×nh qu©n giê m¸y. Ni: Sè l­îng h¹t sen, ý dÜ, l¹c nh©n vµo sµng theo sè thèng kª hµng n¨m. Ti: Sè giê lµm viÖc cña thiÕt bÞ c¸c n¨m. I = 1-n : Sè n¨m thèng kª. Qua sè liÖu thèng kª nhiÒu n¨m n¨ng xuÊt giê b×nh qu©n cña thiÕt bÞ ®¹t 206,95 T/h. 3. TÝch luü tiÒn l­¬ng giao kho¸n cho tõng bé phËn. X©y dùng c«ng thøc tÝnh tiÒn l­¬ng theo chÕ ®é tÝnh l­¬ng míi (N§ 26/CHI PHÝ ) Ta cã c«ng thøc: Q L = Trong ®ã: QL: Quü l­¬ng trong kú (T/n¨m) Lmin: TiÒn l­¬ng tèi thiÓu theo quy ®Þnh. HCb: HÖ sè cÊp bËc c«ng viÖc (%) HCP: HÖ sè phô cÊp khu vùc. Ni: Sè l­¬ng lao ®éng lo¹i i. i= 1 - n: Sè lao ®éng trong tr¹m kinh doanh. CN: TiÒn ¨n c«ng nghiÖp mçi th¸ng 1 c«ng nh©n ¸p dông c«ng thøc trªn ta lÇn l­ît tÝnh quü l­¬ng cho tõng bé phËn trong tr¹m kinh doanh. Qua tÝnh to¸n ta lËp ®­îc b¶ng tæng hîp l­¬ng c¸c bé phËn trong tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu. B¶ng tæng hîp l­¬ng cña c¸c bé phËn n¨m 2000 §¬n vÞ tÝnh: VN§ TT Bé phËn Lao ®éng Quü l­¬ng giao B×nh qu©n ®/ng­êi/th¸ng 1 V¨n phßng 12 95.013.169 542.083 2 Cöa hµng KD 5 27.819.170 445.167 3 Tæ vËn chuyÓn 12 64.482.049 429.583 4 Tæ gia c«ng 15 63.914.127 359.066 Tæng 44 251.228.815 462.021 4. Tæ chøc thùc hiÖn biÖn ph¸p. viÖc tæ chøc l¹i thêi gian lµm viÖc, gi¶m sè ca, gi¶m hao phÝ lao ®éng nh»m sö dông triÖt ®Ó thêi gian lao ®éng cña con ng­êi còng nh­ m¸y mãc thiÕt bÞ ®ßi hái ph¶i ®­îc tæ chøc chÆt chÏ. ViÖc ¸p dông biÖn ph¸p ph¶i nh¹y bÐn, phï hîp víi c¬ chÕ thÞ tr­êng hiÖn nay. * C¨n cø vµo t×nh h×nh tæ chøc s¶n xuÊt cña tæ theo m¸y vµ ®Þnh biªn lao ®éng ®Ó thùc hiÖn biÖn ph¸p, trªn c¬ së mét sè quy ®inh sau: - Tæ chøc chØ huy ®iÓu hµnh chÆt chÏ cã biÖn ph¸p t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c bé phËn hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao. - Tæ chøc nghiÖm thu x¸c ®Þnh sè l­îng, chÊt l­îng s¶n phÈm mét c¸ch ®Çy ®ñ chÝnh x¸c. - Thanh to¸n tiÒn l­¬ng c¨n cø vµo kÕt qu¶ ®· nghiÖm thu, tÝnh l­¬ng c¨n cø vµo hÖ sè tham gia lao ®éng cña tõng ng­êi. Yªu cÇu: - T¨ng c­êng ky luËt lao ®éng chung ®Æc biÖt lµ c«ng nh©n trong d©y truyÒn s¶n xuÊt chÝnh. - Lùa chän sè c¸n bé, c«ng nh©n trong c¸c chøc danh b¶o ®¶m ®ñ tr×nh ®é, n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao ®Ó hoµn thµnh tõng nhiÖm vô tõng vÞ trÝ ®· ®­îc ph©n c«ng. - Th­êng xuyªn qu¶n lý gi¸o dôc vµ cã biÖn ph¸p kh«ng ngõng n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ kü thuËt, tr×nh ®é qu¶n lý cña c¸n bé c«ng nh©n nh»m t¹o ra mäi ®iÒu kiÖn cho c¸n bé c«ng nh©n hoµn thµnh nhiÖm vô ®­îc giao. - Nh÷ng tr­êng hîp c¸n bé c«ng nh©n vi ph¹m kû luËt cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p qu¶n lý kÞp thêi ®Ó tr¸nh nh÷ng sai ph¹m kh¸c cã thÓ x¶y ra. - H­íng dÉn c¸ch gi¶i quyÕt sè lao ®éng d«i d­. chóng ta cã nhiÒu h­íng gi¶i quyÕt. Nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng vµ m¸y mãc thiÕt bÞ, nhµ x­ëng, vèn lao ®éng cßn l¹i ph¶i ®­îc x¸c ®Þnh kh¾c phôc triÖt ®Ó t¹o ra s¶n phÈm míi, dÞch vô míi ®¸p øng nhu cÇu cña x· héi theo h­íng ®a d¹ng ho¸ viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng mét sè c¸n bé c«ng nh©n d«i d­ phßng thuª theo thêi vô c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ còng nh­ ®iÒu kiÖn hiÖn cã ë Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n. Ta tiÕn hµnh bè trÝ cho sè lao ®éng d«i d­ ( lµm c¸c dÞch vô cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô h¹t sen, ý dÜ, l¹c nh©n rêi….) t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã viÖc lµm, cã thu nhËp, khi cÇn thiÕt cã thÓ thay thÕ sè c«ng nh©n trong d©y chuyÒn s¶n xuÊt chÝnh do mét lý do nµo ®ã cÇn thay thÕ. iv. hiÖu qu¶ kinh tÕ cña biÖn ph¸p c¶i tiÕn. C¨n cø vµo c¸ch tæ chøc thùc hiÖn trong ph­¬ng ¸n ta tÝnh ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ trong ph¹m vi vÒ gi¶m chi phÝ tiÒn l­¬ng ®ång thêi t¨ng thu nhËp ®­îc cho ng­êi lao ®éng. Gi¸m ®Þnh lùc l­îng lao ®éng bè trÝ ra ngoµi d©y truyÒn s¶n xuÊt chÝnh ®Ó ®i s¶n xuÊt tËn thu nh»m t¨ng doanh thu cho Tr¹m kinh doanh vµ ng­êi lao ®éng d«i d­ vÉn ®¶m b¶o ®êi sèng. 1. Gi¶m chi phÝ tiÒn l­¬ng cho Tr¹m kinh doanh. - Tæng l­¬ng cña Tr¹m n¨m 1998 lµ 292.127.715 ®ång - Tæng l­¬ng míi sau khi ®· gi¶m lao ®éng, bè trÝ bé phËn s¶n xuÊt tõ 3 ca xuèng cßn ca 2 s¶n xuÊt, kinh doanh lµ 251.228.815 ®ång. Ta cã møc tiÕt kiÖm lµ: 292.127.715 - 251.228.815 = 40.898.900 ®ång sè tiÒn l­¬ng gi¶m lµ 40.898.900 ®ång. 2. Thu thËp cña ng­êi lao ®éng t¨ng. §Ó so s¸nh møc thu nhËp t¨ng hoÆc gi¶m ta dùa vµo c«ng thøc sau ®Ó tÝnh møc t¨ng tiÒn l­¬ng b×nh qu©n cña c«ng nh©n: TCN = QL míi : QL cò x 100 (%) N míi N cò Trong ®ã: TCN : Møc t¨ng tiÒn l­¬ng (%) Q L míi: Quü tiÒn l­¬ng míi cña Tr¹m. QL cò: Quü tiÒn l­¬ng cò cña Tr¹m. N míi: Sè lao ®éng theo thiÕt kÕa. N cò: Sè lao ®éng cò. Tõ sè liÖu ë trªn ta thay vµo c«ng thøc ta cã: TCN = 251.228.815 : 292.127.715 x 100 = 101,17% 85 100 TÝnh l­¬ng b×nh qu©n t¨ng lµ 101,17%. - Møc l­¬ng tuyÖt ®èi hµng th¸ng mçi ng­êi lµ: 462.021 ® - 392.221 ® = 69.800 ® 3. HiÖu qu¶ kinh tÕ cña sè lao ®éng d«i ra lµm viÖc kh¸c (c«ng nh©n thu mua ). Sau khi tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, tæ chøc l¹i lao ®éng sè c«ng nh©n thu mua d«i ra ta tæ chøc lµm t©m sen, ý dÜ, l¹c nh©n, håi xuÊt khÈu vµ cho thÞ tr­êng trong n­íc tæng sè nh©n c«ng ®ã. Kh©u tæ chøc sè lao ®éng d«i ra ®­îc s¾p xÕp thµnh mét bé phËn trùc thuéc Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tiªn S¬n. ChØ tiªu kÕ ho¹ch cña bé phËn s¶n xuÊt phô. Tæng sè c«ng trong mét n¨m vµ bé phËn s¶n xuÊt phô cã thÓ thùc hiÖn ®­îc theo c«ng thøc sau: QC = N x q x 12 x Hm (c«ng/n¨m ). Trong ®ã: QC: Tæng sè c«ng nh©n trong n¨m. N: Sè l­îng c«ng nh©n trong bé phËn phô ( ng­êi ). q: Sè ngµy chÕ ®é b×nh qu©n th¸ng. Hm: HÖ sè v­ît møc c«ng nh©n cã thÓ ®¹t ®­îc ( Hm = 1,1 ) Ta cã: Sè l­îng thuª ngoµi n¨m 2000 lµ 41 ng­êi thay vµo c«ng thøc trªn. QC = 41 x 24 x 12 x 1,1 = 12989 c«ng/n¨m. Tõ kÕt qu¶ trªn ta thÊy x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n phÈm vµo ®Þnh møc vÒ chi phÝ nh©n c«ng cho s¶n phÈm hµng ho¸ cña phßng lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng cña Tr¹m kinh doanh. - TËn thu h¹t sen xuÊt khÈu 50 kg/c«ng. - TËn thu h¹t sen, l¹c nh©n, ý dÜ, håi 50 kg/c«ng. X©y dùng kÕ ho¹ch s¶n phÈm lµm thªm trong n¨m cña bé phËn s¶n xuÊt - kinh doanh trong s¶n xuÊt phô. + TËn thu h¹t sen xuÊt khÈu: 127c x 50 kg = 6350 kg = 6,350 tÊn. + TËn thu h¹t sen, ý dÜ, l¹c nh©n, håi vôn: 487c x 500 kg = 243.500 kg = 243,5 tÊn. + Doanh thu lµm thªm cña bé phËn s¶n xuÊt phô: - TËn thu h¹t sen xuÊt khÈu: 6,350 x 450.000 ®/t = 2.857.500 ®. - TËn thu s¶n phÈm hµng ho¸ c¸c lo¹i nh­: h¹t sen, ý dÜ, l¹c nh©n: 243,5 x 70.000 ®/t = 17.045.000 ®. Céng l¹i: 2.857.500 + 17.045.000 = 19.902.500 ®. Nh­ vËy ngoµi viÖc tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ cho d©y truyÒn s¶n xuÊt chÝnh, bé phËn thu mua d«i d­ cã doanh thu hµng n¨m lªn tíi : 19.902.500 ®. Sau ®©y lµ s¬ ®å tæ chøc s¶n xuÊt cña bé phËn s¶n xuÊt phô ë tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n - B¾c Ninh Gi¸m ®èc ®éi tr­ëng Tæ nhÆt thµnh phÈm chän läc Tæ tËn thu thµnh phÈm vôn Nh©n viªn kinh tÕ Chó gi¶i: Gi¸m ®èc bé phËn s¶n xuÊt phô d­íi sù ®iÒu hµnh cña Tr¹m tr­ëng. KÕt luËn Sau thêi gian thùc tËp vµ viÕt b¸o c¸o chuyªn ®Ò t¹i Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n, ®­îc sù h­íng dÉn tËn t×nh cña anh, chÞ, c«, chó tai Tr¹m kinh doanh cïng víi sù gióp ®ì trùc tiÕp cña thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n. §Õn nay chuyªn ®Ò cña em ®· ®­îc hoµn thµnh ®óng thêi gian quy ®Þnh. Qua nghiªn cøu sù hîp ®ång s¶n xuÊt kinh doanh cña Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n n¨m 2001 thuéc C«ng ty xuÊt nhËp khÈu B¾c Ninh t«i rót ra mét sè kÕt luËn sau: Víi thêi gian thµnh lËp vµ hîp ®ång l©u dµi, t¹o ®­îc nh÷ng lîi thÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh cña Tr¹m: TËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc lu«n ®oµn kÕt, tin t­ëng vµo søc m×nh d­íi sù l·nh ®¹o kÞp thêi cña cÊp trªn trùc tiÕp lµ C«ng ty xuÊt nhËp khÈu B¾c Ninh, Tr¹m ®· ®óc kÕt ®­îc bÒ dµy kinh nghiÖm trong qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh víi c¬ së vËt chÊt ®­îc x©y dùng söa sang kh¸ ®Çy ®ñ t¹o n¨mg lùc s¶n xuÊt kinh doanh trong Tr¹m kinh doanh rÊt lín. Nh×n chung nh÷ng thuËn lîi nµy ®· t¹o nªn cho sù æn ®Þnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Tr¹m kinh doanh trong thêi gian qua vµ t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn trong t­¬ng lai. 1. Trong s¶n xuÊt kinh doanh Tr¹m ®· ®¹t doanh thu n¨m sau cao h¬n n¨m tr­íc. 2. Tr¹m ®· t¹o ®ñ c«ng ¨n viÖc lµm cho c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ thu nhËp b×nh qu©n t¨ng lªn hµng n¨m. 3. s¶n phÈm ®a d¹ng linh ho¹t ®¸p øng ®­îc nhu cÇu thÞ tr­êng trong vµ ngoµi n­íc kÓ c¶ sè l­îng vµ chÊt l­îng. 4. Trong c¸c n¨m Tr¹m kinh doanh thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô víi Nhµ n­íc vµ C«ng ty xuÊt nhËp khÈu B¾c Ninh giao. Ngoµi nh÷ng mÆt tÝch cùc nãi trªn Tr¹m cßn mét sè tån t¹i cÇn ph¶i kh¾c phôc cho nh÷ng n¨m tiÕp theo. - C«ng t¸c qu¶n lý lao ®éng, qu¶bn lý vËt t­ cßn láng lÎo, g©y l·ng phÝ cho Nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp. - C«ng ty còng nh­ tr¹m kinh doanh ch­a tËn dông hÕt n¨ng lùc s¶n xuÊt cña ng­êi lao ®éng còng nh­ m¸y mãc thiÕt bÞ. - Ch­a ph¸t huy tèt kh¶ n¨ng, tiÒm n¨ng cña Tr¹m do tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc lao ®éng ch­a ®­îc hoµn thiÖn dÉn ®Õn ngµy c«ng lao ®éng cßn thÊp, giê ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ ®¹t thÊp. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ mét phÇn nh÷ng tån t¹i trªn t¸c gi¶ ®· ®Ò ra gi¶i quyÕt “ Mét sè biÖn ph¸p hoµn thiÖn qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l­¬ng cña Tr¹m kinh doanh xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n - B¾c Ninh”. Môc ®Ých dïng tiÒn l­¬ng lµm ®éng lùc thóc ®Èy ng­êi lao ®éng v× lîi Ých cña c¸ nh©n vµ lîi Ých cña tËp thÓ, gãp phÇn n©ng cao n¨ng xuÊt lao ®éng, chÊt l­îng s¶n phÈm ®ång thêi giao thªm c«ng viÖc lµm míi cho c¸n bé c«ng nh©n viªn gãp phÇn n©ng cao thu nhËp cho ng­êi lao ®éng, gi¶m chi phÝ tiÒn l­¬ng cho Tr¹m. Do kinh nghiÖm cßn h¹n chÕ sè liÖu thèng kª phôc vô cho chuyªn ®Ò ch­a ®­îc ®Çy ®ñ, thêi gian vµ tr×nh ®é n¨ng løc cßn h¹n chÕ, rÊt mong ®­îc sù chØ b¶o ©n cÇn cña thÇy c« gi¸o trong Khoa ®· gióp ®ì em ®Ó chuyªn ®Ò ®­îc hoµn thiÖn. Tµi liÖu tham kh¶o 1 Gi¸o tr×nh NghiÖp vô Ngo¹i th­¬ng. Tr­êng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n. 2. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ Doanh nghiÖp II. NguyÔn ThÞ Kim Anh. 3. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ §Çu t­. §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi 4. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ Th­¬ng m¹i. Mai Xu©n §­îc. 5. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ doanh nghiÖp I. TrÇn §×nh ChÊt 6. Gi¸o tr×nh Kinh tÕ C«ng nghiÖp. D­¬ng ChÝ Th¶o. 7. Tµi liÖu cña Tr¹m kinh doanh - xuÊt nhËp khÈu Tõ S¬n - B¾c Ninh.